21 Konwojowanie wartości pieniężnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Wojciech Stawski

Konwojowanie

wartości

pieniężnych

oraz

innych

przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych
515[01].Z1.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Ewa Słowikowska
mgr Zenon Pietkiewicz

Opracowanie redakcyjne:
mgr Wojciech Stawski

Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 515[01].Z1.06,
„Konwojowanie wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub
niebezpiecznych”, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik ochrony fizycznej
osób i mienia.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Pojęcie, cel i istota konwoju

4.1.1.

Materiał nauczania

4.1.2.

Pytania sprawdzające

4.1.3.

wiczenia

4.1.4.

Sprawdzian postępów

4.2.

Podstawy prawne regulujące zasady konwojowania wartości pieniężnych
oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych

4.2.1.

Materiał nauczania

4.2.2.

Pytania sprawdzające

4.2.3.

wiczenia

4.2.4.

Sprawdzian postępów

4.3.

Wymagania

dotyczące

urządzeń

zabezpieczenia

technicznego

wykorzystywanych w konwoju oraz przechowywania wartości pieniężnych 20
4.3.1.

Materiał nauczania

4.3.2.

Pytania sprawdzające

4.3.3.

wiczenia

4.3.4.

Sprawdzian postępów

4.4.

Dobór grupy konwojowej i zadania osób uczestniczących w konwoju

4.4.1.

Materiał nauczania

4.4.2.

Pytania sprawdzające

4.4.3.

wiczenia

4.4.4.

Sprawdzian postępów

4.5.

Wyposażanie konwojenta

4.5.1.

Materiał nauczania

4.5.2.

Pytania sprawdzające

4.5.3.

wiczenia

4.5.4.

Sprawdzian postępów

4.6.

Sporządzanie dokumentacji związanej z konwojem wartości pieniężnych,
przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych

4.6.1.

Materiał nauczania

4.6.2.

Pytania sprawdzające

4.6.3.

wiczenia

4.6.4.

Sprawdzian postępów

4.7.

Odprawa do konwoju i nadzór nad jego przebiegiem

4.7.1.

Materiał nauczania

4.7.2.

Pytania sprawdzające

4.7.3.

wiczenia

4.7.4.

Sprawdzian postępów

4.8.

Organizacja i zasady ochrony transportu pieszego

4.8.1.

Materiał nauczania

4.8.2.

Pytania sprawdzające

4.8.3.

wiczenia

4.8.4.

Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.

Organizacja i zasady konwoju z użyciem środków transportu

4.9.1.

Materiał nauczania

4.9.2.

Pytania sprawdzające

4.9.3.

wiczenia

4.9.4.

Sprawdzian postępów

4.10.

Inkaso, jako szczególna forma konwoju wartości pieniężnych

4.10.1.

Materiał nauczania

4.10.2.

Pytania sprawdzające

4.10.3.

wiczenia

4.10.4.

Sprawdzian postępów

4.11.

Rodzaj zagrożeń związanych z konwojem

4.11.1.

Materiał nauczania

4.11.2.

Pytania sprawdzające

4.11.3.

wiczenia

4.11.4.

Sprawdzian postępów

4.12.

Postępowanie w sytuacjach kryzysowych

4.12.1.

Materiał nauczania

4.12.2.

Pytania sprawdzające

4.12.3.

wiczenia

4.12.4.

Sprawdzian postępów

4.13.

Szkolenie doskonalące konwojentów

4.13.1.

Materiał nauczania

4.13.2.

Pytania sprawdzające

4.13.3.

wiczenia

4.13.4.

Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o konwojowaniu wartości

pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych.

W poradniku znajdziesz:

−−−−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−−−−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

−−−−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−−−−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−−−−

sprawdzian postępów,

−−−−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−−−−

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

515[01].Z1

Taktyka i techniki

postępowania w ochronie

osób i mienia

515[01].Z1.06

Konwojowanie wartości

pieniężnych oraz

innych

przedmiotów

wartościowych lub

niebezpiecznych

515[01].Z1.02

Posługiwanie się bronią

palną

515[01].Z1.03

Stosowanie technik

interwencyjnych

515[01].Z1.01

Planowanie ochrony

obszarów,

obiektów

i urządzeń

515[01].Z1.07

Zapewnianie ochrony

różnych

obiektów i dóbr

515[01].Z1.05

Stosowanie środków

ochrony fizycznej

obiektów oraz

zabezpieczenie

techniczne mienia

515[01].Z1.04

Ochrona życia,

zdrowia

i nietykalności

osób

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

analizować teksty źródłowe aktów prawnych,

–

korzystać z komputera w zakresie obsługi programów intermedialnych oraz Internetu,

–

scharakteryzować podstawy funkcjonowania i rozwoju pracownika ochrony,

–

zinterpretować regulacje prawne z szczególnym uwzględnieniem ustawy o ochronie osób
i mienia,

–

określić uwarunkowania ochrony osób i mienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zinterpretować podstawowe pojęcia związane z ochroną wartości pieniężnych,

–

zastosować zasady i wymagania techniczne dotyczące ochrony budynków i pomieszczeń
przeznaczonych do przechowywania wartości pieniężnych,

–

zastosować obowiązujące przepisy prawne w zakresie przechowywania i transportowania
wartości pieniężnych,

–

określić rodzaje zagrożeń, związanych z konwojem,

–

opracować instrukcję konwojowania,

–

zaplanować trasy konwoju,

–

dokonać doboru grupy konwojowej,

–

przeprowadzić odprawę przed realizacją konwoju,

–

przydzielić zadania dla poszczególnych osób wchodzących w skład grupy konwojowej,

–

dokonać doboru środka transportu,

–

dokonać doboru wyposażenia i uzbrojenia grupy konwojowej,

–

posłużyć się środkami łączności w czasie konwojowania,

–

zorganizować konwój pieszy,

–

zorganizować konwój drogą lotniczą,

–

posłużyć się przepustką „W”,

–

skorzystać z systemów alarmowych w sytuacjach nadzwyczajnych,

–

opracować i postąpić zgodnie z algorytmem zachowań w czasie różnych sytuacji
nadzwyczajnych,

–

współdziałać z Policją w realizacji zadań konwojowania,

–

prowadzić tabele kodowe,

–

opracować, wykorzystać oraz prowadzić dokumentację związaną z realizacją konkretnego
konwoju,

–

zastosować przepisy regulujące zasady ochrony transportowanych wartości pieniężnych,
dzieł sztuki, materiałów niebezpiecznych oraz broni i amunicji,

–

zaplanować wykonanie zleconej ochrony transportu,

–

zaplanować role poszczególnych członków grupy konwojowej,

–

sporządzić umowę o świadczenie usług konwojowych,

–

dobrać siły i środki do skutecznego zabezpieczenia transportowanego mienia,

–

zrealizować ochronę transportu wartości pieniężnych,

–

zastosować zasady współdziałania pomiędzy członkami grupy konwojowej,

–

sporządzić i uzgodnić plan ochrony transportu broni i amunicji,

–

postąpić racjonalnie w sytuacjach szczególnych takich jak napad na konwój, wypadek
i kolizja drogowa, pożar pojazdu, choroba członka konwoju, blokada drogowa oraz inne
nieprzewidziane wydarzenia kryzysowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Pojęcie, cel i istota konwoju

4.1.1. Materiał nauczania

Konwój jest niezdefiniowaną w przepisach prawa formą ochrony mienia. Dla potrzeb

niniejszego opracowania można przyjąć następującą definicje:

Konwój jest to ochrona przenoszonych lub przewożonych wartości pieniężnych oraz

innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych przez:

−−−−

właściwie wyszkoloną i wyposażoną,

−−−−

posiadającą wewnętrzną strukturę,

−−−−

działającą wg określonej taktyki,

−−−−

poruszającą się po wcześniej zaplanowanej trasie,

−−−−

wydzieloną grupę konwojentów.
Warto może w tym miejscu przybliżyć pewne pojęcia wymienione w powyższej definicji:

−

ochrona – należy tu rozumieć szereg podejmowanych czynności mających na celu
udaremnienie: zniszczenia, zagubienia, utraty w wyniku działań przestępczych
powierzonych przedmiotów,

−

przenoszenie lub przewożenie przedmiotów – oznacza to, że konwoje mogą być
realizowane zarówno pieszo jak i za pomocą środków transportu takich jak samochody,
pociągi, czy samoloty,

−

wartości pieniężne oraz inne wartościowe lub niebezpieczne przedmioty – w ten sposób
określony przedmiot konwoju bezpośrednio koresponduje z pojęciem wymienionym w art. 3
pkt. 1 lit. c ustawy z dnia 22 sierpnia 1998 r. o ochronie osób i mienia, mówiącym
o konwojowaniu, jako formie realizacji ochrony fizycznej. Definicja wartości pieniężnych
zawarta jest w § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez
przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz.858 z późn. zm.):

−

krajowe i zagraniczne znaki pieniężne,

−

czeki, z wyjątkiem czeków zakreślonych, skasowanych, lub opatrzonych indosem
pełnomocniczym, zawierającym wzmiankę „wartości do inkasa”, „należność do
inkasa” lub inną o podobnym charakterze,

−

weksle, z wyjątkiem weksli opatrzonych indosem pełnomocniczym, zawierającym
wzmiankę „wartości do inkasa” lub inna o podobnym charakterze,

−

inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę,

−

złoto, srebro i wyroby z tych metali, kamienie szlachetne i perły, a także platynę
i inne metale z rodziny platynowców,

−

inne wartościowe i niebezpieczne przedmioty – pod pojęciem należy rozumieć takie
przedmioty mające wartość materialną i niematerialną, które ze względu na swoją
specyfikę mogą być szczególnie atrakcyjnym celem działań przestępczych taki jak dzieła
sztuki, dokumenty (na różnych nośnikach) zawierających informacje tajne lub poufne,
broń, materiały wybuchowe, materiały rozszczepialne, itp.

−

wydzielona grupa – w skład konwoju mogą wchodzić różne osoby, ale tylko grupę, która
jako jedyne zadanie ma aktywną ochronę przewożonych wartości pieniężnych można
nazwać mianem konwojentów. Konwojenci, zatem nie powinni np. prowadzić pojazdów
konwoju czy też przenosić chronionego mienia (za wyjątkiem akcji ratowniczej),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

właściwie wyszkolona i wyposażona – pod pojęciem „wyszkolona” należy rozumieć nie
tylko osoby, które mają kwalifikacje określone w przepisach prawa, ale również
podlegają szkoleniu dokształcającemu pozwalającemu im skutecznie działać w zespole.
Wyposażenie grupy konwojowej powinno spełniać wymogi wynikające wprost
z przepisów prawa, tzn. zapewnić indywidualne bezpieczeństwo uczestników w związku
z zagrożeniami dla tego typu pracy (kamizelki i hełmy kuloodporne) oraz sprawność
organizacyjną transportu (środki transportu, łączności),

−

wewnętrzna struktura – członków grupy konwojowej powinny łączyć wzajemne relacje,
powinni mieć wyznaczonego dowódcę oraz przydzielone funkcje i zadania,

−

działania wg określonej taktyki – działania podejmowane przez ochronę konwoju nie
mogą mieć charakteru przypadkowych. W sytuacjach kryzysowych brak jest czasu na
przeprowadzanie procesów myślowych, uwzględniających wszelkie aspekty specyficznej
sytuacji. Dynamika takich zdarzeń preferuje podejmowanie szybkich i trafnych decyzji,
a wcześniejsze opracowanie taktyki w przewidywalnych typowych sytuacjach pozwoli
ograniczyć improwizację do niezbędnego minimum,

−

poruszanie się po zaplanowanej trasie – element planowania trasy jest istotnym
czynnikiem, wpływającym wprost na bezpieczeństwo konwoju. Przypadkowy dobór
trasy może nieść za sobą szereg niespodzianek, łącznie z napadem dokonanym w miejscu
najbardziej dogodnym dla przestępców.
Celem konwoju jest dostarczenie transportowanego mienia do adresata w stanie

nienaruszonym i aby to osiągnąć jego ochrona powinna spełniać głównie dwa zadania:

−

oddziaływać prewencyjnie – poprzez organizacje i wyposażenie i sprawność
konwojentów uczynić ewentualny zamach na transportowane wartości pieniężne
przedsięwzięciem wielce ryzykownym, trudnym organizacyjnie (żmudne przygotowania,
zaangażowanie i skoordynowania działań dużej grupy osób, oraz spore nakłady
finansowo-rzeczowe), a w konsekwencji mało opłacalnym,

−

odeprzeć ewentualny zamach – zgodnie z posiadaną wiedzą, taktyką i wyuczonymi
zachowaniami (na zasadzie odruchu) bezpiecznie wyprowadzić konwój ze strefy
zagrożonej.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest konwój, w rozumieniu ochrony mienia?

Co należy rozumieć prze pojęcie „ochrona”?

Co należy rozumieć przez pojęcie „inne wartościowe i niebezpieczne przedmioty”?

Jakie jest znaczenie pojęcia „wartości pieniężne”?

Na czym polega właściwe wyszkolenie grupy konwojowej?

Na czym polega wewnętrzna struktura grupy konwojowej?

Czym podyktowana jest potrzeba planowania trasy konwoju?

Jaki jest cel konwoju wartości pieniężnych i innych wartościowych i niebezpiecznych
przedmiotów?

Na czym polega prewencyjna funkcja konwoju?

10.

Co konwojent powinien wykorzystać przy odpieraniu ewentualnego zamachu
na transportowane mienie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

–

krajowe znaki pieniężne,

–

bilon,

–

bilety komunikacji miejskiej,

–

muzealia,

–

zagraniczne znaki pieniężne,

–

czeki opatrzone indosem pełnomocniczym,

–

złota biżuteria,

–

obrazy impresjonistów francuskich,

–

czeki,

–

skarby dziedzictwa narodowego,

–

złote klejnoty koronne,

–

weksle zawierające wzmiankę „wartość do inkasa”,

–

platynowe siatki służące do procesów technologicznych,

–

bilon euro,

–

dzieła sztuki,

–

ruble.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14
października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez
przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz.858 z późn. zm.)
definicję „wartości pieniężnych”,

przeanalizować treść definicji,

podkreślić w zadaniu wyrazy spełniające warunki pojęcia „wartości pieniężne”.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października
1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona
wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz.858 z późn. zm.),

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Korzystając ze słownika języka polskiego lub zasobów Internetu znaleźć różne definicje

pojęcia „konwojent” i przeanalizować je pod kątem uregulowań wynikających z ustawy
o ochronie osób i mienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść ćwiczenie

wyszukać w słowniku języka polskiego lub Internecie definicję „konwojenta”,

dokonać porównania z prawnymi uwarunkowaniami wynikającymi z ustawy o ochronie
osób i mienia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

słownik języka polskiego,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować pojęcie konwój, w rozumieniu ochrony mienia?

zdefiniować pojęcie „ochrona”?

określić znaczenie innych przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych?

zdefiniować pojęcie „wartości pieniężne”?

opisać na czym polega właściwe wyszkolenie grupy konwojowej?

scharakteryzować istotę struktury organizacyjnej grupy konwojowej?

wskazać potrzebę planowania trasy konwoju?

określić cel podejmowania czynności konwojowych?

scharakteryzować prewencyjny aspekt konwoju?

10)

określić zakres wiedzy i umiejętności niezbędnych do odparcia zamachu na
konwój?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Podstawy prawne regulujące zasady konwojowania wartości

pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub
niebezpiecznych

4.2.1. Materiał nauczania

Podstawy prawne regulujące kwestie związane z konwojowaniem mienia zawarte są

w różnych aktach prawnych. Przeanalizujemy najistotniejsze regulacje odnoszące się do
problemu konwojowania.

Ogólne regulacje

Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (tekst jednolity z 2005 r. Dz. U.

Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.).

Ten akt prawny jest kluczowym dla problematyki konwojowania wartości pieniężnych

oraz innych przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych. Ustawodawca w kilku
artykułach porusza problematykę związaną z konwojem:

−

art. 1 pkt 6 – „zasady ochrony transportowanej broni, amunicji, materiałów
wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego”.
Przepis ten został wprowadzony nowelizacją ustawy z dnia 26.06.2002 r., po głośnym

incydencie związanym z kradzieżą rakiet wojskowych z transportu kolejowego chronionego
przez pracowników ochrony.

−

art.2 pkt 3a – „transport podlegający obowiązkowej ochronie – transport broni amunicji,
materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego, wysyłany
z obszarów i obiektów podlegających obowiązkowej ochronie”,

−

art.3 pkt 1, lit. c – „ochrona osób i mienia realizowana jest w formie bezpośredniej
ochrony fizycznej polegającej na konwojowaniu wartości pieniężnych oraz innych
przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych”,
Należy zaznaczyć, że ustawa ani wydane na jej podstawie akty wykonawcze nie
wprowadzają definicji legalnej „przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych”.

−

art.4. Ust. 1 – „Ustawa nie narusza przepisów dotyczących ochrony obszarów, obiektów
i urządzeń jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych
przez:
1) Ministra Obrony Narodowej,
2) Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

)

3) Ministra Sprawiedliwości,
4) Ministra Spraw Zagranicznych,
5) Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
6) Szefa Agencji Wywiadu,
7) Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

a także przepisów dotyczących ochrony transportu broni, amunicji, materiałów

wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego wykonywanego przez te
jednostki”,

−

art. 5 ust. 1 – „Obszary, obiekty, urządzenia i transporty ważne dla obronności, interesu
gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów
państwa podlegają obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje
ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne”.
Przepis oznacza, że zarówno wymienione obszary, obiekty i urządzenia oraz transport

podlegające obowiązkowej ochronie mogą być chronione przez pracowników ochrony
wypełniających definicje specjalistyczne uzbrojonej formacji ochronnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

art. 6 ust. 2 – „Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

w porozumieniu

z Prezesem Narodowego Banku Polskiego określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i wymagania, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości
pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne”,

−

art. 7 ust. 1a – „Kierownik jednostki, o którym mowa w ust. 1, w terminie najpóźniej
3 dni przed planowaną datą rozpoczęcia transportu podlegającego obowiązkowej
ochronie, jest obowiązany uzgadniać z komendantem wojewódzkim Policji, właściwym
terytorialnie ze względu na miejsce rozpoczęcia transportu, plan ochrony tego transportu.
Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio”,

−

art. 8 ust. 1 pkt 3 – „Wewnętrzne służby ochrony w szczególności konwojują mienie
jednostki,”

−

art. 26 ust. 1 pkt 2 – „Licencja pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia
wymagana jest do wykonywania czynności, o których mowa w art. 3 pkt 1, przez
członków zespołów konwojujących wartości pieniężne oraz inne przedmioty
wartościowe lub niebezpieczne,”.
Ta regulacja wskazuje, że konwoje mogą wykonywać wyłącznie licencjonowani
pracownicy ochrony fizycznej.

−

art. 37 pkt 2 – „Pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia poza
granicami chronionych obiektów i obszarów ma prawo do użycia podczas konwojowania
wartości pieniężnych oraz innych przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych
ś

rodków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 38 ust.2 pkt 1–3 oraz 5 i 6,

lub broni palnej w przypadku gwałtownego, bezprawnego zamachu na konwojowane
wartości lub osoby je ochraniające”.
Jest to jedyny przypadek uprawniający pracownika ochrony fizyczne do użycia broni
poza chronionym obszarem i obiektem.

Transport wartości pieniężnych

Kwestie związane z konwojami wartości pieniężnych reguluje tylko jeden akt prawny,

który jest wykonaniem delegacji ustawy o ochronie osób i mienia – rozporządzenie Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października 1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych
przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne
(Dz. U. Nr 129, poz. 858 z późn. zm.).

Tytuł rozporządzenia, od strony podmiotowej, wskazuje adresatów cytowanej regulacji

prawnej – przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne. Pojęcie przedsiębiorcy definiuje art.
2 ust. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. prawa o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101,
poz. 1178 z poźn. zm.). Przedsiębiorcą, w rozumieniu cytowanego przepisu, jest osoba
fizyczna, osoba prawna oraz nie mająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która
zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą polegającą na
zarobkowej działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej, usługowej oraz poszukiwaniach,
rozpoznawaniach i eksploatacji zasobów naturalnych, wykonywanej w sposób zorganizowany
i ciągły. Zatem przepis w równej mierze dotyczy osób prowadzących kiosk warzywny jak
i bank. Należy zaznaczyć, że w wypadku osób fizycznych wykonujących działalność
gospodarczą rygorom przepisów prawa podlega transport wartości pieniężnych ściśle
związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Rozporządzenie nie definiuje pojęcia „jednostka organizacyjna”. Wydaje się, że można

przyjąć, że jest to jednostka nie będąca przedsiębiorcą, która w związku ze swoją
działalnością transportuje na własne potrzeby wartości pieniężne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W § 1 rozporządzenia określone są istotne dla omawianej problematyki pojęcia:

−−−−

§ 1 pkt 2 – wartości pieniężne – zdefiniowane w punkcie 4.1.1. podręcznika,

−−−−

§ 1 pkt 4 – transport wartości pieniężnych – przewożenie lub przenoszenie wartości
pieniężnych poza obrębem jednostki organizacyjne,
Taka definicja wskazuje, że wszystkie uregulowania odnoszące się do konwojowania

wartości pieniężnych odnoszą się wyłącznie do konwojów zewnętrznych. Wszystkie konwoje
odbywające się na terenie lub obszarze jednostki organizacyjnej nie muszą spełniać
wymogów rozporządzenia.

−−−−

§ 1 pkt 5 – jednostka obliczeniowa – jednostkę określającą dopuszczalny limit stale lub
jednorazowo przechowywanych i transportowanych wartości pieniężnych, wynoszącą
120-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ubiegły kwartał, ogłaszanego
przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Pojęcie to, mające swoje korzenie we wcześniejszy zarządzeniach Narodowego Banku

Polskiego, ma zastosowanie przy określaniu zasad konwojowania muzealiów.

−−−−

§ 1 pkt 8 – konwojent – pracownika ochrony wyposażonego w broń palną.

−−−−

W rozumieniu ustawy o ochronie osób i mienia konwojentem będzie uzbrojony w broń
palną pracownik ochrony posiadający licencję pracownika ochrony fizycznej.

−−−−

§ 1 pkt 9 – środki łączności wewnętrzne – środki służące do nawiązania łączności
w obrębie chronionego obiektu lub między członkami konwoju- szerzej w pkt. 4.5.1.

−−−−

§ 1 pkt 10 – środki łączności zewnętrznej – środki służące do nawiązania łączności
z instytucjami zewnętrznymi – szerzej w pkt. 4.5.1.

−−−−

§ 1 pkt 11 – środki ochrony osobistej – wyposażenie kuloodporne składające się co
najmniej z kamizelki i hełmu – szerzej w pkt. 4.5.1.

−−−−

§ 6 ust 1 – Transport wartości pieniężnych nie przekraczających 1 jednostki
obliczeniowej może być wykonywany pieszo, jeżeli użycie pojazdu mechanicznego nie
jest uzasadnione ze względu na odległość dzielącą jednostkę, w której wartości pieniężne
są pobierane, od jednostki, do której są transportowane, a do przenoszenia wartości
używa się odpowiedniego zabezpieczenia technicznego.
ust. 2 – W przypadku gdy przenoszone wartości pieniężne przekraczają 0,3 jednostki
obliczeniowej, osoba transportująca jest chroniona przez co najmniej jednego pracownika
ochrony, który może być nie uzbrojony.
Treść tego przepisu nie pozwala na pełną dowolność wykonywania transportów pieszych.

W przedziale od 0 do 0,3 jednostki obliczeniowej należy spełnić jednocześnie dwa warunki,
tzn. nie jest możliwe użycie pojazdu mechanicznego i do przenoszenia wartości używa się
odpowiedniego zabezpieczenia technicznego. W przedziale od.0,3 do 1 jednostki
obliczeniowej jednocześnie należy spełnić trzy warunki, tzn. nie jest możliwe użycie pojazdu
mechanicznego, do przenoszenia wartości używa się odpowiedniego zabezpieczenia
technicznego i osoba transportująca jest chroniona, przez co najmniej jednego pracownika
ochrony, który może być nie uzbrojony. Szerzej o odpowiednim zabezpieczeniu technicznym
przenoszonych wartości pieniężnych w pkt. 4.3.1.

−−−−

§ 7 ust. 1 – Wartości pieniężne większe niż 1 jednostka obliczeniowa transportuje się
pojazdami specjalnymi lub przystosowanymi. Warunki techniczne, jakim powinny
odpowiadać pojazdy przystosowane określa załącznik Nr 3 do rozporządzenia.
ust. 2 – Transport wartości pieniężnych powyżej 20 jednostek obliczeniowych wykonuje
się przy pomocy pojazdów specjalnych. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać
pojazdy specjalne określa załącznik Nr 4 do rozporządzenia.
Powyższy przepis oznacza, że nie ma żadnych szczególnych wymagań, co do pojazdów,

jakimi są transportowane wartości pieniężne do jednej jednostki obliczeniowej. Szerzej
o odpowiednim zabezpieczeniu technicznym przewożonych wartości pieniężnych, w pkt. 4.3.1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

§ 8 ust. 1 – Ochrona wartości pieniężnych transportowanych pojazdami mechanicznymi
wykonują konwojenci wyposażeni wewnętrzne i zewnętrzne środki łączności.
Taki zapis, przy zastosowanej wykładni literalnej, uniemożliwia transportowanie wartości

pieniężnych pojazdami mechanicznymi bez ochrony konwojentów.

ust. 2 – Zasady uzbrojenia regulują odrębne przepisy.
ust. 3 – Konwojenci powinni być wyposażeni w środki ochrony osobistej.
Szerzej o wyposażeniu konwojentów w pkt. 4.5.1.

−−−−

§ 9 ust. 1 – Transport zbiorów jest chroniony, co najmniej przez:
1)

jednego konwojenta – przy przewozie o wartości do 5 jednostek obliczeniowych,

dwóch konwojentów – przy przewozie o wartości od 5 do 15 jednostek
obliczeniowych,

trzech konwojentów – przy przewozie o wartości od 15 do 50 jednostek
obliczeniowych,

czterech konwojentów – przy przewozie wartości powyżej 50 jednostek
obliczeniowych.

ust.2 – Przy transporcie wartości pieniężnych powyżej 30 jednostek obliczeniowych
samochodem specjalnym należy do transportu przydzielić samochód ubezpieczający.
ust.3 – W przypadku transportowania wartości pieniężnych kolumną samochodów należy
do transportu przydzielić dwa samochody ubezpieczające, ustalając liczebność grupy
konwojowej, licząc po dwóch konwojentów na samochód ubezpieczający i po jednym na
każdy samochód przewożący wartości pieniężnych.
ust.4 – Konwój wartości pieniężnych transportowanych drogą lotniczą wykonuje co
najmniej dwóch pracowników ochrony, którzy mogą być nieuzbrojeni.

−

§ 11 – Jeden z konwojentów, wyznaczony przez dowódcę konwoju, asystuje osobie
przenoszącej wartości pieniężne.
Ten zapis ma istotne znaczenie dla taktyki realizacji usługi inkasa, o czym szerzej w pkt.

4.10.1.

Transport dzieł sztuki i muzealiów

Mimo, że ustawa nie odnosi się wprost do konwojowania dzieł sztuki i muzealiów, należy

je zaliczyć do „innych przedmiotów wartościowych”, tym bardziej, że szczegółowe
rozwiązania prawne dotyczące transportowania muzealiów wprost odwołują się do przepisów
ustawy o ochronie osób i mienia.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 15 października 2003 r. w sprawie
zabezpieczenia zbiorów w muzeach przed pożarami, kradzieżami i innymi
niebezpieczeństwami grożącymi zniszczeniem lub utratą muzealiów oraz sposobów
przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia (Dz. U. Nr 193, poz.
1892) – jest aktem wykonawczym do ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach
(Dz. U. Z 1997 r. Nr 5 poz. 24 z późn. zm.) – obowiązuje muzea państwowe,
samorządowe i prywatne. Regulacje dotyczące konwojowania zawarte są w załączniku
Nr 3 do rozporządzenia. Generalnie można powiedzieć, że przyjęte rozwiązania są
podobne do obowiązujących w transporcie wartości pieniężnych. Oto kilka
z istotniejszych postanowień odnoszących się do taktyki ochrony:

−−−−

przy organizacji ochrony transportów zbiorów dla ustalenia liczby konwojentów
przyjmuje się wartość zbiorów wyrażoną w jednostkach obliczeniowych,

−−−−

transport zbiorów jest chroniony co najmniej przez:

−−−−

jednego konwojenta – przy przewozie o wartości do 5 jednostek obliczeniowych,

−−−−

dwóch konwojentów – przy przewozie o wartości od 5 do 15 jednostek
obliczeniowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

trzech konwojentów – przy przewozie o wartości od 15 do 50 jednostek
obliczeniowych,

−−−−

czterech konwojentów – przy przewozie wartości powyżej 50 jednostek
obliczeniowych,

−−−−

konwoje piesze mogą być wykonywane jedynie w przypadku ochraniania zbiorów
nieprzekraczających 1 jednostki obliczeniowej, jeżeli użycie samochodu nie jest
uzasadnione ze względu na odległość od miejsca pobrania do miejsca przekazania
mienia konwojowanego, a do przenoszenia używa się odpowiedniego zabezpieczenia
technicznego, w szczególności specjalistycznych teczek, walizek,

−−−−

w przypadku, gdy są przenoszone zbiory od 0,3 do 1 jednostki obliczeniowej, osoba
transportująca jest chroniona, przez co najmniej jednego pracownika ochrony, który
może być nie uzbrojony,

−−−−

zbiory o wartości powyżej 15 jednostek obliczeniowych transportuje się pojazdami
specjalnie przystosowanymi do ich przewożenia, zapewniającymi utrzymanie
właściwych warunków konserwatorskich. Każdorazowo oceny przystosowania
pojazdu do transportu dokonuje kurier,

−−−−

przy transporcie zbiorów powyżej 15 jednostek obliczeniowych, należy do transportu
przydzielić samochód ubezpieczający,

−−−−

w przypadku transportowania zbiorów kolumną samochodów należy do transportu
przydzielić dwa samochody ubezpieczające, ustalając pod dwóch konwojentów na
każdy samochód ubezpieczający i po jednym na każdy samochód transportujący,

−−−−

transport zbiorów o wartości przekraczającej 10 jednostek obliczeniowych
odbywający się drogą lotniczą w rejsach krajowych, oprócz kuriera, jest chroniony
prze co najmniej jednego pracownika ochrony, który może być nie uzbrojony.

2) Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 25 stycznia 2005 r w sprawie warunków

przenoszenia muzealiów (Dz. U Nr 21 poz. 175) – jest aktem wykonawczym do ustawy
z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5 poz. 24 z późn. zm.)

−−−−

§ 6 ust.1 „W razie przenoszenia muzealiów poza granicę kraju ich transport,
niezależenie, od wymagań przewidzianych w § 5, powinien się odbywać pod opieką
konwojenta,

−−−−

w razie przenoszenia muzealiów uznanych przez dyrektora muzeum, w którym
muzealia są wpisane do inwentarza, za szczególnie cenne, liczbę konwojentów, ich
kwalifikacje oraz kwalifikacje przewoźnika ustala dyrektor.

Obwieszenie Ministra Kultury z dnia 31.10.2002 r. – Regulamin ogólnych warunków
i trybu wykonywania ochrony muzeów i innych jednostek organizacyjnych podlegających
obowiązkowej ochroni, podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez
Ministra Kultury (Dz. Urz. MK Nr 5, poz. 77). Regulamin obowiązuje w muzeach
państwowych i jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Kultury podlegających
obowiązkowej ochronie i w zakresie konwojowania jest spójny z postanowieniami
załącznika Nr 3 do cytowanego wcześniej rozporządzenia Ministra Kultury z dnia
15 października 2003 r.

Transport informacji niejawnych:

Zasady transportu materiałów zawierających informacje niejawne, w rozumieniu ustawy

z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 196, poz.
1631), określa akt wykonawczy do tej ustawy – rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia
29 września 2005 r. w sprawie trybu i sposobu przyjmowania, przewożenia, wydawania
i ochrony materiałów zawierających informacje niejawne (Dz. U. Nr 200, poz. 1650):

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

§ 2. 1. Materiały zawierające informacje niejawne są przekazywane przewoźnikom przez
jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r.
o ochronie informacji niejawnych, zwane dalej „nadawcą”.

Nadawca składa zamówienie na wykonanie czynności i usług, o których mowa w §1,

kierując je do przewoźników spełniających wymagania w zakresie ochrony informacji
niejawnych: przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie ochrony osób i mienia.
1. Rozporządzenie, wśród innych przewoźników takich jak Poczta Specjalna Policji,

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, MON, Poczta Polska (lub inne podmioty
prowadzące działalność w zakresie usług pocztowych), jako uprawniony do transportów
zawierających informacje niejawne zalicza również podmioty działające w oparciu
o ustawę o ochronie osób i mienia.

−−−−

§ 8. Materiały zawierające informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową nie
mogą być przewożone łącznie z przesyłkami zawierającymi przedmioty
wartościowe, w szczególności z pieniędzmi, wyrobami z metalu lub kamieni
szlachetnych albo mogącymi ulec uszkodzeniu w czasie transportu lub spowodować
uszkodzenie pozostałych przesyłek, zwłaszcza z materiałami wybuchowymi,
promieniotwórczymi, łatwo tłukącymi się, żrącymi, a także cuchnącymi.

−−−−

§ 10. 1. Przesyłki przewozi się:
1) środkami publicznego transportu lądowego, pod warunkiem zarezerwowania

pomieszczenia na potrzeby konwoju lub zarezerwowania miejsc w sposób
gwarantujący ciągły dozór przesyłki;

2) specjalnie przystosowanymi pojazdami samochodowymi przewoźnika, które

w przypadku przewożenia materiałów niejawnych stanowiących tajemnicę
państwową muszą spełniać wymagania, o których mowa w załączniku nr 3 do
rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14
października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych
przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858 oraz
z 2000 r. Nr 17, poz. 221);

3) statkami

powietrznymi,

przy

zapewnieniu

wydzielonego

miejsca

ograniczającego dostęp osób nieuprawnionych do przesyłek lub wydzielenia
miejsc gwarantujących ciągły dozór przesyłki przez konwojentów;

4) środkami transportu wodnego, przy zapewnieniu wydzielonego miejsca,

ograniczającego dostęp osób nieuprawnionych do przesyłek i konwojentów.

−−−−

§ 11. 1. Przesyłki zawierające informacje niejawne stanowiące tajemnicę państwową
przewożą i ochraniają konwoje złożone co najmniej z dwóch uzbrojonych w broń
palną konwojentów posiadających odpowiednie poświadczenie bezpieczeństwa, przy
zapewnieniu warunków, o których mowa w § 10.

2. Przesyłki zawierające informacje niejawne stanowiące tajemnicę służbową, oznaczone

klauzulą „poufne”, których utrata spowodowałaby szkodę dla interesu państwa, przewozi
i ochrania co najmniej jeden uzbrojony w broń palną konwojent posiadający
poświadczenie bezpieczeństwa.

3. Od warunku posiadania broni palnej można odstąpić w czasie przewozu przesyłek poza

granicami lub za granicę Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Konwojentów wyposaża się w środki łączności umożliwiające kontakt z nimi podczas

przewozu oraz w instrukcję postępowania z ochranianymi i przewożonymi przesyłkami.

5. Odstępstwo od warunku posiadania broni palnej, o którym mowa w ust. 1, jest możliwe

wówczas, gdy przesyłki przekazywane są bezpośrednio od nadawcy do odbiorcy na
terenie tej samej miejscowości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Transport przedmiotów niebezpiecznych

Transporty broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu

wojskowego, wysyłane z obszarów i obiektów podlegających obowiązkowej ochronie
realizowane są na podstawi planów ochrony, zawierający odpowiednio informacje, o których
mowa w art. 7 ust 2 ustawy o ochronie osób i mienia. Zgodnie z art. 7 ust. 1a cytowanej
ustawy, kierownik jednostki w terminie najpóźniej 3 dni przed planowaną datą rozpoczęcia
transportu podlegającego obowiązkowej ochronie, jest obowiązany uzgodnić z komendantem
wojewódzkim Policji, właściwym terytorialnie ze względu na miejsce rozpoczęcia transportu,
plan ochrony tego transportu. Należy zaznaczyć, że zasady transportu broni, amunicji,
materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego, nie wysyłanych
z obszarów i obiektów podlegających obowiązkowej ochronie nie są regulowane w żadnych
przepisach prawa.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki akt prawny jest kluczowym dla problematyki konwojowania wartości pieniężnych
oraz innych przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych?

Jakie przedmioty wymagają ochrony w ramach transportu podlegającego obowiązkowej
ochronie?

Jaki akt prawny reguluje zewnętrzne konwoje wartości pieniężnych?

Ilu konwojentów powinno chronić transport wartości pieniężnych wartości 16 jednostek
obliczeniowych?

Jaki akt prawny reguluje zasady ochrony muzealiów?

Co to jest jednostka obliczeniowa?

Jaki akt prawny reguluje zasady ochrony transportu materiałów zawierających informacje
niejawne?

Co reguluje zasady ochrony transportu broni z obiektu podlegającego obowiązkowej
ochronie?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z treścią Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać
ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców
i inne jednostki organizacyjne oraz załącznikiem Nr 3 do Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia
15 października 2003 r. w sprawie zabezpieczenia zbiorów w muzeach przed pożarami,
kradzieżami i innymi niebezpieczeństwami grożącymi zniszczeniem lub utratą muzealiów oraz
sposobów przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia i:

−−−−

zaplanuj organizację konwoju 8 ton bilonu (dwa pojazdy) o wartości 16 jednostek
obliczeniowych,

−−−−

zaplanuj organizację konwoju dwóch wielkoformatowych obrazów Jana Matejki o łącznej
wartości ubezpieczeniowej 16 jednostek obliczeniowych.

Na podstawie obowiązujących przepisów prawa porównaj organizację obydwu konwojów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w Internecie lub w dostępnych publikacjach treść przedmiotowych przepisów,

przeanalizować treść przepisów pod kątem składu i wyposażenia konwojentów, liczby
i typu pojazdów,

opisz krótko organizację poszczególnych konwojów oraz wskaż na różnicę w ich
organizacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie wymienionych w materiale przepisów wskaż podobieństwa i różnice

w prawnych warunkach organizacji konwoju wartości pieniężnych i materiałów zawierających
informacje niejawne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść ćwiczenie

znaleźć i przeanalizować niezbędne akty prawne,

wskazać podobieństwa i różnice w formie tabelarycznej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, jaki akt prawny generalnie reguluje podstawy prawne konwojowania

wartości

pieniężnych

oraz

innych

przedmiotów

wartościowych

i niebezpiecznych?

określić, jakie przedmioty wymagają ochrony w ramach transportu

podlegającego obowiązkowej ochronie?

określić, jaki akt prawny reguluje zewnętrzne konwoje wartości pieniężnych?

określić liczbę konwojentów niezbędną do ochrony transportu przy

uwzględnieniu charakteru i wartości transportowanego mienia?

wskazać akt prawny regulujący zasady organizacji ochrony transportu

muzealiów?

zdefiniować pojęcie „jednostka obliczeniowa”?

wskazać akt prawny regulujący zasady organizacji ochrony transportu

materiałów zawierających informacje niejawne?

wskazać zasady ochrony transportu broni z obiektu podlegającego

obowiązkowej ochronie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wymagania dotyczące urządzeń zabezpieczenia technicznego

wykorzystywanych w konwoju oraz do przechowywania
wartości pieniężnych

4.3.1. Materiał nauczania

Wymagania techniczne dotyczące pojazdów używanych w konwoju

Do transportu wartości pieniężnych nie przekraczających 1 jednostki obliczeniowej jak

również pojazdów ubezpieczających brak jest wymagań prawnych dotyczących warunków
technicznych, jaki pojazd powinien spełniać, poza ogólnymi przepisami w sprawie
dopuszczenia pojazdu do ruchu. Przy braku wymagań prawnych w tej kwestii zastosowanie
znajdują seryjne czterodrzwiowe samochody osobowe.
1.

Pojazdy przystosowane.

Warunki techniczne pojazdu przystosowanego do transportu wartości pieniężnych

określa załącznik Nr 3 do rozporządzenie Warunki techniczne pojazdu przystosowanego
do transportu wartości pieniężnych określa załącznik Nr 3 do rozporządzenie Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października 1998 r. w sprawie
szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości
pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858 z późn. zm.).

Samochód dostawczy powinien być wyposażony:

−

okna wykonane z materiału o zwiększonej odporności na przebicie i rozbicie, bez
możliwości ich otwierania,

−

drzwi z mechanizmem automatycznego blokowania,

−

elektromechaniczny zawór odcięcia dopływu paliwa lub prądu,

−

wydzielony przedział ładunkowy do przewozu wartości pieniężnych, wykonany
z blachy stalowej o grubości min.1 mm, łączonej w sposób trwały, z odrębnymi
drzwiami, z zamkiem o wysokiej klasie odporności na włamanie (co najmniej klasa
„A”),

−

radiowy, optyczny lub akustyczny system alarmowy,

−

rodki łączności wewnętrznej i zewnętrznej,

−

pojemnik stalowy lub walizką specjalistyczną ze stojakiem służącym do
przechowywania wartości pieniężnych podczas transportu, zamontowane w przedziale
ładunkowym; pojemnik stalowy i stojak winny być zamontowane w sposób
uniemożliwiający ich odłączenie od podłoża przy zamkniętych zamkach i ryglach;
pokrywa pojemnika winna być zamykana na co najmniej jeden zamek trójpunktowy-
jednokluczowy, o minimum pięciu zastawkach w pełni wymiennych.

2. Samochód osobowy:

−−−−

drzwi z mechanizmem automatycznego blokowania,

−−−−

elektromechaniczny zawór odcięcia dopływu paliwa lub prądu,

−−−−

radiowy, optyczny lub akustyczny system alarmowy,

−−−−

rodki łączności wewnętrznej i zewnętrznej,

−−−−

pojemnik stalowy lub walizką specjalistyczną ze stojakiem służącym do
przechowywania

wartości

pieniężnych

podczas

transportu,

zamontowane

w przedziale ładunkowym pojemnik stalowy i stojak winny być zamontowane
w sposób uniemożliwiający ich odłączenie od podłoża przy zamkniętych zamkach
i ryglach; pokrywa pojemnika winna być zamykana na co najmniej jeden zamek
trójpunktowy-jednokluczowy, o minimum pięciu zastawkach w pełni wymiennych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Samochody specjalne (bankowozy).

Warunki techniczne pojazdu przystosowanego do transportu wartości pieniężnych

określa załącznik Nr 3 do rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z dnia 14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez
przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858 z późn. zm.).
Samochód specjalny winien posiadać, co najmniej seryjną konstrukcję skrzyniową
z wyodrębnionym przedziałem ładunkowym, wzmocnionym zawieszeniem i nadwoziem
opancerzonym, przystosowanym do przewozu wartości, tj.:

−−−−

powinien posiadać opancerzony przedział osobowy z 5 miejscami oraz całkowicie
odrębny przedział ładunkowy wzmocniony przy użyciu blachy o grubości min. 1 mm
przy wykonaniu ze stali konstrukcyjnej wyższej jakości, łączonej w sposób trwały,

−−−−

przedział ładunkowy powinien posiadać tylko jedne drzwi zewnętrzne np. drzwi
tylne dwuskrzydłowe z blokadą ryglowania jednego skrzydła przez drugie
i możliwością mocowania do ścian przedziału w położeniu otwartym z zawiasami
o sworzniach zabezpieczonych przed wybiciem, drzwi powinny być wyposażone
w dodatkowy zamek wierzchni jednostronny przerabialny o minimum siedmiu
płaskich zastawkach,

−−−−

wyłożenie wewnętrznej powierzchni przedziału ładunkowego powinno być trwałe,
odporne na niszczące działanie wózków oraz ognioodporne,

−−−−

przedział ładunkowy powinien być oświetlony tak, aby istniała możliwość jego
obserwacji przez szklany wziernik o średnicy 60 mm z przedziału osobowego,

−−−−

samochód powinien być wyposażony w sygnał alarmowy dwutonowy mocowany
w przedziale silnikowym, włączenie alarmu powinno być łatwo dostępne przez
kierowcę lub członka zespołu konwojującego oraz samoczynnie włączające się przy
próbie niepowołanego otwarcia każdych drzwi oraz w elektromechaniczny zawór
odcinający dopływ paliwa lub inne urządzenie dające taki sam skutek,

−−−−

samochód powinien być wyposażony w urządzenia łączności radiowej,

−−−−

przedział osobowy, zbiornik paliwa, oszklenie kabiny powinno być odporne na
przestrzelenie pociskami kalibru 7,62 mm wystrzeliwanymi z karabinka AK 47.

−−−−

silnik powinien mieć system gaśniczy, a zbiornik paliwa wykonanie
przeciwwybuchowe,

−−−−

system kontroli zamknięcia drzwi powinien być połączony z ogólnym systemem
zamknięcia z sygnalizowaniem dla każdych drzwi alarmowych sygnałem
dźwiękowym oraz światłami, a także elektryczną blokadą drzwi sterowaną z kabiny
kierowcy,

−−−−

sygnalizacja alarmowa powinna być połączona ze światłami awaryjnymi i alarmem
dźwiękowym modulowanym oraz włącznikiem rozrusznika i blokadą dopływu
paliwa,

−−−−

wszystkie urządzenia elektryczne powinny posiadać instalację odkłóceniową,

−−−−

koła powinny posiadać wkładki masywowe umożliwiające dalszą jazdę po
zniszczeniu opony do 15 km z prędkością 50 km/godz.,

−−−−

powinien posiadać atesty Instytutu Mechaniki Precyzyjnej na opancerzenie i oszklenie
przedziału osobowego oraz homologację Instytutu Transportu Samochodowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Urządzenia do przenoszenia wartości pieniężnych

Zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia

14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez
przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858 z późn. zm.) do
przenoszenia używa się odpowiedniego zabezpieczenia technicznego. Pojęcie „odpowiednie
zabezpieczenie techniczne” nie jest jednak zdefiniowane. Należy, zatem przyjąć, że do
transportowania wartości pieniężnych należy stosować pojemniki i walizki przeznaczone przez
producenta do przenoszenia wartości pieniężnych Dobrze, jeżeli posiadają one stosowne
certyfikaty zgodności wystawione przez uprawnione Polskie Centrum Akredytacji instytucje.

Urządzenia do przechowywania wartości pieniężnych

Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października

1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona
wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129, poz. 858 z późn. zm.) wprowadziło dla
przedsiębiorców i kierowników jednostek organizacyjnych obowiązek przechowywania
wartości pieniężnych w pomieszczeniach i urządzeniach odpowiedniej klasy odporności na
włamanie (§ 2 w zw. z § 4). W załączniku 2 do rozporządzenia zawarto podział ze względu na
klasę odporności na włamanie oraz limit przechowywanych wartości pieniężnych.

Tabela1 1. Wyciąg z załącznika

Pomieszczenia

Urządzenia

Pomieszczenia

Urządzenia

1xA

0,5

1,3

1xA

1,5

III

1xB

2xB

2xC

VII

2xC

VIII

2xC

100

bez ograniczenia

XII

bez ograniczenia

XIII

2xD

bez ograniczenia

śc

ła

Dopuszczalny limit wartości pieniężnych w jednostkach obliczeniowych

przechowywanych w pomieszczenia i urządzeniach

Pomieszczenia i urządzenia nie

chronione systemem alarmowym

lub chronione systemem alarmo-

wym klasy niższej od SA3

Pomieszczenia i urządzenia chro-

nione systemem alarmowym klasy

co najmniej SA3

3xC lub

2xD

3xC lub

2xD

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie warunki techniczne musi spełniać samochód ubezpieczający?

Jakie warunki techniczne musi spełniać dostawczy pojazd przystosowany do transportu
wartości pieniężnych?

Jakie warunki techniczne musi spełniać osobowy pojazd przystosowany do transportu
wartości pieniężnych?

Jakie warunki techniczne musi spełniać bankowóz?

W jaki sposób można przenosić wartości pieniężne?

W jakiej klasie odporności na włamanie występują urządzenia do przechowywania
wartości pieniężnych?

W jakiej klasie odporności na włamanie występują pomieszczenia do przechowywania
wartości pieniężnych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie załączników Nr 3 i 4 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych

i Administracji z dnia 14 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań,
jakim

powinna

odpowiadać

ochrona

wartości

pieniężnych

przechowywanych

i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz. U. Nr 129,
poz.858 z późn. zm.) wskaż różnicę pomiędzy wymogami technicznych osobowego pojazdu
przystosowanego do transportu wartości pieniężnych i bankowozu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać polecenie zawarte w ćwiczeniu,

przeanalizować treść załączników do rozporządzenia,

wskazać różnice między warunkami technicznymi pojazdów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Do banku konwój przywiózł wartości pieniężne w kwocie odpowiadającej 16 jednostkom

obliczeniowych. Zaplanuj, w jakich urządzeniach i pomieszczeniach mogą być
przechowywane pieniądze, gdy:

−−−−

w banku zainstalowany jest system alarmowy w klasie SA2,

−−−−

w banku zainstalowany jest system alarmowy w klasie SA4.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować podane w ćwiczeniu sytuacje,

zaplanować przechowywanie wartości pieniężnych na podstawie załącznika Nr 2 do
rozporządzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać,

jakie

warunki

techniczne

musi

spełniać

samochód

ubezpieczający?

określić, jakie warunki techniczne musi spełniać dostawczy pojazd
przystosowany do transportu wartości pieniężnych?

określić, jakie warunki techniczne musi spełniać osobowy pojazd
przystosowany do transportu wartości pieniężnych?

Wskazać, jakie warunki techniczne musi spełniać bankowóz?

określić, w jaki sposób można przenosić wartości pieniężne?

określić, w jakiej klasie odporności na włamanie występują urządzenia do
przechowywania wartości pieniężnych?

określić, w jakiej klasie odporności na włamanie występują pomieszczenia
do przechowywania wartości pieniężnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Dobór grupy konwojowej i zadania osób uczestniczących

w konwoju

4.4.1. Materiał nauczania

Dobór grupy konwojowej

Do podstawowych zagadnień związanych z etapem przygotowawczym jest stworzenie

grupy konwojowej i rekrutacja do niej osób mogących sprostać specyficznym warunkom tej
formy ochrony. Kandydaci do grup konwojowych, poza spełnieniem warunków formalnych
wynikających z przepisów prawa, powinni zostać zbadani przez specjalistów pod kątem
zdolności do działania w warunkach silnego stresu. Bardzo ważnymi cechami w tego typu
pracy są sumienność i obowiązkowość. Kandydaci do grup konwojowych powinni posiadać
wcześniejsze doświadczenia w zakresie pracy ochronnej. Właściwe cechy charakterologiczne
oraz nabyte nawyki, np.: w zakresie szybkiej oceny zagrożenia, pozwolą na skoncentrowanie
się głównie na wyćwiczeniu cech i umiejętności niezbędnych konwojentom.

Obowiązki osoby organizującej konwój

Organizatorem konwoju jest osoba zatrudniona w specjalistycznej uzbrojonej formacji

ochronnej alb nią kierująca lub też na podstawie wewnętrznych unormowań zobowiązana do
kierowania komórką odpowiedzialną za konwoje. Powinna ona:
1)

Dokonać rozpoznania przedmiotu konwojowania (rodzaj, wartość, podatność na
zagrożenia ppoż., itp.).

Zlecenie przeprowadzenia konwoju jest początkiem podejmowania bezpośrednich
czynności związanych z jego organizacją. Zlecenie to może mieć różny charakter.
Zarówno zawarte w umowie cywilno-prawnej w przedmiocie konwoju, jak i pisemne
polecenie uprawnionego przełożonego. W obydwu wypadkach zlecenie powinno
zawierać m.in. dane dotyczące przedmiotu konwoju, wartości mienia i sposób pakowania
i miejsce docelowe. Dane te pozwolą określić liczebność niezbędnej ochrony, jej
wyposażenie, stopień zagrożenia, sposób transportu (w tym ilość pojazdów).

Określić potrzeby transportowe w kontekście rozmiaru ładunku, wartości i niezbędnej
taktyki ochrony.

Wiedza na temat charakteru konwojowanego mienia warunkuje dobór stosownego
rodzaju i ilości pojazdów (pojazdów specjalnych, przystosowanych, ubezpieczenia).

Skontrolować wyznaczone pojazdy pod względem sprawności technicznej, działania
zabezpieczeń technicznych.

Stan techniczny pojazdów biorących udział w konwoju jest elementem bezpośrednio
wpływającym na bezpieczeństwo konwoju. I nie chodzi w tym miejscu tylko o awarie
pojazdu, następstwem, których może być katastrofa drogowa. Każda awaria pojazdu
powoduje

zakłócenie

przebiegu

konwoju,

poważnym

stopniu

narażając

bezpieczeństwo osób i mienia w wyniku potencjalnego zamachu przestępczego. Osoba
organizująca konwój musi mieć pewność, że pojazdy wyruszające w drogę są sprawne
pod względem technicznym, a urządzenia alarmowe i zabezpieczające działają bez
zarzutu.

Dokonać wyboru trasy.

Trasy konwoju powinny być wcześniej dokładnie opracowane. Zasady opracowywania
tras konwoju przedstawione są w drugiej części opracowania. Ważne jest dokonanie
losowego wyboru trasy z kilku możliwych. Kierowanie się tylko zasadą jak najkrótszego
dystansu może okazać się bardzo poważnym błędem taktycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić czas wyjazdu i termin powrotu.

Czas, obok trasy, jest jednym z elementów planowania konwoju, który ma wpływ na jego
bezpieczeństwo. Należy w tym wypadku unikać standardów i rutyny. Nic tak nie ułatwia
zamachu, jak poruszający się po zawsze tej samej trasie, z dokładnością szwajcarskiego
zegarka konwój.

określić uzbrojenie i wyposażenie konwoju;

Wartość mienia konwojowanego warunkuje uzbrojenie jego ochrony, zgodnie
z przytoczonymi przepisami. Praktyka jednak wskazuje, że jeżeli chodzi o uzbrojony
konwój, to powinien on być zawsze wyposażony w sposób pozwalający odeprzeć zbrojny
atak. W zasadzie broń nie służy do zapewnienia bezpieczeństwa samym wartościom, lecz
do ochrony osób wchodzących w skład konwoju.

Wyznaczyć skład osobowy konwoju, w tym dowódcę konwoju.

Skład osobowy konwoju powinien być wyznaczony z grona osób posiadających
stosowne predyspozycje do tego typu czynności, mających doświadczenie w pracy
ochronnej, biorących udział w okresowych szkoleniach grupy konwojowej. Przy doborze
konwojentów należy się również kierować ich aktualnym samopoczuciem. Cierpiący na
dolegliwości somatyczne członek ochron nie przedstawia z punktu widzenia organizacji
ochrony wielkiej wartości, a wręcz stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa transportu.
Niebagatelną sprawą jest zaufanie do pracownika. Jakiekolwiek podejrzenie związane
z ewentualną nielojalnością takiej osoby dyskwalifikuje ją do udziału w tego typu formie
ochrony mienia. Doświadczenia wynikające z zaistniałych zdarzeń wskazują, że
nieuczciwość konwojentów była częstym powodem zaboru konwojowanego mienia. Na
dowódcę konwoju powinien być wyznaczony doświadczony pracownik, posiadający,
o ile to możliwe, drugi stopień licencji pracownika ochrony fizycznej.

Przekazać dowódcy konwoju informację o trasie oraz zadania związane z konwojem.

Informacje o wyborze trasy, wraz z jej opisem, pozwolą dowódcy konwoju określić
szczegółowe zadania dla poszczególnych uczestników konwoju. Dowódca ochrony,
oprócz kasjera, powinien być osobą, której znana jest wartość konwojowanego mienia.

Przeprowadzić odprawę z uczestnikami konwoju.

Problematyka związana z odprawą do konwoju poruszana jest w dalszej części
opracowania.

10)

Podejmować stosowne decyzje w kontekście zgłoszonych meldunków o wydarzeniach
nadzwyczajnych na trasie konwoju.

Dowódca konwoju ma obowiązek meldować organizatorowi o wydarzeniach
nadzwyczajnych w trakcie konwoju. Konsekwencją takich meldunków może być np.:
konieczność wysłania dodatkowego pojazdu, wsparcia ochrony, powiadomienia Policji
czy innych służb ratowniczych.

Obowiązki dowódcy konwoju

Dowódcą konwoju jest osoba wyznaczona przez organizatora konwoju, posiadająca, co

najmniej licencję pracownika ochrony fizycznej pierwszego stopnia, stosownie uzbrojona
i wyposażona, mająca niezbędne doświadczenie i wiedzę pozwalającą na wykonanie
powierzonego zadania. Dowódca powinien:
1)

Zorganizować konwój zgodnie z otrzymanymi zadaniami i wytycznymi.

Zorganizowanie konwoju przez dowódcę polega na powiadomieniu osób wyznaczonych
do udziału w nim, dopilnowaniu pobrania stosownego uzbrojenia i wyposażenia oraz
ś

rodków transportu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić szczegółowe zadania dotyczące zabezpieczenia mienia dla osób wchodzących
w skład konwoju.

Problemy poruszane w trakcie odprawy przez osobę organizującą konwój mają charakter
natury ogólnej. Natomiast zadania przekazywane przez dowódcę konwoju mają ścisły
związek z danym transportem. Nie bez znaczenia jest wyznaczenie np. miejsc
zajmowanych w pojazdach. W tej kwestii nie może być przypadkowości, gdyż
umiejscowienie ochrony w samochodach warunkuje, w wypadku sytuacji kryzysowych,
zajmowanie posterunków ochronnych na zewnątrz pojazdów.

Ustalić sposoby komunikowania się.

Współczesne środki łączności, z wyjątkiem CB, w zasadzie spełniają wymagania, jakie
stawiają przed nimi potrzeby konwoju. Niestety, jak każde urządzenie techniczne, nie
dają pełnej gwarancji niezawodności oraz pełnej tajemnicy korespondencji. Istnieje,
zatem potrzeba opracowania dla zapewnienia łączności wewnętrznej systemu
pozawerbalnej komunikacji, opartej na systemie gestów, znaków lub sygnałów.

Czuwać nad prawidłowym przebiegiem konwoju.

Zadanie to wydaje się ogólnikowym banałem. Należy jednak zwrócić uwagę, że
usytuowanie dowódcy w szyku konwoju pozwala mu całkowicie kontrolować jego
przebieg.

Przestrzegać zasad określonych w instrukcji konwojowej.

Instrukcja konwojowa jest zbiorem ogólnych reguł określających prawidłowość
czynności konwojowych. Odstępstwo od nich (bez uzasadnionej wypadkami przyczyny)
jest nie tylko naruszeniem obowiązków pracowniczych, ale może być np. przyczyną
odmowy wypłacenia odszkodowania przez ubezpieczyciela, gdy dojdzie do utraty
mienia.

Podejmować decyzje dotyczące ochrony przewożonego mienia w trakcie konwojowania,
w zależności od zaistniałych wydarzeń.

Dowódca konwoju powinien wypełniać postanowienia instrukcji konwojowej, polecenia
przekazane przez organizatora oraz postępować zgodnie z cedułą wyznaczonej trasy.

Zdarzają się jednak sytuacje, w których konieczne jest odstąpienie od tak jasno
określonych reguł. Niespodziewany objazd, konieczność upewnienia się, co do ewentualnej
inwigilacji czy też inne zdarzenie nadzwyczajne wymagają podjęcia przez dowódcę
szybkiej decyzji. Nie musi on przed jej powzięciem uzyskać aprobaty swojego
przełożonego.

Przekazać konwojowane mienie adresatowi w stanie nienaruszonym, zgodnie
z otrzymanymi wytycznymi.

Dowódca konwoju jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo konwojowanego mienia oraz
nienaruszenie zabezpieczeń technicznych czy też plomb. W wypadku, gdy dojedzie do
uszkodzenia zabezpieczeń, powinien dopilnować, aby zabezpieczyć wszystkie ślady
mogące wyjaśnić przyczynę naruszenia zabezpieczeń.

Uczestniczyć przy pobraniu i zdaniu konwojowanego mienia.

Jako odpowiedzialny za bezpieczeństwo mienia musi uczestniczyć w każdym etapie
transportu od momentu pobrania do chwili przyjęcia w punkcie docelowym przedmiotu
konwoju.

Meldować przełożonym o przebiegu służby konwojowej i wykonaniu powierzonego
zadania.

Każde zdarzenie nadzwyczajne powinno być zgłoszone organizatorowi konwoju.
W niektórych instrukcjach konwojowych, zwłaszcza przy konwojach zamiejscowych
istnieje obowiązek okresowego nawiązywania łączności. Brak kontaktu o określonej
porze może być sygnałem dla organizatora do wszczęcia alarmu wobec podejrzenia
zagrożenia bezpieczeństwa konwoju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10)

W razie konieczności przejąć obowiązki kasjera.

W sytuacji choroby lub wypadku uniemożliwiającego wykonywanie obowiązków przez
kasjera jego obowiązki powinien przejąć dowódca konwoju. Jest on osobą, obok kasjera,
odpowiedzialną za mienie, która uczestniczy we wszystkich czynnościach związanych
z chronionym mieniem.

Obowiązki konwojenta

Konwojentem jest pracownik ochrony posiadający, co najmniej licencję pracownika

ochrony fizycznej pierwszego stopnia, stosownie do rodzaju wykonywanych zadań uzbrojony
i wyposażony. Powinien on:
1)

Ochraniać osoby uczestniczące w konwoju oraz przewożone lub przenoszone mienie.

Jest to podstawowy obowiązek konwojenta. W wypadku ataku na konwój wolno mu
nawet użyć broni. Ustawa o ochronie osób i mienia w jednym tylko wypadku pozwala
użyć broni w ochronie mienia – jest nim właśnie konwój.

ciśle wykonywać polecenia dowódcy konwoju.

Polecenia te oczywiście muszą mieć ścisły związek z konwojem.

Utrzymywać w pełnej sprawności broń, amunicję i inny sprzęt będący na wyposażeniu.

Sprzęt ochronny i obronny przeznaczony jest do zapewnienia nie tyko bezpieczeństwa
konwojowanego mienia, ale przede wszystkim do ochrony osób uczestniczących
w konwoju. Od jego sprawności może zależeć życie lub zdrowie ludzi. Niedopuszczalne
jest na przykład, aby do konwoju zabierać zakonserwowaną lub niesprawną broń,
niesprawne maski p.gaz. Miały miejsce przypadki, że firma ochroniarska, nie mogąc
uzyskać pozwolenia na broń maszynową, zaopatrywała swoich konwojentów w wierne
kopie takiej broni ze sztucznego tworzywa. Jeżeli Bóg chce ukarać ludzie – odbiera im
rozum.

W konwojach jednoosobowych wykonywać dodatkowo obowiązki dowódcy konwoju.

Obserwować otoczenie konwoju celem uprzedzenia ewentualnego zagrożenia.

Każdemu z konwojentów, zwłaszcza w konwojach pieszych lub na zewnętrznych
posterunkach ochronnych, należy przydzielić strefę obserwacji w taki sposób, aby
ugrupowanie zawsze miało zapewnione 360-stopniowe pole obserwacji. Przedmiotem
obserwacji powinny być okna i dachy pobliskich domów, drzewa, płoty, itp.

W razie konieczności przejąć obowiązki kierowcy.

W każdej grupie konwojowej powinni być konwojenci posiadający prawo jazdy
uprawniające do prowadzenia używanych w konwoju typu pojazdów. Pozwoli to na
zastąpienie kierowcy w razie choroby lub wypadku uniemożliwiającego prowadzenie
pojazdu.

W razie konieczności przejąć obowiązki osoby transportującej.

Konwojent przy wykonywaniu obowiązków ochronny powinien mieć wolne ręce. Zatem
nie jest dozwolone, aby przenosił mienie będące przedmiotem konwoju. Może to nastąpić
tylko na polecenie dowódcy konwoju, w uzasadnionych sytuacjach.

Obowiązki konwojenta kierunkowego

Osoba taka ma przydzielone szczególne zadania. Od jej doświadczenia i szybkości oceny

sytuacji zależeć będzie nierozerwalność kolumny, zwłaszcza w warunkach miejskich.
W kolumnie pojazdów powinien on zajmować miejsce w pierwszym pojeździe obok
kierowcy. Kierowca obserwuje drogę mniej więcej na dystansie przewidywanej drogi
hamowania. Dłuższa obserwacja dalszego planu może spowodować zbyt wolną reakcję na
niebezpieczne zdarzenie powstałe bezpośrednio przed pojazdem. Zatem zadaniem
konwojenta kierunkowego jest ocena warunków drogi w dalszej perspektywie. W odróżnieniu
od kierowcy będzie mógł się przyjrzeć np. sygnalizatorom przeznaczonym dla tramwajów lub

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pieszych, gdyż na nich następuje szybsza zmiana świateł niż dla pojazdów. Pozwoli to na
ocenę szans przejazdu kolumny w całości przez skrzyżowanie. Ścisły szyk pojazdów konwoju
oraz ich znaczna szybkość może być niebezpieczne przy wykonywania nagłych manewrów
(zatrzymania, omijania, wyprzedzania, skrętu czy zmiany pasa ruchu). Uprzedzenie o nich
drogą radiową pozwoli na właściwe przygotowanie się do manewrów.

Oprócz ogólnych zadań przewidzianych dla konwojenta, konwojent kierunkowy

powinien:

−

prowadzić konwój samochodowy poprzez narzucanie tempa jazdy;

−

w razie konieczności zastąpić dowódcę konwoju;
Konwojent kierunkowy powinien, posiadać duże doświadczenie w służbie konwojowej.

To doświadczenie może być wykorzystane w wypadku choroby dowódcy konwoju lub
wypadku uniemożliwiającym mu wykonywanie swoich obowiązków.

Obowiązki kierowcy

Jest to osoba, która z przyczyn taktycznych – mimo, że przepisy tego nie wymagają – nie

powinna wykonywać czynności, przewidzianych dla konwojentów. Prowadząc pojazd, trudno
zachować właściwą czujność w kwestii ochrony, a tym bardziej podejmować aktywne
działania zmierzające do odparcia ataku.

Kierowca ma obowiązek:

Przygotować pod względem technicznym pojazdu do drogi.

Przygotowanie pojazdu do drogi nie może się ograniczyć jedynie do codziennej obsługi
technicznej. Przed wyruszeniem na trasę należy usunąć wszystkie usterki, nawet takie,
które, wydawałoby się, nie będą miały większego wpływu na ogólną sprawność pojazdu.
W takich wypadkach najczęściej sprawdza się prawo Murphy’ego: „Jeżeli coś się ma
popsuć, to na pewno się popsuje”.

Zatankować do pojazdu niezbędną ilość paliwa.

Samochody przed wyruszeniem na trasę konwoju powinny być zaopatrzone w taką ilość
paliwa, aby bez dodatkowego tankowania dojechać do miejsca przeznaczenia. Trzeba
również wziąć poprawkę na zwiększone zużycie paliwa, gdyż w trakcie zaplanowanych
postojów silniki muszą bez przerwy pracować. Nie dopuszczalne jest korzystanie ze
stacji paliw w trakcie konwoju. Stacje benzynowe same w sobie są częstym celem
napadów rabunkowych. Konwój na stacji byłby niezasłużonym bonusem dla bandytów.
Poza tym użycie broni palnej w tym miejscu jest przedsięwzięciem ryzykownym.

Dbać o wyposażenie pojazdu.

Pojazdy używane do konwojowania wartości pieniężnych mogą być wyposażone
w dodatkowe urządzenia zabezpieczająco-alarmowe, które muszą być sprawne. Kierowca
jest odpowiedzialny za wyposażenie pojazdu w sprawne środki gaśnicze, a nie,
w minigaśnice, które co prawda wypełniają wymagania, wynikające z prawa o ruchu
drogowym, lecz do gaszenia prawdziwego pożaru się nie nadają.

Od momentu podstawienia pojazdu pod obiekt, z którego podejmowane jest konwojowane
mienie, do chwili zakończenie konwoju nie wyłączać silnika i nie opuszczać pojazdu.

Bezpieczeństwo konwoju w dużej mierze zależy od sprawności użytych do niego
pojazdów. Od momentu załadowania konwojowanego mienia do pojazdu, musi on być
gotowy do odjazdu (np. w wyniku napadu musi natychmiast opuścić zagrożoną strefę).
W wypadku wyłączenia silnika mogą wystąpić trudności związane z jego ponownym
uruchomieniem.

Wykonywać polecenia dowódcy konwoju i konwojenta kierunkowego;

Oczywiście polecenia te muszą być ściśle związane z konwojem. Kierowca musi
wykonywać polecenia np. dotyczące zmniejszenia szybkości czy też jej zwiększenia
(w granicach obwiązujących przepisów). Wybór trasy również nie leży w gestii kierowcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nie on wybiera miejsca postoju.

W razie nabrania podejrzenia, że konwój jest śledzony, bezzwłocznie powiadomić o tym
fakcie dowódcę konwoju.

Kierowca w czasie jazdy kilkadziesiąt razy na minutę, często bezwiednie, kontroluje
drogę w lusterkach wstecznych. Jest on, zatem osobą, która najwcześniej może
zaobserwować próbę śledzenia konwoju. O takim fakcie powinien niezwłocznie
powiadomić dowódcę konwoju. Oczywiście nie każdy pojazd, który jedzie przez dłuższy
czas za konwojem z taką samą szybkością robi to w złych zamiarach (np. chce uniknnąć
kontroli radarowej).

Przestrzegać przepisów ruchu obowiązujących na danym odcinku trasy.

Fakt wykonywania czynności konwojowych nie upoważnia do łamania przepisów
drogowych. Tym bardziej, że tylko pojazdy nielicznych instytucji wykonujących konwoje
mają uprawnienia pojazdów uprzywilejowanych w ruchu. Tylko w sytuacji faktycznego
zagrożenia napadem, w celu ratowania życia i mienia, można nie zastosować się do
obowiązujących przepisów prawa o ruchu drogowym.

W miarę możliwości poruszać się z szybkością maksymalną obwiązującą na danym
odcinku drogi i wynikającą z jej warunków.

Nie zmieniać samowolnie trasy.

10)

W wypadku bezpośredniego zagrożenia włączyć urządzenia alarmowe i starać się jak
najszybciej opuścić zagrożoną strefę.

Przy opuszczaniu strefy zagrożonej, gdy sprawcy zatarasowali drogę swoim pojazdem,
można podjąć nawet próbę jego staranowania (większość pojazdów specjalnych jest do
tego przystosowana).

11)

W wypadku pożaru podjąć akcję gaśniczą.

W przypadku pożaru pojazdu, podjęciem czynności gaśniczych przy pomocy
posiadanego sprzętu powinien zająć się kierowca.

Obowiązki kasjera

Jest to osoba najczęściej reprezentująca właściciela konwojowanego mienia. Stanowisko to

może różnych instytucjach przyjmować różne nazwy: spedytora, kierownika transportu, itp.

Do obowiązków kasjera należy:

−

pobrać i zdać pod względem formalnym konwojowane mienie,

−

kasjer jest odpowiedzialny za pobranie (lub zdanie) mienia przewidzianego do transportu,
jego przeliczenie i udokumentowanie tej czynności. Np. przy wykonywaniu konwoju
między bankiem a instytucją kasjer załatwia formalne czynności związane z pobraniem
gotówki z konta instytucji,

−

o ile nie ma pracownika transportu, przenieść konwojowane mienie do pojazdu
(i odwrotnie),

−

pozostali uczestnicy konwoju mają przydzielone inne zadania, wykluczające wykonanie
takich czynności,

−

zastosować się do poleceń dowódcy konwoju (o takim obowiązku kasjer musi być
uprzedzony przed rozpoczęciem konwoju. Oczywiście przedmiotowe polecenia muszą
być związane z konwojem),

−

w wypadku ataku zająć bezpieczną pozycję.
Dla tego uczestnika konwoju nie przewiduje się zadań związanych z aktywną ochroną

konwoju. W razie zagrożenia zbrojnym atakiem powinien on zająć bezpieczną pozycję, tzn.:

−

w wypadku konwoju pieszego – pozycji leżącej na brzuchu, w miarę możliwości
z nogami zwróconymi w kierunku, z którego padają strzały,

−

w wypadku ataku na konwój zmotoryzowany jak najniżej na podłodze, z głową
pomiędzy kolanami,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

w wypadku pożaru podjąć czynności ewakuacyjne;
W obliczu pożaru kasjer z osobą transportującą, o ile ta czynność bezpośrednio nie

zagraża ich życiu i zdrowiu, tworzą grupę ewakuacyjną i przenoszą, pod osłoną konwojentów,
chronione mienie w bezpieczne mienia.

Obowiązki pracownika transportu

Nie w każdym konwoju występuje taka osoba. Pracownik transportu (woźny skarbcowy)

bierze udział w konwoju, gdy wielkość konwojowanego mienia przekracza praktyczną
możliwość sprawnego wykonania załadunku i rozładunku przez kasjera. W konwojach
międzybankowych pieniądze umieszczane są na specjalnych wózkach ułatwiających transport
do- i z pojazdu.

Pracownik transportu ma obowiązek:

przetransportować mienie będące przedmiotem konwoju z obiektu wyjściowego do
pojazdu i z pojazdu do obiektu docelowego,

zastosować się do poleceń dowódcy konwoju.
O takim obowiązku osoba transportująca musi być uprzedzona przed rozpoczęciem

konwoju. Oczywiście przedmiotowe polecenia muszą być związane z konwojem.
1)

Wypadku ataku zająć bezpieczną pozycję.
Dla tego uczestnika konwoju nie przewiduje się zadań związanych z aktywną ochroną
konwoju. W wypadku zagrożenia zbrojnym atakiem powinien on zająć bezpieczną
pozycję, tzn.:

−

w wypadku konwoju pieszego- pozycji leżącej na brzuchu, w miarę możliwości
z nogami zwróconymi w kierunku, z którego padają strzały,

−

w wypadku ataku na konwój zmotoryzowany jak najniżej na podłodze, z głową
pomiędzy kolanami.

W razie pożaru podjąć czynności ewakuacyjne.

W obliczu pożaru kasjer z osobą transportującą, o ile ta czynność bezpośrednio nie
zagraża ich życiu i zdrowiu, tworzą grupę ewakuacyjną i przenoszą, pod osłoną
konwojentów, chronione mienie w bezpieczne mienia.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie kryteria należy zastosować przy doborze pracowników ochrony do grup
konwojowych?

Co należy do obowiązków osoby organizującej konwój?

Jakie są obowiązki dowódcy konwoju?

Wymień obowiązki konwojenta?

Co należy do obowiązków konwojenta kierunkowego?

Jakie są cechy umowy o dzieło?

Wymień obowiązki kierowcy konwoju?

Jakie są obowiązki kasjera w konwoju?

Wymień zadnia osoby transportującej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzasadnij racjonalność nałożenia na dowódcę konwoju obowiązków:

−−−−

określenia szczegółowych zadań dotyczących zabezpieczenia mienia dla osób
wchodzących w skład konwoju w kontekście obowiązków osoby organizującej konwój,

−−−−

ustalenia sposobu komunikowania się.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

−−−−

przeanalizować treść ćwiczenie

−−−−

przeanalizować obowiązki osoby organizującej konwój i dowódcy konwoju,

−−−−

przedstawić wypracowane rozwiązania na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie obowiązków osób biorących udział w konwoju wymień i uzasadnij

wymienialność funkcji członków konwoju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść zadania,

przeanalizować zadania osób biorących udział w konwoju,

przedstawić uzasadnienie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić kryteria, jakie należy zastosować przy doborze konwojentów?

scharakteryzować obowiązki osoby organizującej konwój?

wymienić obowiązki konwojenta?

określić, jaką rolę spełnia zadatek?

omówić obowiązki konwojenta kierunkowego?

wskazać zadania kierowcy konwoju?

scharakteryzować zadania kasjera konwoju?

wymienić obowiązki osoby transportującej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wyposażenie konwojenta

4.5.1. Materiał nauczania

Kamizelki kuloodporne

Kamizelki kuloodporne należą do podstawowego wyposażenia członków konwoju,

wynikającego wprost z przepisu prawa.

Przepisy BHP nakładają obowiązek stosowanie ubrania ochronnego adekwatnego do

rodzaju zagrożeń związanych z pracą. Art. 2376 §1 Kodeksu Pracy stanowi: „Pracodawca jest
obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej
zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników
występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi
ś

rodkami”. Celem konwoju jest ochrona mienia przed zaborem. Zatem zbrojny napad jest

kalkulowanym ryzykiem tej czynności. Nic, w takim środowisku pracy, nie jest bardziej
szkodliwego dla zdrowia niż np. 6 gramowy pocisk. Obecnie kamizelki wykonywane są
z włókien poliamidowych, popularnie nazywanych kevlarem od nazwy handlowej produktu
amerykańskiej firmy chemicznej DuPont. Odporność balistyczną wzmacniają wkłady
wykonane z płyt stalowych lub ceramicznych. Jeden z największych w kraju producentów
kamizelek tak klasyfikuje swoje wyroby:

Tabela 2. Klasy odporności kamizelek kuloodpornych

Skuteczność

ochronna

Rodzaje pocisku

Masa pocisku [g]

Prędkość

uderzeniowa

pocisku [m/s]

Rodzaj broni

9 mm pocisk z rdzeniem

ołowianym

6,0

285+15

9 mm

pistolet P-64

9 mm pocisk z rdzeniem

ołowianym Parabellum

(FMJ)

8,0

332+15

9 mm

pistolet Colt 2000 lub

Glock

III

9 mm pocisk z rdzeniem

ołowianym Parabellum

(FMJ)

8,0

358+15

9 mm

pistolet PM-84p.

UZI

Glauberyt

7,72 mm pocisk

z rdzeniem ołowianym

5,5

420+15

7,62 mm

pistolet wz.33 TT

7,62 mm pocisk

z rdzeniem stalowym PS

8,0

720+20

7,62 mm

kbk AKM

Kałasznikow

Wraz ze wzrostem skuteczności ochronnej rośnie oczywiście waga kamizelki. W tego

typu sprzęt ochronny powinni być wyposażenie wszyscy uczestnicy konwoju. Oczywiście
kamizelka nie gwarantuje pełnej sprawności w wypadku postrzelenia, ale wielokrotnie
zwiększa szansę przeżycia. Należy pamiętać o terminach, podawanych przez producenta,
przydatności kamizelki do użytku. Z upływem czasu materiał, z którego wykonane są
kamizelki traci swoje właściwości ochronne.

Hełmy kuloodporne

Konwojenci powinni mieć chronione głowy. Ostatnio do produkcji takich hełmów

używane jest, podobnie jak w produkcji kamizelek kuloodpornych, włókno typu kevlar, co
znacznie zmniejsza ich ciężar. Dobrze, aby hełm używany przez konwojentów posiadał
przyłbicę wykonaną z przezroczystego, kuloodpornego tworzywa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Maski przeciwgazowe

Uczestnicy konwojów samochodowych powinni być wyposażeni w maski przeciwgazowe.

Sprawcy w ataku na konwój mogą się posłużyć gazem łzawiącym czy obezwładniającym.
Nawet bankowozy nie mają całkowicie szczelnego przedziału osobowego. W dobrze
wyposażonych (drogich) samochodach specjalnych znajduje się klimatyzacja antygazowa.

W tańszych modelach stosuje się w przedziałach osobowych butle ze sprężonym

powietrzem, które w wypadku ataku gazowego, po otwarciu zaworu, wytwarzają nadciśnienie,
nie dopuszczające gazu do wnętrza.

Opatrunki osobiste

Konwojenci w związku ze swoją pracą narażeni są na różnego rodzaju obrażenia,

a zwłaszcza na rany postrzałowe. W Polsce narzędziem najczęściej używanym przez
sprawców w trakcie napadów na konwoje jest broń palna. Niestety typowe apteczki
samochodowe nie są wyposażone w pakiety do opatrzenia ran postrzałowych. Zatem zasadne
jest wyposażenie konwojentów w indywidualne opatrunki typu wojskowego. Dobrze się
sprawdzają w przypadku ran postrzałowych damskie tampony higieniczne.

Indywidualne środki obrony

Broń palna w ochronie ma charakter defensywny. Służy do odparcia ataku na konwój.

Ustawa o ochronie osób i mienia wprowadza pojęcie broni obiektowej dla firmy (w tym
również pistoletów maszynowych i strzelb gładkolufowych) pod warunkiem zatrudniania
licencjonowanych pracowników. Rozporządzenie w sprawie warunków transportowania
wartości pieniężnych posługuje się jedynie pojęciem broni palnej bez rozróżniania jej na broń
krótką i długą, pozostawiając organizatorowi konwoju wybór broni niezbędnej do ochrony
transportu. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 sierpnia
1998 r. w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych
i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji dopuszcza dla
konwojentów następujące uzbrojenie:

−

broń palna krótka – pistolety i rewolwery,

−

broń palna długa – pistolety maszynowe, strzelby gładkolufowe powtarzalne.
Konwojenci powinni być wyposażeni w normatyw amunicji:

−

pistolet, pistolet maszynowy – ilość amunicji do załadowania czterech magazynków,

−

rewolwer i strzelba gładkolufowa powtarzalna – po 24 szt. amunicji.

Środki przymus bezpośredniego

Zgodnie z art. 37 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia

konwojentom wolno stosować wszystkie środki przymusu bezpośredniego, przewidziane
w przepisach prawa dla pracowników ochrony, z wyjątkiem psów obronnych. Dobór
poszczególnych środków przymusu bezpośredniego powinien uwzględniać potencjalne
zagrożenia oraz warunki wykonywanego konwoju.

Umundurowanie lub ubiory firmowe

Mundur lub ubiór firmowy w służbie konwojowej ma do spełnienia kilka funkcji, m.in.:

−

zapewnić wygodę konwojentowi,

−

wskazać osobą postronnym swoją rolę,

−

określić przynależność do formacji lub identyfikować z firmą.
Ustawa o ochronie osób i mienia, pozwala nosić broń pracownikom ochrony, ale tylko

wtedy, gdy występują w mundurze lub ubraniu firmowym (z wyjątkiem pracowników
ochraniających osoby).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki łączności

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października

1998r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona
wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne wymaga przy realizacji konwojów zewnętrznych wykonywanych
pojazdami mechanicznymi stosowania wewnętrznych i zewnętrznych środków łączności.
Jako środki łączności zewnętrzne powszechnie stosowane są telefony GSM, pozwalające
połączyć się z wszystkimi zewnętrznymi numerami alarmowymi. Do łączności wewnętrzne
stosuje się różnego rodzaju radiotelefony pozwalające na nawiązanie łączności pomiędzy
członkami konwoju na krótkim dystansie. Zalecane są do radiotelefonów indywidualne
zestawy słuchawkowe.

Identyfikatory i dokumenty konwojenta

W art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia nałożyła na

pracodawcę obowiązek oznaczenia pracowników ochrony w sposób jednolity, umożliwiający
ich identyfikację oraz identyfikację podmiotu zatrudniającego. Oznaczenia te najczęściej
w formie identyfikatorów konwojenci mają obowiązek nosić w sposób widoczny w trakcie
wykonywania obowiązków służbowych. Identyfikator, oprócz nazwy koncesjonowanego
pomiotu, powinien zawierać zdjęcie konwojenta i jego nazwisko lub Nr identyfikacji
kadrowej. Identyfikator powinien być z jednej strony noszony w sposób ograniczający ryzyko
jego zagubienia, z drugiej strony sposób noszenia nie powinie zagrażać życiu i zdrowiu
konwojenta. Niektórzy producenci kamizelek kuloodpornych w poszyciach przewidzieli
przezroczyste kiszonki na identyfikatory. Dobrym rozwiązaniem jest zawieszenie
identyfikatora na kulowym łańcuszku (odporny na przypadkowe szarpnięcie, zerwie się
w przypadku próby duszenia). Należy zdecydowanie odradzić noszenie identyfikatorów na
tzw. „smyczach” wykonanych z mocnych taśm. Przy pomocy takiej „smyczy” można
konwojenta co najmniej obezwładnić. Konwojent, oprócz identyfikatora powinien przy sobie
posiadać licencję pracownika ochrony fizycznej, legitymację osoby dopuszczonej do pracy
z bronią oraz świadectwo broni.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Wymień elementy wyposażenia ochronnego konwojenta.

W jaki sposób w konwoju można zabezpieczyć się przed atakiem dokonanym za pomocą
ś

rodków gazowych?

Jakie funkcje powinien spełniać opatrunek osobisty konwojenta?

Co to są indywidualne środki obrony?

Wymień środki przymusu bezpośredniego stosowane przez konwojentów.

Jaką rolę spełnia umundurowanie/ubiór firmowy konwojenta?

Wymień rodzaje i omów zastosowanie środków łączności w konwoju.

Jakie elementy powinien zawierać identyfikator?

Jakie dokumenty powinien mieć przy sobie konwojent?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie subiektywnej oceny zagrożeń oraz analizy obowiązków dokonaj doboru

kamizelek kuloodpornych dla poszczególnych uczestników konwoju. Uzasadnij swój wybór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać dokładnie treść ćwiczenie

przeanalizować obowiązki wynikające z materiału nauczania 4.4.1,

przeanalizować klasę odporności kamizelek kuloodpornych,

przedyskutować wypracowane rozwiązanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przygotuj wzór identyfikatora dla konwojenta.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w ustawie o ochronie osób i mienia warunki prawne oznaczenia pracownika
ochrony,

wybrać z możliwych sposobów mocowania identyfikatorów optymalny dla służby
konwojowej.

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić elementy wyposażenia konwojenta?

wskazać, w jaki sposób w konwoju można zabezpieczyć się przed
atakiem dokonanym za pomocą środków gazowych?

wskazać funkcje, jakie powinien spełniać opatrunek osobisty konwojenta?

wymienić elementy środków obrony konwojenta?

wymienić

rodki

przymusu

bezpośredniego

stosowane

przez

konwojentów?

wskazać, jaką rolę spełnia umundurowanie/ubiór firmowy konwojenta?

wymienić rodzaje i omówić zastosowanie środków łączności w konwoju?

określić, jakie elementy powinien zawierać identyfikator?

wymienić, jakie dokumenty powinien mieć przy sobie konwojent?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Sporządzenie dokumentacji związanej z konwojem wartości

pieniężnych przedmiotów wartościowych i niebezpiecznych

4.6.1. Materiał nauczania

Zasady opracowania instrukcji konwojowej

Instrukcja konwojowa jest dokumentem mającym podstawowe znaczenie w organizacji

konwoju. Wprowadzana jest zarządzeniem kierownika jednostki, jako załącznik do planu
ochrony (w obiektach podlegających obowiązkowej ochronie lub w innych obiektach
chronionych przez wewnętrzną służbę ochrony) lub też jako samoistne zarządzenie. Jako
wewnętrzny przepis określa zasady wykonania transportu oraz precyzuje zadania osób
wykonujących tę czynność. Instrukcja konwojowa nie może być jedynie powtórzeniem
ogólnie obowiązujących w tej kwestii przepisów prawa, ale winna ściśle określać zadania
z uwzględnieniem specyfiki jednostki. Instrukcja w szczególności powinna zawierać:

−−−−

podstawę prawną,

−−−−

ogólne warunki wykonywania konwoju,

−−−−

rodzaje realizowanych konwojów,

−−−−

obowiązki organizujących konwój,

−−−−

obowiązki poszczególnych członków konwoju,

−−−−

skład i wyposażenie konwoju w związku charakterem konwojowanego mienia,

−−−−

algorytmy określające postępowanie członków konwoju w sytuacjach zagrożenia,

−−−−

określenie systemu łączności,

−−−−

sposób dokumentowania czynności.
Złożoność problemu nie pozwala jednak na sporządzenie jednej uniwersalnej wzorcowej

instrukcji konwojowej. W zależności od potrzeb w tym zakresie jednostek instrukcje mogą
przybierać różne formy i regulować inne aspekty.

Planowanie trasy konwoju

Trasa konwoju, obok czasu, jest elementem mającym bezpośredni wpływ na jego

bezpieczeństwo. Od jej doboru i przygotowania zależy nie tylko nienaruszalność
transportowanego mienia, ale również życie i zdrowie osób uczestniczących w konwoju.

Losowy wybór trasy (przy konwojach stałych) z kilku wcześniej przygotowanych może

w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przestępczego rozpoznania lub udaremnić
przygotowaną zasadzkę.

Dobór trasy konwoju stałego

Przy realizacji konwojów stałych, czyli takich, które z określoną regularnością kursują

między dwiema jednostkami, należy zadbać o przygotowanie kilku tras. Przy doborze tras nie
zawsze powinny mieć zastosowanie względy ekonomiczne, związane z jej długością. Przy
przyjęciu zasady ekonomiczności konwoje kursowałyby wyłącznie po jednej trasie – tej
najkrótszej. Inne trasy nie mogą być traktowane na zasadzie zapasowych lub drugorzędnych.
Wszystkie trasy, bez względu na ich długość, powinny mieć ten sam status. Planując trasy,
należy w miarę możliwości unikać takich miejsc, jak tunele, przejazdy kolejowe, mosty,
obszary o gęstym zalesieniu oraz miejsc uznawanych za niebezpieczne. Niemalże w każdym
większym mieście są miejsca o tradycyjnie wyjątkowo dużej przestępczości lub koncentracji
elementu przestępczego. Nie znaczy to, że w takich „zaklętych rewirach” czy „trójkątach
bermudzkich” muszą działać wyspecjalizowane w napadach na konwoje grupy, ale napad tam
dokonany daje przewagę napastnikom, gdyż prędzej będą mogli liczyć na pomoc miejscowych
w ucieczce lub zatarciu śladów niż policja w ściganiu przestępców. Należy planować trasę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w ten sposób, aby przebiegała, w miarę możliwości, przez teren zurbanizowany, aby w jej
zasięgu znajdowały się jednostki Policji ( lub trasy stałego patrolowania), placówki pomocy
medycznej i jednostki Straży Pożarnej. Przygotowanie tras można podzielić na trzy etapy:

−

koncepcyjny – wytyczenie na aktualnej mapie (planie miasta) potencjalnych tras (nie
mniej niż trzech),

−

empiryczny – objazd poszczególnych tras w celu zweryfikowania informacji uzyskanych
z map ze stanem rzeczywistym, ujawnienia miejsc potencjalnie zagrożonych
napadem (punktów newralgicznych), zbadania możliwości objazdów (tras zapasowych),
oceny natężenia ruchu w przewidywanych godzinach, w jakich będzie realizowany
transport,

−

dokumentacyjny – sporządzenie stosownej dokumentacji.
Przygotowania empiryczne w zakresie:

Odległości.

W zasadzie odległość można określić na podstawie mapy czy planu. Praktyka jednak
wskazuje, że odczyt z mapy często różni się od rzeczywistego dystansu. Należy, zatem
przy objeździe potencjalnej trasy dokładnie zmierzyć długość trasy.

Czasu przejazdu.

Czas przejazdu również należy zmierzyć empirycznie w trakcie objazdu trasy, i to
w porach doby, w jakich będzie realizowany konwój. Oceniając czas przejazdu, należy
wyznaczyć przybliżoną średnią szybkość konwoju, której utrzymanie pozwoli na
wykonanie konwoju w określonym czasie.

Typu i nawierzchni drogi.

Przy objeździe trasy należy wynotować cechy drogi pod względem rodzaju nawierzchni
na poszczególnych odcinkach (asfaltowa, betonowa, szutrowa, gruntowa, itp., typu drogi
(jedno lub dwu jezdniowa), szerokości pasów ruchu oraz oceny jej walorów jezdnych.

Natężenia ruchu drogowego w poszczególnych porach doby.

Przez natężenie ruchu rozumie się liczbę osób, pasażerów, samochodów lub innych
jednostek, mijających w jednostce czasu określony przekrój trasy komunikacyjnej.
Podstawowymi jednostkami czasu, dla których określa się wielkość natężenia ruchu, są
godzina i doba. Jako podstawowe czynniki wpływające na wahania natężenia ruchu
wymienić można:

−

czas: porę roku, dzień tygodnia i porę dnia;

−

strukturę rodzajową ruchu;

−

rodzaj drogi;

−

rodzaj ruchu (cel podróży).

Przelotowość drogi można określić przy pomocy następujących poziomów (poziomów
usług) [26]:

−−−−

ruch swobodny, małe natężenie i wysokie prędkości; istnieje niewielkie utrudnienie
w utrzymywaniu wybranej przez kierowcę prędkości jazdy,

−−−−

ruch równomierny, prędkość i swoboda manewru chwilami ograniczone
w niewielkim stopniu,

−−−−

ruch równomierny, ale przy wyższych chwilowych natężeniach ruchu występują
ograniczenia swobody manewrów; większość kierowców ograniczona jest
w wyborze prędkości i zmianach pasów ruchu; mimo to możliwe jest utrzymanie
zadowalającej prędkości eksploatacyjnej,

−−−−

ruch o znacznej nierównomierności; prędkość eksploatacyjna ledwie zadowalająca
wobec ciągłych zmian w warunkach ruchu; wahania chwilowych natężeń ruchu
powodują często istotny spadek prędkości, wygoda jazdy niezadowalająca, warunki
możliwe do przyjęcia dla krótkich okresów czasu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

ruch nierównomierny, prędkość niższa niż przy poziomie D, chwilowe zatrzymania,
natężenie ruchu odpowiada przelotowości,

−−−−

ruch wymuszony, niska prędkość; natężenie ruchu poniżej przelotowości, odcinek
drogi służy, jako akumulacyjna dla kolejki pojazdów utworzonej na skutek
ograniczenia przelotowości w punkcie leżącym przed analizowanym przekrojem;
zatrzymania ruchu na krótszy i dłuższy czas; w skrajnym przypadku prędkość
i natężenie ruchu spadają niemal do zera.

Przygotowując trasę, należy przekazać jej objazd i obserwację w poszczególnych porach,
w jakich będą realizowane konwoje. Należy dokonać oceny przelotowości trasy
posługując się przytoczonymi powyżej tzw. „poziomami usług”. Jako zadowalające
można przyjąć dla obszarów pozamiejskich warunki ruchu na poziomie B, natomiast dla
obszarów zurbanizowanych C.

Rozmieszczenia jednostek policji.

Znajomość rozmieszczenia jednostek Policji na trasie konwoju ma ogromne znaczenie
w razie konieczności wezwania radiowozu w związku z zaistniałym zdarzeniem.
Opracowując trasę, należy ustalić ich adres, godziny funkcjonowania (w wypadku
jednostek okresowych lub sezonowych) oraz bezpośrednie numery telefonów.

Występowania punktów newralgicznych.

Punkty newralgiczne, to takie miejsca na trasie, których nie można ominąć, a w których
bezpieczeństwo konwoju jest zagrożone potencjalnym atakiem. Do takich punktów można
zaliczyć mosty, tunele, przejazdy kolejowe, gęsto zalesione obszary, miejsca szczególnie
zagrożone przestępczością, itp. Trudno jest konwojentom, zwłaszcza w realizacji
konwojów zamiejscowych na długich trasach, zachować pełną koncentrację. Natomiast
przy zbliżaniu się do punktów newralgicznych należy zachować czujność i gotowość do
odparcia ewentualnego ataku;

Ewentualnych miejsc postoju.

Przy planowaniu tras konwojów zamiejscowych, gdy dystans przekracza 200 km należy
zaplanować miejsca postoju. Przemawia za tym konieczność zapewnienia relaksu dla
kierowcy, jak również załatwienia prozaicznych potrzeb fizjologicznych. Nie należy
planować miejsc postoju na stacjach benzynowych, ogólnodostępnych parkingach, przy
zajazdach i motelach, w lesie itp. Miejsca takie muszą zapewniać dobrą widoczność, aby
z dużym wyprzedzeniem móc zidentyfikować potencjalne zagrożenie. Gdy z odległości,
na jakiej jest prowadzony konwój, wynika, że należy wyznaczyć jeden postój, to przy
przygotowywaniu trasy należy przewidzieć i opracować, co najmniej dwa takie miejsca.
Nie należy dopuszczać do takiej sytuacji, że kiedy konwój jedzie np.: trasą A, to
niezmiennie zatrzymuje się w punkcie b. Takie przywiązanie do miejsc może zagrozić
bezpieczeństwu konwoju.

Otoczenia obiektu docelowego.

Rozpoznanie otoczenia obiektu docelowego należy istotniejszych elementów planowania
trasy konwoju. Jak wynika ze statystyk związanych z napadami na konwoje, takie
miejsca najczęściej wybierają przestępcy. Celem rozpoznania powinno być znalezienie
odpowiedzi na następujące pytania:

−

W jaki sposób gotówka zostanie przekazana z pojazdu do obiektu?

−

Czy obiekt jest wyposażony w tzw. „śluzę”, czyli całkowicie odizolowane
pomieszczenie, do którego może wjechać pojazd przewożący wartości pieniężne?

−

Czy wejście, przez które będą przekazywane wartości pieniężne, znajduje się na
ogrodzonym i zamykanym na czas przyjęcia konwoju zapleczu?

−

Czy w sytuacji braku zaplecza przed obiektem docelowym znajduje się miejsce do
zaparkowania pojazdów konwoju?

−

Na jakim dystansie należy zabezpieczyć przenoszone wartości?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Czy trasa ewentualnego konwoju pieszego będzie biegła przez pomieszczenia
ogólnodostępne?

−

Czy obiekt jest chroniony przez formację ochronną?

−

Jakie działania będą podejmowane przez ochronę obiektu w trakcie przyjmowania
konwoju?

−

W jaki sposób ochrona obiektu zidentyfikuje konwój?

Odpowiedzi na powyższe pytania powinny znaleźć się w opisie obiektu docelowego.
Gdy miejscem wyruszenia konwoju nie jest obiekt własny podmiotu wykonującego
konwój, powinien on również się stać przedmiotem rozpoznania i opisania wg
przytoczonych kryteriów;

Utrzymania łączności zewnętrznej.
Najbardziej dostępnym środkiem łączności zewnętrznej jest telefonia komórkowa.
Dokonując objazdu trasy, należy sprawdzić, czy na całej trasie będzie można utrzymać
nieprzerwaną łączność.

Opis trasy

Dane uzyskane w trakcie etapu koncepcyjnego i empirycznego przygotowania trasy

należy zebrać w uporządkowany sposób w dokumencie opisującym trasę (tzw. cedule). Do
opisu trasy powinna być dołączona mapka z wytyczoną trasą oraz zaznaczonymi miejscami
postoju, punktami newralgicznymi oraz jednostkami policji, służby zdrowia, straży pożarnej,
pomocy drogowej.

Zasada losowości doboru tras

Osoby

organizujące

konwój,

mające

krwi

zamiłowanie

porządku

i systematyczności, w kwestii doboru trasy na konkretny konwój powinny zapomnieć
o swoich niewątpliwych zaletach. W tych sprawach nie można posługiwać się żadnym
szablonem lub grafikiem. Dobór trasy jest jedynym elementem organizacji konwoju,
w odróżnieniu do czasu, na który organizator konwoju ma całkowity wpływ. Każdy system,
oparty na logicznych podstawach, jest łatwy do rozpracowania. Najlepszym rozwiązaniem –
wydaje się, jest dokonanie przez organizatora konwoju, bezpośrednio przed konwojem,
doboru losowego.

Prowadzenie innej dokumentacji związanej z konwojem
1.

Książka konwojów.
Obowiązek prowadzenie książki konwojów nie wynika z żadnych przepisów, ale jest
czynnością praktyczną, pozwalająca w sposób uporządkowany opisać wszystkie
niezbędne dane związane z konwojem takie jak:

−

data konwoju i godzina przeprowadzonej odprawy,

−

podstawa konwoju,

−

zleceniodawca konwoju,

−

punkt docelowy konwoju i przebieg lub Nr trasy,

−

rodzaj konwojowanego mienia,

−

dane na temat środków transportu użytych w konwoju,

−

dane osoby przeprowadzającej odprawę do konwoju,

−

skład osobowy konwoju,

−

wyposażenie i uzbrojenie konwojentów,

−

zadania specjalne,

−

data i godzina wyjazdu konwoju,

−

data i godzina z głoszenia z miejsca docelowego lub kolejnych etapów konwoju,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

data i godzina powrotu,

−

wydarzenia nadzwyczajne.

Umowa cywilno-prawna o świadczeniu usług konwojowych
Umowa cywilno-prawna dotycząca konwoju, w przypadku koncesjonowanych podmiotów
ś

wiadczących usługi w zakresie konwojowania, jest podstawowym dokumentem

określającym warunki, jakie powinien spełnić transport wartości pieniężnych. Art.19 ust. 1
pkt 4 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia wprowadził obowiązek
zachowania pisemnej formy umów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej w
zakresie ochrony osób i mienia, w tym na usługi konwojowe. Poza elementami
wynikającymi z kodeksu cywilnego umowa w sprawie usługi konwojowej powinna
zawierać istotne kwestie merytoryczne związane z tym rodzajem usługi, a zwłaszcza:

−−−−

określenie rodzaju konwojowanego mienia,

−−−−

częstotliwość wykonywanej usługi,

−−−−

wartość konwojowanego mienia (w jednostkach obliczeniowych),

−−−−

zakres odpowiedzialności (czy w przypadku nie wypełnienia należytej staranności
czy bez względu na okoliczności za utracone mienie),

−−−−

informacja o ubezpieczeniu zleceniobiorcy (wartość konwojowanego mienia nie
powinna przekraczać wartości ubezpieczenia),

−−−−

szczególne warunki wykonywania konwoju (jeżeli są inne niż te wynikające
z przepisu prawa),

−−−−

zasady identyfikacji konwojentów,

−−−−

zasady zlecania lub odwoływania usługi.

Opracowywanie tabeli kodowych
Organizując konwój, nie należy zapomnieć o przygotowaniu sposobu niejawnego
porozumienia się uczestników konwoju za pomocą środków łączności w przedmiocie
konwoju. Kod, jakim będą się posługiwać członkowie konwoju, powinien spełnić
warunki dotyczące możliwości przekazania niezbędnych informacji oraz zapewniać
poufność korespondencji. Aby spełnił ten ostatni warunek, musi być stosunkowo często
zmieniany. Nie ma złotej recepty na tworzenie takiego kodu. Konwojenci, którzy będą
prowadzić korespondencję radiową, powinni zostać zaopatrzeni w taką tabelę.
W ramach tabel kodowych następujące kwestie powinny być opisane:

−

osoby uczestniczące w konwoju,

−

osoby związane z konwojem,

−

obiekty istotne z punktu widzenia konwoju,

−

trasy konwoju,

−

punkty newralgiczne,

−

czynności związane z konwojem.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co to jest instrukcja konwojowa?

Jakim dokumentem powinna być wprowadzona instrukcja konwojowa w obiekcie
podlegającym obowiązkowej ochronie?

Jakie ma znaczenie instrukcja konwojowa dla organizacji konwoju?

Jakie elementy powinna zawierać instrukcja konwojowa?

Jakie etapy powinny wchodzić w proces planowania trasy konwoju?

Na jakie kwestie należy zwrócić uwagę przy empirycznym planowaniu trasy?

Co to są punkty newralgiczne na trasie konwoju?

Co powinien zawierać dokument opisujący trasę konwoju?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj instrukcję konwojową, przy uwzględnieniu następujących kwestii:

−−−−

obiekt podlega obowiązkowej ochronie,

−−−−

konwoje będą wykonywane przez wewnętrzną służbę ochrony,

−−−−

konwoje wewnętrzne: kasa główna – punkt kasowy,

−−−−

konwoje zewnętrzne: obiekt – bank, obiekt – punkt kasowy,

−−−−

łączna wartość transportowanej gotówki nie przekracza 10 jednostek obliczeniowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić warunki konwojów zewnętrznych wynikających z przepisów prawa,

określić warunki ochrony konwojów wewnętrznych,

sporządzić dokument regulujący kwestie opisane w pkt. 4.6.1.,

zaprezentować ćwiczenie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przygotuj trasę konwoju pomiędzy dobrze ci znanymi miejscowościami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zaplanować trzy alternatywne trasy na podstawie mapy,

zebrać informacje na temat przebiegu tras,

sporządzić dokumenty opisujące poszczególne trasy,

omówić trasy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

mapa, plan miast,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, co to jest instrukcja konwojowa?

określić, jakie elementy powinna zawierać instrukcja konwojowa?

planować trasę konwoju?

scharakteryzować, co powinien zawierać dokument opisujący trasę
konwoju?

określić, czym się należy kierować przy doborze trasy konwoju?

określić, jakie zagadnienia powinny być opisane w dokumencie
„książka konwojów”?

określić, jakie kwestie merytoryczne powinna regulować umowa
dotycząca usługi konwojowej?

scharakteryzować, w jaki sposób tworzyć tabelę kodową?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Odprawa do konwoju i nadzór nad jej przebiegiem

4.7.1. Materiał nauczania

Odprawa z uczestnikami konwoju jest niezwykle ważną czynnością, lecz jakże często

lekceważoną. Organizator musi mieć pewność, że wyznaczył do konwoju naprawdę
odpowiednich ludzi. Tylko bezpośredni kontakt całym składem osobowym konwoju pozwoli
mu sprawdzić formę konwojentów, stan znajomości zasad określonych w instrukcji
konwojowej oraz ich przygotowanie do transportu. Udział, w odprawie kierowcy oraz, o ile to
możliwe, kasjera i osoby transportującej pozwoli bezpośrednio przekazać im zadania związane
z konwojem oraz omówić zasady współdziałania z członkami ochrony. Zapis z takiej odprawy
powinien znaleźć się w książce konwojów. W wypadku utraty konwojowanego mienia, brak
odprawy może być potraktowany, jako podstawa do stwierdzenia nienależytej staranności
w przedmiocie konwoju, w związku z roszczeniami cywilno-prawnymi.

Odprawa w aspekcie realizacji nadzoru nad pracownikami

W zdecydowanej większości wypadków koncesjonowana działalność gospodarcza

w zakresie ochrony osób i mienia nie jest wykonywana indywidualnie przez posiadacza
koncesji. Wykonywanie zleconych zadań odbywa się najczęściej poprzez zatrudnionych
pracowników. Jakość wykonywania pracy jednak bezpośrednio wpływa na ocenę
koncesjonowanego podmiotu. W interesie pracodawcy jest uzyskanie wiedzy na temat aktualnej
gotowości pracowników do wykonania powierzonych zadań zarówno pod względem
merytorycznym, jak i fizycznym. Odprawa do konwoju jest jednym z elementów sprawowania
nadzoru. W wypadku realizacji tej formy ochrony mienia ma to szczególne znaczenie.
Konwojowanie wiąże się z dużym ryzykiem utraty zdrowia i życia jego uczestników w związku
z zamachem na ochraniane mienie. Zatem permanentne przypominanie i egzekwowanie
znajomości zasad postępowania może się przyczynić do ograniczenie ryzyka błędu. Niestety
doświadczenia wynikające z zaistniałych wypadków wskazują, że sukces przestępców jest
sumą błędów popełnionych w ochronie konwoju. Błędy są natomiast często konsekwencją
braku nadzoru nad konwojentem.

Odprawa z punktu widzenia konsekwencji prawnych

Czynnikiem wyróżniającym klasyczny konwój jest obecność w jego składzie

reprezentanta właściciela chronionego mienia. Odpowiedzialność materialna, w procesie
cywilnym, za mienie utracone może ciążyć na podmiocie konwojującym jedynie w wypadku
wykazania mu w postępowaniu sądowym braku należytej staranności przy wykonywaniu
zadań ochronny i istnieniu związku przyczynowego pomiędzy brakiem staranności
a skutkiem w postaci zaboru, zniszczenia lub też zagubienia konwojowanego mienia. Zatem
realizacja konwoju będzie przedmiotem oceny, poczynając od rozwiązań organizacyjnych
obowiązujących w koncesjonowanym podmiecie, poprzez proces planowania konwoju, aż na
samym jego wykonaniu kończąc. Odprawa do konwoju należy do ważnych elementów jego
organizacji i najprawdopodobniej będzie brana przy rozważaniu „należytej staranności”.

Odprawa, jako element szkolenia

Wiele podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób

i mienia nie prowadzi szkoleń dokształcających pracowników ochrony, wychodząc
z założenia, że przepisy wynikające z ustawy o ochronie osób i mienia nie nakładają na nich
takich obowiązków. Obecnie obowiązujące przepisy problem szkolenia ograniczają jedynie
do szkolenia związanego z procesem uzyskania licencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Doskonałym miejscem na „drążenie” świadomości konwojentów w zakresie niezbędnej

wiedzy teoretycznej jest odprawa do konwoju.

Odprawa, jako miejsce przekazania niezbędnych poleceń oraz forum wymiany
spostrzeżeń, uwag

W trakcie odprawy prowadzący może przekazać uczestnikom niezbędne informacje

związane z danym konwojem. Odprawa jest również doskonałą okazją do wymiany
spostrzeżeń konwojentów np.: na temat aktualnych warunków występujących na trasie, a nie
ujętych w cedule trasy (objazdy, ograniczenia w ruchu, itp.) lub warunków przyjęcia konwoju
w miejscu docelowym. Informacje te mogą być wykorzystane przez organizatora konwoju do
weryfikacji dokumentacji konwojowej.

Przebieg odprawy
Uczestnicy odprawy

W odprawie powinni wziąć udział oprócz organizatora konwoju (lub osoby przez niego

wyznaczonej do prowadzenia odprawy) i konwojentów, również, o ile jest to możliwe
z przyczyn organizacyjnych, osoby biorące udział w konwoju, a nie będące konwojentami
(kasjer–inkasent, kierowca, osoba transportująca). Względy bezpieczeństwa wymagają, aby
dowódca konwoju, wyznaczony z grona pracowników ochrony, kierował całym
przedsięwzięciem związanym z transportem chronionego mienia. Zatem pozostali uczestnicy
konwoju muszą mu być podporządkowani. O ile jest to naturalne w odniesieniu do
pracowników ochrony, to często budzi opór u osób nie wchodzących w skład ochrony.
Odprawa jest, zatem doskonałym miejscem na omówienie zakresu podporządkowania
i współdziałania z członkami ochrony w realizacji konwoju.

Tematy odprawy

Prowadzący odprawę powinien:

−

Sprawdzić znajomość zasad konwojowania, wynikających ze stosownej instrukcji.

Instrukcja konwojowa (lub inny dokument regulujący to zagadnienie) jest dokumentem
mającym podstawowe znaczenie w organizacji konwoju. Wprowadzana jest
zarządzeniem kierownika jednostki, jako załącznik do planu ochrony (w obiektach
podlegających obowiązkowej ochronie lub w innych obiektach chronionych przez
wewnętrzną służbę ochrony) lub też jako samoistne zarządzenie w koncesjonowanych
podmiotach. Jako wewnętrzny przepis określa zasady wykonania transportu oraz
precyzuje zadania osób wykonujących tę czynność. Instrukcja konwojowa nie może być
jedynie powtórzeniem ogólnie obowiązujących w tej kwestii przepisów prawa, ale ściśle
określać zadania przy uwzględnieniu specyfiki jednostki. Sprawdzenie znajomości tych
zadań, przypadków i warunków użycia przez konwojentów środków przymusu
bezpośredniego oraz broni jest niezwykle istotnym elementem odprawy. Pozwala to
organizatorowi ugruntować się w przeświadczeniu, co do kompetencji wyznaczonych do
konwoju osób. Z drugiej strony taki tryb postępowania wymusza (brak koncentracji,
konieczność zapewnienia takiej osobie pomocy medycznej lub zatrzymania w miejscach
nie przewidzianych w opisie trasy konwoju). Swój udział w odprawie ma wyznaczony
przez organizatora konwoju jego dowódca. Powinien on poruszyć następujące kwestie:

−

określić szczegółowe zadania dotyczące zabezpieczenia mienia dla osób
wchodzących w skład konwoju.
Problemy poruszane w trakcie odprawy przez osobę organizującą konwój mają
charakter ogólny, natomiast nie bez znaczenia jest wyznaczenie np.: miejsc
zajmowanych w pojazdach. W tej kwestii nie może być przypadkowości, gdyż
umiejscowienie ochrony w samochodach warunkuje zajmowanie posterunków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ochronnych na zewnątrz pojazdów; na konwojentach konieczność permanentnego
powtarzania tych zagadnień.

−

poinformować o charakterze konwojowanego mienia, przydzielonych środkach
transportu, wskazać miejsca niebezpieczne i newralgiczne na trasie.
Uczestnicy konwoju – poza kasjerem i dowódcą konwoju – nie powinni być
informowani, co do wartości konwojowanego mienia. Natomiast powinni wiedzieć
co konwojują. Wiedza taka może się okazać niezbędna w sytuacjach kryzysowych.

−

udzielić instruktażu w zakresie: sposobu postępowania uczestników konwoju
w przypadkach nadzwyczajnych, bezpiecznego posługiwania się bronią, zasad
zachowania tajemnicy.
Prowadzący odprawę powinien pouczyć uczestników konwoju o sposobie
postępowania w sytuacjach newralgicznych odnoszących się do konkretnego konwoju
oraz w konkretnych warunkach wynikających z opisu wybranej trasy konwoju. Ważne
jest również przypomnienie o warunkach przewożenia broni w pojeździe oraz
o sposobie noszenia jej poza pojazdem. Uczestnik konwoju powinien być również
pouczony o obowiązku zachowania tajemnicy, co do przedmiotu transportu, trasy,
warunków i czasu jego wykonania. Ujawnienie tych informacji może się wiązać
z odpowiedzialnością karną za ujawnienie tajemnicy państwowej, służbowej,
zawodowej lub powierzonej (zależności od rodzaju transportu).

−

sprawdzić aktualną gotowość konwojentów do służby.
Dopuszczenie do pracy osoby będącej pod wpływem alkoholu może pociągnąć za
sobą bardzo poważne konsekwencje prawne. Zatem konieczne jest sprawdzenie, czy
wyznaczeni konwojenci nie mają kaca, czy też, używając bardziej eleganckiego
pojęcia, nie cierpią na „syndrom dnia następnego”. Często jednak może chodzić
o bardziej prozaiczne niedyspozycje, nie naruszające obowiązków pracowniczych,
takie jak złe samopoczucie wynikające np. z kłopotów żołądkowych, uporczywego
bólu głowy, zęba lub innych dokuczliwych dolegliwości. Dopuszczenie do
wykonania ochrony transportu takich pracowników ochrony może spowodować
zagrożenie dla bezpieczeństwa konwoju.

−

ustalić sposoby komunikowania się.
Współczesne środki łączności, z wyjątkiem CB, w zasadzie spełniają wymagania,
jakie stawiają przed nimi potrzeby konwoju. Niestety, jak każde urządzenie
techniczne, nie dają pełnej gwarancji niezawodności, oraz pełnej tajemnicy
korespondencji. Istnieje, zatem potrzeba opracowania dla zapewnienia łączności
wewnętrznej systemu pozawerbalnej komunikacji, opartej na systemie gestów,
znaków lub sygnałów.

Dokumentowanie odprawy

Nie mniej ważnym od samego przeprowadzenia odprawy jest jej udokumentowanie.

Pamięć ludzka jest zawodna i czasem tylko dokumentacja będzie dowodem przeprowadzenia
odprawy. Sposób prowadzenia dokumentacji związanej z konwojami powinna określać
instrukcja konwojowa (lub podobny dokument). W praktyce najczęściej przeprowadzenie
odprawy znajduje swoje odzwierciedlenie w książce konwoju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

W jakim aspekcie odprawa do konwoju realizuje funkcje nadzorcze nad wykonawstwem
zadań przez konwojenta?

Jakie mogą być konsekwencje zaniechania przeprowadzenia odprawy do konwoju?

W jakim zakresie odprawa może przyczynić się do pogłębienia wiedzy konwojenta?

Na czym polega przekazanie szczegółowych zadań dla uczestników konwoju?

Jakie zagadnienia powinny być przedmiotem instruktażu?

Na czym polega sprawdzenie gotowości konwojentów do służby?

W jaki sposób dokumentuje się odprawę do konwoju?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj scenariusz odprawy z punktu widzenia organizatora konwoju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować instrukcję konwojową z ćwiczenia 1 w pkt. 4.6.1,

wykorzystać dokument opisujący trasę z ćwiczenia 2 w pkt. 4.6.1,

omówić zadanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

instrukcja konwojowa z ćwiczenia 1 w pkt. 4.6.1,

−−−−

dokument opisujący trasę z ćwiczenia 2 w pkt. 4.6.1,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przygotuj scenariusz odprawy z punktu widzenia dowódcy konwoju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować instrukcję konwojową z ćwiczenia 1 pkt. 4.6.1.

wykorzystaj dokument opisujący trasę z ćwiczenia 2 w pkt. 4.6.1,

omówić zadanie na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

instrukcja konwojowa z ćwiczenia 1 w pkt. 4.6.1,

−−−−

dokument opisujący trasę z ćwiczenia 2 w pkt. 4.6.1,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać, w jakim aspekcie odprawa do konwoju realizuje funkcje
nadzorcze nad wykonawstwem zadań przez konwojenta?

określić możliwe konsekwencje zaniechania przeprowadzenia odprawy do
konwoju?

wskazać, jakim zakresie odprawa do konwoju może przyczynić się do
pogłębienia wiedzy konwojenta?

określić zakres szczegółowych zadań przekazywanych uczestnikom
konwoju na odprawie?

wskazać zagadnienia będące przedmiotem instruktażu w trakcie odprawy?

wykazać, na czym polega sprawdzenie gotowości konwojentów do
służby?

dokumentować odprawę do konwoju?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Organizacja i zasady ochrony transportu pieszego

4.8.1. Materiał nauczania

Konwój pieszy może odbywać się (bez ograniczeń kwotowych) w obrębie chronionego

obiektu, np.: z kasy do skarbca głównego. Inaczej przedstawia się sprawa z konwojami
zewnętrznymi. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie
szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych
przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne,
dopuszcza konwoje piesze, jeżeli użycie pojazdu mechanicznego nie jest uzasadnione ze
względu na odległość dzielącą jednostkę, w której wartości pieniężne są pobierane, do
jednostki, do której są transportowane, do wysokości 1 j.o. i tylko wtedy, gdy do przeniesienia
wartości pieniężnych używa się zabezpieczenia technicznego.

Są to najczęściej specjalne teczki, kuferki lub nesesery posiadające takie zabezpieczenia, jak:

−−−−

głośny alarm dźwiękowy (ok. 120 dB),

−−−−

alarm dymny – z teczki wydobywają się kłęby kolorowego dymu skutecznie znaczące
drogę ucieczki,

−−−−

urządzenie barwiące lub niszczące pieniądze,

−−−−

paralizator elektryczny,

−−−−

dwa zamki szyfrowe lub kluczowe.
Gdy wartość przenoszonego mienia przekracza 0,3 j.o. należy osobie transportującej

przydzielić co najmniej jednego pracownika ochrony, który może być nieuzbrojony. Przy
konwoju jednoosobowym konwojent powinien iść krok z tyłu za kasjerem, po jego prawej
stronie. Gdy ochronę stanowi dwóch konwojentów to idą oni po skosie, z kasjerem w środku.
Dowódca konwoju idzie zawsze z tyłu. Przed wejściem do obiektu konwój powinien się
zatrzymać. Jeden z konwojentów powinien wejść do obiektu i po stwierdzeniu braku oznak
zagrożenia, na jego sygnał, mogą wejść pozostali uczestnicy konwoju. W kilku zanotowanych
napadach sprawcy czekali na konwój w obiekcie. W przypadku, gdy trasa konwoju obejmuje
przejazd windą, w jej wnętrzu nie powinny przebywać inne osoby. Przy pokonywaniu
narożników budynków należy oddalić się od ściany budynku w ten sposób, aby konwojent
lekko wyprzedzając pozostałych członków konwoju mógł bezpiecznie ocenić poziom
zagrożenia za przeszkodą.

Istotnym elementem taktycznym w konwojach pieszy jest sposób noszenia broni. Broń

palną bojową tzw. „krótką” (pistolety lub rewolwery) konwojenci noszą w kaburach typu
otwartego z ręką na chwycie broni, natomiast broń tzw. „długą” (pistolety maszynowe lub
strzelby gładkolufowe) w tzw. „pozycji bezpiecznej dolnej”. Taki sposób noszenia broni
pozwala na skrócenie czasu reakcji na czynnik wymuszający użycie broni palnej.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie występują ograniczenia prawne w realizacji konwojów pieszych w obrębie
jednostki organizacyjnej?

Jakie warunki prawne musi spełnić konwój wartości pieniężnych poza obrębem jednostki
organizacyjnej?

Jakie elementy zabezpieczenia występują w urządzeniach przeznaczony do przenoszenia
wartości pieniężnych?

Jak powinien wyglądać szyk w konwoju jednoosobowym?

Jak powinien wyglądać szyk konwojentów w konwoju dwuosobowym?

Jakie są zasady korzystania przez konwojentów z windy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie są zasady pokonywania przez konwój pieszy narożników budynku?

Jakie zasady bezpieczeństwa należy zachować przy wchodzeniu konwoju do obiektu?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Po zapoznaniu się z filmem szkoleniowym „Inkaso – taktyka i szkolenie” oraz materiału

filmowego e-learning „Programu szkolenia doskonalącego pracowników ochrony –
konwojentów” wspólnie z innymi uczniami sformuj konwój jednoosobowy poruszający się do
obiektu docelowego. Trasa powinna uwzględniać narożniki oraz przejazd windą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować materiały filmowe w części poświęconej konwojom pieszym,

przeanalizować warunki, jakie powinien spełniać konwój pieszy,

przeprowadzić ćwiczenie wspólnie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

film szkoleniowy: „Inkaso – taktyka i szkolenie”,

−−−−

materiał e-learningowy: „Programu szkolenia doskonalącego pracowników ochrony –
konwojentów”,

−−−−

pojemnik do transportowania wartości pieniężnych,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Po zapoznaniu się z filmem szkoleniowym „Inkaso – taktyka i szkolenie” oraz materiału

filmowego e-learning „Programu szkolenia doskonalącego pracowników ochrony –
konwojentów” wspólnie z innymi uczniami sformuj konwój dwuosobowy poruszający się do
obiektu docelowego. Trasa powinna uwzględniać narożniki oraz przejazd windą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować materiały filmowe w części poświęconej konwojom pieszym,

przeanalizować warunki, jakie powinien spełniać konwój pieszy,

wspólnie z innymi uczniami przeprowadzić ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

film szkoleniowy: „Inkaso – taktyka i szkolenie”,

−−−−

materiał e-learningowy: „Programu szkolenia doskonalącego pracowników ochrony –
konwojentów”,

−−−−

pojemnik do transportowania wartości pieniężnych

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wykazać ograniczenia prawne w zewnętrznych konwojach wartości
pieniężnych?

scharakteryzować,

jakiego

rodzaju

zabezpieczenia

występują

w urządzeniach do przenoszenia wartości pieniężnych?

sformować szyk jednoosobowego konwoju?

Sformować szyk dwuosobowy konwoju?

przewieźć konwojowane mienie windą?

pokonywać w ramach konwoju narożniki budynków?

Zachować warunki bezpieczeństwa przy wchodzeniu do obiektu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Organizacja i zasady konwoju z użyciem środków transportu

4.9.1. Materiał nauczania

Konwój przy użyciu pojazdów samochodowych jest najczęściej stosowaną formą

ochrony transportu wartości pieniężnych.

Obowiązujące przepisy wymagają, aby transport drogowy odbywał się przy pomocy tzw.

„samochodów przystosowanych do przewozu wartości pieniężnych” lub „pojazdów
specjalnych”. Do transportu wartości pieniężnych nie przekraczających 1 j.o., prawodawca
dopuścił stosowanie pojazdów nieposiadających żadnych zabezpieczeń.

Przepisy wprowadzają obowiązek wykorzystania pojazdu ubezpieczającego jako

wzmocnienia transportu wartości pieniężnych przekraczających 30 j.o. Statystyka zdarzeń
związanych z napadami na konwoje w ostatnich latach jednoznacznie wskazuje, że obiektem
ataku były konwoje wykonywane jednym samochodem, natomiast nie zanotowano takiego
wypadku w stosunku do większych konwojów. Jeden pojazd łatwo jest zablokować,
wyeliminować ochronę i zrabować konwojowane mienie. Można to zrobić przy niewielkich
nakładach finansowych i organizacyjnych. Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy obiektem ataku
jest konwój złożony z dwóch pojazdów, w szyku: pojazd transportujący mienie – pojazd
ubezpieczający. Zakładając, że przedmiotem ochrony są wartości pieniężne w przedziale 30–50
jednostek obliczeniowych to transport powinien się poruszać w szyku: bankowóz – pojazd
ubezpieczający. W bankowozie (nie licząc kierowcy, kasjera) powinien być jeden konwojent,
natomiast w pojeździe ubezpieczającym dwóch konwojentów (w tym dowódca konwoju). Aby
działania (ze strony przestępców) miały realne szanse powodzenia, napadu, używając
nomenklatury wojskowej, powinien dokonać pluton dobrze uzbrojonego i wyszkolonego
wojska. W innym wypadku, koncentracja ataku na pojeździe przewożącym wartości pieniężne
wywoła reakcję ochrony w samochodzie ubezpieczającym. Natomiast główny atak na pojazd
ochrony spowoduje ucieczkę pojazdu z pieniędzmi. Wyciągając wnioski z tych doświadczeń,
można uznać, że konwoje „dużego ryzyka”, bez względu na wartość ochranianego mienia,
powinny być wykonywane z użyciem pojazdu ubezpieczającego.

Do wykonywania doraźnych zamiejscowych konwojów drogowych „dużego ryzyka”

można zastosować taktykę „rajdującego pojazdu ochrony”. Jest to rodzaj ukrytego ruchomego
posterunku (tzn. konwojenci w pojeździe nieidentyfikowalnym z konwojem), który porusza
się, zachowując ścisły kontakt z dowódcą konwoju, po trasie konwoju weryfikując zagrożenia
i bezpośrednio rozpoznając sytuację w miejscach newralgicznych. Gdy mamy do czynienia
z podobnym konwojem lokalnym, w punktach newralgicznych trasy można wystawić ukryte
posterunki obserwacyjne mające na celu przekazanie do konwoju informacji o aktualnej
sytuacji.

Przepisy prawa wymagają od transportów wartości pieniężnych poruszających się

kolumną (co najmniej dwa pojazdy przewożące wartości pieniężne), aby były chronione przez
dwa pojazdy ubezpieczające. Liczebność konwojentów dla ochrony kolumny ustala się
w następujący sposób: po dwóch na pojazd ubezpieczający i po jednym konwojencie na
każdy pojazd przewożący wartości pieniężne.

Okolicznością szczególnie sprzyjającą napadowi jest moment załadowania lub

rozładowania konwojowanego mienia. Najważniejsze jest, aby ograniczyć tzw. „ryzyko
chodnika”, to znaczy w miarę możliwości wyeliminować moment, gdy chronione mienie
znajduje się między pojazdem a budynkiem. Optymalnym rozwiązaniem jest, gdy obiekt jest
zaopatrzony w śluzę, tzn. zamknięte pomieszczenie, w którym następuje załadowanie lub
rozładowanie mienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W sytuacji, gdy obiekty nie mają takiego pomieszczenia, należy tak zorganizować

przyjmowanie i ekspediowanie mienia, aby operacja odbywała się na ogrodzonym zapleczu
bez dostępu osób postronnych. Uzbrojeni konwojenci powinni zapewnić ochronę na trasie od
pojazdu do obiektu, obserwując najbliższe otoczenie. Ochrona transportu winna zająć taką
pozycję, aby z jednej strony zapewnić sobie osłonę z tyłu (np. ściana budynku), a z drugiej
strony – najlepsze pole obserwacji. Należy zachować szczególną czujność w chwili
przekazywania mienia, po wielogodzinnym konwoju zamiejscowym. Ewentualni bandyci
mogą wtedy liczyć na zmęczenie ochrony i rozprężenie związane z rychłym zakończeniem
pracy. Wystawienie posterunków ochronnych przy pojeździe następuje w sytuacji
konieczności postoju nie wymuszonego warunkami ruch. Kierowca zawsze pozostaje
w pojeździe, natomiast konwojenci zajmują posterunki ochronne przy narożnikach
pojazdu tyłem do niego, w ten sposób, aby zapewnić sobie widoczność wokół pojazdu. Broń
palną bojową tzw. „długą” trzymają w pozycji bezpiecznej dolnej, natomiast broń palną
krótką w odkrytych kaburach z ręką na chwycie broni.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Wymień rodzaje pojazdów, jakimi mogą być transportowane wartości pieniężne?

Od jakiej wartości transportowanego mienia konwój należy realizować bankowozem?

Jakie okoliczności prawne i faktyczne determinują wzmocnienie konwoju pojazdem
ubezpieczającym?

Jak

należy

rozmieścić

konwojentów

konwoju

wzmocnionym

pojazdem

ubezpieczającym?

Ile pojazdów tworzy najmniejszą kolumnę przewożącą wartości pieniężne?

Jaka jest idea zastosowania tzw. „rajdującego pojazdu ochrony”?

W jaki sposób rozmieścić zewnętrzne posterunki ochronne przy pojeździe na postoju?

Jak jest rozmieszczona ochrona w kolumnie transportującej wartości pieniężne?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj (w formie graficznej), pod względem pojazdów i liczby konwojentów konwój

transportujący wartości pieniężne:

−−−−

0,4 j.o.,

−−−−

1,3 j.o.,

−−−−

8 j.o.,

−−−−

9 j. o. – transport dużego ryzyka,

−−−−

22 j.o.,

−−−−

35 j.o.,

−−−−

100 j.o. kolumna (4 pojazdy przewożące wartości pieniężne).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść § 7 i 9 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
z dnia 14 października 1998 r. w sprawie zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać
ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców
i inne jednostki organizacyjne,

określić rodzaj pojazdów liczbę konwojentów i ich rozmieszczenia w pojazdach,

omówić rozwiązanie na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wystaw posterunki ochronne przy pojeździe na postoju transportującym 7 jednostek

obliczeniowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
14 października 1998 r. w sprawie zasad i wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona
wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne
jednostki organizacyjne,

dobrać niezbędna liczbę konwojentów,

wskazać im strefy odpowiedzialności,

przeprowadzić ćwiczenie z udziałem innych uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

samochód,

−−−−

wyposażenie ochronne konwojenta,

−−−−

broń ćwiczebna lub atrapy broni palnej,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować rodzaje pojazdów używanych w konwojach?

określić, w jakich warunkach wymagane jest stosowanie bankowozów?

kiedy w konwoju używa się pojazdów ubezpieczających?

rozmieścić

konwojentów

konwoju

wzmocnionym

pojazdem

ubezpieczającym?

określić najmniejszą możliwą kolumnę transportującą wartości pieniężne?

wskazać okoliczności zastosowania tzw. „rajdującego pojazdu ochrony”?

omówić sposób trzymania broni przez konwojentów na zewnętrznych
posterunkach ochronnych przy pojeździe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10. Inkaso, jako szczególna forma konwoju wartości pieniężnych

4.10.1. Materiał nauczania

Celem inkasa, w praktycznym wymiarze, jest uwolnienie przedsiębiorcy, najczęściej

z dziedziny handlu i usług, od ryzyka związanego z codziennym odprowadzaniem utargów do
banków, a przez to ograniczenie możliwości ich utraty, co w wielu przypadkach wiąże się
z narażeniem zdrowia i życia.

Usługa inkasa od klasycznego konwoju różni się w następujących kwestiach:

−−−−

planowaniu trasy,

−−−−

składzie osobowym konwoju,

−−−−

taktyce ochrony konwojowanego mienia,

−−−−

odpowiedzialnością w przypadku utraty.
Inkaso jest realizowane bez udziału przedstawiciela zleceniodawcy i odpowiedzialność za

utratę mienia (bez względu na okoliczności) ponosi zleceniobiorca.

Grupa inkasa powinna się składać z inkasenta, dowódcy konwoju – konwojenta oraz

kierowcy. Inkasent i kierowca nie muszą być pracownikami ochrony. Natomiast konwojent
bezwzględnie powinien posiadać licencję pracownika ochrony fizycznej co najmniej
pierwszego stopnia.

Stosowanie, dość często spotykanej w praktyce, oszczędnościowej taktyki doboru załogi

w taki sposób, że składa się ona tylko z dwóch osób – kierowcy i inkasenta, przy czym któryś z
nich wypełnia rolę konwojenta może okazać się przedsięwzięciem nader ryzykownym. Taki
skład załogi konwoju inkasa może świadczyć jedynie o bardzo niskim poziomie
profesjonalnym podmiotu świadczącego tego typu usługi. Optymalny skład załogi inkasa to trzy
osoby, jeżeli maksymalna wartość transportowanych depozytów (ich suma) nie przekracza
5 jednostek obliczeniowych, a przenoszone jednorazowo przez inkasenta wartości nie mają
wartości większej niż 1 j.o. Gdy wartości te przekraczają 5 jednostek obliczeniowych, należy
dodatkowo zwiększyć liczbę konwojentów według następującego klucza: o jednego do 15 j.o.,
o dwóch do 50 j.o., o trzech powyżej 50 j.o.

Z punktu widzenia taktyki, konwojowanie inkasa jest przedsięwzięciem trudnym. Jego

specyfika, polegająca na odbieraniu pakietów (przesyłek) o zbliżonej porze, z zawsze tych
samych obiektów, nie pozwala – w odróżnieniu do klasycznego konwoju – na różnicowanie
tych dwóch, jakże istotnych dla taktyki ochrony konwoju, elementów. Potencjalni sprawcy nie
muszą znać dokładnej godziny przybycia konwoju do placówki. Wystarczy, że wykażą nieco
cierpliwości i na realizację swoich zamiarów poświęcą trochę czasu. Margines czasowy, nie
przekraczający w praktyce jednej godziny (przy próbach prewencyjnej modyfikacji trasy), nie
stanowi większego problemu dla przestępców. Zatem powodzenia w ochronie inkasa należy
szukać w dyscyplinie realizacji założeń taktycznych oraz w odpowiednim wyposażeniu
konwoju.

W konwojowaniu inkasa obowiązują następujące zasady postępowania:

−−−−

bezwzględnie konieczne jest nawiązanie kontaktu telefonicznego z placówką, z której
mają być odebrane pakiety, bezpośrednio przed dojazdem przez identyfikację
umówionym hasłem; takie działanie pozwoli na ograniczenie ryzyka pułapki zastawionej
przez napastników we wnętrzu placówki; podanie niewłaściwego hasła będzie sygnałem
alarmowym dla załogi konwojującej inkaso; w takiej sytuacji, biorąc pod uwagę
zagrożenie, załoga nie podjeżdża do placówki i powiadamia o tym operatora,

−−−−

kierowca powinien doprowadzić samochód jak najbliżej wejścia do placówki, z której
mają być pobrane pakiety, o ile to możliwe w taki sposób, aby konwojent mógł
obserwować całą drogę inkasenta,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

przed opuszczeniem pojazdu przez konwojenta – należy dokładnie rozpoznać otoczenie
w celu wychwycenia potencjalnych zagrożeń (sygnałem zagrożenia może być np.:
obecność w pobliżu konwoju pojazdów z uruchomionymi silnikami lub siedzącymi w nich
osobami czy też osób stojących bez wyraźnego celu w pobliżu wejścia do obiektu, itp.),

−−−−

pierwszy z pojazdu powinien wysiąść konwojent (z odbezpieczoną bronią trzymaną za
uchwyt w otwartej kaburze) i zająć posterunek ochronny na zewnątrz; po jego wyjściu
drzwi do samochodu powinny natychmiast zostać zamknięte i zablokowane od wewnątrz,

−−−−

przy braku zauważalnych zagrożeń, na widoczny sygnał konwojenta z pojazdu powinien
wysiąść inkasent (po jego wyjściu kierowca ma obowiązek zablokować drzwi) i udać się
do placówki zleceniodawcy po pakiet,

−−−−

konwojent powinien pozostać przy pojeździe w pełnej gotowości do udzielenia
ewentualnej pomocy inkasentowi w razie zaistnienia zagrożenia,

−−−−

w obiekcie konwojent legitymuje się dowodem tożsamości, co jest weryfikowane
z wykazem konwojentów realizujących usługę, będącym w posiadaniu zleceniodawcy,

−−−−

po pobraniu pakietu inkasent najkrótszą drogą wraca do pojazdu; kierowca może
otworzyć mu od wewnątrz drzwi dopiero na znak konwojenta,

−−−−

ostatni do pojazdu wsiada konwojent,

−−−−

inkasent w pojeździe przekłada pakiety ze specjalnej teczki (torby, pojemnika) do wrzutni
przymocowanej na stałe do elementów nadwozia,

−−−−

konwój rusza do kolejnego punktu poboru inkasa, nadal obserwując otoczenie pod kątem
ewentualnej obserwacji.
Taka taktyka podyktowana jest potrzebą silniejszej ochrony wartości pozostawionych

w pojeździe (zwłaszcza, gdy wcześniej z kilku obiektów pobrano pakiety) niż tych,
przenoszonych przez inkasenta.

Nieco inną taktykę stosujemy w wypadku konwoju inkasa przy użyciu pojazdu

specjalnego (bankowozu) przystosowanego do takich zadań.

Pojazd taki jest wyposażony w odrębny przedział dla inkasenta, trwale oddzielony

zarówno od przedziału osobowego (z kierowcą i konwojentem), jak i ładunkowego
(z wyjątkiem otworu wrzutni). Przy takiej konstrukcji pojazdu otwieranie innych drzwi
w pojeździe niż prowadzące do przedziału inkasenta, stwarza nieuzasadnione zwiększenie
ryzyka. Zatem w tym wypadku z pojazdu wychodzi tylko inkasent, natomiast konwojent
i kierowca prowadzą obserwację otoczenia z wnętrza samochodu.

Inną taktykę stosujemy przy konwoju inkasa, gdy zaistnieje potrzeba odbioru pakietów

z kilku sąsiadujących placówek, do których dojazd jest niemożliwy, zaś wartość pobieranych
pakietów może przekroczyć 0,3 j.o.

§ 6 cytowanego wcześniej rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

stanowi, że transport wartości pieniężnych nie przekraczających 1 j.o. obliczeniowej może
być wykonywany pieszo, jeżeli użycie pojazdu mechanicznego nie jest uzasadnione ze
względu na odległość dzielącą jednostkę, w której wartości pieniężne są pobierane do
jednostki, do której są transportowane. Jednak, gdy wartość ta przekracza 0,3 j.o, osoba
transportująca powinna być ochraniana przez pracownika ochrony. W takiej sytuacji załoga
wykonująca usługę inkasa powinna się składać z czterech osób, w tym dwóch pracowników
ochrony (dowódcy konwoju i konwojenta).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Na czym polega usługa inkasa?

Czym różni się usługa inkasa od klasycznego konwoju?

Jaki powinien być optymalny skład grupy inkasa?

Na czym polegają zagrożenia taktyczne w realizacji usługi inkasa?

Czym podyktowana jest potrzeba nawiązania kontaktu telefonicznego konwoju
z obiektem bezpośrednio przed jego przybyciem?

Na co załoga inkasa powinna zwrócić uwagę po dojechaniu do obiektu?

Jakie obowiązują procedury przy wychodzeniu inkasenta z pojazdu przed obiektem?

Dlaczego konwojent zostaje przy pojeździe, w czasie, gdy inkasent udaje się do obiektu?

Do jakiej wartości inkasent może pobierać pakiety bez udziału konwojenta?

4.10.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla wybranych przez siebie 10 obiektów opisz trasę i zaplanuj taktykę inkasa. Przy

planowaniu należy uwzględnić różny charakter obiektów, ich usytuowanie w terenie,
możliwość podjazdu, lokalne zagrożenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z aspektami taktycznymi usługi inkasa,

wyznaczyć punkty odbiorów pakietów na podstawie planu miasta lub mapy,

zebrać niezbędne informacje o wybranych punktach pod kątem zadań określonych
w ćwiczeniu poprzez objazd terenu,

przygotować prezentację i omówić trasę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

przykładowa mapa lub plan miasta,

−−−−

rodek lokomocji,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie filmu szkoleniowego „Inkaso – Taktyka i szkolenie” przygotuj procedury

dla zleceniodawcy i zleceniobiorcy w zakresie przekazywania i odbierania pakietów
z wartościami pieniężnymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć film „Inkaso – taktyka i szkolenie,

przygotować stosowne procedury,

zaprezentować wynik pracy i omówić na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

film szkoleniowy „Inkaso – taktyka i szkolenie”,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.10.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać i uzasadnić optymalny skład usługi inkasa?

scharakteryzować zagrożenia taktyczne w realizacji usługi inkasa?

uzasadnić konieczność nawiązania kontaktu telefonicznego z obiektem
przed podjazdem konwoju?

zastosować procedury związane z podjazdem konwoju pod obiekt?

wskazać różnicę pomiędzy usługą inkasa a klasycznym konwojem?

scharakteryzować istotę usługi inkasa?

wskazać górna granicę wartości pieniężnych przenoszonych jedynie przez
inkasenta?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11. Rodzaje zagrożeń związanych z konwojem

4.11.1. Materiał nauczania

Taktyka działania sprawców napadów na konwoje jest w zasadzie prosta. Sprowadza

się do ataku w dogodnym miejscu i okolicznościach, wyeliminowania ochrony, zawłaszczenia
mienia i ucieczki z nim. Napad na konwój jest przestępstwem zwykle poprzedzonym tzw.
„rozpoznaniem przestępczym”. Sprawcy, przygotowując się do przestępstwa, obserwują
potencjalny obiekt napadu. Przedmiotem rozpoznania najczęściej jest:

−−−−

spodziewana wartość transportowanego mienia,

−−−−

czas i sposób transportu,

−−−−

ilość osób biorących udział w transporcie,

−−−−

poziom wyszkolenia (stopień profesjonalizmu),

−−−−

trasa przemarszu lub przejazdu,

−−−−

stosowane zabezpieczenia techniczne,

−−−−

uzbrojenie i wyposażenie ochrony.
Na podstawie zaistniałych zdarzeń można wyodrębnić najczęściej stosowane przez

sprawców metody:

−

atak przy wyjściu z obiektu (początek trasy transportu)

Jest to atak na samym początku trasy, przy wyjściu z banku, kantoru, firmy, mieszkania.
Sprawcy, wiedząc, że będą wynoszone pieniądze, podejmują atak w bezpośrednim
sąsiedztwie obiektu, od którego transport się zaczyna.

W miejscowości W. kasjerka przenosiła utarg ze sklepu do czekającego przy wejściu na
zaplecze pojazdu z dwoma konwojentami. W chwili wsiadania do samochodu została
zaatakowana przez trzech sprawców uzbrojonych w broń maszynową. W wyniku ostrzału
ś

mierć ponieśli konwojent Józef Sz. oraz pracownica sklepu Teresa M. Skradziono utarg

sklepowy w kwocie 39 660 zł. Z miejsca przestępstwa sprawcy oddalili się samochodem;

−

atak przed wejściem do obiektu (koniec trasy transportu)

Sprawcy napadu oczekują na osoby transportujące mienie w miejscu docelowym
transportu.
W miejscowości S. przed wejściem głównym do banku trzech osobników dokonało
napadu rabunkowego z użyciem broni palnej na kasjerkę Spółki „M.” oraz dwóch
towarzyszących jej pracowników ochrony. W chwili, gdy kasjerka z konwojentem
wchodzili do przedsionka banku, zostali zaatakowani przez dwóch niezamaskowanych
osobników. Przed bankiem czekał trzeci napastnik. Jeden ze sprawców wyrwał
konwojentowi reklamówkę z pieniędzmi w kwocie 116 000 zł. W trakcie szamotania
jeden ze sprawców użył broni palnej wobec konwojentów, raniąc ich w nogi.
W obydwu wypadkach sprawcy oczekiwali na transport miejscu najpewniejszym. Trasa
przemarszu lub przewozu może ulec zmianie, natomiast punkty wyjścia i docelowy,
zwłaszcza przy konwojach stałych – nie;

−

atak na trasie przez zajechanie

Zarówno osoby transportujące pieniądze, jak i napastnicy poruszają się pojazdami
samochodowymi. Sprawcy zatrzymują transport, uniemożliwiając mu dalszą jazdę
poprzez zajechanie drogi swoim pojazdem.

W miejscowości W. czterech zamaskowanych sprawców, posługując się samochodami
Ford Transit oraz Audi 80, zablokowało samochód Renault wiozący pieniądze w kwocie
1 201 081 zł., przeznaczone na wypłatę dla pracowników ZOZ. Po obezwładnieniu
czterech konwojentów i kasjerki oraz zrabowaniu pieniędzy sprawcy zbiegli. Przestępcy
posługiwali się bronią maszynową oraz trzema pistoletami. Ranny został dowódca
konwoju Leszek K;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

na trasie poprzez staranowanie

Sprawcy napadu posługują się samochodem, jako narzędziem mającym na celu
obezwładnienie ochrony.

Na trasie przed miejscowością G. samochód osobowy przewożący pieniądze na rzecz
Spółdzielni „A” w wyniku staranowania przez samochód ciężarowy m-ki Star dachował
na poboczu. Sprawcy zbiegli na widok uzbrojonego strażnika, któremu udało się wyjść
z uszkodzonego pojazd;

−

atak na trasie przy pomocy triku

Odmianą ataku na transport samochodowy w ruchu jest zatrzymanie pojazdu przy
pomocy triku. Często stosowana jest metoda „na przebierańca”, gdy konwój zostaje
zatrzymany pod pretekstem kontroli drogowej przez sprawców przebranych w mundury
policyjne.

Na trasie między miejscowościami G. i S. Sprawca, ubrany w mundur funkcjonariusza
policji, pod pozorem dokonani kontroli drogowej zatrzymał samochód osobowy m-ki
Mercedes, a następnie sterroryzował pistoletem dwóch jadących tym pojazdem
mężczyzn. Wykorzystując pomoc drugiego sprawcy, mężczyzn tych obezwładniono
chemicznym środkiem usypiającym. Przestępcy zabrali przewożone worki z pieniędzmi
w kwocie 400 000 zł;

−

atak w trakcie inkasa

Inkaso jest specyficzną formą konwoju. Klasyczny konwój transportuje wartości
pieniężne z punktu A do punktu B. Natomiast specyfiką inkasa jest poruszanie się po
pewnej trasie i pobieranie gotówki z kilku miejsc. Niezmienność tras i czasu operacji
ułatwia przestępcom napad w trakcie takiej czynności.

W miejscowości W. dwóch sprawców dokonało napadu z bronią w ręku na pracowników
firmy ochroniarskiej w czasie inkasowania utargu dla WSS „„Społem”. Napadu
dokonano w ten sposób, iż jeden ze sprawców, w chwili, gdy konwojent wszedł do sklepu
po utarg, podszedł do stojącego samochodu, za którego kierownicą siedział drugi
konwojent. Grożąc mu bronią, kazał otworzyć tylne drzwi samochodu. Drugi napastnik
z tylnego siedzenia zabrał torbę z 15 pakietami z zawartością 37230 zł. Oddalając się
sprawcy, oddali dwa strzały w kierunku kierowcy.

Powyżej przedstawiono przykłady najbardziej typowych napadów na konwoje. Sprawcy

działają najczęściej w grupach 2–3-osobowych. Posługują się bronią palną. Łupem bandytów
padają najczęściej konwoje słabo chronione lub źle zorganizowane.

4.12.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Scharakteryzuj taktykę działania sprawców napadu na konwój?

Wymień elementy, które mogą być przedmiotem rozpoznania przestępczego w związku z
planowanym napadem na konwój?

Na czym polega atak przy wyjściu z obiektu?

Na czym polega atak przed wejściem do obiektu?

Na czym polega atak na trasie przez zajechanie?

Na czym polega metoda ataku na konwój przy wykorzystaniu triku?

Omów zagrożenia związane z usługą inkasa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie kazusu ilustrującego metodę ataku przy wyjściu z obiektu, wskaż błędy

popełnione przez konwojentów oraz na opracuj procedury ograniczające ryzyko wystąpienia
takich zagrożeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść kazusy,

wskazać błędy ochrony,

zbudować stosowne procedury przy pomocy opisanych taktyk w pkt. 4.8, 4.9, 4.10,

omówić wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy

−−−−

film szkoleniowy „Inksao – taktyka i szkolenie”,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie kazusu ilustrującego metodę ataku przy użyciu triku, wskaż błędy

popełnione przez konwojentów oraz na opracuj procedury ograniczające ryzyko wystąpienia
takich zagrożeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść kazusy,

wskazać błędy ochrony,

zbudować stosowne procedury przy pomocy opisanych taktyk w pkt. 4.8, 4.9, 4.10,

omówić wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

film szkoleniowy „Inksao – taktyka i szkolenie”,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.11.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować taktykę działania sprawców napadu na konwój?

wskazać elementy będące przedmiotem rozpoznania przestępczego
w związku planowanym napadem na konwój?

scharakteryzować metodę ataku na konwój przy wyjściu z obiektu?

scharakteryzować metodę ataku na konwój przy wejściu do obiektu?

scharakteryzować metodę ataku konwoju na trasie przez zajechanie?

scharakteryzować metodę ataku na konwój przy zastosowaniu triku?

omówić zagrożenia związane z realizacją usługi inkasa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.12. Postępowanie w sytuacjach kryzysowych

4.12.1. Materiał nauczania

Awaria pojazdu.
Stan techniczny wszystkich pojazdów konwoju powinien być sprawdzony przed
wyjazdem na trasę. Za ich sprawność odpowiedzialni są kierowcy. Może się jednak
zdarzyć, że dojdzie do awarii któregoś z samochodów. Prozaiczną usterkę, np. awarię
ogumienia, można usunąć na miejscu. Względy bezpieczeństwa wymagają, aby do czasu
usunięcia przyczyny zatrzymania wystawić posterunki na zewnątrz pojazdu
przewożącego konwojowane mienie. Należy jednak pamiętać o zachowaniu warunków
bezpieczeństwa związanych z ruchem drogowym, tzn. o włączeniu świateł awaryjnych
i wystawieniu trójkąta ostrzegawczego. Szczególną ostrożność musi zachować konwojent
ochraniający pojazd od strony jezdni. Chwila nieuwagi i może dojść do wypadku.
Poważnym problemem może być sytuacja, gdy usterka ma charakter uniemożliwiający
jej usunięcie na miejscu. W takim przypadku dowódca konwoju powinien rozważyć
następujące warianty:

−

łączy się ze swoja centralą i żąda podstawienia samochodu zapasowego,

−

wzywa pomoc drogową, która usuwa usterkę na miejscu,

−

w wypadku dwóch lub więcej pojazdów, przeorganizowuje ochronę (gdy uszkodzony
jest pojazd przewożący konwojowane mienie – organizuje przeniesienie chronionych
wartości do sprawnego pojazdu) i kontynuuje konwój sprawnym pojazdem
(pojazdami), pozostawiając uszkodzony samochód pod opieką kierowcy.

W dwóch pierwszych wypadkach dowódca konwoju może skorzystać z dobrodziejstwa
posiadania łączności zewnętrznej. Gdy oczekiwanie na zapasowy pojazd lub usunięcie
awarii przedłuża się, warto powiadomić policję o zaistniałej sytuacji.

Zatrzymanie transportu.

−

pojazd przewożący wartości pieniężne powinien zatrzymać się w miejscu oddalonym
co najmniej o 50 m od miejsca zaistnienia czynnika wymuszającego zatrzymanie,

−

grupa konwojowa natychmiast wysiada z pojazdów i zajmuje posterunki ochronne na
zewnątrz (nie dotyczy załogi bankowozu).

Choroba członka konwoju.
Pracownicy ochrony wykonujący zadania związane z konwojowaniem wartości
pieniężnych powinni być dobrani pod względem predyspozycji psychofizycznych. Przed
wyjazdem na trasę konwoju jego uczestnicy powinni zgłosić organizatorowi konwoju
wszelkiego rodzaju niedomagania i niedyspozycje. Takie osoby należy zastąpić
sprawnymi pracownikami ochrony. Gdy jednak na trasie konwoju nastąpi konieczność
udzielenia pomocy przedlekarskiej, tę czynność powinien wykonać dowódca konwoju
(jeżeli pomocy udziela inny konwojent, to jego obowiązki w tym czasie powinien przejąć
dowódca konwoju). Dobrze byłoby, gdyby osoby przewidziane do udzielania pomocy
przedlekarskiej odbyły stosowne szkolenie w zakresie postępowania
w przypadkach zasłabnięć, udzielania pomocy ofiarom wypadków, opatrywania ran
postrzałowych. Należy mieć na uwadze fakt, że w razie konieczności hospitalizowania
członka konwoju następuje potrzeba przekazania jego obowiązków innemu uczestnikowi
konwoju:

−

dowódcy konwoju – konwojentowi;

W trakcie odprawy uczestników konwoju powinien być wyznaczony konwojent,
w koniecznych sytuacjach mogący zastąpić dowódcę. Zwykle jest nim konwojent
kierunkowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

konwojenta – innemu konwojentowi;

Dowódca konwoju musi być przygotowany na przeorganizowanie ochrony konwoju
w ten sposób, aby ryzyko utraty przewożonych wartości w wyniku ograniczenia
stanu ochrony, było najmniejsze.

−

kasjera – dowódcy konwoju;

Te dwie osoby w konwoju są bezpośrednio odpowiedzialne za transportowane
mienie. Obaj uczestniczą w pobraniu i zdaniu wartości.

−

pracownika transportu – kasjerowi;

Obowiązki innych członków konwoju wykluczają możliwość przenoszenia przez
nich chronionych przedmiotów.

−

kierowcy – konwojentowi;

Wskazane jest, aby konwojenci posiadali prawo jazdy odpowiedniej kategorii, co
pozwoli, w razie konieczności, na prowadzenie pojazdów konwoju.

Napad na transport wartości pieniężnych.

−

włączyć alarm dźwiękowy we wszystkich samochodach biorących udział
w transporcie,

−

wykonać manewr wyprowadzenia transportu wartości pieniężnych ze strefy
zagrożenia, wraz z ewentualnie uszkodzonymi samochodami transportującymi
wartości, korzystając w razie konieczności z prawa użycia broni palnej,

−

w razie zablokowania transportu grupa konwojowa prowadzi obronę transportu,
korzystając w razie konieczności z prawa użycia broni palnej (należy mieć na
uwadze, że użycie broni nie może narazić na niebezpieczeństwo osób postronnych),
a gdy jest to możliwe (ze względów konstrukcyjnych pojazdów) podjąć próbę
staranowania pojazdu blokującego (celując w środek koła),

−

zawiadomić przy pomocy posiadanych środków łączności policję i zażądać pomocy,

−

stosować się do poleceń Policji,

−

po odparciu napastników, konwój można kontynuować wyłącznie za zgodą
policjanta kierującego czynnościami na miejscu zdarzenia,

Kolizja drogowa.
Kolizja drogowa jest to takie zdarzenie (uszkodzenie pojazdów, bez ofiar w ludziach), które
nie wymaga interwencji policji. Podstawową zasadą postępowania, w takiej sytuacji jest
odprowadzenie pojazdów konwoju (w miarę możliwości) na pewną (bezpieczną) odległość
od miejsca kolizji. Pozostawienie pojazdów w miejscu kolizji może pociągnąć za sobą
spowodowanie zagrożenia w ruchu oraz pozostanie w sytuacji trudnej z punktu widzenia
sprawowania ochrony przewożonego ładunku.
Gdy wina któregoś z uczestników kolizji jest oczywista, winny powinien przekazać
drugiemu uczestnikowi kolizji stosowne oświadczenie na piśmie, zawierające m.in.
oznaczenie ubezpieczyciela i numer polisy.
W wypadku, gdy strony nie są w stanie ustalić winnego kolizji, należy wezwać Policję.
Wszelkiego rodzaju formalności załatwia w imieniu kierowcy dowódca konwoju. Jeżeli
wina leży po stronie kierowcy konwoju, ten osobiście sporządza oświadczenie (najlepiej
na wcześniej przygotowanym formularzu), a dowódca jedynie je przekazuje.
W związku z kolizją mogą mieć zastosowanie zalecenia z części poświęconej awarii
pojazdu konwoju.

Wypadek drogowy, w którym uczestniczą pojazdy konwoju.
Kierowcy samochodów uczestniczących w konwoju są zobowiązani do przestrzegania
przepisów ruchu drogowego. Powinni prowadzić z prędkością maksymalną, wynikającą
z zakazów obowiązujących na danym odcinku drogi, ale z uwzględnieniem warunków
ruchu, aktualnie panujących warunków atmosferycznych i innych, mogących mieć
znaczenie z uwagi na bezpieczeństwo

transportu. Nie można jednak wykluczyć sytuacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w której dojdzie do wypadku drogowego. Wypadek drogowy, w rozumieniu ustawy z dnia
6 czerwca 1997 r. kodeks karny, jest to naruszenie, chociażby nieumyślnie, zasad
bezpieczeństwa w ruchu lądowym, powodujące obrażenia ciała innej osoby, śmierć lub
ciężki uszczerbek na zdrowiu i stanowi przestępstwo określone w art. 177 kk. W takich
wypadkach obowiązują zasady postępowania podobne do opisywanych w części
dotyczącej awarii pojazdu czy choroby członka konwoju. Na dowódcy konwoju będzie
dodatkowo spoczywał obowiązek udzielenia pomocy przedlekarskiej osobom rannym
oraz wezwania pogotowia ratunkowego i policji. Konwój pozostaje na miejscu wypadku
do czasu uzyskania zgody na odjazd od policjanta kierującego czynnościami na miejscu
wypadku.

Wypadek, którego uczestnicy konwoju są świadkami.

W sytuacji, gdy uczestnicy konwoju są świadkami wypadku, a ofiarom jest już udzielana
pomoc, należy takie miejsce ominąć z zachowaniem szczególnej ostrożności, aby nie
narazić na dodatkowe niebezpieczeństwo ofiar wypadku jak i osób udzielających
pomocy. Odmiennie przedstawia się sytuacja, gdy ofiarom nie jest udzielana pomoc i nie
ma w pobliżu osoby mogącej udzielić takiej pomocy. Do rozważenia pozostają dwa
warianty:

−

nie zatrzymywać się i tylko za pomocą środków łączności zewnętrznej powiadomić
pogotowie ratunkowe i policję, podając dokładne miejsce wypadku,

−

zatrzymać się i udzielić pomocy przedlekarskiej, zachowując jednocześnie środki
ostrożności związane z ochroną transportu.

Z wyborem właściwego wariantu mogą wiązać się dylematy dowódcy konwoju,
zwłaszcza dotyczące:

−

wiadomości, że zastana sytuacja może być wypadkiem symulowanym w celu

zatrzymania konwoju, w związku z zamiarem dokonania rozboju,

−

odpowiedzialności pracowniczej za konwojowane mienie,

−

narażenia się na odpowiedzialność karną z art. 162 kk (dawny art.164 kk),
w wypadku nie udzielenia pomocy ofiarom wypadku,

−

moralnego obowiązku udzielenia pomocy człowiekowi zagrożonemu utratą życia lub
zdrowia.

Z punktu widzenia taktyki działań związanych z ochroną konwoju najwłaściwszym
wydaje się wybór pierwszego wariantu. W komentarzu do art. 164§2 kk (treść art.
162 aktualnie obowiązującego kodeksu karnego jest powtórzeniem treści art.164
kodeksu karnego obowiązującego do 01.09.1998 r.) Jerzy Bafia, Kryspin Miodunki
i

Mieczysław Siewierski („Kodeks karny-komentarz” Wyd. Prawnicze, Warszawa

1987 r. t. II str.124, pkt 11) stwierdzają: „Nie można bowiem na osobę nie będącą
lekarzem nakładać obowiązku udzielenia pomocy wykraczającej poza kwalifikacje
lub doświadczenie życiowe osoby zobowiązanej. Zależnie od okoliczności danego
wypadku pomoc udzielona przez osobę nie, będącą lekarzem może wyrazić
się

jedynie w wezwaniu pomocy lekarskiej, zawiezieniu do szpitala rannego

znalezionego na drodze publicznej itp.”.

Zastosowanie drugiego wariantu powinno mieć miejsce, gdy uczestnicy

konwoju nie mają możliwości powiadomienia stosownych służb, oczywiście pod
warunkiem zachowania względów bezpieczeństwa.

Pożar pojazdu przewożącego chronione wartości.
Prowadzący odprawę do konwoju, przy omawianiu zasad postępowania w okolicznościach
nadzwyczajnych, powinien przydzielić uczestnikom konwoju konkretne zadania.
W wypadku pożaru uczestnicy konwoju powinni być podzieleni na trzy grupy:

−

gaśniczą – złożoną z kierowców pojazdów konwoju,

−

ewakuacyjną – w której skład wchodzi kasjer i pracownik transportu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ochronną – którą stanowią konwojenci.
Ważnym elementem jest wyposażenie konwoju w sprawne i wydajne gaśnice

o pojemności większej niż te zwykle używane w pojazdach zgodnie z wymaganiami
wynikającymi z prawa o ruchu drogowym. Podejmując akcję ewakuacyjną
transportowanego mienia, trzeba mieć świadomość braku nakazu prawnego, obligującego
uczestników konwoju do jego ratowania z narażeniem zdrowia lub życia.

Pożar pojazdu ubezpieczającego.
Postępowanie uczestników konwoju powinno być podobne jak w sytuacji opisanej
w części dotyczącej pożaru pojazdu przewożącego chronione wartości, z wyjątkiem
udziału grupy ewakuacyjnej. Jeżeli udział w akcji gaśniczej kierowcy pojazdu
przewożącego wartości pieniężne będzie konieczny, to trzeba się liczyć z faktem, że
w wypadku zagrożenia napadem jego obowiązki przejmie konwojent kierunkowy.
Po ugaszeniu pożaru dowódca konwoju stanie przed dylematem podobnym jak w części
opisującej awarię pojazdu.

10.

Kontrola drogowa.

−

w wypadku posiadania przepustki specjalnej „W”, wydawanej przez Komendę
Główną Policji podmiotom wykonującym transporty wartości pieniężnych przy
pomocy pojazdów specjalnych, należy zwolnić prędkość do 5 km/h i okazać
przepustkę w sposób umożliwiający odczytanie jej numeru, wyłącznie na znak do
zatrzymania się podany przez w pełni umundurowanego policjanta, dysponującego
pojazdem posiadającym wszystkie wymagane oznakowania, i kontynuować konwój;

−

w razie braku przepustki lub pomimo jej okazania, ponownego sygnału do
zatrzymania, włączyć prawy kierunkowskaz i zatrzymać transport w odległości ok.
50 m., w miejscu zapewniającym dobrą obserwację,

−

grupa konwojowa natychmiast opuszcza pojazd, zajmując wyznaczone posterunki
ochronne na zewnątrz, a dowódca konwoju udaje się do posterunku kontroli
drogowej, legitymuje się i wyjaśnia sytuację,

−

nie wolno cofać pojazdów do miejsca posterunku kontrolnego, nawet na żądanie
policji,

−

w żadnym wypadku nie wolno dopuścić do rozbrojenia grupy konwojowej
i otwierania przedziału ładunkowego albo pojemnika z wartościami pieniężnymi;

−

próbę siłowego zatrzymania transportu wartości pieniężnych przez osobę
w niepełnym umundurowaniu policjanta lub posługującego się samochodem
o niepełnym oznakowaniu należy traktować, jako próbę napadu.

11. Blokada policyjna.

Zatrzymać konwój, co najmniej 50 m przed blokadą,

−

grupa konwojowa opuszcza pojazdy i zajmuje posterunki ochronne na zewnątrz,
a dowódca konwoju udaje się do załogi blokady celem wyjaśnienia sytuacji,

−

w wypadku, gdy okoliczności wymuszają zatrzymanie samochodu z wartościami
w odległości mniejszej niż 50 m., dowódca konwoju podchodzi do załogi blokady
i informuje, że konwój rozpoczyna manewr cofania i niebawem się zatrzyma,

−

w żadnym wypadku nie wolno przejeżdżać przez blokadę, dopuścić do rozbrojenia
grupy

konwojowej,

otwierania

przedziału

ładunkowego

lub

pojemnika

z wartościami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.12.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Scharakteryzuj postępowania uczestników konwoju w przypadku awarii pojazdu.

Określ zasady postępowania w sytuacji zatrzymania transportu.

Jak powinni zachować się uczestnicy konwoju w przypadku choroby jednego z nich?

Wymień zasady postępowania w przypadku napadu na transport wartości pieniężnych.

Scharakteryzuj postępowanie uczestników konwoju w przypadku kolizji drogowej.

Określ zasady postępowania w wypadku drogowym, którego uczestnikami są pojazdy
konwoju.

Określ zasady postępowania w związku z wypadkiem drogowym, którego uczestnicy
konwoju są świadkami.

Jak powinni zachować się uczestnicy konwoju w przypadku pożaru przewożącego
wartości pieniężne?

Wymień zasady postępowania w razie pożaru pojazdu ubezpieczającego.

10.

Określ zasady postępowania w przypadku kontroli drogowej.

11.

Określ zasady postępowania w przypadku blokady policyjne.

4.12.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wspólnie z innymi uczniami zademonstruj zasady postępowania w przypadku kontroli

drogowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść zadania,

przeanalizować zasady postępowanie w przypadku kontroli drogowej,

wykonać przedmiotową procedurę wspólnie z innymi uczniami.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

samochód,

−−−−

wyposażenie ochronne konwojenta,

−−−−

broń ćwiczebna lub atrapy broni palnej,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wspólnie z innymi uczniami zademonstruj zasady postępowania w przypadku policyjnej

blokady.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeanalizować treść zadania,

przeanalizować zasady postępowanie w przypadku blokady policyjnej,

wspólnie z innymi uczniami praktycznie wykonać przedmiotową procedurę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

samochód,

−−−−

wyposażenie ochronne konwojenta,

−−−−

broń ćwiczebna lub atrapy broni palnej,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

4.12.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

scharakteryzować postępowanie uczestników konwoju w przypadku
awarii pojazdu?

wymienić zasady postępowania w sytuacji zatrzymania transportu?

wskazać zachowania uczestników konwoju w przypadku choroby
jednego z nich?

określić zasady postępowania w przypadku napadu na transport wartości
pieniężnych?

scharakteryzować postępowanie uczestników konwoju w przypadku
kolizji drogowej?

określić zasady postępowania w wypadku drogowym, którego
uczestnikami są pojazdu konwoju?

wskazać

zasady

postępowania

związku

wypadkiem

samochodowym, którego uczestnicy konwoju są świadkami?

wskazać, jak powinni się zachować uczestnicy konwoju w przypadku
pożaru pojazdu przewożącego wartości pieniężne?

wymienić

zasady

postępowania

razie

pożaru

pojazdu

ubezpieczającego?

10)

określić zasady postępowania w przypadku kontroli drogowej?

11)

określić zasady postępowania w przypadki blokady policyjnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.13. Szkolenie doskonalące członków konwoju

4.13.1. Materiał nauczania

Szkolenie kandydatów do grup konwojowych powinno obejmować zarówno elementy

teoretyczne, jak i praktyczne. Istotą szkoleń konwojentów jest ich permanentność.

Nie można ograniczyć się tylko do zespołu umiejętności teoretycznych i praktycznych

nabytych w trakcie szkolenia przygotowawczego, w zakresie niezbędnym do uzyskania licencji
pracownika ochrony. Późniejsza praktyka w trakcie wykonania dziesiątków konwojów, bez
możliwości korygowania ewentualnych błędów, doprowadzi tylko do ich utrwalenia w stopniu
mogącym negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo transportu.

Najczęściej działania ochrony mają charakter prewencyjny. Napady nie są jedynym

zagrożeniem dla konwojów. W konsekwencji „rutynowych” (w pejoratywnym znaczeniu) działań
podejmowanych przez ochronę, z transportu w niewyjaśnionych okolicznościach ginęły wartości
lub też nieletni sprawcy, korzystając z okazji, wyrywali uzbrojonym konwojentom przenoszone
wartości. Taka „rutyna” jest efektem braku szkolenia i wyobraźni osób wykonujących ten zawód.
Niepokojąco wzrastająca liczba napadów na konwoje świadczy o wykorzystaniu przez sprawców
bałaganu organizacyjnego i lekceważenia elementarnych środków bezpieczeństwa przez
pracowników ochrony. Efektem tego jest nie tylko utrata mienia, które powinno się chronić, ale
również zagrożenie dla zdrowia i życia niefortunnych konwojentów.

Głównym celem szkolenia, zatem powinno być zachowanie się w sytuacjach

ekstremalnych, w ten sposób, aby w sytuacji rzeczywistego zagrożenia zdobywane
doświadczenie nie było tym ostatnim.

Zajęcia powinny być prowadzone w formie wykładu i ćwiczeń. Przykładowa tematyka

zajęć może dotyczyć:

−−−−

podstaw prawnych dotyczących uprawnień pracownika ochrony,

−−−−

podstaw prawnych, przypadków i zasad użycia broni palnej oraz środków przymusu
bezpośredniego,

−−−−

przepisów prawnych regulujących zagadnienia związane z konwojowaniem mienia,

−−−−

ogólnych założeń taktyki konwoju wartości pieniężnych lub innych przedmiotów
wartościowych i niebezpiecznych,

−−−−

zadań wynikających z instrukcji konwojowej,

−−−−

szybkiego dobywania broni oraz gotowości do oddania strzału (ćwiczenia),

−−−−

taktyki konwoju w tym tzw inkasa (ćwiczenia),

−−−−

zachowań konwojentów w sytuacjach kryzysowych (ćwiczenia),

−−−−

szkolenia strzeleckiego sytuacyjnego korespondującego z zachowaniem konwojentów
w sytuacjach kryzysowych (ćwiczenia).
Szkolenie teoretyczne powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na kwartał

i powinno się kończyć pisemnym testem. Dobrze, aby testu nie przeprowadzali bezpośredni
przełożeni egzaminowanych, co pozwoli na większy obiektywizm. Ćwiczenia nie rzadziej niż
raz na dwa miesiące.

4.13.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaki jest cel szkolenia doskonalącego konwojentów?

W jakiej formie powinno być prowadzone szkolenie doskonalące?

Jakie zagadnienia powinny być przedmiotem szkolenia teoretycznego?

Jakie zagadnienia powinny być przedmiotem szkolenia praktycznego?

Jaka powinna być częstotliwość szkoleń doskonalących konwojentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.13.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przy wykorzystaniu filmu szkoleniowego pt. „Inkaso – taktyka i szkolenie” przygotuj

scenariusz szkolenia doskonalącego konwojentów w zakresie wykonywania konwojów
z użyciem pojazdów pojazdu samochodowego w przedmiocie alarmowego opuszczania
pojazdu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć film szkoleniowy, w części poświęconej konwojom pieszym,

przygotować scenariusz szkolenia,

przeprowadzić szkolenie z udziałem innych uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe,

−−−−

film szkoleniowy „Inkaso – taktyka i szkolenie”,

−−−−

pojazd przystosowany do transportu wartości pieniężnych,

−−−−

wyposażenie ochronne konwojenta,

−−−−

broń ćwiczebna,

−−−−

urządzenie do przenoszenia wartości pieniężnych,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przy wykorzystaniu filmu szkoleniowego „Inkaso – taktyka i szkolenie” przygotuj

scenariusz szkolenia doskonalącego konwojentów w zakresie odparcia zamachu na trasie
pomiędzy pojazdem i obiektem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obejrzeć film szkoleniowy,

przygotować scenariusz szkolenia,

przeprowadzić szkolenie z udziałem innych uczniów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−−−−

stanowisko komputerowe,

−−−−

film szkoleniowy „Inkaso – taktyka i szkolenie”,

−−−−

pojazd przystosowany do transportu wartości pieniężnych,

−−−−

wyposażenie ochronne konwojenta,

−−−−

broń sygnałowa,

−−−−

broń typ air soft gun lub FX Simunition,

−−−−

okulary lub maski ochronne,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.13.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić, jaki jest cel szkolenia doskonalącego konwojenta?

określić, w jakiej formie powinno być prowadzone szkolenie doskonalące
konwojenta?

wymienić zagadnienia będące przedmiotem szkolenia teoretycznego?

wymienić zagadnienia będące przedmiotem szkolenia praktycznego?

określić, jaka powinna być częstotliwość prowadzonego szkolenia
doskonalącego konwojenta?

przeprowadzić praktyczne szkolenia symulujące działanie konwojentów
w sytuacji kryzysowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz się imieniem i nazwiskiem na karcie odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Konwój to
a)

ochrona przenoszonego lub przewożonego mienia w dowolny skuteczny sposób,
pozwalający na dostarczenie mienia do miejsca docelowego.

ochrona przenoszonych lub przewożonych wartości pieniężnych oraz innych
przedmiotów wartościowych lub niebezpiecznych przez właściwie wyszkoloną
i wyposażoną, posiadającą wewnętrzną strukturę, działającą wg określonej taktyki,
poruszającą się po wcześniej zaplanowanej trasie, wydzieloną grupę konwojentów.

przenoszenie lub przewożenie wartości pieniężnych poza obrębem jednostki.

zespół czynności taktyczno-technicznych mający na celu ochronę transportowanego
mienia przed przywłaszczeniem, zniszczeniem oraz zagubieniem w okolicznościach
uzasadniających podejrzenie działania przestępczego.

Celem konwoju jest
a)

zapewnienie dogodnego transportu wartościom pieniężnym.

zrealizowanie zadań wynikających z instrukcji konwojowej i zadań przekazanych na
odprawie.

dostarczenie transportowanego mienia do adresata w stanie nienaruszonym.

wykonanie usługi zgodnie z wymaganiami zleceniodawcy.

Podstawowym aktem regulującym kwestie związane z ochroną przenoszonego
i przewożonego mienia jest
a)

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 października
1998 r. w sprawie konwojowania mienia.

instrukcja konwojowa.

ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia.

rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 25 stycznia 2005 r w sprawie warunków
przenoszenia muzealiów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Prawne zasady realizacji konwojów zewnętrznych wartości pieniężnych określa
a)

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu
z Ministrem Transportu z dnia 14 października 1998 r w sprawie szczegółowych zasad
i wymagań, jakimi powinny odpowiadać zasady realizacji konwojów zewnętrznych.

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14
października 1998r. w sprawie szczegółowych zasad i wymagań, jakim powinna
odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych
przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne.

ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o realizacji zadań konwojowych przez
specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne utworzone na podstawie odrębnych
przepisów.

rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 15 października 2003 r. w sprawie
zabezpieczenia zbiorów w muzeach przed pożarami, kradzieżami i innymi
niebezpieczeństwami grożącymi zniszczeniem lub utratą muzealiów oraz sposobów
przygotowania zbiorów do ewakuacji w razie powstania zagrożenia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa samochód ubezpieczający powinien
a)

spełnić wymogi techniczne przewidziane dla pojazdów dopuszczonych do ruchu.

posiadać szyby o zwiększonej odporności na przebicie.

posiadać kuloodporny przedział osobowy.

posiadać kuloodporne szyby z lukami strzelniczymi.

Pomieszczenia do przechowywania wartości pieniężnych występują w klasie
a)

od 0 do XIII

od V do XI.

od V do XIII

od I do VII.

Dowódca konwoju jest zobowiązany
a)

sprawdzić stan techniczny pojazdu wyznaczonego do konwojowania mienia.

podejmować decyzję dotyczące ochrony przewożonego mienia w trakcie
konwojowania, w zależności od zaistniałych wydarzeń.

przeprowadzić odprawę z uczestnikami konwoju.

przeliczyć wartości pieniężne przed rozpoczęciem konwoju.

Konwojent powinien
a)

ochraniać jedynie transportowane mienie.

ochraniać osoby uczestniczące w konwoju oraz transportowane mienie.

ochraniać transportowane mienie, ale tylko w szczególnych przypadkach osoby
uczestniczące w konwoju.

wykonywać polecenia zleceniodawcy transportowanego mienia.

Elementami wyposażenia ochronnego konwojenta są
a)

kamizelka i hełm kuloodporny.

hełm i okulary kuloodporne.

kamizelka kuloodporna i strzelba gładkolufowa.

pistolet maszynowy i okulary ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10.

Do indywidualnych środków obrony konwojenta zalicza się
a)

karabinek AKMS.

pistolet maszynowy.

kamizelka kuloodporna.

nóż bojowy.

11.

Przy wyborze trasy konwoju należy kierować się
a)

zasadami ekonomiki.

wcześniej opracowanym grafikiem.

zasadą losowości.

długością trasy.

12.

Odprawa do konwoju
a)

jest obowiązkiem wynikającym z kodeksu pracy.

jest jednym z elementów nadzoru pracodawcy nad pracownikami.

jest prawnym warunkiem wykonywania usługi konwojowej.

ma na celu podsumowanie osiągnięć poszczególnych uczestników konwoju.

13.

Konwój poruszający się w kolumnie tworzy
a)

bankowóz i pojazd ubezpieczający

dwa bankowozy i pojazd ubezpieczający.

dwa bankowozy i dwa pojazdy ubezpieczające.

pojazd przystosowany do transportu wartości pieniężnych i tankowóz.

14.

W kolumnie konwojowej konwojenci rozmieszczeni są po
a)

jednym na każdy pojazd kolumny.

dwóch na każdy pojazd kolumny

dwóch na każdy pojazd ubezpieczający i po jednym na każdy pojazd przewożący
wartości pieniężne

jednym na każdy pojazd ubezpieczający i po dwóch na każdy pojazd przewożący
wartości pieniężne

15.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa do zewnętrznego konwoju pieszego
powyżej 0,3 jednostki obliczeniowej zawsze
a)

przydzielamy konwojenta.

ile transport przekracza wartość 5 jednostek obliczeniowych, przydzielamy dwóch
konwojentów.

ile transport nie przekracza wartości 1 jednostki obliczeniowej, przydzielamy
jednego konwojenta.

stosujemy odpowiednie zabezpieczenie techniczne.

16.

W konwoju pieszy jednoosobowym konwojent
a)

idzie obok kasjera z jego prawej strony.

idzie przed kasjerem.

idzie krok z tyłu za kasjerem, po jego prawej stronie.

sam przenosi wartości pieniężne zabezpieczone technicznie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

Optymalny skład grupy inkasa to
a)

kierowca, kierownik transportu, konwojent.

kierowca, inkasent, konwojent.

kierowca, inkasent.

inkasent, konwojent.

18.

W przypadku awarii pojazdu
a)

konwojenci pozostają w pojeździe.

wszyscy uczestnicy konwoju aktywnie angażują się w usunięcie awarii.

konwojenci zajmują posterunki ochronne z zewnątrz pojazdu.

następuje rozdzielenie konwojowanego mienia na wszystkich uczestników konwoju
celem przeniesienia go w bezpieczne miejsce.

19.

W przypadku napadu na konwój
a)

konwojenci opuszczają pojazd i podejmują działania mające na celu ujęcie
napastników

konwojenci prowadzą ostrzał przy wykorzystaniu osłony otwartych drzwi pojazdu,

należy włączyć alarm dźwiękowy we wszystkich samochodach biorących udział
w ransporcie,

wszyscy uczestnicy konwoju alarmowo opuszczają pojazd.

20.

Szkolenie doskonalące konwojentów
a)

obejmuje jedynie nielicencjonowanych pracowników ochrony,

ogranicza się jedynie do przypomnienia przepisów regulujących zasady transportu
wartości pieniężnych.

powinno być prowadzone w formie wykładów i ćwiczeń.

to zestaw ćwiczeń wykonywanych w trakcie odprawy do konwoju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.........................................................................................

Konwojowanie

wartości

pieniężnych

oraz

innych

przedmiotów

wartościowych lub niebezpiecznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M.: Ochrona osób i mienia, praca zbiorowa. Dom
Wydawniczy TNOiK, Toruń 2003

Enerlich M., Wojtal J., Milewicz M.: Ochrona osób i mienia – licencja II stopnia. Dom
Wydawniczy TNOiK, Toruń 2000

Grzeszyk Cz.: Vademecum agenta ochrony i detektywa. Crimen, Warszawa 1998

Hanausek T.: Ustawa o ochronie osób i mienia, komentarz. Dom Wydawniczy TNOiK,
Toruń 1998

Inkaso – taktyka i szkolenie – film szkoleniowy – prod. DigitalArt i NOSTRA sc. –
październik 2007

Karabin J. Kowalczyk T. Stawski W: Ochrona osób i konwojowanie – podręcznik do
zawodu technik ochrony fizycznej osób i mienia. Hortpress, Warszawa 2002

Kociewiak S., Ogrodzki P., Rulewicz J.: Vademecum zabezpieczenia muzeów. Pagina,
Warszawa 2002

Konwój – ochrona mienia, Film szkoleniowy, KGP -1995

Kuciński R. Jałoszyński K.: Ochrona instytucji i konwojów przed aktami terroru
kryminalnego. Ban Lex, Warszawa 2002

10.

Nowicki Z.T.: Jak chronić? Poradnik dla organizatora i agenta ochrony. Wydawnictwo
BGW, Warszawa 1994

11.

Nowicki Z.T.: Bank wobec przemocy. Mediabank, Warszawa 1997

12.

Nowicki Z.T.: Ochrona osób i mienia. Dom Wydawniczy TNOiK, Toruń 1999

13.

Obwieszenie Ministra Kultury z dnia 31.10.2002 r. – Regulamin ogólnych warunków
i trybu wykonywania ochrony muzeów i innych jednostek organizacyjnych
podlegających

obowiązkowej

ochroni,

podległych,

podporządkowanych

lub

nadzorowanych przez Ministra Kultury (Dz. U. MK Nr 5, poz. 77)

14.

Ochrona osób i mienia – Vademecum. O’Chikara lublin 2000

15.

Program szkolenia doskonalącego pracowników ochrony – konwojentów – program e-
learningowy prod. DigitalArt i NOSTRA sc. – listopad 2007

16.

17.

18.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 25 stycznia 2005 r w sprawie warunków
przenoszenia muzealiów (Dz. U Nr 21 poz. 175)

19.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 września 2005 r. w sprawie trybu
i sposobu przyjmowania, przewożenia, wydawania i ochrony materiałów zawierających
informacje niejawne (Dz. U. Nr 200, poz. 1650)

20.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 sierpnia 1998 r.
w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych
i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji (Dz. U. Nr 113,
poz. 730 z późn. zm.)

21.

Stawski W.: Skrypt szkoleniowy Organizacja konwoju. Wydawnictwo Policealnej Szkoły
Detektywów i Pracowników Ochrony O'CHIKARA, Warszawa-Lublin 1999,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22.

Stawski W.: Taktyka konwoju: aspekty prawne i praktyczne – Vademecum pracownika
ochrony. Wydawnictwo Karat s.c., Warszawa, kwiecień 1999,

23.

Stawski W.: Konwojowanie inkasa – Vademecum pracownika ochrony. Wydawnictwo
Karat s.c., Warszawa, wrzesień 1999

24.

Stawski W.: Piszemy plan ochrony – instrukcja konwojowa – Vademecum pracownika
ochrony. Wydawnictwo Karat s.c., Warszawa, maj 2000

25.

widerski T. Witkowicz A.: Szkolenie strzeleckie dla kandydatów na pracowników

ochrony. Python TM, Kielce 1999

26.

Suchorzewski W.: Wybrane zagadnienia inżynierii ruchu. Wydawnictwo Politechniki
Warszawskiej, Warszawa 1976,

27.

ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (tekst jednolity z 2005 r. Dz. U. Nr
145, poz. 1221, z późn. zm.)

28.

Wiłun K.: Ochrona osób i mienia. STO, Bielsko-Biała 2005