Zasoby wód podziemnych. Podział zasobów i metody wyznaczania.
ZASOBY WÓD PODZIEMNYCH: jest to ilość wód podziemnych traktowanych jako surowiec, wyrażona najczęściej w jednostkach objętościowych na jednostkę czasu, zawarta w zbiorniku wód podziemnych, zlewni wód podziemnych lub innej jednostce hydrogeologicznej. Najogólniejszy podział zasobów wód podziemnych wynika ze sposobu ich występowania i powstawania (zasoby naturalne, zasoby sztuczne) oraz ich dynamiki (zasoby odnawialne - dynamiczne, zasoby statyczne). W zależności od rodzaju i zakresu ich rozpoznania rozróżnia się zasoby dyspozycyjne i zasoby eksploatacyjne.
Zasoby naturalne - zasoby wód podziemnych powstające pod wpływem czynników przyrodniczych, takich jak - opady atmosferyczne, infiltracja, kondensacja pary wodnej, procesy juwenilne.
Zasoby sztuczne - zasoby wód podziemnych powstające na skutek działalności człowieka, takiej jak sztuczne zasilanie, piętrzenie wód powierzchniowych, irygacja, a także piętrzenie wód podziemnych.
Zasoby odnawialne (dynamiczne) - ilość wody, która przepływa przez przekrój poziomu wodonośnego zbiornika wód podziemnych wyrażona w jednostkach objętości na jednostkę czasu. Qd=k*I*(`suma' od i=1 do n)Hśr*B
Zasoby statyczne (wiekowe) - całkowita objętość wody wolnej, zawartej w porach i innych próżniach zbiornika wód podziemnych, a która może się odsączyć pod wpływem siły ciężkości, określona dla danej chwili niezależnie od ruchu wody. Wyrażona jest w jednostkach objętościowych jako iloczyn objętości zbiornika i współczynnika odsączalności Q=FHμ.
Zasoby stałe - wielkość zasobów, która występuje w jednostce czasu przy najniższym w wieloleciu stanie zwierciadła wód podziemnych.
Zasoby zmienne - część zasobów statycznych lub dynamicznych między najniższym a najwyższym w wieloleciu stanem zwierciadła wód podziemnych.
Zasoby dyspozycyjne - ilość wód podziemnych zbiornika lub jego części nadających się i możliwych do wykorzystania gospodarczego przy zachowaniu ograniczeń związanych z wymaganiami ochrony środowiska naturalnego.
Zasoby eksploatacyjne - zasoby wód podziemnych możliwe do pobrania z ujęcia w jednostce czasu, w określonych warunkach hydrogeologicznych, środowiskowych, technicznych i ekonomicznych.
Zasoby regionalne - zasoby wód podziemnych określonego regionu hydrogeologicznego, struktury hydrogeologicznej lub innego obszaru o powierzchni odpowiadającej regionowi. W ustaleniu ich wielkości uwzględnia się zarówno zasoby statyczne, jak i zasoby dynamiczne przy założeniu gwarantowanej ich wielkości o określonym przedziale czasowym.
Zasoby sprężyste - ilość wody, jaka wyzwala się wskutek wywołanego zmniejszenia ciśnienia piezometrycznego prowadzącego do objętościowego zmniejszenia porów. Wielkość tych zasobów zależy m.in. od współczynnika pojemności sprężystej. Ich udział w całkowitych zasobach wód podziemnych naporowych jest niewielki.
Zasoby wzbudzone - dodatkowe ilości wody w bilansie wód podziemnych, które po stronie „dodatniej” można uwzględnić w przypadku, kiedy na skutek eksploatacji wody i zdeprecjonowania płytko występującego zwierciadła następuje redukcja ewapotranspiracji, a tym samym wzrasta wielkość infiltracji efektywnej.
Metody szacowania zasobów eksploatacyjnych oparte są głównie na prawach dynamiki wód podziemnych z uwzględnieniem bilansu wodnego i właściwości budowy geologicznej. W obecnym stanie rozwoju hydrogeologii wystarczającą ścisłość obliczeń zasobów eksploatacyjnych można osiągnąć na podstawie stałych obserwacji wód podziemnych w czasie długotrwałych pompowań próbnych, prowadzonych przy różnych depresjach aż do maksymalnych wydajności. Przed przystąpieniem do szacowania zasobów eksploatacyjnych powinny być poznane zasoby dynamiczne i statyczne. Do szacowania zasobów eksploatacyjnych można stosować, zależnie od warunków, następujące metody: ocena na podstawie teoretycznych obliczeń wydajności studni; ocena na podstawie próbnych pompowań pojedynczych lub zespołowych; ocena na podstawie ograniczonej ekstrapolacji wyników próbnych pompowań; ocena na podstawie analogii do wyników wieloletniej eksploatacji ujęć pracujących w takich samych lub podobnych warunkach hydrogeologicznych; ocena na podstawie szczegółowej analizy bilansu wód podziemnych; ocena na podstawie badań modelowych. Przy obliczaniu zasobów dyspozycyjnych większych basenów i niecek artezyjskich dobre wyniki daje metoda Płotnikowa. Gdy eksploatuje się wody podziemne za pomocą kilkudziesięciu lub kilkuset studni, wzajemnie na siebie oddziałujących, powstaje rozległy lej, rozciągający się na wiele kilometrów. Maksymalna depresja wystąpi w przybliżeniu w punkcie wyznaczonym przez środek geometryczny układu studzien. Na podstawie danych można określić funkcyjną zależność między depresją a ilością pobieranej wody. Płotnikow oblicza jednostkową depresję regionalną Sr=(1000S)/Q