Szaleństwa radzieckich naukowców

Chcieli ogrzewać Arktykę, zawracać rzeki i budować nuklearne lokomotywy mknące przez Himalaje. A gdyby
przyroda stawiła opór, załatwiliby ją bombami atomowymi.

Kiedy miesiąc temu naczelny lekarz Rosji wpisał pietruszkę na listę roślin zawierających substancje narkotyczne,
wiele zjawisk z przeszłości stało się bardziej zrozumiałych. Wedle rosyjskiego ministerstwa zdrowia nasiona i owoce
tego warzywa zawierają niebezpieczne substancje halucynogenne, co ponoć potwierdziły stosowne badania. Jeśli to
prawda, być może wreszcie znajdzie się racjonalne wytłumaczenie szaleństwa, które dotknęło niegdyś wielu
radzieckich naukowców. Bo w konfrontacji z ich poczynaniami wszelka logika zawodzi.

Symptomy obłędu stały się dobrze widoczne w latach 30. XX wieku. Środowisko naukowe sterroryzował szarlatan
genetyki Trofim Łysenko. Sfingował eksperymenty dowodzące, że potrafi tworzyć w drodze błyskawicznej ewolucji
gatunki roślin (zwłaszcza zbóż) odporne na mrozy i pasożyty, czym zdobył niepodważalną pozycję w świecie nauki
ZSRR. Zboża Łysenki miały z polecenia Stalina podbić nawet Syberię. Niestety, nigdy nie udało się ich wyhodować.

Z kolei południe ZSRR zgodnie z decyzją Biura Politycznego KPZR postanowiono zamienić w wielką plantację
bawełny. Aby tego dokonać, zbudowano sieć kanałów odprowadzających wody z rzek Amu-daria i Syr-daria na
pustynię Kara-Kum. Wprawdzie woda nie docierała do pól bawełny, bo po drodze wyparowywała lub wsiąkała w
piaski pustyni, ale za to zaczęło wysychać słonowodne Jezioro Aralskie. Po zaledwie dekadzie eksperymentów stało
się jasne, że olbrzymie obszary Azji Środkowej dotknęła gigantyczna klęska ekologiczna.

W 1949 r. agencja prasowa TASS doniosła, że radzieccy uczeni zaleźli sposób, aby ziemie rozciągające się między
Morzem Kaspijskim a Jeziorem Aralskim znów rozkwitły. Plan działania opracował młody inżynier z Akademii Nauk
ZSRR Mitrofan Dawydow. Postanowił wykorzystać Jenisej i Ob wpadające do Oceanu Lodowatego. „Rzeki te są
prawie nieprzydatne, gdyż przecinają okolice, gdzie grunt jest wiecznie zamarznięty i nie nadaje się do uprawy” –
tłumaczył Dawydow. Co innego, gdyby skierować je na południe, by kończyły bieg w Jeziorze Aralskim. Wówczas
„słodka woda syberyjska wyciśnie słoną Aralu. W ślad za nią nastąpi zmiana fauny i flory. Ryby słodkowodne
przejdą na nowe siedliska, a morskie będą się musiały przystosować do nowych warunków” – wyjaśniała TASS.

Jednocześnie agencja prezentowała obraz sowieckiej arkadii. Nad brzegami nowego morza zaplanowano porty, z
których „popłyną okręty z budulcem, futrami i innymi surowcami wprost do Iraku, w powrotnej drodze zabiorą naftę,
ryż, herbatę, owoce, a w czasie rejsu dopełnią luki wyrobami środkowoazjatyckiego przemysłu”. Poza tym klimat
miał się zmienić na łagodniejszy, zlikwidowano by susze i burze piaskowe.

Inżynier Dawydow przystąpił więc do projektowania wysokiej na 81 m i długiej na 50 km zapory na rzece Ob oraz
ponadstukilometrowej zapory na Jeniseju. Za ich sprawą wody obu rzek zlałyby się w jeden akwen, z którego
zamierzano przekopać długi na 800 km kanał do Jeziora Aralskiego. Zarówno taki drobiazg, jak i to, że znacznie
mniej imponujące kanały przy Amu-darii i Syr-darii zdewastowały Azję Środkową, jakoś uszły uwagi sowieckich
uczonych. Jednak w tamtych latach ich mózgi oszałamiało (możliwe, że za pomocą pietruszki) poczucie potęgi i
nieograniczonych możliwości.

W tym samym 1949 r. na poligonie niedaleko Semipałatyńska w Kazachstanie zdetonowano bowiem pierwszą
radziecką bombę atomową. Nowo odkryte źródło energii rozpaliło wyobraźnię uczonych, którzy chcieli dokładnie
poznać możliwości ładunków nuklearnych. Kluczowy eksperyment przeprowadzono w 1954 r. Zespół z akademikiem
Igorem Kurczatowem na czele oraz wszechwładnym ministrem obrony ZSRR marszałkiem Gieorgijem Żukowem
zdecydował się zobaczyć z bliska, co potrafi energia jądrowa.

W obwodzie orenburskim, na poligonie koło wsi Trockoje, przygotowano klasyczne pole bitwy. Zbudowano
transzeje, ziemianki, betonowe bunkry. Linię obrony potencjalnego wroga umieszczono 5 km od punktu zero
(miejsca wybuchu bomby), zaś okopy atakujących – 10 km od tegoż punktu. Ewakuowano wioski położone w
odległości do 7 km, a cywilom mieszkającym nieco dalej zalecono, by w momencie wybuchu położyli się na ziemi.

13 lip, 11:57
Źródło: Nesweek Polska

Strona 1 z 3

Artykuł - drukowanie - Ciekawostki naukowe w Onet.pl

2011-07-15

http://ciekawe.onet.pl/historia/4790684,artykul-drukuj.html

Do umocnień zapędzono 44 tys. żołnierzy. Natomiast do punktu zero zagnano zabrane chłopom krowy, konie, psy i
kozy. 14 września 1954 r. bombowiec zrzucił na biedne zwierzaki bombę atomową – jak określono w raporcie –
„średniej wielkości”, czyli zapewne o mocy 20 kiloton (podobna zniszczyła Hiroszimę).

Małe słońce zapłonęło 350 metrów nad ziemią. Kiedy zgasło, dla lepszego efektu prawie setka bombowców
wykonała jeszcze nalot dywanowy na pozycje broniących się żołnierzy, używając bomb konwencjonalnych. Na
koniec Żukow dał sygnał do natarcia. W raporcie z manewrów, który David Holloway opublikował w książce „Stalin i
bomba”, zapisano: „Jednostki biorące udział w ćwiczeniach weszły bez obaw w strefę wybuchu atomowego, doszły
nawet do punktu zero, pokonały strefę promieniowania i wykonały zadania”. Naukowcy i marszałek byli zadowoleni.
Ile osób poniosło śmierć, nikt nie odnotował.

Wobec marzeń radzieckich uczonych ani życie ludzkie, ani dobro przyrody nie miały znaczenia. Jak zaś te marzenia
dokładnie wyglądają, dowiedział się w 1958 r. Lucien Barnier – w owym czasie gwiazda dziennikarstwa naukowego,
a zarazem gorący zwolennik komunistycznych idei. Nadawał się więc znakomicie do roli kogoś, kto zaprezentuje na
Zachodzie dokonania i plany sowieckich uczonych. Do Związku Radzieckiego jechał tuż po tym, jak na orbitę
okołoziemską wystrzelono pierwszego sztucznego satelitę – Sputnik.

„Jakim sposobem ten rzekomo zacofany względem Zachodu kraj osiągnął tak wielkie sukcesy naukowe i
techniczne? Czyżbyśmy się pomylili w ocenie ZSRR, dając się zwieść pozorom?” – napisał tuż przed wyjazdem
Barnier. W Moskwie czekał na niego świat radzieckiej nauki, znajdujący się u szczytu możliwości twórczych. Po
Instytucie Energetyki oprowadził Francuza niejaki inżynier Markin, który zapoznał gościa z planami ogrzania Arktyki.
Umożliwić to miał fakt, że Cieśnina Beringa oddzielająca Syberię od Alaski ma ledwie 85 km szerokości, a jej
głębokość nie przekracza 50 metrów. „Przy użyciu kilkuset olbrzymich pomp poruszanych energią jądrową z
elektrowni o mocy trzech milionów kilowatów można by przelewać wodę z Pacyfiku do Oceanu Lodowatego” –
opisywał Barnier. W efekcie powstałby ciepły prąd morski, taki jak Golfsztrom, ogrzewający wybrzeże Syberii.
„Zmieniłby się klimat, zmieniłaby się szata roślinna. Przyroda jest posłuszna ludziom, trzeba tylko umieć do niej
podejść” – mówił Markin.

Równie imponująco przedstawiał się projekt, który zreferował gościowi doktor fizyki, a zarazem generał Gieorgij
Pokorowski. Chodziło o budowę transhimalajskiej linii kolejowej, łączącej ZSRR z Chinami i Indiami. Taka arteria
komunikacyjna bardzo ułatwiłaby ZSRR zdominowanie południa Azji. Kłopot w tym, że tory biegłyby przez góry
wznoszące się nawet 6 tys. metrów n.p.m. Niezrażony tym generał zakładał, że najlepszym sposobem na Himalaje
okażą się bomby atomowe. Chciał za ich pomocą zasypywać doliny i wąwozy. „Budując mosty, będzie można
zwalać w koryto rzeki olbrzymie bloki masywu rozkruszonego przez wybuch atomowy. Bloki te zastąpią filary” –
wyjaśniał. Pytania o skażenie radioaktywne bagatelizował, twierdząc, że po dwóch, trzech latach przestanie być
niebezpieczne. Na transhimalajską linię kolejową przygotowywano lokomotywy napędzane reaktorami jądrowymi.
„Wedle informacji, jakich mi udzielono w Moskwie, lokomotywa ta ma rozwijać moc 12 tys. KM i będzie mogła
ciągnąć pociąg o ciężarze 3500 ton z prędkością 60 km/godz.” – donosił Barnier.

Lokomotywy nuklearne nie były jedyną niespodzianką szykowaną Zachodowi. Pod koniec 1957 r. wydawany przez
ministerstwo obrony ZSRR dziennik „Krasnaja Zwiezda” doniósł, że jeszcze przed rokiem 1962 powstaną samoloty
atomowe. Maszyny te miały ważyć po 1000 ton, posiadać skrzydła o rozpiętości 200 metrów i latać w stratosferze z
prędkością 20 tys. km/h. „Samolot ten w wersji wojskowej z łatwością uniesie tysiąc żołnierzy i sto ton sprzętu” –
obiecywała „Krasnaja Zwiezda”.

Władza radziecka nie zapominała jednak i o zwykłych obywatelach. Na przykład Gorkowskie Zakłady Samochodowe
wydały w 1957 r. komunikat, że zbudowano tam prototyp samochodu atomowego. Według opisu napędzał go silnik
tłokowy zasilany mieszanką zgazyfikowanego uranu i fluoru. Po spaleniu radioaktywny gaz potrafił jakoby z
łatwością rozpędzić auto do prędkości 200 km/h.

Oprócz samochodów nuklearnych biuro studiów ministerstwa handlu przygotowywało plan zbudowania do 1960 r.
ponad 200 tys. automatycznych sklepów. „O każdej porze dnia i nocy sprzedawać one będą mleko, papierosy,
paszteciki, zapałki, ołówki itp., a niektóre z nich – wyposażone w chłodnie – nawet towary łatwo psujące się” –
donosił z Moskwy Barnier. Dziennikarz informował, że zbudowano już automaty do przygotowywania i sprzedaży
złożonych dań, sałatek i ciepłych potraw oraz że biuro studiów tworzy także projekty automatów sprzedających
ubrania, bieliznę i środki higieny.

Po opanowaniu Ziemi komuniści chcieli podbić kosmos. Plany operacji przygotowała utworzona w 1955 r. Komisja
do spraw Komunikacji Międzyplanetarnej ZSRR. Pod kierunkiem akademika Jurija Chlebcewicza powstał tam
projekt „ŁMW”. Sowiecka wyprawa załogowa miała w roku 1965 wylądować na Księżycu i założyć stałą bazę.
Następnie ruszyłyby przygotowania do lotu na Czerwoną Planetę. Chlebcewicz w programie udostępnionym

Strona 2 z 3

Artykuł - drukowanie - Ciekawostki naukowe w Onet.pl

2011-07-15

http://ciekawe.onet.pl/historia/4790684,artykul-drukuj.html

Barnierowi zastrzegał: „Wyprawa na Marsa nie jest byle przejażdżką”, ale twierdził, że wyruszy w 1971 r. „Zostaje
więc jeszcze sporo czasu na przygotowanie wielkiego skoku na Marsa, czy go jednak starczy inżynierom
radzieckim?” – pytał francuski dziennikarz, choć jako dobry komunista nie wątpił w nieograniczone możliwości
uczonych z ZSRR.

Tymczasem realia życia zupełnie nie chciały do tego przystawać. Dzięki genialnemu konstruktorowi Siergiejowi
Korolowowi i zespołowi niemieckich inżynierów na czele z Helmutem Gröttrupem (w czasie II wojny światowej
pracowali przy budowie rakiety V-2) udało się wysłać w kosmos Jurija Gagarina i kolejnych ludzi. Jednak wyprawa
na Księżyc wymagała potężniejszej rakiety nośnej.

W trakcie prac konstrukcyjnych najpierw odsunięto od projektu Niemców. Potem z kolei Korolow, nie mogąc już
znieść bólu hemoroidów, w styczniu 1966 r. zdecydował się na operację. Jako najcenniejszy umysł ZSRR na
polecenie Biura Politycznego został zoperowany osobiście przez ministra zdrowia Borysa Pietrowskiego. Podczas
zabiegu minister znalazł u pacjenta guz nowotworowy w okolicach okrężnicy. Bez zastanowienia go wyciął,
wywołując potężny krwotok. Po śmierci Korolowa radzieckim konstruktorom nie udało się do końca istnienia
imperium zbudować rakiety zdolnej wynieść pojazd załogowej wyprawy na Srebrny Glob.

Równie brutalnie obeszło się życie z innymi pomysłami. Projekt ogrzania Arktyki zawieszono, bo nie umiano
stworzyć wystarczająco wydajnych pomp. Ze zniwelowania Himalajów za pomocą ładunków nuklearnych na
szczęście (zwłaszcza dla miłośników wypraw wysokogórskich) zrezygnowano. Plany zawrócenia Obu i Jeniseju
rozpatrywano wielokrotnie w latach 60. i 70., lecz zawsze brakowało na nie funduszy, co ocaliło spore połacie Azji
przed katastrofą ekologiczną. Budowę pojazdów napędzanych energią atomową wstrzymał chroniczny deficyt
wzbogaconego uranu U-235 oraz plutonu. Nieustanne zwiększanie liczby głowic jądrowych oraz konieczność
zapewnienia paliwa dla elektrowni atomowych powodowały, że brakowało materiałów rozszczepialnych dla
projektów cywilnych. Natomiast automaty spożywcze w kraju, gdzie ciągle brakowało wszystkiego, po prostu nie
mogły działać.

Ale w roku 1958 nikt jeszcze nie umiał tego przewidzieć. Kiedy wracający do Paryża Lucien Barnier na pożegnanie
zapytał przewodniczącego Akademii Nauk ZSRR Andrieja Niesmiejanowa, o czym marzy, ten odpowiedział: „Nasza
armia uczonych składa się z 240 tys. ludzi”. I dodał: „Nasze kadry naukowe muszą być jeszcze większe. Trzeba nam
coraz więcej uczonych”. Na taką zapowiedź świat powinien zastygnąć w niemym przerażeniu. Zwłaszcza gdyby był
świadom, że wszyscy sowieccy uczeni mieli nieograniczony dostęp do pietruszki.

Copyright 1996-2011 Grupa Onet.pl SA

Strona 3 z 3

Artykuł - drukowanie - Ciekawostki naukowe w Onet.pl

2011-07-15

http://ciekawe.onet.pl/historia/4790684,artykul-drukuj.html