Trochę historii ...

Spojrzenie w następny wiek z myślą o przyszłych pokoleniach napawa niepokojem wynikającym z tego, że nieracjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych stwarza coraz większe bariery dla rozwoju społeczeństw. Coraz powszechniej rozumiana konieczność zwrotu w stosunku człowieka do przyrody legła u podstaw konferencji "Środowisko i rozwój" w czasie Szczytu Ziemii w Rio de Janeiro w 1992 roku.
Do szczytu w Rio doprowadziły obawy całego świata o środowisko naturalne. W Sztokholmie w 1972 roku odbyło się spotkanie rządów 70 państw. Obradujący stworzyli "Międzynarodowy Program Ochrony Środowiska" (UNEP). Program tem zobowiązywał państwa biorące udział w konferencji do zwiększenia nacisku na sprawy ekologii. W ramach tego programu UNESCO podjęło się propagowania edukacji ekologicznej na całym świecie. W 1984 roku UNEP pomógł w opublikowaniu "Strategi zachowania środowiska naturalnego Ziemi". Z racji tego, iż plan ten nie rozstrzygał kwestii wpływu gospodarki żywnościowej na środowisko naturalne, Organizacja Narodów Zjednoczonych powołała Międzynarodową Komisję Ekologii i Postępu, która opracowała i opublikowała słynny raport pt. "Nasza wspólna przyszłość". Przede wszystkim chodziło o wykarmienie wszystkich ludzi świata i pozostawienie przyszłym pokoleniom czystej Ziemi.
W 1989 roku ONZ postanowiła zwołać konferencję na temat ochrony środowiska i rozwoju, która odbyła się w Rio de Janeiro. Przez dwa lata rządy państw, NGOs (organizacje pozarządowe) i eksperci pracowali nad rozwiązaniami, które mogłoby zaakceptować 179 krajów. W wyniku ich pracy powstał dokument "Agenda 21".
"Agenda 21" jest to deklaracja określająca nowe formy współpracy pomiędzy państwami, narodami i grupami społecznymi. Celem tej współpracy jest zintegrowanie problemów środowiska i rozwoju przez powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego na świecie w wyniku wspólnego działania szerokich kręgów polityków, prawodawców, działaczy społecznych i zwykłych ludzi.
Porozumienie z Rio jest propozycją i próbą rozwiązania problemów ekologicznych na świecie oraz zapewnienia harmonijnego, zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) na Ziemi od 21. wieku ("Globalny Program Działań" - Agenda 21). Aby to było możliwe konieczne jest skoordynowanie działań na rzecz ochrony środowiska z zagadnieniami ekonomicznymi, politycznymi i społecznymi. Działania te powinny być podejmowane na wszystkich poziomach struktur społecznych międzypaństwowych i wewnątrzpaństwowych: centralnych, regionalnych, lokalnych i indywidualnych.
Deklaracja z Rio nie zawiera konkretnych wskazówek w jaki sposób Lokalna Agenda 21 powinna być opracowana i sformułowana, ani jaką powinna mieć formę. Mówi jednak, że powinna ona być trwałym procesem gwarantującym zrównoważony rozwój w wymiarze lokalnym.

Inka Niemczewska

home.shtml
Powrót do strony głównej

Co to jest Agenda 21?

To nie "kolejny" zbiór zasad.

Co to jest Agenda 21 ?

To zalecenia i wytyczne dotyczące działań zapewniających trwały i zrównoważony rozwój.

Dotyczace czyich działań ?

Działań podejmowanych przez samorządy, zarządy, rządy, zrzędy i wszystkich obywateli - czyli nas.

Co to jest zrównoważony rozwój ?

To powiązanie problemów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych

... czyli myśl globalnie - działaj lokalnie.

Zgodnie z hasłem współczesnych ekologów „myśl globalnie, działaj lokalnie” przejmijmy inicjatywę i odpowiedzialność za stan środowiska naturalnego.

Ochrona środowiska to przede wszystkim My, Ty i Ja, twój dom, twoja szkoła, twoja ulica, twoje osiedle.

Każdy z nas, swoimi codziennymi nawykami oddziałuje bezpośrednio na stan środowiska w swoim najbliższym otoczeniu. Każdy z nas poszerzając swoją wiedzę i świadomość ekologiczną, może ograniczyć postępującą jego degradację.

W każdym domu można coś zrobić dla środowiska. Selektywna zbiórka odpadów, gromadzenie surowców wtórnych, oszczędność wody czy energii, nie wymaga wiele wysiłku, konieczna jest jedynie zmiana sposobu myślenia i postrzegania tych prostych czynności.

Pojedynczy gest pomnożony przez tysiące daje nam namacalne, odczuwalne rezultaty.

GDAŃSKI BIULETYN PROEKOLOGICZNY

Drodzy Czytelnicy!

W niniejszym numerze przedstawiamy materiały sympozjalne zaprezentowane na konferencii "Bałycka Agenda 21- wyzwanie dla samorządów lokalnych", którą zorganizowal Polski Klub Ekologiczny w dniu 27 marca 1998 r. Owo spotkanie było adresowane do władz i administracji samorządowych Regionu Bałtyc kiego. Zaproszono na nie rownież nauczycieli, naukowcow, prezesów spółdzielni mieszkaniowych oraz przedstawicieli mediów.
Spotkanie w tak reprezentatywnym gronie miało na celu ocenę sytuacji w postępie wdrażania zasad Agendy 21 w regionie, promocję zrównoważonego rozwoju w społeczeństwie, uswiadomienie samorządom koniecznosci wprowadzenia zmian w sposobach zarządzania w gminach, zaproszenie do wspołpracy najbardziej doswiadczonych ekspertdw z tej dziedziny, nawiązanie kontaktów z gminami realizującymi Agendę 21 w Polsce i stworzenie mozli- wosci wymiany doswiadczeń.
Pomimo, iż zaproszenia zostały rozesłane do wszystkich gmin województwa gdańskiego, na konferencji pojawiło się ok. 30% przedstawicieli samorządow gmin naszego regionu. Przyjechali też reprezentanci z wojewodztwa słupskiego i elbląskiego. Najliczniej reprezentowany byl Kwidzyn, z ktorego przyjechała 9-cio osobowa delegacja. Kwidzyn jest gminą, ktora z wielkim zaangażowaniem tworzy własną Agendę 21. W czasie obrad pojawiali się tez naukowcy z Politechniki Gdanskiej i Uniwersytetu Gdanskiego, nauczyciele z grupami dzieci ze szkol oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Nie zjawił się nikt z pracownikow spółdzielni mieszkaniowych, choć w wielu przypadkach własnie ci ludzie mogliby byc animatorami wspolnych działań społeczności lokalnych w dążeniach do zrównoważonego rozwoju osiedli.
Pozytywnym efektem konferencji była konsolidacja organizacji pozarządowych, wola zaciesnienia wspolpracy wokół popularyzacji zasad Agendy 21 i wywierania nacisków na decydentow, aby jej zasady były przestrzegane i wcielane w zycie.
Konsekwencją konferencji "Balrycka Agenda 21 - wyzwanie dla samorządów" bylo zintegrowanie się proekologicznych organizacji pozarządowych wokół tematu Lokalnej Agendy 21 dla Miasta Gdanska.
W trakcie pierwszego lipcowego zjazdu w Starbieninie organizacje pozarządowe wyraziły chęć połączenia swoich sił, aby bardziej skutecznie egzekwowac nasze konstytucyjne prawo do zycia w czystym srodowisku. Postanowiły więc sprawić, aby art. 5 rozdzialu I Konstytucji, zapewniający ochronę środowiska w oparciu o zasadg zrownowazonego rozwoju, był jednoznacznie rozumiany i przestrzegany, a prace nad budowaniem Lokalnej Agendy postępowały z udzialem społeczności lokalnych.
W dniu 1 pazdziernika 1998 r. zorganizowano konferencję, mającą charakter przedwyborczego testu dla kandydatow na radnych. W trakcie sesji przedstawiciele organizacji pozarządowych sygnalizowali najpowazniejsze zastrzezenia do sposobu załatwiania spraw przez odchodzącą radę. Materialy z tego spotkania zostaly rownież zamieszczone w tym numerze biuletynu.
Na zakonczenie obrad obecni na sali kandydaci zostali poinformowani o mozliwosci uczestnictwa w szkoleniu na temat budowania lokalnych programów zrownowazonego rozwoju, organizowanym w dniach 14-16 grudnia 1998 r. w Starbieninie przez Polski Klub Ekologiczny wraz z Instytutem na Rzecz Ekorozwoju.
Wspołpracujące organizacje podjęły po tym spotkaniu decyzję o organizowaniu w 1999 r. comiesigcznych spotkan poswigconych najwazniejszym problemom rozwoju Gdanska. Mamy nadzieję, iż będzie to krok w kierunku uspolecznienia procesow decyzyjnych w naszym miescie.

Redakcja

Artykuły:

Preambuła

Konferencja Narodów Zjednoczonych "Środowisko i Rozwój" na posiedzeniu w Rio de Janeiro w dniach od 3 do 14 czerwca 1992 r. potwierdzając Deklarację Konferencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Środowiska Człowieka przyjętą w Sztokholmie w dniu 16 czerwca 1972 r. oraz dążąc do jej rozszerzenia, mając na celu ustanowienie nowego i sprawiedliwego światowego partnerstwa przez stworzenie nowych form współpracy między państwami, podstawowymi grupami społecznymi i narodami, pracując w celu osiągnięcia międzynarodowych porozumień, korzystnych dla wszystkich i chroniących integralność światowego systemu środowiska i rozwoju, uznając niepodzielna i powiązaną współzależnościami istotę Ziemi - naszego domu ogłasza, że:

0
0Zasada 1

Istoty ludzkie stanowią centrum zainteresowania w procesie trwałego i zrównoważonego rozwoju, mają prawo do zdrowego oraz twórczego życia w harmonii z przyrodą.

0
0Zasada 2

Państwa na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego mają suwerenne prawo do korzystania ze swoich zasobów naturalnych, stosownie do ich własnej polityki dotyczącej środowiska i rozwoju, oraz są odpowiedzialne za zapewnienie, że dzi ałalność prowadzona zgodnie z ich prawem lub pod ich kontrolą nie spowoduje zniszczeń środowiska naturalnego innych państw lub obszarów znajdujących się poza zasięgiem wewnętrznych uregulowań prawnych państw prowadzących daną działalność.

0
0Zasada 3

Prawo do rozwoju musi być egzekwowane tak, aby sprawiedliwie uwzględnić rozwojowe i środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń.

0
0Zasada 4

Do osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju konieczne jest, aby ochrona środowiska stanowiła nierozłączną część procesów rozwojowych i nie była rozpatrywana oddzielnie od nich

0
0Zasada 5

Wszystkie państwa i wszyscy ludzie powinni współpracować przy realizacji zasadniczego zadania, jakim jest wykorzenienie ubóstwa - co jest niezbędne do zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz do zmniejszenia różnic w poziomie życia ludzi na świ ecie i dążyć do zaspokojenia ich potrzeb.

0
0Zasada 6

Międzynarodowe działania dotyczące środowiska i rozwoju powinny uwzględniać interesy i potrzeby wszystkich państw. Ze względu na wyjątkową sytuację państw rozwijających się, szczególnie tych najmniej rozwiniętych oraz najbardziej podatnych na zagrożenia środowiska, ich potrzebom będzie nadane pierwszeństwo.

0
0Zasada 7

Państwa powinny współpracować w duchu ogólnoświatowego partnerstwa w celu zachowania i ochrony ekosystemu Ziemi oraz przywracania jego zdrowia i integralności. Ze względu na różny udział w zniszczeniu środowiska naturalnego Ziemi, państwa ponoszą za jego stan wspólną, ale zróżnicowaną odpowiedzialność. Państwa rozwinięte potwierdzają swoją odpowiedzialność, którą ponoszą w międzynarodowym dążeniu do osiągania trwałego i zrównoważonego rozwoju ze względu na wagę, jaką ich społeczeństwu przykładają do stan u środowiska oraz ze względu na możliwości technologiczne i środki finansowe, którymi dysponują.

0
0Zasada 8

Aby osiągnąć trwały i zrównoważony rozwój oraz poprawę jakości życia wszystkich ludzi, państwa powinny ograniczyć bądź wyeliminować modele produkcji lub konsumpcji zakłócające ten rozwój oraz promować odpowiednią politykę demograficzną.

0
0Zasada 9

Państwa powinny współpracować w celu zwiększenia swoich wewnętrznych możliwości budowania podstaw trwałego i zrównoważonego rozwoju, pogłębiając naukową wiedzę w tym zakresie przez wymianę naukową i techniczną oraz przez usprawnienie procesów rozwoju, pr zystosowania, rozprzestrzeniania i transferu technologii, włączając w to nowe technologie i innowacje.

0
0Zasada 10

Zagadnienia środowiskowe są na każdym poziomie najlepiej rozwiązywane przy udziale wszystkich zainteresowanych obywateli. na poziomie państwa każdy obywatel powinien mieć zapewniony odpowiedni dostęp do informacji dotyczącej środowiska, która jest w posi adaniu władzy publicznej. Dotyczy to informacji o niebezpiecznych substancjach i o niebezpiecznej działalności w rejonie zamieszkiwania społeczności, jak również możliwości uczestniczenia społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji. Państwa powinny to u łatwić, jak również zwiększyć świadomość społeczeństwa przez stworzenie szerokiego dostępu do informacji. Powinien zostać zapewniony efektywny i rzeczywisty dostęp do informacji. Powinien zostać zapewniony efektywny i rzeczywisty dostęp do prawnych i admi nistracyjnych środków w tym zakresie, włączając w to środki kompensujące i zaradcze.

0
0Zasada 11

Państwa powinny wprowadzić skuteczne prawa środowiskowe. Standardy środowiskowe, cele, priorytety w zarządzaniu powinny odzwierciedlać środowiskowe i rozwojowe potrzeby, w celu zaspokojenia których mają być stosowane. Standardy przyjęte w niektórych pań stwach mogą być nieodpowiednie do stosowania w innych państwach, zwłaszcza rozwijających się, powodując ekonomicznie i społecznie nieuzasadnione koszty.

0
0Zasada 12

Państwa powinny współpracować w celu promowania wspierającego otwartego międzynarodowego systemu ekonomicznego - co mogłoby prowadzić do wzrostu gospodarczego i osiągnięcia trwałego i zrównoważonego rozwoju we wszystkich państwach - a także w celu lepsze go rozwiązania problemów degradacji środowiska. Polityka handlowa uwzględniająca cele środowiskowe nie powinna stanowić środków samowolnej i bezprawnej dyskryminacji bądź ukrytych ograniczeń w międzynarodowym handlu. Należy unikać jednostronnych działań, zajmujących się wyzwaniami środowiskowymi, jeżeli są one poza zasięgiem działania systemu prawnego kraju importującego. Środowiskowe działania zajmujące się transgranicznymi i globalnymi problemami środowiska powinny, w takim stopniu, jak to możliwe, opie rać się na międzynarodowym porozumieniu.

0
0Zasada 13

Państwa powinny rozszerzać swoje wewnętrzne przepisy prawne, uwzględniając odpowiedzialność za zanieczyszczenie środowiska i wypłatę odszkodowań dla ofiar tego zanieczyszczenia bądź innego rodzaju zanieczyszczeń środowiska. Państwa powinny także prowadzi ć w szybszy i bardziej zdeterminowany sposób współpracę w celu wypracowania międzynarodowego prawa przewidującego odpowiedzialność i odszkodowania za niekorzystne efekty zniszczeń środowiska, spowodowane działalnością w obrębie ich systemu prawnego, bądź obowiązek usuwania

0
0Zasada 14

Państwa powinny efektywnie współdziałać w sprzeciwianiu się i zapobieganiu transferowi do innych państw skutków działalności bądź substancji powodujących poważne zniszczenie środowiska lub szkodliwych dla ludzkiego zdrowia

0
0Zasada 15

Wszystkie państwa powinny szeroko stosować działania zapobiegawcze dotyczące ochrony środowiska, mając na uwadze ich własne możliwości w tym zakresie. Tam, gdzie występuje zagrożenie poważnymi lub nieodwracalnymi zmianami w środowisku, brak co do tego ca łkowitej, naukowej pewności nie może być powodem opóźnienia efektywnych działań, których realizacja zapobiegałaby degradacji środowiska

0
0Zasada 16

Państwa muszą dołożyć wszelkich starań, aby promować internalizację kosztów naprawy środowiska oraz użycie instrumentów ekonomicznych, zgodnie z zasadą: zanieczyszczający ponosi wszelkie koszty zanieczyszczeń, mając na uwadze interes publiczny oraz unika nie zakłóceń międzynarodowego handlu i procesu inwestowania

0
0Zasada 17

Ocena oddziaływania na środowisko, jako wewnętrzny instrument kontroli, musi być wykonywana dla tych zamierzonych działań, co do których może się spodziewać, że będą miały znacząco niekorzystny wpływ na środowisko i których realizacja wymaga podjęcia dec yzji przez kompetentne orany władzy

0
0Zasada 18

Państwa powinny natychmiast powiadomić inne państwa o jakiekolwiek katastrofie lub innych zdarzeniach wymagających natychmiastowego działania, co do których można się spodziewać, że mogą spowodować nagłe i szkodliwe zmiany w środowisku tych właśnie państ w. Międzynarodowa wspólnota powinna skierować wszelkie wysiłki, aby pomóc państwom dotkniętym nieszczęściem

0
0Zasada 19

Państwa powinny zapewnić wczesne powiadomienie potencjalnie zagrożonych państw i odpowiednią aktualną informację na temat wydarzeń, które mogą mieć w znaczący sposób niekorzystne transgraniczne oddziaływanie. Powinny także konsultować się z tymi państwam i we wczesnej fazie zagrożenia i w dobrej wierze

0
0Zasada 20

Kobiety odgrywają żywotna rolę w zarządzaniu środowiskiem i w jego rozwoju. Stąd też ich pełny udział w działaniach w tym zakresie jest ważnym aspektem trwałego i zrównoważonego rozwoju

0
0Zasada 21

Twórczość, ideały i odwaga młodych świata powinna zostać zmobilizowana do rozwijania światowego partnerstwa, co pomoże osiągnąć trwały i zrównoważony rozwój oraz zapewnić lepszą przyszłość dla wszystkich

0
0Zasada 22

Ludność tubylcza i ich wspólnoty, a także inne wspólnoty lokalne odgrywają znaczącą rolę w zarządzaniu środowiskiem i w jego rozwoju, ze względu na swoje doświadczenie i tradycję. Państwa powinny uznać i właściwie wspierać tożsamość, kulturę i zaintereso wania wspólnoty oraz umożliwić im efektywny udział w osiąganiu trwałego i zrównoważonego rozwoju

0
0Zasada 23

Środowisko i zasoby naturalne należące do ludzi uciskanych, znajdujących się pod jakąkolwiek dominacją bądź okupacją, powinny być chronione

0
0Zasada 24

Działania wojenne są nieodłącznie związane z niszczeniem warunków trwałego i zrównoważonego rozwoju. Dlatego też państwa powinny respektować międzynarodowe prawo, które zapewnia ochronę środowiska w czasie zbrojnego konfliktu, oraz powinny współpracować przy jego dalszym rozwoju tam, gdzie to jest konieczne

0
0Zasada 25

Pokój, rozwój i ochrona środowiska są współzależne i niepodzielne

0
0Zasada 26

Państwa powinny rozwiązać wszystkie swoje spory środowiskowe w sposób pokojowy i za pomocą środków zgodnych z kartą Narodów Zjednoczonych

0
0Zasada 27

Państwa i społeczeństwa powinny współpracować w dobrej wierze, w duchu partnerstwa przy wypełnianiu zasad zawartych w tej Deklaracji i zmierzać do dalszego rozszerzenia prawa międzynarodowego w zakresie osiągania trwałego i zrównoważonego rozwoju.

home.shtml
Powrót do strony głównej

5 lat po Rio - konferencje analizujące działania na rzecz Agendy 21.

Szczyt Ziemi w Rio de Janejro - konferencja przedstawicieli rządów i organizacji pozarządowych ze 179-ciu państw - była wydarzeniem bezprecedensowym na skalę światową.
Jej efektem był Globalny Program Działań - Agenda 21 - dokument wskazujący kierunki, w których powinien podążać Świat, aby zapewnić nam i przyszłym pokoleniom spokojne warunki życia na Ziemi, zrównoważony rozwój.
Po 5-ciu latach, nadszedł czas oceny działań podjętych w celu wdrożenia w życie zasad tego programu. Oceną zajęli się - tym razem osobno, bez większego rozgłosu - sygnatariusze deklaracji z Rio (Zgromadzenie Ogólne ONZ - Nowy Jork, czerwiec 1997) i organizacje pozarządowe (Rio de Janejro 1997) Podsumowanie wypadło pesymistycznie: stan środowiska globu pogorszył się, pogłębiły się różnice między państwami bogatymi, a biednymi, wzrosły nierówności społeczne, napięcia i konflikty. Do niespotykanych rozmiarów nasiliła się fala terroryzmu.
Większość sygnatariuszy deklaracji nie wywiązała się ze zobowiązań. Najrzetelniej potraktowała je Skandynawia, starając się transformować swoje systemy gospodarowania, zachęcając do współpracy sąsiadów. Kraje najbogatsze, uczestniczące w Szczycie Ziemi wzięły na siebie obowiązek przeznaczenia 0,7% budżetu narodowego na fundusz rozwiązywania problemów globalnych. Szwecja jako jedyny kraj wywiązała się z nawiązką ze zobowiązań finansowych, przeznaczając na ten cel 1% własnego budżetu. Stany Zjednoczone ograniczyły swój udział do 0.2%, ale większość uczestników Szczytu, niestety, o zobowiązaniu zapomniała.
Co wydarzyło się u nas w kraju od pamiętnej konferencji w Rio, gdzie nie zabrakło również polskiej delegacji?
Jeszcze trzy lata przed konferencją, Polska przystępując do transformacji gospodarki, problemy środowiska traktowała poważnie. Ekologiczna strategia dla Polski zawierająca tezy ekorozwoju - powstała już w 1989 r. w czasie obrad Okrągłego Stołu. Strategia ta przyjęta została przez Sejm w 1991 r. i znalazła odbicie w pierwszej na świecie Polskiej Ekologicznej Polityce Państwa.
Niestety, lata 1992 - 1997, czyli lata, które powinny być poświęcone wdrażaniu Agendy, to czas odchodzenia od tych założeń na szczeblu rządowym. Z powodu braku wsparcia dla proekologicznych działań w polityce budżetowej, makroekonomicznej i braku rozwiązań systemowych, utracona została szansa jaką dawało nasze zacofanie. Była to szansa znalezienia się na czele w wielu dziedzinach, poprzez wybór dróg rozwoju przyjaznych środowisku, omijających doświadczenia innych.
Są jednak również pozytywne zjawiska. Takim zjawiskiem niewątpliwie jest duża liczba proekologicznych organizacji pozarządowych (naliczono ich w kraju ponad 700), wywierających presję na decydentów. Przyczyniają się te organizacje do upowszechniania wiedzy o problemach środowiskowych, przenoszą poprzez swoje zagraniczne kontakty doświadczenia innych krajów. Dzięki ich presji m.in. została opracowana Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej.
Kontakty zagraniczne nawiązywane na poziomie gmin lub organizacji pozarządowych sprawiają, że pomimo braku zainteresowania czynników rządowych, Agenda 21 realizowana jest coraz częściej na szczeblu lokalnym. Pierwszą gminą, która rozpoczęła opracowanie zasad Lokalnej Agendy 21 był Gdańsk (1992 - 1995). Przygotowania czyniono na wzór miast: Chester - Kirkless i New Castle w Wielkiej Brytanii. Bliźniacze miasta, a zarazem partnerzy we wdrażaniu lokalnej Agendy 21 to: Kalmar (Szwecja), Brema (Niemcy) i Sefton (Wielka Brytania).
W latach 1994-1996 z inicjatywy Ełckiego Stowarzyszenia Ekologicznego i dzięki kontaktom z Instytutem na Rzecz Rozwoju Społeczności Lokalnych z Vermont w Stanach Zjednoczonych, opracowano program pilotażowy ekorozwoju Ełku. Nadzór merytoryczny nad opracowaniem sprawował Instytut na Rzecz Ekorozwoju z Warszawy. Podobną drogę wybrał Radom.
Dobrym przykładem wdrażania zasad Agendy jest też współpraca pomiędzy ośmioma gminami z Polski i Szwecji (gminy polskie: Barlinek, Lębork, Pruszcz Gdański , Darłowo, Pyrzyce, Piecki, Elbląg i te, które dołączyły później: Trzciel, Drawno). Koordynacją tych działań zajęła się Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej ze Szczecina i Związek Gmin Szwedzkich (Svenska Kommunforbundet). Efektem są opracowane dokumenty Lokalnych Agend 21, szkolenia oraz działania podjęte w celu stworzenia zrównoważonego modelu rozwoju gospodarki gmin. Ostatnio do opracowywania Agendy 21 przystąpiła Warszawa korzystając z doświadczeń holenderskich i pomocy miasta partnerskiego Hagi. Optymizmem napawa, że dzieje się to na poziomie lokalnym, bez oczekiwań na ministerialne decyzje.
Jak dotąd nie zostały jeszcze podjęte próby dokonania kompleksowej oceny jakości opracowań. Nikt nie sprawdza i nie rejestruje postępów we wdrażaniu polskich Lokalnych Agend w życie. Niemniej, pomimo głosów sceptycznych zjawisko jest niewątpliwym dowodem, że proces proekologicznej przebudowy gospodarki został zapoczątkowany i będzie postępował dalej. Obok konkretnych działań bardzo ważne jest obecnie, upowszechnianie wiedzy w tej dziedzinie, budzenie wrażliwości na los przyszłych pokoleń, promowanie pozytywnych wzorców zachowań, tworzenie nowej etyki nakazującej poszanowanie nie tylko człowieka, ale i środowiska - naszego miejsca do życia. O zainteresowaniu tym tematem w Polsce świadczą konferencje zorganizowane w 1997 r.: Europejski Kongres Uniwersalizmu - "Współtworzenie środowiska człowieka w jednoczącej się Europie'' (wrzesień - Warszawa), Analiza Zrównoważonego Rozwoju 5 lat po Rio'' (listopad - Lublin), ''Działania na Rzecz Lokalnej Agendy 21 - osiągnięcia i trudności ''(listopad - Szczecin). Organizowane są szkolenia dla koordynatorów ekorozwoju gmin (projekt Umbrella - Zielona Góra). Pojawiają się wydawnictwa omawiające procesy ekorozwoju, poradniki dla samorządów, w których można znaleźć pomoc i wskazówki. Pomocą służą też organizacje inicjujące i śledzące postęp w realizacji postanowień z Rio (Instytut na Rzecz Ekorozwoju).
Tak więc, pomimo poważnych przyczyn do niepokoju, istnieje szansa, że proces tworzenia zasad ekorozwoju będzie się rozwijał, a Agenda 21 nie zostanie Agendą niespełnionych nadziei.

Na podstawie materiałów z konferencji
opracowała
Ewa Podlesińska

home.shtml
Powrót do strony głównej

Frequently Asked Questions

PRZECZYTAJ, TO WARTO WIEDZIEĆ ! INFORMACJE WYBIEGAJĄCE W XXI WIEK DLA WSZYSTKICH, LECZ SZCZEGÓLNIE DLA SAMORZĄDÓW, PRACOWNIKÓW URZĘDÓW GMIN I MIAST.

Co to jest ekorozwój? Co to jest Agenda 21? Co to jest Bałtycka Agenda 21? Jak interpretować Agendę 21 na szczeblu lokalnym? Główne aspekty Lokalnej Agendy 21. Czy umiałbyś przygotować gminę do wdrażania zasad Agendy 21?

"Przyszłości nie można przewidzieć, ale można się do niej przygotować."

1. Czy wiesz co to jest ekorozwój?

Trwały, zrównoważony rozwój - zwany też ekorozwojem, to prawo do zaspokajania potrzeb i aspiracji obecnie żyjących na świecie ludzi, przy równoczesnej, stałej trosce o zachowanie w dobrej kondycji zasobów środowiska dla przyszłych pokoleń. A więc, wszelkim działaniom powinna przyświecać idea takiego gospodarowania zasobami środowiskowymi, aby nie naruszać ich w stopniu zagrażającym zaspokajaniu potrzeb rozwojowych w dalszej przyszłości, co najmniej na naszym poziomie. Taki model funkcjonowania społeczeństw, zainicjowany przez sztokholmską konferencję ONZ w 1972 r., jest przeciwieństwem obowiązującego do dziś wariantu surowcowo-energetycznego, niezrównoważonego, nieefektywnego, niszczącego bezpowrotnie nieodnawialne zas oby Ziemi.

2. Co to jest Agenda 21?

- Światowy Program Działań na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju - to Agenda 21. Program pokazujący w jaki sposób rozwój może zostać zrównoważony w kategoriach gospodarczych, społecznych, ekologicznych, ekonomicznych i przestrzennych na wszystkich szczeblach organizacji społeczeństw; w skali światowej, regionalnej, krajowej i lokalnej . Program ten został przyjęty w 1992 r. na konferencji ONZ w Rio de Janejro zwanej "Szczytem Ziemi" jako zbiór wytycznych do działań z myślą o XXI wieku.

3. Czy słyszałeś o Bałtyckiej Agendzie 21?

To dążenie do zrównoważonego rozwoju regionu zlewni Bałtyku w oparciu o konstruktywną współpracę państw, społeczeństw, organizacji pozarządowych. Najlepsze efekty w dziedzinie wdrażania zasad ekorozwoju można uzyskać w oparciu o współpracę regionalną, wspólnie rozwiązując problemy środowiskowe, tworząc wspólne programy działania w regionach zwartych geograficznie, kulturowo czy demograficznie. Idea ta przyświecała konferencjom w Visby a następnie w Salzjobaden w 1996 r. w czasie tworzenia najmłodszego, ale i najbardziej nowoczesnego i kompleksowego programu Bałtyckiej Agendy 21.

4. Jak interpretować Agendę 21 na szczeblu lokalnym?

To partnerski udział całej społeczności lokalnej (samorządu, podmiotów gospodarczych, organizacji pozarządowych, lokalnych autorytetów) w kreowaniu zrównoważonego rozwoju dla zamieszkiwanego przez tę społeczność obszaru.

5. Główne aspekty Lokalnej Agendy 21 to:

• poprawa zarządzania gminą lub miastem,

• zmiana zasad planowania i gospodarowania terenami na zgodne z zasadami ekorozwoju

• integracja infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja, gospodarka odpadami) służących środowisku i zdrowiu mieszkańców

• rozwój proekologicznych systemów transportu miejskiego i systemów ogrzewania nie zagrażających środowisku

• planowanie zabezpieczenia przed katastrofami technicznymi i ekologicznymi

• wspieranie rozwoju budownictwa przy maksymalnym wykorzystaniu miejscowych surowców, warunków i zwyczajów

• poprawa systemu podstawowej opieki zdrowotnej, opieki nad niepełnosprawnymi, walka z ubóstwem

• ochrona terenów cennych przyrodniczo i kulturowo, ochrona powietrza wód i gleby, ochrona przed hałasem itp.

6. Czy umiałbyś przygotować gminę do wdrażania zasad Agendy 21?

Przygotowanie do wdrożenia Lokalnej Agendy 21 wymaga podjęcia następujących działań:

1. Opracowania systemu informacji o zasobach gminy, łącznie z inwentaryzacją przyrodniczą,

2. Stworzenia lokalnej polityki ekorozwoju polegającej na zidentyfikowaniu problemów nie zrównoważenia rozwoju i wyznaczeniu priorytetowych celów do osiągnięcia.

3. Wyznaczenia strategii równoważenia rozwoju gminy, integrującej dążenia gospodarcze, społeczne i polityczne z możliwością osiągnięcia celów ekologicznych. Strategia powinna też określić kierunki działań, instrumenty ich realizacji i źródła ich finan sowania.

4. Opracowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

Jeśli chcesz aby się udało, przyjmij następujące zasady:

• Zapewnij społeczny udział w tworzeniu i wdrażaniu polityki ekorozwoju gminy (miasta)

• Wspieraj udział społeczności lokalnych w ustalaniu i realizacji proekologicznych strategii rozwoju gminy (miasta)

• Znajdź i ustal inne niż finansowe wskaźniki dobrobytu społecznego

• Zastosuj nowe wskaźniki efektywności ekologiczno-ekonomicznej do podejmowania decyzji np. inwestycyjnych

• Włączaj koszty ekologiczne do mechanizmów rynkowych

• Stosuj technologie, materiały i projekty zgodne z warunkami lokalnymi

• Wspieraj edukację ekologiczną w społeczeństwie

Pamiętaj!

• Do ukończenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego masz czas do końca 1999 r. Tak przewiduje ustawa!

• Polska opiera swą politykę środowiskową na zasadach ekorozwoju z uwagi na swe zobowiązania międzynarodowe, na proces integracji z Unią Europejską i oczywiście ze względu na potrzeby zdrowotne społeczeństwa. Tym warunkom odpowiadają zapisy Polityki Ek ologicznej Państwa oraz środki proponowane w Programie Wykonawczym do 2000 roku!

Życzymy pomyślności w równoważeniu rozwoju Twojej gminy i godnego wkroczenia w 21 wiek! "Rozwój jest niezbędny. Jest wielowymiarowy. Jest też dobrem rzadkim - nie pojawia się zawsze i wszędzie. Zależy przede wszystkim od ludzi, dlatego można nim sterować poprzez świadome działanie". na podstawie materiałów szkoleniowych projektu Umbrella, wykładów Zielonej Akademii, materiałów pokonferencyjnych opracowała

Ewa Podlesińska

home.shtml
Powrót do strony głównej

pro02.html
pro02.html

Agenda 21 dla regionu Morza Bałtyckiego - “Bałtyk 21”

1. Wstęp

1.1 Koncepcja ekorozwoju jest sposobem pogodzenia dwóch różnych i czasami sprzecznych celów: “rozwój - postęp - wzrost” i “stabilność - bezpieczeństwo - środowisko”. Komisja Brundtland podeszła do tego dylematu poprzez zdefiniowanie po raz pierwszy celu ekorozwoju jako: “ekorozwój jest to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez uszczerbku dla możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń”. W tym kontekście wskazano szereg dziedzin o szczególnym znaczeniu oraz podkreślono zintegrowany i holistyczny charakter ekorozwoju jako warunek konieczny. Równie ważne jak czyste środowisko jest rozwiązanie problemów ubóstwa, zdrowia, wzrostu ekonomicznego i sprawiedliwości. Opierając się na tej zasadzie, Deklaracja z Rio i globalna Agenda 21, przyjęte w 1992 roku na Konferencji Narodów Zjednoczonych “Środowisko i Rozwój”, UNCED, nakreśliły kompleksowy plan działań dla globalnej transformacji do trwałego rozwoju. Globalna Agenda 21 raczej wskazuje kierunki niż konkretne działania, więc w późniejszym okresie powstało szereg inicjatyw w celu przełożenia jej intencji i perspektyw na konkretne polityki i działania. “Bałtyk 21” jest jedną z takich inicjatyw.

1.2 Globalne problemy ekologiczne stały się przedmiotem wielu międzynarodowych konwencji o najwyższym znaczeniu, również dla tego regionu. Rozwój społeczny i ekonomiczny, zagadnienia handlu etc., są również przedmiotem kilku międzynarodowych porozumień. W Unii Europejskiej znaczenie zmiany w kierunku ekorozwoju zostało uznane w 5-tym programie “W kierunku ekorozwoju”, Układzie Amsterdamskim i Agendzie 2000. Inne ważne inicjatywy podejmowały także OECD, Nordycka Rada Ministrów i Europejska Komisja Gospodarcza (EKG).

1.3 Chociaż podjęto już pewne kroki, Region Morza Bałtyckiego nie jest jeszcze na drodze ekorozwoju. Jednakże, region nasz ma unikalne połączenie korzystnych zasobów naturalnych i ludzkich oraz bogate wspólne dziedzictwo kulturalne i historię, a biorąc pod uwagę wielki potencjał rozwoju społecznego i ekonomicznego, Region Morza Bałtyckiego jest wyposażony lepiej niż wiele innych by wejść na drogę ekorozwoju. Dlatego też perspektywy dla 80 milionów jego mieszkańców są świetne. Wysoce uprzemysłowiony, region odznacza się szeroko zróżnicowanymi warunkami ekonomicznymi i społecznymi - zagadnienia te są teraz przedmiotem zainteresowania w nowej historycznej epoce postępu i współpracy. Warunki środowiska w regionie są zróżnicowane i obejmują szereg stref ekologicznych. W północnej części krajobraz zdominowały lasy, a w części południowej dominują tereny rolnicze. Jednym z najważniejszych i zagrożonym, zasobem środowiska jest Morze Bałtyckie. Jest to bardzo wrażliwy ekosystem, a w ciągu ostatnich czterdziestu lat musiał znosić nadmierne ilości zanieczyszczeń pochodzących z wody i powietrza.

1.4 O opracowaniu Agendy 21 dla Regionu Morza Bałtyckiego, której celem jest ekorozwój, zadecydowali szefowie rządów państw regionu na spotkaniu w Visby w maju 1996 roku oraz ministrowie spraw zagranicznych na spotkaniu w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego (RPMB) w czerwcu tego samego roku. Z tego powodu “Bałtyk 21” obejmuje Danię, Estonię, Finlandię, Islandię, Litwę, Łotwę, Niemcy, Norwegię, Polskę, Rosję i Szwecję. Z Federacji Rosyjskiej uczestniczy tylko jej północnozachodnia część. Komisja Europejska jest również uczestnikiem opracowania “Bałtyku 21”.

1.5 “Bałtyk 21” oficjalnie rozpoczęli Ministrowie Środowiska w październiku 1996 roku w Saltsjö baden, a Deklaracja z Saltsjö baden zawiera zasady opracowania i procesu “Bałtyk 21”. Ministrowie odpowiedzialni za planowanie przestrzenne w regionie Morza Bałtyckiego na spotkaniu odbywającym się bezpośrednio po spotkaniu ministrów środowiska, zadecydowali skoncentrować swe prace na ekorozwoju, a zwłaszcza zintegrować odpowiednie działania z procesem “Bałtyk 21”. Zgodnie z mandatem wynikającym ze szczytu w Visby i RPMB w Kalmar, ministrowie środowiska powinni zapoczątkować proces i koordynować go z innymi ministrami i zaangażowanymi sektorami, ale za opracowanie regionalnej Agendy 21 odpowiedzialne są wszystkie sektory i wszyscy Ministrowie.

1.6 “Bałtyk 21” kładzie nacisk na aspekty ekologiczne obejmując zdrowie i planowanie przestrzenne i koncentruje się na długoterminowych aspektach i regionalnej współpracy, to znaczy na pytaniu: “Jak współpraca regionalna może przyczynić się do ekorozwoju w Regionie Morza Bałtyckiego?” “Bałtyk 21” jest wielkim krokiem w kierunku trwałego rozwoju i jednocześnie uznaje potrzebę dalszego opracowania wymiaru społecznego, kulturalnego i ekonomicznego. “Bałtyk 21” uzupełnia inicjatywy międzynarodowe, krajowe i lokalne oraz prace prowadzone w ramach na przykład Komisji Helsińskiej (HELCOM), Wizji i Strategii wokół Regionu Morza Bałtyckiego 2010 (VASAB 2010). Uwzględnia także wymiar Unii Europejskiej.

1.7 W przygotowaniach “Bałtyk 21” zorganizowano jako proces demokratyczny, otwarty i

przejrzysty. Steruje nim Grupa Wyższych Urzędników (SOG), której członkami są przedstawiciele rządów RPMB, Komisji Europejskiej, HELCOM, VASAB, Międzynarodowej Bałtyckiej Komisji Rybołówstwa (IBSFC), Nordyckiej Rady Ministrów (NCM), Komisji Turystycznej Morza Bałtyckiego (BTC), Centrum Zasobów Naturalnych i Badań Ekologicznych, Koalicji Czysty Bałtyk (CCB), Europejskiej Komisji Gospodarczej (EKG), Europejskiej Unii Ochrony Wybrzeży (EUCC), Międzynarodowej Izby Handlowej (ICC), Międzynarodowej Sieci na rzecz Zagospodarowania Środowiska (INEM), Bałtyckiej Grupy Roboczej dla Rybaków Bałtyckich , WWF International - Program Bałtycki, Unii Miast Bałtyckich (UBC), Rady Światowego Biznesu na rzecz Ekorozwoju (WBCSD) i międzynarodowych instytucji finansowych : Banku Światowego (IBRD), Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBRD), Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EIB), Nordyckiego Banku Inwestycyjnego (NIB) i Nordyckiej Korporacji Finansowania Ekologicznego (Nefco). W celu zwiększenia udziału na poziomie lokalnym, regionalne organizacje pozarządowe zorganizowały szereg publicznych seminariów na wiosnę 1998 roku. Wszystkie dokumenty procesu “Bałtyk 21”: dokumenty referencyjne, raporty ze spotkań SOG, raporty z warsztatów są opublikowane pod adresem internetowym Baltic 21 (http://www.ee/baltic21).

1.8 Prace w ramach “Bałtyku 21” koncentrują się na siedmiu sektorach o kluczowym znaczeniu ekonomicznym i ekologicznym dla regionu. Dla każdego sektora opracowano cele i scenariusze zrównoważonego rozwoju oraz sektorowe programy działań obejmujące harmonogramy, uczestników i finansowanie. Odpowiedzialność za prace sektorowe jest rozłożona pomiędzy członków SOG. Siedem sektorów i wiodące strony to: rolnictwo (HELCOM i Szwecja), energia (Dania i Estonia), rybołówstwo (IBSFC), leśnictwo (Finlandia i Litwa), przemysł (Rosja i Szwecja), turystyka (Estonia, Finlandia i BTC) i transport (Niemcy i Łotwa). Dodatkowo, opracowano przekrojowy raport dotyczący planowania przestrzennego, zgodnie z postanowieniami Deklaracji Sztokholmskiej w sprawie polityki zrównoważonego ekozwoju przestrzennego przyjętej przez ministrów odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne 22 października 1996 roku. W prace w ramach inicjatywy “Bałtyk 21” zaangażowane były setki ludzi w całym regionie. “Agenda 21 dla Regionu Morza Bałtyckiego” jest zintegrowanym i kompleksowym dokumentem, zbudowanym na podstawie raportów przygotowanych przez powyższe sektory, VASAB, międzynarodowe instytucje finansowe, UBC, Bałtyckie Forum Lokalnej Agendy 21 (BLA21F) i CCB.

1.9 Dokument niniejszy zostaje przedstawiony w wyniku realizacji mandatu przyznanego w Deklaracji z Saltsjö baden i stanowi wspólne stanowisko dotyczące sposobu w jaki kraje Regionu Morza Bałtyckiego zaczną rozwiązywać problemy stawiane przez przejście do regionalnego ekorozwoju. Agenda 21 dla regionu Morza Bałtyckiego jest cennym wkładem w bezpieczeństwo i stabilność tego regionu.

pro02.html
pro02.html

Agenda 21 - powstanie i zadania

W czerwcu 1992r. w Rio de Janeiro w Brazylii miało miejsce wydarzenie bezprecedensowe - Szczyt Ziemi. Zgromadził on więcej przywódców świata niż jakiekolwiek inne spotkanie w historii. Spotkanie to miało miejsce podczas Konferencji ONZ na temat Środowiska i Rozwoju (UNCED), w której uczestniczyli szefowie i wyżsi urzędnicy 179 rządów. Przyłączyły się do nich setki przedstawicieli różnych agencji Narodów Zjednoczonych, władz lokalnych, biznesu, nauki, organizacji pozarządowych i innych grup. Polska była uczestnikiem przygotowań i samej konferencji w Rio.

Szczyt Ziemi skupił uwagę świata na najbardziej istotnych problemach narodów. Cele i kierunki rozwiązywania tych problemów przedstawia zaakceptowany przez konferencję bez zastrzeżeń Globalny Program Działań, zwany popularnie Agendą 21.

Jest to plan wskazujący w jaki sposób ogólnoświatowy rozwój może zostać zrównoważony w kategoriach gospodarczych, społecznych i ekonomicznych. Jest rodzajem wytycznych dla kręgów biznesu i rządów w sprawie prowadzonej przez nie polityki, jak również przedmiotem osobistych wyborów na następne stulecie.

Ten historyczny dokument liczy 700 stron i obejmuje wszystkie obszary zrównoważonego rozwoju. Jak stwierdzono w Agendzie 21, tylko globalne partnerstwo zapewni bezpieczniejszą i zasobniejszą przyszłość dla wszystkich narodów.

---