MONIKA

DOKUMENTOWANIE ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH

Zasoby wód podziemnych to „ilość tych wód traktowana jako surowiec, wyrażana najczęściej w jednostkach
objętościowych na jednostkę czasu, zawarta w zbiorniku wód podziemnych, zlewni wód podziemnych lub innej
jednostce hydrogeologicznej” (Słownik …, 2002)

Podział zasobów wód podziemnych wg różnych kryteriów:

Kryterium

Genetyczne

(pochodzenie)

Hydrodynamiczne

(stan)

Sposób
zagospodarowania

Przestrzenne

(układ regionalny)

Natu

ra

ln

e

Wody
pochodzenia
atmosferycznego

(infiltracja opadów,
kondensacja

pary

wodnej)

Statyczne

(wiekowe)

Dynamiczne

(odnawialne)

Eksploatacyjne (E)

(dla ujęcia)

Dyspozycyjne (D)

(dla obszaru bilansowego)

Perspektywiczne (P)

(dla regionu)

Punktowe (E)

(pojedyncza studnia)

Lokalne (E)

(ujęcia wielootworowe)

Regionalne (D lub P)

(GZWP, Obszar bilansowy)

Wody
pochodzenia
geogenicznego

(wody

reliktowe,

juwenilne)

Sztuczne

(sztuczna infiltracja, wtłaczanie
wód, irygacja itp.)

Na podstawie obowiązującego prawa geologicznego i górniczego, wody podziemne dzielą się na:



wody zwykłe (słodkie), tj. wody “o zawartości substancji rozpuszczonych

poniżej 1 g/l i temperaturze poniżej 20

o

C” (wody te nie są kopaliną);

oraz wody zaliczone do kopalin :



solanki, tj. wody podziemne “o zawartości rozpuszczonych składników

mineralnych stałych, co najmniej 35 g/l, ze złoża w miejscowości Łapczyca,



wody lecznicze, tj. wody podziemne “niezanieczyszczone pod względem chemicznym i
mikrobiologicznym, o naturalnej zmienności cech fizycznych i chemicznych, spełniające co najmniej 1 z
następujących warunków:
1) zawartość rozpuszczonych składników mineralnych stałych – nie mniej niż 1 000 mg/dm

3

;

2) zawartość jonu żelazowego – nie mniej niż 10 mg/dm

3

(wody żelaziste);

3) zawartość jonu fluorkowego - nie mniej niż 2 mg/dm

3

(wody fluorkowe);

4) zawartość jonu jodkowego - nie mniej niż 1 mg/dm

3

(wody jodkowe);

5) zawartość siarki dwuwartościowej - nie mniej niż 1 mg/dm

3

(wody siarczkowe);

6) zawartość kwasu metakrzemowego - nie mniej niż 70 mg/dm

3

(wody krzemowe);

7) zawartość radonu - nie mniej niż 74 Bg (wody radonowe);
8) zawartość dwutlenku węgla niezwązanego - nie mniej niż 250 mg/dm3 :

- 250 – 999 mg/dm

3

(wody kwasowęglowe);

- od 1 000 mg/dm

3

(szczawa).

MONIKA

Do złóż wód leczniczych zaliczono wody podziemne występujące w 72 miejscowościach.



wody termalne, tj. gdy wydobywana woda podziemna “ma na wypływie z ujęcia

temperaturę co najmniej 20

o

C z wyjątkiem wód odprowadzanych z odwadniania

czynnych zakładów górniczych i odwadniania nieczynnych wyrobisk.

PODSTAWOWE AKTY PRAWNE W ODNIESIENIU DO GOSPODAROWANIA I OCHRONY WÓD PODZIEMNYCH

Nadrzędnymi aktami prawnymi obowiązującymi w Polsce są:
RAMOWA DYREKTYWA WODNA (RDW) Parlamentu Europejskiego i Rady Europy Nr 2000/60/EC z 23.10.2000
w sprawie ustanowienia ram działalności Wspólnoty w zakresie polityki wodnej (Dz.U. UE L 327, z 22.12.2000);
DYREKTYWA WÓD PODZIEMNYCH (DWP) Parlamentu Europejskiego i Rady Europy Nr 2006/118/EC z
12.12.2006 w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz.U. UE
L 372/19 z 27.12.2006).

Podstawowe akty polskiego systemu prawnego obejmują trzy ustawy:
PRAWO WODNE z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U. 2001 r., Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi zmianami)
PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE z dnia 9 czerwca 2011 r. ( Dz.U. 2011 r., Nr 163, poz. 981)
PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. 2001 r., Nr 62, poz. 627 z późniejszymi
zmianami)

Do wymienionych ustaw wydano kilkadziesiąt Rozporządzeń (Rady Ministrów i właściwych Ministrów:
Środowiska, Gospodarki, Zdrowia, MSWiA)

Rozporządzenia do Ustawy Prawo geologiczne i górnicze w zakresie dokumentowania zasobów wód
podziemnych:



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie korzystania z
informacji geologicznej za wynagrodzeniem

( Dz. U. 2011 r., Nr 292, poz. 1724)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 8 maja 2014 r. w sprawie dokumentacji
hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskie

(Dz. U. 2014 r., poz. 596)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych
wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga
uzyskania koncesji

(Dz. U. 2011 r., Nr 288, poz. 1696)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie sposobu i zakresu
wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji
geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych

(Dz. U., 2001 r. Nr 153, poz. 1781)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie gromadzenia i
udostępniania informacji geologicznej

(Dz. U., 2011 r. Nr 282, poz. 1657)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 23 czerwca 2014 r. w sprawie szczegółowych
wymagań dotyczących prowadzenia ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami
wiertniczymi

(Dz. U. 2014 r., poz. 812)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie rejestru obszarów
górniczych (Dz. U. 2011 r., Nr 286, poz. 1685)

Rozporządzenia do Ustawy Prawo wodne w zakresie dokumentowania zasobów wód podziemnych:



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 24 maja 2004 r. w sprawie wzorów tablic
informacyjnych o strefie ochronnej ujęcia wody

(Dz. U. 2004 r., Nr 136, poz.1457 z późniejszymi zmianami)

MONIKA



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu
oceny stanu wód podziemnych

(Dz. U. 2008 r., Nr 143, poz. 896)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu
prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych

(Dz. U. 2011 r., Nr 258, poz. 1550)



ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 29 marca 2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu
opracowywania planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy (Dz. U. 2013 r., poz. 578)

Rozporządzenia do Ustawy Prawo ochrony środowiska w zakresie dokumentowania zasobów wód
podziemnych:



ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko

(Dz.U. 2010 r., Nr 213, poz. 1397)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych
wymagań dotyczących innch dokumentacji geologicznch

(Dz. U. 2011 r., Nr 282, poz. 1656)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowych
wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż

(Dz. U. 2012 r., Nr 0, poz. 511)



ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód
mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych

(Dz. U. 2011 r., Nr 85, poz. 466)



USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007
r., Nr 75, poz. 493 z późniejszymi zmianami)

RDW (2000) – celem ogólnym jest powstrzymanie pogarszania się jakości wód (powierzchniowych i
podziemnych) i ich ochrona (ilościowa i jakościowa), a także poprawa stanu ekosystemów wodnych, lądowych i
terenów podmokłych – bezpośrednio zależnych od stanów wód.

Zgodnie z zapisami RDW:
„woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, ale raczej dziedziczonym dobrem, które musi być
chronione, bronione i traktowane jako takie”.
Zawiera ona: wytyczne, nakazy i postanowienia w dziedzinie polityki wodnej.

Podstawowymi obszarami prowadzonych działań i zarządzania, przyjętymi w RDW, są obszary dorzecza,
którego terytorium pokrywa się z obszarem zlewni lub grupy zlewni.

Przez zlewnię rozumie się obszar lądu, z którego cały spływ powierzchniowy wód jest odprowadzany przez
system strug, strumieni, potoków, rzek i kanałów do wybranego punktu biegu cieku.

Zintegrowane podejście do zasobów wód powierzchniowych i podziemnych wymuszone RDW

wskazuje na konieczność prowadzenia zrównoważonego gospodarowania wodami i opracowania bilansów
wodnogospodarczych w systemach zlewniowych.

Stan ilościowy i chemiczny wód powierzchniowych i podziemnych odnoszony jest do jednolitych części wód
powierzchniowych i podziemnych.

Jednolita część wód powierzchniowych (JCWPw) oznacza oddzielny i znaczący element wód
powierzchniowych taki jak: jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał, część strumienia, rzeki lub kanału,
wody przejściowe lub pas wód przybrzeżnych.

Jednolita część wód podziemnych (JCWPd) oznacza określoną objętość wód podziemnych występującą w
obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych.

MONIKA

DWP (2006) – celem podstawowym jest ocena i kontrola jakości jednolitych części wód podziemnych, a
zwłaszcza ich stanu ilościowego oraz stanu chemicznego tych wód, ze względu na ich znaczenie dla zdrowia
człowieka.

Zasoby wód podziemnych są postrzegane w DWP, jako cenne ze względu na możliwość ich wykorzystania do
celów komunalnych, rolniczych i przemysłowych, jak również nieodzowne dla funkcjonowania ekosystemów
lądowych od wód zależnych oraz utrzymania odpływu powierzchniowego rzek (w okresach suchych do 100%
rzeki są zasilane wodami podziemnymi).

Prawo wodne – dostosowane do przepisów RDW, stanowi o zasadach gospodarowania wodą zgodnie z
koncepcją zrównoważonego rozwoju, z uwzględnieniem kształtowania, ochrony i korzystania z wód i
zarządzania zasobami wodnymi. Stanowi o konieczności całościowego traktowania wód powierzchniowych i
podziemnych z uwzględnieniem ich ilości i jakości.

Korzystanie z wód polega na ich używaniu na potrzeby ludności oraz gospodarki i polega na korzystaniu
powszechnym, zwykłym lub szczególnym.

Powszechne korzystanie z wód przysługuje każdemu i służy do zaspokajania potrzeb osobistych,

gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych do ich poboru, a
także do wypoczynku, uprawiania turystyki i sportów wodnych.

Właścicielowi gruntu przysługuje zwykłe korzystanie z wód stanowiących jego własność oraz z wody

podziemnej znajdującej się w jego gruncie i służy do zaspokojenia potrzeb własnego gospodarstwa domowego
oraz gospodarstwa rolnego.

Na wykonanie urządzenia wodnego właściciel gruntu musi posiadać pozwolenie wodnoprawne.

Szczególnym korzystaniem z wód jest korzystanie wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykłe.

Nie stanowi zwykłego korzystania z wód:
- nawadnianie gruntów lub upraw wodą podziemną za pomocą deszczowni;
- pobór wody powierzchniowej lub podziemnej w ilości > niż 5 m

3

/d;

-

korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej;

-

rolnicze wykorzystanie ścieków lub wprowadzanie do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków, jeżeli
ich łączna ilość jest > niż 5 m

3

/d.

Pozwolenie wodnoprawne to dokument wydawany przez władze samorządowe (najczęściej starostę)

zezwalający na szczególne korzystanie z wód i precyzyjnie określający zasady tego korzystania.

Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na:

-

szczególne korzystanie z wód;

-

wykonywanie urządzeń wodnych;

-

gromadzenie ścieków.

Pozwolenie na szczególne korzystanie z wód jest jednocześnie pozwoleniem na wykonanie urządzeń

wodnych służących do tego korzystania.

Aby uzyskać pozwolenie wodnoprawne, należy wraz z wnioskiem o wydanie pozwolenia wodnoprawnego
złożyć:

- decyzję o warunkach zabudowy lub wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego, jeżeli plan ten został sporządzony;
- opis planowanej działalności (sporządzony w języku nietechnicznym);
- operat wodnoprawny.

MONIKA

Do operatu, na podstawie którego wydaje się pozwolenie wodnoprawne na pobór wód podziemnych

oraz na odwodnienie zakładu górniczego lub obiektu budowlanego za pomocą otworów wiertniczych, dołącza
się dokumentację hydrogeologiczną.

PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE – dotyczy m.in.:

-

wykonywania prac geologicznych w celu poszukiwania i rozpoznawania oraz dokumentowania
zwykłych (słodkich) wód podziemnych;

-

wykonywania prac geologicznych w celu poszukiwania i rozpoznawania oraz dokumentowania wód
podziemnych zaliczonych do kopalin (na podstawie koncesji);

-

wydobywania kopalin ze złoża (na podstawie koncesji),

-

wprowadzania do górotworu wód pochodzących z odwodnienia zakładów górniczych oraz
wykorzystanych solanek, wód leczniczych i termalnych.

Ustawy nie stosuje się m.in. do:

-

korzystania z wód w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami;

-

wykonywania ujęć wód podziemnych do głębokości 30 m na potrzeby zwykłego korzystania z wód.

Prace geologiczne obejmujące roboty geologiczne mogą być wykonywane tylko na podstawie projektu prac
geologicznych.

Do wniosku o udzielenie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie wód zaliczonych do kopalin należy

dołączyć projekt prac geologicznych.

Wyniki prac geologicznych, wraz z ich interpretacją oraz określeniem stopnia osiągnięcia zamierzonego

celu, należy przedstawić w dokumentacji geologicznej.

Dokumentację hydrogeologiczną sporządza się w celu:

1) Ustalenia zasobów wód podziemnych;
2) Określenia warunków hydrogeologicznych w związku z:

a) projektowaniem odwodnień do wydobywania kopalin ze złóż,

b) wtłaczaniem wód do górotworu,

c) projektowaniem odwodnień budowlanych otworami wiertniczymi,

d) projektowaniem inwestycji mogących zanieczyścić wody podziemne, w tym składowaniem

odpadów na powierzchni,

e) bezzbiornikowym magazynowaniem substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym

w podziemnych wyrobiskach górniczych,

f) ustanawianiem obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych,

g) zakończeniem lub zmianą poziomu odwadniania likwidowanych zakładów górniczych.

Udokumentowane wody podziemne, w granicach projektowanych stref ochronnych ujęć oraz

obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych, uwzględnia się w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego.

Do wniosku o udzielenie koncesji na eksploatację wód zaliczonych do kopalin oraz po ich

wykorzystaniu, wtłaczanie do górotworu należy dołączyć projekt zagospodarowania złoża i przyjętą
dokumentację hydrogeologiczną.

MONIKA

SYSTEMATYKA ZASOBÓW ZWYKŁYCH WÓD PODZIEMNYCH

ZASOBY ZWYKŁYCH WÓD PODZIEMNYCH

=

-

ZASOBY DYSPOZYCYJNE

ZASOBY ODNAWIALNE

ZASOBY NIENARUSZALNE

Ograniczenia środowiskowe (A), ochronne (B), warunki
hydrogeologiczne (C) i techniczno-ekonomiczne (D) pozyskiwania wody

ZASOBY EKSPLOATACYJNE UJĘĆ (ŹRÓDEŁ)

WÓD PODZIEMNYCH

A

B

C

D

ZASOBY WZBUDZONE W WARUNKAH EKSPLOATACJI
WÓD PODZIEMNYCH (zdepresjonowania zwierciadła wody)

Dodatkowa
retencja

Przesiąkanie

Infiltracja
brzegowa

Przyrost infiltracji
efektywnej opadów

ZASOBY NIENARUSZALNE WÓD PODZIEMNYCH

ZASOBY ODNAWIALNE WÓD PODZIEMNYCH

ZASOBY STATYCZNE
STAŁE I ZMIENNE

ZASOBY DYNAMICZNE
STAŁE I ZMIENNE

P

O

D

Z

IA

Ł

A

D

M

IN

IS

T

R

A

C

Y

J

N

O

-P

R

A

W

N

Y

S

Y

S

T

E

M

A

T

Y

K

A

H

Y

D

R

O

G

E

O

L

O

G

IC

Z

N

A