Funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W sierpniu 1998 r. Giełda Papierów Wartościowych podpisała umowę z giełdą francuską (SBF- Paris Bourse) i spółką Euronet na dostarczenie nowego systemu giełdowego. Termin realizacji wyznaczono początkowo na 29 września 2000r. lecz przesunięto go później na 17 listopada 2000 r.

Giełda Papierów Wartościowych zostanie w niedalekiej przyszłości sprywatyzowana, w prywatyzacji wezmą udział podmioty krajowe. Następnie w perspektywie dalszych 2- 3 lat liczy na integrację z giełdami papierów wartościowych, które powstają w Europie Zachodniej (Euronext- giełda w Paryżu, Amsterdamie oraz Brukseli, skandynawskim Norex lub na alians wokół Frankfurtu i Londynu).

17 listopada 2000 r. wprowadzono na warszawską Giełdę Papierów Wartościowych nowy system transakcyjny - WARSET. Kosztował on około 15 mln dolarów i został sfinansowany z zysków giełdy.

Giełda myśląc o przyszłym aliansie z innymi giełdami musi budować silny rynek kapitałowy w Polsce. Wzmocni to jej pozycję przetargową. Dlatego przepisy prawne jak również instytucje finansowe powinny sprzyjać rozwojowi rynku. Inwestujący na giełdzie przywykli już do podziału na notowania ciągłe i jednolite.

Nowy system obrotu porządkuje spółki na trzy grupy:

• najbardziej płynne aktywa będą w obrocie wyłącznie na rynku notowań ciągłych
  (notowania te są poprzedzone i zakończone fixingiem)- obejmuje 100 firm,

• mniej płynne wyłącznie w notowaniach jednolitych z podwójnym fixingiem- 35 firm,

• pojedynczy fixing- 89 firm.

W ten sposób wzrośnie znaczenie notowań ciągłych, dlatego też inwestorzy składający zlecenie na fixing mają możliwość bieżącej obserwacji rynku.

Nowy system umożliwił pełną automatyzację zawieranych transakcji od przyjęcia zlecenia jest ono przesyłane na giełdę. Do tej pory maklerzy po otrzymaniu w notowaniach ciągłych musieli wpisywać to samo zlecenie - raz w swoim systemie, a drugi w systemie giełdowym , z czego powinni być zadowoleni więksi inwestorzy. Zmianie uległy również zasady dotyczące kolejności realizacji zleceń. W poprzednim systemie były tabele giełdowe, w których znajdowały się oznaczenia o nadwyżce kupna lub nadwyżce sprzedaży oraz redukcjach.

O realizacji zlecenia, jego pierwszeństwie w nowym systemie decyduje cena oraz czas przyjęcia zlecenia tzn. że jeśli na fixingu zaistnieje konieczność redukcji zleceń, to będą realizowane tylko te, które przyszły najwcześniej.

W nowym systemie obrotu stworzono także możliwość zwiększenia zysków w ciągu jednego dnia, ale równocześnie i powiększenia ewentualnych strat. Dzieje się to tak za sprawą nowych widełek wahań kursów. Do tej pory zarówno w notowaniach jednolitych, jak i ciągłych odchylenia kursów były dozwolone w przedziale +/- 10%. W systemie notowań ciągłych i jednolitych z jednym fixingiem zostały one zwiększone do 15%. Podobne zasady dotyczą handlu kontraktami terminowymi. Widełki 10% zastosowano w przypadku notowań z podwójnym fixingiem.

Dla obligacji wahania kursów wynoszą +/- 5 %. Równocześnie jednak, gdy zlecenia nie będą na tyle równoważone, aby zostały zawarte transakcje, system automatycznie bedzie mógł rozszerzyć standardowe widełki - w notowaniach ciągłych do 26,5% , w systemie z podwójnym fixingiem - do 33,1%, a w notowaniach jednolitych z jednym fixingiem nie więcej niż 26,5%.

Ułatwieniem dla inwestorów powinno być również podawanie przez giełdę tzw. teoretycznego kursu otwarcia. Jest on szacowany na podstawie złożonych już zleceń dla każdego notowanego papieru wartościowego, a także dla poszczególnych indeksów giełdowych. Jest on publikowany przed otwarciem notowań i przesyłany do firm, które są dystrybutorami informacji giełdowych (m.in. agencje prasowe, portale internetowe i niektóre domy maklerskie). To w jaki sposób otworzą się notowania, czy kurs danej spółki wzrósł lub spadł będzie wskazówką dla inwestorów, jakie zlecenie powinni oni złożyć.

Większe możliwości realizacji własnych strategii inwestycyjnych dadzą nowe typy zleceń, które zostaną wprowadzone po kilku miesiącach od rozpoczęcia obrotu w systemie WARSET.

Oprócz obecnie stosownych zleceń z limitem ceny i zleceń po każdej cenie, możliwe będzie wprowadzenie m.in. zleceń po cenie rynkowej, zleceń stop (zrealizowane będą wówczas, gdy kurs osiągnie określony poziom), ukrytych (duże zlecenia, które będą mogły być rozdrabniane na mniejsze i powoli realizowane, tak aby na rynku nie znane były zamiary inwestora).

WARSET daje możliwość handlowania w notowaniach ciągłych 1 akcją. WERSET wprowadził dłuższą sesję notowań ciągłych- 6 godzin (do tej pory 4 godziny) dla akcji i 7 godzin dla kontraktów terminowych .

PKC- wg nowych zasad, zlecenie takie musi być realizowane w całości w ramach dopuszczalnych widełek zmian kursu, czyli po drugiej stronie musi znaleźć się inwestor zainteresowany taką samą liczbą akcji- jeśli się tak nie stanie, system wyrzuci zlecenie z obrotu, spowoduje to zamrożenie przez giełdę notowań, a w sprawie niezrealizowanego zlecenia będą potrzebne kolejne dyspozycje.

Aby zlecenie ponownie znalazło się na giełdzie musi zostać jeszcze raz wprowadzone do WERSETU. Aby zrealizować transakcję giełda ogłasza fazę równoważenia rynku. Pomysłowi lub nierzetelni inwestorzy wiedzą, że takie dyspozycje mogą być realizowane tylko w całości, to specjalnie będą je wprowadzać na sesję.

Początkowo obawiano się o manipulacje kursami. Przy tzw. otwartym karnecie zleceń (w WERSECIE widać, ile napływa zleceń przed otwarciem notowań, wcześniej było to utajone). Inwestorzy początkowo składają dużo zleceń, a następnie przed notowaniem wycofują je. Operacja ta ma wpływ na kurs, po jakim otwierane jest notowanie danego papieru, może więc stworzyć sztuczne wrażenie, że istnieje duży popytna na daną akcję, co wpływa na wzrost ceny. Przedstawiciele giełdy uważają jednak, że jest to konsekwencja wprowadzenia teoretycznego kursu otwarcia. TKO może znacznie się różnić od tego, po jakim realizowane są transakcje. Różnica może wynosić nawet kilka punktów procentowych. Tam gdzie jest niska płynność czyli w przypadku małych spółek wahania kursów mogą być więc znaczne.

W związku z wprowadzeniem WERSETU zwiększyło się rozproszenie transakcji
co może spowodować wzrost kosztów dla inwestorów. Po prostu duże zlecenia klientów są realizowane przez większą liczbę transakcji, na które każdorazowo biuro maklerskie musi odprowadzać do KDPW- 2,9 zł.

GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie zainaugurowała działalność 16 kwietnia 1991r

Podstawowymi organami giełdy są:

• walne zgromadzenie,

• rada giełdy, będąca jej organem nadzorczym,

• zarząd giełdy, będący jej organem wykonawczym.

Giełda jest spółką akcyjną o charakterze niezarobkowym i akcjach imiennych. Zezwolenie na jej prowadzenie wydaje Prezes Rady Ministrów na wniosek zainteresowanego, zaopiniowany przez komisję dopuszczeniową. Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą nabywać domy maklerskie, skarb państwa, banki, towarzystwa funduszy powierniczych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu i notowanych na tej giełdzie.

Zasadą jest, iż pojedynczy akcjonariusz giełdy, z wyjątkiem skarbu państwa może wykonywać nie więcej niż 3% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, natomiast emitenci papierów wartościowych notowanych na tej giełdzie są uprawnieni łącznie do wykonywania nie więcej niż 25% ogólnej liczby głosów. Ten ostatni warunek dotyczy także towarzystw funduszy powierniczych wraz zakładami ubezpieczeń.

Polskie uregulowania prawne przewidują funkcjonowanie w strukturze giełdy podobnych organów, jak w przypadku giełd światowych. Mamy bowiem do czynienia z komórkami organizacyjnymi zajmującymi się dopuszczaniem papierów wartościowych do obrotu, rozstrzyganiem sporów na giełdzie, samorządem maklerów, określaniem zasad przebywania na giełdzie itp., co odpowiada na giełdach światowych takim organom jak: komisja do spraw dopuszczeń, sąd rozjemczy i honorowy, izba maklerów, zarząd giełdy. Dodatkowo giełda ma regulamin, który określa jej organizację, rodzaje zawieranych na niej transakcji, zasady dopuszczania uczestników oraz zasady obrotu papierami wartościowymi.

Komisją do spraw dopuszczeń jest w Polsce Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, funkcjonująca jako centralny organ administracji rządowej, nad którą nadzór sprawuje premier. Jej główne zadanie sprowadza się do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i uczciwej konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi. Czuwa także nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji na rynku papierów wartościowych. Jej zadaniem jest również inspirowanie, podejmowanie i organizowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie tego rynku oraz ochrona inwestorów. Komisja składa się z przewodniczącego, dwóch zastępców oraz sześciu członków, którymi są przedstawiciele : ministra finansów, ministra gospodarki, ministra skarbu, ministra rolnictwa i gospodarki żywnościowej, prezesa NBP i prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dodatkowo w sprawach dotyczących regulacji rynku papierów wartościowych w posiedzeniach Komisji, bez prawa udziału w głosowaniu, mogą uczestniczyć przedstawiciele : spółek prowadzących giełdy lub rynek pozagiełdowy, Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, reprezentatywnych stowarzyszeń maklerów papierów wartościowych lub doradców inwestycyjnych, izby gospodarczej powołanej przez co najmniej 25 domów maklerskich oraz organizacji zrzeszającej emitentów papierów wartościowych. Komisja wydaje także zezwolenia podmiotom gospodarczym na prowadzenie działalności maklerskiej oraz dokonuje wpisu na listę maklerów papierów wartościowych lub doradców inwestycyjnych.

Organem giełdowym jest również Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW), który (od listopada 1994 r.) jest instytucją wydzieloną z Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Jest on zorganizowany w formie spółki akcyjnej, jego akcjonariuszami mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę lub rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa, NBP oraz banki. Nie może on mieć celu zarobkowego, a jego akcje są tylko imienne. Głównym zadaniem KDPW jest przechowywanie i rejestracja papierów wartościowych znajdujących się w publicznym obrocie, prowadzenie kont depozytowych dla podmiotów przechowujących w nim papiery wartościowe, rejestracja transakcji na tych kontach, wypłata dywidendy, organizacja i prowadzenie rozliczeń transakcji. KDPW świadczy usługi wszystkim podmiotom rynku kapitałowego.

Innym organem giełdowym jest samorząd maklerów i doradców, do którego przynależność jest obowiązkowa z chwilą wpisu na listę maklerów lub doradców. Do zadań samorządu należy m.in. kontrola nad należytym wykonywaniem zawodu przez maklerów i doradców, w szczególności orzekanie w sprawach z zakresu etyki zawodowej tej grupy zawodowej, a także kształtowanie zwyczajów obrotu i zasad etyki zawodowej wśród tej grupy zawodowej. Ponadto do zadań tego samorządu należy reprezentowanie maklerów i doradców oraz ochrona ich interesów zawodowych.

Członkiem Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie może zostać podmiot gospodarczy prowadzący działalność maklerską (dom maklerki), który jest akcjonariuszem giełdy i został jej uczestnikiem , a w szczególności został dopuszczony do zawierania transakcji giełdowych. Transakcje te mogą być zawierane wyłącznie pomiędzy członkami giełdy. Do uczestnictwa w giełdzie może być dopuszczony podmiot prowadzący działalność maklerską, który:

• daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków członka giełdy,

• jest osobą prawną,

• ma środki własne w wysokości co najminiej 3,5 mln zł,

• jest bezpośrednim uczestnikiem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

Zgodę na uczestnictwo w giełdzie wyraża Rada Giełdy. Członek giełdy nie może zawierać transakcji giełdowych na własny rachunek na warunkach uprzywilejowanych w stosunku do innych dokonanych tam transakcji. Członkowie giełdy zawierają transakcje giełdowe na podstawie sporządzonych przez siebie zleceń maklerskich w imieniu własnym, na rachunek klienta albo własny, których przyjęcie zostało potwierdzone przez giełdę. Zlecenie maklerskie powinno określać:

• rodzaj oferty(kupno czy sprzedaż),

• charakter zlecenia, tzn. z limitem, czy bez limitu,

• ilość, nazwę i kod papieru wartościowego,

• datę wystawienia i termin ważności,

• dodatkowe warunki wykonania.

Limit ceny oznaczony w zleceniu kupna uważa się za cenę maksymalną, a w zleceniach sprzedaży za cenę minimalną.

Organizacja rynku giełdowego w Polsce

Na warszawskiej giełdzie papiery wartościowe notowane są w ramach następujących systemów:

• system notowań kursu jednolitego z jednokrotnym określeniem kursu
  (fixingiem),

• system notowań kursu jednolitego z dwukrotnym określeniem kursu
  (fixingiem),

• system notowań ciągłych.

NOTOWANIA W SYSTEMIE KURSU JEDNOLITEGO

Notowania w systemie kursu jednolitego opierają się na procedurze tzw. fixingu, czyli wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złożonych przed rozpoczęciem notowań.

Notowanie z jednokrotnym fixingiem:

Natomiast pierwsza faza sesji przy notowaniach w systemie z jednokrotnym fixingiem jest fazą zwaną przed otwarciem, w czasie której do systemu przyjmowane są zlecenia kupna i sprzedaży, jednak nie są zawierane żadne transakcje. Jest natomiast wyliczany i publikowany teoretyczny kurs otwarcia papieru wartościowego (TKO). Po zakończeniu tej fazy animatorzy rynku mogą dokonywać interwencji , polegających na modyfikowaniu wcześniej złożonych własnych zleceń w celu zwiększenia płynności danego papieru wartościowego
i zmniejszenia istniejącej nierównowagi rynku.

Jeśli dla danego papieru wartościowego nie zawarto umowy o wykonywanie zadań animatora rynku, w czasie interwencji wszyscy członkowie giełdy mogą dokonywać modyfikacji złożonych przez siebie zleceń. W przypadku tych modyfikacji wolumen zleceń może być wyłącznie zwiększany, limit ceny w zleceniach kupna może być jedynie zwiększany, zaś limit ceny w zleceniach sprzedaży może być jedynie obniżany. Zarząd Giełdy może zdecydować o rezygnacji z przeprowadzania fazy interwencji.

Następnie system informatyczny, wykorzystując odpowiedni algorytm, wyznacza kurs jednolity, po którym zawierane są transakcje giełdowe. Kurs jednolity określany jest na podstawie zleceń maklerskich zawierających limit ceny oraz nie zawierający tego limitu. Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staje się on ceną, po której zawierane są transakcje giełdowe.

Określając wartość kursu jednolitego system kieruje się następującymi zasadami :

• maksymalizacja wolumenu obrotu,

• minimalizacja różnicy między liczbą papierów w zleceniach sprzedaży
  i zleceniach kupna, możliwych do zrealizowania po określonym kursie,

• minimalizacja różnicy między kursem określanym i kursem odniesienia.

Po ogłoszeniu kursu jednolitego rozpoczyna się składanie dodatkowych ofert kupna
i sprzedaży z limitem równym określonemu kursowi jednolitemu, czyli następuje faza dogrywki.

W fazie zawierania transakcji składanie zleceń jest zablokowane. Warunkiem zawarcia transakcji w systemie kursu jednolitego jest możliwość wyznaczenia kursu w dozwolonych na daną sesję widełkach.

Zlecenia są realizowane przy zachowaniu priorytetu ceny i czasu przyjęcia lub uaktywnienia oraz zasady minimalizacji liczby transakcji. W pierwszym etapie wszystkie zlecenia po każdej cenie, a następnie z limitem ceny lepszym od wyznaczonego kursu są realizowane w całości. Następnie realizowane są zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie, a potem z limitem ceny równym wyznaczonemu kursowi jednolitemu (oba potencjalnie mogą podlegać alokacji, czyli mogą być realizowane częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane). Jeśli w tej grupie znajdzie się kilka zleceń, pierwszeństwo będzie miało to, które zostało złożone wcześniej (odejście od poprzednio stosowanej zasady alokacji proporcjonalnej na rzecz czasu złożenia zlecenia). Należy pamiętać, że wśród zleceń po każdej cenie lub zleceń z tym samym limitem ceny, jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji.

Jeśli wystąpi brak możliwości wyznaczenia kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach, zawsze będzie podawany kurs nietransakcyjny, oznaczany jak dotychczas jako oferta kupna (OK) lub oferta sprzedaży. Wówczas transakcje nie są zawierane, zaś określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję.

W notowaniach z jednokrotnym fixingiem znajdują się:

• akcje spółek o niższej płynności ,

• akcje nowych spółek wprowadzanych na rynek wolny,

• prawa poboru z akcji notowanych w tym systemie,

• prawa do nowych akcji, jeśli akcje będą notowane w tym systemie.

NOTOWANIA JEDNOLITE Z JEDNYM FIXINGIEM

 

Przed otwarciem 8.30 - 11.00

Interwencja 11.00 -11.15

Fixing 11.15

Dogrywka 11.15 - 11.45

Przed otwarciem (wprowadzanie zleceń na dzień następny) 11.45 - 16.30

 

W systemie kursu jednolitego do podstawowych faz sesji należą:

Przed otwarciem - składanie zleceń na otwarcie i umieszczanie ich w arkuszu zleceń, wyliczanie i publikowanie teoretycznego kursu otwarcia, brak transakcji,

Interwencja - nie można składać nowych zleceń, animator rynku modyfikuje wcześniej złożone przez siebie zlecenia w celu poprawy płynności papieru wartościowego; jeżeli na danym instrumencie nie działa animator, wszyscy uczestnicy rynku mogą modyfikować wcześniej złożone zlecenia,

Fixing - określenie kursu jednolitego i realizacja zleceń.

Dogrywka - składanie i realizacja zleceń kupna i sprzedaży po cenie równej kursowi jednolitemu, określonemu w wyniku procedury fixingu.

Przed otwarciem - składanie zleceń na otwarcie następnej sesji.

 

 

NOTOWANIA JEDNOLITE Z DWOMA FIXINGAMI

 

Przed otwarciem 8.30 - 11.00

Interwencja 11.00 -11.15

Fixing 11.15

Dogrywka 11.15 - 11.45

Przed otwarciem 11.45 - 15.00

Interwencja 14.45 - 15.00

Fixing 15.00

Dogrywka 15.00- 15.30

Przed otwarciem (wprowadzanie zleceń na dzień następny) 15.30- 16.30

W notowaniach z dwukrotnym fixingiem znajdują się:

• akcje spółek o średniej płynności,

• akcje nowych spółek wprowadzanych na rynek równoległy,

• prawa poboru z akcji notowanych w tym systemie,

• prawa do nowych akcji, jeśli akcje nie będą notowane w tym systemie.

NOTOWANIA W SYSTEMIE CIĄGŁYM

W czasie notowań ciągłych kupujący i sprzedający składają zlecenia, które
po przekazaniu na giełdę są realizowane na bieżąco, pod warunkiem zgodności cen lub trafiają do arkusza zleceń i oczekują ofert przeciwnych o odpowiedniej cenie, umożliwiających zawarcie transakcji. Przy realizacji zleceń obowiązują dwa priorytety: cena i czas złożenia zlecenia . Oznacz to, że w przypadku gdy czekają na realizację dwa zlecenia z identyczna ceną, jako pierwsze realizowane jest to, które zostało przekazane na giełdę wcześniej.

W ramach notowań ciągłych stosowana jest jednak procedura fixingu. Standardowo odbywa się ona na rozpoczęcie i zakończenie sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem kursu otwarcia (zlecenia są przyjmowane w fazie przed otwarciem, w czasie której nie są one realizowane, natomiast określany jest teoretyczny kurs otwarcia), zaś kończą się ogłoszeniem kursu zamknięcia. Faza przed otwarciem dla instrumentów notowanych w systemie ciągłym trwa od godziny 8.30 do10.00.

Z chwilą ogłoszenia kursu otwarcia staje się on ceną, po której zostają zawarte transakcje giełdowe na otwarciu. Analogicznie jest w przypadku kursu zamknięcia - na podstawie zleceń złożonych w fazie przed zamknięciem określa się kurs zamknięcia, po którym zawierane są transakcje na zamknięcie sesji giełdowej.

Transakcje w systemie notowań ciągłych mogą być zawierane wyłącznie na podstawie zleceń z limitem ceny albo zleceń po każdej cenie , z tym, że to drugie zlecenie może być przyjęte jedynie w trakcie sesji, czyli po ogłoszeniu kursu otwarcia lub rozpoczęcia notowania.

Zlecenia na zawieranie transakcji w systemie notowań ciągłych są przyjmowane
w dniach sesji giełdowych od godziny 10. - 16 i są ważne od momentu zgłoszenia
do końca następnego tygodnia, z tym że w pierwszej fazie sesji giełdowej trwającej do godziny 10, system informatyczny jest otwarty dla biur maklerskich. W tym czasie inwestorzy mogą składać zlecenia, ale tylko z limitem ceny. Cena na zleceniu musi być określona precyzyjnie, tzn.z dokładnością do 1 gr dla limitu nie przekraczającego 2,5 zł, do 5 gr dla limitu nie od 2,50zł- 10 zł, do 10 gr dla limitu od 10 zł- 50 zł oraz do 50 gr dla limitu powyżej 50 zł.

Zdarzyć się mogą sytuacje, w których określenie kursu otwarcia (lub zamknięcia) nie jest możliwe przy zastosowaniu przyjętych reguł. Dzieje się tak w następujących przypadkach:

• gdy najwyższy limit ceny w zleceniu kupna jest niższy od najniższego limitu ceny z zleceniu sprzedaży,

• gdy występują wyłącznie zlecenia kupna lub wyłącznie zlecenia sprzedaży,

• gdy występuje brak zleceń,

• jeżeli występują wyłącznie zlecenia kupna nie zawierające limitu ceny lub wyłącznie zlecenia sprzedaży nie zawierające limitu ceny,

• jeśli przy określaniu kursu otwarcia (lub zamknięcia) kurs wykracza poza dopuszczalne wahania.

W sytuacji wystąpienia jednego z trzech pierwszych przypadków, za kurs otwarcia przyjmuje się kurs pierwszej transakcji zawartej na danej sesji w systemie notowań ciągłych, zaś za kurs zamknięcia kurs ostatniej transakcji zawartej na danej sesji. Jeśli na sesji nie zawarto żadnej transakcji, kursu otwarcia oraz zamknięcia nie określa się.

Jeśli przy określaniu kursu otwarcia (zamknięcia) występują wyłącznie zlecenia kupna nie zawierające limitu ceny lub wyłącznie zlecenia sprzedaży nie zawierające tego limitu lub, jeśli określony kurs wykracza poza dopuszczalne ograniczenia wahań kursów, kurs otwarcia (zamknięcia) nie jest ogłaszany i rozpoczyna się równoważenie rynku. W trakcie równoważenia można składać dodatkowe zlecenia kupna i sprzedaży oraz anulować i modyfikować wcześniej złożone przez siebie zlecenia.

Jeśli na skutek równoważenia możliwe jest określenie kursu mieszczącego się
w ograniczeniach wahań, równoważenie zostaje zakończone i ogłaszany jest kurs otwarcia (zamknięcia).

Jeśli przewodniczący sesji uzna, że w wyniku równoważenia nie jest możliwe określenie kursu mieszczącego się w ramach dopuszczalnych wahań, może zmienić ograniczenia wahań kursów albo zakończyć notowanie ogłaszając nietransakcyjny kurs otwarcia (zamknięcia) równy górnemu ograniczeniu wahań - w przypadku przewagi zleceń kupna, bądź równy dolnemu ograniczeniu - w przypadku przewagi zleceń sprzedaży.

W przypadku gdy w wyniku równoważenia powstanie rynek zleceń rozbieżnych, przewodniczący sesji może przedłużyć równoważenie, zakończyć równoważenie
z jednoczesnym rozpoczęciem notowań ciągłych (w przypadku gdy równoważenie odbywa się na otwarciu) lub zakończyć notowanie, jeśli równoważenie odbywa się na zamknięciu sesji.

Po ogłoszeniu rozpoczęcia notowań ciągłych transakcje zawierane są po kursie transakcyjnym równym limitowi ceny zlecenia oczekującego, zaś zlecenia czekające na realizację wykonywane są wg limitu ceny. Jeśli limity zleceń są identyczne, realizacja następuje wg kolejności przyjęcia zlecenia lub jego ujawnienia (dla zleceń z wielkością ujawnianą).

Jeżeli po rozpoczęciu notowań ciągłych kurs wykracza poza dopuszczalne ograniczenia wahań, zawieranie transakcji zostaje zawieszone i rozpoczyna się równoważenie rynku.

Kurs otwarcia i zamknięcia określany jest przy zastosowaniu kolejno zasady maksymalizacji wolumenu obrotu, minimalizacji różnicy między liczbą papierów wartościowych w zleceniach sprzedaży i kupna możliwych do realizacji po określonym kursie oraz minimalizacji różnicy między kursem określanym , a kursem odniesienia.

W okresie między rozpoczęciem przyjmowania zleceń maklerskich w danym dniu a początkiem notowań ciągłych, między początkiem przyjmowania zleceń na zamknięcie a określeniem kursu zamknięcia oraz w okresie równoważenia rynku, na bieżąco określany jest kurs teoretyczny.

NOTOWANIA CIĄGŁE

Przed otwarciem 8.30 - 10.00

Otwarcie (fixing) 10.00

Notowania ciągłe 10.00 - 16.00

Przed zamknięciem (składanie zleceń na zamknięcia) 16.00 - 16.10

Zamknięcie (fixing) 16.10

Przed otwarciem (wprowadzenie zleceń na dzień następny) 16.10 - 16.30

NOTOWANIA CIĄGŁE - KONTRAKTY TERMINOWE

 

Przed otwarciem 8.30 - 9.00

Otwarcie (fixing) 9.00

Notowania ciągłe 9.00 - 16.00

Przed zamknięciem (składanie zleceń na zamknięcia) 16.00 - 16.10

Zamknięcie (fixing) 16.10

Przed otwarciem (wprowadzenie zleceń na dzień następny) 16.10- 16.30

Przed otwarciem - przyjmowanie i gromadzenie zleceń w arkuszu oraz publikacja teoretycznego kursu otwarcia, brak transakcji.

Otwarcie (fixing) - określenie kursu otwarcia, następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciem, brak nowych zleceń.

Notowania ciągłe - przyjmowanie zleceń i ich realizacja odpowiednio do warunków rynkowych,

Przed zamknięciem - składanie zleceń na zamknięcie, brak transakcji, przyjmowanie zleceń kupna i sprzedaży.

Zamknięcie (fixing) - określenie kursu zamknięcia, realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed zamknięciem.

Przed otwarciem - przyjmowanie zleceń na otwarcie następnej sesji.

W notowaniach ciągłych znajdują się :

• akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, TechWIG, NFI,

• akcje nowych spółek wprowadzane na rynek podstawowy,

• pozostałe akcje o wystarczającej płynności,

• obligacje skarbowe i inne,

• certyfikaty inwestycyjne,

• instrumenty pochodne,

• prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłych,

• prawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłych.

Zarząd Giełdy może postanowić o wprowadzeniu akcji do innego systemu notowań niż wyżej określony, biorąc pod uwagę w szczególności liczbę i wartość tych akcji oraz prognozowaną płynność obrotu nimi lub też może dokonać zmiany systemu notowań dla akcji spółek notowanych na giełdzie biorąc pod uwagę płynność obrotu akcjami danego emitenta.

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW

Zarówno w systemie kursu jednolitego, jak i w notowaniach ciągłych obowiązują ograniczenia zmian ceny papierów wartościowych w stosunku do kursu odniesienia.

W notowaniach jednolitych kursem odniesienia jest ostatni kurs jednolity danego papieru.

W notowaniach ciągłych kursem odniesienia dla kursu otwarcia, kursu transakcyjnego oraz kursu zamknięcia jest ostatni kurs zamknięcia.

Na pierwszą sesję, na której jest notowany dany papier wartościowy, przyjmuje się teoretyczną wartość kursu odniesienia (jest ona podawana przez Giełdę w formie komunikatu). Na sesji tej nie obowiązują również ograniczenia wahań kursów.

W przypadku papierów notowanych w systemie kursu jednolitego z dwukrotnym określeniem kursu, ograniczenia wahań nie obowiązują wyłącznie w odniesieniu do pierwszego kursu jednolitego, chyba że kurs ten nie został określony.

W przypadku zmiany systemu notowań, kursem odniesienia na pierwszej sesji, na której notowany jest dany papier po zmianie systemu, jest odpowiednio ostatni kurs zamknięcia lub ostatni kurs jednolity tego papieru z ostatniej sesji, na której notowany był on przed zmianą.

 

DOPUSZCZALNE OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW DLA INSTRUMENTÓW NOTOWANYCH W SYSTEMIE NOTOWAŃ CIĄGŁYCH

 

INSTRUMENT	KURS ODNIESIENIA	DOPUSZCZALNA ZMIANA KURSU W DNIU NASTĘPNYM
Akcje	Kurs zamknięcia	+/- 15% od kursu zamknięcia
Kontrakty terminowe na indeksy cen akcji	Dzienny kurs rozliczeniowy	+/- 15% od dziennego kursu rozliczeniowego
Kontrakty terminowe na kursy walut	Dzienny kurs rozliczeniowy	+/- 5% od dziennego kursu rozliczeniowego
Obligacje	Kurs zamknięcia	+/- 5 punktów procentowych od kursu zamknięcia
Certyfikaty inwestycyjne	Kurs zamknięcia	+/-15% od kursu zamknięcia
Prawa do akcji notowanych w systemie ciągłym	Kurs zamknięcia	+/-15% od kursu zamknięcia
Prawa poboru z akcji notowanych w systemie ciągłym		Bez ograniczeń zmian kursów
Warranty		Bez ograniczeń zmian kursów

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW DLA INSTRUMENTÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W NOTOWANIACH JEDNOLITYCH

Instrumenty z dwoma fixingami:

INSTRUMENT	DOPUSZCZALNA ZMIANA KURSÓW NA FIXINGU
Akcje, prawa do akcji notowanych w systemie jednolitym	+/- 10% od kursu odniesienia na ostatnim fixingu
Prawa poboru do akcji notowanych w systemie jednolitym	Bez ograniczeń wahań kursów

 

 Instrumenty z jednym fixingiem :

INSTRUMENT	DOPUSZCZLNA ZMIANA KURSÓW NA FIXINGU
Akcje, prawa do akcji notowanych w systemie jednolitym	+/- 15% od kursu odniesienia na ostatnim fixingu
Prawa poboru do akcji notowanych w systemie jednolitym	Bez ograniczeń wahań kursów

 

DOSTĘP DO INFORMACJI GIEŁDOWYCH

Giełda niezwłocznie upowszechnia informacje dotyczące sytuacji na rynku oraz informacje dotyczące swojej działalności. Informacje rozsyłane są przez Satelitarny System Dystrybucji Informacji Giełdowych do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, KDPW, domów maklerskich oraz dystrybutorów informacji giełdowych, takich jak np. agencje informacyjne, które zajmują się udostępnianiem ich uczestnikom rynku oraz publikowaniem.

Dzięki nowoczesnemu systemowi dystrybucji informacji systemu WARSET, inwestorzy na żywo mogą śledzić przebieg sesji. W fazie przed otwarciem przekazywane są informacje o składanych zleceniach i teoretycznym kursie dnia. Podczas sesji inwestorzy widzą arkusz zleceń - przekazywane są informacje o przyjmowanych zleceniach, zawieranych transakcjach, wolumenie obrotu, aktualnym kursie.

TRANSAKCJE PAKIETOWE

Wraz z uruchomieniem systemu WAREST zmieniają się również zasady zawierania transakcji pakietowych instrumentami znajdującymi się w obrocie giełdowym. Transakcje pakietowe to transakcje na duże pakiety papierów wartościowych (akcje, obligacje), które mogą mieć wpływ na ustalenie kursu papieru wartościowego na sesji. Transakcje te są zawierane najczęściej pomiędzy dużymi inwestorami, którzy często przed ich zawarciem uzgodnili już ich wszystkie szczegóły (wielkość, kurs, termin rozliczenia).

W systemie WARSET transakcje pakietowe będą zawierane zarówno w trakcie sesji, jak również przed i po sesji. Transakcje zawierane będą w specjalnym systemie, poza notowaniami ciągłymi oraz systemem kursu jednolitego. Transakcje pakietowe danym instrumentem będą mogły być zawierane wyłącznie w dniach, w których odbywają się sesje giełdowe pod warunkiem, że obrót danym instrumentem nie będzie zawieszony.

Giełda szczegółowo określiła zasady zawierania transakcji pakietowych: minimalną wartość transakcji dla poszczególnych instrumentów, odchylenia kursu transakcji od kursu danego instrumentu na sesji giełdowej, czas składania zleceń na daną transakcję i godziny zawierania transakcji.

Transakcja pakietowa może być zawarta, jeśli przedmiotem transakcji jest pakiet o wartości co najmniej:

• 3 mln zł - w przypadku akcji wchodzących w skład indeksu WIG 20,

• 1mln zł - w przypadku pozostałych akcji notowanych w notowaniach ciągłych,

• 0,5 mln zł - w przypadku innych akcji, papierów wartościowych, instrumentów finansowych, a maksymalna różnica pomiędzy kursem w transakcjach a ostatnim kursem papieru wartościowego na sesji giełdowej jest nie wyższa niż +/- 0,5%.

Jeżeli transakcja opiewa na wielokrotność minimalnego pakietu (określonego powyżej), wspomniana różnica ulega zwiększeniu o 0,5% za każdą wielokrotność minimalnego pakietu, np. w przypadku transakcji na 6 mln zł (akcje wchodzące w skład WIG 20) odchylenie kursu może wynieść +/- 1%, w przypadku 9mln zł odchylenie może wynieść +/- 1,5%, itd. Jednakże maksymalne dopuszczalne odchylenie kursu transakcji pakietowej od ostatniego kursu papieru na sesji nie może przekroczyć +/- 10%.

Zlecenia na takie transakcje pakietowe są przekazywane na giełdę w godzinach 8.30 - 16.30 w dniu zawarcia transakcji.

W przypadku transakcji zawieranych poza godzinami sesji giełdowej, transakcja może być również zawarta, gdy spełnione są warunki dotyczące jej minimalnej wartości (pakietu), a różnica pomiędzy kursem transakcji a kursem odniesienia (określonym jako średnia arytmetyczna kursów wszystkich transakcji na ostatniej giełdzie ważona obrotami) jest nie większa niż 40%. Zlecenia na takie transakcje mogą być przekazywane na giełdę w godz. 16.15 - 16.30 w dniu, w którym ta transakcja ma być zawarta.

W nowym systemie została utrzymana zasada, że nie można zawierać transakcji pakietowych, których przedmiotem byłyby kontrakty terminowe.

ANIMATORZY

Zadaniem domów maklerskich - animatorów jest utrzymanie płynności handlu papierami wartościowymi. Wyróżnia się dwie grupy tego typu podmiotów - animatorów rynku i animatorów emitenta.

Animatorem rynku jest dom maklerski (członek Giełdy). Animator rynku na podstawie umowy z Giełdą zobowiązany jest do stałego zgłaszania ofert kupna lub sprzedaży danego papieru wartościowego na własny rachunek na zasadach określonych przez zarząd giełdy. Może on występować w notowaniach ciągłych i w systemie kursu jednolitego.

Do zadań animatora rynku w systemie notowań ciągłych należy w szczególności:

• wprowadzenie nie później niż 5 minut przed określeniem kursu otwarcia oraz kursu zamknięcia i utrzymywanie w trakcie notowań zleceń kupna i sprzedaży
  o określonej przez Giełdę minimalnej wartości lub wielkości oraz o różnicy cen pomiędzy limitami najlepszych z tych zleceń (czyli dla zleceń kupna z najniższym limitem ceny, zaś dla zleceń sprzedaży z najniższym limitem ceny) nie większej niż określona przez Giełdę,

• dostosowania w trakcie notowań swoich zleceń do warunków określonych w poprzednim punkcie w czasie nie dłuższym niż 5 minut.

Do zadań animatora rynku w systemie kursu jednolitego należy w szczególności:

• wprowadzenie nie później niż na 5 minut przed rozpoczęciem fazy interwencji zleceń kupna i sprzedaży o określonej przez Giełdę minimalnej wartości lub wielkości oraz różnicy cen pomiędzy limitami najlepszych zleceń nie większej niż określona przez Giełdę,

• modyfikacja własnych zleceń w czasie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych, jeśli może to doprowadzić do ustalenia kursu jednolitego.

Zlecenia składane przez animatora rynku w opisanych wyżej sytuacjach nie mogą zawierać warunku limitu aktywacji, zaś wielkość ujawniana zleceń nie może być mniejsza niż minimalna wielkość lub wartość obowiązkowej oferty animatora rynku.

Podobne zadania może pełnić animator emitenta. Animatorem emitenta jest dom maklerski - członek Giełdy, który na podstawie umowy z emitentem zobowiąże się do podtrzymywania płynności danego papieru wartościowego.

ZLECENIA BEZ LIMITU CEN

1. Zlecenia po cenie rynkowej (PCR) - mogą być wprowadzane na giełdę wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyłączeniem okresów równoważenia rynku. Wykonywane są one po cenie zgłoszonej wcześniej, a niezrealizowanego najlepszego zlecenia przeciwstawnego. Niezrealizowana część zlecenia po cenie rynkowej staje się zleceniem z limitem równym kursowi, po jakim została zawarta ostatnia transakcja. System nie przyjmie zlecenia po cenie rynkowej, jeśli po przeciwnej stronie rynku nie ma przynajmniej jednego oczekującego zlecenia przeciwstawnego. Zlecenia po cenie rynkowej mogą zawierać dodatkowe warunki wielkości minimalnej i wielkości ujawnianej.

2. Zlecenia po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) - mogą być przekazywane na giełdę jedynie w fazie przyjmowania zleceń na otwarcie i na zamknięcie w systemie notowań ciągłych i w systemie kursu jednolitego oraz w okresach równoważenia rynku. Są one realizowane odpowiednio po kursie otwarcia, po kursie zamknięcia, po kursie jednolitym lub po kursie określonym w wyniku równoważenia. Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem ceny równym odpowiednio: kursowi otwarcia, kursowi zamknięcia, kursowi jednolitemu lub kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku. Zlecenia te nie mogą zawierać dodatkowych warunków limitu aktywacji, wielkości minimalnej i wielkości ujawnianej, a także nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji.

3. Zlecenia po każdej cenie (PCK) - mogą być przekazywane na giełdę
   we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji i fazy dogrywki. Zlecenia te złożone w trakcie przyjmowania zleceń na otwarcie , na zamknięcie, na notowania jednolite oraz w okresie równoważenia rynku podlegają realizacji odpowiednio po kursie otwarcia, zamknięcia, kursie jednolitym lub kursie określonym w wyniku równoważenia rynku. Zlecenia PCK nie podlegają modyfikacji w fazie interwencji. Natomiast w fazie notowań ciągłych, z wyjątkiem okresów równoważenia rynku, jeżeli na realizację czeka co najmniej jedno zlecenie przeciwstawne z limitem ceny, zlecenie PCK podlega realizacji po cenie lub cenach zgłoszonych wcześniej, a niezrealizowanych najlepszych zleceń przeciwstawnych (odpowiednio sprzedaży lub kupna). Jeżeli w chwili składania zlecenia PCK w fazie notowań ciągłych, w arkuszu nie ma zleceń przeciwstawnych z limitem ceny, zapewniających pełną realizację zlecenia PCK, rozpoczyna się proces równoważenia rynku, a zlecenie PCK traci ważność.

Zlecenie PCK i PCRO nie są przyjmowane:

• w przypadku warrantów oraz praw poboru,

• na pierwszą sesję, na której notowany jest dany papier wartościowy.

Terminy ważności:

Zlecenia maklerskie mogą mieć termin ważności określony w formie konkretnej daty lub oznaczony jak do końca sesji giełdowej albo ważność domyślna, albo do pierwszego wykonania, albo wykonaj lub anuluj.

Zlecenie oznaczone symbolem ważność domyślna ważne jest bezterminowo.

Zlecenie ważne do pierwszego wykonania obowiązuje do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu i może zostać zrealizowane częściowo. Jeżeli będzie zrealizowane częściowo, niezrealizowana część traci ważność. Zlecenia te mogą być przekazywane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji. Zlecenie wykonaj lub anuluj ważne jest do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji). Zlecenie jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu, ale wyłącznie w całości - nie może być zrealizowane częściowo. W przypadku gdy niemożliwa jest realizacja zlecenia w całości, traci ono ważność.

ZLECENIA Z LIMITEM CEN

W zleceniach z limitem ceny inwestor precyzyjnie określa cenę, po której chce kupić lub sprzedać dany papier. W przypadku kupna jest to cena maksymalna,

a w przypadku sprzedaży cena minimalna.

W zleceniach na akcje, prawa poboru, prawa do akcji, certyfikaty inwestycyjne
i warranty limit ceny podawany jest w złotych. W zleceniach na obligacje (skarbowe i przedsiębiorstw) limit ceny podawany jest w procentach wartości nominalnej.

W zleceniach na kontrakty terminowe limit ceny określany jest w punktach
(kontrakty terminowe na indeksy) lub w złotych (kontrakty terminowe na kursy walut).

Zlecenia z limitem ceny mogą zawierać dodatkowe warunki wykonania :

1. W zleceniu z minimalną wielkością (wolumenem) wykonania (Wmin) - należy określić liczbę papierów wartościowych, poniżej której inwestor nie zgadza się na realizacje dyspozycji. Tego typu zlecenie może być przekazywane na giełdę jedynie w fazie dogrywki oraz w trakcie notowań ciągłych z wyłączeniem okresów równoważenia rynku. W przypadku gdy niemożliwa jest realizacja zlecenia co najmniej w wielkości określonej przez inwestora w warunku, zlecenie jest odrzucane. Po częściowej realizacji (uwzględniającej warunek minimum) pozostała część zostaje w arkuszu zleceń jako zlecenie bez warunku minimalnej wielkości wykonania.

2. Zlecenia zawierające warunek wielkości ujawnianej (WUJ) - mogą być przekazywane na giełdę we wszystkich fazach sesji w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji. Zlecenie z wielkością ujawnianą jest realizowane stopniowo. Składający je określa wielkość części, w których ma być ono realizowane, czyli wielkość ujawnianej jednorazowo liczby papierów wartościowych (musi ona wynosić minimum 100 walorów). Np. jeśli całkowita wielkość zlecenia tego typu opiewa na 10000 akcji, zaś ujawniana wielkość zlecenia wynosi 1000 szt, to w arkuszu uwidoczniona jest tylko wielkość 1000 akcji , zaś po jej realizacji pojawi się kolejny 1000, aż do całkowitej realizacji całego zlecenia (brakująca część pozostaje ukryta przed innymi uczestnikami handlu). Przy określaniu kursu otwarcia, zamknięcia, kursu jednolitego, oraz kursu określanego w wyniku równoważenia rynku, przyjmuje się całkowitą ilość poszczególnych zleceń zawierających warunek wielkości ujawnianej.

3. Zlecenia z limitem aktywacji (LimAkt) - nie pojawiają się natychmiast po wprowadzeniu ich do systemu, lecz ujawniają się dopiero wówczas, gdy teoretyczny kurs otwarcia lub kurs ostatniej transakcji w notowaniach ciągłych osiągną poziom określony przez inwestora. Muszą więc zawierać, oprócz limitu, przy którym staje się ono aktywne, również limit realizacji lub dyspozycję jego realizacji po każdej cenie. Można przekazywać je na giełdę we wszystkich fazach sesji w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, z wyjątkiem fazy interwencji i dogrywki. Mimo, że są one aktywne w fazie przed Otwarciem nie oznacza to, że są zawsze widoczne w arkuszu zleceń. Aktywne zlecenie z limitem aktywacji może również zniknąć z arkusza, jeśli zmieni się teoretyczny kurs otwarcia. Zlecenie z limitem aktywacji jest ujawniane w arkuszu zleceń w czasie fazy notowań ciągłych pod warunkiem, że kurs ostatniej transakcji lub kurs teoretyczny danego papieru, jest w przypadku zleceń kupna - równy lub wyższy, a w przypadku zleceń sprzedaży- równy lub niższy od limitu ujawnienia. Natomiast w czasie fazy przed otwarciem (zamknięciem) lub w czasie równoważenia, zlecenia z limitem aktywacji są ujawniane, jeżeli limit bądź wolumen tego zlecenia powoduje zmianę wartości kursu teoretycznego.

Zarówno zlecenia PKC, jak i zlecenia z limitem realizacji, zawierające warunek limitu aktywacji, są realizowane jako ostatnie, odpowiednio wśród zleceń PCK, jak i zleceń z limitem ceny.

W przypadku zleceń z tym samym limitem ceny i warunkiem limitu aktywacji, o kolejności ich realizacji decyduje:

• w fazie notowań ciągłych (z wyjątkiem równoważenia): czas przyjęcia -w przypadku zleceń z tymi samymi limitami aktywacji, lub czas ujawnienia - w przypadku zleceń z różnymi limitami aktywacji,

• w przypadku zleceń realizowanych po kursie otwarcia (zamknięcia), kursie jednolitym, kursie określonym w wyniku równoważenia - czas przyjęcia na giełdę. Zlecenie z limitem aktywacji ujawnione w trakcie notowań ciągłych oraz w wyniku określenia kursu otwarcia (zamknięcia), kursu jednolitego lub kursu określonego w wyniku równoważenia pozostają w arkuszu zleceń jak zlecenia bez warunku limitu aktywacji.

INDEKSY GIEŁDOWE

Indeksy giełdowe wyliczane są w czasie rzeczywistym przez specjalny moduł systemu WERSET, zwany Kalkulatorem Indeksów Giełdowych. Indeksy mogą być obliczane w sposób ciągły w oparciu o zawierane transakcje. Teoretyczne wartości indeksów są wyliczane także w fazie przed otwarciem, na podstawie teoretycznych kursów otwarcia. Rzeczywista wartość indeksów w systemie notowań ciągłych wyliczana jest po zawarciu każdej transakcji, zaś publikowana w określonych odstępach czasu. W przypadku notowań jednolitych indeksy wyliczane są raz (dla notowań z jednym fixingiem) lub dwa razy (dla notowań z dwoma fixingami).

Na warszawskiej GPW oblicza się i podaje do publicznej wiadomości wartości oficjalnych indeksów giełdowych:

1. Warszawski Indeks Giełdowy (WIG),

2. Warszawski Indeks Giełdowy (WIG 20),

3. Warszawski Indeks Giełdowy Średnich Spółek (MIDWIG),

4. Warszawski Indeks Rynku Równoległego (WIRR),

5. Warszawski Indeks Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NIF).

Indeks WIG jest indeksem dochodowym i jest obliczany według metodologii Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC). Jest on wyznaczany w oparciu o kurs jednolity akcji spółek notowanych na rynku podstawowym w danym dniu giełdowej sesji. Spółki, których akcje wchodzą w skład portfela indeksu, nazywane są uczestnikami indeksu, natomiast wszystkie akcje wprowadzone do obrotu giełdowego stanowią pakiet akcji tego portfela. Wielkość pakietu jest redukowana proporcjonalnie podczas rewizji, jeżeli wartość akcji danej spółki znajdująca w portfelu indeksu przekracza 10% lub gdy wartość pakietów akcji w portfelu indeksu spółki z jednego sektora gospodarki narodowej, według klasyfikacji giełdy, przekracza 30%.

WIG 20 jest indeksem cenowym, który zadebiutował 16 kwietnia 1994 r. Indeks WIG 20 obliczany jest dla portfela akcji odpowiednio wybranych 20 spółek notowanych na rynku podstawowym w systemie kursu jednolitego i notowań ciągłych. W systemie kursu jednolitego wartość tego indeksu oblicza się po ustaleniu kursu jednolitego akcji wchodzących w jego skład, natomiast w systemie notowań ciągłych oblicza się go na podstawie kursu ostatniej transakcji, której przedmiotem były tworzące go akcje.

Warszawski Indeks Giełdowy Średnich Spółek (MIDWIG), jest również indeksem cenowym, a więc nie uwzględnia się w nim dochodów z tytułu dywidendy i prawa poboru. Jego metodologia liczenia jest taka sama, jak indeksu WIG 20, z tym że oblicza się go dla portfela akcji 40 spółek notowanych na rynku podstawowym w systemie kursu jednolitego i notowań ciągłych. Przyjęto zasadę, iż spółki, które są wpisane na listę uczestników indeksu WIG 20, nie mogą jednocześnie znajdować się na liście uczestników indeksu MIDWIG.

Warszawski Indeks Rynku Równoległego (WIRR) oblicza się od początku 1995r. Do jego obliczania zastosowano metodologię WIG. Jest on więc indeksem dochodowym, tyle tylko, że w skład jego portfela wchodzą pakiety akcji notowanych na rynku równoległym.

Warszawski Indeks Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (NIF), odzwierciedla wartość portfela akcji NFI notowanych na rynku podstawowym, otrzymanego w wyniku wymiany jednego Powszechnego Świadectwa Udziałowego. Oblicza się go w systemie kursu jednolitego oraz w systemie notowań ciągłych.

---