Metody organizatorskie
METODY ORGANIZACJI
Badanie metod pracy sprowadza się do podziału badanego procesu na odpowiednio dobrane części składowe, zarejestrowania ich za pomocą umownych symboli graficznych, poddania każdej z nich z osobna krytycznej ocenie i analizie pod kątem eliminacji, połączenia lub uproszczenia sposobu jej realizowania, a następnie opracowania zbiorczego projektu usprawnienia oraz wprowodzenia go w życie.
Badanie metod pracy
Merła 1979 s. 40-41
Cykl postępowania organizatorskiego - etapy
Wybór celu i przedmiotu działania,
rejestracja stanu faktycznego,
krytyczna analiza i ocena stanu faktycznego,
projektowanie stanu proponowanego,
wprowadzenie w życie zaprojektowanego usprawnienia.
Wybór celu i przedmiotu badania
(Inaczej „analiza potrzeb organizacyjnych”)
Obejmuje następujące kierunki postępowania organizatorskiego:
określenie celu ogólnego (wydajność, koszty, jakość, warunki pracy),
wstępną analizę organizacyjną (źródła, rezerwy i kierunki usprawnień),
określenie przedmiotu organizowania (dział, fragment procesu),
określenie celu szczegółowego (konkretyzacja celu ogólnego lub przejście do celów niższego stopnia; np. drogi transportowe, eliminacja),
analiza aspektów ekonomicznych, technicznych i psychologicznych przedmiotu organizowania,
analizę warunków pracy (pozycja, oświetlenie, hałas, temperatura itp.),
ustalenie środków i terminów.
Rejestracja stanu faktycznego
Technika kartowania
Stenografia organizatorska
Rejestrowanie badanych procesów pracy (zarówno produkcyjnych jak i administracyjno-biurowych) za pomocą umownych symboli graficznych na specjalnych kartach i wykresach przebiegu.
Uniwersalne elementy pracy - symbole graficzne
operacja
czynność zmierzająca do zmiany właściwości fizycznych, chemicznych lub kształtu przedmiotu pracy
transport
przemieszczanie pracowników, materiałów, narzędzi itp.
manipulacja
przemieszczanie materiałów na odległość nie większą niż 2m
Uniwersalne elementy pracy - symbole graficzne
kontrola
ustalanie ilościowych lub jakościowych cech przedmiotu
oczekiwanie
stany bezczynności wykonawców, maszyn i urządzeń oraz bezwładności materiału, narzędzi itp.
magazynowanie
Karta przebiegu materiału
(wszystkie elementy)
Karta procesu
(tylko operacje i czynności kontrolne)
Karta przebiegu czynności zespołowych
nie występuje manipulacja, operacja obejmuje wszystkie czynności za wyjątkiem kontroli, przemieszczeń oraz oderwania do innej pracy
Zestawienie symboli
Krytyczna analiza i ocena
jak jest? (synteza stanu faktycznego)
dlaczego tak jest? (uzasadnienie stanu faktycznego)
jak jeszcze może być? (znajdowanie wariantów)
jak być powinno? (ustalanie wariantu optymalnego)
Arkusz krytycznej oceny i analizy
Projektowanie stanu postulowanego
Badanie metod pracy znajduje zastosowanie na ogół w odniesieniu do tzw. prostych przedsięwzięć organizacyjnych (usprawnienie wybranego odcinka procesu technologicznego, racjonalizacja pracy w grupie stanowisk).
Fazy etapu projektowania:
uporządkowanie zmian zaproponowanych w toku krytycznej analizy i oceny stanu faktycznego,
opracowanie właściwego projektu stanu proponowanego,
weryfikacja projektu w warunkach symulowanych lub rzeczywistych,
ocena proponowanych rozwiązań według kryteriów ekonomicznych, warunków pracy oraz psychosocjologicznych.
Wprowadzenie w życie zaprojektowanego usprawnienia
opracowanie sprawozdania z przeprowadzonego badania
przygotowanie środków technicznych
przygotowanie czynnika ludzkiego
rozruch organizacyjny
zanikająca kontrola wdrożenia
Mierzenie czasu pracy
Fotografia dnia roboczego
Polega na obserwacji z zegarkiem w ręku przebiegu pracy na danym stanowisku (stanowiskach) w ciągu dnia roboczego i rejestrowaniu następujących po sobie elementów pracy oraz czasu ich trwania na specjalnych kartach.
Arkusz fotografii dnia roboczego
metoda chronometrażu
Dokładne ustalenie za pomocą stopera czasu trwania poszczególnych elementów pracy.
Chronometraż pozwala mierzyć czasy z dokładnością do dziesiątych części sekundy.
Współcześnie stosuje się deski chronometrażowe z odpowiednimi formularzami.
Pomiary chronometrażowe służą zarówno do badania metod pracy, jak i opracowywaniu norm pracy.
inne metody
fotografia stroboskopowa (flash light)
fotografowanie przebiegu ruchów przy otwartej migawce, a naświetlenie odbywa się poprzez serię błysków o dużej częstotliwości,
filmowanie w zwolnionym tempie (0,9 - 1,5 fps) szczególnie skomplikowane procesy pracy zespołowej, o relatywnie długim przebiegu,
filmowanie w przyspieszonym tempie (64 i więcej fps) bardzo krótkie i szybko przebiegające cykle pracy.
metoda obserwacji migawkowych
Obserwacja wyrywkowa - obserwator w losowo dobranych momentach (lub powtarzających się w ściśle określonym i niezmiennym rytmie) dokonuje obchodu stanowisk pracy objętych badaniem i rejestruje zaobserwowany rodzaj zjawiska zużycia czasu, wynikający z charakteru wykonywanych czynności lub przerw w pracy.
U podstaw obserwacji migawkowych leży założenie, że przy odpowiednio dużej liczbie obserwacji wyrywkowych uzyskana struktura zużycia czasu jest bliska rzeczywistej.
Wartościowanie pracy
metody sumaryczne
metody analityczne
metoda porównywania parami
Każdą z rozpatrywanych prac porównuje się ze wszystkimi pozostałymi
Przykład:
zegarmistrz,
ręczne kopanie i ładowanie piasku,
suszenie naczyń,
listonosz,
kierowca taksówki,
gospodyni domowa,
obsługa małej rewolwerówki,
montaż izolatorów,
przyśrubowanie głowicy cylindra w warunkach pracy taśmowej,
samodzielna biuralistka 50-osobowego warsztatu mechanicznego.
metoda porównywania parami
metoda porównywania parami
montaż izolatorów,
kierowca taksówki,
ręczne kopanie i ładowanie piasku,
samodzielna biuralistka 50-osobowego warsztatu mechanicznego.
obsługa małej rewolwerówki,
listonosz,
gospodyni domowa,
zegarmistrz,
przyśrubowanie głowicy cylindra w warunkach pracy taśmowej,
suszenie naczyń,
Otrzymana hierarchia rozpatrywanych stanowisk:
metoda Stiegersa-Reeda
Jest to metoda szacowania wag kryteriów na podstawie sondażu poglądów odnoszących się do stanowisk typowych w danym przedsiębiorstwie.
Wybór najwyżej ocenianego kryterium na wszystkich stanowiskach,
relatywne szacowanie wag pozostałych kryteriów, w porównaniu z najwyżej ocenianym,
określenie wag wszystkich branych pod uwagę kryteriów dla wszystkich stanowisk,
ponowienie sondażu poglądów.
metoda Stiegersa-Reeda - krok 1
Kryterium
Stanowisko
A
B
C
Kwalifikacje zawodowe
100
Odpowiedzialność
65
Wysiłek
70
Warunki pracy
40
metoda Stiegersa-Reeda - krok 2
Kryterium
Stanowisko
A
B
C
Kwalifikacje zawodowe
100
60
50
Odpowiedzialność
65
35
30
Wysiłek
20
40
70
Warunki pracy
15
40
25
metoda Stiegersa-Reeda - krok 3
Kryterium
Stanowisko
A
B
C
Kwalifikacje zawodowe
100
60
50
Odpowiedzialność
75
40
35
Wysiłek
20
40
60
Warunki pracy
10
40
20
metoda Stiegersa-Reeda
Wyniki trzeciego kroku obrazują wagi głównych kryteriów wartościowania pracy, jakie należałoby przyjąć w danym przedsiębiorstwie:
kwalifikacje zawodowe - 1,00,
odpowiedzialność - 0,75,
wysiłek - 0,60,
warunki pracy - 0,40.
Przechodzenie z wyników wartościowania na płace
Formuła statystyczna
- szacowana płaca zasadnicza
- wynik wartościowania w punktach
- szacowana zasadnicza płaca minimalna
- szacowana wartość jednego punktu w jedn. pieniężnych
- wynik wartościowania w punktach dla i-tego stanowiska
- rzeczywista płaca zasadnicza na i -tym stanowisku
Przechodzenie z wyników wartościowania na płace
Formuła własna
Główne założenie polega przyjęciu maksymalnej rozpiętości między płacami minimalnymi i maksymalnymi, jako elementu polityki płac na szczeblu przedsiębiorstwa.
Przechodzenie z wyników wartościowania na płace
UMEWAP
Wykształcenie zawodowe
UMEWAP
Doświadczenie zawodowe
UMEWAP
UMEWAP
Pnj - przyjmujemy np. 1500 zł
N - przyjmujemy 4
Pktmax - przyjmujemy 450
W p = 10
Pktnj - przyjmujemy 50
PZ = 1500+(167-50) ∙10 = 2670
Przestrzenne organizowanie procesów pracy
metoda Schmigalli
Wybrać z macierzy powiązań
parę obiektów o największej
intensywności przepływów
Czy takich
par jest więcej
niż jedna?
Wybrać dowolną parę
Umieścić wybraną parę
w sąsiednich wierzchołkach
centralnego wierzchołka siatki
Wybrać parę obiektów
o największej liczbie powiązań
z pozostałymi obiektami
Czy takich
par jest więcej
niż jedna?
1
tak
tak
nie
nie
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
metoda Schmigalli cd.
Wyznaczyć sumę intensywności
powiązań między obiektami
rozmieszczonymi i nierozmieszczonymi
Czy takich
obiektów jest więcej
niż jeden?
Wybrać obiekt mający największą
liczbę powiązań z obiektami
jeszcze nierozmieszczonymi
Ustalić wierzchołki trójkątów
sąsiednie do zajętych już przez
rozmieszczone obiekty, z którymi
obiekt wybrany ma powiązania
1
nie
nie
Wybrać obiekt o największej
intensywności powiązań
Wybrać obiekt mający największą
liczbę powiązań z obiektami
jeszcze nierozmieszczonymi
nie
tak
tak
tak
Wybrać dowolny obiekt
Czy takich
obiektów jest więcej
niż jeden?
Czy takich
obiektów jest więcej
niż jeden?
Wyznaczyć dla tak ustalonych
potencjalnych miejsc rozmie-
szczenia iloczyny intensywności
powiązań i odległości modułowych
Wybrać miejsce lokalizacji
odpowiadające najmniejszej
sumie iloczynów
Czy takich
sum jest więcej
niż jedna?
Wybrać dowolny obiekt
Umieścić wybrany obiekt na
wybranym miejscu lokalizacji
Czy wszystkie
obiekty zostały
rozmieszczone?
nie
tak
STOP
tak
nie
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
metoda Schmigalli - przykład
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
metoda Schmigalli - przykład
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
x
2
200
x
3
200
x
4
700
x
5
200
x
6
100
x
7
300
100
500
x
8
300
300
x
9
300
300
x
10
100
x
11
100
200
x
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
metoda Schmigalli - przykład
4
3
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Wyszukanie elementu maksymalnego (700 szt.). Wskazuje on na parę obiektów (3 i 4)
Wyznaczanie sumy intensywności powiązań między obiektami rozmieszczonymi, a nierozmieszczonymi
Numer obiektu
1
2
5
6
7
8
9
10
11
3
200
200
300
4
100
100
300
100
100
∑
0
200
200
100
400
300
0
100
100
metoda Schmigalli - przykład
VII
VI
VIII
V
4
3
I
III
IV
II
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
3
2∙300
2∙300
1∙300
1∙300
1∙300
1∙300
1∙300
2∙300
4
1∙100
1∙100
1∙100
2∙100
2∙100
2∙100
1∙100
1∙100
∑
700
700
400
500
500
500
400
700
7?
Największa suma znajduje się przy obiekcie 7.
Należy rozpatrzyć w którym miejscu umieścić ten obiekt.
Do wyboru mamy miejsca III oraz VII
Wybieramy III
metoda Schmigalli - przykład
4
3
7
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
2
5
6
8
9
10
11
3
200
200
4
100
300
100
100
7
300
500
300
∑
0
200
500
600
300
300
100
100
metoda Schmigalli - przykład
VII
VI
VIII
V
4
3
IX
7
IV
I
II
III
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
3
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
1∙0
4
1∙100
2∙100
2∙100
2∙100
2∙100
2∙100
1∙100
1∙100
1∙100
7
1∙500
1∙500
1∙500
1∙500
2∙500
2∙500
2∙500
2∙500
2∙500
∑
600
700
700
700
1100
1100
1100
1100
1100
6?
metoda Schmigalli - przykład
4
3
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
2
5
8
9
10
11
3
200
200
4
300
100
100
7
300
6
∑
200
200
300
300
100
100
Do wyboru mamy obiekty 8, 9
Wybieramy obiekt 8
metoda Schmigalli - przykład
I
II
4
3
III
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
8?
Ponieważ obiekt 8 ma powiązanie tylko z obiektem 4, do wyboru mamy 3 miejsca
Wybieramy miejsce III
metoda Schmigalli - przykład
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
2
5
9
10
11
3
200
200
4
100
100
6
7
300
8
300
∑
0
200
500
300
100
100
metoda Schmigalli - przykład
IV
V
II
III
VI
4
3
I
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
I
II
III
IV
V
VI
3
3∙200
3∙200
2∙200
1∙200
1∙200
1∙200
8
1∙300
1∙300
1∙300
2∙300
3∙300
3∙300
∑
900
900
700
900
1100
1100
5?
metoda Schmigalli - przykład
5
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
2
9
10
11
3
200
4
100
100
5
300
6
7
300
8
∑
0
200
600
100
100
metoda Schmigalli - przykład
5
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Ponieważ obiekt 9 ma równe przepływy (300 szt.) z obiektami 5 i 7 należy go umieścić możliwie między nimi. Przeliczenie wszystkich wariantów potwierdziłoby ten wybór.
9?
metoda Schmigalli - przykład
9
5
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
2
10
11
3
200
4
100
100
5
6
7
8
9
∑
0
200
100
100
metoda Schmigalli - przykład
9
I
5
II
4
3
8
7
III
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
2?
Ponieważ obiekt 2 ma powiązanie tylko z obiektem 3 należy go umieścić w jednym z sąsiadujących z nim miejsc.
Wybieramy miejsce I
metoda Schmigalli - przykład
9
2
5
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
1
10
11
2
200
3
4
100
100
5
6
7
8
9
∑
200
100
100
Ponieważ obiekt 1 ma powiązanie tylko z obiektem 2 należy go umieścić w jednym z sąsiadujących z nim miejsc.
metoda Schmigalli - przykład
9
2
5
1
4
3
8
7
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
10
11
1
2
3
4
100
100
5
6
7
8
9
∑
100
100
Możemy wybrać obiekt 10 lub 11
Obiekty te mają równe przepływy do obiekty 4
Wybieramy dowolną z najmniejszych odległości (2) do obiektu 4
metoda Schmigalli - przykład
9
2
5
1
4
3
8
7
10
6
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
11
1
2
3
4
100
5
6
7
8
9
10
100
∑
200
metoda Schmigalli - przykład
9
2
5
1
4
3
8
IV
7
10
6
III
I
II
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Numer obiektu
I
II
III
IV
4
2∙100
2∙100
3∙100
3∙100
10
2∙100
1∙100
1∙100
1∙100
∑
400
300
400
400
metoda Schmigalli - przykład
9
2
5
1
4
3
8
7
10
6
11
Z. Martyniak „Metody organizacji i zarządzania”
Rozmieszczenie końcowe