1

Systematyka rodzaju i pochodzenie odmian uprawnych wiśni i czereśni

Prunus avium- czereśnia ptasia

Prunus avium ssp. actiana

Prunus avium ssp. rubroactiana

Prunus cerasu s- wiśnia

Prunus cerasus caproniana – wiśnie szklanki

Prunus cerasus austera – wiśnie czarne (sokowe)

Prunus fruticosa – wiśnia stepowa

Prunus mahaleb- antypka

wiśnie właściwe - Prunus fruticosa x Prunus avium

czerechy - (Prunus fruticosa x Prunus avium) x Prunus avium

Wiśnia pospolita (Prunus cerasus L.). Tetraploid (4n=32) Gatunek ten - pośredni między czereśnią a wiśnią
karłowatą tworzy drzewa lub krzewy do wysokości 10 m. Jest bardziej wytrzymały na mróz od czereśni. Korona, u
form krzaczastych zwykle kulista ze stosunkowo cienkimi i wiotkimi, skłonnymi do zwisania gałęziami i pędami,
natomiast u form drzewiastych najczęściej jajowata, z gałęziami i pędami wyraźnie grubszymi, prostymi i
wzniesionymi. Liście nieco mniejsze niż u czereśni (dł. 5-8 cm u krzaczastych, do 12 cm, u drzewiastych), nie
zwisające, skórzaste na wierzchu gładkie, połyskujące, pod spodem prawie nagie. Owoc szerokokulisty, mały,
średnicy 10-13 mm, ciemnoczerwony o soku czerwonym lub jasnoczerwony o soku jasnym Miąższ miękki,
galaretowaty, kwaśny lub słodko-kwaśny. Pestka kulista do jajowatej.

Drzewa Prunus cerasus uprawia się w niektórych rejonach Polski w sadach towarowych jako tzw. typy

lokalne wiśni, które owocują tylko w tym rejonie kraju w którym powstały w przyrodzie. Przeniesione w inne
miejsce w Polsce plonują bardzo słabo. Zwykle rozmnaża się je poprzez odrosty korzeniowe. Lokalnie nazywane
są sokówkami. Ich uprawa jest popularna np. w rejonie Sandomierza i Annopola, a owoce sprzedawane do Danii
Z gatunku wiśni pospolitej powstały w przyrodzie dwa mieszańce mające taką samą liczbę chromosomów (4n =
32):
a) wiśnie właściwe - czyli kwaśne, krzewiaste, krzyżówka wiśni karłowatej z czereśnią - Prunus fruticosa x

Prunus avium,

b) czerechy - czyli wiśnie słodkie, krzyżówka wsteczna wiśni właściwej z czereśnią - (P. fruticosa x P. avium) x

P. avium. Czerechy mają większą liczbę genów czereśniowych i są bardziej podobne do czereśni niż wiśnie
właściwe.

W klasyfikacji zaproponowanej przez Buttnera (1797) i Hedricka wiśnie pospolite podzielone zostały na:
a) grupę wiśni czarnych (sokowych) (P. cerasus austera L.) - owoce ciemnoczerwone o soku ciemnym

barwiącym

b) grupę wiśni szklanek (P. cerasus caproniana L.) - owoce jasnoczerwone o soku bezbarwnym nie barwiącym
Antypka (Prunus mahaleb L.). Diploid (2n =16). Według Senety - niskie drzewo, wysokości 5-10 m, często z
krótkim pniem i szeroką, luźną koroną. Gałęzie cienkie długie, zwisające, po roztarciu pachną kumaryną. Liście
podobne do dzikiej gruszy, niewielkie, dł. 3-6 cm, nieco skórzaste i błyszczące. Kwiaty małe, pachnące, w
baldachogronach. Owoce niejadalne, początkowo żółte, potem czerwieniejące na koniec prawie czarne. Małe
(średnica 5-8 mm), dojrzewają i opadają w lecie. Występuje w Europie i zachodniej Azji. Lubi gleby wapienne.
Dobrze rośnie na glebach piaszczystych, suchych i jałowych. Antypka odgrywa dużą rolę w szkółkarstwie i
sadownictwie jako podkładka dla wiśni i niektórych odmian czereśni.
Wiśnia karłowata, czyli wisienka stepowa (Prunus fruticosa Pali.). Tetraploid (4n =32). Niski, rozłożysty krzew
wysokości 0,3-1,5 m, z licznymi odrostami korzeniowymi. Liście małe. dł. 3-5,5 cm, skórzaste. ciemnozielone,
połyskujące, eliptyczne do odwrotnie lancetowatych. Kwiaty o białych płatkach. Owoc mały, dł. 7-10 mm, kulisty,
ciemnoczerwony, kwaśny. Pestka przeważnie jajowata, o ostrym czubku. Gatunek kserotermiczny o bardzo
szerokim zasięgu, obejmującym zachodnią Azję ze stepową częścią zachodniej Syberii oraz wschodnią,
południową i środkową Europę. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach z reliktową roślinnością, bądź
stepową, bądź pontyjską. Rośnie dziko na słonecznych wzgórzach, wapiennych skałkach, w wąwozach lessowych,

2

na brzegach lasów i w zaroślach. Odznacza się wytrzymałością na susze, upały i mrozy. Według Olsena jest
odporna na raka bakteryjnego, wrażliwa natomiast na moniliozę. Tworzy mieszańce z wiśnią pospolitą. W Rosji
owoce wiśni karłowatej są spożywane, podobnie jak wiśni pospolitej, i wysoko cenione dla orzeźwiającego smaku.
Cechy gospodarcze wiśni karłowatej zostały już przed tysiącami lat przekazane jej naturalnemu, alloploidalnemu
mieszańcowi z czereśnią. Dzięki temu, oraz dzięki dalszemu krzyżowaniu się między sobą nowo powstałych
mieszańców i krzyżowaniom wstecznym z czereśnią, a także dzięki naturalnej selekcji, powstał nowy gatunek -
wiśnia pospolita. Gatunek ten - pośredni między czereśnią a wiśnią karłowatą -dzięki lepszemu przystosowaniu do
surowszych warunków glebowo-klimatycznych (zasługa wiśni karłowatej), a także dzięki człowiekowi, jest
najczęściej uprawianym gatunkiem podrodzaju Cerasus.

Prowadzone są badania nad zastosowaniem w. karłowej jako podkładki lub wstawki skarlającej dla czereśni

Czereśnia ptasia (trześnia) (Prunus avium). Od gatunku tego wywodzą się poszczególne odmiany uprawne
Czereśnia ptasia występuje prawie w całej Europie oraz w zachodniej Azji. Jest to drzewo wysokości 10-20m.
(czasem nawet 30m.) z szeroką koroną, wyraźnym przewodnikiem, grubymi gałęziami i konarami. Posiada liczne
krótkopędy. Kora gładka, łuszcząca się okrężnie cienkimi pasami. Liście stosunkowo duże 8-15 cm, zwisające, z
wierzchu nagie, od spodu owłosione. Kwiaty o białych płatkach. Owoc mały, średnicy 9-12 mm, kulisty do
jajowatego, połyskujący, jasnoczerwony o soku jasnym nie barwiącym (Prunus avium rubroactiana) lub o soku
czerwonym, barwiącym (Prunus avium actiana). Miąższ miękki, chrząstkowaty lub pośredni. Smak słodki, do
słodko-gorzkiego. Pestka kulista do jajowatej. Siewki czereśni ptasiej od najdawniejszych czasów stosuje się jako
podkładki dla odmian uprawnych czereśni i wiśni.

CECHY MOFOLOGICZNE I BIOLOGICZNE WIŚNI

Wielkość drzewa:
Umiarkowana siła wzrostu, zależna od odmiany, korony często bardzo zagęszczone, kuliste, o zwisających
wiotkich gałęziach (grupa odmian wiśni kwaśnej) lub korony odwrotnie stożkowate o gałęziach sztywnych
rosnących pionowo (grupa odmian wiśni – czerechy)
Pąki
Pąki jednorodne - liściowe lub kwiatowe (większe) różnego kształtu w zależności od odmiany,
charakterystycznie odstające od pędu
Pąki kwiatowe umieszczone na przyrostach jednorocznych lub krótkopędach (cecha odmianowa)
Wegetacja - początek IV przy temp. powyżej 4 C
Kwitnienie - termin różny w zależności od sumy temp. efektywnych (suma średnich dobowych temperatur
powyżej 0 lub 6 C) po osiągnięciu której zaczyna kwitnąć dana odmiana. Kalendarzowy początek zwykle
przełom IV i V. Zależy od:

-rejonu kraju

-odmiany
-warunków atmosferycznych

Pojedynczy kwiat kwitnie 4-7 dni, całość drzewa 10-15 dni
Kwiatostan - baldaszek - z jednego pąka wyrasta 2-3 lub 4-5 kwiatów.

Kwiat:

pięciokrotny, sł. górny znamię wystające ponad pręcikowie, 30-35 pręcików,

słupek z jednego owocolistka, dwa zalążki, jeden się rozwija.
Zapylenie - okres efektywnego zapylenia - 4 dni, dla dobrego plonowania wystarczy jak zawiąże 30% kwiatów
okres efektywnego zapylenia - okres w którym znamię słupka jest zdolne do przyjęcia pyłku w wyniku czego
nastąpi zapłodnienie i zawiązanie owocu jest on krótszy od okresu kwitnienia (jeśli wyniesie l dzień owocowanie
będzie znikome). Obliczamy go odejmując od czasu żywotności woreczka zalążkowego czas wzrostu łagiewki
pyłkowej
Podział odmian wiśni ze względu na zdolność do samozapylenia:

-samopylne (samomozgodne) – można sadzić kwaterach jednoodmianowych bez zapylaczy

-częściowo samopylne (samozgodne) – w niektóre lata zachowują się jak odmiany samopylne a w niektóre

jak obcopylne, dla bezpieczeństwa regularnych plonów sadzimy je razem z zapylaczami

-obcopylne – dla dobrego plonowania wymagają w kwaterze zapylaczy

Owocowanie- coroczne
Drzewa. wiśni zakładają pąki kwiatowe w bardzo młodym wieku, czasem już jako jednoroczne okulanty. Na
ogół jednak wchodzą w okres owocowania w 2-3 roku po posadzeniu.
Ze względu na owocujące części korony odmiany wiśni dzielimy na grupy:

- odmiany owocujące głównie na długopędach i w niewielkim zakresie na krótkopędach (dla odmian tych

bardzo charakterystyczne jest ogołacanie się wnętrza korony, tzn. przesuwanie strefy owoconośnej na
obrzeża korony, tam gdzie jest najwięcej światła. Wadę tą krygujemy za pomocą cięcia.)

- odmiany owocujące głównie na krótkopędach i w niewielkim zakresie na długopędach

Owoc: pestkowiec powstały z jednego owocolistka, o różnych odcieniach czerwieni

Podział owoców wiśni ze względu na kolor soku:

3

 szklanki - sok bezbarwny, smak kwaskowaty, skórka jasnoczerwona, przejrzysta
 sokówki - sok ciemnoczerwony silnie barwiący, skórka ciemnoczerwona

Owoce świeże w 100 g dostarczają organizmowi 60 kalorii. Skład chemiczny owoców: 83% woda, 14%
węglowodany (cukry), 1,8% kwasy, 1,1% białka, 0,4% tłuszcze, związki mineralne (w mg/100g owoców): 275
mg K, 15,9 mg Ca, 20 mg P, 0,4 mg Fe, Witaminy: 13mg C oraz A, B

1

, B

2

, PP, związki biologicznie czynne:

antocyjany, bioflanoidy, melatonina

Dojrzewanie:
Termin dojrzewania - różny w każdym roku, różnice mogą dochodzić do 3 tygodni pomiędzy latami. Zależy od
układu warunków meteorologicznych i jest to cecha odmianowa Dla ułatwienia opisywania odmian termin
dojrzewania w opisach podaje się jako względną porę dojrzewania - wyraża się ją w tygodniach dojrzewania w
odniesieniu do najwcześniej dojrzewającej odm. czereśni Marchijska (pierwszy tydzień -5-12VI) do najpóźniej
dojrzewających odmian wiśni Meteor (8 tydzień – 1-7VIII). Wiśnie dojrzewają od 3 do 8 tygodnia względnej
pory dojrzewania czereśni i wiśni
Podział wiśni pod względem pory dojrzewania:
odmiany wcześnie dojrzewające – 3-4 tydzień (20VI-6VII)
odmiany o średniej porze dojrzewania – 5-6 tydzień (7VII- 22VII)
odmiany późno dojrzewające. – 7-8 tydzień (23VII-7VIII)
Wytrzymałość na mróz
Wytrzymałość na mróz zależy nie tylko od odmiany, ale przede wszystkim od zdrowotności drzewa -drzewa
chore są w znacznym stopniu podatne na uszkodzenia mrozowe oraz od fazy wegetacji.
Zimą w okresie spoczynku: drzewa: -30 C do -35 C

pąki kwiatowe: -19 C do -25 C

Wiosną:

nabrzmiewanie pąków: -11 C do -17 C

kwitnienie:

-2,5 C do -4,5 C

Choroby:
rak bakteryjny drzew pestkowych, drobna plamistość drzew pestkowych, brunatna zgnilizna drzew, pestkowych,
dziurkowatość liści,srebrzystość liści,
szkodniki: szpaki, nasionnica trześniówka, mszyce, przędziorki, śluzownica ciemna

4

CECHY MORFOLOGICZNE I BIOLOGICZNE CZEREŚNI
Wielkość drzewa
Silnie rosnące drzewa których wielkość jest cechą odmianową, ulegającą zmianom pod wpływem
podkładki, warunków glebowych, klimatycznych i cięcia. Pokrój korony jest charakterystyczny dla
niektórych odmian czereśni, mimo że zmienia się pod wpływem cięcia i podkładki. Wiele
odmian w pierwszych latach tworzy koronę wzniesioną (stożkowatą, piramidalną), która dopiero
później przybiera pokrój rozłożysty, nawet z tendencją do zwieszania gałązek, czyli wysoko
rozłożystą. Niekiedy też korony mają kształt kulisty lub kulisto-spłaszczony.
Pąki
Paki czereśni są pąkami jednorodnymi - tylko liściowe lub tylko kwiatowe (większe). Pąki kwiatowe
występują przeważnie na krótkopędach lub u podstawy długopędów.
Kwiaty
Kwiaty rozwijają się jednocześnie z liśćmi, są białe, średnicy około 3 cm. Kwiat posiada l słupek
złożony z l owocolistka osadzony na odpadającym zwykle w całości dnie kwiatowym. Z każdego pąka
kwiatowego wyrastają pojedyncze kwiaty lub po kilka kwiatów zebranych w baldachy.
Owoce
Owocem czereśni jest pestkowiec kształtu kulistego lub sercowatojajowatego o skórce połyskującej,
miąższu soczystym, miękkim, chrząstkowatym, słodkim do gorzkiego. Pestka czereśni jest o licach
gładkich. Owoce wczesnych odmian mają bardziej soczysty i miękki miąższ, a kształt sercowaty i
dlatego nazywa się je sercówkami. Późniejsze odmiany wykształcają na ogół większe owoce, o
miąższu bardziej ścisłym i twardym, dlatego nazywamy je chrząstkami. Z powodu swego ścisłego
miąższu lepiej znoszą transport, ale są wrażliwsze na pękanie.
Wartość odżywcza:
Owoce czereśni należą do najsmaczniejszych, o dużych walorach smakowych i przydatności
przetwórczej. Owoce świeże w 100 g dostarczają organizmowi 57 kalorii.Czereśnie podobnie jak
jabłka mają właściwości antytoksyczne, odtruwające, dzięki czemu działają upiększająco na skórę.
Chorzy na żołądek powinni spożywać czereśnie gotowane,gdyż w tej formie są łatwiej strawne. Nigdy
nie należy popijać czereśni wodą. Smak owoców zależy od zawartości cukrów, kwasów organicznych,
pektyn, związków aromatycznych i garbników oraz od proporcji między tymi składnikami. Jeśli
zawartość cukrów i kwasów jest niewielka, jak to zdarza się często u odmian wczesnych, wówczas
mówimy, że owoce są wodniste o „ubogim” smaku. I odwrotnie, na ogół owoce odmian późniejszych
mają dużo cukrów i kwasów i cechują się bogatym smakiem. Zawierają około 80% wody, pozostałe
20% zawiera wiele cennych składników odżywczych:10% przyswajalnych węglowodanów - głównie
cukrów (glukoza i fruktoza) – korzystnie wpływające na pracę serca. 275 mg potasu - zalecane dla
ludzi ze schorzeniami reumatycznymi, nerkowymi, a także dla chorych na serce - usuwa złoża soli z
tkanek. 12 mg wapnia, 15 mg fosforu, 0,3 mg żelaza, 6 mg magnezu.
Witaminy: 5 mg C, 462 j.m A, 0,04 mg

BI

,

0,05 mg B

2

, 0,03 mg PP

Kwitnienie:
Termin i przebieg kwitnienia zależy od odmiany oraz od temperatury powietrza panującej wczesną
wiosną. Generalnie czereśnie kwitną tuż przed wiśniami i średnia pora kwitnienia przypada na koniec
kwietnia i początek maja (od 25 kwietnia do 10 maja). Okres kwitnienia poszczególnych odmian
czereśni trwa średnio 10-12 dni, lecz czasami bywa skrócony do 7-miu dni lub wydłużony do 15-tu
dni.
Zapylenie
Większość odmian czereśni są obcopylne (oprócz Stelli i kilku nowo wyhodowanych odmian).
Pomiędzy niektórymi odmianami występuje intersterylność odmian: Hedelfińska x Czarna Późna; Van
x Karesova.
Owocowanie:
Odmiany czereśni dzielimy na:

wcześnie wchodzące w owocowanie (4-5 rok po posadzeniu),

średnio wcześnie wchodzące w owocowanie (6-7 rok po posadzeniu),

późno owocujące (8 rok po posadzeniu). Pora dojrzewania:

Termin dojrzewania, podobnie jak pora kwitnienia, zależy w dużym stopniu od pogody w danym
roku oraz stanowiska, natomiast względna pora dojrzewania dla poszczególnych odmian jest na ogół
niezmienna. Okres od osiągnięcia dojrzałości przez owoce odmian wczesnych do dojrzałości odmian
późnych wynosi 6-7 tygodni. Terminy dojrzewania w niektóre lata mogą ulec nieznacznym
wahaniom. Np. W lata ciepłe późne odmiany dojrzewają wcześniej i ich zbiór może skończyć się już

5

w połowie lipca. Czereśnie w zależności od pory dojrzewania dzielimy na grupy:
1. wcześnie dojrzewające - owoce dojrzewają w pierwszej i drugiej dekadzie czerwca -czereśnie

pierwszego i drugiego tygodnia dojrzewania,

2. średnio wcześnie dojrzewające - owoce dojrzewają w końcu czerwca i na początku lipca -czereśnie

trzeciego i czwartego tygodnia dojrzewania,

3. późno dojrzewające - owoce dojrzewają w drugiej i trzeciej dekadzie lipca - czereśnie piątego,

szóstego i siódmego tygodnia dojrzewania czereśni.

Wytrzymałość na mróz:
Wytrzymałość na mróz czereśni w dużym stopniu zależy od ich zdrowotności oraz odmiany i fazy
wegetacji. Zimą w okresie spoczynku drzewa wytrzymują od –25 do -30 C. Wiosną
mrozowytrzymałość pąków jest zbliżona do wiśni.
Choroby: rak bakteryjny drzew pestkowych, drobna plamistość drzew pestkowych, brunatna

zgnilizna drzew, pestkowych, dziurkowatość liści, srebrzystość liści,
Szkodniki: szpaki, nasionnica trześniówka, mszyce, przędziorki, śluzownica ciemna

CHOROBY - opisy
Drobna plamistość liści drzew pestkowych (Blumeriella jaapi) - Pod koniec maja i na początku
czerwca widoczne są drobne brunatne plamki na liściach. Niezwalczana choroba bardzo szybko
rozprzestrzenia się na zdrowe liście, które żółkną i opadają. Porażone drzewa już w końcu lipca są w
stanie bezlistnym. Wczesne opadanie liści wpływa na ograniczenie wzrostu drzewa oraz słabe
zawiązywanie pąków kwiatowych na rok przyszły, a taże obniża mrozoodporność.
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych - monilioza (Monilia laxd) - Owoce czereśni lub wisni w
czasie dojrzewania ulegają zakażeniu (najczęściej uszkodzone). Masowe gnicie czereśni następuje w
czasie opadów, gdy te masowo pękają, a jednocześnie grzyb znajduje dobre warunki do zakażania. Na
gnijących owocach pojawiają się najpierw brunatne plamy gnilne, potem na nich popielato szare,
brodawkowate sporodochia. Zakażone owoce pozostając na drzewie ulegają mumifikacji i pokrywają
sporodochiami - dalszym źródłem zakażenia.
Dziurkowatość liści drzew pestkowych (Clasterosporium carpophilum) - Porażeniu ulegają liście,
pędy i owoce. Na liściach w pierwszym stadium widoczne są małe, jasnobrunatne plamki, które
powoli brunatnieją, zachowując czerwone obrzeża. Zbrunatniała tkanka zasycha i odpada, tworząc na
liściach różnej wielkości dziurki. Liście takie zasychają i opadają. Często na pędach występują
brunatne plamy z czerwonym obrzeżem, w obrębie których powstają rany, a z nich wycieka guma. Na
owocach widać pęknięcia. Grzyb zimuje na chorych pędach i pąkach w postaci grzybni, która wiosną
poraź młode pędy i liście.
Srebrzystość liści (Stereum purpureum) - Srebrzystość liści jest jednym z objawów chorobowych i
występuje w końcowej fazie choroby, pod wpływem substancji toksycznych uwalnianych do kory
drzew przez grzybnię, które powodują oddzielanie się skórki od miąższu. Wolne przestrzenie
wypełnia powietrze, powodując zmianę zabarwienia liści. Liście stają się srebrzyste. Drugim
charakterystycznym objawem występującym w miejscu zakażenia liści jest nabrzmiewanie, a
następnie zamieranie miękiszu korowego, papierowatość kory, tworzenie się białych płatów zbitej
grzybni pomiędzy korą i drewnem oraz sinienie drewna. Źródłem infekcji w sadzie są porażone i
zamierające drzewa. Grzyb może być przenoszony ze zrazami oraz podczas cięcia koron.
Rak bakteryjny drzew pestkowych (Pseudomonas syringae) - objawy raka mogą
występować na wszystkich organach drzewa. Bardzo często dochodzi do zakażenia kwiatów, które
brunatnieją i obumierają, lecz nie opadają. Z zakażonych kwiatów bakterie przenikają do
krótkopędów, a stąd do gałęzi. Na owocach tworzą się brunatne, szybko powiększające się plamy
gnilne, powodujące zniszczenie całego owocu. Bardzo często dochodzi do zakażenia liści. Na
młodych liściach pojawiają się najpierw małe , wodniste, jasno obrzeżone plamki nekrotyczne. W
końcowej fazie zakażenia liści pojawia się często dziurkowatość blaszki liściowej. Najbardziej
szkodliwe są objawy raka na gałęziach i konarach. W drzewach czereśni oprócz ran na korze
pojawiają się obfite wycieki gumy z zarażonych tkanek. Szczególnie szkodliwe są zrakowacenia pni
drzew. Objaw ten występuje w miejscach rozwidleń konarów i pnia. Źródłem raka są rany na
gałęziach i konarach. Tu zimuje. Szczególnie wrażliwe na zakażenie są kwiaty, młode liście i owoce.
Do masowych zakażeń dochodzi podczas wilgotnej pogody
Choroby wirusowe:
W sadach wiśniowych i czereśniowych może występować kilka typów wirusów. Zwykle przenoszą się
w czasie kwitnienia z pyłkiem lub w czasie cięcia. Po zauważeniu pierwszych objawów chore drzewa
usunąć. Objawy zawirusowania:

6

-

karłowatość drzew, bardzo słaby wzrost, rozetkowatość liści

-

przesunięcie terminu dojrzewania owoców o 1,2,3 tygodnie

-

nierównomierne dojrzewanie

-

pękanie owoców wzdłuż szwu

SZKODNIKI:
Nasionnica trześniówka (Rhagoletis cerasi) - jest to muchówka. Postać dorosłą jest czarną, lśniącą
muchówką z żółto-pomarańczową tarczką między nasadą skrzydeł. Wylot nasionnicy rozpoczyna się
w końcu maja lub na początku czerwca., gdy temp. gleby jest wyższa niż 13°C. Składanie jaj do
owocu rozpoczynają ok. 7 dni po wylocie. Zwalczanie w oparciu o sygnalizację żółtymi tablicami
lepowymi.
Śluzownica ciemna (Caliroa limacina) - błonkówka. Liście są zeszkieletowane przez
ślimakowate larwy w końcu czerwca lub sierpniu. W ciągu roku pojawiają się dwa pokolenia -drugie
wyżądza większe szkody.
Mszyca czereśniowa (Myzus cerasi) - pluskwiak z rodziny mszycowatych. Gatunek

dwudomowy. Migruje z czereśni na gatunki przytulii i przetacznika. Uszkodzone liście czereśni
silnie się skręcają tworząc na wierzchołkach jakby gniazda. Pędy są zahamowane we wzroście i
skręcone. Silne uszkodzone liście i wierzchołki pędów zasychają.

Przędziorki
Gąsienice zjadające liście

Cechy intensywnego sadu czereśniowego:

produkcja owoców deserowych wysokiej jakości (tzn. owoce duże powyżej 8g, nie
popękane, nie zarobaczywione, twarde, trwałe, odmiany o różnej barwie)

produkcja owoców przez długi okres czasu (odmiany o różnym terminie dojrzewania)

wysokie plony z 1 ha (powyżej 15ton)

zabezpieczenie owoców przed opadami deszczu i gradu za pomocą daszków
foliowych (ochrona przed pękaniem owoców)

zabezpieczenie owoców przed ptactwem (okrywanie drzew siatkami, aparatura
akustyczna)

nawadnianie

słaby wzrost drzew (podkładki karłowe)

7

Stosowane w produkcji podkładki dla wiśni i czereśni

Podkładka

Gatunek

Uwagi

generatywne

Czereśnia ptasia

(dla CZ. i W.)

Prunus avium

głęboki, silny palowy system

korzeniowy

gleby żyzne, głębokie, nie lekkie

możliwe przemarzanie sytemu

korzeniowego

silny wzrost drzew
typy selekcyjne: Alkavo, PTU

Antypka

(dla W. i CZ.)

Prunus mahaleb

bardziej wytrz. na m. niż cz.p.

słabszy wzrost: -20% do cz.p.

wszystkie rodzaje gleb
bardzo dobra adaptacja z

lokalnymi warunkami

nie do końca zgodna fizj. z cz.

typy selekcyjne: Popiel i Piast

wegetatywne

F12/1

(dla CZ. i W.)

Prunus avium

silny wzrost
dobre zrastanie z odmianami

wiśni i czereśni

gleby żyzne

wytrzymalsza na mróz od cz.p.

wyrównany wzrost drzewek

Colt

(dla CZ. i W.)

P. avium x P. cerasus

wzrost: -20-30% do F12/1

mała wytrzymałość na mróz

niezgodność z niektórymi

odmianami

PHL B

(dla CZ.)

Prunus avium

wzrost: -30% do F12/1

lepiej rozwinięty system

korzeniowy niż PHL A

słabsze gleby

niezgodność z niektórymi

odmianami

Gisela 5

(dla CZ.)

P. cerasus x P.canescens

wzrost: -40-50% do F12/1

duża wytrzymałość na mróz

zgodność z wieloma odmianami

PHL A

(dla CZ.)

Prunus avium

wzrost: -40-50% do F12/1

niezgodność z niektórymi

odmianami

żyzne gleby

8

Objaśnienia do tabel:

+++ wzrost silny, wrażliwość na choroby bardzo duża, owoce duże (>5g), plenność duża
++ wzrost średnio silny, wrażliwość na choroby średnia, owoce średnie (4,0-5g) , plenność duża
+ wzrost słaby, wrażliwość na choroby mała, owoce małe (3,5-4,0g), plenność duża



ogólna ocena odmiany bardzo dobra



ogólna ocena odmiany średnio dobra



ogólna ocena odmiany, odmiana z zastrzeżeniami (zawodna w produkcji)

pochodzenie odmiany

wzrost drzewa

cechy owoców

termin dojrzewania

ocena i przydatność odmiany

9

Debreceni Bötermo

Węgry, klon Pandy

Wzrost: +++
Korona: przewodnikowa, wyniosła
Owocowanie: krótkopędy
Samopylność: +

Wielkość: +++
Kolor: czerwony
Sok: czerwony

I dek. VII

NOWOŚĆ 

sokowa
czerecha
sady towarowe
amatorska

plenność ++

ciepłe stanowiska

Drobna plamistość

liści

+

Monilioza +

Rak bakteryjny +

10

North Star

USA, English Morello x Serbian Pie

Wzrost: +/++
Korona: przewodnikowa, kolista
Owocowanie: krótkopędy
Samopylność: +

Wielkość: ++
Kolor: czerwona
Sok: ciemnoczerwony

p. VII

tracąca na znaczeniu

sokowa

kwaśna

sady towarowe, przetwórcza, deserowa

amatorska

plenność ++

Drobna plamistość

liści

0+

Monilioza

+++

Rak bakteryjny ++

11

Kelleris 16

Dania, Ostheimska x Marchijska (cz)

Wzrost: +++
Korona: odwrotnie stożkowata, krucha
Owocowanie: krótkopędy/długopędy
Samopylność: +

Wielkość: ++
Kolor: czarnowiśniowy
Sok: ciemnoczerwony

II dek VII

sprawdzona, pewna odmiana

sokowa
czerecha

sady towarowe, deserowa!!, przetwórcza

amatorska

plenność +++

umiejętne prowadzenie korony

Drobna plamistość

liści

++

Monilioza

+++

Rak bakteryjny ++

12

Nefris

AR Lublin, prof. S. Zaliwski, siewka Łutówki

Wzrost: +/++
Korona: owalna, średnio zagęszczona
Owocowanie: długopędy/krótkopędy
Samopylność: +

Wielkość: +++/++
Kolor: ciemnoczerwony
Sok: ciemnoczerwony, bardzo kwaśny

po poł. VII

tracąca na znaczeniu

sokowa

kwaśna

sady towarowe, przetwórcza!!!!!

amatorska

plenność +++

Drobna plamistość

liści

++

Monilioza

+++

Rak bakteryjny ++++

13

Groniasta z Ujfehertoi

Węgry, siewka Pandy

Wzrost: +++
Korona: jajowata, średnio zagęszczona
Owocowanie: krótkopędy
Samopylność: +/-

Wielkość: +++
Kolor: czerwony
Sok: jasnoczerwony

III dek. VII

nie zyskująca na znaczeniu

sokowa
czerecha
sady towarowe, deserowa, przetwórcza
amatorska

plenność ++/+

ciepłe stanowiska

Drobna plamistość

liści

+

Monilioza

++/+

Rak bakteryjny +

14

Łutówka

Francja?, Dania?, XIXw.

Wzrost: ++/+
Korona: kulista, płaczliwa, łatwo zagęszczająca się
Owocowanie: długopędy
Samopylność: +

Wielkość: +++/++++
Kolor: ciemnoczerwony
Sok: ciemnoczerwony

VII/VIII

podstawowa odmian

sokowa

kwaśna

sady towarowe, przetwórcza!!!

plenność ++++

nierównomierne dojrzewanie

klony: IR-2, P-7, Schattenmorelle

Drobna

plamistość

liści

+++

Monilioza

++

Rak

bakteryjny

+

15

16

Odmiana

Zbiór

Wzrost

drzew

Plenność

Masa

owocu

(g)

Barwa skórki Pękanie

Wytrz.

na mróz

Rak

bakter.

Przydatność

Rivan

I

++

+++

4,5-5,5 ciemnoczerwona

++

+++

++/+

T,A

Burlat

III

++++

+++

6,6-7,0 ciemnoczerwona ++/+++

++

+

T, A

Karesova

III

++

+++

6,0-7,0 ciemnoczerwona

+

+++

+

A, T?

Vanda

IV

++

++++

7,0-8,0 ciemnoczerwona

-/+

+++

?

T

Vega

IV/V

++++

+++

7,5-8,5

jasna z

rumieńcem

++++G

+++

+

T, A

(monil.)

Techlovan

V

++

+++

8-12

ciemnoczerwona

++/+++

G

?/kw.++

+

?

T

Summit

IV-VI

++++

+++

9,0-

10,0

czerwona

++

+++

+

T, A

Lapins

VI

+++

+++

8,0-9,0 ciemnoczerwona

++

+/++

?

T, A (sam.)

Rainier

VII

+++

++++

7,5-8,5

jasna z

rumieńcem

+/++

+++

++

T

Kordia

VII/VIII

++

+++

8,0-9,0 ciemnoczerwona

++

+

+

T,A

Regina

VIII+

++

++

8,0-9,0 ciemnoczerwona

+

++

+

T,A

++++ bardzo duża, +++ duża, ++średnia, + mała, G – gnicie, T – odmiana towarowa, A – odmiana amatorska, sam.- odmiana
samopylna, monil. – wrażliwa na moniliozę, kw. - kwiaty

17

Odmiana

Zapylacze

Rivan

Vega, Burlat

Burlat

Vega

Karesova

Vega

Vanda

Stella

Vega

Karesova

Techlovan

Stella

Summit

Lapins

Lapins

Samopylny

Rainier

Ulster, Van

Kordia

Van

Regina

Sam, Bianca

18