LAVIETIDHAR

OSAMA

Osama

PRZEŁOŻYŁ
GRZEGORZKOMERSKI

DlaElizabeth,któraniezniknęła.
„Zaczynaćnależyodpotężnegowybuchu”
MikeLongshott
Spistreści
Spistreści..........................................................................................................................4
PrologFałszywyjemeńskipaszport.................................................................................7
CzęśćpierwszaTajnawojna.............................................................................................9
Kałużeświatła.................................................................................................................10
Chmurapierzchającychgekonów...................................................................................12
Zaryskobietywśróddeszczu..........................................................................................14
Drugabomba...................................................................................................................17
Nieziemskapowierzchnia,przypominającamapęKsiężyca..........................................18
Jakiśfacetstałiczytałgazetę.........................................................................................23
Warstwabiało-żółtejfarby..............................................................................................26
Caravanadelamuerte...................................................................................................29
Uwięzionyśpiewżywychżab.........................................................................................31
WpodróżyZimneibezwodnemorze.............................................................................33
Czarnetraperki................................................................................................................36
Pustkadźwięku...............................................................................................................38
CzęśćdrugaSkrzynkakontaktowa.................................................................................40
Każdemiejscejestdobre,żebysięnapić........................................................................41
Ciepłe,bezpiecznemiejsce.............................................................................................43
Pustekomórkiwplastrzemiodu.....................................................................................46
Jedenznas......................................................................................................................47
Zawóddetektyw..............................................................................................................51
Każdyjestskądś..............................................................................................................53
ParkMonceau.................................................................................................................56
Fabriques.........................................................................................................................58
Taniegarnituryiamerykańskiegłosy.............................................................................62
Grubas.............................................................................................................................65
Ślepauliczka...................................................................................................................71
WpodróżyZłepociągi...................................................................................................74
Czerwone,rozkwitającekwiaty......................................................................................76
CzęśćtrzeciaNiewyraźni................................................................................................78
Aniołchrześcijańskiejmiłości........................................................................................79
RomeoiJulia..................................................................................................................82
Rozmowynapogrzebie..................................................................................................85
Zapomniećdetektywa.....................................................................................................87

Mięśniakiicwaniaki.......................................................................................................90
Posiłekskazańca.............................................................................................................93
Toczymywojnę,ajajestemnaniejżołnierzem.............................................................97
Zainteresowaniaumarłych..............................................................................................98
Smakprawdy..................................................................................................................99
Tropgraffiti...................................................................................................................100
AniołzSt.Giles............................................................................................................102
Jedynywyraźnytrop.....................................................................................................105
WmiejscuLudziesąjakchmury..................................................................................106
Krótkahistoriasnów.....................................................................................................108
CzęśćczwartaWCasablance.......................................................................................112
Tajemniczezapisywumyśle........................................................................................113
Ciałowbibliotece.........................................................................................................116
Odkrywcazniemegofilmu...........................................................................................119
Żałobawdrobinkachkurzu..........................................................................................121
Funtkłaków..................................................................................................................123
Matkakukułek..............................................................................................................125
Noże,ciała,wazyibogowie.........................................................................................127
Śmiecinapustyni..........................................................................................................129
OstatniasprawaMo......................................................................................................131
Znowuzagubiony.........................................................................................................133
Inny,lepszyświat.........................................................................................................135
Londynpopółnocy.......................................................................................................137
Wszędziedobrze...........................................................................................................141
Mężczyznawbobrowejczapie.....................................................................................144
ZapomnijoChinatown.................................................................................................146
Piekłojestopuszczonąstacją........................................................................................148
Barwysińca,granatowewśródczerni..........................................................................151
Uchodźcy......................................................................................................................153
OvertheRainbow.........................................................................................................156
NapadnaFrithStreet22...............................................................................................160
Złożonawharmonijkękartka.......................................................................................164
PodróżListzAmeryki..................................................................................................166
Alewkrótce...................................................................................................................168
Drugainwazja...............................................................................................................170
Zamykamdrzwi............................................................................................................171
CzęśćpiątaUcieczkazNowegoJorku.........................................................................173
Czychcepancośzgłosić?............................................................................................174
Sztucznydzień..............................................................................................................176
Wieżowcewyciągałysiękuniebu................................................................................179
Stroniceksiążki.............................................................................................................182
Cobybyło,gdyby.........................................................................................................185
Osamawersum...............................................................................................................187
JaserceOsama..............................................................................................................190
Ciemnaarabica.............................................................................................................193
Stanzagrożenia.............................................................................................................195
Cela...............................................................................................................................198

Filmowedrzwi..............................................................................................................200
Prostokątbiałegoblasku...............................................................................................203
PodróżOpowieściduchów...........................................................................................204
CzęśćszóstaKońcówka................................................................................................209
Pocztówki......................................................................................................................210
Zanikanie......................................................................................................................213
Wątki.............................................................................................................................215
Time..............................................................................................................................217
Popołudniowesny.........................................................................................................219
CzarnyPiach.................................................................................................................222
Longshott......................................................................................................................223
Luksusczekania............................................................................................................225
Przybierającyksiężyc...................................................................................................226
Ubywanie......................................................................................................................228
Kopia.............................................................................................................................230
Joe.................................................................................................................................232
EpilogDeszczowekałuże.............................................................................................235

Prolog

Fałszywyjemeńskipaszport
HotelHilltopstoiwcentrumNairobi,przyNigiramaRoad.Naulicyprzedbudynkiemtłocząsię

pucybuci,sprzedawcyzdrapek,taksówkarze;wzapylonychsklepachmożnakupićprzyborypiśmiennicze,
ryż,pochodzącezZanzibaruprzyprawy,konserwyiświeżepomidory;niecodalejdziałahinduska
restauracja.Elektrycznewiatrakimieląwniskichpomieszczeniachpełnekurzupowietrze.SamHilltopto
podupadłanoclegownia,obsługującagłówniepodróżującychzplecakamistudentów.

Mężczyźnizpokoju107Aniebylistudentami.Zameldowalisię,korzystajączpodrobionych

paszportów,ikończyliprzygotowaniadopopełnieniamasowegomordu.Samisiebie,byćmoże,za
mordercównieuważali,aczkolwiekzostalibyzatakichuznaniwmyślzarównoamerykańskiego,jaki
kenijskiegokodeksukarnego.Wierzyli,żedziałająwimieniuBoga,imożliwenawet,żesięniemylili.
Bógbowiemstanąłpoichstronie.Wkrótcezrealizowaliswójplan.

***

MohammedOdehpojawiłsięwNairobiwewtorekczwartegosierpnia.Przyjechało7:30rano

nocnymautokaremzMombasyiwylegitymowałsięwhoteluHilltopfałszywymjemeńskimpaszportem.
Zająłpokój102B.Położyłsięspaćiwstałtużprzedpołudniem.Wtedyspotkałsięzpozostałymi.Był
przebranywstrójmuzułmańskiegoduchownego,całościdopełniaładługabroda.Powszystkimzmienił
ubranie,włożyłspodnieikoszulę.Pozbyłsiętakżezarostu.

Wyjechałwśrodępóźnymwieczorem.KilkaostatnichgodzinwNairobispędziłnazakupach.
NaMoiAvenue,nieopodalamerykańskiejambasady,skorzystałzusługpucybuta.O22:00wsiadłna

pokładlecącegodoPakistanusamolotu.

***

Siódmegosierpniawypadałpiątek.AmbasadorStanówZjednoczonychmiałtegodniaumówione

spotkaniezkenijskimministremhandlu,JosephemKamotho,wsiedzibiebankuspółdzielczegoUfundi,w
pobliżuambasady.AmbasadaUSAzajmowałabetonowybudynek,liczącysobiesiedempięter,zktórych
pięćznajdowałosięnadziemią,adwapodpowierzchnią.Naposterunkunumerjedensłużbę
wartownicząpełniłkapralpiechotymorskiejSamuelGonite.Dowódcazmiany,sierżantCross,
wykonywałobchód.

MohamedRaszidDaudAl-Owhalibyłtegorankaubranywczarnebuty,białąkoszulęzkrótkim

rękawem,niebieskiedżinsyimarynarkę.Miałprzysobieberettękaliber9milimetróworazczterygranaty
ogłuszające.Ogodzinie9:20wykonałtelefon.CiężarówkamarkiToyotaDyna,jużwcześniejzostała
wyładowanaośmiusetkilogramamitrotylu,butlamigazowymi,akumulatorami,detonatorami,nawozemi
workamizpiaskiem.Al-Owhalizająłmiejscepasażera.ZakierownicąsiedziałSaudyjczykimieniem
Azzam.Drogętoyocieotwierałbiałydatsunpickup,prowadzonyprzeztrzeciegomężczyznę,znanego
wspólnikomjakoHarun.

Wpobliżeambasadydotarlitużprzedgodziną10:30.Azzamskierowałciężarówkęnaparkingztyłu

budynku.Zzaogrodzeniawyjeżdżaławłaśniefurgonetkapocztowa.Przepuściłjąipodjechałdoszlabanu.
Al-Owhaliwysiadłzszoferki.Ruszyłjużkusamotnemuwartownikowi,kiedydotarłodoniego,że
marynarkę-wrazzberettą-zostawiłwsamochodzie.Wciążjednakmiałgranaty.Krzyknąłdożołnierza,
każącmupodnieśćszlaban.Tenodmówił.Al-Owhaliwyszarpnąłzawleczkęirzuciłgranatwkierunku
wartownika.Nastąpiłwybuch.Strażnikuciekł,wszczynającalarm.AzzamwyciągnąłzmarynarkiAl-

Owhalegopistoletiotworzyłogieńwstronęokienambasady.Al-Owhalipuściłsiębiegiemprzedsiebie.
ChwilępóźniejAzzamnacisnąłprzyciskdetonatora.

***

Eksplozjawydarławziemikrater.Szybybudynkuposzływdrobnymak,betonsiękruszył,

mężczyźniikobietyumierali,frunącwpowietrzu.PobliskąalejęHaileSelasjeusiałgruz.

Wychodzącenaulicęoknabankuspółdzielczegozostałyzdmuchnięteprzezfalęuderzeniową.
Amerykańskiambasadorpadłnaziemięistraciłprzytomność,poraniłygookruchyszkła.Niewielka,

stojącazaambasadąsiedzibabankurunęłanaawaryjnygeneratorprąduwkancelarii,przezcotysiące
litrówolejunapędowegowylałysięprostodopiwnicambasady.Paliwochwyciłoiskrę.

Watakustraciłożyciedwieściedwanaścieosób.Ranyodniosłyczterytysiące.Pewnakobieta,

kenijskaherbaciarkazbiurabankuUfundi,zostałauwięzionapodruinami.NazywałasięRoseWanijku.
Ratownicy,żołnierzepiechotymorskiejiczłonkowiespecjalnejjednostkizIzraela,próbowalidoniej
dotrzeć.Mielizniąnieprzerwanykontakt.Czekałapogrzebanaprzezpięćdni.

Zmarłanakilkagodzinprzedtym,jakudałosiędoniejdokopać.

***

MohammedOdehwylądowałwKaraczirankiemsiódmegosierpnia,niedługopoataku.Gdy

przechodziłprzezkontrolę,radiopodałopierwszewiadomościozamachu.Uśmiechnąłsię.

Przemierzyłhalęlotniskaiwyszedłnasłońce.Nazewnątrzznalazłbudkętelefonicznąiwybrał

numer.

-Emirze?-odezwałsiędomilczącejsłuchawki.Zaczerpnąłgłębokotchu.-ZBożąpomocą,

odnieśliśmysukces.

Częśćpierwsza

Tajnawojna

Kałużeświatła
SpadającelatemnaWientianpromieniesłońcasprawiają,żemuryiludzienabierają

przezroczystości.Narogachuliczbierająsiękałużeświatłaiprzejeżdżająceprzeznieskutery
rozchlapująblasknawitrynysklepówiwnurtpłynącychkuMekongowikanałów.

Słońceplamikoszuleciemnymiśladamipotuizmuszapsydoposzukiwaniaochłodywcieniu

zaparkowanychsamochodów.Ulicznihandlarzesnująsięleniwiezastertamibambusowychkoszy,za
góramiowocówibagietekzczerwonąodprzyprawwieprzowiną.

Całemiastojakbyzamieraiczekazlśniącąskórąnanadejściedeszczu,któryprzyniósłbychociaż

nieznacznąulgę.

Joeodłożyłksiążkęnaniskibambusowystolikiwestchnął.Wstojącejprzednimmałej

porcelanowejfiliżancestygłamocnakawazgórLaosu,posłodzonadwiemałyżeczkamicukru-
przesadnie,zdawałsobiesprawę,aletakasmakowałamunajbardziej.Obokstałapopielniczkazdwoma
niedopałkami.Nablaciespoczywałatakżemiękkapaczkapapierosówizapalniczka„Zippo”,prosta,bez
zdobień.Siedział,jakcorano,wniewielkiejkafejceprzytarguTalatSao,wcentrumWientianu.
Przyglądałsięprzechodzącymzaoknemdziewczynom.

Książkabyłasfatygowana,wydrukowananamarnejjakościpapierzeimiałamiękką,krzykliwie

barwnąokładkę.Ilustracjaukazywałasypiącysięwgruzywielopiętrowybudynek,zapylonąafrykańską
ulicęiuciekającychprzedwybuchemludzi.TytułgłosiłMisja:Afryka,aniecomniejszeliteryponiżej
informowały,żejesttotrzecitomserii„OsamabinLaden-Mściciel”.Autorposługiwałsięnazwiskiem
MikeLongshott.Niemalnapewnobyłtopseudonim.

Joesięgnąłpopapierosyiwysunąłjednegozpaczki.Trzecidzisiaj.Zapaliłiwyjrzałnaulicę.W

powietrzusnułysiędelikatnedźwiękijazzowejmelodii.Przychodziłtutajcoranozeswegomieszkania
przySokpaluangRoad.Półgodzinnyspacerwiódłgoprzezdworzecautobusowyitarg,gdziehandlowano
warzywamiiowocami.Mijałklekocącetuk-tuki,psy,rozgdakanekuryisporychrozmiarówtablicę
informacyjnązhasłem„UtrzymujKrajwCzystości-DobrzyObywateleZbierająŚmiecizUlicy”.
PrzechodziłprzezprzejściedlapieszychiwchodziłnaTalatSao-PorannyTarg-bydotrzećwreszciedo
niewielkiej,klimatyzowanejkawiarni,którarolęjegobiuraspełniałaowieleczęściejniżtooficjalne.

Siedziałtamdługoiniebyłprzeznikogoniepokojony.Wyglądającprzezokno,obserwował

witającychsięirozstających,uśmiechniętychprzyjaciół.Matkaprowadziłazaręcedwójkędzieci.
Trzechmężczyzndzieliłosiępapierosem,jakiśczasrozmawiali,gestykulując,wkońcuodeszli.Na
stopniachjednegozbudynkówpojawiłasiędziewczyna.

Wyglądałajakbynacośczekała.Pięćminutpóźniejzdomuobokwyszedłchłopak.Uśmiech

rozświetliłjejtwarziruszyli,chociażnieodezwalisiędosiebiesłowem.Odstronyparkingunadeszła
dźwigającakoszewieśniaczka.Biznesmenwgarniturzezszedłposchodachwtowarzystwieswejświty.
Wszyscyzniknęliwklimatyzowanymwnętrzuczarnegosamochodu.Joejużdawnotemustwierdził,żeo
poczuciesamotnościjestniekiedynajłatwiejwłaśniemiędzyludźmi.Nieprzeszkadzałomuto,leczgdy
taksiedział,odizolowanyodulicyprzejrzystąszybą,przezmomentczuł,żewypadłpozanurtczasu,że
wszystko,cołączyłogozresztąludzkości,zniknęło,zostałousuniętezniemalchirurgicznąprecyzjąi
pozostałojedyniecośprzypominającegofantomowykikut,kończynę,któranadalboli,choćjużjejniema.
Zaciągnąłsię,wypuściłzustkłąbdymu.Kilkapłatkówpopiołuopadłonaksiążkę.Joestarłjedłonią,
okładkęnaznaczyłaszarasmuga.

Wypiłostatniłykkawy.Nadniezostałajużtylkopianka.Zmieniłasięmuzyka,jazzustąpiłsmętnej

melodii,którąJoeznał,aczkolwieknieumiałsobieprzypomniećtytułuanigdziejąwcześniejsłyszał.
Zgasiłpapierosa.Ulicąprzeszłamaładziewczynkazpluszowymmisiem.Nastoletniuczeńwstarannie

wyprasowanychspodniachikoszuliniósłksiążki.Dwiedziewczynyspacerowałyzlodami.Chłopakw
białejkoszuliuśmiechnąłsięnaichwidok.

Odpowiedziałytymsamymiodeszlijużcałątrójką.PozbawionasłówpiosenkaniedawałaJoemu

spokoju,dręczyłagonieustępliwymwrażeniemnieokreślonejznajomości.Niecierpiałtegostanu.
Spojrzałponadbudynkaminanieboizauważyłprzemianę.

Trwająceprzezmgnienieokazaciemnienie,chwiloweprzygaśnięcieświatła.Leżącynachodniku

przedkawiarniąkawałekpapierudrgnąłjakbywiedzionywłasnąwoląiwzbiłsiękugórzeniczym
brudnybiałymotyl.Nadchodziłaporadeszczowa.

Joezapłaciłiwyszedłnazewnątrz.Przesileniedawałosięteżwyczućwzapachupowietrza.

Staruszkasprzedającawsklepienaprzeciwkoelementarzedonaukiangielskiegorównieżpodniosła
wzrokidostrzegłnajejobliczutęsamątęsknotę,którąodnalazłwsobie.

Ruszyłprzezparkingwysypanygrzechoczącymmupodstopamiżwirem.Gwizdałzasłyszaną

melodię.Dopierotużprzedbiuremuświadomiłsobie,żejesttostarapiosenkaDooleyaWilsona*,utwór
zzupełnieinnejzadymionejkafejki,zinnegomiejscaiczasu.

*DooleyWilson(1886-1953)-amerykańskiaktoripiosenkarz,najbardziejznanyzroliSama

pianistywCasablance.

Chmurapierzchającychgekonów
Kiedyszedłprzezszerokie,cienistealejecentrumWientianu,ponownieuderzyłogo,jakwyraźny

wpływnapejzażtegomiastawywarliJapończycy.Pośródniskich,tradycyjnychbudynkównaLanXang,
naprzykład,wyrastałanapołyukończonaskorupanowejsiedzibybankuKobayashi-wysokiejajoze
szkłaichromu,widocznenawetzbardzodaleka,ciałoobcewstatecznym,królewskimotoczeniu.Na
ścianiesklepu,przedktórympiętrzyłysięstraganyzestertamiananasów,arbuzówiowocówliczi,ponad
głowąbrązowoskóregowłaściciela(rodowitegoHmonga,jakoceniłJoe),siedzącegowcieniui
skręcającegosobiepapierosa,wisiałspłowiałyplakatukazującykłaniającychsięsobiezszacunkiem
laotańskiegokrólaicesarzaJaponii.Nadmonarchamiwidniałysłowa:„WspólnaStrefaAzjatyckiego
Dobrobytu”.Japoniębyłowidaćwsamochodachisłychaćwgłośnejmuzycebijącejtuiówdziez
głośników.Znaćjąbyłowreklamachszkółjęzykowych,obiecujących„PierwszorzędnyJapoński”oraz
„SkutecznąNaukęAngielskiegoKuLepszejPrzyszłościTwojejiTwoichDzieci”.

JoeprzeszedłnadrugąstronęaleiLanXangiwkrótceukazałamusięThatDam-
czarnastupa-widniejącanatleniebaniczymwspomnieniepodawnominionychwojnach.W

przeszłościbyłapokrytazłotemimieniłasięwpromieniachsłońca,aledrogocennąpowłokęzdarli
tajscybądźbirmańscynajeźdźcy-niktniemiałpewnościktórzy-iniezostałaodtworzona.W
szczelinachspękanychkamiennychstopnirosłatrawa.Miejscetchnęłospokojem,spodobałomusięod
samegopoczątku.Podszedłdozdewastowanegobudynkunarogu.Przedwejściemznajdowałsiędomek
dladuchów.Najegodziedzińcustałymaleńkiefigurki,leżałyofiaryzwhiskyiryżu,płonęłykadzidła.
Joenachwilęprzystanął,przyjrzałsię,poczymwszedłdociemnego,zakurzonegoichłodnegokorytarza.
Wspiąłsięposchodach,przyczymzauważył,żesamotnażarówkanakorytarzuznowusięprzepaliła.W
budynkupanowałacisza.Naparterzedziałałbarek,gdzieserwowanozupę,leczmałoktotenlokal
odwiedzał.Byłtutajrównieżantykwariatzksiążkami,jednaktenniezostałjeszczedzisiajotwarty.
Alfred-właściciel-musiałnajpierwotrząsnąćsięzresztekzeszłejnocyinakłonićsiebiesamegodo
pracy.Małoprawdopodobne,byzdołałtegodokonaćprzedpołudniem.

Joeotworzyłdrzwiswojegobiuraiwszedłdośrodka.Jakcodzieńrozejrzałsiępownętrzu.Okna-

niecobrudne-ukazywałydachyibezmiarniebanadMekongiem.Biurkobyłoproste,drewniane,

nielakierowane.Podjednąznógmeblatkwiławciśniętadlarównowagiwielokrotniezłożonakartka.Na
blaciewalałysięstaredokumenty,leżałmdłopobłyskującymetalowynóżdopapieru,stałyprzyciskdo
papieruwkształciesłonia,lampaiwykonanazpolerowanejskorupykokosapopielniczka.W
popielniczcewciążspoczywałwczorajszypopiółidwaniedopałki.Joezapamiętałsobie,byzwrócić
uwagęsprzątaczce,chociażtoakuratnigdynieprzynosiłopożądanychrezultatów.Nabiurkubrakowało
telefonu.

Wgórnejszufladziekryłasięnielegalna,tajlandzkapodróbkarewolweru„Smith&Wesson”kaliber

38orazopróżnionadopołowy-lubdopołowypełna,wzależnościodnastroju-butelkaczerwonego
johnny’egowalkera.

Wbiurzeznajdowałysięteż:plecionybambusowykosznaśmieci,podobniejakpopielniczka,

nieopróżniony;stalowaszafkanaakta,pusta,jeżelinieliczyćparyschodzonychczarnychbutów,odwa
numeryzamałychnaJoego,stanowiącychjedyneruchomościpozostawioneprzezpoprzedniegolokatora;
samotnyregałnaksiążki;wiszącynaścianieobrazekprzedstawiającypłonącepole-szkarłatnekwiaty,
dymwijącysięnapłótnieczarno-siwymismugami,majaczącawoddalisylwetkaczłowiekaz
niewidocznąwpożarzetwarzą-trzykrzesła,jednoza,dwaprzedbiurkiem;orazstojącawrogudoniczka
zkwiatem,którywyzionąłduchajużdawnotemu.

Zupełniejakwdomu.GdyJoewszedłnadobredośrodkaiprzymknąłzasobądrzwi,spłoszył

siedzącegonaścianiegekona.Gadwystrzeliłkugórze,natychmiastpojawiłysięnastępne.Widok
skojarzyłsięJoemuzwybuchem.Gekonypierzchałyodepicentrum-czyliodniegosamego.Uśmiechnął
się,podszedłdobiurkaiusiadł.Książkęrzuciłnablat.Gekonybyłyjedynymiistotami,zktórymidzielił
tenpokój.Zakażdymrazem,kiedytuprzychodził,odnosiłwrażenie,żejestichwięcejniżpoprzednio,i
bezprzerwyjestraszył,otwierającszufladęlubszurająckrzesłemopodłogę.Zawszeuciekały.Pewnego
dnianatknąłsięnasamotnegogadaprzycupniętegoprzykoszunaśmieci.Zwierzakmiałzranioną
przedniąlewąkończynęipozostawałwbezruchutakdługo,żeJoenabrałprzekonania,żezdechł.Zaczął
sięzastanawiać,cogospotkało-czywdałsięwbójkęzktórymśzpobratymców?Nigdysiętegonie
dowiedział.Kiedyspojrzałchwilępotem,gekonsięporuszył.Porazostatnizobaczyłgo,gdygad
wychodziłprzezszparępoddrzwiami.Wreszciezniknąłnawetkoniuszekogonaistworzonkoopuściło
bezpieczneschronieniebiura.

Joepomyślałopapierosie,alezrezygnował.Ustawiłkrzesłoprzodemdooknaiwyjrzał
nazewnątrz.Niebozasnuwałychmury,czućbyłowońnadciągającegodeszczu.
Zaryskobietywśróddeszczu
Ulewarozpętałasięnagle.Odległygromrozpadłsięnaokruchydźwiękówieksplodowałnaniebie

nadMekongiem.Wśródszarościzajaśniałabłękitnabłyskawica.Joepatrzyłprzezokno,obserwował
bosedzieckobiegnąceprzezkałuże,osłaniającesięprzedkroplamiwielkimniczymtacazielonym
liściem.Powietrzebyłowilgotne,pachniałoroślinamiiziemią.Joewiedział,żepóźniej,nocą,wychyną
zukryciaślimakiirusząulicaminiczymsennelokomotywy,zostawiajączasobąwyraźneślady.Wiedział
też,żeżabyuciesząsięluksusemsadzawek,którebyłydlanichniczymprzepysznewodnepałace.Wiatr
przyniósłzakończonyradiowymszumemurywekpiosenki.Wysokonaniebieprzeleciałsamotnyptak,
zatoczyłkołoizniknął-maleńkakropkanahoryzoncie.

Zobaczyłją,kiedydeszcztrochęzelżał,aprzezszczelinywpokrywiechmurspłynęłypierwsze

promieniesłońca.Szłaprzezulicę,zpochylonągłową,skupionanastawianiukolejnychkroków.Jezdnia
byłapusta.Kroplebyłyrzadkieiświeciłosłońce,leczJoeniewidziałjejtwarzy.Przezchwilęmiał
wrażenie,żecałyświatzamarł,stałsięnieruchomymtłemiżetadziewczynajestjegojedynymżywym
mieszkańcem.Potemchmuryzamknęłysięnapowrótikobietazniknęła.Joewestchnął,odwróciłsięod
oknaisięgnąłpopapierosy.

-Dzieńdobry-rozległsięcichygłostużobok.
Joedrgnąłiupuściłzippo,którezdążyłjużunieśćpółcalanadbiurko,Podniósłwzrok,Spojrzała

muwoczy.Miałazasobąokno,azaszybąjasnepromieniemieszałysięzdeszczem.Kroplestałysię
tysiącemszybujących,miniaturowychpryzmatów,-Niesłyszałem,kiedypaniweszła-powiedziałi
zerknąłnaniedomkniętedrzwi.

Dziewczynasięuśmiechnęła.
-Wydawałsiępantakizamyślony-odparła.-Niechciałamprzeszkadzać.
Byładrobnejbudowy,miaładługieciemnewłosy.Patrzyłalekkoskośnymioczamiichociażbyła

zdecydowanieEuropejką,figuręmiałaazjatycką,WEuropienapewnomiałabezustannykłopotze
znalezieniemubrańwodpowiednimrozmiarze,tutajniemogłamiećnajmniejszego.Uśmiechuwyraźnił
delikatnezmarszczkiwkącikachjejoczuiJoezastanowiłsię,czypowstaływskutekpłaczu,czy
wesołości.Samniewiedział,skądtaciekawość.

-Czymmogęsłużyć?-zapytał.
-Jestpandetektywem?-Nieusiadła,aJoejejtegoniezaproponował.Odniósłwrażenie,żekobieta

dobrzesięczuje,stojąctak,natlezmagającychsięzesobąsłońcaideszczu.Spróbowałumiejscowićjej
akcent.

-Ja...-podjąłiwzruszyłramionami.Machnąłrękąwskazująccałebiuro,cichnącydeszcz.-Oco

chodzi?-dodał.

Nieznajomapodestabliżej,zatrzymałasiętużprzybiurkuispojrzałananiego,Oceniała,jakbyzajej

pytaniemkryłosięwięcejniżzrozumiał.Dłońdziewczynyopadładoblatuispoczęłanaksiążce.Jej
palcezbadałygrzbietiokładkę.Podniosłająicofnęłasięwciążplecamidookna.Otworzyłapowieśći
przejrzałażółknącestronice.

-HotelHilltopstoiwcentrumNairobi,przyNigiramaRoad-przeczytała.Joezauważył,żenie

miałaproblemuzpoprawnym,wymówieniemnazwyulicy.-Naulicyprzedbudynkiemtłocząsię
pucybuci,sprzedawcyzdrapekitaksówkarze...

-Błąd-przerwałdziewczynie.
-Błąd!-zrobiłastropionąminę.
-Wydajemisię,żetamjest,przecinek,nie„i”-stwierdził.Cośmusięprzypomniało,jakbyjuż

kiedyśznałkogośztakimnawykiem,osobę,która,czytającnagłos,zmieniałaznakiprzestankowew
słowa.Kogoś,ktolubiłczytać;Joepoczułsięniezręcznie.-Totylkotaniepowieścidło-rzuciłna
usprawiedliwienie.-Pomagazabićczas.

Niemiałpojęciadlaczegosiętejdziewczynietłumaczy.Zamknęłaksiążkęiodłożyłajązpowrotem

nabiurko,ostrożnie,jakbymiaładoczynieniazdrogimprzedmiotem.

-Takpanmyśli?-spytała.
Zupełnieniewiedział,coodpowiedzieć.Onmilczał.Onastała.PrzyglądalisięsobieiJoe

zastanowiłsię,codziewczynawidzi.Miaładługieismukłepalce.Niecospiczasteuszy.

-Chcę,żebygopanodnalazł-odezwałasięwreszcieiteszczupłepalcepopieściłyokładkę.Niedo

końcabyłwstanieokreślićwyrazjejtwarzy;wydawałasięzagubiona,smutnaijakbybezbronna.

-Kogo?
-Mike’aLongshotta-wyjaśniłaizdumienieJoegoprzerodziłosięwśmiech,którywyrwałmusięz

ustzupełniebezuprzedzenia.

-Tegoautora?
-Tak-potwierdziła.
Deszczzajejplecamiustawał.Głosdziewczynyprzycichł,jakbystałaodniegodalejniżw

rzeczywistości.Joesięgnąłpoksiążkęizetknęlisiępalcami.Uniósłwzrok,naglezapomniałjęzykaw
gębie.Pochyliłasię,włosyspłynęłyjejwokółtwarzy,rozdzieloneteraztylkowąskąszczeliną.
PrzesunęłaswojądłoniąpojegoibyłoWtytogeściecośbardzointymnego,intymnegoiznajomego.Po
chwiliwyprostowałasię,oderwałarękęodpalcówJoegoipokręciłagłową.Zarzuciławłosynaplecy.

-Pieniądzeniegrająroli-dodała,sięgającdokieszeni.Położyłanablaciecienkiprostokątny

przedmiot.

-Cotojest?-zapytał.
-Kartakredytowa.
Przyjrzałsięplastikowi,pokręciłgłową,pozwoliłchwiliminąć.
-Jaksięzpaniąskontaktuję?
Uśmiechnęłasięiznowuzobaczyłtezmarszczki.Znówzadałsobietamtopytanie.
-Tojapanaznajdę.
Joepodniósłkartę.Byłamatowaiczarna,pozbawionajakichkolwieknapisów-tylkodługiszereg

cyfr.

-Ale...-zaczął,uniósłgłowęistwierdził,żedziewczyna,takzupełniepoprostu,zniknęła,
Deszczzaoknemustałnadobre,słońceświeciłowśródrzednącychchmur.

Drugabomba

Drugabombaeksplodowałaczterystapiętnaściemildalej,natereniedawnejizraelskiejambasady

wTanzanii,obecniewykorzystywanejprzezamerykańskąmisjędyplomatyczną.

Tropikalnyżarkładłsięnaasfaltowądrogęiniskiekamiennebudynki.Natargurybnymmuchy

wirowałyjużnadtuszamimartwychkarambesi,tuńczykówżółtopłetwychiwach.Niecodalej,wmiejscu
gdziehandlowanomorskimimuszlami,leżałynastołachsetkimieniącychsięfeeriąbarwegzoszkieletów
stworzeńnależącychdotypuzwanegopołaciniemollusca.

AmbasadaUSAdziałaławDaresSalampodadresemLaibonRoad36.Zajmowaładwupiętrowy,

wzniesionyjeszczedlaIzraelczyków,budynekbiurowyitrójpiętrowyaneks,dobudowanyjużprzez
samychAmerykanów.PoziomzagrożeniaterroryzmemnatlepolitycznymwDaresSalamokreślano
jako„niski".Ocenatazostałapóźniejzrewidowana.

AhmedNiemieckierowałciężarówkązbombą.Poprzedniąnocspędziłwdomunumer213wIlali,

jednejzdzielnicmiasta.Byłniebieskookimblondynem.ProwadziłsamochódmarkiNissanAtlas.Na
chwilęzatrzymałsięnaulicyUhuru,gdziewysiadłjegopasażer,K.K.Mohamed,którywróciłdo
kryjówki,bysiępomodlić.AhmedNiemiectymczasemruszyłdalej,wkierunkuzabudowańambasady.

Drogępodplacówkęzablokowałamucysternazwodą.ZajejkierownicąsiedziałTanzańczyk

nazwiskiemYusufuNdange.Ojciecszóstkidzieci.Wybiłagodzina10:30.Byćmożedlatego,żeniemógł
dostaćsięnateren,amożedlatego,żeczułrosnącąpresjęczasu,AhmedNiemiecnacisnąłdetonator
dokładniewtejminucie.Ciężarówkastałaniecałejedenaściemetrówodścianambasady.

Większączęśćenergiifaliuderzeniowejprzyjęłanasiebiecysterna.Wyleciaławpowietrzena

wysokośćczwartegopiętraiwylądowała,opierającsięościanęgłównegobudynkuambasady.Yusufu
Ndangezginąłnamiejscu.Podobniejakpięciumiejscowychwartowników,pełniącychtegodniasłużbę
przedplacówką.Szczątkówpomocnikakierowcycysterny,mężczyznywidzianegoprzezświadkówna
krótkoprzedwybuchem,nieodnaleziononigdy.WrezydencjiambasadoraUSAzawaliłsięsufit,alew
domunikogoniebyło.Śmierćponiosłorównieżpięciuafrykańskichstudentów,stojącychwpobliżu
epicentrum.Wsumiezamachpochłonąłjedenaścieistnień;dwunastąofiarąbyłsamAhmedNiemiec.

K.K.MohamedopuściłkryjówkęiwsiadłdosamolotulecącegodoKapsztadu.Lottrwałcztery

godziny,trzydzieścipięćminut.Powylądowaniuodetchnąłgłębokochłodnymzimowympowietrzemi
rozejrzałsięzabudkątelefoniczną.

Nieziemskapowierzchnia,przypominającamapęKsiężyca
Joeodłożyłksiążkęnabiurko,otwartestronyrozcapierzyłysięnanielakierowanymdrewnieblatu

niczymludzkadłoń.Pytańbyłowiele,leczniemiałochotyichzadawać.

Wysunąłszufladęiwyjąłzniejbutelkęczerwonegojohnny’egowalkera.Przyjrzałsięjeji

potrząsnąłlekko,natyle,byzobaczyć,jakprzelewasiębursztynowypłyn.Tak,jednozpytańbrzmiało:
czychcesięnapić?

Medytowałnadbutelkąjeszczeprzezchwilę,poczymzdjąłnakrętkęipociągnąłzgwinta.Whisky

zapłonęłamuwżołądku.Zakręciłischowałalkoholzpowrotemdobiurka.

Przezmomentgapiłsięnaksiążkę.
Wziąłdorękikartękredytową,obejrzałjązuwagą,poczymnapowrótodłożył.Jakmiałsięnią

posłużyć?Niewyglądałazachęcająco.Ponowniesięgnąłpopowieśćiotworzyłnastopce.Wydawnictwo
nazywałosię„MedusaPress”.Działałopodparyskimadresem.

Prawaautorskierównieżnależałydotejoficyny.OMike’uLongshotcieniebyłonawetwzmianki.

Zresztą,Joeitakniesądził,byautornaprawdęsiętaknazywał.Przecieżniktniemógłnaserionazywać
sięMikeLongshott.Joewstał,podszedłdoregałuipowiódłspojrzeniempogrzbietachksiążek.Miał

jeszczedwiepowieścizcyklu„OsamabinLaden-Mściciel”.Zabrałjeiwróciłdobiurka.Zerknąłna
stopki,byłyidentyczne.„MedusaPress”,Paryż.Adresoficynyrównieżniebyłtradycyjny,podano
jedynienumerskrytkipocztowej,bezulicy.Joezapaliłkolejnegopapierosaizastanowiłsięnad
znaczeniemtegobrakukonkretnychdanych,przemyślał,copowinienzrobić,byzdobyćwięcejinformacji.
Wtemnaparterzerozległsięgłośnyhukiktośzakląłkwieciściepoangielsku.Joeuśmiechnąłsiępod
nosem.NajwyraźniejAlfredwynurzyłsięjużnapowierzchnięnowegodniairozpocząłproces
otwieraniaantykwariatu.

Joewstał,wsunąłczarnąkartękredytowądokieszeniizszedłnadół.Doksięgarnimożnabyło

wejśćwprostzkorytarzaiwłaśnieztychdrzwiskorzystał.Wśrodkusnułsięzapachopium.Momentami
pachniałosłodko,czasamibardziejjakspaloneliście.KiedyktośzmuszałAlfredadoopisaniazapachu,
którytakżarliwieoblepiałjegowiotczejąceciało,księgarzcytowałzwyklesłowaPicassa-podobnosię
niegdyśspotkali-inazywałtęwońnajmniejgłupimzapachemświata.Jakkolwiekpachniałoopiumibez
względunasłowa,jakimimożnalubnieokreślićjegoaromat,wantykwariaciedawałosiętennarkotyk
wyczućzawsze.WubraniachAlfreda,wjegoczarnej,usianejsrebrnyminitkamibrodzie,atakżew
samychksiążkach,którepootwarciutchnęłyopiumspomiędzyswychkart.

-Tywrednaszantrapo!-rzuciłAlfred.-O,cześć,Joe!
Joeuśmiechnąłsięizamachałrękązpapierosem.KsięgarzzwróciłsięnapowrótdoMay.
-Wynośsięstąd,May!Niechcęciętutajwięcejwidzieć!Wynocha!
-Cześć,Joe-przywitałasięMayiJoeuśmiechnąłsięipomachałrazjeszcze.Międzydwoma

wysokimiregałamistałowciśniętekrzesło.Usiadłnanim.

-Zadużopalisz,stary.Znocynanocpotrzebujeszwięcej.Niedługoprzestanieszrobićcokolwiek

innego-powiedziałdoprzyjaciela.

Maybyłaniezwyklepiękna.Miaładługieczarnewłosy,delikatnerysyichociaż-ztegocowiedział

Joe-nieprzeszłaoperacjiwdolnychrejonachciała,obcisłaczerwonabluzeczkazdumąpodkreślała
małe,jędrnepiersi,wyhodowanedziękiregularnieprzyjmowanymdawkomestrogenu.Maybyłakathoey
(specyficznietajskaformatransseksualizmu,praktykowanazwykleodnajmłodszychlatżycia)ioddawna
dziewczynąAlfreda.

-Bzdurywygadujesz-odparłksięgarz.-Mójnałógpaleniaopiumjestabsolutniezdrowy.Cieszę

sięnimodlat.Toprzecudownaroślina.

-Głupiejeszodtego.
-Raczejnabieramsił!-zawołałAlfred.-Przecieżtodziękiopiumjestemwciążsprawnyjakbuhaj!

-WykonałpięściąsprośnygestiobojezMaywybuchnęliśmiechem.-

Gdybyśniebyławpołowiemężczyzną,obdarzyłbymcięwielomapięknymidzieciakami-dodał

antykwariusz,kiedysięuspokoili.

-Mężczyznąjestemrzeczywiściewpołowie,alezatokobietąwstuprocentach-
zauważyła.
Joewiedział,żejeślichodziopalenie,Maybezproblemudotrzymujekrokuprzyjacielowi.
-Toprawda.-Alfredwestchnąłipokiwałgłową.
-Kochamcię-powiedziała.
-Jateżciękocham,skarbie.Aterazzmykajipozwólswojemustaruszkowiprowadzićinteres.
Mayposłałamubuziaka,pomachałaJoemunapożegnanieizniknęławsłonecznymblaskuulicy.

Alfredwestchnąłrazjeszczeispojrzałnagościa.

-Durnadziewucha-stwierdził.-Agdybymniepalił?Mógłbymcięnawetniezauważyć.
Joeniedokońcawiedziałjakpowinientoskomentować,więcodczekałchwilęwmilczeniu.W

stosunkachzAlfredemuciekałsiędotegochwytudośćczęsto.

-Napijeszsiękawy?-zaproponowałksięgarz.
-Pewnie.

Alfredwstałipodszedłdostołuprzydrzwiach,naktórymstałamałajednopalnikowamaszynka

elektryczna.Nałożyłłyżeczkąkawędowypełnionegojużwodągarnuszkaodługiejrączceiprzekręcił
gałkę.Żelaznypierścieńzacząłsiężarzyć.

Antykwariuszbyłmężczyznąwysokim,choćniecojużprzygarbionym;miałnasobiedżinsy,

kraciastąkoszulęipaszdużąstalowąklamrą.Chodziłboso.Poruszałsięcicho,niemalzupełnie
bezdźwięcznie;niekiedyutrzymywał,żewprzeszłościsłużyłwLegiiCudzoziemskiejiwalczyłpo
stronieFrancuzówwwojniewietnamskiej.Kiedyindziejznówtłumaczył,żepiastowałstanowisko
doradcykrólaKhmerów,czemukrespołożyłonieporozumienie-jegonaturynigdynieokreślił-wskutek
któregomusiałopuścićkrajwniejakimpośpiechu.

Alfredzawszemiałwzanadrzumnóstwoopowieści;terazjednakwypełniałżyciecudzymi

historiami,wniewielkimsklepieażgęstobyłoodpodniszczonychtrudaminiejednejbitwyksiążek,które
-jaklubiłpowtarzać-zobaczyływięcejświataniżonsam,itakże,podobniejakon,postanowiłytutaj
odsapnąć,przynajmniejprzezjakiśczas.Alfredniechętniesprzedawałswojeksiążki,coJoeuważałza
korzystnyzbiegokoliczności,jakożedoantykwariatuprawieniktniezaglądał.

-Czykiedyprzyszedłeś,minąłeśmożewychodzącązbudynkudziewczynę?–podjąłJoe.
Alfredspojrzałnaznajomegoziskrąwokuizachichotał.
-Tobydopierobyło-stwierdził.
-Widziałeśją?
Księgarzwzruszyłramionami.
-Nie,nikogoniewidziałem.Aco,pracujesznadjakąśsprawą?-Zaśmiałsię.-Topodejrzana?

Trzebabyłojąśledzićsamemu.Zresztą,dobrzebycizrobiło,gdybyśwreszciezacząłlataćzajakąś
panienką,Joe.

Joeprzemilczałitęuwagę.Wodazaczęławrzeć.Alfredposłodziłirozlałczarny,błotnistynapójdo

dwóchmałychszklanychfiliżanek.

-Salut!-rzuciłi,głośnosiorbiąc,napiłsięgorącejkawy.
-Kojarzyszteksiążki,któremijakiśczastemupodarowałeś?-zagaiłJoe.Alfredpoprostuwcisnął

mujedorąk.-TezcykluoOsamiebinLadenie?

Antykwariuszusiadłzabiurkiemipostawiłfiliżankębezpośrednionablacie.Powstałwtensposób

okrągłyślad,którymiałdołączyćdoniezliczonychpobratymcówiwspólnieznimizmienićdeskęw
nieziemskąpowierzchnię,przypominającąmapęKsiężyca.

-Maszmożepapierosa?-zapytałJoego.
-Jasne.
-Dzięki.
Przyjąłpodsuniętegopapierosa.Joeusiadłzpowrotemmiędzyregałami.
-Adlaczegopytasz?-zaciekawiłsięAlfred.
-Wiesz,ktojenapisał?
-Ogieńteżdostanę?
-Proszę.-Joeznówwstał,otworzyłzippoipoczęstowałpłomieniemAlfreda,któryzaciągnąłsię

głęboko,poczymwypuściłzustzgrabnekółko.Joewróciłnamiejsce.

-Longshott-powiedziałksięgarz.-MikeLongshott.-Zachichotał.-Wedługmnietopseudonim.
Joebyłpodobnegozdania,ale...
-Skądtoprzekonanie?
-Chodźtu-poprosiłAlfred.Wstałiokrążyłbiurko,idącdopółkioddalonejodwaregałyodJoego.

-Zobaczmy,„MedusaPress”...Jedynetytuły,jakiemisięsprzedają.Iszczerzemówiąc,jedyneksiążki,z
którymipotrafięsiębezbólurozstać.Wpewnychkręgachsąbardzopopularne.-Powiódłpalcami
wszerzpółki,wyłuskująckolejneegzemplarze.-O,proszę.-WcisnąłjeJoeemuiwróciłdobiurka,
pozostawiającwregaleszparyprzypominającebiałeklawiszefortepianu.Joeobejrzałksiążki.

KolorystykąiformatemnieróżniłysięodtychzcykluoMścicielu,któremiałnagórze.Pierwszanosiła
tytułByłamsukąkomendantaHeinricha.Joerzuciłokiemnaokładkę.Ukazywałaumundurowanego
blondynatrzymającegowrękukrótkipejcz.Zajegoplecamiwznosiłysięwieżyczkistrażniczei
ogrodzeniezdrutukolczastego.Ustópżołnierzaklęczałaobdarzonawydatnymbiustemdziewczynaw
podartymstroju,odsłaniającymsporączęśćjejciała.Przywarładonogimężczyznyipatrzyłananiegood
dołu,znieokreślonymwyrazemtwarzy.

-Świństwa-powiedziałAlfred.-Pornusy.Oczywiście,kompletniepozbawionewartości.

Cudownarzecz.

Joeostrożnieodłożyłpowieśćispojrzałnaokładkęnastępnej.Wyznanianimfomankinagłodzie.

Nailustracjiblondynkazodsłoniętymipiersiamiwyciągałasiębokiemnasofie,azłowieszczycień
górującegonadniąmężczyznypodsuwałdojejrozchylonychustfajkęzopium.

TrzeciaksiążkabyłazatytułowanapoprostuKurwa,
AutorempierwszychdwóchpozycjibyłniejakiSebastianBruce.Autorkatrzeciejposługiwałasię

pseudonimemHrabinaSzuSzu.

-Wydawnictwo„MedusaPress”-odezwałsięAlfredzzazasłonytytoniowegodymu-dostarcza

społeczeństwupornografiiwnajczystszejpostaci.Bezkompromisowej,bytakrzec.

Porządniemocne,straszliwieświńskieteksty.Izupełniedobrzesięsprzedają,oiletylkoudamisię

jeprzemycićprzezcło.Amuszęprzyznać,żeudajemisięwznakomitejwiększościprzypadków.
Pornografia?Ajednakwyglądanato,żewszystkopasuje,pomyślał.Seksiprzemoc.Maszerującerękaw
rękęwśróddymu.Tenobrazprzepełniłgolękiem,obudziłcośwnim.Oparypachniałysłodko,acisza
stałasięabsolutna.Joepokręciłgłową,wyciągnąłrękępopapierosaiuświadomiłsobie,żezostawiłgo
wpopielniczcezbrudnegoszkłanadrugimregaleizapewnejużsięwypalił.Wyjąłpaczkęzkieszeni,
uwolniłzniejnastępnegoizapalił.

-Wieszcoświęcej?-zapytał.
Alfredspojrzałnaprzyjacielaiociężałenaglepowiekiopadłynastareoczy.
-Nie-odpowiedział.-JeżeliszukaszMike’aLongshotta,albojeżelizależycinaznalezieniuOsamy

binLadena,tojaksądzętutajodpowiedzinieznajdziesz.Ale,Joe...

-Tak?
Alfredpodniósłsięzkrzesła.Wbrodziemiałpopiół.Podrapałjednązżyłeknaswejwyrazistej,

jakbywykutej:zpiaskowcatwarzyiruszyłpowolikugościowi.Wantykwariacieznienackazrobiłosię
znacznieciaśniej.

-Jesteśpewien,żenaprawdęchceszteodpowiedzipoznać?

Jakiśfacetstałiczytałgazetę

Joeprzestałśnićjużodjakiegośczasu,oilewogólekiedykolwiekśnił.Jegonocewypełniałatylko

pustka,totalna.Corano,gdysiębudził,pościelwyglądałaidealnie,zupełniejakbyniktwniejniespał.
Przetoczyłsięnabokipodszedłdookna.Wyjrzałnagwarnąulicę.

Młodadziewczynajechałanarowerze,nadgłowątrzymałaparasolkę,drogaprzesuwałasiępod

nią.Brązowykundelgoniłkozę.Rozpalanojużwęgiel,przygotowywanomięsonamaleńkichgrillach,
dymzpłonącegotłuszczuwzbijałsiępodniebo.Ryczałysilnikiskuterów.

Uczniowiewbiałychkoszulachiczarnychspodniachzkantemzbieralisięwokółkioskuznapojami.

Jakiśfacetstałiczytałgazetę.

Joepowlókłsiędoniewielkiejkuchniiwstawiłwodę.PrzelotniepomyślałoAlfredzie.
-Dlaczegomiałbymniechcieć?-zapytałgopodczasostatniejrozmowy,nacoprzyjacieltylko

wzruszyłramionami.

-Jesteśtutajszczęśliwy?-zapytałksięgarz.

-Ocotymniewłaściwiepytasz?
-Cóż,tochybateżjakaśodpowiedź.-Alfredsięuśmiechnął.Książkipiętrzyłysięnaniskim

bambusowymstole.Joenalałwrzątekdokubka,wsypałdoniegocukierikawę,zamieszałizabrał
naczyniezesobą.Przyjrzałsiętanim,tandetnymokładkom.Misja:Afryka,ZamachynaSynaju,World
TradeCentre.WorldTradeCentre?Coto,dodiabła,takiego?

Alfredpowiedział,żeJoenieznajdzieodpowiedzitutaj.Westchnąłiupiłłykkawy.
Zdawałsobiesprawę,żeantykwariuszmarację,wyraziłpoprostuto,cosamJoeprzeczuwałjuż

wcześniej.PomyślałoParyżu,lecztamyślprzyniosłazesobąkwaśnyposmak.

***

Wyciągnąłzkieszeniczarnąkartękredytowąiprzyjrzałsięjejporazkolejny.Jego

zleceniodawczynistwierdziła,żekosztaniegrająroli.Joejednakwiedział,żetonieprawda.

Kosztapojawiałysięzawszeizawszebyłyistotne.Życiesamowsobiestanowidługipolegana

bezustannym,lękliwymwyczekiwaniukrokówkomornika.Joepokręciłgłowąinapiłsiękawy.Ponosi
mniefantazja,pomyślał.Toniezdrowe.Podszedłzkubkiemdooknaiwyjrzał.

Podrugiejstronieulicystarymężczyznaskręcałpapierosawcieniupapai.Dwójkadzieci

przemknęła,ścigającsięnarowerach.Jakiśfacetstałiczytałgazetę.Joeprzyglądałmusiędobrąchwilę.
Twarzyniebyłowidać.Nieznajomymiałczarnebłyszczącepółbuty.Joedopiłkawę,odniósłpustykubek
dozlewu.Gdyzszedłnadółiotworzyłdrzwiwyjściowe,mężczyznyzgazetąjużniebyło.Joeprzeszedł
nadrugąstronę,dostojącejnieopodalświątynibudkitelefonicznej.Wrzuciłdoautomatudwiemonetyi
wykręciłnumer.

-LinielotniczeTransContinental,wczymmogępomóc?
-ChciałbymzarezerwowaćbiletdoParyża.
-Nakiedyplanujepanpodróż?
Niemusiałsięzastanawiać.
-Pierwszymdostępnymlotem.
-Proszęochwilęcierpliwości.
Słyszał,jakkobietaprzerzucapapiery,przeglądależącenabiurkurozkłady,sprawdzalisty

pasażerów,upewniasięczysąwolnemiejsca...

-Proszępana?
-Tak?
Wrzuciłdoszczelinynastępnądrobnąmonetę.Wbudcebyłogorąco,otworzyłwięcnogądrzwii

przytrzymałjebutem.

-Najwcześniejszepołączenie,jakiemogęzaproponować,tolotdzisiajotrzynastej,viaBangkok.
-Świetnie-powiedział.
Obokprzeszłagrupaodzianychwpomarańczoweszatymnichów.Zniknęlipodłukiemświątynnej

bramy,przedktórąstarabrązowoskórakobietapiekłabanany,pykajączdługiej,cienkiejfajki.Cochwila
obracałapoczerniałeowocenadrugąstronę.

-WykupićbiletmożepanwnaszymbiurzenaulicyLanXang-poinformowałakobietawsłuchawce

-przyjmujemygotówkę,czekilub...

-Chciałbymzapłacićkartąkredytową.
Nakrótkąchwilęzapadłomilczenie.DobudkiwpadłarozbrzęczanamuchaiJoespróbowałją

złapać,leczwpalcachpozostałomujedyniepowietrzeiodblokowałprzytymdrzwi.Muchabrzęczała
dalej,jakbynaśmiewającsięzczłowieka.

-Oczywiście,proszępana.
Tymrazem„proszępana”zostałowypowiedzianezwiększymszacunkiem.Wyciągnąłczarnąkartę.

Notozaczynamy,przemknęłomuprzezmyśl.Odczytałdziewczyniemistycznyciągcyfripodałswoje
nazwisko.Zastanawiałsię,czybędąjejpotrzebnejakieśdodatkoweinformacje,aletojązadowoliło.

-Jeszczemomencik,proszępana.
Czekał,próbujączłowićmuchę,leczowadlatałzbytszybko.Joeponownieotworzyłdrzwiiosuszył

twarzkoszulą,naktórejnatychmiastpojawiłasięplama.Przezszklaneścianywlewałosięsłońce,niemal
gooślepiając.Przezchwilęwidziałtylkownętrzebudki,jakbycałyświatograniczyłsiędotej
prostokątnejprzestrzeni...

-Proszępana?
-Tak?
-Proszęodebraćbiletnalotnisku.Odprawazaczynasięgodzinęprzedodlotem.W
Bangkokubędziesiępanmusiałprzesiąść.
-Dziękujębardzo-powiedział,niecooszołomiony.
-Całaprzyjemnośćpomojejstronie,proszępana.Życzęszczęśliwejpodróży.
-Dziękuję-powtórzyłiodwiesiłsłuchawkęnawidełki.Razjeszczespojrzałnakartę,niczego

nowegoniezobaczył,schowałjądokieszeniiwyszedłnaulicę.

Warstwabiało-żółtejfarby

TegorankapostanowiłnieiśćnaTalatSao.Jegostaranniezbudowanyplandnia,codziennarutyna

zostałyzburzone,zniweczone.WracającdomieszkaniaprzezSokpaluangRoad,Joezastanawiałsię,co
właściwiepowinienczuć.Czytowolnośćsprawiła,żeprzeszyłgonagły,niewytłumaczalnylęk?Trzeba
byłojejodmówić,pomyślał,leczwątpliwościumysłuusunęłysięnawidokwspomnieniadziewczyny,
którestanęłomuprzedoczymaduszy.Złożyłaswojądłońnajego,aopadającewłosyobrębiłyjejtwarz.
Nie.

Więcco?
Zbliżającsiędoswojegobudynku,zauważyłcośkątemoka.Odwróciłsięwsamąporę,byzobaczyć

plecymężczyznyznikającegozadrzwiamimałegosklepuspożywczego.Spostrzegłkrótkoprzystrzyżone
włosy,masywnykark,opalonąskórę,jasnoniebieskąkoszulę,czarnespodnie,wypolerowaneczarne
półbuty.

-Sukinsyn-rzuciłJoepodnosem.
Zawróciłirazjeszczeprzeszedłprzezulicę,omalniewpadającpodskuter.Jadącenimdwie

dziewczynyobejrzałysięzanimzewstydliwymchichotem.Pomachał,bydaćznać,żenicmuniejest,i
panienki,nadalześmiechem,odjechały.Joeruszyłwstronęsklepu,przeciskającsięmiędzyskrzynkamii
pustymikartonami.Otworzyłdrzwipchnięciem.Wśrodkuunosiłsięintensywnyzapachsuszonychryb.

-Sabaidi,mitter-przywitałasiędziewczynazzalady.
-Sabaidi-odpowiedziałiskinąłgłową.Sprzedawczynizłożyładłoniewtradycyjnym

pozdrowieniu,więczrobiłtosamo.

Dziewczynaoglądałanamałymtelewizorkujapońskiteleturniej.Naekraniemężczyznawstroju

europejskiegoklaunabrykałposcenie,adwóchstojącychpobokachkonkurentówstarałosięuderzyćgo
długimibambusowymikijami.Facetskakał,wykonywałuniki,komiczneizarazempełnegracji.

-Coto?-zagadnąłdziewczynę,którazdążyłajużskupićsięnaprogramie.
Podniosławzrok.
-„Złapklauna”-odpowiedziała.-Zakażdecelneuderzeniezawodnicydostająstojenów.-

Wzruszyłaramionami.-Oczywiście,nikomusiętonieudaje,alezabawniejestpopatrzeć.

Joesięuśmiechnąłisprzedawczyniwróciładooglądania.„Złapklauna”-powtórzyłwmyślach.

Zajrzałdowąskichalejekmiędzypółkami,leczpoczłowiekuwbłyszczącychpółbutachniebyłonawet
śladu.

-Czyktośtuprzedchwiląwchodził?-spytał.
Sprzedawczyniprzezmomentkontemplowałapytanie.
-Byłocicho-odpowiedziaławreszcie,poczympodkręciłagłośnośćtelewizora.
Cotomiałoznaczyć?Sklepoczywiściemiałtylnewyjście,aleprowadziłoonodomieszkania

właścicieli.Skorotak,nieznajomymusiałbyćwujkiem,kuzynemlubinnymkrewnymsklepikarza,który
poprostukręciłsiępookolicy.Joeprzemyślałsprawęistwierdziłwduchu,żetoistotnienajbardziej
racjonalnewytłumaczenie.Wzruszyłramionami,wziąłpuszkęzupy,paczkępapierosów,zapłaciłi
wyszedłnaulicę.

PrzedbudynkiemJoegomężczyznawsiadałdodługiegoczarnegomercedesa.Joezauważyłbłysk

czarnychpółbutówznikającychzadrzwiczkami,którezatrzasnęłysięniemalbezgłośnie.Potężny
niemieckisilnikożyłiwózzprzyciemnianymi,uniemożliwiającymizajrzeniedośrodkaszybami
wyjechałnajezdnię.

-Zaraz!-zawołałJoeipuściłsiębiegiemzasamochodem,któryzacząłjużprzyśpieszać.
Joeznówomaływłosniewpadłpodskuter.
-Patrz,gdzieleziesz,dupku!-zawołałsiedzącynanimchłopakwuczniowskimmundurku.
Joezaklął.Czarnysamochódrozpędzałsięcorazbardziej.Joepobiegłzanim.Minąłjadącą

roweremstaruszkę,wiozącątacepełnejaj.Zerknęłananiego,zdeprymowana.

-Stać!
Samochódniemiałzamiarusięzatrzymać.Zatozprawejstronyopuściłasięszybaosłaniająca

pasażeraztylnegosiedzeniaizwnętrzawynurzyłasięrękaściskającapołyskującyprzedmiot.Joestanął
jakwryty.Niedowierzałwłasnymoczom.Tobyłpistolet.

Strzałyrozległysięnaulicygłośnymechem.Staruszkazachwiałasię,wystraszona,rowerstracił

równowagęispadła.Rowerzrozpęduprześliznąłsiępogorącymasfalcie,tacewysmyknęłysięspod
przytrzymującegojesznurkainajezdnięposypałsięładunekpękającychjaj,pokrywających
nawierzchnięwarstwąbiało-żółtejfarby.NadźwiękpierwszegowystrzałuJoerzuciłsięnaziemięi
przetoczyłwstronęchodnika.Dłońzniknęławgłębisamochodu.Szybaruszyłakugórze,leczz
mercedesawyleciałanaulicękartkapapieru,byćmożeschwytanaprzezprzeciąg.Samochódodjechał
pędemiwkrótcezniknąłzazakrętem.

Joedźwignąłsięzasfaltu.Dygotał.Podbiegłdostaruszki,którejnaszczęścienicsięniestało.

Pomógłjejwstać.Kobietarównieżbyłaroztrzęsiona.Nieodezwałasięsłowem.

Spojrzałatylkonależącenaulicyrozbitejajkaizaczęłabezgłośnieszlochać.Łzyspływałypo

pomarszczonejtwarzyniczymwodawstarożytnych,rzymskichakweduktach.Joepodszedłdoroweru
staruszki,podniósłgoioddałwłaścicielce.Przyjęłapojazdwmilczeniu.Nawetnaniegoniespojrzała.
Wokółzebralisięgapie.Stawaliprzedsklepamiipatrzyli,wskazującpalcamiimamrocącdosiebie.Joe
zakląłistwierdził,żeczaszniknąć.

-Proszę-powiedział,wciskającniezręczniestaruszcebanknot.-Tozajajka.
Przyjęłapieniądzebezkomentarzaischowaładokieszeni.Gdypodprowadziłarowerdo

krawężnika,otoczyłajągrupakobiet.Zaprowadziłystaruszkęwcieńipoczęstowałyherbatą.

Uśmiechnęłasiędonichsłabo,zesmutkiem.NaJoegoniktjużniezwracałuwagi.
Todobrze.
Właśniesięodwracał,kiedyświstekpapieruuderzyłgowtwarz.Chwyciłgogestempełnym

uwolnionegowreszciegniewuizmiąłjednymgwałtownymruchemwciasnąkulkę.

Strzelalidoniego.Dlaczego,dodiabła,ktośdoniegostrzelał?Odbiegłzmiejscawydarzenia.Za

jegoplecamiprzejechałautobus,zostawiającnaasfalciesmugiżółtka.GdyJoedotarłdoswojego
mieszkania,odrazuzamknąłdrzwinaklucz.Przezchwilęstałopartyodrzwiiciężkodyszał.Uniósłdłoń
dotwarzyiuświadomiłsobie,żenadalściskawniejskrawekpapieru.Rozwinąłkulkę,wygładziłi
spojrzał.Wycinekzestarej,brudnejgazety,prawienieczytelnyzwyjątkiemdaty:jedenastywrześnia,

dwatysiącepierwszegoroku.

Wzruszyłramionami,ponowniezmiąłpapieriwyrzuciłgodośmieci.Potemspakowałtrochęubrań,

dołożyłdonichtrzyksiążkiiwyszedłzmieszkania.

Caravanadelamuerte

Dniajedenastegowrześniatysiącdziewięćsetsiedemdziesiątegotrzeciegoroku,ogodziniesiódmej

rano,marynarkawojennaChilezajęłaValparaiso.

OósmejsiłylądoweprzejęłykontrolęnadSantiago.Dogodzinydziewiątejarmiaopanowała

większośćterenówiinstytucjiowegopołudniowoamerykańskiegokraju.Wswoimostatnim
przemówieniuprezydentSalvadorAllendepowiedział:„Onidysponująsiłąizdołająnaspokonać,lecz
procesówspołecznychniedasięzatrzymaćzbrodniąiprzemocą.Historianależydonas,toludzieją
tworzą...Tomojeostatniesłowa,leczjestempewien,iżmojaofiaraniepójdzienamarne.Jestem
przekonany,żewypłyniezniejprzynajmniejmoralnanauka,iżprzestępstwa,tchórzostwoizdradazawsze
zostająukarane".Ogodziniedwunastej,nadpołożonywcentrumSantiagopałacprezydenckinadleciały
bojoweodrzutowce„HawkerHunter"izbombardowałybudynek.Allendezginąłwkrótcepotem.Według
jednejzwersji,odebrałsobieżyciesam,zapomocąkarabinuAK-47podarowanegomuprzezFidela
Castro,opatrzonegozłotąplakietkązwygrawerowanymnapisem:„OdFideladlaprzyjacielaSalvadora,z
którymtesamecelepróbujemyosiągnąćinnymiśrodkami”.

PrezydentemChilezostałgłównodowodzącysiłamizbrojnymiAugustoPinochet.
OwydarzeniachtychpozaChilewiedziałoniewieleosób.Jeszczemniejsięnimiprzejęło.Wciągu

kilkunastępnychlattysiąceludzizaginęłylubponiosłyśmierć.Nastadionienarodowymzorganizowano
obózinternowaniadlaponadczterdziestutysięcyosób.Jednymzwydarzeńtegookresubył
helikopterowyprzelotprzezkrajwojskowegoszwadronuegzekucyjnegozwanegoCaravanadelaMuerte
-KarawanemŚmierci.Wsumieżyciestraciłyprzynajmniejtrzytysiąceludzi.Czyzaprzewrotemstały
StanyZjednoczone?

-Niemytozrobiliśmy.Toznaczy,pomogliśmyim-powiedziałwprzeprowadzonejpięćdnipóźniej

rozmowietelefonicznejamerykańskisekretarzstanuHenryKissingerprezydentowiUSANixonowi.Była
godzinajedenastapięćdziesiąt.Konwersacjarozpoczęłasięodfutbolu.

-Czylinicważnegosięniedzieje,prawda?-zapytałprezydent.
-Nic,comogłobymiećpoważniejszekonsekwencje-odparłKissinger.
KiedyamerykańskiambasadorwChile,EdwardM.Korry,dowiedziałsięowyborzeAllendena

prezydenta,stwierdził:

-Zrobimywszystkocownaszejmocy,bywpędzićChileiwszystkichChilijczykówwskrajną

biedę.

ChilijskiłącznikCIA,szesnastegopaździernika,czylinaniecałymiesiącprzedprzewrotem,

oświadczył:

-Jestnaszymtwardyminiezmiennympostanowieniemdoprowadzićdowojskowegozamachustanu,

któryobalirządyAllende...Będziemydotegoceludążyćzewszystkichsiłiużyjemywszelkich
stosownychśrodków.Ważnejestrównież,abywszystkietedziałaniazostałyprzeprowadzonew
tajemnicy,takbywiadomośćozaangażowaniurząduamerykańskiegoniewydostałasięnazewnątrz.

PozaChileniewieleosóbzapamiętałotędatę.

Uwięzionyśpiewżywychżab

-Dokąd,proszępana?-zapytałkierowcatuk-tuka.NazywałsiępanKopidoznawałwłaśnie

krańcowegouniesieniawywołanegoprzezsamożycieorazpewnądawkęamfetaminy.

-Nalotnisko-odpowiedziałJoe.
PanKopuruchomiłsilnikiwyszczerzyłsięwszerokimuśmiechu.
-Borpanyang-rzucił.-Borpanyang.Niemaproblemu.Niemaproblemu.PanKopzawieziedokąd

tylkoklientżyczy.

Silnikwydałzsiebierytmicznyterkot-tuk,tuk-któremupojazdzawdzięczałswąnazwę.PanKop

zwolniłhamulecipopędziliprzedsiebie.Joeztyłutrzymałsięsiedzenia,owiewałgosztucznywiatr,
chłodziłmuskóręgłowy.

Próbowaligozastrzelić.Dlaczegoktośchciałjegośmierci?
Najtrudniejsząchwilęprzeżyłmomenttemu,naulicy,tużzanimprzywołałpanaKopa.
Niezdecydowanie.IrracjonalnaczęśćjegoduszyzapragnęłaprzekroczyćMekong,dostaćsiędo

Syjamu,pojechaćpociągiemlubautobusemdoBangkoku,alborozpłynąćsiębezresztywśródwielkiej,
pustejprzestrzeniotwierającegosięzarzekąkontynentu:zaginąćmiędzysamotnymiwioskami,
niewielkimipoletkami,rzadkorozsianymidrogamiigłuchąciszą.

Wahanietrwałojednaktylkochwilę.Zarazpotemodepchnąłtemyśliodsiebie,wsiadłdotuk-tuka

panaKopaizamówiłkursnalotnisko.PanKopjechałznajwiększąprędkością,najakąpozwalał
wiekowytuk-tuk,zlubościązaliczająckażdąnierównośćnadrodze,podśpiewującpodnosem,
uśmiechającsięipodrygując.Wkrótceznaleźlisięnaszerokiej,gładkiejulicywiodącejdoportu
lotniczego.StądwidaćbyłoMekong,wciążsuchy,jakożeniewypełniłygojeszczestrugideszczu.
PrzeciwległepiaszczystebrzegimiałybarwęzębówpanaKopa.Joeoparłsięwygodniejiwyprostował
nogi.Przelotniepomyślałodziewczynie.

Przedbudynkiemterminaluzapłaciłkierowcyiwszedłdośrodka.Przezcałądrogęniezobaczyłani

jednegoczarnegosamochodu.PodszedłdostanowiskaliniiTransAtlanticAirways.Siedzącatam
dziewczynapodniosławzrokzprzyjemnymuśmiechem.

BiletczekałprzygotowanyipanienkaskierowałaJoegodobramkinumertrzy.Terminalbyłmałyi

stary,leczczysty.Betonowaposadzkajużdawnozostaławypolerowanaprzezpodeszwypasażerów.
Promieniesłońcawlewałysięwysokimioknami.Joekupiłsobieespressonastoiskuprzywejściui
popijał,stojącnazewnątrz.Zapaliłpapierosaiprzyglądałsięwchodzącymimijającymgoludziom.

Niemogliwiedzieć,żepojechałnalotnisko.Biletzarezerwowałdopierodzisiejszegoranka,więc

czułsięwzględniespokojny.Równieżpodrodzeniezauważył,byktokolwiekgośledził,costanowiło
dodatkowydobryznak.Oczywiścieistniałajeszczemożliwość,żeitakniebyłodlanichtajemnicą,że
polecidoParyża,botamwłaśnieprowadziłtropMike’aLongshotta,aoniotymwiedzieli-oOsamiei
pisarzu.WtejchwilijednakJoenietraktowałtejewentualnościpoważnie.

Dokończyłkawę,kupiłdrugąizacząłwypatrywaćczarnychpółbutów.MinąłgostarszyHindusw

garniturze,zwyglądającymnadrogizłotymzegarkiemnaręku.Obokprzeszłachińskarodzina-
wyprostowanyjakstrunaojciec,pulchnamatka,wobszernejsukienceizwyrazemniepokojunatwarzy,
orazdwojedzieci,chłopiecidziewczynka,onściskałwrękużołnierzyka,onaksiążkęwpapierowej
obwolucie.Pochódzamykałalaotańskaniania,niosącawramionachnajmłodszegoczłonkaoddziału,Joe
niebyłwstaniestwierdzićjakiejpłcijestniemowlę.

Trzejbialifaceci,swobodnieubrani-ztegorodzajuswobodą,zajakątrzebasłonozapłacić-

dwóchpodwudziestce,jedenjużposiwiały,wciemnychokularach,rozmawializesobąpofrancusku.W
czasiewojnylotniskostanowiłobazęnieformalnejjednostkifrancuskichpilotów,działającychpod
przykrywkącywilnejfirmytransportowej.NazywanoichKrukami.Wykonywalimisjepodrugiejstronie
granicy,nadWietnamem.Mówiliosobie,żetocząTajnąWojnę.Niektórzyzweteranówwciążtu
mieszkali,leczobecniejedynymipozostałościamipofrancuskichIndochinachbyłymonetysprzedawane
turystomnatarguTalatSao.Jakaśkobietaniosłabambusowykoszykzdwomakurczakami.Przeszło
pięciuAfrykanówwpowłóczystychszatach,eskortowanychprzezlaotańskichfunkcjonariuszy-byćmoże
dyplomacizWybrzeżaKościSłoniowejlubSenegalu.DwiemłodeEuropejkizplecakami.Jedna,
przechodzącobokJoego,rzuciłamuuśmiech.Brodatymuzułmańskiduchownyzwalizkąnakółkach.
DwojeJapończyków,mężczyznaikobieta,zdecydowany,zsynchronizowanykrok,milczący.Grupa
wieśniakówzluduHmongzkoszami,zjednegodobywałsięuwięzionyśpiewżywychżab.Mroczne

kształtywpatrywałysięwJoegozzaplecionychkratruchomejceli.Wrzuciłniedopałekdokubkapo
espresso,cisnąłgodokoszaiposzedłzłapaćsamolot.

Wpodróży

Zimneibezwodnemorze

Podczaslotuzawszeczułsięnajbardziejsamotny.Wsamolociemiałwrażenie,żewogóle

przestawałistnieć.Światełkanadgłowąlśniły,nieporęcznesłuchawkiikonserwowamuzyka-martwe
dźwiękiimartwegłosyskrzypliwieprzeciskałysięprzezniewielkiegniazdkowoparciufotela.Światna
zewnątrzzniknął;Joewyleciałponadchmuryiwidziałjużtylkobiałykrajobraz,nagiegórskieszczyty,
głębokiewąwozy,bezdenneotchłaniepodrozwierającąsięchwilamipowłoką,ukazującąziejącąponiżej
pustkę.Tenchmurnypejzażniebyłprawdziwy.Byłpozbawionykonkretności,nieposiadałwłasnej
egzystencji.

Niebieskieniebookazywałosięzimnymibezwodnymmorzem.
LotdoBangkokutrwałgodzinę.NamiejscuJoezaczekałnaprzesiadkęnanowoczesnymlotniskuz

chromuiszkła,obwieszonymportretamikróla.Portylotniczetomiejscastworzone,bynanichczekać,
niekiedycałąwieczność.Usiadłnaławceiobserwowałmijającychgoludzi,samzupełnieprzeznich
niedostrzegany.Wtoalecieokazałosię,żejegomoczmazapachkawy.Umyłręceiwytarłjeręcznikiem.
Wterminaluniebyłonocyanidnia.

Wtymmiejscuczaszatrzymałsięwmiejscu,znieruchomiał.Tutajistniałojedynieprzedipo,

brakowałozatoteraz.

Zjakiegośpowodupomyślałokocie.Kilkamiesięcytemupróbowałprzygarnąćbezdomnego

dachowca,brudno-czarnąistotęowielkich,okrągłychoczachichudejszyi,zrozdętymodpasożytóww
jelitachbrzuchem.PrzypałętałsiędoJoegoprzedPorannymTargiem,położyłłapkęnabuciemężczyznyi
popatrzyłnaniego.

Joezabrałzwierzakadodomuwniebieskiejplastikowejsiatce,nakarmiłgotuńczykiemiwziąłna

kolana.Kotekbyłmłody,dwumiesięcznyiprzezabawnywswychdługich,niezgrabnychkrokachi
entuzjazmie.JoenazwałkociakaMały,ponieważdużyniebył.NaulicyDonPalangdziałałaklinika
weterynaryjna.PielęgniarkaprzyszładodomuJoegoistwierdziła,żeMałypotrzebujezastrzykówna
robakioraznainfekcjęucha.Zrobiłaoba.Joezapłaciłikobietawyszła.DwadzieściaminutpóźniejMały
jużnieżył.

Niewielkieciałozwierzątkaniezniosłozastrzyków.Kotbiegałdokołapokoju.Joewcześniejnie

widział,byMałytakpędził.Wreszciezatrzymałsięgwałtownieiwpełzłpodkrzesło,rozłożył
bezwładniełapyijegokorpusemwstrząsnęłygwałtownespazmy.Kotekzacząłsikaćizaległwkałuży
własnegomoczu,niezdolnydonajdrobniejszegoruchu.Przezcałytenczasnieodrywałwzrokuod
człowieka.Joeprzeniósłpodopiecznegodopudełkaiwytarł,poczym,niewielemyśląc,wziąłgonaręce
iprzytulił.Czuł,jakzwierzakodchodzi,ciałkowiotczeje,aślepia,choćwciążotwarte,przestają
widzieć.Wkońcuznieruchomiałoserce.

Znienawidziłpielęgniarkęzato,cozrobiła,leczznienawidziłrównieżsiebiezato,żejejnie

powstrzymał,nieuprzedził,żeMałyjestzamały,zbytdelikatnynataksilnezastrzyki.Pozwoliłjej
działać,ponieważmyślał,żetakbędziedobrze.Kobietatakżesądziła,żetowłaśniepowinnazrobić.
Małegopochowałnocą.Nazajutrzksiężycmiałosiągnąćfazępełni.Joewykopałjamęwziemiizłożyłw
niejkotkawpudełku,poczymzasypał.

-PasażerowieoczekującynalotliniilotniczychTransContinentalAirwaysdoParyżaproszenisądo

bramkinumertrzydzieścipięć-rozległsięwgłośnikukobiecygłos.

Joewstałzławki;obwieszczeniewyrwałogozzadumy.Pozatakimichwilaminiemarzyłaninie

śnił.Sięgnąłpowalizkęirzuciłokiemnadużątablicęzrozkłademlotów,gdzienazwydocelowychmiast
inumerylotówtasowałysiębezustanniezgrzechotem.Naglepoczułnaramieniuczyjąśdłoń.

-Nieleć,proszę-rozległosiębardzoblisko.
Joedrgnąłiodwróciłsię.Niska,pulchnaAzjatkastałatużobok.Niesłyszałjejkroków.

Miałanasobieworkowatąsukienkęibutynamiękkiejpodeszwie.Przyglądałasięmężczyźnie

błagalniekrótkowzrocznymioczami.

-Przepraszam...-zacząłJoe.
-Jateżprzepraszam.-Kobietawestchnęła.-Maszszczęście.Umiałeśodnaleźćswojądrogę.Ja

wciążjeszczeszukam-dodała,poczymoderwałaodniegospojrzenie,podeszładotablicyzrozkłademi
podjęła:-Tatablicapowinnamilczećilśnićsłowamizeświatła.Nietakjakteraz.Powinnabyć...czymś
wrodzajudrogowskazudoraju.Taksobieczasamimyślę.Aleniewiem,którylotjestmój.Niewiem,do
którejpodejśćbramki.Apróbowałamjużwszystkich.

Joepołożyłrękęnajejbarku.Niemiałpojęcia,dlaczegotozrobił.Poczuł,żecośwnim

zareagowałonasłowakobiety,wyczułojejból,nieświadomie,lecznapoziomieemocji.

Wydałomusiętodziwne.
-Proszęusiąść-zasugerował.-Przyniosęcośdojedzenia.Zpełnymbrzuchemświatwydajesię

lepszy.

-Posiłkitylkowtrakcielotu-odezwałasięnieznajoma.-Niemogęjużjeśćniczegoinnego.Isok

jabłkowy.Wsamolotachnigdyniepijęalkoholu.Tylkosokjabłkowy.Wtychprzezroczystych,
plastikowychkubkachzeżłobieniami.Odjakiegośczasunieznoszęjużjegosmaku,aleonnieznika.

-Przykromi-powiedziałJoe.Nicinnegonieprzychodziłomudogłowy.Czułsięwjejobecności

bezsilny.Kobietawciążwpatrywałasięwtablicę.Pochwilicofnąłdelikatnierękę.

Byłniemalprzekonany,żejużonimzapomniała,leczwtedysięodezwała.
-Idź-szepnęłabardzocicho.-Niepowinnamciębyłazaczepiać.Aleczasamiczujęsiętaka

samotna.Gdziemyjesteśmy?

-Bangkok-odpowiedziałJoe.
-Bangkok?JeszczenigdyniebyłamwBangkoku.
Zostawiłją.Kobietaaninamomentnieoderwałaspojrzeniaodlistyodlotów.

Czarnetraperki

ByłpółAnglikiemipółJamajczykiem.Mierzyłsobieniemaldwametrywzrostu.Mówiłz

południowolondyńskimakcentem.UrodziłsięwBromleyiuczyłsięwszkoleimieniaThomasaTallisaw
Kidbrooke.Miałgłębokoosadzoneoczyigęsteczarnewłosy.Wpodeszwachjegoczarnychtraperek
zostałoukryteponadstogramówpentrytuinadtlenkuacetonu-wysokiejjakościsilnychmateriałów
wybuchowych.NazywałsięRichardReid.

GdyRichardprzyszedłnaświat,jegoojciecodsiadywałwyrok.Zanimwwiekuszesnastulat

ukończyłszkołę,poszedłjużwśladyrodzicielaikradłsamochody.Jakiśczasspędziłzakratkami,
skazanyzarozbój.

-Nieobdarzyłemgomiłościąizainteresowaniemnajakiezasługiwał-miałpotempowiedziećjego

ojciec.

KiedykilkalatpopierwszymaresztowaniuRichardwpadłnaswojegorodzicielawgalerii

handlowej,RobinReidmiałdlasynatylkojednąporadę.„Muzułmanietraktująswoichjakczłowieka"-
powiedział.-„Idostająwpierdlulepszeżarcie".

Poprzejściunaislam,dokonanymwOśrodkudlaMłodocianychPrzestępcówwFeltham,Richard

przyjąłnazwiskoAbdulRahim.Kilkalatpóźniejzniknął.Matkapodejrzewała,żewyjechałdoPakistanu.
Wedługuzyskanychpoteminformacji,wyszkolonogowAfganistanie.Ponowniewypłynąłw
Amsterdamie,gdziepodjąłpracęwrestauracji.ZAmsterdamuudałsiędoBrukseli,astamtąddoParyża.

Grudzieńbyłzimnyiciemny,dnistałysiękrótkie.SiedemnastegoRichardkupiłbiletwdwiestrony

doMiami,nalotliniamiAmericanAirlines.CałyczaswParyżuspędziłwokolicachdworcakolejowego
GareduNord,niewynająłpokojuwhotelu.Gdydwudziestegopierwszegogrudniapojawiłsięna
lotnisku,wyglądałniechlujnie.

Niemiałzesobąbagażu.Zostałprzesłuchanyprzezfrancuskąsłużbębezpieczeństwa,której

funkcjonariuszenieznaleźlijednakwystarczającychpowodówdozatrzymania.Jakożeniezdążyłna
samolot,powróciłdnianastępnegoiwsiadłnapokładboeinga767.

Byłsobotniporanek.Wsamolociepodróżowałostuosiemdziesięciupięciupasażerów.Jakjuż

wspomniano,wpodeszwachbutówRichardaReidaznajdowałsięmateriałwybuchowywrazz
detonatorem.Kiedywystartowali,poposiłku(zktóregoRichardReidzrezygnował)wkabinie
pasażerskiejrozszedłsięzapachdymu.StewardesanazwiskiemHermisMoutardier,zauważyła,żeReid
próbujezapalićzapałkę,iprzypomniałamuozakaziepalenia.Mężczyznaobiecałrespektowaćzasady.
Spalonązapałkązacząłdłubaćwzębach.Zajmowałsiedzenieprzyoknie,niemiałsąsiada.

KilkachwilpóźniejMoutardierwróciłaispostrzegła,żeRichardpochylasięnasiedzeniu.Uznała,

żewbrewupomnieniu,pali.

-Przepraszam-odezwałasię-copanrobi?
Nieotrzymałaodpowiedzi.Gdypowtórzyłapytaniebardziejzdecydowanymtonem,Reidobrócił

się,ukazującwciśniętymiędzyudabut,lontizapalonązapałkę.Moutardierchwyciłamężczyznę.
Odepchnąłją.PonowniespróbowałagopowstrzymaćiReidpopchnąłjąporazkolejny,tymrazemna
tylemocno,żeupadłanaoparciefotelapodrugiejstroniealejkimiędzysiedzeniami.

Podniosłasięipobiegłaprzezsamolot.
-Łapciego!Prędko!-krzyczała.
KiedyCristinaJonesusłyszaławołanieMoutardier,puściłasiępędemwstronęzamieszania.
Reidsiedziałzwróconydoniejplecami.
-Przestań!-wrzasnęłaJonesispróbowałaobezwładnićmężczyznę.
Reidodwróciłsięiugryzłjąwlewądłoń.Jegozębywbiłysięwrękękobiety,tużpodkciukiem.

Joneskrzyknęła.Gdyjąpuścił,stewardesapodniosłastoliknafoteluobokniego.Pozostalipasażerowie

podawalibutelkiwody„Evian",którąpolewanozamachowca.Potemposłużylisiępaskami,
słuchawkamiiplastikowymikajdankami,zapomocąktórychgoskrępowali.

PracownicyFBI,przejmującynalotniskuzatrzymanego,musielirozciąćwielewarstwwięzów.
-Niesądzę,bymmusiałzaswojeczynyprzepraszać-powiedziałnaprocesieRichardReid.-

Jestemwstaniewojnyzwaszymkrajem.Inieprowadzętejwojnyzpowodówosobistych...Możecie
więcmniesądzić.Nieobchodzimnieto.Towszystko,comamdopowiedzenia.

-Niejestpanczłonkiemsiłzbrojnychprzeciwnika-skomentowałsędziaWilliamYoung.-Jestpan

terrorystą.Niejestpanżołnierzemwstaniewojny.Jestpanterrorystą...Myzterrorystaminie
negocjujemy.Niepodpisujemyzterrorystamiżadnychdokumentów.Polujemynanich,wyłapujemy
jednegopodrugimistawiamyprzedobliczemsprawiedliwości.Jestpanterrorystą,jestpanprzestępcą
winnympróbywielokrotnegozabójstwa.Woźny,proszęgoodprowadzić.

-WDniuSądu-rzuciłodprowadzanyReid-staniemyprzedobliczemtwojegoPanaimojegoPanai

wtedysięwszystkiegodowiemy.

Pustkadźwięku

Joeodłożyłksiążkęinapiłsięwhisky.Samotnakostkaloduzadzwoniłaoszklankę.
Oknazostałyzasłonięteiwsamolociepanowałaciemność.Podobniejakfacetzpowieści,Joe

siedziałprzyoknieiniemiałsąsiada.Przedizanim,wszędziedokoła,pasażerowiespaliniczymlarwy
jedwabnikówwmiękkichkokonach.Słyszałwydawaneprzeznichdźwięki,łagodnepochrapywanie,
szmerwiercącychsięciał.Żałował,żeniejestwstanieusnąć.

Książki,którezesobązabrał,nieszczególnienadawałysiędolotów.Pełnownichbyło

wybuchającychsamolotów,eksplodującychbudynków,pociągówiludzi.Miałwrażenie,żeczytaraporty
zkostnicy,pełnefaktówiliczbdotyczącychśmierci.Nierozumiałich.

Zastanowiłsięnadsłowamisędziegozksiążki.Powiedział,żenietoczysięwojna,czyraczej,że

zamachowiec,Reid,niejestżołnierzem,tylkozwykłymprzestępcą.Mimoto,Joeodniósłwrażenie-
chociażtegonierozumiał-żewksiążcejednaktoczysięwojna.Niemiałpojęciazjakiegopowodu,oco
poszło,alebyłatowojnaideologiczna.Ato,żeniczegozniejnierozumiał,nieoznaczałoprzecież,żenie
istniała.Możesędzia-zupełniejakJoe-równieżniemógłtegozrozumiećidlategonieoceniłsytuacji
właściwie.Pozatym,wojnęmożnawypowiedziećjednostronnie.

Westchnąłizapaliłpapierosa-siedziałztyłusamolotu.Kiedypopiółzrobiłsięjużdługi,strzepnął

godowbudowanejwoparciemałejmetalowejpopielniczki.Żałował,żeniemożewyjrzećprzezokno.
Wkabiniebyłociemnoicicho.Miałsłuchawki,alebyłownichsłychaćjedyniepuszkowanąmuzykę.
JutromiałdotrzećdoParyża.Podczastegolotupodróżowałwsteczczasu-imdalejbył,tymbardziej
cofałysięgodziny,coprzypominałozrzucaniestarejskóry,powrótdomiejscastartu.Dzisiajdotrzedo
Paryża.Wczoraj,teraz.

Napokładziesamolotuczasnieistniał.TutajJoetkwiłwbąbluczasuznieruchomiałego,czasu

zatrzymanego,zachowanego,godzinaodlotutrwaławtejsamozamykającejsięmetalowejrurzeażdo
lądowania.Pokręciłgłową.Zaczynałbredzić.Wkońcutotylkokwestiazmianystref.Jutroprzestawi
zegarekiniebędziejużmiałoznaczenia,któragodzinajestpodrugiejstronieświata.Zresztą,rzadkoma
znaczenieto,cosiędziejepodrugiejstronieświata.

Joedopaliłpapierosaipoczułsmakpopiołu.Dopiłwhisky,którąkilkarazyprzegoniłjęzykiempo

ustach,muskajączęby,poczymprzełknął.Jegożołądekwydawałsięwydrążonąjamą.Zgasiłświatło
przyciskiemiusiadłwygodniej,opierającgłowęofotel.Samolotpomrukiwał.Joepozwoliłtemu
dźwiękowiotoczyćgo,ażpoczuł,żejestzupełniesam,acałaresztaludzkościnapokładzierozpłynęła
sięwnicość,wpustcedźwięku.

Częśćdruga

Skrzynkakontaktowa

Każdemiejscejestdobre,żebysięnapić
Znaleźćgrubasawcaleniebyłołatwo.
JoewylądowałnaOrly,doParyżadojechałpociągiem;zameldowałsięwniewielkim,obskurnym

hoteluupodnóżaMontmartre’u.Lotniskobyłobetonowymmrowiskiem.Napomościepewienfacet
pośliznąłsięiupadł,uderzającgłowąoziemię.Przedterminalemstałpomnikfrancuskiegogenerała:na
niewielkiej,mosiężnejtabliczcewidniałnapis:„CharlesdeGaulle,przywódcaSiłZbrojnychWolnej
Francji,Lille1890-Algier1944.WzywacięFrancjaWalcząca”.Nabetonowejpodstawieposąguktoś
dopisałsprayem,terazjużspłowiałymiczęściowoprzesłoniętymptasimiodchodami:„Francjaniema
przyjaciół,tylkointeresy.„CDG”.

Wpociągubyłotłoczno,siedzeniaprzetarte.Ścianywagonówpomazanegraffiti,wtapicerceziały

wypalonepapierosamidziury.HotelowypokójJoegoznajdowałsięnatrzecimpiętrze,zoknaroztaczał
sięwidoknawąską,stromąuliczkę.Tużprzedwejściemstałczłowiekzodwróconymdogórynogami
kartonem,proponującyprzechodniomszansęodnalezieniadamy.Jegoręcebezustanniezamieniały
miejscamitrzykartyleżąceobrazkamiwdół.Joewyglądałprzezoknoipalił.Czułniepokójizmęczenie,
leczniemógłzasnąć.

Powietrzebyłogorąceiparne,brudneparyskielatozaczynałogniewniewybudzaćsięzzimowego

snu.

Pierwszyetapdochodzeniaokazałsięprosty.Adreswydawnictwa„MedusaPress”składałsięz

numeruskrytkipocztowejicyfrowegokodu.JoeskonsultowałsięzmiejscowymoddziałemLaPoste,
gdziedowiedziałsię,żekodwskazujeósmądzielnicę.

-TostaryurządpocztowynaBoulevardHaussmann-powiedziałakobietazokienka.
Budynekmiałnumer102.Joezamierzałsiętamudać,leczwtejchwilibyłoprawdopodobniezbyt

późno.Postanowiłwięc,żeobserwacjęrozpoczniejutro,wcześnierano.Wstał.Pokójbyłniemal
zupełniepusty,wąskiepojedynczełóżko,szarykoc,spranabiałapościel,komoda,będąca-wzależności
odpunktuwidzenia-alboantykiem,albostarymgratem,brudnerdzawezasłony,naścianiezdjęcie
przedstawiająceSaintExupery’ego-byłegoprezydentaFrancji-naniebieskimtle,zlew.Podrugiej
stroniekorytarzaotwierałasięwspólnałazienkazprysznicem.Nakomodziestałapopielniczka.
Pachniałośrodkiemdodezynfekcji.Joewyszedłzpokojuizamknąłzasobądrzwi.

Zbiegłposchodachnaparter,gdziestojącyzakontuaremAlgierczykpozdrowiłgoskinieniem,i

wyszedłnaulicę.Zauważył,żepowróciłamodanakapelusze.Minąłmężczyznęzkartamiiotaczającygo
tłumekpełnychnadzieigraczy.Kawałekdalejkupiłsobienastraganieczarnykapeluszzszerokimrondem
iwsunąłgolekkonabakiernagłowę.

-Och,bardzopanudotwarzy,monsieur-pochwaliłasłusznychrozmiarówAfrykankastojącaza

prowizorycznymstolikiem,naktórymrozłożyłabarwnefatałaszki.-Todobrenakobiety.

Joeuśmiechnąłsięizapłacił.Potrzebowałsięnapić.Byłgłodny,aleprzedewszystkimczułochotę

nakielicha.RuszyłprzezBoulevarddeRochechouartwkierunkuplacuPigalle.

-Hej,szukasztowarzystwa?-rozległsięczyjśgłos.Dziewczynastałazeskrzyżowanymikostkami,

opartaplecamiomuripatrzyłananiegozuśmiechem.Miałatlenioneblondwłosy,długiebrązowenogii
bardzokrótkąspódniczkę.Jejuśmiechbyłładny,leczzjakiegośpowoduniewydawałsięrzeczywisty.
Zresztą,caławyglądaładziwnienierealnie,niczymmirażnamiejskiejulicy,rozdygotanywmglistym
powietrzu.Wokółniejunosiłsięnikły,lecznieomylnyzapaszekalkoholu.

Joepokręciłgłową.
-Co,nielubiszdziewczyn?
Wzruszyłramionamiiwyminąłją.Dziewczynazawołała:

-Woliszchłopców?!Mogęcijakiegośznaleźć.Albozabawimysięwetroje,cotynato?Jakilubisz

kolor?

Wjejgłosie,wsposobiewjakiwypowiedziałaostatniesłowa,byłocośszczególnego-rodzaj

opadającejintonacji,którywziąłgozzaskoczenia;kryłosięwnimcośsamotnego,zbolałego,urażonego.
Joesięodwrócił.

-Lubiękolor,jakiprzyjmujewhisky,wchwiligdykostkaloduwszklaneczcedopierozaczyna

topnieć-odpowiedział.-Jeżelipodnieśćjądoświatłaispojrzećoddołuprzezdenko,wyglądazupełnie
jakniebotużpodeszczu.

Dziewczynawybuchnęłaśmiechem.
-Jatamwolękolorwhiskybezlodu.
-Gdzietujestjakieśdobremiejsce,żebysięnapić?
-Wedługmnie,każdemiejscejestdobre,żebysięnapić.

Ciepłe,bezpiecznemiejsce

Siedzieliwprzyjaznymmilczeniunawysokichstołkachprzyszerokimdrewnianymbarze.

ZnajdowalisięgdzieśwokolicyPigalle.Dziewczynapiłaszkockąbezlodu.Joedoswojejdorzucił
pojedyncząkostkę.Miałwrażenie,żetenzwyczajodróżniagoodpijaków.

Piciedrinkazkostkąloduoznaczało,żerobisiętopoprostudlaprzyjemności.Dziewczyna

wychyliładwakieliszkiodrazu,gdytylkoweszli.Codziwne,wtejchwiliwyglądałabardziej
konkretnie,otaczającajądotądmglistaauragdzieśsięrozproszyła:nieznajomastałasięsolidna,
zdecydowanieprawdziwaizdecydowaniebliska.PochwyciłaspojrzenieJoegoirzuciłamuznaczący
uśmieszek.

-Muszępić,żebyniezniknąć-powiedziałaiuniosłaszklankęwniemymtoaście.
Wypili.
Joezamówiłskinieniemnastępnąkolejkę.
-Niewidziałamciętuwcześniej-zauważyła.-Jesteśnowy?
Pytaniebyłodziwne,leczodpowiedziałnajprościejjakumiał.
-Dopierocoprzyjechałem.
Dziewczynapokiwałagłową.Wydawałasięusatysfakcjonowana.
-Początkisątrudne,prawda?-podjęła.-Todziwnemiejsce.
Przyjrzałsięjejponownie.Brązowaskóra,długiewłosy,tużprzyskórzeczarneodrosty.Duże,

lekkoskośneoczy,rzucającemusmętnespojrzenia.Czknęłairoześmiałasię.

Joeteżsięuśmiechnął.Zastanowiłogojejpochodzenie.Pofrancuskumówiłabezbłędnie.
MożeAlgieria?NapewnoAfrykaPółnocna,uznał.
Dziewczynawyciągnęłazukrytejkieszenimiękkąpaczkęgauloise’ów.Wyjęłazniejpapierosa.
-Chcesz?
-Pewnie.
Sięgnąłpozippo,przypaliłsobieijej.Nieznajomauniosłabrwiiwypuściłazustkółko,które

zawisłonadkontuarem.Wknajpiebyłociemno,wszędzieunosiłsiędym.Podrugiejstroniebaru
letargicznieobracałsięwiatrak.Brakowałomuzyki.

-Zupełniejakbyśmysiedzielitusami,prawda?Takaprywatnaprzestrzeń-podjęła.Joeniebył

pewien,czyodezwałasiędoniego,czydosiebie.-Miałamkiedyśmysz.Jeszczejakomaładziewczynka.
Nosiłamjąwkieszeni.Czasamiwysuwałanosiwęszyła,leczprzeważniesiedziałaschowanawśrodku.
Wyobrażałamsobiejaktammusijejbyć.Ciepło,ciemnoibezpiecznie.Iniekiedytakwłaśnieczujęsię
tutaj.Kiedymnienatostać.

-Kieszonkowywszechświat-powiedziałJoeijegotowarzyszkawybuchnęłaśmiechem.

-Kieszonkowywszechświat-powtórzyła.-Tozabawne.
Siedzieli,piliipalili,aświatskurczyłsiędotegociepłego,bezpiecznegomiejsca.Joepodniósł

szklankędoświatłaiobserwowałbarwy,zmieniającesięwmiarętopnienialodu.

Nieznajomaponowniesięzaśmiała.Nazewnątrzmogłobyćpołudnielubpółnoc,bądź
którakolwiekzgodzinpomiędzy.Tutaj,wbarze,czasbyłzamknięty,znieruchomiałyiuwięziony.
Joeniemiałpojęciadlaczegowspomniałoksiążkach.Aczkolwiekbyławtympewnametoda-z

początkutylkoprzeczuciepodpowiadające,żedziewczynacoświe-leczrównieżlogika-wkońcu
wydawcaspecjalizującysięwtakspecyficznymgatunkupowieścimógłbyćtutajznany,wokolicach
placuPigalle,wokolicyspecjalizującejsięwzaspokajaniufantazjitegosamegorodzaju.Dlategowięc
zagadnął:

-CzytałaśmożeksiążkioMścicielu?
Woczachdziewczynypojawiłosięożywienie.Skinęłapowoligłowąiwypuściłazpłucpowietrze

wrazzbłękitnąchmurką.

-Tak...-odpowiedziała.
Zamówiłgestemjeszczedwadrinki.Nieznajomauśmiechnęłasięipogładziłagoporamieniu.

Trochęjuższumiałomuwgłowie,obłokdymuwisiałwgęstympowietrzu.Joeczekał.Wkąciebaru
senniepoświstywałwiatrak.Joeśledziłspojrzeniemsnującesięnadkontuaremsmużkitytoniowych
oparów.

-Wydająjetutaj,prawda?-odezwałsiędomilczącejtowarzyszki.-WParyżu.
Uświadomiłsobie,żeomiatagowzrokiem,zwielkąuwagą,badawczo.Jejoczybyłygłębokiei

ciemneniczymwyschniętestudnie.

-Tak...-powtórzyłaiodwróciławzrok.Barmanprzyniósłnapoje,aledziewczynaodsunęła

szklaneczkę.-Chybajestemjużwystarczającokonkretna-stwierdziła,niezwracającsiędonikogow
szczególności.

Joespojrzałnajejkształtyiniemógłzaprzeczyć.Wciążjednakczekał.
Byćmożetowłaśniejegomilczeniesprawiło,żewkońcuodwróciłatwarzkuniemu.
Równocześniezaczęławstawaćzestołka.
-Jesteśjednymznich?-zapytała.
Nierozumiał,ocojejchodzi,niemniejodpowiedział.
-Nie.
Nieznajomazdusiłapapierosawpopielniczce,mocno.
-Oniteżchcągoodszukać-rzuciła.-PowinnidaćPapieDspokój.
-KimjestPapaD?
Pokręciłagłową.
-Lepiejjużpójdę.-Uśmiechnęłasię.Stanęładoniegobokiem,przestałazwracaćnaniegouwagę.
-Zaczekaj-zatrzymałjąJoe.-Proszę.Jamuszęsiętegodowiedzieć.
-Dlaczego?-Spojrzałamuprostowoczy.-Pococito?-Wydawałosię,żedziewczynaszuka

czegośwjegotwarzy,leczniejestwstanieznaleźć.Wreszciewzruszyłaramionami,zmęczonym,
wyczerpanymgestem,znowupotrząsnęłagłowąizarazpotemzniknęła.Drzwibaruzamknęłysięzanią
cicho.

Pustekomórkiwplastrzemiodu

Algier,białemiasto,AlgerlaBlanche.WyrastazfalMorzaŚródziemnegoniczymfatamorgana.
Budynkibielejąnapalącymsłońcuniczymkościwieloryba.Spacerującponadmorskimbulwarze,

możnaznaleźćzarównowielkimeczet,jakikasyno.TotutajAlbertCamusuczęszczałdoliceum,a
późniejnauniwersytet.Jedenastegowrześnia,wodstępiedziesięciuminut,eksplodowaływtymmieście
dwiebomby.JednawdzielnicyAknoun,drugawdzielnicyHydra.

Obiezamontowanowsamochodach.Obiezawierałypoosiemsetkilogramówmateriału

wybuchowego.DrugiładunekwybuchłnaulicyEmilePayenogodzinie9:52,pomiędzysiedzibą
delegaturyONZaUNHCR-biuremWysokiegoKomisarzadoSprawUchodźców.

UNHCRzajmowałskromnybudynekzniebieskimimarkizami,ocieniającymiwychodzącenaulicę

okna.Naddrzwiamiwisiałaflaga.Przedwiodącąnaniewielkidziedziniecbramązamontowanotablicę
informacyjną.Pracowałotudwanaścieosób.ONZzkoleizatrudniaławsumiestuszesnastu
Algierczykówiosiemnaścieosóbinnychnarodowości.EksplozjazrównałasiedzibęUNHCRzziemiąi
rozorałastojącąnaprzeciwkoplacówkęONZ;ścianyrunęły,grzebiącpodgruzamiludzi.Wśródofiar
śmiertelnychznalazłosięsiedemnastupracownikówONZ,międzyinnymiAlgierczycy,Duńczyk,
FilipińczykiSenegalczyk.Zginęlirównieżpełniącyprzedbudynkiemwartępolicjantiprzebywający
akuratwewnątrzkurierDHLSiłapodmuchupozbawiłatakżeżyciapięćinnych,mieszkającychwpobliżu,
osób.Obrażenia-wtympoważne-odniosłoczterdziestupracownikówONZ.Jakopierwszyśmierć
poniósłkierowcaciężarówkizbombą.

Wieluocalałychpozostałonamiejscuzdarzenia,pomagaliusuwaćgruz,szukalizasypanych.
Byławśródnichsprzątaczkawkilkumiesięcznejciąży.
Dwadzieściadwieminutywcześniej,ogodzinie9:30,podrugiejstroniemiastaeksplodował

pierwszysamochód.CelembyłasiedzibaNajwyższegoSąduKonstytucyjnego.Wzniesionywstylu
mauretańskimbudynekzostałwybudowanyprzezfirmęzChin.Kiedyzniknęłyściany,odsłoniętebiura
wyglądałyjakpustekomórkiwplastrzemiodu.Największączęśćenergiiwybuchuprzyjąłnasiebie
przejeżdżającyakuratautobus,wypełnionystudentamiudającymisięnazajęciadouniwersytetuBen
Aknoun.Falauderzeniowaprzeobraziłapasażerówwcośprzypominającegorozdeptanelarwy.

Jedenznas

TegowieczoruJoesiedziałsamotniewzaciemnionejsalikinowejipatrzyłnaigrającenaekranie

światło,wpromieniuprojektoratańczyłydrobinykurzu.Wyświetlanostaryfilm,zlattrzydziestych.
Widzówbyłoniewielu.Usiadłztyłuimiałcałyrząddlasiebie.Niktteżniezasłaniałmuwidoku.Struga
światłapłynęłanadjegogłowąmiarowo,przeobrażającsięnaodległymekraniewwiekoweobrazy.
Fabułaopowiadałaogrupiecyrkowców,ludzi-dziwadeł.Joeczuł,żeumysłmabrudnyimokry,zupełnie
jakrozgniecionywwodzieniedopałek.Wciążniemógłzasnąć.Wcześniejsiedziałwbarzedopókina
zewnątrzniezgasłosłońceinieożyłyulicznelatarnie.Zamówiłposiłek-specjalnośćzakładu,którątego
dniaokazałasiępotrawkazfasoli,tłustegomięsaimarchwi,podawanazchlebem.

-SzukaszGreka?-spytałbarman,kiedyprzyniósłtalerz.
DaniepachniałokuszącoiJoeusłyszałburczeniewłasnegobrzucha.Przelotniepomyślałokobiecie,

którąspotkałnalotnisku.Twierdziła,żejestwstaniejeśćjedynieposiłkiserwowanewsamolotach.
Skrzywiłsię.Uniósłłyżkęizastanowiłsięnadpytaniemfacetazzabaru,którynadalcierpliwiemusię
przyglądał.Miałspokojne,jasnoniebieskieoczy.

-Niewiem-przyznałJoe.-Aszukam?
Barmanwzruszyłramionami.
-Niemojasprawa-odparłżyczliwie.-Smacznego.
Joezacząłjeść.Mężczyznawróciłdopolerowaniaszklanek.KiedyJoeskończył,barmanzabrał

pustenaczynie.

-Chwilkę-zatrzymałgoJoe.
-Tak?
-Wiesz,kogoszukam?
Facetponowniewzruszyłramionami.
-Akogoszukamywszyscy?-powiedziałznikłymcieniemuśmiechunaustach.
-Muszęsiędowiedzieć-nacisnąłJoe.
-Jatupodajędrinkiipotrawkę-odparłbarman.-Wszystkoinnejestpłatneekstra-
dodałiodszedłztalerzem.
Joeuśmiechnąłsię,poczymstaranniewsunąłdwudziestofrankowybanknotpodpustąjuż

szklaneczkę.Gdymężczyznawrócił,zauważyłpieniądzenatychmiastizlekkimskinieniemprzygotował
jeszczejednegodrinka.

-Możenalejisobie?-zaproponowałJoe.
-Janiepiję.Wogóle.-Barmanpokręciłgłową.
-Cóż,więcejdlareszty-zauważyłJoe.
-Nowłaśnie-rzuciłfacetzuśmiechem.Przysunąłsobiekrzesłoiusiadłpodrugiejstroniekontuaru.
-Mów-zachęciłJoe,czymsprawił,żeuśmiechbarmanastałsięjeszczeszerszy.
-Spałeśznią?-zapytałmężczyzna.-Zdziewczyną,któraciętuprzyprowadziła?
-Nie,adlaczego?-zdziwiłsięJoe.
-Tociekawe.-Barmanpokiwałgłową.-Wiesz,onaniejestdokońcakonkretna-dodałtonem

sugerującym,iżdzielisięwielkątajemnicą.-Comogłobysięokazaćniezwykleciekawewakcji,jeśli
wieszcomamnamyśli.Takprzynajmniejsądzę.Wkażdymrazie,kiedytapanienkaniepije,rozmywają
sięjejkontury.-Kolejnewzruszenieramion.-

Aczkolwiektozdarzasięraczejrzadko.
-TenGrek.-Joezniejakimwysiłkiemzmieniłtemat.-PapaD.Cotozajeden?
-Ach,czylijednakgoszukasz-zauważyłfacetzzabaru.-Takmisięwłaśniewydawało.

Oczywiście,normalniestaramsięniepodsłuchiwać,aleczasamiczłowieknieporadzi.

-Jasne-przytaknąłJoe.-Nieporadzi.
Barmanobrzuciłgospojrzeniem,poczymnajwyraźniejzmieniłzdanie.
-Niejestempewien,comogęcipowiedzieć-podjąłwreszcie.-DziewczynymówiąnaniegoPapa

D.NazwiskoPapadopoulos.Niewiemjakmanaimię,oilewogólejakieśma.

Dziwnygość.Niski,tłusty.Wydajeksiążki,jeślioczywiściemożnatenszajsnazwaćksiążkami.Pół

Grek,półOrmianinipółcholerawieco.PapaD.

Joezapaliłpapierosa.Barmanumilkł,wyraźniewyczerpanywysiłkiemprzedstawieniacudzej

biografiiwtaktelegraficznymskrócie.Joezarejestrowałteż,żefacetjestnieconabakierzmatematyką.
Wydmuchnąłdymitonemczłowiekaodhaczającegokolejnepunktynazgóryprzygotowanejliście
zapytał.

-Jaksięnazywatojegowydawnictwo?
-„Medusa”-odpowiedziałfacet.Ichspojrzeniasięspotkały.Wzrokbarmanamówił:„Nie

pogrywajzemną,koleś”.Joe,sprawnienaśladującrozmówcę,uśmiechnąłsiętylkoiwzruszył
ramionami.

-Widujeszgotutaj?
-Jatuwidujęwielerzeczy-odparłmężczyzna.
-Atowidzisz?-Joewyciągnąłkolejnybanknot.Jeszczenalotniskuporazdrugiposłużyłsięczarną

kartąkredytową.ZaniósłjądooddziałubankuCreditLyonnaisiwypłacił

trochępieniędzy.Kuswemuzaskoczeniu,gotówkęotrzymałbezproblemu.
Barmanprzyjąłpieniądzeikrytycznieotaksowałgospojrzeniem.Joezaciągnąłsiępapierosemi

kiedyuniósłwzrok,banknotujużniebyło.Facetzachowywałsięprzytymnajzupełniejnaturalnie:od
Joegozawódnierzadkowymagałpłaceniazainformacje,aleterazzaciekawiłogo,jakczęstow
podobnychsytuacjachznajdujesiębarman.Zastanowiłsięrównież,czyktokolwiekzadawałjużmute
samepytania.

-Grubyimały,jakpowiedziałem-odezwałsięmężczyzna.-Kształtemprzypominaniecopieczarkę.

Ijesttaksamoblady.Raczejniewychodzizbytczęstonasłońce.-

Wymienilisięspojrzeniami.Samitakżeniewyglądalinawielbicieliopalania.
-Wiesz,gdziemieszka?
-Nie.-Barmanpokręciłgłową.
-Agdziegomożnaznaleźć?
Facetzastanawiałsięprzezchwilę.
-Nie-odparł.
Joeodczekał.
-Czasamizaglądatutaj-dodałwkońcubarman,zwyraźnąniechęcią.-Ajeżelinie,tokręcisięw

okolicznychsklepikach.Wiesz,wsexshopach.Sprzedająjegoksiążki.Noipodrywadziewczyny.Takie
jaktatwojaodkieliszka.AlePapaDzwykleniemapieniędzy.

-Pojawiałsięostatnio?
Barmanpokręciłgłową.
Aletobyłoprzedtem.Joeotrząsnąłsięiwróciłdoteraźniejszości.Dobiegającyzgóry,niezmienny,

kojącyterkotprojektoraopadałnaniegoniczymkoc.Niepomagało.Przemknęłomuprzezmyśl,żez
filmemjestcośnietak.Czarno-białepostacieodprawiałydziwaczny,obcyrytuał,podczasgdyontrwał
jakskamieniałyponiewłaściwejstronieekranu.Pozostaliwidzowierównieżznieruchomieli,niczym
zgarbioneposągizwietrzejącegokamienia.

Filmowedziwadłazcyrkubawiłysięnauroczystymprzyjęciu.Wysokakobietabrałaślubzkarłem.

Przystolesiedziałaparasyjamskichbliźniąt;dwiedziewczynybezramion;facetbeznógiinny,zupełnie
pozbawionykończyn;karzełzgłowąprzypominającąptasiłebek,człowiek-szkielet;osobapojednej
stronieciałabędącamężczyzną,podrugiejkobietą,kolejnekarłyiinni.Wołalicoś.Słowarozlegałysię

echemwciemnejsalikina.„Jedenznas!”-wołali.„Jedenznas!”.„Jedenznas!”.Joespróbowałzapalić
papierosaistwierdził,żedrżymuręka.Wstałzsiedzeniaiśpieszniewyszedłtylnymidrzwiami-przez
wąskikorytarziciche,pustefoyer-prostownoc.Powietrzetchnęłowilgocią,gorączką,alenieżarem
tropików.Wońmiastawisiaławnimbezwładnieniczymschnącepranie-zapachpłytchodnikowych,
betonowychbloków,samochodów,spalin,dymu,moczu,jedzenia,rozlanegoalkoholuiprzelanychłez-
wońtaklicznychżywotów.Joewróciłwyludnionymiulicamidohoteluiwspiąłsiępomilczących
schodachdopokoju.Wtedy,nareszcie,ogarnąłgosen.

Zawóddetektyw

Znaleźćgrubasawcaleniebyłołatwo.Joewstałwcześnierano.Kawęwypiłnaulicy,przykiosku,

nadktórymgórowałabazylikaSacreCoeur.PojechałmetremnabulwarHaussmannaizatrzymałsię
przedurzędempocztowympodnumerem102.

Byłpierwszymklientem.
Skrytkęodnalazłbezwiększychproblemów.Pocztadziałaławstarych,sypiącychsię

pomieszczeniachnaparterzebudynku.Górnepiętrazajmowałymieszkania.Wewnątrzulicznygwar
dziwnieprzygasł,podobniejakświatło.Nabetonowejpodłodzewidniałyplamy-mogłytobyćplamy
krwizczasówwojnyzNiemcamilubrozchlapanakawa-niezdradzałyswegopochodzenia.Strzegąca
skrytekkobietaniepoprosiłagoożadendowódtożsamości,niemniejteatralniezabrzęczałkluczamiw
kieszeniiruszyłprzedsiebiepewnymkrokiem,jakbychciałpoprostuodebraćporannąpocztę.Ujrzałw
ścianierzędyniewielkichdrewnianychdrzwiczek,tysiąceskrytek:pojawilisięjużiinniklienci,każdyz
nichspowitywewłasnywszechświat,każdyszukającyswegowłasnegomałegoadresuiprzezchwilę
Joewyraźnieczułciężarkłębiącychsiętutajoczekiwań-listówczekającychzamałymi,zamkniętymi
drzwiczkami,tużzacienkimidrewnianymiściankamiimetalowąsiatkąoddzielającąwnętrzeod
zewnętrza.Pomyślałozdziczałejkorespondencji,żyjącejzatymidrzwiczkaminawolności,opoczcie
zapomnianejniczymukryteskarby,czekającenaodkryciewnajeżonychpułapkamigrobowcach.Pomyślał
takżeolistach,którychwcaletuniebyło,mimożenanieoczekiwano,okorespondencjinieistniejącej,
któraniemiałazostaćnapisanaidostarczona,leczjakiejwyglądanocodziennie,wbrewwszelkiej
nadziei.„Zaszłapomyłka,panicórkażyje”.„Proszęprzyjąćnaszenajszczerszeprzeprosiny,pańskisyn
zostałodnalezionycałyizdrowyiniebawemwrócidodomu”.Joepotrząsnąłgłową-znowupozwolił
sięponieśćfantazjom.Aprzecieżodszukałskrytkęiterazwystarczyłojużtylkozaczekać,bytenfacet
przyszedłodebraćpocztę.Wkońcukażdywydawca,nawetjeżelinieczekałygoinnezajęcia,musiałsię
zainteresowaćcodziennąkorespondencją.Joegokusiło,bywłamaćsiędoskrytkiiprzejrzećzawartość,
leczzrezygnował.Natojeszczeprzyjdziepora.

Teraznależałoobserwowaćiczekać:dotegowłaśniewdziewięćdziesięciupięciuprocentach

sprowadzałosięjegopowołanie-zawóddetektyw.

Dopołudnianiezobaczyłnikogo,ktopasowałbydorysopisuPapadopoulosa.Opierwszejkupiłpół

bagietkizszynką,seremicienkąwarstwąmajonezu,którąpopiłdwiemamałymiczarnymikawami.O
wpółdodrugiejmusiałudaćsięnaposzukiwanietoalety,którąostatecznieznalazłwniewielkiejkafejce,
gdzieniechętniepozwolonomuzniejskorzystać.Odrugiejwydałomusię,żewidzikogośdokładniejak
zopisuiśledziłgoprzezczterdzieścipięćminutpokrętychuliczkach,ażwreszciefacetwszedłdosklepu
mięsnegonaRuedeLondres,zzaktóregowystawywyglądałyświńskiełby.Mężczyznaobróciłzawieszkę
z„Zamknięte”na„Otwarte”,włożyłbiałyfartuchistanąłzaladą.

WtedyJoestwierdził,żenadzisiajmajużdosyć.Gdywracał,uniosłasięnadnimwielkaiszara

budowlaGareSt.Lazareizobaczyłciemnetorykolejowe,rozchodzącesięoddworcaniczymśladypo
ukąszeniupająka,krzyżującesięimnożące,awielkiestalowezwierzętapociągowebrnęłyponich,
rozpierzchającsiępocałejziemi.Nogizaprowadziłygozpowrotemnastację.Wydawałasiędzikim

pustkowiem,cobardzogozaskoczyło.Zabramą,nazapleczudworca,ziemięznaczyłykałuże,wśród
których-zupełniejakmartwanatura-leżałyporzuconeprzedmioty,zepsuteiniechciane-ofiaryzłożone
świętemuŁazarzowi.Joezatrzymałsię,gdyzachlupotałomupodbutami,izauważyłczłowieka,który
zeskakiwałzułożonejnawodzie,drewnianejdrabiny.Zobaczyłwłasneodbiciewgładkiejtafliwody.
TymsamymspojrzeniemJoeogarnąłteżrowerowekoła,starerury,przemoczonągazetę,wojskowyhełm,
spinaczedobielizny,niedziałającąlatarkę,przewróconąskrzynkępopiwie,okularyzwybitymiszkłami,
pluszowąmałpkębezoczu,coścowyglądałonatrzewiajakiegośelektrycznegourządzeniapełnego
miedziikabliukładającychsięwzawiłewzory,butelkępomleku,pływającybiletnapociąglubdokina,
złamanyołówekitaśmępapierutoaletowegoskręconegojakbandażodwiniętyzezmartwychwstającego
trupa.Zobaczyłtowszystkooraz,gdyjegospojrzeniepowędrowałoponadowymmorzemodpadków,
ponadtątopografiązapomnianychludzkichżywotów,niecodalejinalewo,znikającezarogiem
błyszcząceczarnepółbuty.

-Ej!-zawołałJoe.-Zaczekaj!.
Ruszyłbiegiemwśladzabutami,leczzazakrętemniebyłojużnikogo.Zaklął.
-Dośćtego-prychnął,zawróciłiposzedłnastacjęmetraSt.Lazare.
Naniebiegromadziłysięchmuryikiedyschodziłwdółkupodziemnejsiecitorów,zaczęłomżyć.

Każdyjestskądś

Pomyślałonieotwartejskrytcepocztowejimężczyźniewczarnychpółbutach.
Zastanowiłsięteż,ktotaknaprawdęśledzikogoizjakiegopowodu,apotempomyślałodworcu

kolejowym,oszarejbudowliwyrastającejzparyskiejzieminiczymnawiedzanyprzezduchyzamek.
Pomyślałteżopociągach:lubiłpociągi.Sprawiały,żeczułsiębezpieczny.Pomyślałodeszczu,
ponieważ,schodzącnaperon,zerknąłkugórzeikiedyzzazasłonykropelprzebiłsiępromieńsłońca,Joe
miałprzezchwilęwrażenie,żejąwidzi-dziewczynę,któraprzyszłaprosićgoopomoc.Patrzyłana
niegozasnutymimgłąoczyma.

Zamrugałiświatponownieprzesłoniłaszarość,chmuryzrosłysięzesobąinieznajomazniknęła.

Zapewnetylkotosobiewyobraził.Przywołałwpamięcijejtwarz,leczzobaczyłjąjakbyprzesłoniętą
strugamideszczu.Zastanowiłsię,dlaczegojejwspomnienieprzyprawiagootakiewłaśnieuczucie,po
czymdopiłto,cozostałowszklaneczce,izamówiłjeszczejedną-s’ilvousplait,merci-zapalił
papierosaizwróciłmyślinazupełnieinnetory.

Byłtotrzecilubczwartybarzkolei,każdybardziejobskurnyniżpoprzedni,muzykagrałacoraz

ciszej,światłastawałysięcorazciemniejsze,achlaniecorazbardziejostre.Byłyteżkobiety,zAzji,
AfrykiiEuropy,kosmopolitycznamieszanka,wszystkieprzesadnieumalowane,widentycznych,zbyt
krótkichspódniczkachiztakimsamymspojrzeniem,wyrażającymjednocześnieocenę,ostrożnośći
zaproszenie.Atakżecośjeszcze-potężne,nieustanne,bliskiestrachowizmęczenie.Odwiedzającyowe
przybytkimężczyźniodpowiadaliimwłasnymispojrzeniami,zmieszankągłodu,skrytości,nagiego
pragnieniaiszczyptywstydu.Totaniec,pomyślałJoe,linietychspojrzeńkrzyżująsięiwijąniczymtory
kolejowezadworcemSt.Lazare,układającsięwskomplikowanewzory,choćnigdyniestykającsięze
sobą,świadome,żewszelkidotykoznaczałbykatastrofę.Byłatotrzecialubczwartaknajpazkolei,nie
byłwstaniesobieprzypomnieć.Światłozapewniałytutajjedynierozsianeposaliogryzkiświeczek,a
parytańczyłydospokojnegoismętnegoafrykańskiegojazzu.Owłosionedłonieobłapiałynagieuda,
wargidotykałyuszu,byłosłychaćszepty,macanosięwpółmroku,ubraniatarłyosiebiewwolnymtańcu.
Samotniczekalilubwciążsięzastanawiali,lub-jakonsam-bylipoprostusamotniichcielisiętylko
napić.

Towłaśnietutajgoznalazła,tasamadziewczynacowczoraj.Zajęłastołekobok.
Spódniczkapodjechaławysokoidziewczynawygładziłająwprawnymgestem,poczymodrzuciła

włosynaplecyispojrzałanaJoego.Niepowiedziałasłowa,leczpatrzyłaprzyjaźnie.

-Niepowinieneśpićsam-zauważyła.
Niezareagował.
-Niktniepowinien-dodała.
Zerknąłnaniązukosa.Odpowiedziałaspojrzeniemdużych,skośnychoczu.Spokojnie.
Skinęłapalcemnabarmana.Podszedłociężale,bezsłowapodałJoemuświeżegodrinkaipostawił

kieliszekprzeddziewczyną.Niepatrząc,położyłanabarzebanknot.Barmanzabrałpieniądzeiodczłapał.
NieznajomaniespuszczaławzrokuzJoego.Jejoczyskojarzyłysięmuzekranamiizastanowiłsię,jaki
obrazrzucananiejegoosoba.

-Skądjesteś?-spytała.
Joeuciekłspojrzeniem.Szklaneczkawyglądałazachęcająco.Upiłjedenłyk,drugi.
Strzeliłjużsobiedzisiajkilkatakichdrinków,chodzącodbarudobaru,wposzukiwaniutłustego,

bladego,wypatrującegodziwekfaceta-przypominającegozresztąpieczarkę,czegodowiedziałsięod
barmanajedendzieńiparęknajptemu.Natknąłsięnakilkugości,którzywzasadziepasowalidoopisu,
leczżadenznichnieokazałsięPapadopoulosem.Joepoczułnasobieciężarwyczekującegowzroku
dziewczynyizwróciłsiękuniejniechętnie.

-Atak,różnie-odpowiedział.
-Różnie..-powtórzyłaponimbezbarwnie,zewzruszeniemramion.
-Mieszkam,gdziesięda-dodał.
-Mieszkam,gdziesięda-wciążgoprzedrzeźniała.Dłońnieznajomejzamknęłasięnajegoleżącej

nabarzeręce.Miaładługie,brązowe,silnepalce.Popatrzyłjejwoczy.Niebyłpewienczytlenione
blondwłosysąprawdziwe,czymożetoperuka.Miałabardzowydatneusta.Wyglądałynamiękkie,lecz
oczyspoglądałytwardo.-Przecieżkażdyjestskądś-stwierdziła.

Odwróciłsięipowiódłwzrokiempokołyszącychsięzawianychparkachiprzysypiającychprzy

kontuarzesamotnychpijakach.Płomienieświecmigotaływniewidocznym,niewyczuwalnympowiewie.
Zaoknaminiebyłowidaćniczego.Odezwałsiębardzocicho,ledwieporuszającwargami,kierując
pytanietylkodopustkitegoskurczonegoświata.

-Skądwtakimraziejesteśmymy?-Ponowniespojrzałnadziewczynę,leczonajużnaniegonie

patrzyła.Równieżskierowaławzrokgdzieindziej.-Idokądmamysięudać?

Rozpłakałasię.Odwróconatyłem.Jejszklaneczkabyłajużpusta.Wycofałaiuniosłaręce,

zasłaniającsięniminiczymparawanem.

Milczeli.Kiedynieznajomaoderwaładłonieodtwarzy,Joespostrzegł,żerozmazałsięjejmakijaż,

leczalbotegoniezauważyła,albopoprostusiętymnieprzejęła.

-Todlategowłaśniegoszukasz?-zapytała.-Sądzisz,żebędziecięmógłprzeprowadzić?Dokąd?

Jeszczedalejczy...zpowrotem?

Niezrozumiałoczymdziewczynamówiinieskomentował.Poczęstowałjąpapierosem.Przyjęłai

przypaliłjej,potemdrugiegodlasiebie.Uniósłpalceizamówiłdrinki,teichgestyurosłyjużdorangi
rytuału,trwałego,ustalonegowzorca.Rytuałprzynosiłukojenie.

-JapoprostumuszęznaleźćPapadopoulosa-powiedziałispojrzałjejprostowoczy.-PapęD.
-Niewidziałamgo-odparłabeznamiętnie.
-Nie.Jateżgoniewidziałem.Alenapewnowiesz,gdziemieszka,prawda?Poszłaśznim

kiedykolwiekdodomu?

Wypowiadająctesłowa,miałjeszczeniejakąnadzieję,leczdziewczynapokręciłagłową.

Wyglądałanawykończoną.

-Nie.Niewiem,gdzieonmieszka.JeżeliPapęDstaćnadziewczynę,nigdynieprowadzijej

daleko.Taniepokoikimożnaznaleźćtu,wokolicy.Nieznamjegoadresu.

-Powiedziałabyśmi,gdybyświedziała,prawda?

Ponowniepokręciłagłową.Gdynaniegospojrzała,poczułsięschwytanywpułapkę;niebyłw

staniechoćbydrgnąć.Wielkieciemneoczybadałygo,rozbierałybezcieniaemocji,prześwietlały;
lekarkawypatrującasymptomówśmiertelnejchoroby.

-Nie-odparła.-Dlaczegomiałabym?Joe,onnigdyżadnejznasniezrobiłniczłego.
Pozatymdbaonas.Naprawdędba.Widzisz,Joe,życietoniejestjakieśtaniepowieścidło.
Zresztą,śmierćteżnie.
Wstała,odrzuciłagłowędotyłu,dopiładrinka,ostatniego,odstawiłaszklaneczkęnabariodeszła.

Powiódłzaniąwzrokiem,itobyłkolejnyutrwalonymiędzynimirytuał,kolejnystaływzorzec,coś
kojącego,niosącegopokrzepienie.Obojepotrzebowalipokrzepienia,alenieseksualnego,nawetnie
alkoholowego,tylkotakiego,jakiemożeprzynieśćsens,jakikolwieksens,podktóregonieobecność
pozostawaływyłączniepusterytuały.Drzwizamknęłysięzadziewczyną,aparynadaltańczyły,
poszukującwswychciałachciepładorytmuzwolnasączącegosięjazzuidymuzpapierosaJoego,
budującegowpowietrzułazarzowezamki,szareiniekonkretne.Dopieropochwiliuświadomiłsobie,że
przecieżniepowiedziałjej,jakmanaimię.

ParkMonceau

NastępnegodniaranoJoeznowuzająłposteruneknapoczcie,lecztymrazemniewypatrywałjuż

PapyD.Obserwowałpoprostuskrytkę.Dzisiajbyłturystą.Kupowałznaczki.

Wdałsięzkasjerkąwdyskusjęnatematkopertpierwszegodniaobiegu;wybierałcoraztonowe

pocztówki.Jegofrancuskibyłokropny,leczzwielkądeterminacjąpróbowałsięporozumiewaćwłaśnie
wtymjęzyku;gdyzauważał,żeniejestrozumiany,uciekałsiędogłośnoipowoliwypowiadanychzdań
poangielsku;pisałdługiewiadomościdonieistniejącychprzyjaciół,opartyoladęnotowałjenakartkach
pocztowych,każdemupowtarzałjakbardzopodobamusięmiasto,byłradośnienatrętnyipracownicy
zrozumieli,żejestgotówspędzićtutajcałydzień.

Szczęśliwymdlawszystkichzainteresowanychzbiegiemokolicznościchłopakprzyszedłledwie

godzinęipiętnaścieminutpootwarciupoczty.

Joeomalgonieprzeoczył.Chłopiecmiałciemnewłosy,ciemnąskóręibyłmały.
Niezauważonyprzezdorosłychprzecisnąłsiępomiędzyodbierającymikorespondencjępetentami.

Naramieniudzieciakawisiałaniewielkabrązowatorba.Joeledwiezwróciłnaniegouwagę,natęmałą,
nieśmiałąpostaćzmierzającąprzezprzestronnąsalęwypełnionąrzędamiskrytek,prostokutejjednej...

Właśnietam.
Dłoniechłopakanamomentwypełniłyprzesyłki.Koperty.Skromnychrozmiarówpaczka.Dwie

ulotki.Zarazpotemzniknęływbrązowejtorbieichłopczykruszyłdowyjścia.

Niktniemógłgozauważyć.
Takwięc,kuuldzepracownikówdziałającegoprzyAvenueHaussmannoddziałuLaPoste,natrętny

turysta,mówiącyfatalnąfrancuszczyznąilegitymującysiękiepskimimanierami,straciłnagle
zainteresowaniegablotkązalgierskimiznaczkamikolonialnymi,októrychrozprawiałzbytgłośnojuż
przeszłokwadrans.Terazrzuciłzdawkowemerciiwreszcie-orazdośćnieoczekiwanie-wyszedł.

Joerównieżpoczułulgę.Skupianieuwagiludzinawłasnejosobieniebyłodlaniegołatwe,od

zawszeprzychodziłomutozniemalfizycznymwysiłkieminamacalnymwrażeniemdyskomfortu,jakby
musiałnaprawdęichkusobieprzyciągać,itoprzezwarstwylepkiegożelu,opierającegosięi
ograniczającegoruchy.Uczuciebyłodziwne,leczopuściłogo,kiedyostatecznieznalazłsięnaulicy,
czująclekkądezorientacjęiszumwgłowie.

Przestronnaalejawydałamusięnierzeczywista,przejeżdżającesamochodyprzywiodłymunamyśl

przezroczyste,pełzająceżuki,drzewastałysięwzniesionymikuniebu,naprzemianzamykającymisięi
otwierającymidłońmi.Wyraźniewidziałichżyły,pokrywającąucięteprzedramionamapęnaczyń
krwionośnych.Spróbowałotrząsnąćsięztegowrażenia.Przyszłomudogłowy,żepotrzebujecukru.Czuł
siętak,jakbydopierocooddałkrew:pragnąłkawy,kawałkaciasta.Wtedywszystkowrócidonormy.
Zamiasttegojednakzapaliłpapierosaizakaszlał.Nieodrywałoczuodchłopca.Utrzymywałstały
dystans.Zacząłsięzniepokojemzastanawiać,ktojeszczemożeśledzićmalucha.

Wydawałomusiębowiem,żeniejestsam.JużwWientianiektośgoobserwował-możenawet

kilkaosób.Takżeteraz,wParyżu,odbierałechaichobecności.Nickonkretnego,nicsolidnego,lecz
właśniecicheechawnieconiewłaściwejtonacji:tongłosu,sposób,wjakizostałasformułowana
odpowiedź-zbytgładkoiszybko,jakbyzapytanaosobaudzielałajejjużwcześniej.Ktośmógłpodążać
tymsamymtropem,coon,mógłgonawetwykorzystywać-taewentualnośćbardzomusięniepodobała,
leczniebyłaprzeztomniejprawdopodobna.

Takwięczastanawiałsięzniepokojem,paliłiśledziłchłopcazoddali,jednocześniesprawdzając,

czysamnieciągniezasobąogona.Nikogooczywiścieniezauważyłipomyślałnawet,żezachowujesię
niedorzecznie,chociaż,zdrugiejstrony...

Strzelalidoniego.Byćmożebyłotopoprostuostrzeżenie,leczprzecieżobserwowaligo,musiałto

zakładać,kimkolwiekbyli,czegokolwiekchcieli-inabrałprzekonania,żewcześniejczypóźniej
wszystkiegotegobędziesięmusiałdowiedzieć.Dzieciaktymczasemszedłnajswobodniejnaświecie.
Anonimowy,mały,brązowoskórychłopczyk.SkręciłzAvenueHaussmannnapółnoc.Joetrzymałsięza
nim.TutajulicabyławęższaibardziejcichaikiedyJoezerkałnaodbiciawwitrynachsklepów,nadal
niewidziałnikogozasobą.

Dzieńbyłgorący.PapierossparzyłmupalceiJoeupuściłgonaziemię.Pociłsię,achłopakwciąż

maszerowałprzedsiebie.Wreszcieprzeszedłnadrugąstronęjezdniizniknąłwzielonej,trawiastej
przestrzeni.Joeprzystanął.ZnaleźlisięnatyłachparkuMonceau.

Niewiedzącdlaczego,zawahałsięprzedwejściem.Jeszczenigdytutajniebył,amimoto,czułsię

tak,jakbyznałtomiejsce.Taświadomośćwspomnienia-boniebyłotoraczejkonkretnewspomnienie-
mocnomudoskwierała.Znałtenpark,niemającpojęciajaktomożliwe.

PrzeszedłprzezobsadzonąszpaleremdrzewAvenueRuysdaeliwszedłdoMonceau.

Fabriques

Parkbyłnieduży,zielony.Mała,szczelniezamkniętabańkainnegoświata,znajdującasięwsamym

centrum,ajednakbardzodalekoodwłaściwegomiasta.Nastojącejwtrawieławcesiedziałstarszy
mężczyzna.Powolijadłkanapkę.Wyglądałnacałkowiciepochłoniętegomozolnączynnościągryzieniai
przeżuwania.Unosiłbagietkędoust,brałkęs,skubałbrzegibułki,byjewyrównać,poczymopuszczał
rękęzpowrotemnarozłożonąnakolanachbiałąserwetkę.Wtedyzaczynałpracowaćżuchwą.Robiłtoz
niebywałymskupieniem,angażującwszystkiezęby.Dłonietymczasemwciążtrzymałynadjedzoną
bagietkę,aoczywpatrywałysięwpustkę.Siwe,krzaczastebrwiporuszałysięwrytmruchówżuchwyw
góręiwdół.Wreszcieprzełykał,czekał,pozwalałpokarmowiodbyćpodróż,poczymponownieunosił
kanapkęipowtarzałprocesodpoczątku.

Joewciążśledziłchłopca,chociażterazjużprzedewszystkimwzrokiem.Małyniewątpliwebyłw

tymparkujużwcześniej.Znałdrogęprzezciszę.Joeżałował,żeniemożetegosamegopowiedziećo
sobie.Okolicabyłaupstrzonainteresującymibudowlami.Chińskifort.Holenderskiwiatrak.Korynckie
kolumny.Gdyszedłzachłopczykiemku-owszem-miniaturowej,zagnieżdżonejpoddrzewami,egipskiej
piramidziezcegieł,przyplątałosiędoniegookreślającejefrancuskiesłowo.

Słowobrzmiałofabriques.Te-wzniesionewMonceauwminiaturze-budowlestworzono,by

naśladowałyprawdziwe,leczimsamymprawdybrakowało.Byłyarchitektonicznymizmyśleniami,
wyobrażonąscenografiąkrajobrazu:byłykłamstwami.

Powstałydlasztuki,aleniebyłyrzeczywiste.Całyparkbyłistniejącąwśrodkumiastafikcyjną

przestrzenią.Pozajegogranicamibudynkiwyrastałydziękisiłomrynku,dziękiludzkiejpotrzebie
znalezieniadachunadgłową-dziękiduetowienergiichciwościipragnień.

Itebudowlepowstawałyzkonkretnychpowodów,zsensem.Ludziewnichmieszkali,pracowali,

spali,jedli,pieprzylisięiumierali.Budynkipozaparkiemtworzyłymiasto,zamieszkiwanąprzezludzi
przestrzeń,prawdziwąikonkretną,dokładneprzeciwieństwoparku.Joezatrzymałsięispojrzałponad
trawnikiemnaplamiastą,szaro-białąpiramidę.

Chłopiecokrążyłjąiukazałsięponowniepodrugiejstronie,tylkożejużbezniewielkiejbrązowej

torby.Joeniemalsięuśmiechnął.Śledziłmałego,stojącnieruchomonatrawie,zasłuchanywciszę.

Jakaśparaszła,trzymającsięzaręce,dziewczynamiałanasobieletniąsukienkę,choćlatojeszcze

nienastało.Kiedyobróciłagłowę,tylkonamoment,Joepomyślałoswojejklientce,okobiecie,którago
wynajęła.Poczułcoś,czegoniepotrafiłująćsłowami,leczcozabolało.Odwróciłsięodnich.

Wmałymparkubyłopełnoposągów.Rzeźbyprzedstawiałynieruchomych,milczącychmężczyzn,

zamarłychwjednejpozie,wpatrzonychwdalludzi,którzykiedyśporuszalisię,kochali,śmiali:Chopin,
zpalcamiwbezruchu,zzamarłąmuzyką,iMaupassant,któregoskamieniałedłonieniemogłyjużpisać.
Oczywiście,onitakżeniebyliprawdziwi:bylireplikamimężczyzn,którzyukładalisłowabądźmuzykę,
leczniebyliprawdziwi.Równieżbylifabriques.

Angielskimodpowiednikiemfabriquejestfolly-oznaczającerównieższaleństwo-iJoezastanowił

sięnadtąróżnicąwjęzykach.Czynaprawdęszaleństwemjestistniećwzmyślonymświecie,świecie
pozbawionymprawdyitylkojąprzypominającym?Amożeważnejestsamoistnienie-posągi,chociaż
nieprawdziwe,istniałynapamiątkętego,cobyłoprawdądawniej,stanowiłydrogowskazypamięci,
ustawionewśródcieniipółprawd,zwanychprzeszłością.Możetowłaśniebyłoistotne?Spacerującpo
parku,sprawdzałkolejneścieżki,przyglądałsięmijanymludziom,wypatrywałtych,którzymogli
wypatrywaćjego,osóbmogącychgośledzić,cieni,jakiewydałybysięnienamiejscu.Niemusiałszukać
zbytdługo,ponieważpodeszliprostodoniego,zuśmiechaminatwarzach,co-jakpomyślałJoe-nigdy
niezwiastowałoniczegodobrego.

Byłoichtrzech.Mielinasobieczarnegarnitury,którekiedyśmusiałybyćnowe.Naszyjachnosili

czarnekrawaty,wktórychwyglądalijakgrabarzelubtypowigangsterzyztanichkryminałów.Niebyli
jednakanitym,anitymiJoeusłyszałwgłowiejeszczejednosłoworodemzkiepskiejliteratury.
Tajniacy.

Ażcuchnęlipracądlarządu.Podeszliistanęliprzednim,wluźnympółkolu,szczerzącsię,jakby

ujrzelidawnoniewidzianegokumpla.Tenwśrodkumiałsiwiejącewłosyibyłzcałejtrójkinajstarszy.
Facecipojegobokachbylimłodsi;czarne,zaczesanedotyłufryzury:policzekgościapolewej,tużpod
prawymokiem,szpeciłaniewielkablizna,spływałaniczymłza.

-Joe,Joe,Joe...-odezwałsięśrodkowy.-Wcotysiębawisz?
-Czymysięznamy?-Byłmniejspięty,niżsięprawdopodobniespodziewali.Niezaskoczyligo.

Oczekiwał,żektośsięwcześniejczypóźniejpojawi,itospotkanieprzyjąłbezmałazulgą.Możliwe,że
toonibyliwWientianie.Śledziligo,owszem,alesprawialiwrażeniekolesi,którzywcalenielubią
śledzić:stanowczowolelikontrolować.

-Czyonnaszna?-spytałSiwowłosy,zwracającsiędokolegów,którzy,jakstwierdziłwduchuJoe,

bylipoprostumięśniakami.Tośrodkowegomusiałsłuchać,anaresztęuważać.

-Chybanie-burknąłtenzlewej.
-Możepowinniśmymówićgłośniej-zauważyłgorylzprawej.
-Alboonuważniejsłuchać-rzuciłmężczyznazsiwymiwłosami.
-Apowinienem?-Joezignorowałzaczepkę.
-Czycopowinieneś?-Siwowłosyjakbyniezrozumiał.
-Czypowinienemwasznać?
-Niewidzępowodu.-Facetpokręciłgłową.-Zresztą,owielesprawniejnampójdzie,jeżeli

będzieszpoprostusłuchać.

-Słucham-powiedziałJoe.Zastanawiałsię,czydałbyradęcałejtrójcelubczybyłbywstanieim

uciec.Zerknąłnakolesiapoprawejipodpachądawniejnowejmarynarkizauważyłwypukłość.Broń.

-Onnassłucha-powtórzyłSiwowłosyipokiwałgłową.-Słyszeliście,chłopcy?Tozjegostrony

niebywałauprzejmość.

-Pieprzsię-fuknąłJoe.
Siwydałznakskinieniem.
Uderzenienadeszłozlewejstronyiwylądowałoprostonajegonerce.Bólbyłnieznośny.Drugicios

spadłmunakrzyż,poczymktośgopodciął.Joerunął,leczprzytrzymaligoiopuścilinaziemię,niemal
delikatnie.Siwowłosyprzyklęknąłobok.

-Rozprawimysięzwamiwszystkimi,wcześniejczypóźniej-powiedział.
Joejęknął.
Siwywymierzyłmumocnypoliczek.
-Słuchaj,jaksiędociebiemówi!-rzucił.
Joespróbowałskupićspojrzenie.Facetmajaczyłnadnimszarąrozmytąplamą.
-Wracaj,Joe.Wracajdoswojejciasnejnory,doswoichdziecinnychzabawitrzymajsięzdalaod

kłopotów.Tylkomalichłopcylubiąsiębawićwdetektywów.Alemalichłopcypowinniteżwiedzieć,
kiedytrzebaposłuchaćdorosłych.

-Cośtyzajeden?-spytałJoe.Słowawydostałymusięzustbąbelkamiśliny.Wargimiałwilgotne,

ciągnęłasięnanichkleistaflegma,którejniemógłzetrzeć.

-Mojenazwiskonicciniepowie-odparłfacet.Joezdałsobiesprawę,żenieznajomymówiz

amerykańskimakcentem,podobniezresztąjakjegodwajpomocnicy.

-Cuchnieszrządem-powiedział.
SiwowłosyskinąłrazjeszczeitymrazembólprzeszyłprawąstronęciałaJoego,któryjęknąłi

wygiąłgrzbiet.

-Tonicosobistego-podjąłmężczyznałagodnym,zaskakującodelikatnymtonem.

Wyciągnąłrękęipogładziłwłosyleżącego.Joeskrzywiłsiępoddotykiem.-Mamypoprostuna

uwadzewiększedobro.Niebędęjużwięcejpowtarzać.Trzymajsięzdaleka.

Siwowłosywyprostowałsię.Podnieślisiętakżejegokolesie.ZperspektywyJoegoprzypominali

szybującecienie,czerństrojówkontrastowałazbieląskóry,wreszcie-przelotnie-wydalimusię
widmami.

Okazałsięniedośćszybki.Zauważyłruchzlewejstrony,leczzareagowałzbytwolnoiczubekbuta

cieniawbiłmusięwżebra.WśródbóluwydałosięJoemu,żesłyszytrzaskpękającejkości.Potemgo
zostawili.

Taniegarnituryiamerykańskiegłosy

Nieinteresowałagopoczta,leczosoba,któraponiąprzyjdzie.Ponadwszystkojednakniecierpiał

byćbityprzedobiadem.Kiedynapastnicyzniknęli,Joejeszczedługiczasleżałnaziemi,gapiącsięw
szaroniebieskieniebo,naktórymwiłysięchmurytworzącekształtypiramidiwiatraków;tłorównie
fałszywejakkopiebudynkówponiżej.Bolałygożebra,awustachczułciepły,słonawyposmakmorskiej
wodylubkrwi.

Niktdoniegoniepodszedł.Ludziwparkubyłoniewieleiniktsięniepofatygował.
WreszcieJoeprzewróciłsięnabok,jęknąłipodźwignąłnakolana.Chwilępotemzwymiotowałna

trawnik.Gdypoczułsiędostateczniedobrze,wstał.Światzawirował.

Wrażeniebyłoprzedziwne.Skupiałwzroknakonkretnympunkcie,aoczydalejporuszałysię

zupełniesame,odpływały.Ponowniekoncentrowałsięnaczymś,kotwiczyłwzrok,aoczyznowugo
zdradzałyisunęływbok.Oparłsięopieńdrzewaizaczerpnąłkilkagłębokichoddechów.Wkońcuświat
zwolniłiznieruchomiał.Taniegarnituryiamerykańskiegłosy,pomyślałiprzyszłomudogłowycoś
jeszcze:Czegoonisiębali?

Podszedłniepewniedoławkiiusiadł,patrzącnapiramidę.Dobrzebyłotaksiedzieć.
Piramidamiaławpodstawieniewysokąbramę,pustewejścieprowadzącekrótkimkorytarzykiemz

głównejczęścibudowli.Cegłybyłypoplamione,zielono-brązowenagórzeiszaro-białeniżejnad
ziemią.Przedbramąstałydwieozdobnekamienneurny.Joepomyślał,żechłopczykzapewneukrył
przesyłkęwwejściupiramidy,lecznieśpieszyłsię,bytosprawdzić.Wyłowiłzkieszenipaczkę
papierosówizniepokojemstwierdził,żejestcałapognieciona.Wytrząsnąłjednegoirozprostowałgotak
starannie,jaktylkopotrafił.Zapaliłirozedrganymoddechemwciągnąłdymwpłuca.Przed
wypuszczeniempowietrzaodczekałkilkachwil.Piramidabyłaskrzynkąkontaktową.Obserwowałją,
słuchającdolatującychzoddaliodgłosówruchuulicznego.Oddychałdymemiwoniądrzew.Naniebie
zebrałosięwięcejchmuridałosięwyczućnadciągającydeszcz.Kiedyzaczęłowreszciepadać,krople
kojącozrosiłymuskórę.Otworzyłustaiodchyliłgłowę,byzłapaćniecowody;miałopuchniętyjęzyk.
Gdypromieńświatłaprzebiłsięprzezchmuryimusnąłziemiępodrugiejstroniepiramidy,Joeodwrócił
głowęiwydałomusię,żeznówjąwidzi-dziewczynę,któradoniegoprzyszła,migocącąniepewnie
pomiędzysłońcemistrugamideszczu,patrzyłananiego,apotemzniknęła,unoszączesobąsłoneczny
blask.

Bolałagogłowa,wiedział,żepowinienwracaćdohotelu,leczuparcietrwałnamiejscu.
ChwilępotemjednakzobaczyłdrugiegokurieraPapyDipoczułsięlekkozaskoczony,choć

równocześnieuzyskałpotwierdzenieswychniejasnychpodejrzeń:dziewczynazbaru.Szłanieco
chwiejnieścieżkądopiramidy,agdydotarładocelusięgnęładośrodkaiwyjęłaniewielkąbrązową
torbę.Zarzuciłająsobienaramię,przystanęłaidobyłazkieszenipłaszczamałąbutelkę.Otworzyłają,
pociągnęłazdrowo,poczymzakręciłaiukryłapiersiówkęwubraniu.Miałanasobiedługiniemaldo
stópczarnyprochowiec,włosyprzesłoniławełnianymkapeluszem.Odeszła,nierozglądającsię.

Joemocnozatęskniłdojejalkoholu.Wstałzławki,poczuł,jakbólprzepływaprzezcałeciało,

spróbowałgozignorowaćiruszyłzanieznajomą.

Dotarładowyjściazparku,poczymzeszławdół,nastacjęmetraMonceau.Joemwciążtargałból,

przemoczonedeszczemubranielepiłomusiędociałaidrapało.Zbiegłzadziewczynądometra,kupił
biletijechałzaniąkolejnymipociągami,ażpokonaliSekwanęiostateczniewyszlizpowrotemna
powierzchnięwSt.Michel.

Słońceboleśnieporaziłomuoczy.Gołębienaplacuwydawałysięzastygłewlocie.
Świętyponadmisąfontannyzamarłwmomenciezabijaniasmoka.Wodaunosiłasięniczymmgła.

Akordeonistadobywałzeswegoinstrumentusmutne,przygnębiającetony.Niecodalejjakaśdziewczyna
malowałakatedręNotreDame,siedziałanaskładanymkrzesełkuprzedmałymisztalugami,dzierżącw
rękupędzelipaletę.Zupełnieznikądzerwałsięwiatr,ukradłprzechodzącemumężczyźniekapeluszi
wyrzuciłgowysokowpowietrze.Joeszedłzanieznajomą,zmierzającąkuwąskim,zawiłymalejkom
DzielnicyŁacińskiej.Zapaliłpapierosaijegośladempopłynąłbłękitnydym,zupełniejakparaciągnąca
sięzakominemlokomotywy.Stare,brukowaneuliczkibyłyażgęsteodludzi,leczniktniezwracałna
niegouwagi.Wokniekwiaciarnipochwyciłwłasneodbicie.Wyglądałjakwyżętadosuchaścierka.

Uśmiechnąłsiędotejmyśli.Śledziłjąbezpiecznieanonimowywśródtłumu.
Dziewczynamaszerowałaprzedsiebie.Przekroczyładziedzinieckościołaiznalazłasięnawąskiej

RuedelaParcheminerie.Joepoczułzapachpalonejkawy,dymu,pieczonegomięsainatrętnąwoń
czosnku.Zaburczałomuwbrzuchuijednocześniedostałmdłości.

Podnumeremdwudziestymdziewiątymdziałałaksięgarnia.Przedwejściempiętrzyłysięnierówne

stertyksiążek,jeszczewięcejtomównapierałonawitrynęodśrodka,zupełniejakbychciałyuciec.Nieco
obokotwierałysiędrzwiiwłaśniewnichzniknęładziewczyna.

Joeoparłsięościanęipatrzył.Wygodniemubyłotakstać,przykamieniach.Ruedela

Parchemineriepachniałagotowanymipotrawami,starympapieremikurzem.Niewidziałzbytwielu
przechodniów.Nadrugimpiętrzepaliłosięświatło,aleoknobyłozasłonięte.Pięćminutpotem
dziewczynawyszłairuszyłaulicą.Joepodszedłdodrzwi.Wizytówkibrak.

Naparłnaklamkę,leczbezskutku.Zauważyłdomofon.Nacisnąłprzycisk.
-Coznowu,Marlene?-Wgłośnikurozległsięmęski,poirytowanygłos,poczymzabrzęczałzamek.

Joepchnąłdrzwiiustąpiły.

Wszedłposchodach.Byłociemno,wszędziedokołasnułsiękurz,aścianyporastałwilgotnymech.

Napiętrzeznalazłdrzwi,które-gdydotarłnagórę-ktośotworzył,iJoestanąłwreszcietwarząwtwarz
zeswojązwierzyną.

Grubas

Joemusiałprzyznać,żepodanyprzezbarmanarysopisbyłrzeczywiściedokładny.
Blady,tłustyfacet,osylwetceprzypominającejpieczarkęzzamkniętymkapeluszem.Miałnasobie

zwiewnybiałyszlafrokidandysowskikapelusz.Bosestopykończyłysiępękatymi,sterczącymipalcami.

-Cośty,dodiabła,zajeden?-rzuciłispróbowałzatrzasnąćdrzwi,leczJoezdążyłjeprzytrzymać.
-Chcętylkoporozmawiać.
-Jasne.-Grubasgwałtowniezamrugał.-Wszyscychcecietylkorozmawiać.
-Proszę.-Joenierezygnował.
Tłuściochobrzuciłgobardziejuważnymspojrzeniem.
-Cocisięstało?-zapytał.
-Chybaktośniechciał,żebymcięodnalazł.
Grubasnaglesięrozpromienił.
-Ajednakniezdołalicięprzekonać?
-Nie.
-Szkoda.
Niemniejdłońpuściładrzwi,gospodarzustąpiłnabokizaprosiłJoegogestemdośrodka.
-Mamwrażenie,żeprzydałbycisięłykczegośmocniejszego.
-Itowłaśnie-powiedziałJoe-spostrzegawczośćgodnamistrza.NazywamsięJoeijestem

prywatnymdetektywem.

Tłuściochwybuchnąłśmiechem.
-Samzawszechciałemzostaćprywatnymdetektywem-przyznał.-Siadaj.Szkocka?
Nieczekającnaodpowiedź,ruszyłdoniewielkiego,stojącegowrogubarku.Joerozejrzałsię

dokoła.

Mieszkaniebyłopełneksiążek.Nadrewnianejszafceniebezpieczniebalansowałostaroświeckie

radio.Ścianybyłyobwieszoneplakatamiprzedstawiającymikobietywrozmaitychstadiachnegliżu.
Większośćksiążekmiałamiękkieoprawy.Leżaływszędzie,niczympoleglitowarzyszebroni.Nadwóch
brązowychfotelachinaokrągłymstolikuprzednimi,napółkach,wstertachnapodłodze,wkartonowych
pudłach.Panowałpółmrok,grubezasłonyzczerwonegoaksamituniewpuszczałyzbytwieledziennego
światła.Wjednymkąciestałopodwójnełóżkoześciągniętąpościelą.Namateracuspoczywałykolejne,
wyczerpanetomy.Nadłóżkiemwisiałplakatmężczyznyowyrazistych,przenikliwychoczachidługiej
brodzie.Podpisgłosił„Poszukiwanyżywylubmartwy.OsamabinLaden-

Mściciel”.Wpowietrzuunosiłsięsłodkawy,lepkizapach.
Grubaswróciłipodałgościowiszklaneczkę.Drugątrzymałwręku.Joeprzyjąłdrinkaz

wdzięcznościąiwypił.Gdyalkoholspłynąłwgłąbciała,Joewyczułwsobieodległeeksplozje,których
ciepłorozlałosiępocałymorganizmie.Wciążprzyglądałsięplakatowi.

Tłuściochzauważyłtospojrzenie.
-CałatahistoriazMścicielemprzynosimiwięcejkłopotówniżtowszystkowarte.
Wiesz,chcą,żebymprzestał,aletodajekasę.Czyżbymmiałdoczynieniazfanem?
Słowo„fan”zabrzmiałowjegoustachdziwniesprośnie.Joepokręciłgłową.Awięcwreszcietu

dotarł.OdszukałwydawcęLongshotta.Wkwestiiswegoadresufacetstosowałażnadmierneśrodki
ostrożności,amimoto,wpuściłprzybyszaprawiebezproblemu...ciekawe.

-Ktochce,żebyśprzestał?
-Nielicząckrytyków?-Roześmiałsięiwyciągnąłrękę.-NazywamsięPapadopoulos.
DanielPapadopoulos,dostarczamliteraturęszerokimmasom.
-PapaD...-powiedziałJoe.

Grubasuniósłwzrok.
-Tak-przyznał.-Dziewczętalubiąmnietaknazywać.Chybawywołujęwnichinstynkt

macierzyński.AmożetosięnazywakompleksEdypa?Niepamiętam...

-Możeobapoczęści-skomentowałJoe.PrzyjrzałsięDanielowiPapadopoulosowiuważnie.

Tłuściochmiałwkącikachoczudelikatnąpajęczynkęzmarszczek,atakże-coJoezauważyłdopierow
tejchwili-coś,cowyglądałonablednącysiniakpodlewymokiem,niestaranniezamaskowanywarstwą
makijażu.-SzukamMike’aLongshotta.

DanielPapadopouloswestchnął.
-Jesteśjednymznich?-zapytałiteraztoonobrzuciłJoegobadawczymspojrzeniem.-
Uchodźca?
Pytanieniemiałosensu,aleJoetylkopokręciłgłową.
-Niewydajemisię.
-Chceszpowiedzieć,żeniewiesz.-Wyraztwarzygrubasasprawił,żedetektywpoczuł
sięniezręcznie.-Wporządku.Zawszepowtarzam:żyjidajżyćinnym.Rozumiesz,comamna

myśli?

Joenierozumiał.
-Ktocitozrobił?-Wskazałnasiniec.
Papadopouloscofnąłsięopółkroku.
-Możecisami,którzyzałatwiliciebie?
-Jakwyglądali?
-Jakgangsterzy-odparłPapadopoulosiJoestwierdziłwduchu,żenietylkoonnaczytałsięzadużo

tanichpowieści.-Gangsterzydziałającywimięprawa.Czućichbyłobudą.-Uśmiechnąłsię,choć
grymasniesięgnąłjegooczu.-Psy.Najgorszyrodzajgangsterów,bandycizodznakamiwklapach.

-Chceszpowiedzieć,żetopolicjanci?
-Piątkazdedukcji,mójchłopcze.
Joespojrzałgłębokowoczytłuściocha.Papadopoulosuciekłwzrokiem.Lubibuńczucznesłowa,

pomyślałJoe,aletaknaprawdęporządnienapędzilimustracha.

-Powiedzielidlakogopracują?
-Nie.-Papadopoulosurwałiprzygryzłdolnąwargę.Niebyłtoprzyjemnywidok.
Joezapaliłpapierosa.Wnętrzeustmiałobolałeipełnedymu,zupełniejakgruzyzniszczonego

budynku.Przepłukałjełykiemszkockiej.

-Chociażmoże.Kiedywychodzili,usłyszałem,jaktengłówny,wysokifacet,siwy...
-Tak,chybateżmiałemznimprzyjemność-wtrąciłJoe.
-Nowięcpowiedział...Pewniemyśleli,żejestemnieprzytomny,powiedział,żemuszązłożyć

raport...

-Komu...?-przycisnąłdetektyw.
-Chybanaruszylimiząb-poskarżyłsięPapadopoulos.Przytknąłdłońdopoliczka,pomasował.-

Dajmipomyśleć.

Joeodczekał.DanielPapadopoulosbyłbardzootwarty,choćmożetonicdziwnego-ludzie,którzy

padliofiarąpobicia,niekiedyusilniestaralisięuniknąćpowtórkitegodoświadczenia.Mimoto,
wyczuwałwgospodarzusiłę,kryjącąsięzatymibladymi,wodnistymioczymadeterminację,którąnie
byłołatwozłamać.Zaciągnąłsiępapierosem.Nastolikustałapopielniczka-mosiężnapłytkazleżącąna
niejmosiężnądziewczynązrozchylonyminogami.Międzyjejudamispoczywałniedopałekcygara.Joe
strzepnąłnadywan.

-KSZ-powiedziałgrubas.-Takchybawłaśniepowiedzieli.ŻemuszązłożyćraportKSZ.
-CotojestKSZ?-spytałJoe.
-Askądmamwiedzieć?-Tłuściochwzruszyłramionami.

-GdziejestLongshott?
-Longshott,Longshott-powtórzyłDanielPapadopoulosiskrzywiłsię.-Żałuję,żewogóle

usłyszałemtonazwisko.Sameproblemy.

-Aksiążki?
Gospodarzsięuśmiechnął.
-Idąjak...Jaktosięmówi?Jakciepłebułeczki.NawetlepiejodKurwy.
-Jasne.
-AczkolwiekwsumieitaknajlepiejsprzedająsiętekstyhrabinySzuSzu.
-Niewątpię.
-Niemniej,teniedorzecznehistoryjkisąwielcezyskowne.Napoczątkuzawszejestwielkiwybuch.

Bum!Puf!-Klasnąłwdłonie.-MikeLongshott.Cozakomicznenazwisko.

-Więccotozajeden?
Grubaswzruszyłramionami.
-Dodiabła,niemampojęcia.
-Nieznaszgo?
Gospodarzpokręciłgłową.
-Wżyciusięznimniespotkałem.Iniesądzę,żebytobyłoprawdziwenazwisko.
-PaniePapadopoulos...-zacząłJoe.
-WystarczyDaniel,proszę.
-Daniel,trochęsięgubię.
-Świattaknanasdziała-zauważyłwspółczującogrubas.
Joewestchnął.
-Nierozumiem.JesteśwydawcąpanaLongshotta.Musieliściesięchybazetknąć?
Natwarzytłuściochazamajaczyłorozbawienie.
-Apoco,naBoga?-odparł.-Nigdyniespotykamsięosobiściezautorami.Kiedytorobię,nękają

mniepotemopieniądze.-Znowuwzruszyłramionami.-Słuchaj,dwalatatemudostałemprzesyłkę.
Rękopis.Dostajętakichkilkatygodniowo.TekstnosiłtytułMisja:Afryka.Bardzozgrabnyzresztą.
Przeczytałemiuznałem,żeudamisiękilkaegzemplarzysprzedać.Odpisałemmu,wysłałemczek...To
wszystko.Niewidziałemgoanirazu.Mniejwięcejcopółrokuprzychodzidomniepocztąnowytekst.
Więcejwybuchów,zniszczonychbudynków,katastroflotniczych,trupów.Gośćmażywąwyobraźnię.

-CzylimaszadrespanaLongshotta-stwierdziłJoe.
-Cóż,owszem-przyznałDanielPapadopoulos.-Wiemteż,żebardzoszybkorealizujeczeki.
-Możemipantenadreszdradzić,paniePapadopoulos?-zapytałdetektyw.
Tłuściochpatrzyłnagościadłuższąchwilę.
-Poco?-spytałwkońcu.
-Bomuszęgoznaleźć-odpowiedziałJoe.
-Nietylkotygoszukasz-powiedziałDanielPapadopoulos.
-Itamcidostaliodciebieadres?
-Siedząminakarku.-Tłuściochzignorowałpytanie.-Nietylkocizrządu.Sąiinni.
Tacyjakty.Ajakoszef„MedusaPress”muszębyćostrożny.Wieluludziomniepodobająsię

niektóremojetytuły.

-NaprzykładKurwa?
-Powiedzmy...Toograniczoneosoby.Dlategowłaśniekorzystamzeskrytkipocztowejna

Haussmannicałegotegosystemu.Tyleżewzasadzienicmitoniedaje.Jeżelikomuśzależy,znajdzie
każdego.

-NawetMike’aLongshotta?
Grubasuśmiechnąłsięszeroko.

-Ategotojużniewiem-stwierdził.
-Dałeśimadres?
-Nie.
Joeprzyjrzałsiętłuściochowi.
-Amniedasz?Proszę?
-Dlaczego?Pococi?-Grubasnierezygnował.JegooczypatrzyłynaJoego,leczniedokońcago

widziały.-Duchy-dodałnieobecnymtonem.-Niemamnicprzeciwkoduchom.

Alenielubię,kiedymnienachodzą.
-PaniePapadopoulos-podjąłcierpliwieJoe.-NieżyczępanuLongshottowiźle.Poprostu

chciałbymgoznaleźć.Bardzoproszę.

Wzrokgospodarzaskupiłsięnapowrót.Uśmiechnąłsię.
-Niegrozisz?-rzucił.-Cóż,zawszetojakaśodmiana.
Podszedłdobarkuidolałsobiealkoholu.Gościazignorował.
-Mówiącszczerze,samjestemniecociekaw.Atyjesteśprywatnymdetektywem...
-Mogępracowaćtylkodlajednegoklientanaraz-wyjaśniłJoe.
Tłuściochwzruszyłramionami.Nagleogarnęłogozmęczenie,odpłynęłoodniegocałewcześniejsze

ożywienie.Natwarzypojawiłysięplamy,oczymiałpodkrążone.

-Daszmiznać,jeżeligoznajdziesz,dobrze?
Joeniemiałnicdostracenia.Potrzebowałpomocywydawcy.
-Jeślipojawisiętakamożliwość,totak.
Grubasodstawiłszklaneczkęnaokrągłystolik.
-Zapiszęci.Ichcę,żebyśjużsobieposzedł.-Teraztrząsłsięwyraźnie,aszklankazadzwoniłao

blatniecozagłośno.Znalazłkartkęizanotowałkilkasłówicyfr.-Proszę,weź.

Iwynośsię.Zamknijzasobądrzwi.
-Dziękuję-rzuciłJoe,lecztłuściochjużniesłuchał.
Kiedydetektywwychodził,nieoparłsięostatniemuspojrzeniuprzezdrzwi.Wydawcasięgałna

wysokąpółkę,zktórejzdjąłspory,oprawnywskórętom.OtworzyłksiążkęiJoezrozumiałwszystko.
Wyszedłizamknąłzasobądrzwi.

Międzyokładkamiznajdowałsięwyciętywkartkachschowek.Joedoskonaleznałznajdującesię

wewnątrzprzybory.

Ślepauliczka

WhotelunaMontmartrzeJoewziąłprysznic.Wiekowynatryskplułciepłą,rdzawąwodą.Samotny

karaluchuciekłwpopłochuprzedbijącymistrugami.Joegobolałocałeciało.

Kiedysięwytarłipodreptałciemnymkorytarzemdopokoju,padłnałóżkoizapatrzyłsięwsufit.

Bezkształtneplamyodpowiedziałymuwłasnymispojrzeniamiizmęczonyumysłspróbowałnarzucićim
jakikolwiekporządek,mentalnyfiltrsprawiał,żechaosnabierałokreślonychform:samoloty,pociągi,
wybuchającebudynki.Joeznałzapachpanującywmieszkaniuwydawcy;powinienbyłzresztąskojarzyć
gonasamympoczątku;identycznąwoniąprzesiąkniętybyłjegoprzyjacielAlfred,zapachprzetworzonego
maku.Niemiałjednakpojęcia,coztegoodkryciawynika,niewiedział,czymatojakiekolwiek
znaczenie.

SpojrzałnazapisanąprzezPapadopoulosakartkę.Paryżokazałsię-nie,możenieślepąuliczką,nie

dokońca-leczjednaktylkoskrzynką,punktemkontaktowym,wktórymnieczekałażywadusza.Niebyło
tutajLongshotta,wyłączniejegoksiążki.

Wiedział,żepowinienzadaćsobiekilkapytań,leczporazkolejnynieczułnatowiększejochoty.

Postanowiłmimowszystkopodążyćtymtropemdalej.WParyżunieczekałonaniegojużnicpoza

niepokojącym,dręczącymwspomnieniemblednącegowpamięcisnu,żebyłjużkiedyśwMonceau,że
byłatamznimdziewczyna.Byławtedywiosnaipoposiłkuwpobliskiejbrasserie,przejedzeniposzlido
parku,gdziepoprostuusiedlinaławce,nicwięcej.Potrząsnąłgłowąnatwardejpoduszce,wstałiuznał,
żemimowszystkoporasięnapić.Przecieżgdzieśnaświecienapewnojestodpowiedniagodzinana
drinka.Nazewnątrzrozlegałysięnawoływaniadzieciiklap-klap-klapsandałkównatwardej
nawierzchniulicy.Joewyjrzałprzezokno.Facetztrzemakartamitrwałnaswoimmiejscu,nadal
zachęcałprzechodniów,byspróbowaliodnaleźćdamę.Joeprzypomniałsobie,żekapelusz,którykupił
pierwszegodnia,wciążczekawpokoju,zawieszonynakomodzie.

Założyłgonieconabakieriwyszedłzhotelu.IdącwkierunkuPigalle,zerkałcochwilawswoje

odbiciewsklepowychszybachiprzezmomentwydałomusię,żewidziśledzącegogomężczyznęw
czarnychpółbutach.Kiedysięjednakodwrócił,ujrzałtylkoprzelewającysiętłum.Zresztą,nieprzejął
sięzbytnio.Paryżstanowiłlabiryntwiodącychdonikąduliczek,mapęwskazującądrogęzupełniegdzie
indziej,plątaninęwypisanychkredąstrzałek,prowadzącychdoślepychzaułków.Bar,doktóregowszedł,
mógłbyćjednymzodwiedzonychjużwcześniejlubzupełnieinnym.Joenaprawdęniebył
zainteresowanyrozstrzyganiemtegoproblemu.Wlokalupanowałacisza.Zamówiłszkocką.Olodzie
nawetniepomyślał.Późniejwróciłdohotelu,zebrałswojerzeczyiwymeldowałsię.Gdyzmierzał
tłocznymiulicamiwstronęGareduNord,słońcenadmiastemzaczynałozachodzić.Byłjużblisko
wielkiegogmachustacji,widziałjegołukiiwieżyczkiwyraźnieodcinającesięodciemniejącegonieba,
kiedyzauważyłdziewczynęzbaru.

Leżałaskulonapodścianą.Prawiejąprzegapił.Zatrzymałsięjedyniedlatego,żeusłyszał

wydawanyprzezniądźwięk,cicheskomlenie.Przyklęknąłobok.Działosięzniącośdziwnego.Brązowa
skórajakbybledła,akiedyłagodnieuniósłjejgłowęizajrzałnieznajomejwoczy,odniósłwrażenie,że
widziprzezniemurbudynku,jakgdybystraciływszelkąkonkretnośćistałysięoknamiopustoszałego
domu.Wdłonitrzymałapustąbutelkę.

Kiedyjejdotknął,zamrugała.
-Ach,toty...-odezwałasię.
-Tak,ja.Wszystkowporządku?
Spróbowałasięroześmiać,aledźwięk,jakiwydobyłsięzjejust,przypominałbulgotaniewody.

Później,gdyJoestarałsięprzypomniećsobietęsytuację,wydawałomusię,żewszystkiewydawane
przezniądźwiękibyłytaknaprawdęodgłosamiulicy,jakbymówiławarkotemsamochodów,słowami
obwieszczeńzmegafonów,szumemwiatru.Nieprzeszkadzałimnikt.Ludzieprzechodzili,niepatrząc.
Joewziąłdziewczynęwramionaipoczuł,żenietrzymawnichnikogoiniczego,żeściskajedyniekłąb
starych,tanichciuchówporzuconychpodmuremdworca.

-Jużdłużejniemogę...-powiedziała.-Jechałamautobusem.Byłopełnoludzi.
Siedziałamwautobusiei...-Zamknęłysięjejoczy.Przezchwilębyłotak,jakbyzniknęłazupełnie.-

Jechałamautobusem...

-Zaczekaj!-Joeniemiałpojęcia,cosprawiło,żepodniósłgłos.
-Konieczpiciem.Konieczseksem...Kiedytorobię,niczegonieczuję.Mnietaknaprawdęniema.

Nieistnieję.Jechałamautobusem...-Podniosłananiegowzrok,leczwjejoczachniebyłozupełnienic.-
Zabierzeszmniedodomu?

Nieodpowiedziałiwestchnęła,cozabrzmiałozupełniejakbywiatrprzegoniłpochodnikuzeschłe

liście.

-Możegdzieśjestjakieśinnemiejsce...-szepnęła,poczymdodałajednodziwnesłowo:-

Nangilima.

Iwtedyzniknęła.Joeniebyłpotempewien,codokładniesięstało.Wiedziałjedynie,żejejniema.

Wyprostowałsięirozejrzałdokoła,leczniewidziałjużdziewczyny,przechodnienierozstępowalisię
przednikimodchodzącym.Chwiejnieniczympijakwszedłdowielkiejhalidworca.Napędzającygo

mechanizmwciąż,mimowszystko,działał.

-Londres-powiedziałprzykasie,zapłaciłzabiletiponiecałejgodziniesiedziałjużwpociągu.

Wpodróży
Złepociągi

ZasapanypociągwyczołgałsięzGareduNordiruszyłprzezprzemysłowypejzaż,krajobraz

przypominającypomazaneszarąfarbąwsprayupolauprawne,naktórychnicnierosło.Ulicznelatarnie
rzucaływidmowąpoświatęnanagiemuryniemodnychdzielnicmiasta.

ParyżzostawałstopniowocorazdalejztyłuiJoepomyślał,żecośprzeoczył.Rozmaiteślady-

rozrzuconepotrotuarach,leżącewzastawionychpopielniczkamiknajpachiwypisanenakrzykliwych
neonach-głosiły:Zmierzaszzłymtropem.

Tylkoczymwłaściwiebyłtentrop?Faktyznał:miałnaimięJoe.Byłprywatnymdetektywem.Został

wynajęty,byodnaleźćpewnegofaceta,iotrzymałwtymceluażnazbytszczodrybudżet.Wszystkopoza
tym...

Takiebyłyfakty.Afaktysąważne.Pozwalająodróżnićfikcjęodrzeczywistości,tandetnyświat

Mike’aLongshottaodkonkretnychmiejscświata,wktórymżyłJoe.Wszystkopozanimi...

Siedziałwwagonierestauracyjnym,paliłipatrzyłnaświatłaParyża,znikającewdaliniczym

chmarapierzchającychciem.Pociągilubiłodzawsze.Wsposobie,wjakiprzemierzałypejzaże,byłocoś
bezczasowego,ichrytmniósłukojenie,schemat,porządekdźwiękówiruchu.Lokomotywazagwizdałai
Joesięuśmiechnął.Restauracjabyławpołowiepustaipozaciężaremdymuczułzapachświeżoparzonej
herbatyiwońpastydopodłogi.

Składnabierałprędkości,szybygrzechotałycicho.Kołaobracałysięzkrzepiącąniezmiennością,

oknazaparowałyiwagonstałsięczymśwrodzajukokonu,któregoJoeniechciałopuszczać.

Ajednak,wgłębiducha,chciał.Namawiałagonatotaczęśćjegoduszy,która-kiedywyglądał

przezokno,gdyzaciągałsiępapierosemipozwalałprzemykaćświatłomciemnegoświatanazewnątrz-
wciążzadawałapytania.Częśćsprawiająca,żebyłpoirytowanyiniespokojny.Sugerująca,żezgubiłsię
podziemią.Żewsiadłdozłegopociągu,zmierzającegowniewłaściwąstronę,izamiastsiędotego
przyznać,wciążjechałgdzieindziej.

Nie.Istniałyprzecieżfakty.Wszystkopozanimi-ParkMonceauzeswymifabriques,faceciw

czerni,sposób,wjakiPapadopouloszapytałgo:„Jesteśjednymznich?Uchodźca?”-nicztegoniemiało
znaczenia,byćmożezwyjątkiemzwiązkuzprowadzonąsprawą.

Ważnebyłonatomiast,iJoezjakiegośpowodupoczułpotrzebę,bytęzasadępowtórzyćwgłowie

dwarazy,byniemieszaćfikcjizrzeczywistością.

Skorouznał,żerozwikłałjużtenproblem,zamówiłherbatę,cozkoleisprawiło,żezaczął

podejrzewać,żenieczujesięzbytdobrze,jakożeherbatępijałjedyniekiedychorował.

Zapaliłpapierosaiponiewczasiezorientowałsię,żepoprzedniwciążtlisięwpopielniczce.
Spojrzałnapulchnegobiałegomężczyznęobulwiastymnosie,noszącegooklapłykapeluszibrudny

niebieskiplecak,którywszedłprzezdrzwizsąsiedniegowagonu,prowadzącniebywaleślicznąChinkę,
conajmniejpiętnaścielatodniegomłodszą;naszyidziewczynywisiałjapońskiaparatfotograficznyz
długimobiektywem,miaładługierozpuszczonewłosy.

Znaleźliwolnystolik,zajęlimiejscaizaczęlirozmawiaćściszonymigłosami,stykającsiępalcami

nablacie.Facetuniósłrękę,gestykulując.Azjatkauśmiechałasiędoniego,woczywistysposób
zauroczona.ByłowtejparzecośbardzoprawdziwegoikonkretnegoiJoezacząłsięzastanawiać,co
Chinkawidziwswoimtowarzyszu;owinęlisięświatemjakkocem,odtworzyligowyłączniedlasiebie,
ajednakwciążwpełnipozostawalijegoczęścią.Dziwne,zadziwiająceiniewytłumaczalnejakich
związek-któregopoczątkówaninaturymiałnigdyniepoznać-ichwspólnahistoria,należaławyłącznie

donich,podobniezresztąjakichżycia,któredawniejbyłyoddzielne,terazsięzłączyły,awprzyszłości
mogłyznówsięrozejść,złączyć,podzielić.Przyinnymstolikusiedziałmężczyznaosłowiańskichrysach
-gęsteciemnewąsyprzeszytesrebrnyminitkami,włochatebrązowedłonieściskającekubekzkawą.

Trzymłodekobietyobladejcerzesiedziałyrazemizożywieniemrozprawiałypofrancusku.
Napodłodze,obokichnógstałytorbypełnezakupów.Joeczułsiędziwnieoddalonyodtychludzi,

odgrodzonywsposób,jakiegoniemógł-iniechciał-wyraźnieokreślić.Tamciposiadaliwagon,
przestrzeńwjegownętrzu,przestrzeńdokołasiebie,wsposób,jakiegonieumiałdokońcapojąć,i
wiedziałjedynie-ponownietąniewielką,buntowniczączęściąduszy,którąpróbowałwyciszyć-żenie
możezrobićtegosamego.

WParyżuspotkałdziewczynę.Nieznałnawetjejimienia.Znałjednakją.Itenichzwiązekmocno

gomartwił.Apotemzniknęła-niczymzdmuchniętyzulicyliść,jaksłońcekryjącesiępodgęstniejącymi
chmurami-iniepotrafiłtegoracjonalniewytłumaczyć.Jegoumysłodwróciłsięodjejwspomnienia,
podobniejakodwspomnieńoparkuMonceau,gdzieprzezmomentdoznałintrygującegowrażenia,żebył
tamwcześniej,żespacerowałtamzkimśzarękę...Napiłsięstygnącejherbatyipoczułwustachsmak
zbytdługomoczonychlistków.Przełknął,wstałiposzedłdoswojegoprzedziału,gdziezapadłwczarny,
bezsennysen.

Czerwone,rozkwitającekwiaty

Kiedysięobudził,byłajużporaprzesiąśćsięnastatek,apotemwypłynąłnamorze.
Stałnapokładzieipatrzyłwdal,achłodnamgiełkakropelekosiadałamunatwarzy.Gdypojawił

sięksiężyc,wjegopoświaciezajaśniałykredowobiałeklifyDover,niewidmowo,leczniczymtwarz
niemegotrupa,odwracającasięwśmierciodpromupłynącegoprzezczarnewodykanału.Przybilido
brzegu,zlądudoleciałyurywkimuzyki,porwanepochwiliprzezwiatr.RadioBBCnadawało
wygrywanąprzezjazzowąorkiestręmelodię.Nocbyłapogodnaizimna.

Usamotnegosprzedawcykupiłmlecznąkawęwstyropianowymkubku,zapaliłpapierosaizaczął

tupaćwrazzpozostałymiwysiadającymipasażerami-mężczyznamionapuchniętychoczachiwrogim
nastawieniu,kobietamiowłosachwnieładzie,ludźmiunoszącymiręce,byosłonićsięprzedwiatrem,
wyglądającyminanieszczęśliwychipokonanych.Joejednakwtejchwiliwyczuwałpewienrodzaj
spokoju.Tenetappodróżystanowiłepicentrum,punktzbieguprzeciwstawnychsił,ekwilibrium
osiągniętewmomencie,gdyenergienapierającenaciałozdwóchstronwreszciesięzrównoważyły,na
momentpowodującznieruchomieniepodobnedoswobodnegospadania.Takiesytuacjebyłydlaniego
chwilamiwyjątkowegospokoju,idealnejteraźniejszości,wyzutejzprzyszłościiprzeszłości.

Kochałmomentyoczekiwania,chwilepuste,nieskończone,pojawiającesiępomiędzytym,co

nastąpi,atym,cojużbyło.

Znadwodynadszedłlekki,niesionywiatremdeszcz.ZgaszonyniedopałekJoegouniósłsięprzyjego

stopach,tużnadziemią.Detektywprzyglądałmusięprzezchwilęzahipnotyzowany,jakbyobserwował
wytwórkosmitówlubdziwny,nieznanydotądreliktstarożytnejcywilizacji.Wreszcieroześmiałsięiten
dźwięksprawił,żewielka,otwartaprzestrzeńwokółniegowydałasięcieplejsza.Dołączyłdoreszty
pasażerówwsiadającychdooczekującegojużpociągu.KlifyDover,kredoweiblade,zostałyztyłu,ich
obliczabyłyzwróconekumorzu.Joepatrzyłzasiebieprzezokno.Ogrzewaniebyłowłączoneipara
zamgliłaszybę.Musiałjąprzetrzećrękawem.Przycisnąłtwarzdozimnegoszkłaidalejpatrzył.
Zastanawiałsię,czegoświadkiembyłytetwarzeDover.Podrugiejstroniekanałurosłymaki,gdzieśtam
zawodą,nafrancuskiejziemi,przezktórątakniedawnoprzejeżdżał;wyobraziłsobiecałepolemaków,
podktórymznajdowałosięinnepole,poleludzkichciał,zasianychizżętych.Pociągnabierałrozpędu,
leczJoeprzezdługiczastrwałjakprzyklejonydookna,spoglądałnałagodny,angielskikrajobraz
oświetlonyblaskiemksiężyca,spryskanysrebrzystymdeszczem.Widział,jakbyprzezdelikatnąmgiełkę,

nieskończonepoleczerwonychkwiatów,rozkwitającychwśródmilczącegoświata.

Częśćtrzecia
Niewyraźni
Aniołchrześcijańskiejmiłości
TuryściroilisiędokołastojącegonaPicadillyCircusposąguAnterosa,słońcesączyłosięprzez

brudne,szarechmury,pokrywającbłyszczącąwarstewkąpotugórnewargidziewczynimęskieczoła.
Samochodyjeździływokółrondaniczymstadaprymitywnychroślinożerców,awysokonafasadzieponad
CafeMonico(CafeMonico-modnakawiarnia,znajdującasięnapółnocnymnarożnikuPicadillyCircusi
ShaftesburyAvenue,zniszczonanaskutekniemieckichbombardowańwczasieIIwojnyświatowej,
obecniebudyneksłynnyzpowoduumieszczonychnanim,gigantycznychanimowanychreklam.),
naprzeciwkoAnterosa,wielkietablicezkutegożelazareklamowałyLiptona,gumę„Wrigley’s”i
„OrzeźwiającąCoca-colę”.

Dużyzegarobwieszczał:„CzasnaGuinessa”.Joestałpodposągiem.Bógodwzajemnionejmiłościi

mścicielmiłościwzgardzonejbyłchłopcemoskrzydłachprzypominającychtenagrzbietachsnujących
siępoplacykugołębi.Stał-najednejnodze-nawznoszącejsięponadmisęfontannykolumience.Przed
sobątrzymałłuk,błyszczałymuoczy.Wykonanogozaluminium.Zawzórstatuetkiposłużyłszesnastoletni
chłopiec,Włoch,AngeloColarossi.

Modeljużdawnotemuzestarzałsięiumarł.Anterospozostałmłodzieńcem.ObokJoegoprzeszła

grupaturystów,zatrzymalisięobokfontannyiprzewodnik-łysyispoconywciemnymwilgotnym
powietrzu-powiedział,zapewnekontynuującrozpoczętywcześniejmonolog:

-AtutajwidząpaństwosłynnegoAniołaChrześcijańskiejMiłości.Posągtenzostałwzniesionyw

tysiącosiemsetdziewięćdziesiątymdrugimiprzeniesionynatomiejscepodrugiejwojnieświatowej...

-Zawszemyślałem,żetarzeźbaprzedstawiaErosa-wtrąciłjedenzturystów.Miałgardłowy,

holenderskiakcentiżółtewłosy.Przewodnikuśmiechnąłsięiotarłpotzczoła.

-Topowszechniepopełnianapomyłka,proszępana-odparł.-Aczkolwiekistotnie,pierwotniemiał

tobyćposągprzedstawiającybratabogamiłościzmysłowej...

Obokprzejechałpiętrowyautobus,pasażerowiezgórnegopoziomuwyglądalinagwarnąulicę.Joe

zauważyłcałującąsięnastopniachfontannymłodąparę.Zupełnienieprzejmowalisięobecnością
turystówaniniczyjąinną.Dziewczynamiaładługieczarnewłosy,chłopakbyłkrótkoprzystrzyżony,nie
moglibyćwielestarsiniżanielskiAngeloColarossiwdniachpozowaniadopomnika.

-Ach,atoCriterion!-rzuciłprzewodnik,odwracającsięodrzeźbyzminąbliskąulgi.-
Cudownyteatr.WzniesionyprzezSpiersaiPondawmiejscedawnejgospody„WhiteBearInn”.

Proszę,zapraszamzamną,idziemy.Pierwszymwystawionymtuprzedstawieniembyłomałoznanedzieło
W.S.GilbertaTopsyturueydo.Idziemydalej,tutajzkolei...

Joeuśmiechnąłsię,zapalającpapierosa.PicadillyCircusfaktyczniewydawałsiępozbawionym

ładuiskładuchaosem.Pełenturystów,uczniów,którzyztajemniczychpowodówniezdołalidzisiaj
dotrzećnalekcje,ulicznychartystów,kieszonkowców,narkotykowychdilerów,cyganeksprzedających
papierowekwiaty,młodychmuzykówbrzdąkającychnaużywanychgitarach,ludziwchodzącychi
wychodzącychzeznajdującejsiętużponiżejstacjimetra-pełenichwszystkichświatistotniewyglądał
napostawionynagłowie.JoestałpodAniołemChrześcijańskiejMiłościiczekał,czującpot,spaliny,
dymmarihuany,rozwiewającesięperfumy,smażonącebulę,przypalonekiełbaski,rozlanepiwoi
wreszciedymtaniegocygara,ażwreszcieujrzałstojącegowwejściuteatrumężczyznę(turyściudalisię
jużwswojąstronę).Podszedłdoniego.

-TyjesteśJoe?-rzuciłfacet.
Joeskinąłgłową.Podalisobieręce.Nowyznajomybyłłysyipulchny.Miałokrągłe,głęboko

osadzoneoczy.Włożyłbrudnybrązowytrencziprzykażdymsłowiepuszczałdymzcienkiegobrązowego
cygara.ZauważyłnacopatrzyJoe.

-Hamlet-powiedział.
-Hamlet?
-Cygaro.Wiesz,byćalboniebyć.
-Jasne.Szekspir.
-Nowłaśnie.
-Więcjakbrzmiwłaściwaodpowiedź?
-Naco?
-Byćczyniebyć?
-Ach...-Mężczyznarozciągnąłwargiwuśmiechu,ukazującpoplamionenikotynązęby.-Otojest

pytanie,prawda?

FacetmiałnaimięMoiJoewyszukałjegonumerwksiążcetelefonicznej,znalezionejnastolikuw

hotelu.Szukałwkategorii„Dochodzenia,Prywatne”.Musiałprzyznać,żeMowyglądałstosowniedo
tychhaseł.Byłbrudnyisfatygowany,zupełniejakksiążkawmiękkiejoprawie,którąktośzbytdługo
nosiłwplecaku.Aprzytymbyłniepozorny.Żadenzprzechodzącychobokludziniepoświęciłim
spojrzeniadłuższegoniżpobieżne.Zupełniejakbybylidwomamajaczącymipodteatrembezcielesnymi
cieniami.Całaresztaludzkościpoprostuprzelewałasięmimo.

JoezatrzymałsięwhoteluRegentPalace,podrugiejstronieulicy.Spodobałmusiębudynek.Pokój

napiątympiętrzebyłmałyipozbawionyokien.Doprysznicówszłosię,pokonująccałądługość
szerokiego,pustegokorytarza.WRegentPalacemogłabysięzagubićcałaarmia.Przemierzającjego
niekończącesięchodniki,Joeanirazuniespotkałinnegogościa,jedynymdźwiękiembyłtamodgłosjego
kroków,przypominającybiciesercarytm,odmierzającysekundy,minutyiprzemijanie.GdyJoesię
meldował,conciergeuśmiechnąłsiędoswegowspomnienia.

-Wiepan,zadawnychczasów,kiedyktośpotrzebowałdziewczynynanoc,dzwoniłdorecepcjii

prosiłododatkowąpoduszkę-powiedział.

-Ateraz?-zaciekawiłsięJoe.Zapłaciłgotówką.
Conciergewzruszyłramionamiispojrzałmuwoczy.
-Dzisiajpoprostuzamawiasiędziewczynę.NazywamsięSimon.Proszędzwonićwkażdej

sprawie.

-Dziękuję-powiedziałJoe,poczymwjechałwindąnagórę.Odtamtejporyniezobaczyłwhotelu

żywejduszy.

JoelubiłLondyn.Podobałymusięjegotłumy,bezustannyruch,pośpiechikrzątanina.
WLondyniebeztrududawałosięosiągnąćpewienszczególnypoziomsamotności,niebyłosię

zauważanym.Wtymmieściełatwobyłozniknąć,staćsięjednąztwarzy,którymludzieniepoświęcają
drugiegospojrzenia.

-Możechceszpójśćdokądś,gdziemożnapogadaćswobodniej?-zaproponowałMo.
Joezerknąłtamgdziefacet,kuwielkiemuzegarowiGuinessa,ponadreklamami.Właśnieminęła

dwunasta.-Naprzykładdopubu?

-Maszdlamnieteinformacje?
Mopostukałsiępalcemwskroń.
-Wszystkojesttutaj-stwierdził.
Joeponowniepopatrzyłnazegar.Przecieżnawetdzieciwiedzą,żepopołudniezaczynasięzarazpo

dwunastej.

-Dobra-zgodziłsię.

RomeoiJulia

...Agdzieśzawszeakuratmijadwunasta.Mozamówiłpiwozgoryczką,Joefrancuskie,jasne.Obaj

dorzucilidotegopokolejcewhisky.PrzeszlikawałekShaftesburyAvenue,skręciliwlewoisiedzieli
terazwpubie„RedLion”,wciśniętympomiędzyWindmillTheatrezjednejstronyiklub„PinkPussycat”
zdrugiej.Przeddrzwiami„Pussycat”stałaczarnadziewczynawblondperuceićmiłapapierosa.Ulicą
przeszedłżebrakpchającyprzedsobąsklepowywózek.„RedLion”oferowałdużeoknaitaniepiwo.
StawiałJoe.Dokończylipierwsząkolejkęizdecydowalisięnakolejną.Wyglądałonato,żeżadenznich
niejestwstaniewymyślićpowodu,byprzystopować.

-Dlamnieginztonikiem-rzuciłMo.-WstyluMalawi.
-Toznaczy,jak?-odparłbarman.
-Zmarynowanąpapryczkąchilizamiastplasterkalimonki-wyjaśniłMo.-Wzmacniakopnięcie.
Barmanwzruszyłramionami.
-Jawezmępiwo-poprosiłJoe.
UlicąprzeszłodwóchChińczykówwgarniturach.DużyplakatnabocznejścianieWindmillTheatre

anonsował„Nagietancerki”.Dziewczynasprzed„PinkPussycat”dopaliła,cisnęłaniedopałeknaziemię
izaplotłaręcenapiersi.Nieruszyłasięzmiejsca.Joezapaliłkolejnego.Mozapaliłdrugiecygaro.Woń
hamletażyławłasnym,niezależnymżyciem.Momusiałzauważyćcośwoczachklienta,ponieważ
wzruszyłramionami.

-Kiedyinteressiękręci,palęromeoijulię.
Joenieskomentował.
-Możnapowiedzieć,żejestemtakimtrochęszekspirologiem-podjąłMo.-
Przynajmniejwtemaciecygar-dodałzuśmiechem.
Joestwierdziłwduchu,żeztymfacetemjestcośniedokońcawporządku.SkóraMo-siedzącego

wpubieoświetlonymjedynieciemnymwpadającymprzezoknablaskiemsłońca-miałakolorliści
tytoniu,acienkiebrwinabrałybarwydymu.

-Popierwsze,mogęcipowiedzieć,żedodanychczłonkówniebędziełatwosiędobrać-podjął

Mo.-„TheCastle”totypowy,prywatnyklub.WsamymtylkoSohodziałatakichnajmarniejdziesięćiw
każdymtraktująprywatnośćbardzo,aletobardzopoważnie.Toczęśćichpowabu.Klientela„The
Castle”jestdośćzróżnicowana-okołopołowystanowiąaktorzy,kilkupisarzy,reżyserowie,tegotypu
goście.Resztatoludziewładzy-parlamentarzyści,adwokaci,zedwóchministrów.Dlategowłaściciele
niechcą,byktokolwiekwęszyłwokółklubu.Paręlattemubyłatakasytuacja,żekelnerzinnegoklubu
zacząłgadaćzprasą.

Opowiadałrozmaitehistorie.Prochy,orgie,ciemneinteresikiprzywystawnychkolacjach,wiesz,

normalka.Samdowiedziałemsięotymniedawno.Artykułnigdysięnieukazał,pismakstraciłrobotę,ao
kelnerzeodtamtejporyniesłyszałem.Zresztą,niktniesłyszał.

-Cotoznaczy?-zapytałJoe.Mozaczynałgoirytować.
-Toznaczy,żewtejokolicyludkowieszanująnawzajemswojąprywatność-odpowiedziałMo.-A

jeśliktośnierobitegosamzsiebie,możezostaćszacunkunauczony,jarzysz?

-Tak-przyznałJoeniecocierpkimtonem.-Mówdalej.
-„TheCastle”matrzypiętra,piwnicaidwapoziomyorazparter-Moliczyłnabrytyjskąmodłę-

gdzieznajdujesięrecepcja,orazkuchnie,etcaetera,zdalaodoczugości.

CzłonkowiewchodząprzeznieoznakowanedrzwinaFrithStreetdwadzieściadwa.Istniejeteż

dyskretne,tylnewyjścieorazwejściedlapracowników,równieżnaFrithStreet,tylkokawałekdalej.By
zostaćczłonkiem,należymiećrekomendacjęktóregośzaktualnychklubowiczów,anastępniezostać
zaaprobowanymprzezspecjalnąkomisję.Maksymalnaliczbaczłonkówjestściśleograniczona.Na

drugimpiętrzeznajdujesięjadalnia,gdziemożnapodejmowaćgości.Natrzecimznajdująsięsypialnie
dlaczłonkówwyrażającychżyczenie,byzanocować.Wpiwnicymamyprywatnąjadalnię,bibliotekę,
palarnięisalępocztowądlaosóbprowadzącychkorespondencjęprzezklub.Iwłaśnietoostatnie
interesowałocięnajbardziej,tak?

-Tak.
Adres,któryJoedostałodPapadopoulousa,wskazywałklub„TheCastle”,działającywlondyńskim

Soho.HonorariaautorskiewysyłanonanazwiskoMike’aLongshotta,równieżpodadreslokalu.Mike
Longshottmusiałzatembyćjegoczłonkiem.Aliczbaczłonków-jakpodkreśliłMo-byłalimitowana.
Byłtopierwszysolidnyślad,najakitrafiłJoe.Gdzieśw„TheCastle”czekałainformacjamogąca
doprowadzićgodocelu-musiałaczekać.

WypiłostatniłykpiwaipołożyłprzedMokilkabanknotów.Łysydetektywwcisnąłjedokieszeni

płaszcza,lecznieśpieszyłomusiędowyjścia.

-Każdyczegośszuka-odezwałsięznienacka-atylkoniektórzydostająpieniądzezaznajdowanie.
TymJoegozaskoczył.Mouśmiechnąłsięiskinąłnabarmana,zamówiłnastępnąkolejkę.
-Mamnadzieję,żetyznajdziesz,cokolwiektojest-podjął.
-Aty?-zapytałJoe,kiwającgłową.-Czegotyszukasz?
Mowzruszyłramionami.
-Przeważniezajmujęsięrozwodami-odparł.
Joeuśmiechnąłsięiruszyłdodrzwi.Gdyjużmiałnacisnąćklamkę,jegowzrokpadłnaniewielką

mosiężnątabliczkęnaścianie.„Wpokojuznajdującymsięnadtympubem,wroku1847odbyłsiędrugi
kongresZwiązkuKomunistów.Wtymsamympomieszczeniu,KarolMarksnapisałKapitał.Poniżej,
mniejszymiliterami,widniałcytat:„Nadchodzinaszczas,czasdemokracji.FryderykEngels”(F.Engels
RewolucjawParyżuwK.Marks,F.EngelsDzieła,Warszawa,1962,tIVs.590.).Joewyszedłnaulicęi
zapaliłpapierosa.

Rozmowynapogrzebie

Padłydwastrzały.Powietrzewypełniłamgła.Dziewczynasprzedwejścianaprzeciwkozniknęła.

Niebyłoteżprzechodniów.Słońceświeciłomętnie.Zwyjątkiemhukuwystrzałów,panowałazupełna
cisza.Joeniezdążyłzaciągnąćsiępapierosemwięcejniżdwarazy–zostałmupomiędzypalcami,dymz
wolnasnułsiękuniebu,chociażwLondynieniebyłowidaćnieba.Obokzatrzepotałaskrzydełkamićma.
Ceglaneściany.GreatWindmill,chodnik.

DolatującyzShaftesburyAvenueszumulicznegoruchu,przytłumionyniczymrozmowynapogrzebie.

Podnogamiprzeleciałamuwydartazgazetystrona.Namurzeniecodalejktośwymalowałsprayemnapis
„7/7”,właśnieztamtejstronyzbliżałosiętrzechmężczyzn.Joezobaczyłczarnepółbuty,twarzynie
widział.ZajegoplecamiotworzyłysiędrzwiizpubuwynurzyłsięniczegonieświadomyMo.

-Podpowiemcicośzafriko-zaczął-jeżelibędzieszmiećproblemzeznalezieniemMadamSe...
Strzały,tymrazemtrzy.Jedenraziłdetektywawgłowę.Joezawirowałnapięcie,zupełniejakw

zwolnionymtempie,śledzącdłońmiświetlistepasma.Wystrzałybrzmiałynaulicybardzogłośno.
Eksplodowałaszyba.Zwnętrzadobiegłykrzyki.Odlatującezepicentrumkawałkiszkłasiekały
powietrze.Migotały,odbijającświatło.Powstawałyulotnetęcze.Moopadałniczymciałotopielcapod
wodą.PapieroswciążtrzymałsiępalcówJoego.

Rozeznaćsięwsytuacji.Obrócićsię.Monadalpadał,padał,ziemiatakbardzodaleko,blask

ciągniesięzajegociałemniczymkolorowydym.Trzejmężczyźniwciążsięzbliżali,trzejfacecizbronią.
Joeschwytanywpułapkętrójkątapomiędzy„PinkPussycat”,WindmillTheatreapubemMarksa.Nieco
przednimwisiałszyld-„Księgarnia”.MouderzyłoziemięiJoepomyślał:Dziwne.Niebyłokrwi.Czas
przyśpieszyłiJoesięzachwiał,trzejmężczyźninadchodzili,dwóchgookrążyło,trzecizatrzymałsiętuż
przynim.Joeuchyliłsięprzedciosem,kopnąłprzedsiebienaoślep,usłyszałjęk.Ktośzaklął.Kolba
pistoletutrafiłaJoegowgłowęipoleciałwtył.Uderzyłocoś,padł.Ziemiawyskoczyłakuniemu
gwałtownie.CiałoMowznosiłosięniczymwzgórzenapowierzchniulicy.Twarzdetektywa,zwrócona
doJoego,cienkie,bladewargi,ruchome.Szept.Joewytężyłsłuch.

-Jedenznas...
Oczysięzamknęły.Ustautworzyłyzwartąlinię.Twarzniczympowierzchniapokonującejciemność

kosmosuasteroidy.Zanikająca.ObceręcesięgnęłypoJoego.Szarpnąłsię.

-Nieogłuszaćgo!-doleciałskądśokrzyk.
Ztyługłowyzapłonąłból.Zapóźno,pomyślał.
Przejścieprzezczerń.

Zapomniećdetektywa

Buntwobecśmierci.(WoryginaleDeathDefyingActs,tytułfilmuz2007roku,wPolsceznanego

jakoHoudini:Magiamiłości.ZamomentnatkniemysięnaChaotyczneaktybezsensownejprzemocy,
tytułpowieściJackaWomacka.)

Byłprzytomny,wiedziałotym,choćjednakniedokońca.
Szybowałwprzestrzenioddzielającejpełnięprzebudzeniaodpustki.Chaotyczneaktybezsensownej

przemocy.Jedenznas.Jedenznas.Posiłkitylkowtrakcielotu.Niemogęjużjeśćniczegoinnego.Przez
nawpółzamknięteoczy-GreatWindmillStreet.Przed„PinkPussycat”białadziewczynastoize
skrzyżowanymirękoma,włosymawtymsamymodcieniublond,coMurzynka,któratamwcześniej
paliła.ObserwującegoAniołyChrześcijańskiejMiłości.Jęknął.

Stopniowewygaszenie.
Znówprzebudzony.Zawieszonywjaskrawobiałymświecie.Ziemiapodspodemmiękka,powietrze

wonne:środkiodkażające,pot,paczuli.Tojegowłasnypot.Światmiękkijakłóżko.Półprzymknięte
powieki-pochylającasiękuniemuklientka,jejtwarzwypełniacałepolewidzenia.Ciasnozacięte
wargi,szerokootwarteoczy.Głosywtle,cicho,cicho.Cośtkwiwjegoramieniu.Miarowypisk
maszyny.

-Chybacośpowiedział!Powiedziałcoś...-Iwygaszenie.
Kiedysięocknął,naulicypanowałaciemność.Do„PinkPussycat”wlewałsięszeregJapońskich

biznesmenówwgarniturach.Joeznówjęknąłipomacałtyłgłowy-wyczułspory,bolesnyguz.Zamrugał,
raz,dwarazy.Spróbowałusiąść.

-Przepraszam,niezauważyłempana...-Bezdomnypchającysklepowywózekzerknąłkuniemu

lękliwieiśpieszniesięoddalił.

Joespojrzałnadobytekżebrakaipomyślałożyciu.Powolipokręciłgłową,wjednąstronę,w

drugą.PoMoniebyłośladu.Pubbyłzamknięty,oknozabitodeskami.Zniknęliteżnapastnicy.Stęknąłi
pomyślałoalkoholu,wsunąłdłoniedokieszeni,chwilępogmerałiwyjąłwymiętąpaczkępapierosów,
włożyłjednegodoust.DłonieJoegodrżałyizanimudałomusięzapalić,kilkarazypróbował
bezskutecznie.Zaciągnąłsięgłębokoipoczuł,jakdympalimugardło,jakwślizgujesiędopłuc.Usiadł
opartyplecamiościanęipalił.Migotałyjasneświatła.Obokprzechodzililudzie,nocniludzie,niktnie
patrzyłwjegostronę.Joewydmuchnąłdym,jużwiedział,żewpadłposameuszy.

Jakdługobyłnieprzytomny?
Zdążyłazapaśćnoc.Aprzecieżniktponiegonieprzyszedł,nieznajomimężczyźniniewzięligoze

sobą.KtośzałatałwybiteoknoizabrałciałoMo,podczasgdyonleżałnieprzytomny;zupełniejakbyspał,
aktośtymczasemwysprzątałświat.

-Nie-powiedziałipoczułsmakdymu.Podparłsięnarękachipodźwignął.Całydygotał.Wstał,

przytrzymującsięściany.Jasne,rozmigotaneświatła,wiatrakwirującegoneonu.Wypisanesprayemna
murzecyfry:„7/7”.Szyldksięgarni.Ajebaćto.Odepchnąłsięodbudynkuiruszyłznurtem,wstronę
ShaftesburyAvenue.

Whotelumoglinaniegoczekaćtamci,aleniedbałoto.GdyprzecisnąłsięprzezdrzwiRegent

Palace,pierwszym,cousłyszał,byłagłośnairlandzkamuzykazhotelowegopubu.

Hałas,podmuchciepłegopowietrza,zapachwódyipapierosów.Bramkarzobrzuciłjegotwarz

spojrzeniem,pokręciłgłową,nieodezwałsięsłowem.Joewszedłdośrodka.

Zprochupowstałeś,wprochsięobrócisz.Perfumy,dym,śmiech.FacetnazywającysięSimon

siedziwrecepcjizawielką,mosiężnąmaszynąsumującą,przyciskipobłyskują.

Dodatkowapoduszka.CośzamigotałonasamymdnieumysłuJoego-białapościel,ziemiamiękka

niczymłóżko.

-Chybacośpowiedział...
Nie.Wkroczyłniepewniedopubu,poprosiłowhisky,bezlodu.Pierwsząwypiłprzykontuarze,

zamówiłjeszczeraz:potrzeciejpoczułsięlepiej,zapłaciłzapiwoiczwartąwhisky,zaniósłjedo
ciemnegozakątka,usiadł.Irlandzkamelodiaihałaśliwegłosy,twarzeprzechodniównazewnątrz,życia
unoszonewrazzwiatremwrynsztokach...nie.Napiłsiępiwa,pomogłomuochłonąć.Whiskyzapłonęła
wjegownętrzu,rozgrzałago-ażdotejchwiliniemiałnawetpojęcia,jakbardzozmarzł.Oscylujące
temperatury.

Wypłynąłnazbytgłębokąwodę-dotegosiętowszystkosprowadzało.Powinienztejsprawy

zrezygnować.Zapomniećo„TheCastle”,zapomniećotropieMike’aLongshotta-któryzapewneitak
prowadziłdonikąd.DaćspokójPapieD,dziewczyniesprzedGareduNord.ZapomniećoMo,wypićza
niegotoastizapomniećdetektywa.Zrobićto,coradziligościezKSZ,itrzymaćsięzdala.Zapomniećo
klientceidelikatnychzmarszczkachwkącikachjejwielkich,niecoskośnychoczu,zapomniećosposobie,
wjakizłożyłaswądłońnajego,iotym,żejejdotykwydałsięzbytznajomy...Daćsobiespokój.Dać
spokójOsamiebinLadenowi,daćspokójksiążkom,wktórychwybuchająbombyiginąludzie,dać

spokójwojnie,którejnawetnierozumiałinieogarniał.Daćspokójwęszeniu,gadaninieouchodźcach,
dziwadłomzestarego,czarno-białegofilmu,któryoglądałwParyżu,śpiewającym„Jedenznas,jedenz
nas”.

Robiłosiępóźno.Trzyosobowyzespółzwinąłsięjużzescenyigrałaterazcichszamuzyka.Jakiś

jazz?Nie,przecieżznatępiosenkę;dotknąłpowiekiokazałysięwilgotne,akiedyzamrugał,ujrzałświat
poprzezbłonęwilgoci,zupełniejaknadeszczu,aonapowiedziała:

-Mamydlasiebiecałyczasnaświecie.
Inaglesiępojawiła,siedziałanaprzeciwkoJoego,niewyraźna,niewidziałjejostropoprzeztę

warstwęnaoczach,przecięcieświatłaiwody:chybasięuśmiechnęła.

-Namoichoczachzginąłdziśczłowiek-powiedział.
-Możenieżyłjużwcześniej-odparła.
Zawisłamiędzynimicisza.Joepokręciłgłową.
-Nie-stwierdził.
Dziewczynawyciągnęłarękęponadblatemidotknęłajegodłoni.Jejdłońbyłaciepła.
-Nie-zgodziłasię.
Joezamrugał,łzywciążtrzymałysięjegooczu.Wpubiezrobiłosięcicho,byłosłychaćtylko

przyciszonerozmowy.

-Pamiętasz...?-zapytała.
-Nie...-przyznałJoe,któregocałysłownikskurczyłsiędotegojednegosłowa,dojednego

wrażenia.

-Znajdźgo,Joe-powiedziaładziewczynaiponowniezwróciłuwagęnajejuszy,niecospiczastei

właśniedlategośliczne.-ZnajdźMike’aLongshotta.ZnajdźOsamębinLadena.

Chciałzauważyć,żewksiążkachnikomunieudajesięgoznaleźć,żeMścicielbawisięze

wszystkimiwchowanego.Iprzyszłomudogłowy,żeautorbardzoprzypominaswojegobohatera,
diabełekzpudełka,znikającypunkt.

-Poco?-zapytałileżącanajegodłonirękazadrżała.Poczułpragnienie,byspleśćsięznią

palcami,zacisnąćijużniewypuścić.

-Ponieważ...-Pokręciłagłową.Zanikała,przestawałjąwidzieć.
Przetarłoczyiokazałysięsuche.Kiedyznówpodniósłwzrok,dziewczynyjużniebyło.
Nastolezostaławizytówka.Sięgnąłponią.Widniałnaniejnapis„TheBlueNote”.Nicwięcej.

Dopiłresztkępiwa,wstałiwyszedł,pokonałprzestronnyholrecepcji,wjechałnagóręprzestronnąi
pustąwindą,apotemruszyłdługim,pustym,pełnymechakorytarzemiwszedłdopokoju.Wziąłprysznic,
ogoliłsięiprzyjrzałpłatkomzakrzepłejkrwiodlepiającymsięztyłujegogłowy,wirującymwodpływie,
obracającymsięrazporazwmalejącejspiralistraty.

Mięśniakiicwaniaki

Następnegodniapostanowiłprzyjrzećsięklubowi„TheCastle”.PrzeszedłprzezSoho,mijając

szyldyerotycznychksięgarń,erotycznychkin,przybytkówzerotycznymipokazami-całewesołe
miasteczkoerotykiwyrzeźbionewszaro-czerwonychcegłachwąskichuliczek.

Restauracjewłoskie,chińskie,hinduskie.Kioskizpapierosami,napojamiiprasą.Puby.Bary.
Sklepyzciuchami.Stoiskazbiletami,wktórychzapółcenyoferowanobiletynawystawianena

Shaftesburyprzedstawienia.Postojetaksówek.Wpewnejchwilizrównałsięznimjakiśfacet.

-Haszyk?Marihuana?-rzucił.Drugiesłowowymówiłjakimię.MariaHuana.-Dziewczynkę?

Chłopca?Możeopium?

Joepokręciłgłową-nie,nieijeszczeraznie;dilerodstąpiłzdziwiony.JoewszedłnaOldCompton

Street;zastanowiłsię,kimmógłbybyćStaryCompton,iuśmiechnąłsię.

FrithStreet:starekamiennebudynkiwylewającesięnachodnik.Podnumeremdwudziestymdrugim

barekkawowy,stolikinazewnątrz,polewejstroniekafejkiniewielkienieoznaczonedrzwi.Wszedłpo
kilkuniskichschodkach,nacisnąłguzikdomofonu.

-Tak?
-Jestemumówionyzjednymzczłonków?
-Zkimdokładnie,jeśliwolno?
-MikeLongshott?Jaksądzę,jużmnieoczekuje.
Podrugiejstroniecisza.Szelestpapierów.
-Niemamyczłonkaotymnazwisku.
-Wtakimraziebardzoprzepraszam-odparłJoe.-Atoniejest„CenturyClub”?
-Nie,tojest„TheCastle”.
-Musiałemdostaćzłyadres.
Podrugiejstroniecisza.Koniecrozmowy.
Joesięuśmiechnął.Usiadłwbarkuprzedklubemizamówiłcappuccino.
SzerokoekranowytelewizorbyłustawionynaBBC,właśnieleciałatransmisjaeuropejskiejligi

sportowej.Joesiedziałtyłemdoodbiornikaiobserwowałwejście„TheCastle”.Niemusiałczekać
długo:zklubuwyszedłfacet,ciemnygarnitur,szerokiebary,przetrąconywdawnejbójcenos-upewniał
sięczyintruzodszedł.

Cóż,nieodszedł.Osiłekwróciłdośrodka,najwyraźniejusatysfakcjonowany.Joezapaliłpapierosa,

posłodziłkawę.Guzztyługłowywciążbolał.

Powolisączyłcappuccino.Obserwowałklub.
09:30-przykrawężnikuzatrzymałasięczarnataksówka,zktórejwysiadłfacetwbrązowym

garniturze,zteczkąilaską.Wszedłposchodkach,połknęłygodrzwi,taksówkaodjechała.

09:42-mężczyznaikobieta,ubraniswobodnie,kobietazpapierosem,mężczyznacośopowiadał,

zamaszyścieprzytymgestykulując-postopniach,doklubu.

09:48-starszymężczyznazgrzywąsiwychwłosów,wyszedłześrodka,kilkarazyzamrugałna

świetleilekkimzygzakiemodszedłwstronęSohoSquare.

Przeznastępnykwadransniedziałosięnic.Joezamówiłdrugąkawę,poszedłdotoalety.Zabar,

przezzbytniskiedrzwiczki,dalejschodamiwdół,dokabinypodziemią.

Kiedywychynąłzpowrotemnasłońce,filiżankajużczekała,aprzed„TheCastle”stałzaprzężonyw

koniepowóz,nieinaczej.Faceciwliberiachotworzylidrzwi:zkaretywysiadłodwóchjapońskich
oficjeliwparadnychstrojachorazbiałymężczyznawokularachzprostokątnymioprawkami,zzakolamii
wgarniturze.Wszyscytrzejweszlidoklubu.Joemógłwtensposóbprzeczekaćcałydzień.

10:16-trzechgościwcodziennychubraniach,prowadzącychgłośnąkonwersację.
NadeszliodstronyChinatown.
10:22-przykrawężnikuzaparkowałataksówka.Kierowcazaczekał.Czteryminutypóźniejze

środkawyszłydwiekobietyiwsiadłydosamochodu.Wyrazisterysy,wydatnenosy,milczące,wdrogich
ubraniach-taksówkaodjechała.

Joeodbyłkolejnąwyprawępodziemię.GdystałpodpowierzchniąLondynu,wszelkiedźwięki

przycichły,ciasnepomieszczenienapierałonaniegozewszystkichstron.Spieszniewspiąłsięz
powrotempowąskichschodkach.

Trzeciakawa.Zaczynałtracićwątek,zapominałczegotuwłaściwieszuka.Miałjedyniewrażenie,

poczucie,żeoilezaczekaodpowiedniodługo,cośwreszcieznajdzie,nić,zaktórąbędziemógłpodążyć.
Miałjużjednakdosyćcappuccino.Czułsiępobudzony,nerwowobawił

siępapierosem.
10:43-czarnysamochód,dyplomatycznarejestracja,bezflagi,trzechgościwczarnychgarniturach,

starszymężczyznawymachującyrękoma,opowiadającydowcip-bylizadaleko,byJoezdołałusłyszeć

wyraźnie-pozostalidwajwybuchnęliśmiechem.Siwowłosyijegodwajgoryle,ostatniowidzianiw
Monceau.Samochódodjechał,trójkafacetówweszłaposchodachizniknęławtrzewiachklubu.

Jakmilutko.CzyżbyzatemwiedzielioLongshotcie?Zbytwielepytańbezodpowiedzi.
Joezostawiłpieniądzenastoliku,wstałiprzeciągnąłsię.Wróciłpodnumerdwadzieściadwai

spojrzałnadrzwi.Naścianieobokzauważyłniewielkąniebieskątabliczkę.„Ztegomiejscaw1926
przeprowadzonopierwszątransmisjętelewizyjną”.Czekał.Niemusiałczekaćdługo.

Drzwistanęłyotworem.Tensamosiłekcowcześniej.Doskonaleskrojonygarnitur,twarztakżekilka

razykrojona,dawnotemu.

-Wczymmogępanupomóc?
Joemuspodobałsiętenoficjalnyton.Masywnasylwetkafacetacałkowicieblokowaławejście.
-Właściwietomiałemjużiść-powiedziałJoe.
Bramkarzstałzbeznamiętnąminą.Joepomyślałoludziachwchodzącychiwychodzącychzklubu,o

stojącymprzednimosiłku.Mięśniakiicwaniaki,pomyślałiuśmiechnąłsię.

-Proszępana?-Facetodkleiłsięoddrzwi.Podpachąmiałwybrzuszenie.Ukrytabroń.
-Jeżelimożnaprosić...
Joeodszedł.
Posiłekskazańca
Wróciłwokolicepubu„RedLion”.Nadalbyłowcześnie.„PinkPussycat”zamknięty.
Stłuczoneoknowciążzabitedeskami.MinęłogodwóchAfrykanów,kobietawsari;rudowłosa

dziewczynaobladej,irlandzkiejcerze;grupazmierzającychdo„RedLion”budowlańców...-Joe
zostawiłichwłasnymsprawom.

Ponowniezauważyłtennamazanysprayemnapisnaścianie.„7/7”-podwojonaszczęśliwacyfra.

Zastanowiłsię,coteżmogłaoznaczać.

Iznówszyldksięgarni.PrzeszedłkawałekGreatWindmilliwszedłdośrodka.Cichozabrzęczał

dzwonek.

Mrocznewnętrze,niecozatęchłe.Napodłodzestosyprzykurzonychksiążek,naregałachzaladą

szpulezfilmami,czarnykotdrzemiącynabujanymkrześle.Skórzanestroje,jakbyprzeniesionezczasów
drugiejwojnyświatowej,wisiałyswobodnienahaczykach.Zakontuaremprostowałsięstarymężczyzna
-siweisztywnejakwatacukrowawłosy,balansującenakoniuszkunosaokulary.

-Czymmogęsłużyć?
-Jakiemapantuksiążki?
-Obleśne-odparłsprzedawcabezbarwnie.
Joeprzeciągnąłpalcempojednymzgrzbietów,zostawiłśladwwarstwiekurzu.
-Tak,towidać.
-Bardzozabawne.Chcepancośkupić?-Niedokończonyfragmentpytaniabrzmiał:„Bojaknie,to

wynocha”.

-Mapancośwydawnictwa„MedusaPress”?
Starysięskrzywił.
-Jasne.WłaśniedotarłyzParyżanajnowszetytuły.
-Mogęzobaczyć?
Księgarzwskazałnastosikprzydrzwiach,niecomniejzakurzonyniżpozostałe.
-Proszębardzo.
Dlaczegoznowuoglądałksiążki?Niemiałpojęcia.Miałzatopoczucie,żepodczasrozmowyz

PapąDprzeoczyłcośważnego.Przykucnąłizacząłprzeglądaćtytuły,układajączodłożonychtomików
nowąstertę.

Wyznanianiewolnicy.
Seksperymentyobcych-pozycjazgatunkuSF.

KamaSutra-nowyprzekład.
ErotycznyprzewodnikhrabinySzuSzu.
PapaDniepróżnował.
Przejrzałjeszczeparę.Wciążtosamo.
-AniemapanżadnychpowieścizOsamąbinLadenem?
-Seria„Mściciel”?-Właścicielzrobiłdziwnąminę.-Mogęgdzieśmiećostatnitom.
Momencik.
Wyszedłzzalady.Pokrytestarczymiplamamidłonie:Gęste,siwiejącewąsy.
Pomarszczona,obwisłaskóranaszyi.Byłownimcośkojarzącegosięzostatnim,niesłużącymjuż

odżywieniuorganizmuposiłkiemskazańca.Przydrzwiachleżaławbezładzienieotwartajeszcze
korespondencja.

-Jest.Przyszławzeszłymtygodniu.-Rozdarłkopertę.
Wysunęłosięzniejpięćcienkichksiążekwmiękkiejoprawie.Jednąstarywręczył
Joemu,resztęporzuciłwlosowowybranymmiejscuiwróciłzakontuar,naswójstołek.
Całysklepprzeniknąłterazwyrazisty,bardzoznajomyzapach.Joespróbowałgozignorować.
-Interesdobrzeidzie?-spytał.
-Jakoś-odparłksięgarz.
Kontaktowygość.Joespojrzałnatrzymanąwrękachksiążkę.KampaniawEuropie.
Poniżejdużymi,wyraźnymiliterami„OsamabinLaden-Mściciel”.Mniejszymipowyżej:Mike

Longshott,autorMisji:AfrykaiZamachównaSynaju.Ilustracjanaokładceprzedstawiaławybuchający
nazatłoczonejulicypiętrowyautobus.

-Czytałpanktórąś?-spytałstarego.
-Jasne.-Wzruszenieramion.
-Ijakwrażenia?
-Stekbzdur.
-Ilezatę?
Księgarzponowniewzruszyłramionami.
-Aniechcepanfilmu?-zapytał.-Mamoryginalnetaśmy.
Joezastanowiłsię,czegobyłytooryginały.
-Amożeplakatyfilmowe?Gadżety?
-Wystarczymiksiążka.
-Niezarabiamnaksiążkach-stwierdziłstary.
-Naszyldziejestnapisane:księgarnia-zauważyłJoe.
Sprzedawcazbyłgotrzecimjużwzruszeniemramion.
-Totakdlaprzyzwoitości.
-Rozumiem.
Mężczyznawymieniłcenę.Joezapłacił.
-Mapancośjeszcze?-spytał,niebardzowiedzącdlaczego.
-Conaprzykład?-Staryzmrużyłoczy.
-Towar.
-Towar-powtórzyłksięgarz.-Ococi,kurwa,chodzi?
-Nieważne.-Joewzruszyłramionami.
Sprzedawcanaglezachichotał.
-Znaczy,opium?
-Tak-potwierdziłJoe.-Opium.
-Walczyłemoopiumwdwóchwojnach-powiedziałstary.-Niemasięcotejnazwywstydzić.Na

własnyużytekkupujęwChinatown,cojestdosyćzabawne.Biorącpoduwagętradycję.

-Jakieśgodnepoleceniamiejsca?
Mężczyznaobrzuciłgospojrzeniemodstópdogłów.
-Niepomyślałbym,żemamdoczynieniazkoneserem-powiedział,coJoeskwitował
wzruszeniemramion.-ProszęspróbowaćnaGerrardStreet,wlokaluMadamSeng.
Przyjemnyklimat.Zaopatrujęichwfilmy.Stare,czarno-białe.
-Dzięki-rzuciłJoe.
-Niemazaco.-Księgarzwciążprzyglądałmusięzzaciekawieniem.-Czymyśmysięjużkiedyś

niespotkali?

-Nie.
Wzruszenieramion.
-Możektośbyłpoprostutakisamjakpan.
-Zaraz,toznaczy,jaki?
Ponowniewzruszenie.
-Wiepan,takitrochę...Niewyraźny.
Niewyraźny?Co,do...?
Joezabrałksiążkę.Kiedywychodził,znówzabrzmiałdzwonekprzydrzwiachidrzemiącyna

bujanymfotelukototworzyłjednooko.Zamknąłjezarazpotem.

Joeprzeszedłkawałekulicą,oparłsięomurispojrzałnaswojąnowąpowieść.
Niewyraźni?
Przekartkował.

Toczymywojnę,ajajestemnaniejżołnierzem

Ogodzinie7:21czterechmężczyznweszłonastacjękolejowąwLuton.HassibHussainmiałciemne

butyispodnieorazgołągłowę.GermaineLindsaywłożyłbiałeadidasyiniósłreklamówkę.

MohammadSiddikiChannaciągnąłnagłowębiałączapkębaseballową.Jakoostatniwszedłna

dworzecSzehzadTanwir.Całaczwórkamiałazesobąplecaki.

MohammadSiddikiChanurodziłsięwszpitaluuniwersyteckimśw.JakubawLeeds.Tika,jego

ojciec,pracowałjakoodlewnik.ChłopakuczęszczałdoliceumSouthLeeds,anastępniewstąpiłna
miejskiuniwersytet.PojegoukończeniupodjąłpracęwszkolepodstawowejHillside,gdzieuczyłdzieci
zniedawnoprzybyłychnaWyspyrodzinemigrantów.Koledzyopisywaligojako„cichego".

Miałżonęicórkę.KiedywchodziłnastacjęwLuton,jegożonanosiławsobieichdrugiedziecko.

Nieurodziłago.

NaodnalezionympoopisywanychwypadkachfilmieChanmówi:„Naszesłowadowasnie

docierają,dlategowięcprzemówimyterazjęzykiem,któryzrozumiecie".Miałtrzydzieścilat.„Nasze
słowa”-mówił-„będąmartwe,dopókinieożywimyichwłasnąkrwią".

HassibHussainmiałosiemnaścielat.RównieżchodziłdoszkoływpołudniowejczęściLeeds.
Nauczycieleokreślaligojako„niezbytrozgarniętego,łagodnegowielkoluda".Lubiłkrykieti

należałdodrużynypiłkarskiej

HolbeckHornets.MieszkałzbratempodadresemColensoMount7,Holbeck,Leeds.Szehzad

Tanwirmiałdwadzieściadwalata;GermaineLindsaydziewiętnaście.

CałaczwórkadotarłanadworzecwLutonczerwonymnissanemmicrą,wynajętymkilkadni

wcześniejprzezTanwira.Samochódzaparkowaliprzystacjiizostawili.Poniemalpółgodzinnym
oczekiwaniu,ogodzinie7:48,wsiedlidopociągujadącegonalondyńskidworzecKing'sCross.Docelu
dotarlidwadzieściapoósmej.Zakolejnetrzydzieściminuttrójkaznichmiałajużnieżyć.

Zainteresowaniaumarłych
Oderwałwzrokodtekstuizaczerpnąłgłębokotchu.Tojakieśszaleństwo.Obsesyjnieserwowane

przezLongshottafaktyiliczbysprawiaływrażeniezastawionejnaJoegopułapki,chytrychwnyków:
nazwiska,godziny,adresy,zainteresowaniaumarłych.Londyn.

Niewyraźni,pomyślałizachichotał.CzytoonszukałLongshotta,czymożeLongshottjego?
PowieściopisarzrozmyślniezostawiałzasobątropzkoralikówiJoenimpodążał,aświatdokoła

prułsiępowoli,niczymprzetartykoc,któryniemożejużochronićprzedchłodem.

Mógłbymtęksiążkęwyrzucić,przemknęłomuprzezmyśl.Wpobliżustałkosznaśmieci.
Mógłbymjąwyrzucićiwycofaćsię,wrócić,ajeżelitadziewczynaznowumnieodnajdzie,

powiem...

Niemiałjednakpojęcia,cobywówczaspowiedział.Przypomniałsobiespiczasteuszy,spiętew

kucykmiękkiebrązowewłosy;tocośwjejoczach,czegoniepotrafiłnazwać.Zakażdymrazem
wydawałomusię,żeonamamucoświęcejdopowiedzenia.Czyżbydoszłojużdotego?-zastanawiał
się.Czyżbympoprostubałsięjejodmówić?Czytowszystko,krwawyślad,którymzmierzał,cienie
przesłaniającejegościeżkę,pytania,naktóreniechciałpoznaćodpowiedzi:czytowszystkobyłodla
niej,czydlaniego?

Rozbolałagogłowa.Stałopartyostarecegły.Zamknąłoczy.Książkawjegodłoniachwydałasię

ciężka,niechciana.Wyprostowałsię,poszedł,skręciłwlewoiznalazłpubzniewybitymiszybami,
głośnąmuzykąiskromnąliczbągości.Zapłaciłzaszklankępiwaizaniósłjąnastolikpokrytybliznami
policznych,zgaszonychnablaciepapierosach.Oparłsięnasiedzeniu,pociągnąłłykalkoholuiponownie
otworzyłpowieść.

Smakprawdy

CzterejmężczyźnirozdzielilisięnastacjiKing'sCross.Whalach,nakorytarzach,schodach

ruchomych,naperonachiprzypociągachprzelewałysiętłumy.Całaczwórkaniosławplecakach
domowejrobotymateriaływybuchowe.

MohammadSiddikiChanwsiadłdopociągumetrakursującegoliniąCircleLine.Podobniezrobił

SzehzadTanwir.Jedenpojechałnazachód,druginawschód.GermainLindsaywybrałPicadillyLine.
Wszyscytrzejodpaliliswojeładunkiogodzinie8:50,wodstępiepięćdziesięciusekund.

HassibHussainmiałpojechaćmetremprzezNorthernLine.Odkryłjednak,wostatniejgodzinie

życiato,cokażdylondyńczykwieodmałego:publicznejkomunikacjiufaćniewolno.

Całaliniazostaławyłączonazruchu.
Niepewnycopocząć-niezbytrozgarnięty,łagodnywielkolud-wróciłnapowierzchnię.Zajrzałdo

drogeriiBootsnadworcuKing'sCross.Ogodzinie9:35wsiadłdoautobusulinii30,kierującegosiędo
HackneyWick.PojazdbyłpiętrusemmarkiDennisTrident2onumerzerejestracyjnymLX03BUF.O
godzinie9:47,gdyautobusprzejeżdżałwłaśnieprzezTavistockSquare,Hussainzdetonowałukrytąw
plecakubombę.Tożsamośćzamachowcyustalonopóźniejdziękikościomczaszki,kartomkredytowymi
prawujazdy.

Poniżej,podziemnyLondynstałsięświatemdymuistrachu,poskręcanegometaluikawałkówkości,

światemciemności,rozpaczy,śmierci-orazprzemożnejwoliżycia,zjakąocalalichcieliumknąćz
tuneli.Pasażerowie,którzyniezginęliwwybuchach,utknęliwciasnych,ciemnychwagonikach.
Powietrzewpływałoprzezwybiteszyby.Ludzierozmawiali,próbowaliwzajemnienieśćsobiepociechę.
Odczasudoczasurozlegałysiękrzyki.Niemogliopuścićpociągów,zpowoduprąduwszynach,który
zabiłbyichpociemku.Kiedyjednakjużwyszli,zrobilito,idącpojedynczymszeregiem,przeztunele
tonącewwidmowejpoświacieświateławaryjnych.Wpowietrzuunosiłsiędławiący,wciskającysiędo
płucpył.Gdyuratowanidocieralidostacji,wyciąganoichnaperony,gdziedołączalidopodobnych
sobiebrudnych,poczerniałych,krwawiącychistotopustychoczach,wciążniedokońcapewnychczy
zdołałyprzeżyć.

„Jaitysiącemipodobnych,poświęcamydlaswejwiarywszystko"-powiedziałwnagranym

oświadczeniuMohammadSiddikiChan.-„Terazrównieżiwypoczujeciesmakprawdy".

Tropgraffiti

Bolałagogłowa-zaoczamimiałciemnośćispadającegwiazdy.Popatrzyłnastółizauważył,że

piwowciążstoiniemalnietknięte.Niemiałochotypić.Uniósłrękęiobejrzałwnętrzedłoni,liniewyryte
naskórzeniczymwiodącedonikądszlaki,kończącesięślepymiuliczkamitrasy.Pożółkłaodnikotyny
skórawokółpaznokci.Unasadykciukamiałniewielkąbliznę.Niemógłsobieprzypomnieć,kiedyaniw
jakisposóbsięjejnabawił.Wyszedłzpubunaulicęiodetchnąłparnym,londyńskimpowietrzem.Wco
oniwierzyli?-zapytałsięwduchu.Wcowierzyłsam?Nieczułsmakuprawdy.Ruszyłprzedsiebie,
gapiącsięnaścianybudynków,niewiedzącdokądidzie,niedbającotozupełnie,aciemnośćzajego
oczymatopuchła,tokurczyłasięniczymbijąceserce.

Podążałtropemgraffiti.Oboksklepumonopolowegoktośwypisałsprayemprzesłanie:„VeraLynn

miałarację”.

Iznowu„7/7”.„9/11”.„7/8”.„11/12”.Zupełniejakbypomieściegrasowałszalonymatematykz

nieograniczonymdostępemdofarbywaerozolu.

Zdanie„TomyjesteśmyEdwinDrood”niemiałożadnegosensu.
„Mamo,tęsknięzatobą”.
Naścianieczerwonejbudkitelefonicznej:„Uchodźcydodomu!”.
Puchnącaikurczącasięzajegooczamiciemnośćprzesłaniałamyśli.Kinoerotyczne.
Naganiaczprzyjrzałmusięciekawie,uniósłjasnebrwi.Nainnymmurzeznówtosłowo

„Niewyraźni,widzęwas”.

WjakiśsposóbdotarłnaCharingCrossRoadizeszklanegowięzieniawyjrzałykuniemunieme

okładkimilionaksiążek.Obróciłsięiznówujrzałplakat,któryoglądałporazostatniwparyskim
mieszkaniuPapyD-mężczyznazdługąbrodąiwyrazistymi,przenikliwymioczyma,spoglądającymi
Joemugłębokowduszę,przesiewającymikurziśmiecieskładającesięnajegożycie,poznającymigo.
„Poszukiwanyżywylubmartwy.

OsamabinLaden-Mściciel”.Wystawapełnatandetnych,tanichpowieścideł.Księgarnia

specjalizującasięwkryminałach.DalejnaShaftesburyAvenue,gdziebyłociszejichłodniej,nabudynku
zchromuiszkłaktośnapisał„MadamSengjestWężowąGłową”iJoezatrzymałsię,ponieważznów
zobaczyłgraffitiinagleokazałosię,żetropówjestzbytwiele.Domyślałsię,żewszystkieurwąsięw
ślepychzaułkach,iniemiałochotyichnawetpodejmować.

Ciemnośćzaoczamiżyła,trzaskaławjegoumyśledrzwiami,zaktóreniechciałnawetzaglądać.

Szedłdalej,niewybierająckierunkuświadomie,oddalającsięodShaftesburyAvenue,dopókinie
zatrzymałagomuzyka.

Zmorzadźwięków,którenaglegozalało,zastopowało,uniosło,wynurzyłasięorganowamelodia.

Zobaczyłkościół,atużobok,dokładniewmiejscugdzieprzystanął,drzwikolejnegopubu.

AniołzSt.Giles
Wnętrzebyłociemne,siedzieliwnimludzie,byłosłychaćgwarrozmów.Mimopanującegonaulicy

żaru,wkominkupłonąłogień.Joejednakniepoczułduchoty,poczułsiępokrzepiony.Zabaremstał
wysoki,ciemnyimilczącymężczyzna,przypominającystatystęzniemegofilmu.Joezamówiłwhisky,
wypił,lecznadalczułsięzmarznięty.Poprosiłonastępnąkolejkę,zapaliłpapierosa,poczympodszedł
dokominka.Całysiętrząsłiniemiałpojęciadlaczego.

Rozmowydolatywałydońniczymsmugidymu:
-Więcmówięmu,czynaprawdędasięwtakisposóbprowadzićbiznes?Comiesiącprzychodziz

Indiidziesięćton,dosamejtylkoodprawycelnejpotrzebanamdwóchosób,aonchce...

-Rzeczwkosztachdostawy.Naszczęściedlanas,Saudyjczycywiedzą,czegosięoczekujepo...
-Gdybyudałomisięwejśćnarynekjapoński,niebyłobytakźle,ale...

-Azjatyckierynkizawszebyłyzbytobiecujące...
-Nacoonmówi:„Maszpaszport?Masz?”.
-Podobałamisięjegorolawtymfilmie,wiesz,tymz...
-Aonminato:„Cóż,ailebytokosztowało,gdybyśmykupowalitylesamokażdegomiesiąca”.No

inieuwierzysz...

-Tobyłfilmoduchach,serio,jestempewien...
-Dziesięćtonmiesięcznie!
-Jestempewien,żetonietak.
-Ztymaktorem,cogradetektywa,którymusi...
-Trzebaśledzićprzebiegdokumentów,dotegosiętosprowadza.Nigdyniespuszczajokaz

papierów...

-WspólnaStrefaDobrobytu,tylkocomyztegomamy?
-Hongkong...
-NiemówminawetoHongkongu,doskonalewiesz,że...
-Pocowogóletenpaszport?Wkońcuwojnajużsięskończyła,prawda?Więctłumaczęmu...
-ToSaudyjczycy.Dobrze,żezdecydowanieutrzymaliśmysterwrękach,jeśliwieszdoczegopiję...
-Ztąaktorką,któraudaje,żesięwnimbuja...Jakonasię...
-Opium.Możnadziękiniemufinansowaćwojnylubuzdrawiaćchorych.Właśnietakmipowiedział.

Tupeciarz!Jakbyśmyjużitakniepłaciliwystarczająco...

-Atenosłoniuznasz...?
-Dziesięćton!
-Aczyonczasemnieginienakońcu?
Joezadrżał.Płomieniewkominkutańczyłydorytmuniewidzialnychbębnów.
Zauważyłnaścianieniewielką,niebieskątabliczkę:„TheAngelInn.Wokresieśredniowiecza

skazańcyzatrzymywalisiętutajnaostatniłykalkoholu,poczymprowadzonoichdalej,naszubienicę
ustawionąnaSt.GilesCircus”.

Poniżejktośdopisałczarnymflamastrem:„Notochlup!”.
-Amerykaniechcielibywszystkichprzekonać,żewygralitęwojnęzupełniesami...
-Rosyjskieporządki...
-Anasalijestróżowysłoń!Różowy!Tylkożeniktniechcesięprzyznać,żegowidzi.
Wieszjaktosięmówi...
-Muszęsięjeszczenapić.Dlaciebieteżwziąć?
-Któragodzina?
-Porananastępnąkolejkę.
-Nieropajestproblemem,tylko...
-Aleniemogęsobieprzypomnieć,ktookazałsięszwarccharakterem.Amożetowogóleniebyło

powiedziane?

-Dziesięćton!Icowymyśliłzamiasttego?Noco?Herbatę.Kurde,ileżmożnapićherbatę?
-Zbudowaliimperiumna...
RozmowywirowaływgłowieJoego-pozbawioneznaczenia,rwanezdania,zbytgłośne,głosy

potępionych,mowaumarłych,płomienietańczącewpalenisku,iuderzył

szklaneczkąwścianę,kawałkiszkłapocięłymurękę,krewpopłynęłamiędzypalcamiizostawił

krwawyodciskdłoninacegłach,arozmowydokołaucichły.Barmanwyszedłzzakontuaru.

-Możepowinienpanjużpójść-zasugerowałcicho,niemalbezgłośnie.
Joewpatrywałsięwswojąrękę,zacisnąłpięśćiotworzyłją,przyglądałsięmaleńkimszklanym

okruchomporuszającymsięniczymniemełodzienamorzukrwi.Miejsca,gdziekupowałosięspokójza
cenędrinka,niestanowiłyjużdlaniegobezpiecznegoschronienia.

Tenwniosekuczyniłmufizycznąkrzywdę,zabolał.Joezamknąłoczy,akiedyuniósłnapowrót

powieki,ujrzałtylkobeznamiętnątwarzbarmanaiusłyszałpusty,absolutnieprzeciętnygłos,który
dobiegałgdzieśzzapustychoczuibiałejskóry.

-Myślę,żepowinienpanwyjść.Wtejchwili.
Powróciłyrozmowy,głosyzabrzmiałygłośniej,topiącwszelkiemyśli.Joepokiwałgłową.
-Mapanrację-przyznał.
Barmanrównieżskinąłgłową.
-Tędyproszę-powiedział,łagodnieująłJoegozałokiećipoprowadziłdowyjścia.
Jedynywyraźnytrop
Joemiałwrażenie,żeLondynjestpełenaniołów.Niemiałpojęcia,cosięznimdzieje.
Ciemnośćnapierałazzaoczupulsującymbólem;niepotrafiłznaleźćukojeniawalkoholu;umysłnie

chciałzamilknąć,tańczyłniczympłomienie,którymsiędopierocoprzyglądał,zmuszałgodokroczenia
mrocznymiścieżkami,naktóreJoewcaleniechciałwstępować.

Londynstanowiłmapę,którejlegendawcaleniebyłapomocna.Mijaligoprzechodnie.Ręka

rytmiczniestrzykałabólem.Wyprężyłpalceiznalazłzadowoleniewbólu.Jakprzebudzenie.

Poszedł,skręciłnaroguiznalazłsięnaSt.GilesCircus,gdzieniebyłojuższubienicy.
Samochodypełzłyzwolnaulicą.Rondozamieniłosięwczterostronnykorek.Joeodczekałna

światłach,przeszedłnadrugąstronędomiejsca,gdzieCharingCrossRoadspotykasięzOxfordStreet,i
stanąłnagleprzedotwartymwejściemdolondyńskiegometra.

Zajrzałdownętrza.Ludziewchodziliiwychodzili,trącaligo.Schodywiodłypodziemię.Wejście

byłooświetloneżółtymiżarówkami.Usłyszałdolatującyzdołuhurgotigłosy,którewydawałomusię,że
gonawołują,szepcząwśródgęstejciżby,zupełniejakbawiącysięnaweselucyrkowcy,śpiewającyz
drugiejstronysrebrnegoekranu.Joepokręciłgłowąinaglezrozumiał,dotarłodoniego,żesięboi.

Odwróciłsię.Istniałytropy,któremusiałpodjąć,wyrazistywswejprostociecel.
Wykonaćzadanie,doktóregozostałosięnajętym.Odnaleźćposzukiwanegofaceta.Byćdetektywem.

Poczułulgęiczerńzniknęła.Zakręciłomusięwgłowie.Zapaliłpapierosa-smakowałdobrze-ioddalił
sięodmetrawzdłużCharingCrossRoad,ignorującprezentowanenawystawachksiążki.Uświadomił
sobie,żejestgłodny,żejeszczeniczegodziśniezjadł.Wokółniegowznosiłsięlabirynt,aleniemusiał
przeczesywaćwszystkichjegozakamarków:wystarczyłozmierzaćtymjedynymwyraźnymtropem,który
ciągnąłsięprzednim.NaLeicesterSquarekupiłodulicznegosprzedawcykanapkęipochłonąłją,
wracającdohotelu.WRegentPalaceznalazłukojeniewcichych,porzuconychkorytarzachiichnikłej
wonizepsucia.Wziąłdługi,gorącyprysznic,apotem-wpokoju-zabandażowałsobierękęipołożyłsię
dołóżka.Podjegonieobecnośćktośzmieniłpościel,któraokazałasięchłodnaimiękka.Westchnął,
przekręciłsięnadrugibok,przycisnąłpoduszkędopiersiizasnął.

Wmiejscu

Ludziesąjakchmury
Wcześnie,jeszczeprzedświtem.Pogrążonywciemnościpokój.Drapaniedodrzwi.
Podnimzimnełóżko,zupełniejaknieużywane.Joewmiejscupomiędzysnemajawą-świadomy,

leczwciążwzbraniającysięprzednajmniejszymporuszeniem.Ktośwkorytarzupróbujeotworzyćdrzwi,
pocichu.Snyjużdoniegonieprzychodziły.Cośszczęknęłozadrzwiami.DłońJoegozapulsowała,ból
kojącorzeczywisty.Drzwisięuchyliły,delikatnie,wpuszczającdośrodkapasświatła.Ciemnasylwetka,
skrytawcieniutwarz.Joezauważyłjednakczarnepółbuty,kraciastąkoszulęzkrótkimrękawem-wrócił
myślamidoWientianu,odległegoterazjakbyocałeżycie.Elektryczneświatło:nagłajasnośćsprawiła,
żezamrugałipoczułpodpowiekamiłzy.Postaćporuszającasięwielkimi,swobodnymikrokami,dłońna
twarzyJoego,przytrzymującagonałóżku,cośprzesłaniającegooczy.Niestawiałoporu,niewidział
sensu.

-Jesteśterazślepyjakdżdżownica-wymamrotałmudouchagłosznaleciałościąobcegoakcentu.
Joeniezareagował.
-Dlaczegotybrnieszdalej?-podjąłgłos.-Nawetzotwartymioczamizachowujeszsięjakślepiec.

Pocoszukaćpoomacku,stuk,stuk,jakślepyzlaską?Przykromizpowodutwójprzyjaciel.

Przyjaciel?JoepomyślałoMo,zapachtanichcygar.„Przeważniezajmujęsięrozwodami”-

nazwiskozksiążkitelefonicznej,urzeczywistnionenakrótkąchwilęizarazpotemwykasowane
dźwiękamiwystrzałów.

-Dlaczegonierezygnujesz?-Wgłosieintruzabyłosłychaćszczerezdumienie.-Tymiećdobre

życie,toprzedtem.Popijaszkawkę,siedziszwbiurze,spokojnie,nie?

Zjakiegośpowodunieczułlęku.Pomyślał,żejestjakweśnie:bliżejsennegomarzenianiżwtej

chwilinieznalazłsięoddawna.Słowa„Zabijeszmnie?”wypłynęłymunapowierzchnięumysłuitam
pozostały,niewypowiedzianafilmowakwestia.

-Niechcęcięzabić-powiedziałmężczyzna.-Śmierćtopoprostubramadoinnegomiejsca.

Dawniejmyśleć,żedoraju,aletonieprawda.-Krótkiśmiech,przypominającykaszel,gorzkijakkawa.-
Plujęnato.

Dwuznaczność.Nacopluje?Łóżkoprzypominałotwardechmury,aJoeszybował.
Facetnadnimniemiałtwarzy,terazJoebyłjużtegopewien.Toczłowiekbezoblicza.Natęmyśl

wybuchnąłśmiechem,lecztylkowgłowie.Jedynietam.

-Tyodważny-przyznałnapastnik.-Aleigłupi.Tak,myślę,żetybardzogłupi.
Jednarękawciążściskałajegotwarz.Szmatanaoczach,kokonyrobakówsplecionewjedwabi

pofarbowanenaczarno.

-Zostańtutaj-powiedziałnieznajomy.-Dlaciebieraj,teraz.Wporządku,nie?Cotracisz?

Dlaczegorobiszproblemy?

Niktnieoczekiwałodpowiedzi.Intruzprzemawiałdosiebie,niedoJoego.
-Kiedybyłemmały-zacząłniespodziewaniefacet-wyglądałemprzezoknoiwidziałemchmury.

Onesązakażdymrazeminne.Widziałemwnichtwarze.Uszy,oczy,usta-wostatnichsłowachobcy
akcentbyłbardzosilny-iznowuoczy.Widziałemwieleoczu,bardzodużo.Widziałemuśmiechnięte
twarze.Ismutne.Wchmurach.Przezoknopokoju.

Rozumiesz?
Joenierozumiał.
DrugarękamężczyznyspoczęłanawłosachJoego,głaskała.Wruchachpalcówwyczuwałsmutek.
-Potemnadchodziłwiatr.Chmuryruszałysię,zmieniały.Czasamirobiłynowetwarze.
Czasemnie.Ludziesąjakchmury.MyśliszwogóleoBogu?

Dłońgładzącagopowłosach.Niktnieoczekiwałodpowiedzi.
-Starzeczdługąbrodą,tak?-mówiłnapastnik.-Wysokowchmurach.Bóg,dladziecitowłaśnie

jestBóg.Idlaniektórychdorosłychteż.Rozumiesz?

Joeporuszyłgłową,niemalniedostrzegalnie.Nie.
-Trzymajsięzdalaodkłopotów-podjąłnieznajomy.-Wracajdokawyisłońca.
Chodźranodobiura.Takjestlepiej.
Lepiejniżco?
-Albopójdzieszdodrugiegoraju.-DłońzniknęłazgłowyJoego.-Zostaniesz,wrócisz,wszystko

jedno.Narobiszproblemów,odeślęcię.Ok?

Joemiałochotęsięroześmiać.Głosnadnim,mimożekruchy,wciążbyłniebezpieczny.
Joewykonałleciutkigestbrodą,możetak,możenie,iusłyszałwestchnieniemężczyzny.
-Wszystkojedno.-Usłyszałjeszcze,tymrazemsłowazostaływypowiedzianeciszejiciemny

materiałzostałłagodniezdjętyzjegooczu.Zobaczyłplecywychodzącegonakorytarzintruza,zaktórym
cichozatrzasnęłysiędrzwi,poczymwpokojuzapadłmrok.

Krótkahistoriasnów
Kiedysięznowuobudził,byłojasno,częśćdniazdążyłajużupłynąć.Powcześniejszymgościunie

zostałnawetślad.Dłońprzestałaboleć.Poruszyłniąizareagowałazupełnietak,jakbywcalesięnie
skaleczył.Wogóleoddłuższegoczasunieczułsiętakdobrze.Wziąłprysznic,ubrałsięizszedłdoholu.
Skinąłnaprzywitaniefacetowi,którynazywałsięSimon,najwyraźniejaninachwilęnieopuszczającemu
recepcji.Tużobokhoteluznalazłbarek,wktórymusiadłizamówiłśniadanie.Ranekbyłgorący,
wilgotny,lecztomunieprzeszkadzało.

Poprosiłojajecznicęzkiełbaskami,świeżychlebikawę.Jedząc,pomyślałoczekającymgodniu.
Miałtropydopodjęcia.Czekałagopracadetektywa.Prawdziwapraca.Niemyślał,dopókinie

skończyłjeść-ulga.

Pośniadaniustwierdził,żegapisięnaresztkipotrawnatalerzu:ruinystarożytnejcywilizacji

wykutewbiałkuikiełbasianymtłuszczu.Odczegopowinienzacząć?Czułsiępobudzony,potrzebował
akcji.Jużmiałwstać,gdypadłnaniegoczyjścień.

-Znowuty?-rzuciłJoeipodniósłwzrok.Zauważył,żekelnernanichzerknął,poczymodwrócił

głowę.Rozległsięgłoszwyraźnymamerykańskimakcentem:-Cotyturobisz?-Niebrzmiałotojak
pytanieegzystencjalne.

-Jemśniadanie-odparłJoe.-Tonajważniejszyposiłektrupa.
-Chciałeśpowiedzieć„dnia”-zauważyłmężczyznaosiwychwłosachidodał:-Cowięcej,to

luksus,doktóregojużniebawemmożeszstracićprawo.

-Wtakimrazietymbardziejpowinienemsięnimnacieszyć-odparłJoe.
Siwowłosyzająłmiejscenaprzeciwko.Nigdziewpobliżuniebyłowidaćjegodwóchtowarzyszy.
-Pieskizostałydziśwdomu?-zapytałJoe.
FacetodpowiedziałuśmiechemiJoeuznał,szczerze,żenieznajomy,gdytylkozdobył
sięnalekkiwysiłek,potrafiłwyglądaćcałkiemsympatycznie.Wyczuwałjednak,żeztejtwarzy

uśmiechmógłzniknąćrówniełatwojaksiępojawił,ato,cobyposobiepozostawił,niebyłobyjużani
trochęsympatyczne.

-Wydawałomisię,żemówiłem,byśsiętrzymałzdaleka.
-Odświeżmipamięć,jeśliłaska.
-Niechciałbyś,wierzmi.
Joesięgnąłpopaczkępapierosówipotrząsnąłnią,wysuwającdwadopołowy.
Wyciągnąłjewkierunkurozmówcy.Kujegozaskoczeniu,Siwowłosynieodmówił.
DrugiegowziąłJoe,poczymzapaliłzippoinieznajomypochyliłsiędopłomyka.Nachwilęzawiśli

tak-dwienachylonekusobiegłowy,znieruchomiałe,skryte-jakbyjedenmiałzarazwyjawićdrugiemu

niezwykłejwagisekrety.Momentpóźniejczubekpapierosazajarzyłsięczerwono.Siwowłosyoparłsię
nakrześle,aJoeprzypaliłsobie,poczymschowałzapalniczkę.Zaszłamiędzynimipewna-subtelna-
zmiana.

-Nieznajdziesztego,czegoszukasz-podjąłnieznajomy.
-Aczegoszukam?
Siwowłosypokiwałgłową,jakbypytaniezasługiwałonaznaczniebardziejstarannerozpatrzenie,

niżsięzpozoruwydawało.

-Cociwiadomonatematopium?-zapytał.
TegosięJoeniespodziewał.Powtarzajączasłyszanązeszłegowieczoruuwagę,odpowiedział:
-Możnadziękiniemufinansowaćwojnylubuzdrawiaćchorych.
-Atycobyśzrobił?
-Nieprzyszedłeśtutaj,żebyrozmawiaćnatematopium.
Mężczyznazignorowałuwagę.
-Opiumniemożeuzdrawiaćchorych.
-Ach,tak?
-Potrafitylkouśmierzaćból.
-Toitaklepszeniżprzeżywaniegobezkońca.
-Niefilozofuj,dobrze?-rzuciłSiwowłosy.
-Przepraszam.
Nieznajomyskinąłgłową,przyjmującprzeprosiny.Wezwałkelnera.
-Dwiekawy-zamówił.
Joepokręciłgłową.Zacowłaściwieprzepraszał?
-Sertürnerwyizolowałmorfinęwtysiącosiemsetpiątym-podjąłmężczyzna.-Nazwąuczcił

Morfeusza,bogasnu.Robiquetwyizolowałkodeinęwtysiącosiemsettrzydziestymdrugim.Heroina
zostałaporazpierwszyzsyntetyzowanaprzezWrightatutaj,wLondynie,wtysiącosiemset
siedemdziesiątymczwartym.Nadążaszjeszcze?

-Jasne...
-StałasięjednakpopularnadopieropoponownymjejzsyntetyzowaniuprzezBayerawtysiąc

osiemsetdziewięćdziesiątymsiódmym.Nazwaheroinapochodziodniemieckiegosłowaheroisch.
Czujeszsiębohaterem,Joe?

-Tylkokiedymizatopłacą.
Siwowłosyuśmiechnąłsięiwypuściłdymzust.Przyniesionoimkawę.Facetposłodziłjedną

łyżeczkęizamieszał.

-PozakończeniupierwszejwojnyświatowejBayerstraciłczęśćprawpatentowychdoheroiny-

podjął.-Przypadkiem.

-Rozumiem.
-Joe-rzekłnieznajomy-chcę,żebyśnaprawdęcośpojął.Opiumijegopochodnewciążsą,mimo

upływuponadtrzystulat,wciągłymużyciuipozostająnajlepszymznanymnaucelekarstwem
przeciwbólowym.Kropka.Maklekarskitonajbardziejdobroczynnaroślinaświata.

-Czegotywłaściwiechcesz?-zapytałJoe.-Niepodejrzewałem,żeprzyszedłeśtu,byudzielićmi

wykładuzbotaniki.

Siwowłosypokręciłgłową.
-Wielurzeczyniepodejrzewasz-odparł.-Podczasnaszejwojnydomowejopiumnazywano

boskimlekiem.Sanitariuszewojskowinadalnosząprzysobiemorfinę,którąpodająciężkorannym
żołnierzom.StanyZjednoczoneAmerykitonajwiększyświatowykonsumentopartychnaopium
medykamentów.

-Idlategobardzowamnanimzależy-zauważyłJoe.

Siwowłosyponowniegozignorował.
-Świat,naszświat,jestbezpieczny-mówiłdalej.-Bezpiecznyizdrowy.OpiumpochodzizAzji,

nałagodzącecierpienielekarstwaprzerabiająjefirmyniemieckie,amerykańskieibrytyjskie.Zarobione
zaniepieniądzepodlegająopodatkowaniu,cowspomagarządy.Nikt,Joe,niesponsorujezapomocą
opiumwojen.

-Niejestempewien,czynadążam-przyznałJoe.
-Ajednak,cozaskakujące,wciążstanowionodlanasproblem–powiedziałmężczyzna.
-Wielkaszkoda-rzuciłJoe.
Nieznajomyuśmiechnąłsię,leczwwyraziejegotwarzyniebyłojużnicprzyjaznego.
-Miewaszsny,Joe?-zapytał.
Zaskakiwałgorazporaz.Joepomyślałoswoichwypełnionychczerniąnocach;napiłsiękawy;nie

odpowiedział.

-„Miałemwrażenie,żewmymmózgunagleotworzyłswepodwojeirozjarzyłsięodświatełjakiś

teatr,którydawałponocachspektakleowielebardziejwystawneniżwziemskichteatrach.Wbardzo
silnymstopniuuległyzakłóceniuwrażliwośćprzestrzennainakoniecpoczucieczasu”.DeQuincey.

-Tojakiśtwójkumpel?
-Joe-powiedziałSiwowłosy-posłuchajmnieuważnie,boniebędęjużpowtarzać.To,czego

chcesz,copróbujeszzrobić,jestrównoważnezotwarciemdrzwi,którechcielibyśmy,itobardzo,
pozostawićzamknięte.Itonaczteryspusty.Trzebaciwiedzieć,żeniejestempozbawionyuczući
współczujęci.Uchodźcomniejestłatwo.Niemniejuchodźcymusząszanowaćnienaruszalnośćswych
gospodarzy.Zrozumiałeś?

Joeniezrozumiał.Skinąłjednakgłową.Mężczyznawestchnął.
-„Rzecztakajakzapomnienieniejestdlaumysłumożliwa”-powiedziałtonemczłowieka

wygłaszającegocytatzpamięci.-„Międzynasząobecnąświadomościąatamtymitajemniczymizapisami
wumyśleumieścićmożezasłonętysiączdarzeń.Itesamezdarzeniazasłonętębędąodsuwać,lecz...”.

-Tak?
-„Owezapisytrwaćbędąwiecznie”-dokończyłSiwowłosy.

Cytatypochodząz:ThomasdeQuinceyWyznaniaangielskiegoopiumistywDeQuincey,Wyznania

angielskiegoopiumistyiinnepisma,przeł.M.Bielewicz,Warszawa,1980ss.132-135.

Częśćczwarta

WCasablance

Tajemniczezapisywumyśle
PoFrithStreetszedłHamletwpełnymrynsztunku,deklamującswójsłynnymonolog.
Niebyłjednak,oceniłJoe,zbytdobrymHamletem.MijającJoego,wykrzykiwał:„Umrzeć,usnąć!

Usnąć,Śnićmoże!Tak,otoprzeszkoda!”.Joenigdyniesłyszał,byktokolwiekdeklamowałtentekstztak
wielkąliczbąwykrzykników.Hamletzepsułrolęjeszczebardziej,umieszczającwnastępnymwersie
znakzapytania.„Bowiemsnyowe,któremogąnadejść?Joerzuciłmumonetę.Hamletodwróciłsię,
przelotnieukłoniłiposzedłswojądrogą,zniewyjaśnionychprzyczynrecytującterazfragmentzpołajanką
Ofelii.

Joewróciłpod„TheCastle”.Tymrazemobserwowałwejściesłużbowe.Nadzisiajmiał
jużserdeczniedosyćcytatów.Powinienbyłzacząćwcześniej,alezatrzymałogośniadanieifacetz

KSZ,arozmowanatematopiumsprawiła,żeczułsięjeszczebardziejzdezorientowanyniżdotąd.
CzyżbyLongshottbyłwjakiśsposóbpowiązanyzprzemysłemfarmaceutycznym?Wytrząsnąłtęmyślz
głowy.Zdawałsobiesprawę,żekolejnawizytaSiwowłosegomożesięokazaćfatalnawskutkach,inie
chciał-wmiaręmożliwości-

dopuścić,bybyłafatalnadlaniego.Dlategoteżczekałipatrzył.
O9:45ostatkiemsiłnadbiegłaodstronyLeicesterSquarespóźnionapracownica.
Zniknęławsłużbowymwejściu,aleJoeniezauważyłwjakisposóbotworzyładrzwi.Klucz?
Domofon?
O10:03przykrawężnikuzaparkowaładostawczaciężarówka,krzepcymężczyźnirozładowali

skrzyniemrożonychproduktówspożywczych.Wdrzwiachpojawiłasięjakaśkobietaizarazzniknęła,
ustępującmiejscakolejnympracownikomklubu,którzytowarprzejęliiwnieślidośrodka.Czylikamera?
Adośrodkawstępmielijedyniezatrudnieni-niewpuszczanonikogozzewnątrz.Ciekawe.

ZeswegomiejscaJoewidziałrównieżgłównewejście,aleranekokazałsięspokojny.
Wreszcie,o10:22,zdarzyłosięcośbardziejinteresującegoniżdostawamrożonychhomarów-

samotnapostać,zbliżającasięspacerkiemzbrązowąpapierowątorebkąwręku-chłopiec,który
najzwyczajniejwświeciepodszedłprostodosłużbowegowejścia„TheCastle”inamomentzatrzymał
sięprzeddrzwiami.TestanęłyotworemiJoezobaczyłwnichtęsamącoprzedchwiląkobietę.Krótka
rozmowa.Gdychłopakodchodził,niemiałjużbrązowejpapierowejtorebki.Byłczarnowłosyimiał
bladąskóręChińczykaHan.Wracałtąsamądrogą,którąprzyszedł.Joeruszyłwpewnejodległościza
nim.

WciążpróbowałrozgryźćznaczeniesłówSiwowłosego.AwłaściwieDeQuinceya.
Zapomnienieniejestdlaumysłumożliwe.Czyzatempamięćjestsumąowychtajemniczych

zapisów?Alejakijestsenspozostawianiatajemniczych,ukrytychzapisów?Zastanowiłsię,czynie
zapomniałoczymśjeszcze,ipochwiliuświadomiłsobie,żeprzecieżitakniebyłbywstanietego
stwierdzić.Wiedziałjednak,żepowinienuważaćnafacetówzKSZ.Atakżenatychinnych,tychktórzy
doniegostrzelali.Wyglądałoteżnato,żeobiegrupypostanowiłyostatniopodjąćznimpertraktacje.Nie
miałjednakpewności,czyoznaczatopoprawęsytuacji.Niewydawalisięludźmiskłonnymido
prowadzeniadługotrwałychnegocjacji.Izapewneniezechcąrozmawiaćponownie.Takczyinaczej,za
podjęciewysiłkunależałaimsiępiątkazplusem.

ŚledzącChińczyka,przeszedłkawałekpoShaftesburyAvenue,poczymznaleźlisięnaGerrard

Street.TutajbiłosercelondyńskiegoChinatown.Krójpisma,jakimsporządzanoreklamoweszyldy,był
stylizowanynachińskieznaki.Woknachrestauracjiwidaćbyłozawieszonenahakachintensywnie
czerwonepieczonekaczki.Wymachującytasakamikucharzestalizaszybami,odrąbująckawałki
kurczakówiświńskichtusz.Wszędziedokołaunosiłsięzapachsmażonegoczosnkuorazimbiru-tej

najbardziejdlaBrytyjczykówegzotycznejzprzypraw.Wsklepachwarzywniczychsprzedawanoowoce
tamaryndowca,licziibokchoi.Biurapodróżyzachwalałycuda,jakichmożnadoświadczyćpodczas
podróżydokuomintangowskichChin.WszędziewisiałyzdjęciaCzangKaiSzeka.Nawetczerwonebudki
telefoniczneprzekształconowminiaturowebuddyjskieświątynie,chociażbezschodów.

NaGerrardStreetchłopakskręciłwlewo.Joezanim.WkroczylinaNewportPlace,gdziezziemi

wyrastałokilkakolumnzwieńczonychozdobnymdachem,wrazzktórymtworzyłyotwartąpagodę.Togo
zaskoczyło.Przezmomentczułsiętak,jakbywróciłnagledoWientianu,doswojegobiura,zktórego
roztaczałsięwidoknaczarnąstupę.Potemwrażeniezniknęłoiwidziałjużtylkotandetnąpagodę,która
najbardziejzewszystkiegokojarzyłasięmuzwiatąnaprzystankuautobusowym.

NaNewportPlacesklepybyłyinne.Joewiedział,żeniewielkaalejka,LittleNewport,łączyulicęz

CharingCrossRoad,lecztutajniebyłoksięgarni.Atmosferaprzesiąkniętabyłaodmiennymniżna
GerrardStreetdymem:równieżpochodzącymzgotowania,aleniekaczekczyryżowegomakaronu.
Chłopiecminąłpagodęizniknąłwnieoznaczonychdrzwiach.NaNewportPlaceniebyłozbytwiele
reklam.Działałjedenpubobrudnychoknachiciemnymwnętrzu,wktórymJoeniezauważyłnikogo.
Lokalnosiłnazwę„EdwinDrood”.Joeprzypomniałsobiejednozgraffitiinaglezrobiłomusięzimno.

Widywałjużtegorodzajumiejsca.
Podszedłdowejścia,wktórymskryłsięchłopak.Zapukałidrzwiuchyliłysię,ukazującjedynie

twarz-niechińską,ciemniejszą,byćmożezluduHmonglubktórejśzgrupTajów.

-Czegochcesz?-spytałatwarz.
-Wejść.
Niewidziałanikawałkawnętrza,sporozatowywąchał.
-Zapomnipanotym-rzuciłodźwierny.-Toniemiejscedlapan.
-ChcęporozmawiaćzMadamSeng-powiedziałtkniętyprzeczuciemJoe.
Oblicze-bezcielesne,jakbywolneodjakiegokolwiekumocowaniawdoczesnymświecie-

cmoknęłoprzezzęby.

-TuniebyćMadamSeng.Paniść.
Joewcisnąłdłońdokieszeniiwyjąłbanknot.
-Możetoodświeżycipamięć?
Twarzrozciągnęłasięwuśmiechuinamomentzapomniałaoakcencie.
-Pamięćsłużymidoskonale,dziękuję-powiedziałmężczyzna.
-Szkoda,żeniemożnategosamegopowiedziećomanierach-syknąłJoeirzuciłsiękutwarzy,lecz

jejwłaścicielokazałsięszybszyidrzwizatrzasnęłysięniemalnapalcachJoego.

Rozległsięgłośnyszczękprzekręcanegowzamkuklucza.
-Kurwamać!-wywarczałJoe.
Ciałowbibliotece
Razjeszczemocnozastukałdodrzwi,leczniktwśrodkuniezareagował.Zresztą,wcalesiętegonie

spodziewał.Przechodniezaczęlizwracaćnaniegouwagę.Odszedłodwejścianakilkakrokówiobrzucił
jegniewnymwzrokiem.Niepomogło.

-Jatujeszczewrócę-prychnął,cozjakiegośpowodupoprawiłomunastrój.
Popatrzyłna„EdwinaDrooda”ipomyślałoalkoholu,leczzaniedbanybudynekodpowiedział

własnym,nieprzyjemnymspojrzeniemciemnych,zaplamionychokieniwybiłmupodobnepomysłyz
głowy.ZamiasttegoJoeruszyłprzezLittleNewport,mijającstraganyzkadzidełkami,posążkamiBuddy,
plakatamizwizerunkiemSunJat-sena(SunJat-sen(1866-1925)-chińskipolityk,twórcanowoczesnychi
demokratycznychChin,założycielKuomintangu,pierwszyprezydentRepublikiChińskiej.),kompasami,
plecionymizmiedzianegodrutufigurkamizwierząt,tanimicieniamidopowiekijeszczetańszymi
perfumami.Minąłdrzwiopatrzoneręczniewypisanymszyldem,ogłaszającym,żeMissJosettedostępna
jestnagórzecelemodbycialekcjifrancuskiego.

DrugatabliczkaanonsowałaMissBiankęijęzykgrecki,minąłknajpkęzchińskimipierożkami,

stoisko,gdziemógłpoprosićowyryciewłasnegoimieniawziarenkuryżu,ażwkońcuwyszedłna
CharingCrossRoad.

Tymrazemskręciłwprawo.Zbliżającsiędostacjimetra,starannieodwróciłwzrok.
WpadłwmasęludzizmierzającychnaizLeicesterSquare,cierpliwiezaczekałnazmianęświateł,

przeszedłnadrugąstronęulicy,zostawiłzasobąWyndhamsTheatre,minąłCecilCourtzszeregiem
handlującychbiałymikrukamiantykwariatówiwszedłdobibliotekipublicznejCharingCross.

Joelubiłbibliotekiodzawsze,aczkolwiekniepotrafiłsobieprzypomnieć,byjakąśostatnio

odwiedzał.Wichintymnejprzestrzenibyłocośkojącego-schludnerzędyksiążek,szelestprzewracanych
kartek,szeptanerozmowyistłumionemamrotanieulicznegoruchu.

Udałsiędoczytelniprasowej,gdziegazetyzostatniegotygodniawisiałystarannierozpiętena

drewnianychuchwytach.Wyglądałyjakstadowyczerpanychalbatrosów.Uwolniłkilkaznichiusiadł
przystolikupodścianą.

Trzydnitemu.
Napierwszychstronachwydańztrzechpoprzednichdninieznalazłniczego.
Trzydnitemu,awydawałosięjakbyupłynęłocałeżycie.
Nastroniedrugiejrównieżnic.

Cudzeżycie.
Najstarszazgazet,tasprzedtrzechdni.Stronatrzecia.„StrzelaninawSoho”.
Zacząłczytać.„Nieznanisprawcyotworzylidzisiajogieńprzedpubem»RedLion«.
Zniszczonezostałyoknalokalu,kliencidoznaliszoku.Jednejkobiecieopatrzonolekkieskaleczenia.

Innychofiarniebyło.»Traktujemytęsprawębardzopoważnie«-przyznajerzecznikprasowylokalnej
policji.-»Sprawdzamywszelkiemożliweślady«”.

AnisłowaoMo.Anisłowaoleżącymprzedpubem,nieprzytomnymJoe.Jednakże,zjakiegoś

powodu,wcalesiętychwzmianekniespodziewał.

Niewyraźni.Słowozostawiłomuwustachnieprzyjemnyposmak.Uchodźcy.
Zastanowiłsię,jakieteżśladymogłasprawdzaćpolicja.Możeanalizowalipróbkipopiołuz

popielniczek?Wyobraziłsobiefunkcjonariuszy,uzbrojonychwwielkie,okrągłeszkłapowiększające,
biegającychpomieściezezgarbionymigrzbietami,szukającychnowychposzlak.Sięgnąłpopapierosy,
leczzarazpotemprzypomniałsobie,żewbiblioteceniewolnopalić.Cóż,policjanciniedostaną
dodatkowejwskazówki.

Kolejnagazeta,tymrazemtabloid.Tasamahistoria,zatoznacznierozdmuchana-ostreopinie,ton

świętegooburzenia,wszystkiemuwinnisąimigranci,rządmusizacieśnićkontrolęnadkoloniami,wizbie
gminpojawiłsiępostulatudzieleniapolicjiszerszychuprawnieńdoaresztowań.Lordowiesąprzeciwni.
„Jakdługobędziemypozwalać,bynaszepociechydorastaływstrachu?”.

Joerozejrzałsiędokoła.Wgwarnymkącikudladzieciżadneniewyglądałonaszczególnie

zastraszone.Maluchyrysowałykredkami,przeglądałybarwneksiążeczki.

Zaciekawiłogo,comogączytać.PrzyszedłmudogłowynowytytułdlaMike’aLongshotta:Osama

binLaden-Kolorowanka.Brodęmożnabyzostawićbiałą.Oczyzrobićpusteiprzejrzystejakniebo.

Ijeszczejednagazeta,poważnydziennik,tasamawiadomośćzdegradowananastronęczwartą

porannegowydaniaznastępnegodnia.Dlaporządkusprawdziłjeszczekolejnynumer,lecznewszniknął,
jakbystrzelaninawogólenienastąpiła.Żegnaj,Mo.

Chociażnieoczekiwałznaleźćwprasieczegokolwiek,itaksięwściekł.Niewidzialni,przemknęło

muprzezmyśl.Czyktoś,gdzieś,opłakiwałśmierćMo?Czyktokolwiekgowspominał,odbyłponim
żałobę,tęsknił?CzyMonadalistniał,choćbywjakiejśczęści,wefragmencie?Zapach,uśmiech,dotyk

dłoni,głos,sposóbwjakimyłuszy?Czynadalgdzieśistniały?Podpostaciątajemniczychzapisóww
cudzymumyśle?

Odłożyłgazetę.Biurkopokryłaruchomageografiawyblakłegoniebieskiegoatramentui

zabrudzonegopapieru.Przyszedłdobiblioteki,byznaleźćciało,inieudałomusię.Ajednak...Wciąż
czuł,żemusicośudowodnić.WgłębiduchaJoesłyszałgłos,któryztympragnieniemwalczył,namawiał,
bydałsobiespokój.Niedał.Znałjeszczejednomiejsce,wktórymmógłodnaleźćMo.

Książkatelefoniczna.

Odkrywcazniemegofilmu

KiedyponownieznalazłsięprzystacjimetraLeicesterSquare,odniósłwrażenie,żetłumchcego

wessać,ipoczułirracjonalnąochotę,bywdaćsięznimwwalkę.Zamiasttegoprzecisnąłsięprzez
tłocznezgromadzenieistanąłnadwejściem.Schodyprowadziłypodziemię.Podścianąsiedziałopartyo
plecakżebrak.Czytałksiążkęwmiękkiejoprawie,ujegostópstałapsiamiskazpływającymiwśrodku
drobnymi.GdywyczułspojrzenieJoego,uniósłwzrokiJoezauważyłprzelotnieokładkę.Oczywiście
byłatopowieśćzserii„OsamabinLaden-Mściciel”,literaturabezdomnych.Wtedyżebrak,niewiele
więcejniżchłopiec,odezwałsię:

-Mocnegówno,bracie.
WParyżutegonieczuł.Tutajjednak,nasamąmyślozejściupodziemięażdławiłogowgardle.

Cisnąłmonetędomiskimłodzika.

-Kupsobiecośinnegodoczytania-rzuciłizszedłposchodach.Joeprzyjrzałsięplanowisieci

metra,różnokoloroweliniewiłysięiprzecinały.Okazałosię,żemusipojechaćdoKing’sCrossitamsię
przesiąść.Rysunekplanuprzypominałrozlanejelita.Kupiłbilet,przeszedłprzezbramkęizjechałjeszcze
dalej,głębiejpodziemię.Naglezrobiłosięcichoidziwniespokojnie.Czekałnapociąg,przyglądając
sięgrasującymwtunelupodperonemszczurom.Naścianachwisiałyreklamyproduktów,jakichnigdyby
niekupiłaniznichnieskorzystał.Wreszcienadjechałometro.Wsiadł.Drzwizasunęłysięzmiękkim,
dośćpokrzepiającymsykiem.Wypatrzyłwolnemiejsce,zająłje.Tunelmajaczyłwidmowozaoknami,
stacjestanowiłyniespodziewaneeksplozjebiałegoświatła.WysiadłnaKing’sCrossiniecozagubiony
przemierzałkolejneotwierającesięnadnimpodziemnepieczary:czułsięjakodkrywcazniemegofilmu,
włamującysięwkorkowymkapeluszudogrobowcamumii.

Drogęnawłaściwyperonwskazałamuostatecznieczarnoskórakobietawmundurze.Wsiadłdo

pociąguiodliczałprzystanki.

WysiadłnastacjiEdgwareRoad.Tutajniebyłoschodówruchomychiwspiąłsięposzerokich

stopniach,prostowsłońce,zastanawiającsięjednocześnie,czygrobowiecfaraonachroniłajakaśklątwa,
ajeżelitak,tokiedyzaczniedziałać.PokonałkrótkąuliczkęiskręciłwEdgwareRoad.Przeszedłpod
wiaduktemistwierdził,żetutajwszystkiesklepywyglądająinaczejniżwcentrum.Minąłparęmłodych
ludzi.Rozgestykulowanymężczyznatłumaczyłswojejblondwłosejdziewczynie:

-AtowłaśniejestnaszMałyKair.
MałyKair.Przedkafejkamisiedzielipalącysziszęmężczyźni,nastoiskachzjedzeniemobracałysię

powoliwielkie,muskanepłomieniamikolumnymięsa.Ichbokispływaływytopionymtłuszczem.Kobiety
ozasłoniętychtwarzachprowadziłyswojedziecizaręcelubpchaływózki.Joepoczułwońcynamonui
kminurzymskiego.Mężczyźnigraliwtryktraka,słyszałniemilknący,przypominającyburzowepomruki,
grzechottoczącychsiękości.

-Taktutajromantycznie...-zachwyciłasięblondynka.Chłopakuśmiechnąłsięszerokoiprzytuliłją

mocniej.

Joeoglądałczarne,lśniącemercedesy,mężczyznwkefijach,brodatychiwąsatych,sklepyz

zabawkamiiodzieżowe,spożywczeorazgęstwinęszyldówreklamującychlicznepromocje.Szukałbiura
Moikiedyskręciłwprzecznicę,znalazłuliczny,cuchnącyrybamitarg.Wyminąłgobokiempod
budynkami,pochodniku,zdalaodgłównejalejkibazaru.

Piekarnia.Kwiaciarnia.Zatrzymałsięnagle,cofnąłikupiłróżę,samniebardzorozumiejącpoco.

Sprzedawczyniwręczyłamukwiatzuśmiechem.

-Mamnadzieję,żesięjejspodoba-powiedziała.
Joeuśmiechnąłsięzzażenowaniem.Ruszyłdalejzpurpurowąróżąwdłoni,minąłszyld„Sachs&

Levine,Adwokaci”,zostawiłzasobąrzednącyicorazcieńszywarkocztargu,przeszedłnadrugąstronę

ulicyiznalazłwłaściwybudynek.

Przykrawężnikustałokilkasamochodów,żadenniebyłnowy.Obokdrzwiwisiałatabliczkapokryta

łuszczącymisięnapisamizbiałejfarby.Listafirm.Międzyinnymi„PrywatnaAgencjaDochodzeniowa”.
Mo.Wszedłdośrodka.Milczącyiciemnykorytarz,pokrytebrudemokna,zalegającynapodłodzekurz.
Joeznowupoczułsięjakśmiałekwchodzącydoświętegogrobowcaizacząłżałować,żeniemana
głowiekorkowegohełmu.

Wdrapałsięwąskimischodkaminatrzeciepiętroiznalazłwłaściwedrzwi.Nacisnąłklamkę.
Niebyłyzamknięte.Pchnąłiwszedłdośrodka.
Żałobawdrobinkachkurzu
Biurobyłopuste.Oknowychodziłonaulicę,którąwłaśnieprzeszedłJoe,budynkizczerwono-

szarejcegły,rozwieszonewoknachpranie.Samochodówniewiele.Biurkozlampąipudełkiemnacygara
-uniósłdrewnianewieczko.Wśrodkuzostałytylkotrzy.Zapachtytoniurozniósłsiępopomieszczeniu.
Naszczęściejednakniebyłytohamlety.Byćmożeromeoijulie:kubańskaadaptacjaSzekspira.

Zabiurkiemstałsporychrozmiarówfotel,dwamniejszeprzednim.Kosznaśmieci,stalowaszafka

naakta,naścianiepółkazkilkomaksiążkami.Niemusiałsprawdzać,bywiedzieć,żetopowieścio
Osamie.WnętrzeprzypominałomujegowłasnebiurowWientianie.Minimalistyczne,nagie-raczejcela
niżgabinet.Rozpocząłprzeszukanie.

Szkockiejnieznalazł,costanowiłoswegorodzajuzawód,ponieważpoczułnagleochotę,bysię

napić.Gdzieśpowinienbyćaparatizapewnenegatywy,leczniemógłichodszukać:zupełniejakbybiuro
zostałojużwyczyszczoneprzezprofesjonalistów,albojakbyniktnigdygoniezajmował.Otworzył
wytrychemzamekmetalowejszafki,aleionaokazałasiępusta.Poszczęściłomusiędopierowdolnej
szufladziebiurka.Zauważył,żejestkrótszaniżtepowyżej.Wyciągnąłją,wsunąłrękęwotwóri
pomacał.Cośznalazł.Udałomusięchwycićiwyciągnąć.Jeszczejednopudełkonacygara,ztymże
ciężkie.Przeniósłjenabiurkoiotworzył.

Cóż,wypalićrzeczywiściesiędało,aleniecygaro.
Wśrodkuleżałkrótkiigrubypistolet,czterostrzałowyCOP357derringer.Joewyjąłbrońiwsunął

dokieszeni.Byłateżkopertazpięciomastufuntowymibanknotami,którąodłożyłnamiejsce.Rysunek
przedstawiającykobiecątwarz,marniewykonany.Zastanowiłsię,czytodziełoMo.Poszczególnelinie
byływycieraneikreśloneponownietylerazy,żepapierdawałmiejscamizawygraną.Ciekawekimbyła
idlaczegoMoniemiałjejzdjęcia,idlaczegotakuparciepróbowałjąnarysować.Joezamknąłpudełko
wrazzpieniędzmiirysunkiem,poczymukryłjezpowrotemwschowku.

Porazostatnirozejrzałsiępobiurze.Książki.Podszedłdopółkiijednapodrugiejzdjąłpowieści.

Obejrzałwyklejki,lecznieznalazłnicpozapowstałymizestarościciemnymiplamkami.Następnie
przekartkowałje,potrząsał,trzymającgrzbietamikugórze,sprawdzał,czynicnieschowałosięmiędzy
stronicami.Szczęście-wpewnymsensie-spotkałogoponownieprzyczwartejpowieści.Wpowietrzu
załopotałakwadratowakarteczkajasnoniebieskiegopapieru,ukrytadotądwZamachachnaSynaju.
Podniósłjązpodłogi.

Numerekzszatni.Schowałgodokieszeniiodłożyłksiążkęnapółkę.
Znowuporazostatnirozejrzałsiępogabinecie.Panowałtuklimatopuszczenia,pustki.
Joepodszedłzpowrotemdobiurkaizamknąłwieczkopudełkazcygarami,łagodnie.Cieszyłsię,że

Moniemiałwpracylustra.Niechciałbywnieprzypadkiemzerknąćizobaczyćsiebie.Ponownie
obrzuciłbiurobadawczymspojrzeniem,aleMonadalsięniepojawił.Ujrzałzatoszybującąwrazz
drobinkamikurzużałobę.Niebyłotusarkofagów,antycznychwazaniozdóbznefrytuizłota.Niebyło
nawetkalendarza.PurpurowąróżęzMałegoKairuzostawiłnabiurku.Wyszedł.

Funtkłaków
Cośbyłonietak.Wiedziałto,czuł,lecznijakniepotrafiłtegouczuciadokładniejokreślić.Z

pewnościąmiałocośwspólnegozksiążkami.Nieświadomiewróciłpowłasnychśladach.Zpowrotem

przezgwarnybazar,pozapiekarnie,sprzedawcówrybiwózkizwarzywami,pozataniezabawkiz
plastikuwysypanenarozłożonynaasfalciekoc,pozagłośnepiosenkiwjęzyku,któregonieznał,poza
wońpalonejkawyipieczonychkebabówzjagnięciny,pozamężczyznwdżalabijach,pozabudkę
telefonicznązwiszącąnakablusłuchawkąipomyślałoprzyczynieiskutkachorazowojnie,którejnie
rozumiał.

Dręczącegopytaniebyłonarazzbytbłaheizbytpoważne.Stądproblem.
Problemniemiałnicwspólnegozprawdziwymświatem,awszystkozrzeczywistościąfikcyjną,ze

światemMike’aLongshotta,światemKampaniiwEuropie,ZamachównaSynajuiMisji:Afryka.Ze
światemWorldTradeCenter,czymkolwiekbyło.Tobyłyksiążkiowojnie,leczJoetejwojnynie
rozumiał,auczucie,którerozpierałogoodśrodka,przyprawiająceażobólkościpalców,
niepozwalająceustaćwmiejscu,sugerowało,żepowinien.

ZnalazłnaEdgwareRoadkawiarnię,wszedłizająłmiejsceprzyoknie.Wokółstolikówsiedzieli

mężczyźniobliskowschodnichrysach,piliirozmawiali.Dwóchdzieliłosięsziszą.

Podszedłwłaściciel.
-Copodać?-zapytał.
-Kawę-odpowiedziałJoe.
Mężczyznabyłprzykości,wąsaty,ajegooczyprzypominałyciemnozieloneoliwki.
Przyniósłgarnuszekzdługąrączką,małąporcelanowąfiliżankę,poczymwróciłzeszklankąwodyi

talerzykiem,naktórymleżałydwakawałkibakławy;warstwydelikatnegociastaspływałysyropem.

-Jakinteres?Kręcisię?-zapytałJoe.
-Inszallah-odparłmężczyzna,wzruszywszyramionami.-Niemożnanarzekać.
Kawabyłagorzka,więcJoeprzegryzłjąbakławą,poczymupiłdrugiłyk.Słodyczzmieniłasmak

czarnegojaksmołanapoju.Wojna,pomyślał.Apotem:Czymasowemorderstwojestzbrodnią,czyaktem
politycznym?Iktootymdecyduje?

WksiążkachLongshottamusibyćcoświęcej,uznał.Przeglądałjerazporaz,alemusiałcoś

przeoczyć.Porazpierwszywydałymusiędziwnienierzeczywiste.Zastanowiłsięnadwszystkimi
opisanymiwpowieściachzamachami.Gdybyzsumowaćwszystkichrannychizabitych,nadalbyłobyich
mniejniżofiarwypadkówdrogowych,ginącychprzezmiesiącwjednymtylkomieście.Wtejwojnie
musiałowięcchodzićostrach,anieoliczbęleżącychnaziemiciał.Tobyławojnanarracyjna,opowieść
owojnie,rozrastającasięwmiaręopowiadania.Zjakiegośpowoduprzyszedłmudogłowyfuntkłaków,
bardzodziwnamyśl.

Życiafuntakłakówwarte.Zaśmiałsię.Zsziszyprzystolikuobokbuchałygęstechmury

aromatycznegowiśniowegodymu.Askorotowojna,myślałdalej,ilewłaściwiepadłoofiarpodrugiej
stronie?

Matkakukułek
-Jeszczekawy?-zaproponowałwłaściciel.
Joepokręciłgłowąiwstałodstolika.Zapłacił,wyszedłiprzezchwilęstałwsłabymsłońcu

EdgwareRoad.Myślał.Wkieszenimiałnumerek,któryzabrałzbiuraMo.Byłojużzapóźno,bypójść
którymkolwiekzinnychtropów.Albozawcześnie.ComożnarobićwLondynie?Zastanowiłsię.
Oczywiście,pomyślałmomentpóźniej.

Wsiadłdoautobusujadącegozpowrotemdocentrum.Zająłmiejscenagórnympoziomie,zprzodu,

przedwielkimoknem,iwyglądałnamijanepowoliulice.Szareikonkretne,zupełniejakksięgowi.W
Londyniebyłocośkrzepiącego,wniewielkich,wyraźnieodrębnychdzielnicachtegomiasta,wjego
wąskichalejach,wzakorkowanycharteriach.Joeprzyjrzałsięinnemu,nadjeżdżającemuznaprzeciwka
piętrusowi.Autobuswyglądałjakprowadzonyprzezkornaka,azjatyckisłoń.Przednim,niczymżuki,
pełzłydwieczarnetaksówki.Podświadomieczekał,byrozpostarłyskrzydłai,brzęcząc,wzbiłysiępod
niebo.Wgłębiduchaczułsięzagubiony.Nietakiejprzyszłościsięspodziewał.Brakowałolatających

samochodów,srebrnychkombinezonów,ajedyniobcynaulicachrównieżbyliludźmi.

WidziałArabów,Hindusów,Chińczyków,Malajów,ŻydówiAfrykanów,całąplanetęuchodźców

szukającychschronienianastatkumatce-wLondynie.Tostądwypowiadanowojnyikierowano
podbojemkolonii.Stąd,ztegowielkiego,rozległegocentrumadministracyjnegozarządzanoimperium.
Nicdziwnego,żetutajwłaśnieprzyjeżdżamy,uznał.Tomiastojestjakmatkakukułek,przyjmującacudze
dzieci,anektującaje,wychowującajezdeterminacjąstanowiącądziwacznąmieszankępostawy
misjonarza,chytrościwykorzystującegonaiwnychhandlarzaidobrychintencji.Gdynadchodziłczasi
dziecizaczynałydomagaćsięniezależności,matkaczułasięurażonaiwybuchałkonflikt.Aterazniektóre
zzaanektowanychdzieci,którewcaleniebyłyjużdziećmi,powracały,gdyżnigdzieindziejnieznalazły
dlasiebiemiejsca.

WysiadłnaOxfordStreetiruszyłprzedsiebiezatłoczonąaleją,mijającwielkie,jasnooświetlone

sklepysprzedająceprzetransportowanetutajtowary.Miastobyłogłodną,niezaspokojonąistotą,
domagającąsięherbatyilekarstw,jedzeniaiubrańorazwszystkichinnychzwożonychzewsządrzeczy.
Tobyłomiastotowarów,jegogigantycznemagazynybyłypełnepodachproduktówpochodzącychzsetki
innychrejonówświata.Joewiedział,dokądpójść.Niebyłodaleko:kawałekprzezOxfordStreet,na
drugąstronęSt.GilesCircus,gdziewisielcyniewzdychalijużnawietrze,potempoNewOxfordStreeti
doBloomsbury.

Dawniejbyłytuwinniceilasnasetkęświń*.Terazdziałałytupubyiksięgarnie,leczwciążistniała

sporamożliwość,iżprzynajmniejniektórezksiążekoprawionowświńskąskórę-mówiłotoconiecona
tematpostępu.

SkręciłwprawonaGreatRusselStreet.Byłocicho.Nie-byłospokojnie.Niemalzdążyłjużotym

uczuciuzapomnieć.Kolejneksięgarnie,specjalizującesięwpublikacjachnatematkrainzwanychprzez
BrytyjczykówDalekimiBliskimWschodem:nawystawachprezentowanostaretomyzilustracjami
piramidnaokładkach,zZakazanymMiastem,niegdyśwspaniałymiposiadłościamiImperium,
zredukowanymiobecniedopostacipamiętnikówpisanychprzezżołnierzyiadministratorów.W
witrynachdemonstrowanostare,zagrabionemonetyorazpopiersiadawnozmarłychcesarzy.Wokół
unosiłasięwońwyschniętejskóryikurzu,awkratkachstudzienekkanalizacyjnychrozlegałosięecho
krokówprzechodzącegoJoego.

ComożnarobićwLondynie?Odpowiedźpojawiłasięwjegoumyślenatychmiast,wyrażonagłosem

Mo.WLondynieidziesiędomuzeum.

*TakizapisnatematdzielnicyBloomsburyznajdujesięwspisanymw

1086wcelachpodatkowychśredniowiecznymrejestrzegruntówimajątków,
tzw.„DomesdayBook”.

Noże,ciała,wazyibogowie
PrzedbramąBritishMuseumstałsprzedawcahot-dogów,iJoe,któregodoleciałzapachsmażonej

cebuli,poczułsięgłodny.Zatrzymałsięikupiłsobiejednego.

-DobrzesiępanbawiwLondynie?-spytałniskimężczyznazzawózka.
-Jaknigdywżyciu-odpowiedziałJoe.
Przeżuwającparówkęirozmoczonąbułkę,wszedłnadziedziniec.Posiłekniezająłmuwieleczasu.

Jakmógłnajstaranniejwytarłdłoniechusteczkąipoczułsiębrudny.Wustachwciążmiałsmakcebulii
taniejmusztardy.Zmiąłchusteczkęwkulkęiwrzuciłjądokoszanaśmieci,poczymwspiąłsiępo
wiodącychdomuzeumstopniach.Właśniewtedyzauważyłwtłumieznajomeczarnepółbuty,alekiedy
siękunimzwrócił,zarazzniknęły.Miałzesobąnumerekzszatni,leczuznał,że,bysprawdzićtenślad,
musinajpierwzachowaćnależyteśrodkiostrożności.Wszedłwięcdogmachuiujrzałpoobustronach
wielkieschody,orazkolejnedrzwi,prowadzącedoprzestronnej,niezbytjasnooświetlonejsali.

Wchodziłischodziłposchodach,zerkałukradkiemwodbicianaodblaskowychpowierzchniach,

oglądałnietyleeksponaty,ileprzychodzącychjepodziwiaćludzi.Wdzialeegipskimobejrzałliczące
sobietrzytysiącelatolbrzymieposągidawnozmarłychfaraonów.

Kociogłowebóstwaobrzucałygozgórynieruchomymispojrzeniami.Przyjrzałsięczarnejpłycie

KamieniazRosettyifragmentowibrodySfinksa.Pomyślał,żegdybywmuzeumbyłodostateczniewiele
miejsca,przenieślibytutajSfinksacałego,prostozjegopiaszczystej,egipskiejrezydencji.Wjednejz
gablotznalazłzmumifikowaneciałoKleopatryzTeb.

Przyglądałmusiędłuższąchwilę,poczymruszyłdalej.Winnejczęścimuzeumnatknąłsięna

połowęPartenonu,przywiezionązGrecjiprzezhrabiegoElgin.Marmurowe,lekkoodzianeposągi
wydawałysięwchłodnymmrokuBritishMuseumniecozdezorientowane.

Postumenty,rzeźby,reliefy,tabliczki,rękopisy,obrazy,monety,biżuteria,noże,ciała,wazy,greccy

bogowie,bóstwaEgiptu,Buddowie,książki,łupyzcałegoświata,zgromadzone,zabezpieczone,zebrane
iskatalogowane.PochodziłyzChin,Iraku,TasmaniiiBeninu,zEgiptuiSudanu,zIndii,IranuiEtiopii.
ZupełniejakbyBrytyjczycywybralisięwpodróżdookołaświata,rozgrabilijegodziedzictwoi
powróciliztymładunkiem,byozdobićnimswemiasto.

Całytengmachwrazzeswojązawartościąwydałmusięniezwyklearogancki.Joewróciłmyślami

doksiążekotajnejwojnie.Dlaczegowybuchła?Nabrałprzekonania,żetutaj,wtchnącymspokojem
muzeumzobaczyłprzynajmniejsugestiępowodu,palcestarożytnościwyciągającesiękuteraźniejszości,
potobyniąwstrząsnąć.

Sfinksnaszczęścieokazałsięzbytwielki,bygoprzetransportować,pomyślałizaśmiałsię.Chodził

poschodachwgóręiwdół,krążyłpoogromnymbudynkuażrozbolałygonogi.

Niezauważył,byktokolwiekgośledził,iwreszciedotarłdopunktuwyjścia,byodebraćpłaszcz,

którynienależałdoniego.

Śmiecinapustyni
Wojnytoczonotuodtysiącleci.Migrującyludziepodróżowaliprzeztenprzestwórdrobnegożółtego

piachuwtęizpowrotem.NajpierwzAfrykidoAzjiiresztyświata,apotemwprzeciwnymkierunku,
falamikolejnychkolonizacji.Dziesięćprzykazańwspólnychdla-chronologicznie-żydów,chrześcijani
muzułmanów,otrzymałMojżeszwłaśnienatejpustyni,kiedyuciekałprzedwojskamiegipskiegofaraona.
W1518rokuSynajzostałpodbityprzezTurkówOsmańskich;w1906przezBrytyjczyków.W1942
ErwinRommelzeswymioddziałamiAfrikaKorpsprzebijałsięprzezEgipt,byzająćdlaTrzeciejRzeczy
Palestynę,izostałpowstrzymanypodElAlamein.W1948siłyegipskieruszyłyprzezSynajwkierunku
Palestyny,opuszczonejprzezśpieszniewycofującychsięAnglików,aw1967armiaIzraelaodbyłataką
samąpodróż,leczwdrugąstronę.Pustynięzaśmiecająniewybuchy-bomby,miny,rakiety,granaty,
pozostałościwojen,októrychniktnieopowiada-czekającecierpliwiewpalącymsłońcunakogoś,kto
zacząłcoprawdaczytaćdziesięćprzykazań,leczskończył,niedochodzącdo„Niebędzieszzabijał".

Tegopaździernika,jakcoroku,nastąpiłatradycyjnamigracjaturystówwybierającychsięnaplaże

MorzaCzerwonego.Zatrzymywalisięwmałychprzybrzeżnychośrodkachwypoczynkowych,w
skromnychiprzewiewnychbambusowychchatach.Przyjeżdżali,bysięopalić,nurkować,flirtować,
odpocząć.Takżezapachpalonegohaszyszuniebyłtutajniczymniezwykłym.Niecodalejnawybrzeżu,w
innejkategoriicenowej,zbudowanohotelHiltonTaba,wielopiętrowybudynekoferującynoclegi
bardziejwymagającejklienteli.

Pierwszabombaeksplodowałaodfrontuogodzinie21:45.Zniszczyłahol,wbiłaoknadopokojówi

spowodowałazawaleniesięwyższychpięter.Ciałalądowałynadbasenem,agęstydymuniemożliwiał
rodzinomucieczkęposchodach.Jeszczeinnizginęlipodgruzami.Pięćdziesiątkilometrówdalej,wRas
al-Szajtan-GłowieDiabła-doszłododwóchkolejnychwybuchów.

PierwszyzdmuchnąłrestauracjęikilkadomkówwpobliskimośrodkuwypoczynkowymMoon

Island.

KsiężycowaWyspa-przezjakiśczastanazwabyławięcejniżstosowna.

Ładunkiwykonanozwymontowanychzpralekregulatorówczasowych,częścitelefonówi

przerobionychbutlizgazem.WykorzystanownichtrotyliinneznalezionenaSynajumateriały
wybuchowe,costanowiłokolejnydowódtwierdzenia,żenapustyninicinigdysięniemarnuje.

Bombyprzewiezionosamochodami.Zamachowcyzginęliwwywołanychprzezsiebieeksplozjach.
Wśródrannychwtrzechzamachachznajdowałysiężonaicórkabrytyjskiegokonsula.Między

zabitymidoliczonosięEgipcjan,Izraelczykównarodowościżydowskiejiarabskiej,Włochóworaz
Rosjan.

Rokpóźniej,wdzieńŚwiętaRewolucji,drugiatakpochłonąłosiemdziesięciuośmiuludzi,głównie

Egipcjan.TymrazemeksplozjanastąpiławpołożonejnatymsamymwybrzeżumiejscowościSzarmel-
Szejk.

OstatniasprawaMo

WlewejkieszenipłaszczaMoJoeznalazłgarstkędrobnegożółtegopiasku.Sampłaszczbył

wełnianyiotejporzerokubyłonategorodzajustrójstanowczozaciepło.W

tkaninęwplótłsiędymzcygaraibyłoczućaromatprzywołującywumyśleJoegoobrazyprywatnych

klubówimężczyznwsmokingach,sączącychsherryprzyhuczącympłomieniamikominku.Wsunąłdłonie
głębiejdokieszeniidokładniejeprzetrząsnął.Znalazłpaczkęcygar,zostatniąsztukąwśrodku.Po
wyjściuzmuzeumodwinąłcygaroizapalił.Stanąłnazewnątrzwblaskusłońca,ciężkitrenczdrażniłmu
ciało.Przyszłomudogłowy,żeMomógłpoprostuotympłaszczuzapomnieć.Możenaprawdęniekryło
sięwtymnicbardziejzłożonego.

Napiersiwyczułjednakjakiśniewielki,twardyprzedmiot.Zaszytakieszeń,pomyślał.
ZszedłposzerokichstopniachBritishMuseumiusiadłnadziedzińcu,wmiejscupozwalającym

obserwowaćnarazbramęidrzwigmachu.Niewidziałniczegopodejrzanego,amimoto,nieopuszczało
gopoczuciebyciaśledzonym.Ćmiłcygaroiprzyglądałsięludziom.

WkieszeniachMoznalazłteżpapierkipocukierkach,garśćdrobnych,dwieskuwkipopiórach-

samychpiórniebyło-okrągłyczarnykamyk,dwiewymięte,złożonewizytówki.

JednąModostałodMadamSeng,drugaokazałasięjeszczebardziejinteresująca.
Napiersiwciążczułdotykukrytegoprzedmiotu.
Dotarłodoniego,żeażdotejporytrwałwbłędzie.Byłprzekonany,żestrzałyprzedpubem„Red

Lion”byływymierzonewniego.Ajeślinie?Co,jeżeli,wbrewpozorom,rzeczywistymcelem
zamachowcówbyłMo?

Nadczympracowałdetektyw?Twierdziłprzecież,żezajmujesięgłówniesprawamirozwodowymi.
Możliwe,uznałJoe,żefacetniebyłzemnądokońcaszczery.
Ukrytyprzedmiotciążyłmunapiersi.Wypaliłcygarodoogryzka,podjegonogamizebrałsięstosik

szaro-czarnegopopiołu.Upuściłniedopałekirozgniótłgopodeszwą.

Uświadomiłsobie,żenacośczeka.Poczuciebyciaobserwowanymnieprzerwaniesięwzmagało.

Naglepoczułzłość.Męczyłogotowyczekiwanie.Wstał.

-Notochodźcie!-zawołał.Ludziezaczęliobracaćkuniemugłowy.DwiemłodeJaponkiuciekły

pośpieszniewkierunkumuzeum.-Nochodźcie!Chceciemniedorwać?Nacojeszczeczekacie?!

DokołaJoegozrobiłosięzupełniecicho.Dziedzinieczamarł.Promieniesłońcarzucałyrefleksyna

szkło,odbijałysięoddrobinekkurzuimaleńkichziarenekpiachu,któreprzywędrowałydoEuropyażz
Saharyiterazwisiałynieruchomowpowietrzu.Joeodniósł

wrażenie,żejesttutajjedynążywąosobą,awszędziedokołażywetrupyzastygłyniczymposągiw

półwiodącegodonikądkroku.

-No,dalej-powiedziałjużzmniejsząagresją,ochrypłymgłosem.
Odpowiedziniebyło.
-Ajebaćto-prychnąłiodszedł.

Znowuzagubiony

JoewędrowałbezceluulicamiLondynu.Poczuciebyciaobserwowanymdręczyłogonadal,lecz

nikogoniezauważył.Energiawczesnegoporankazdążyłagojużopuścićiczułsięterazociężałyi
przytępiony.WodchodzącejodOxfordStreetalejceprzeszukałdokładniejpłaszczMo.Wzaszytej
kieszeniznalazłmałynoteswtwardejoprawie,wypełnionyschludnymi,sporządzonyminiebieskim
atramentemzapiskami.Wsunąłznaleziskodokieszenispodniiwyrzuciłtrencz.Gdzieśwlabiryncie
uliczeknatknąłsięnamaleńkipub,usiadłzdalaodoknainapiłsiępiwa.Specjalnościąlokaluokazały
siękiełbaski.Wmenuwyliczonookołodwudziesturodzajówowegospecjału.ChociażAnglicy-
stwierdziłwduchuJoe-panowaliwpewnymmomenciedziejównadwiększączęściąznanegoświata,
ichkuchniazupełnienatymnieskorzystała.Wewnętrzu„TheDog&Duck”panowałacisza.

Miałwrażenie,żecałeżyciespędzawbarachipubach,izacząłsięzastanawiaćczykiedykolwiek

byłoinaczej.Nieumiałsobieprzypomnieć.Rozumiał,żetaknaprawdępowinienpozbyćsiędziennika
Mo,zapomniećoChinatownizostawićzasobąwszystkieniechcianetajemnice,rozwijającesięniczym
motekniciwlabiryncieMinotaura.

Zlecenie-kiedyjeprzyjmował-wydawałosięproste,tyleżeodpewnegoczasuwsporymtempie

natejprostocietraciło.Motekbyłsplątany,zasupłany,aczkolwieknićwciążbyłapojedyncza.Wiedziało
tymwgłębiduszy,tamgdzieczekałaabsolutnaciemnośćjegosnów.Niemiałpojęciaileczasuspędziłw
pubie.Nazewnątrzzaczynałosięściemniać.Niebyłtojeszczemroknocy-ot,poprostuszara,
bezkształtnanieobecnośćświatła,letnilondyńskidzień.Spadłdeszcz.Joezapaliłpapierosaipoczułw
ustachgorycz.Dopiłpiwoizamówiłnastępne.Podrugimpoczułsięlepiej,jakbyzabrudnymoknem
pojawiłysięprzebłyskiświatła.Przypomniałsobiezapachopium,słodkiijednocześnietrudnydoujęcia
wsłowa.Pomyślałodziewczynie,któragowynajęła,ijegoumysłwyczarowałjejwizerunek-poważna
twarz,lekkospiczasteuszy.Miękkie,ciemnewłosy,jejdłońnajegoręceigłos,jakimpowiedziała:
„Chcę,żebygopanodnalazł”.

Tymczasemniepotrafiłodszukaćnikogo,anajgorzejszłomuzsobąsamym.Znówoniejpomyślał,i

towspomnieniedodałomuotuchy.Czułsięodciętyodotaczającegoświata,zupełniejakbohaterniemego
filmu,idącyweśniepustymi,przedwojennymiulicami,jakniewidzialny:tylkomyślenieodziewczynie
łagodziłoniecowrażenieizolacji.Amożetowpływalkoholu?

Niewyraźni,przemknęłomuprzezmyśl.Czytoświatstałsięniewyraźny,podczasgdyja

zachowałemostrość?Amożeinaczej:światwciążjestwformie,tylkojatracęwyrazistość,niczymta
pannazParyża,którejimienianieudałomisiępoznać,alektóraznałamoje.

NiczymMo,którynarazistniałinieistniał,cieńprzemykającyprzezświatcieni,zajęty...
Czymwłaściwie?Niepokojeniemcieni,stwierdziłJoe.WłaśnietorobiłMo.Wysunąłzkieszeni

dziennikdetektywaiprzyjrzałsięmuspodprzymrużonychpowiek.Niebieskieliterybyłyrozmyte.Joe
pociągnąłłykpiwaiprzepłukałnimusta.

Przełknąłiponowniezajrzałdonotesu.
„Skoromytutajjesteśmy,oniteżmuszą”.
Niebyłodataniżadnychdrobiazgowychszkiców.Poprostutrochęrozrzuconychchaotycznie

notatek.Przekartkowałcałośćizauważył,żewykorzystanychzostałozaledwiepierwszesiedemstron.
Resztabyłapusta.Napierwszejstronie,grubymiliterami,wyglądającymijakbyMostawiałjewtym
samymmiejscurazzarazem,niemalrozrywającpapier,otoczonenierównąramką,spisanetuszemtak
niebieskim,żeniemalczarnym,widniałojednopytanie.„Tylkogdzie?”.

Nastronietrzeciej,bliżejdołu:„Śledziłemich,alezgubilimnienaHeathrow”.
Stronaczwarta,wpołowiewysokości:„Dzisiajwidziałemichznowu.ŚledziłemichażdoHolborn.

Znowuzniknęli”.

Nastroniedrugiej,nasamymdole,literamimałymiirównymi,prawiewrogu:„SpotkaniezR.w

BN.Pokłóciliśmysięwspr.twr.Pwdzłmmu,bysięp”.

Joepochwaliłdecyzjędetektywa.Razjeszczeprzyjrzałsięnotce.„SpotkaniezR.wBN”...Wyjąłz

kieszenidrugązeznalezionychwpłaszczuMowizytówek.Byłaprawieidentycznaztą,którąmiałjuż
wcześniej,ztąktórąklientkawręczyłamuwhotelowympubie.

Prawie.Odwróciłwizytówkę.Podrugiejstroniewidniałodopisaneręcznie„Rick”-pasowało.BN

musiałooznaczać„BlueNote”.Splątanenici.

KogośledziłMo?NapewnonieMike’aLonghshotta,zamieszkałegopodnieznanymadresemautora

tanichpowieścideł.Śledziłich.ZgubiłichnaHeathrow.Dokądmoglisięudać?Przypomniałsobie
czarnepółbutyikraciastąkoszulę.Pomyślał...AWientianotejporzerokujesttakipiękny...

Ostatnianotatka,stronasiódma,ugóry.„Znalazłemich”iponiżej,wrównejramce„Stacjametra

BritishMuseum”.

Joewstałzmiejsca.Barmanmyłszklanki.Joepoprosiłoplanmetra.Zaniósłgodoswojegostolika.

Przestudiował.Ibezwiększegozaskoczeniaodkrył,żetakastacjanieistnieje.

Inny,lepszyświat
Półgodzinypóźniejsiedziałwpubie„EdwinDrood”ipatrzyłnadrugąstronęulicy,na

nieoznakowanewejściedoprzybytkuMadamSeng.Bypchnąćbrudnedrzwiknajpy,musiałpokonać
niemalfizycznąodrazę.Wnętrze„EdwinaDrooda”byłomarnieoświetlonelampaminaftowymi,które
kopciłyidymiływniskich,ciemnychalkowach.Podczasgdyudekorowanyzwierciadłamiizłoceniami
„Dog&Duck”zostałurządzonyzwiktoriańskimprzepychem,„EdwinDrood”byłrównieżwiktoriański,
leczraczejwsensieotwartychrynsztokówicmentarnychzłodziei.Barmanbyłstaryiłysy,czaszkęmiał
pokrytąstarczymiplamkamibarwyirozmiarówdwupensówek,oczymiałmałeiwąskie,porośnięte
siwymikrzaczastymibrwiami.Identyczne,sztywnewłoskiwyrastałymuzuszuniczympędymagicznej
fasoli.

Obrzuciłnowegogościanieprzyjemnymspojrzeniem,leczpodałnapójwmilczeniu,igdyJoeszedł

zeszklankąciepłegopiwadostolikapodbrudnymoknem,wciążczułwbitywsiebiewzrokstarego.W
pubiesnułsięteżintensywnyzapachopium,alebyłatowońzastała-stara,oblepiającaubraniaiciała
milczącychklientów.Joeprzyglądałimsięprzezchwilę.Siedzielisztywno,trzymającsięswoich
szklanek,niepatrzącsobiewoczy,niewyglądającnazewnątrz:wpatrywalisięwgłąbalkoholulub
samychsiebie,wgłąbtegoukrytego,mrocznegomiejsca,doktóregousuwasięumysł,gdyodbierzemu
sięraj.

Żałosneistoty.Zapachopiumtrwałnaichstrojach,leczwsobienarkotykujużniemieli.Nazmianę

dygotaliipocilisię.Toczylinawiedzonymwzrokiem.

Opium,pomyślałJoe.Mogłocoprawdauśmierzyćwszelkiból,leczjegobrakpowodował

cierpieniejeszczegorsze.Widziałnieszczęśników,którymwzbronionowstępudoziemiobiecanej.Ich
krainaczarówleżałanawyciągnięcieręki,tużzaoknami,leczniebyliwstanieprzekroczyćpustyni,w
jakązamieniłasięulicaNewportPlace.Czyproblemembyłchwilowybrakpieniędzy?Amoże
buntowniczapróbawyzwoleniasięspodwładzyopiatów?

Amożepoprostuczekali,wniemymbólu,myślącoutoczonychzlepkiejżywicykuleczkach,o

długich,zgrabnychfajkach,osykupłomieniaiszepcierozgrzewającejcybuchdziewczyny,gdyopary
zaczynaływpływaćimdoust,wyprawiającichdoinnego,lepszegoświata?

WyjrzałzaoknoiujrzałzbliżającesiędoanonimowychdrzwicieniegościMadamSeng.Widział,

jakpukają,jakuchylająsiędrzwi-obserwowałmomentocenyprzybyszy.

Wybrańcyzniknęliwśrodku.Odtrąceniponieślipoczucieodrzuceniazesobą.Niektórzyweszlido

„EdwinaDrooda”idołączylidomilczącegobractwa.Toprzynajmniej,pomyślałJoe,wyjaśniało
pochodzenieklientelipubu.

Wpewnejchwilizobaczyłpodchodzącądodrzwinaprzeciwkosamotnąpostaćipostanowiłprzejść

dodziałania.Wstał,wyszedłnazewnątrz,gdziechłodnepowietrzeomiotłogoniczymprzebudzenie.
Przyśpieszyłizrównałsięzmężczyznąwdługimczarnympłaszczudokładniewchwili,gdytenzapukał.
Nieznajomytrzymałpodpachąokrągłąmetalowąpuszkę.

-Pomogę-zaoferowałJoe,kiedyotworzyłysiędrzwi.Facetodwróciłsiędoniegoizamrugał.
-Totybyłeśwsklepie...
-Przynosifilm?-zapytałodźwierny,tensamcoostatnio,momentprzedtym,jakzauważyłJoego.-

Mówiłem,żebyśtunie...

Okrągła,metalowapuszka-człowiekwpłaszczu,mówiący:„Ej,ostrożnieztym!”-wyrwanazjego

rąkiuniesionajednympłynnymruchem-„Chodźtu!”rzuconeprzezfacetawdrzwiach,gdymetaluderzył
gowpodbródek,chrzęstkości,byćmożepękającejiJoekopnąłgokolanem-facetwpłaszczu,
mówiący:„Coty,dodiabła...”-odźwiernypada...

Joepchnąłdrzwiiwszedłdośrodka.
Londynpopółnocy
-Czytofilmnadzisiaj?-usłyszałczyjśgłos.-Dziękuję,wezmę.
Metalowapuszkazostałamuodebrana.Joeotworzyłszerokooczy.
Byłaubranawjapońskiekimono,leczjejrysystanowiłymieszankęzdeltyMekongu.
Oczydzikiej,górskiejistoty,upiorniepiękne,usianeiskierkamizłota,przyglądającesięmuchłodno,

badawczo.Niebyłamłoda,aleniemożnateżbyłonazwaćjąstarą.Znaćbyłowniejkrewwietnamskąi
francuską,krewluduHmong,awkącikachoczumiałakurzełapki.Joeprzypomniałsobiegraffiti
głoszące,żeMadamSengjestWężowąGłową.Tekstzpewnościąnieodnosiłsiędojejtwarzy.

-Wczymmogępomóc?-odezwałasięponownie.
Wjejakcenciebyłosłychaćindochińskirodowód.OczywpatrywałysięwJoego,niemrugając,

studiowałygo,jegoileżącegoztyłuodźwiernego.Pomężczyźniezksięgarniniebyłośladu.Pewnie
uciekł,pomyślałJoe.Całkiemrozsądnie,biorącpoduwagęokoliczności.

Zaczynałogokorcić,bypostąpićpodobnie.
-SzukamMadamSeng-powiedział.
-Poco?-zapytała.-Toniejestmiejscedlaciebie.
-Chodziostrój?-rzuciłJoe.-Mamrację,prawda?Włożyłemniewłaściwebuty?
-Nie-odparłakobieta.-Aczkolwiek,szczerzemówiąc,trochępastybyimniezaszkodziło.
-Proszę,proszę...Palarniaopiumzzasadami-mruknąłJoe.Poczułochotę,bysiępochylići

przetrzećobuwierękawem,leczoparłsięjej.Wewpatrzonychwniegooczachpojawiłsięcień
rozbawienia.

-Awidziałeśkiedyśpalarnięopiumbezzasad?
Zzajegoplecówdobiegłjękodźwiernego.
-Wstawaj-poleciłakobieta.Cicho,aledonośnie.
Leżącystęknąłponownie,przewróciłsięnabokiwreszciedźwignąłnanogi.
-Przykromi.Niechciałemgoskrzywdzić-stwierdziłJoe.
-Skrzywdzonytoondopierozostanie.
FacetrzuciłJoemugniewnespojrzenieichwyciłsięzaszczękę.
-Idźstąd-rzuciłakobieta.
Odźwiernyposzedł.
-TyjesteśMadamSeng?
Zignorowałapytanie.
-Toniejestmiejscedlaciebie-powtórzyła.Rozbawieniezniknęłoioczystałysię

nieprzezroczystymipłytkaminefrytu.

-Cóż,ajednakprzyszedłem.-Joewzruszyłramionami.
-Opiumjestdlaludzi,którzycośstracili-wyjaśniłakobieta.-Niedlatych,którzysamisąstraceni.

-Fascynujące-pochwaliłJoe.Próbowałanimwstrząsnąć.Niezamierzałjejnatopozwolić.-A

terazchciałbymzadaćkilkapytań...

Uśmiechnęłasię.
-Proszęzamną-powiedziała.Odwróciłasię,wciążtrzymającwdłoniachpuszkęztaśmą.
Joeposzedłzanią.
ZarazzawejściemdolokaluMadamSengotwierałsięciemny,niskikorytarz,zakończonykurtynąz

koralików.Gospodyninieodsunęłajej,poprostuprzeszłanawskroś.

Sznurypaciorkówrozstąpiłysię,cichopodzwaniając.Podrugiejstronie...
Podrugiejstronieznajdowałosięprzestronnepomieszczenie.Dwaprzejścia,równieżoddzielone

falującymizasłonami,wiodłydosąsiednichsalek.Powietrzebyłogęsteodoparówopium;przyćmione
światło,papierowelampionybarwykrwijarzyłysięnikło,oświetlającleniwą,narkotycznąscenę.
Niskie,zarzuconehaftowanymiwgwiazdyismokipoduchamisofy,naktórychwyciągalisięwierni
klienciMadamSeng.Wrogustałwypełnionypłonącymiwęgielkamikoksowniknatrójnogu.Dziewczęta
Madamprzechadzałysiępomiędzyleżącymigośćmiobupłciześwieżymifajkamiprzeznaczonymidla
ludziodbywającychdalekie,sennepodróże.Podgrzewałyopiumwmetalowychmiseczkach,szepczącw
językach,którychkliencinieznali,leczktórymzupełnietonieprzeszkadzało.Joemuzakręciłosięw
głowie,wyraźniepoczułciężarswychramion.Kobietaujęłagozarękę.

-MadamSeng-powiedziałcicho.
Skinęłagłową.
-Niepowinnociętubyć-powtórzyłaporaztrzeci.
-Nikogoznasniepowinnotubyć-odparł,chociażniemiałpojęcia,cochciałprzeztopowiedzieć.
Wnarożnikujednejzsalekzauważyłprojektor.Terkoczącataśmawypełniałapokójjednostajnym

pomrukiem.Filmbyłwyświetlanynaprzeciwległejścianie.Niemy,czarno-biały.Promieńświatła
pokonywałtrasęodmaszynydościany,wyłapującpodrodzepyłkiikłębydymu.

Napis:„Wciąguostatnichpięciulatmiałytumiejscedziwnewydarzenia”.
Scena:Pokojówkastajewotwartychdrzwiach,wjejoczachmajaczygroza.Zanosisiębezgłośnym

krzykiem.

Joe:Prowadzęśledztwowsprawiezabójstwa.
MadamSenguśmiechnęłasię,samymiustami.
-Siadaj,proszę-zachęciła.
Obokprojektorastaławolnależanka,zwróconaprzodemdościanyzfilmem.MadamSeng

przetrzepałapoduszkęiwskazałajągestemJoemu.Zająłmiejscezwdzięcznością.

Kończynymiałtakbardzociężkie.Kobietaprzycupnęłaobok.
Scena:młodakobietawybuchapłaczem.Mężczyznasiadaobokniejibezradniesięprzygląda.
Wyciemnienie.
MadamSeng:Pozwólmyumarłymgrzebaćswychumarłych.
Wońopium,takintensywnawpowietrzu.Joezamrugał,miałwrażenie,żeopuszczenieiponowne

uniesieniepowiekzajmujecałewieki.

Joe:Twojenazwiskopojawiasięrazporaz.
MadamSeng:Jakzłysen?
Scena:nietoperztrzepoceskrzydłami,uderzającnimiopękniętąszybę.Okiennicatrzaskana

wietrze.

Joe:Raczejjakznakzapytania.
Rozpromieniłasię,tymrazemuśmiechdosięgnąłjejoczu.
-Zawszemnieuczono,bystosowaćjezrozwagą.
Scena:dwiepostacieschodząpowspaniałychschodach.Jednaznichnależydomężczyzny.Niesie

lampę,trzymająwysokoprzedswojątwarzą.Nagłowiemaczarną,bobrowączapę.Jegotwarzjest

śmiertelniebiała,groteskowa.Wyglądanieziemsko.Kroczącaobokkobietajestpodobnieblada.Po
drodzemężczyznaprzekazujejejlampę.Nadolesięrozchodzą.

Joeznówzamrugał;tymrazemotwarcieoczuzajęłomujeszczewięcejczasu.
-Opium-powiedział.
MadamSengskinęłagłową.
-Jestnarazbłogosławieństwemiklątwą-stwierdziła.-Wypocznij.-Złożyładłońnajegoskroni.

Chłodnaskóra.Łagodniewygładziłamuwłosy.-Opiumtodrzwi,którychniepowinnosięotwieraćbez
powodu.

-JesteśWężowąGłową?-zapytałJoe.Tochińskiewyrażenieoznaczałoprzemytnika

przerzucającegoludziprzezgranicę.

MadamSengzaprzeczyłaruchempodbródka.
-Niewtymkontekście-odparła.
Wjakimkontekście?
Scena:dwóchmężczyznrozmawiazesobąwbibliotece.
Napis:„Masznamyśliducha?”.
-Wypoczywaj-powtórzyłaMadamSeng.-Niepowinieneśbyłtutajprzychodzić,alejednak

przyszedłeś.

ZjakiegośpowoduJoeodnalazłwtychsłowachgłębszeznaczenie.Uniósłrękęztakimtrudem,

jakbydźwigałniebywałyciężarwprostzmorskiejotchłani.Gdydotknąłoczu,okazałosię,żepokrywaje
słonawoda.

Napis:„Nie,nieducha.Cośznaczniegorszego...”.
RamięJoegoopadłozpowrotemdoboku.Niejasnoczuł,żetonie,anektowałogomorze.Niejasno

słyszałkojącyszeptMadamSeng-mówiławjęzyku,któregonieznał,iwcalemutonieprzeszkadzało.
Umościłagonależance,wsunęłamupoduszkępodgłowę,uniosłanogi.

Napis:PÓŁNOC.
Rozjaśnienie.
Scena:długieujęciecmentarza;nagie,poskręcanedrzewa.Ztyłudużygrobowiec.
Opadłymupowieki,niemyfilmzanikłwnicość,unoszączesobącałewnętrzepalarni.
Wyciemnienie.
Wszędziedobrze..
StałnaPicadillyCircus,gdziesamochodywyglądałyjakośinaczej.Przypominałyzabawkina

baterie.PosągAnterosawciążspoglądałzgóry,dzierżącswójłuk.Turyścikrążylijakzawsze,lecziz
nimicośbyłonietak.Nosilidziwnefryzury,naichkoszulkachwidniałysymbolemarek,ojakichnigdy
niesłyszał.„Gap”i„FCUK”orazcośonazwie„Metallica”.

Długowłosyfacetwspranychdżinsachiciemnychokularachbrzdąkałnagitarze,namawiając

śpiewem,byludziewyobrazilisobieżyciewpokoju.

Powietrzebyłoznaczniebardziejzanieczyszczone.
Podniósłwzrokizobaczył,żewielkiereklamynaprzeciwkosąterazzbudowanezneonowychlamp,

obrazyzmieniałysięwniewiarygodnysposób.RozpoznałtylkonazwęCoca-Cola.

Samsung.Sanyo.Słowajapońskie,aleotychfirmachniesłyszałnigdywcześniej.
Zuszuprzechodniówwystawałybiałeprzewody.
Przeszedłnadrugąstronęulicy,chciałwrócićdohotelu,leczRegent’sPalacebył
przesłoniętyrusztowaniem,ajegooknaziałypustką.RuszyłprzezShaftesburyAvenuedoSohoi

zobaczyłprzypominającedziobyżurawiurządzenia,obracającesięzwolnawysokonadjezdnią,ich
szklaneobiektywypobłyskiwałyrefleksamiświatła,poruszałysięwtęizpowrotem,niczym
wypatrująceofiarydrapieżniki.NaOldComptonStreetreklamowanowsklepachfilmypornograficzne,
aczkolwiekerotycznekinazniknęły.Nawystawachujrzałsetkitytułów.Chłopcyzdziewczynami,

dziewczynyzdziewczynami,chłopcyzchłopcami.

Piersidziewczynwyglądały,jakbyprzybyłyzprzyszłości,równiewielkieinierealnejakstatki

kosmiczne.

Naroguolbrzymiplakat,ulicyprzyglądałosięzgórywielkieszareoko.Ipodpis:„Oglądacie

WielkiegoBrata”.

Czyniepowinnobyćnaodwrót?
JoeruszyłzpowrotemwstronęShaftesburyAvenue.Podrodzeminąłgrupęmilczącychtancerzy:

zebralisięprzyskrzyżowaniuitańczylibezmuzyki,wróżnychrytmach.Zuszuwszystkichzwisałytakie
samebiałeprzewody,jakiewidziałwcześniej.

Facetwgarniturzeudawał,żegranagitarze.GdydotarłnaShaftesburyAvenue,zobaczyłpiętrowy

autobus,aleionniebyłnormalny.Brakowałosłupkaiodsłoniętejplatformyztyłu,wsiąśćmożnabyło
jedyniedrzwiamizprzodu,wtejchwilizamkniętymi,asamautobuswcalesięniezatrzymywał.Joe
przeszedłprzezulicęiznalazłsięwChinatown.Niebyło„EdwinaDrooda”,niebyłopalarniMadam
Seng,tylkoszeregchińskichrestauracjizwiszącyminahakachnagimi,czerwonymikaczkami.Dalej
przezLittleNewportinaCharingCrossRoad.Księgarnieniezniknęły.Niepoznawałjednakichnazw.
SkręciłwstronęOxfordStreetiporaztrzeciznalazłsięnaShaftesburyAvenue.Duże,wielopiętrowe
księgarnie.Namiejscuzostał„Foyles”,wreszciejakaśznajomamarka.Wszedłdośrodka.Zprawej
zauważyłladęztabliczką:„Informacja”.

-MaciemożejakieśtytułyMike’aLongshotta?
-Słucham?
-No,oOsamiebinLadenie?
Mężczyznazakontuaremmiałprzedsobącośprzypominającegoekrantelewizora,orazplastikową

tackęzklawiszami.Postukałwnie.Zmarszczyłbrwi.

-Paręksiążekznalazłem-powiedział.-Wydrukujępanulistę.
Nacisnąłjeszczekilkaprzyciskówiniewielkie,stojąceoboktelewizorapudełkozaczęło

pomrukiwać.Pochwiliwysunęłasięzniegokartkapapieru.Joeodebrałjąodmężczyznyispojrzałna
zadrukowanąstronę.

-Cotojest?-zapytał.
Pracownikksięgarniledwienaniegozerknął.
-To,ocopanpoprosił-odparł.
-Aleprzecieżtusięnicniezgadza.
-Działreklamacjiznajdujesiętam-oświadczyłfacet.
Joespojrzałwstronę,wktórąmierzyłpalec.Pokazywałmudrzwi.
Joewzruszyłramionami,zmiąłkartkęwkulkę,odłożyłjąnaladęiwyszedł.
WzdłużCharingCrossiprzezSt.GilesCircusnaTottenhamCourtRoad,którawyglądałajakwyjęta

zkarttaniejpowieściSF.Niezliczonerzędysklepów,wktórychwitrynachprezentowanopołyskujące,
niewiarygodneurządzenia.Jedenzmijanychdomówhandlowychbyłwypełnionyekranami
telewizyjnymi,zktórychkażdyzostałustawionynainnyprogram-stacjibyłowięcej,niżJoeuważałza
możliwe.Tańczącywbiurzemężczyzna.

Maleńkieowadyspółkującewpowiększeniu.Dwóchuciekającychprzedeksplozjąpolicjantów.

Uczennicawszkolnymmundurkuśpiewającabezgłośniedomikrofonu,wyglądającazeswegotelewizora
niczymzwięziennegookna.Gigantyczne,wybuchającepojazdykosmiczne,ludziestrzelającyz
laserowychpistoletów,potworna,obca,bezkształtnakreaturazamrażającamężczyznęwlodowymbloku.
Joepoczułmdłości.ZgiętywpółprzebiegłpoNewOxfordiwpadłnaBloomsbury.Wpłucachczuł
gorącepowietrze,sygnalizatorymrugałydoniegozielenią,czerwieniąioranżem,szklaneoczyporuszały
sięzwolna,śledzącjegokroki.

BritishMuseum.Przedbramąsprzedawcakiełbasek.Wońsmażonejcebulisprawiła,żeżołądek

Joegozwinąłsięwwęzeł.Kłębiącysięturyści,błyskfleszy.Aparatyfotograficznerównieżwyglądały
dziwacznie,byłystanowczozamałe.Zupełniejakbyniemiaływśrodkukliszy.

Ulicąnadszedłczłowiekwkostiumierobota,nadjegogłowąkołysałasiętabliczka:„Biletyzapół

ceny”.

-Wszędziedobrze,alewdomunajlepiej!-zawołał.ZatrzymałsięprzyJoemiwręczyłmuulotkę.-

Wszędziedobrze,alewdomunajlepiej,brachu.Kupbilet,pókijeszczesą.

Joezamrugał,zmąciłmusięwzrok.Blaszanyfacetodszedł.Zdążyłjużzapomniećoichspotkaniu.
-Wszędziedobrze...
-Joe?
Zamrugałponownieiotworzyłoczy.StałanadnimMadamSeng.
-Miałeśzłysen-powiedziała.
Mężczyznawbobrowejczapie
Językmiałnabrzmiałyisztywny.Joeusiadł,salazawirowała.Niezmieniłosięnic.
Klienciwciążspoczywaliwartystycznejaranżacjinapoduchach.Dziewczynypodawałyimich

lekarstwo.Naprzeciwległejścianienadalleciałniemyfilm.

Scena:mężczyznawbobrowejczapiesiedzizinnym,wyglądającymnaoszołomionego.
Napis:„Czyjaspałem?”.
Scena:zbliżenienaczłowiekawczapie,widaćjegoprzerażone,groteskoweoczyiśmiertelną

bladość.

Napis:„Nie,ijateżnie”.
-Chcęwiedziećjakąodgrywaszwtymrolę?
-Wczym?-MadamSengodpowiedziałapytaniem.
-CoturobiłMo?
-Tendetektyw?-Jejoczyotworzyłysięniecoszerzej.
-Miałtwojąwizytówkę.
-Byłtuparęrazy.
-Poco?
-Adlaczegoktokolwiektubywa?
-Nie.-Joepokręciłgłowąistraciłostrośćwidzenia.-Prowadziłdochodzenie.Szukał
kogoś.Przyszedłtutaj...bomusiałichtuzobaczyć.
MadamSengobserwowałagozespokojem.
Opisałmężczyznęwczarnychpółbutach.
MadamSeng:Niewiemczywogólepowinnamztobąrozmawiać.
Joe:Dlaczegowięc?
MadamSeng:Przypominaszmichłopaka,któregokiedyśznałam.
Joe:Cosięznimstało?
MadamSeng:On...-Lekkiewahanie.-Przeniósłsięgdzieindziej.
Joezamrugał,zakręciłogownosie.Złapałsięrękomazagłowę-byłaciężkajakodlanazołowiu.
-Maszmożekawę?-zapytał.
-Nieprowadzętukawiarni,tylkopalarnięopium-rzuciłaMadamSeng.
-Bardzoproszę?-Joesięuśmiechnął.
Skinęłanajednązdziewczyn.
-Więcopowiedzmiotychludziach-podjąłJoe.
Filmnaścianiezatrzymałsięzwolna.
-NiejestemWężowąGłową-powiedziałaMadamSeng.
-Aleonimyśleli,żejesteś.
-Owszem.

-Dokądchcieli,żebyśichzaprowadziła?
-Dokrainyniewyraźnych.-Wzruszyłaramionami.
-Znaleźlito,czegoszukali?
-Nie.
-Aczegowłaściwieszukali?
-Aczegoszukaszty?
-Proszępani,mamrobotędowykonania.
Spojrzałazrozbawieniem.
-Tomiłe-uznała.-Mówiszdomnieperpani...
Wróciładziewczyna.Przyniosłasrebrnątacę,którąustawiłaobokJoegonaniskimstoliku.Czarna

kawawfiliżancezbiałejporcelany,miseczkazcukremwkostkach,dzbanuszekześmietanką.Podniosła
wzroknaJoegoiuśmiechnęłasię.MadamSengpowiedziałacoś,czegoniedosłyszał,idziewczyna
pośpiesznieodeszła.

***

-Szukam...-zacząłiurwał.Wymieszałwkawieśmietankęicukier,napiłsię;odniósłwrażenie,że

napójpodpaliłmumózg.-OsamybinLadena-powiedziałzdumiony.

MadamSengprzytaknęłazwolnaskinieniem.
-Wydajemisiężeionigoszukali-powiedziała.

ZapomnijoChinatown

Terazznałjużdrogę.Poraztrzeciprzeszedłpowłasnychśladach,aczkolwiekrazpokonywałtę

trasęweśnie.

-Nieprzychodźtutajwięcej-powiedziałaMadamSengnapożegnanie.
Wiedzionyimpulsem,pochyliłsięipocałowałjąwpoliczek.Miałazimnąskórę.
Cofnęłasięiuśmiechnęła.Oczyprzesłaniałajejmgła.
-Czasami-dodała-niemożnawrócićdodomu.
Skinąłgłową,raz.Dotknęłajegotwarzy,przyjrzałamusięjakbyszukałaczegośukrytego,rysów

zupełnieinnejosoby.

-Tędyniewiedzieżadentrop-powiedziała.-Zapomnij,Joe.ZapomnijoChinatown.
Odwróciłsiędoniejplecami.Wyszedłiocuciłogochłodniejszepowietrze.Drzwipalarnizamknęły

sięzanimbezszelestnie.Żywyobraz,skomponowanyzabrudnąszybą„EdwinaDrooda”zmilczących
pijakówwyglądałjakprzedtem.JoeruszyłLittleNewport,zastanawiającsię,czyuliczkazostała
ochrzczonakuczcijakiegośszczególniedrobnegoizwinnegokominiarza.SkręciłwlewonaCharing
CrossRoad,przeszedłprzezShaftesburyAvenueikawałekdalejzauważyłksięgarnię„Foyles”.Tknęło
goiwszedłdośrodka.Godzinabyłacoprawdapóźna,alesklepwciążjeszczedziałał.Zaladąsiedziała
dziewczyna.Podszedłdoniej.

-Czymmogęsłużyć?
-MaciejakieśksiążkiMike’aLongshotta?
-MikeLongshott...-powtórzyła.-Sekundkępoproszę.
Sięgnęłapogrubykatalogizaczęłaprzerzucaćkolejnestrony.
-ChodzimioserięzOsamąbinLadenem-dodałJoe.
Dziewczynauniosławzrok.Zamknęłateczkę.Grymaszniesmaczenia.
-Ach,te.
-Macieje?
-Nieprowadzimytegorodzajuksiążek-odparła.-Proszęspróbowaćposąsiedzku.
Joespojrzałwstronę,wktórąmierzyłpalec.Pokazywałamudrzwi.
Zmagającsięzpoczuciemdéjŕvu,wyszedłzksięgarniiruszyłdalej,przemierzająclondyńskie

ulice,przyglądającsiętwarzomnocnychprzechodniów,wiedząc,żejestobserwowany.Docelumógł
dotrzeć,idącprostopoShaftesburyAvenue,lecz,chcącichzdenerwować,wybrałinnądrogę.Wtym
Londynieniebyłokamer,bylijednakukryciobserwatorzy.NaSt.Gilesskręcił,zdalaodnieobecnej
szubienicy,iprzeszedłpoHighHolborn,czującnaplecachcorazbardziejintensywnespojrzenia
śledzących.

StacjametraBritishMuseumnieistnieje.
Aleistniała,dawniej.
„ŚledziłemichażdoHolborn.Znowuzniknęli”.
Wmiejscu,gdzieHighHolbornkrzyżujesięzBloomsburyCourt...
Sprawdziłtopodrodzez„Dog&Bone”.Wksięgarnispecjalizującejsięwtematycekolejoweji

transportowej,jednejztych,jakiemożnaznaleźćwyłączniewLondynie.

Właścicielposiadałarchiwumsetekwypełnionychgodzinamiprzyjazduiodjazduzeszytów,

zapisanychpodczasdługichdnispędzonychnazamglonychperonach.StacjametraBritishMuseumnie
istnieje,aleistniałaprzedwojną.„Podobnobyłanawiedzona”-dodałksięgarzszeptemiwybuchnął
śmiechem.Ponoćnadolekryłasięegipskamumia.Ponoćnadolekoczowałoplemiękanibali.Wczasach
wojnysłużyłajakoschron.Jakoposterunekwojskowy.Jakodomgrupyuchodźcówzwojny,októrejnikt
niesłyszał.WchodziłosiętamzHighHolborn,alebudynekjużnieistniał.Zostałyjedynietunele...

BiuraTowarzystwaBudowlanego.Pubzzamkniętymiokiennicami.Nazapleczumałedrewniane

drzwi,zamkniętenaklucziniepozorne,naznaczonesłojamidrewnoiobłażącapłatamizielonafarba.
Niecodalejgranatowapolicyjnabudkatelefoniczna,pusta,zezgaszonymświatłem.Joepodszedłdo
drzwi.Ktośusunąłznichklamkę.Przypatrzyłsię.Czułwzbierającądokołaciszę.Cojestzatymi
drzwiami?Mógłzawrócić,odejść.

Odpowiedziczekałypogrzebanepodziemią,wnieoznaczonychgrobach.Odetchnąłnocnym

powietrzemLondynuikopnąłdrzwi.Deskiposzływdrzazgiiwpadłydowewnątrz,odsłaniając
ciemność.Joeruszyłprostowmrok.

Piekłojestopuszczonąstacją
Drogawdółpokamiennych,porośniętychśliskimmchemstopniach.Zippotrzymanewwyciągniętej

dłoni,rzucająceświatłonakruszącesię,pokrytewiekowymigraffiticegły.

Przezmomentpomyślałomężczyźniewbobrowejczapiezlampąwdłoni,otejpostacize

śmiertelniebladymobliczem,schodzącejpowspaniałychschodach.Głębiejigłębiejpodpowierzchnię.
Ciężarubitejnadgłowąziemi.Wdół,kurównemupodłożu:peron.NadalmiałzesobąpistoletMo.
Ściskałgowdłoni,wdrugiejmiałzapalniczkę,płomyktańczył,cieńkończyłsiętużprzystopach.Nagle
wciemnościrozległsięgłos,lodowatyniczympodziemneźródło.

-Ach,panPrywatnyDetektyw-usłyszałJoe.-Niepowinieneśbyłtuprzychodzić.
Joeprzystanął.Zgasiłpłomień.
-Wszyscymitopowtarzają-odparł.
Niewidocznywłaścicielgłosuroześmiałsię.Joeusłyszałszelesticośotarłosięojegostopę.Tutaj

sąszczury,pomyślał.

Wtymiteczworonożne.
-Ci,którzyschodząpodziemię-podjąłgłos-niezawszewracająnapowierzchnię.
Niebyłtodżentelmenwkraciastejkoszuli.Ktośinny....
Ukradkoweporuszeniezajegoplecami.Musieliprzyjśćzanimposchodach,ciktórzyobserwowali

gonaulicach.Joeostrożnieprzesunąłsięwbok,wyczułramieniemścianę.

-Ładnietuuwas-rzucił.
Ktośsplunął.
-Wytrwałyjesteś,panieJoe,muszęciprzyznać-pochwaliłgłos.-Wtwoimzawodzietozapewne

przydatnacecha.Takmisięwydaje.

Joeruszyłostrożnienaprzód.Cośpobiegło.
-Izawzięty.Atojużniejestdokońcapomocne.Niemóczobaczyćtego,comasięprzedsobą...
Wtejchwiliniewidziałzupełnienic.Kierowałsięsłuchem.Zanimstąpałydwieparystóp,

blokującdrogęucieczki.Głosbyłzprzodu.Jakwielujeszcze?Zatrzymałsię.Słowazdradząimjego
położenie,ale...

-OsamabinLaden-rzucił.
Wciemnościztyłuktośzaklął.Joeniezrozumiałsłów.
-Cochcecieodnaleźć?-zapytałJoe.Wróciłodoniegowspomnienieporannejrozmowyzjednymz

tychfacetów.-Twarzwchmurach?

-Próbujemy-odpowiedziałgłos,któryprzestałbyćlodowaty;terazpobrzmiewałwnimgniew-

odnaleźćraj.

-Czydotegoprzypadkiemnietrzebanajpierwumrzeć?-zauważyłJoe.
-Owszem.Idokładnieotochodzi.
-GdziejestOsamabinLaden?-spytałJoe.
-Nietutaj-odpowiedziałmuzprzoduktośinny.Mężczyznawczarnychpółbutach.
Tengłostrudnobyłozapomnieć.-Mówiłemciwcześniej,nieróbproblemy.-Wydawałsięszczerze

zaskoczony.-Dlaczegotyrobiszproblemy?Terazcięzabić.

-Wtakimraziezaczekamnawaswraju-powiedziałJoe.Przypomniałomusięsłowo,którym

posłużyłasiędziewczynawParyżu.-WNangilimie-rzucił.Nazwakrainyleżącejpozatą-słowo
oznaczającemiejscezupełniegdzieindziej.Poczułochotęnapapierosaizwalczyłją.

-Dlaczegoonnietutaj?Dlaczegonieprzyjechać?-zapytałwłaścicielczarnychpółbutów.
-Cicho-uciąłpierwszygłos.Drugijednakniezamilkł.
-Ty,my,pójśćizrobić.Wykonaćplan.Aleplanzły.Gdzieraj?Dlaczegonieprzyjechać?
Ilekul?Jakwieluludzi?
-Możepiekło-stwierdziłmężczyznawczarnychbutach-możepiekłojestopuszczonąstacją.
-Zamknijsię-warknąłpierwszygłos.Idodał:-Możejesttutaj.
-MikeLongshott-powiedziałJoe.
Przesunąłsiękawałeknaprzód.Głosydobiegałyterazzmniejszejodległości.Dwajztyłunie

drgnęli.

-Tak-powiedziałpierwszygłos.
-Mogęgodlawasodnaleźć.
-Może.Niepowinieneśbyłtutajprzychodzić.
-Ajednakprzyszedłem-skomentowałJoe.
-Tak-powtórzyłgłos.-Szkoda.
Joeprzykucnął,chwyciłpistoletoburącz.Usłyszałprzedsobągłośneszuranie,ktośprzesuwałcoś

ciężkiego.

-Zabićgo-rozkazałpierwszygłos.
Pstryknięcie.
Ożyłyżółteświatła,oślepiłygoiwypaliłzzamkniętymioczami,sugerującsiędźwiękiem.
Trzaskiwystrzałów,niejego.Przetoczyłsię,odwrócił,znównacisnąłspust,raz,dwarazy.Coś

uderzyłogowramięipchnęłonaziemię.Krewłomotałamuwuszach.

Cośmetalowegoupadłozbrzękiemnaziemię.Joeotworzyłoczy,zamrugał,bypozbyćsię

wywołanychostrymblaskiemłez.Leżałnaperonie,mężczyznaprzednimchwiałsięnaskrajutorów.Na
jegooczachobcyrunąłnaprzód,kustarymszynom.Gdywnieuderzył,jegociałozniknęło.

Joeponowniezamrugał,wzrokprzyzwyczajałsięjużdoświatła.Bolałogoramię,niemógłnim

ruszyć.Zbadałjezdrowąrękąikiedyjącofnął,zobaczyłnapalcachkrew.Zprzodumężczyznaw
czarnychpółbutach,rozciągniętynaperonie,stopysterczałypionowo.Joepodparłsięramieniemiwstał.
Podniósłupuszczonypistolet.Podszedłdoleżącego.Zdziurywjegopiersitryskałakrew.Oddychałz
trudem.Joeprzyklęknąłobok,położyłrannemudłońnaczoleiwygładziłwilgotneodpotuwłosy.
Mężczyznawczarnychpółbutachotworzyłoczy,skupiłjenaJoem.Poruszyłustami,ułożyłysięnakształt
uśmiechu.

-Tojazaczekamnaciebie-wyszeptał-winnymraju.
Zarazpotemzniknął.Joepodniósłsięiobrócił.Przezmgnienie,tużzanimzgasłyświatła,zobaczył

dwiekolejnekałużekrwi,wmiejscugdziewcześniejczekalimilczącyobserwatorzy.

Ignorującból,wyciągnąłpapierosy,wytrząsnąłjednegozdrowąrękąiwsunąłsobiedoust.Paczkaz

resztązawartościspadłanaperon.

Wciemnościgrobowcapojawiłsiępłomieńzapalniczki,maleńkiiroztańczony.
Zapalił,wypuściłdym.Przezdługąchwilęstałwbezruchu,niewidzącniczego.
Wreszcieruszyłpowoliwstronęschodówiczystej,oświetlonejnocy.
Barwysińca,granatowewśródczerni
Ulicznelatarniewróżyłyblaskiemrzucanymnaciemnyasfalt.Krwawewnętrzności,zwierzęce

kościwnajróżniejszychkształtach,grzechocząceirozsypane,przepowiadająceprzyszłość.Apowyżej
chmury,bezgwiezdnanoc,niewidocznyksiężyc.Takimiulicamimusząchodzićludzie.Joezmierzał
tropemjelit,wonistarejkrwi,czującwustachposmakrdzy.Jużnapowierzchni,oddychałświeżym

powietrzem.Wjegogłowie:samolotywbijająsięwbudynki,eksplodująautobusy,pociągihamująz
piskiemkół,całysystempublicznejkomunikacjiśmierci.

Nagórzerękabolałamniej.Obejrzałjąwblaskulatarniiniemalwybuchnąłśmiechem-pocisk

ledwiegodrasnął.Oderwałzkoszulipasmotkaninyiopatrzyłnimranę.Nadolewszystkowydawałosię
gorsze.Bólrównieżniebyłnieznośny.Złenatomiastbyłocoinnego.

Zostawiłtamczterechludzi.Potrzebowałsięnapić.Potrzeba:dźwięk,muzyka.
Potrzeba:życiedokoła.Zamiasttegowciążwędrowałpoświecieczerniibieli.Pasmacienia

przecinałycochwilajegotwarz.Swądkrwizatykałnozdrza.

St.GilesCircus,prawieżadnychsamochodów-wydałomusię,żewidzikołyszącychsięnawietrze

wisielcówzdawnychczasów.SohoSquarepusty,milczący-wysokiewyciszonebudynkispoglądały
obojętnieswymioknami.

Joezapaliłkolejnegopapierosa,oparłsięoczarnedrzewoizasłuchałwciszę.Gdzieśwoddali

światełko-nagabujące,barwysińca,granatowewśródczerni.Zostawiłczterechludzi.

Mgła:naulicy,wjegogłowie.Wilgotna,słodka,lepkawoń.Mężczyznawbobrowejczapieniosący

wciemnościlampęoświetlającąwyłączniejego.Niebieskieświatłowzywało.Joeposzedł.

Przezopustoszałeulice.Noctoporaumarłych.Pociągiwracająśpiesznieposzynachdodomu,

chwytającwswąsierśćkłębymgły.Kloszelatarnirzucająnieprzyjemnespojrzenia.

Nocnaciszadajeulgęniespokojnymcieniomibezdomnymwłóczęgom.Nocnywiatrprzynosiżywy

chłód,latarnieodmierzająupływającelata.

Wypuściłzustrozedrganypióropuszdymu.Zostawiłczterechludzi.Aletytamniezostałeś.Szukają

cię,szukającięwszędzie.Tyjesteśtajemnicząrękąiskalpelem,dziękiktóremuguzzostaniewycięty,
chorzyzostanąuleczeni,złonaprawione,aświatrazjeszczepotoczysięwłaściwymtorem.

Zostawiłczterechludzi.Jedenwciążczekałprzednim,zawszegdzieśprzednim.
Niebieskieświatełkowzywa,jużniedaleko.Bógmieszkawchmurachjakdym,madługąszarą

brodę,pomyślałJoe.

Nieczułsiędobrze.Nocąsamotnośćdajesięweznakipodwójnie.Pomyślałodługichnocach

polarnych,osamobójstwachmieszkańcówIslandii,zadrżał.WyciągnąłzkieszeninotesMo.Ostatnia
notatka,stronasiódma,usamejgóry:„Znalazłemich”.Joewziąłdorękipióroiprzekreśliłtesłowa.

Światłoprzednim,zupełniejakzwiastującabezpieczeństwolampapolicyjnejbudkitelefonicznej.

Niemiałpojęciagdziejest-gdzieśwlabirynciebezimiennychulic.Zjednejstronyksięgarniaze
świńskimiksiążkami,podrugiejsklepmonopolowy,obalokalezamknięte.Obwieszczajątotabliczkina
zakurzonychwitrynach.Zamkniętedrzwi,niebieskieświatłonadnimi,niczymkropkawieńczącadługie
zdanie:„BlueNote”.

Wizytówkawkieszeni.Dziewczyna-jegoklientka.IdentycznawizytówkawpłaszczuMo,notkaw

dzienniku.Joezapukał.

Uchodźcy
Kratkawdrzwiachodsunęłasięnabok.Zwnętrzaprzyjrzałymusięczyjeśoczy.Joeusłyszałnikłe

dźwiękijazzowejmelodii.Głoszciemności:

-Czegochcesz?
Joe:Napićsię.
-Znamcię?
-Raczejnie-wydmuchnąłdym,prostowkratkę.
Zwnętrza:Kurwa.-Ikaszel.
-Wpuściszmnie?
-Tylkodlaczłonków.Spadaj.
Joe-notesMo-przypomnienie:„SpotkaniezR.wBN.”.
-ChcęsięzobaczyćzRickiem-powiedział.

Cisza,westchnienie.
Głos:WszyscyprzychodządoRicka.
Joe:Noicoztego,kurwa?
Kratkasięzamknęła-drzwistanęłyotworem.
Joewszedłzapróg.
Wśrodku:stoły,długibar,niewielkascena.Przyćmioneświatła.Bębniącywklawiszepianista.

Melodiaznajoma,choćnieumiałprzypomniećsobietytułu.Krzesłaprzystolikach-

zajęte.Wpółmrokutrudnobyłoprzyjrzećsięobliczomdokładniej.
Głosprzyoblekłsięwkształt.
-Tonieładnietakdmuchaćludziomdymemwnos.-Dużatwarz.Głębokoosadzoneoczy.Patrzące

naJoegoznaganą.-Mamastmę.

Joe:Wtakimrazieniefortunniewybrałeśzawód.
Mężczyznazakasłał,położyłdłońnaramieniuJoego,ścisnął.Joesyknąłprzezzęby.
-Niemędrkuj,takichniktnielubi.
-Postaramsięzapamiętać.
-Nalegam.-Dłońzwolniłauścisk,poklepałapoplecach.Siłauderzeniapchnęłagonaprzód,wgłąb

sali.-Rickjestusiebiewbiurze,niedługozejdzie.Tymczasemkupsobiedrinka.Niedługozaczniesię
częśćartystyczna.

-Dzięki-wymamrotałJoe.Podszedłdobaru.Przystołachsiedziałyniemepostacie:szklaneczki,

papierosy.Oczekiwanie.

Pasażerowiewlotniskowejhali,niewybierającysiędonikąd,pomyślał.Wpomieszczeniuniebyło

anijednegozegara.Zupełniejakbyczassięzatrzymałizostałtuzakonserwowany.

Zabarem:wysoki,chudyfacet.
-Copodać?
-Podwójnąwhisky,bezlodu.
-Widzę,żemamdoczynieniazpotrzebującym.
Joenieskomentował.
-IcafeAmericain-dodał.
Barman:Tozwykłaczarnakawa,prawda?
Joe,zmęczony.
-Poprostuminalej.-Położyłgotówkęnakontuarze.
Barmanzwinąłpieniądze.
Whiskyzapłonęłamuwżołądkuniczymrozlananamorzuropa.Kawabyłaczarnaigorzka:znów

ropa,gładkaiciemna,powstałazezgniłychkościprzedstawicielimegafauny,wymarłychnadługo,zanim
narodziłsiępierwszyczłowiek.

-Mógłbyśtymnapędzaćsamochody.-Joewskazałnafiliżankę.
-Niebędęsięspierać.-Barmanuśmiechnąłsięszeroko,mówiłznieznacznymrosyjskimakcentem.
Joewzruszyłramionami,obróciłsięnastołkuiprzyjrzałsiedzącymwklubiewidzom.
Skojarzenia:manekinywsklepowejwitrynie.Nie,nietak.Aczkolwiekbyłownichcoś

niewłaściwego.Pasmacieniapadałynauniesione,wyczekującetwarze.Wyrazprzedłużającegosię
oczekiwania,wpatrzonewdaloczy.Niedokońcadopasowaneubrania.

Skojarzenie,myślopowalonymdrzewie,owydartychspodziemikorzeniach-bezradnie

sterczącychwpowietrzu.Oczekującyludzie-wyglądalijakbynietutajbyłoichmiejsce,anitutaj,ani
nigdzieindziej.

Uchodźcy,pomyślał.
Pianistaśpiewałomiłościichwale-piosenkanaglesięurwała,klawiszewybrzmiaływnicość.
Barman:Terazona.

W„BlueNote”zapadacisza.Światłaprzygasłyjeszczebardziej-pojedynczalampa,padającyna

scenęstożekświatła.

-Dolewaj...-Joewskazałnawhisky.Kolejnepieniądzewylądowałynabarze,leczbarmanjużgo

niesłuchał.

Pianinoznowuzagrało,ucichło.
Joeczekał.
Pojedynczydźwiękgitary,zawieszonywpowietrzu.

OvertheRainbow

Nascenęopadładelikatnamgiełka.Dyszewsuficieotworzyłysięniczymkielichykwiatów.Polała

sięwoda-mżawka,deszczyk.Światłowyławiałokażdąpojedyncząkroplę,rozbłysłosetkamimaleńkich
tęczy.Zobaczyłją.

Weszłanascenę,wielkieoczy,ciemnewłosyispiczasteuszy.W„BlueNote”zapadłacisza

podobnadomilczeniapustego,wyczekującegogrobu.Dziewczynaniepatrzyłanasłuchaczy.Na
podwyższeniu,jakbymagicznie,zmaterializowałsięstołek.Joeprzyglądałsięjejnawskrośmgły,
widziałjąwstrudzeskupionegoświatłaicośzabolałogowśrodku.

Wyciągnąłrękęposzklaneczkę,alesięzawahał.Dziewczynausiadła.Gitarabyłajasna.
Trąciłakilkastrun.Przyjednymzsąsiednichstolikówktośwestchnął.
Zaczęłaśpiewać.PotemJoeniemógłsobieprzypomniećjejśpiewu,słów,muzyki,którazawodziła,

zgrzytałamuwzębach,szlochała,jakbymalutkieludzikizmaciupkiminożamirozkrawałymuodśrodka
jelita.Kobietaśpiewałaomiejscuponadtęczą,jejpalcewyczarowywałyzestrunsmutek,aczkolwiek
niebyłotakiejpotrzeby:touczucieitakpanowałodziśwnocynawidowni,muskałolodemkarki
emigrantówipewnegosamotnegodetektywa,któregodłońzamarławpowietrzunadszklanką.
Dziewczynaśpiewałaomiejscu,gdziechmurysąodległe,aśpiewając,otworzyłaoczyispojrzaław
stronębaru,zauważyłaJoego,onspojrzałnaniąiludzikiznożykamizaczęłypracowaćzezdwojonąsiłą,
dźgającimamrocąc.Śpiewałaomiejscupozatęczą,doktóregoniemogłasięudać,lubskądniemogła
wrócić.PrzyglądałasięJoemuprzezwarstewkęwody,ajejpalcenastrunachstanowiłyintymne
przypomnieniechwil,któreznał,zupełnieichniepamiętając.Śpiewałaomiejscuponadtęczą,odległym,
aprzecieżtakbliskim,takbliskim,żeniemalwystarczyłowyciągnąćrękę.Śpiewała-takmyślał-dla
niego,prosiła,byjąodszukał.

Powszystkimwidownięoplotłacisza,niczymwyciągniętazgłębinmorzasieć,unoszącazesobą

niemesrebrnołuskieryby.Dziewczynaopuściłarękęiostatniedźwiękistrunzamarływpowietrzu
niedokończone,nadługąchwilę.Wreszciewstałaizniknęłazakulisami,asztucznydeszczustał.Na
powrótzapłonęłyświatłaidłońJoegodokończyłaswąpodróżdoszklaneczkiichwyciłają.Wychylił
alkoholjednymhaustem.Paliłygooczy.

-Awięctotyjesteśtymdetektywem-rozległosięzajegoplecami.
Odwróciłsię.
-JestemRick-przedstawiłsięmężczyzna.Miałnasobiebiałąwieczorowąmarynarkę.
Paliłpapierosa.
-Jestempijany-odpowiedziałJoeiRicksięroześmiał.
-Podobałcisięwystęp?
-Nie.
Rickskinąłgłową.
-Wnaszejokolicyciężkoczasemojoiedevivre.

***

-Apanusiężyciepodoba,panieRick?
-Dawniej,owszem.
Znówrozległysiędźwiękipianina.Podjętorozmowy,choćtychprzezcałyczasbyłoniewiele.

Barmanprzyniósłbutelkę,szklankęibezsłowapostawiłjeprzyRicku.RickdolałdonaczyniaJoego,
napełniłwłasne.

-CopanuwiadomoośmierciMo,panieRick?

Brakreakcji-lekkiuśmieszek,kręcącasięlekkogłowa.
-Mówiłemmu,żebydałsobiespokój.Nieposłuchał.Umarłraz,dwarazy,dlakogotoma

znaczenie...

-Dlamnie.
-Wtakimraziejesteśgłupcem.
NatoJoenieznalazłodpowiedzi.Zmilczał.
-PanieRick,acopanwieoWężowychGłowach?
-Żenieistnieją.
-NawetMikeLongshott?
Trafienie.UśmiechRickazniknąłbezśladu,jakzniknęłyzwłokiMo.
-Zapomnijotym,detektywie.Przestańuganiaćsięzatęczami.
Myślodziewczynie,nagłeibolesnepragnienie,byzniąporozmawiać.
-Wiesz,gdziemogęgoznaleźć?
-Nie.
-Cośzaszybkotopowiedziałeś.
-Botaksięskłada,żetoprawda.
Przeczucie,Joepostanowiłmuzaufać.
-Alesamteżpróbowałeśsiętegodowiedzieć.
-Jazanikogonienadstawiamkarku,detektywie.
-Coznalazłeśw„TheCastle”?
Widocznareakcja-Rickzbytmocnościsnąłszklaneczkę.Popiółzjegopapierosaspadł
napodłogę.Drżenieręki.
-Nic.
-Acochciałeśznaleźć?
-Czegotywłaściwiechcesz,detektywie?
-Odpowiedzi-odparłJoe.
Rickpodniósłszklaneczkę,odzyskałuśmiech.
-Awięc,zaodpowiedzi.
-Dlaczego?-zapytałJoe,kiedyjużsięstuknęli.
-Codlaczego?
-Pocotowszystko?-Wskazałręką,obejmującgestemcałe„BlueNote”,barmana,klientów,

pianino.

Rickwzruszyłramionami.
-Każdyczegośpotrzebuje-odparłiwstałzmiejsca.
Ktośgłośnozałomotałdodrzwi.
Ricksięspiął.
-Przepraszam.
Joeruszyłzanimdodrzwi,poczułdłońnaramieniu.Przystanął.
Ledwiejąwidział.Zarys,sugestiasylwetki.
-Joe...-powiedziała.Ityle.
-Wciążjeszczepróbuję-szepnął.
Chybasięuśmiechnęła.Przelotnie.Nachyliłasiękuniemu.Wrażeniewargdotykającychjegoust-

zamknąłoczy.Kiedyjenapowrótotworzył,dziewczynyjużniebyło.

Głośneuderzeniadodrzwi.Niepokójgości.Rickpodszedłdoniegoenergicznymkrokiem.
Rick:Musiszstądiść.
Joe:Dlaczego...?-Niedokończonepytanie.
Rick:KSZ.Niechcęichtutaj.

-Czegochcą?
Spytał,leczznałjużodpowiedź.
Rick:Ciebie.
Znówukłucieinstynktu.Pytanieprostozmostu.
-Maszznimiukład.
Rick,zły:Poprostupróbujęsobieradzić.
Joe:Wiem,zanikogonienadstawiaszkarku.-Lekkiuśmieszek.
Rickzdzieliłgopięściąwtwarz.
Joezatoczyłsięwtył,poczułsmakkrwi.
Rick:Wynośsięstąd.Tylnymwyjściem.Chodźzamną.Szybko.
Joeposzedłzanim.Niewielkiedrzwizabarem.Podrugiejstronieciasnykorytarzyk,pusty.Jedyne

światłopochodziłoodstojącychnazewnątrzlatarni,kratywoknach,krzyżującesięwpomieszczeniu
cienieprętów.Jeszczejednedrzwi,pokójrówniepustyjakkorytarz,kulisybaru-bezaktorów,bez
rekwizytów.Iznowudrzwi,znowukorytarz-iostatnie,otwierającesięnaalejkę.Kosze,wktórychnie
byłośmieci,graffitinamurach-„Pewnegosłonecznegodnia,spotkamysięznowu”.

-Idź-rzuciłRick.Joeodwróciłsięizobaczyłjegopostaćwdrzwiach.-Zarazsięprzebiją.Nie

mogęichpowstrzymać.Uciekajjaknajdalej.

Joe:Dlaczegomipomagasz?
Rickpokręciłgłową:Niepotrzebujękłopotów.Takbędzienajprościej.
Joe:Nierobiszsięczasemsentymentalny,co?
Rick:Wynośsięijużtuniewracaj.
Joepuściłsiębiegiem.Wblaskuksiężycajegocieńpadałnabrudnoszareścianybudynków.

NapadnaFrithStreet22

Musiałsięwkońcudowiedziećimiałjużplan.Możeniebyłtoplanwyjątkowodopracowany,ale

taki,którypowinienzadziałać-wkońcuJoenabrałjużdzisiajtrochędoświadczenia.Pozatym,planmiał
tęzaletę,żebyłprosty.AJoemiałtęzaletę,żenosiłprzysobiepistoletMo.Zlufywciążdolatywałlekki
zapaszekprochu.DotarłnaFrithStreet-podługiejwędrówce,gubiącsięcochwilawlabiryncie
ciemnychuliczek.Naszczęście,OldComptonStreetiFrithStreetnadalbyłyoświetlone,aludzie
siedzielinazewnątrz,popijalikawęipiwo,słuchalimuzyki.ŚmialisięitendźwiękwydałsięJoemu
obcy.RuszyłprzezFrithStreet,skręciłprzeddrzwiami„TheCastle”,nacisnąłprzyciskdomofonui
zaczekał,wpatrzonywniebieskątabliczkę,upamiętniającąpierwsząwdziejachtransmisjętelewizyjną.

-Tak?
-MikeLongshott-rzuciłJoe.
-Chwileczkę,proszępana.
Momentoczekiwania.
Drzwistanęłyotworem.Tensamosiłekcopoprzednio,wzbytdrogimgarniturze,zwypchaną

pistoletempachą.

-Wydawałomisię,żeostatniowyraziłemsięjasno.Niejesteśtutaj...
Joeuderzyłgokolanem,raz,drugi,wyciągnąłderringera,trzasnąłnimwnosochroniarzaiułożyłgo

delikatnienapodłodze.

-Źlecisięwydawało-powiedział.Przeszedłnadpowalonym.-Próbujoddychać-dodałiwszedł

dośrodka.

Nagórzejadalniadlagości.Nadolebiblioteka,palarniaipoczta.Zakontuaremrecepcji

dziewczyna.Podniosłasię,zaalarmowana...

-Nieruszajsię.
Śledziławzrokiemruchylufypistoletu.Joezerknąłzanią-nieoznaczonedrzwi,udająceczęść

drewnianejboazerii.

-Cotamjest?
-Kuchniaipomieszczeniagospodarcze-odpowiedziała.
-Otwórz.
Podeszładodrzwi,pchnęłaje.
-Niezamykamyich.
-Wejdź.
Poszedłzanią.Służbowykorytarz,poplamioneściany,snującysięwpowietrzuzapachczosnku,

kubełzbrudnymimydlinami,zapomnianyprzedpierwszymidrzwiami.

-Cotammacie?
-Schoweknaprzyborydosprzątania.
Wzamkutkwiłklucz.Wśrodkubyłociemno,cuchnęłopłynamidomycia-bezokien,samotne

krzesło.

-Wyglądanawygodne-stwierdziłJoe.Wepchnąłdziewczynędośrodka,niezbytmocno,usłyszał

jeszcze„Ej,copan...”izamknąłzaniądrzwi.Niemiałwieleczasuizaczynałgojużmarnować.Jego
planniebyłanitrochęelegancki.Byćmożemógłtochoćtrochęzmienić.

Znalazłwrecepcjiukrytąszafkęiprzebrałsię.Marynarkaikrawat-szykownie.Osiłekdochodził

dosiebie.Joezaczynałmiećpowolidosyćbiciaodźwiernych.Ajednak.Walnąłfacetakolbąpistoletuw
tyłgłowy,zwysiłkiemwypchnąłgonazewnątrzizamknąłdrzwi.

Doschodów.Nadole:boazeria,eleganckieaksamity,miękkieświatło.Mężczyznawsłużbowym

uniformie.

-Proszępana,wstęptylkodlaczłonków...
-Właśniesięzapisałem-odparłJoeizmaterializowałniecogotówki.
Mężczyznadałsięprzekonać.
-Zawszeprzyjemniepowitaćnowychczłonków,proszępana-powiedział,dematerializując

pieniądze.Joeuśmiechnąłsięszeroko.

-Gdziejestpoczta?-zapytał.
Facetwskazałpalcem.
-Prostoinalewo-wyjaśnił.-WtejchwilidyżurmaMillie,proszępana.
-Dzięki.
Joeruszyłwyciszonymkorytarzem.Energiidodawałymunerwy,poczucie,żecośdobiegakońca.

Brzększtućców,podzwanianie,hukstrzelającegokorka,śmiech,rozmowa.

Czułsięjakintruz,zupełniesłusznie.Nakońcukorytarzaskręciłwlewo-niewielkasalka

pocztowa,zaladąsennapanienka,przyotwartychdrzwiachczerwonaskrzynkaRoyalMail.

-Millie-odezwałsięJoeidziewczynagwałtownieotworzyłaoczy.
-Słuchampana?
-NaimięmiMike-powiedziałiuśmiechnąłsięprzyjaźnie.-MikeLongshott.
Zauważyłreakcjęwjejoczach.
-Proszępana,ja...
-Rozumiem,żemaszdlamniekorespondencję?
-Słucham?Nie,proszępana.
-Jakto?
Zrobiłazmieszanąminę.
-Cóż,panawłasnepolecenia...-wyjaśniła.
-Oczywiście.Byćmożeskorojużtutajjestem,trzebabędzietezasadyzmienić.
Podniesionegłosywoddali.NadgłowąMilliewisiałzegar-tykaniedoprowadzałoJoegodoszału.
-Czymożeszpowtórzyćmojedotychczasowezalecenia?
Kolejnaporcjapieniędzyzmaterializowałasięjakbyzasprawąmagii.
-Tozadodatkowykłopot-wytłumaczył.
Dziewczynanaglesięrozpromieniła.
-Muszęprzyznać,żebyłammocnozaintrygowana.Niesądziłamnawet...
-Żemniezobaczysz?
Potaknęłaskinieniem.Niepowiedziałjej,żeuczucieodbiłosięechemgłębokowjegoduszy.Głosy

corazbardziejdonośne-corazbliższe.

-Więcmojepolecenia...?-zaczął,czekając,bysamawypełniłapauzę.
-PieniądzezParyża,odpanaPapadopoulosamiałybyćprzekazywanenaopłacanieskładek

członkowskich-wyrecytowałaradośnieMillie.-Wszelkiepytania,listyodwielbicieli,prośbyitak
dalejnależyprzesyłaćpanuPapadopoulosowi,do...

-Paryża?
-Tak.
Itakwkółko,pomyślałJoe.Wyjątkowoprzemyślnysystem.Kolejnaślepauliczka.Cowięcej,Papa

Dsporoprzedemnązataił.

-Aterazmaszdlamniejakieślistyodfanów?
-Niestety,panieLongshott.
-Acośostatnioprzyszło?
-Tylkoto,niezdążyłamjeszczeodesłać.
Wręczyłamukopertę.ZnaczekzeStanówZjednoczonych,stempelzdatąsprzeddwóchtygodni.Joe

wsunąłprzesyłkędokieszeni.

-Wzasadzie-powiedział-niepotrzebujęjednakniczegozmieniać.Świetniesięspisujesz,Millie.
Zarumieniłasię.
-Czy...mógłbypan?-Spodbiurkawynurzyłasięksiążkawmiękkiejoprawie-przetartaokładka,

pozaginanerogi.Misja:Afryka.

Joe:Jeststądmożetylnewyjście?
Millie:Tak,tutaj.
Wkorytarzutupotbiegnącychstóp.Joezamknąłdrzwi,przekręciłkluczodśrodka.
-Kłopotzrachunkiem-wyjaśniłiwzruszyłramionami.Pióronaladzie.Otworzyłksiążkęnastronie

tytułowejinapisał:„DlaMillie,którabardzomipomogła”.Podpisałzamaszyście-„MikeLongshott”.

Pukaniedodrzwi.
-Proszęzamną-powiedziałaMillie.Otworzyłatylnedrzwi,wprowadziłagodowąskiego,

służbowegoprzejścia,przeszładokońca,otworzyłastalowedrzwiprzeciwpożaroweiwpuściłado
wnętrzanoc.

-Dowidzenia,panieLongshott-pożegnałasię.
-Dowidzenia,Millie.Dziękuję.
Wuśmiechudziewczynypojawiłasiętęsknota.
Joewyszedłiciężkiedrzwizamknęłysięzanimzdźwiękiemprzypominającymuderzeniebębna.
Złożonawharmonijkękartka
Usiadłnaławceinocpopłynęładokołabłyskawicznie,rozmazującsięwpędzie.
Dobrzebyłotakposiedzieć.Znalazłsięukresudrogi-niemiałjużprzedsobątropu,niemiałdokąd

sięudać.Poczuciewolnościprzyprawiłogoozawrótgłowy.Oparyopium,alkohol,nikotynaikawa
toczyływjegocieleepickiepotyczki.Gdyzamknąłoczy,poczuł,żespada.Poniżejziałaciemność.
Chciałdaćzawygraną,runąćwtęotchłań.Kiedyrozwarłpowieki,ujrzałoderwaneobrazy:dziewczyna
nascenie,skrywającajejtwarztęczowazasłona;teninnyLondyn,któryprzelotnieodwiedziłiktórymu
sięniespodobał;Rickztwarzą,naktórąopadałycieniekrat;facetzKSZopowiadającyoopium,
mieszającykawę;MadamSengmuskającapoliczkiJoego,jejwilgotneoczy;pustebiuroMo,rządksiążek
napółce,stojącychniedbaleniczympartyzancinadefiladzie;kobieta,zktórąrozmawiałnalotniskuw
Bangkoku,wypatrującanatablicylotu,którymiałnigdyniewystartować.

Dohoteluniemógłwrócić-ludziezKSZnapewnotamnaniegoczekali.Wyśledziligow„Blue

Note”-otrzymałjużdwaostrzeżenia,oddobregoglinyiodzłego-niesądził,bynadeszłotrzecie.

MógłpoleciećzpowrotemdoWientianu.Teraztomiastowydawałosiębardzoodległe-upalne,

suchemiejsce,przekształconeprzezporędeszczowąwbujnytropikalnyogród,zakurzoneulice
zamiecioneciężkimikroplamiulew,bitepoboczazmienionewrzekibłota,przejrzewającebakłażany,
moskityzbierającesięwokółrynsztoków,byprzekazaćsobieświeżeplotkiizarazkimalarii.Wciążmiał
przysobieczarnąkartękredytową,mógłpojechaćdokądkolwiekzapragnął.

Dokądkolwiek,aleniemogęwzleciećponadtęczę,pomyślał.Amożetopomyłka.
Możepiosenkapostawiłaproblemnagłowie.Możekłopotstanowiłwłaśniepowrótzmiejsca,w

którymchmuryzostajądalekoponiżej.Czasaminiemożnawrócićdodomu,przemknęłomuprzezmyśl.
Zawszelkącenęchciałtęsprawęrozwikłać,todochodzenienadawałomukonkretności,kształtu,tła,
scenariusza.Mógłudaćsiędokądkolwiekiwciążbyćnigdzie.

Mógłpróbowaćiszukaćodpowiedzinadniekieliszka,alenawettamożliwośćpowolisięprzed

nimzamykała.

Byłomużalwszystkichpobitychodźwiernych,wszystkichpobitychodźwiernychświataiżal

wszystkichzamkniętychnakluczdrzwi,żalwszystkichciemnychpomieszczeń,którychnigdyniezaleje
światło,żalwszystkichtajemnychzapisówwumyśle.NiemógłniepodziwiaćLongshottaza
wykoncypowanietejpocztowejpętli-oiletorzeczywiścieonjąwymyślił.Londyn-Paryż-Londyn,z
FrithStreetnaBoulevardHaussmannizpowrotem,niekończącasiępętlaukrywającawszystko,

niewyjawiającaniczego.

Amożenie,pomyślał.Możecośjednakwyjawiła.Wyprostowałsięnaławce.Wyjąłzkieszenilist,

któryodebrałwklubie.NaznaczkuStatuaWolności,datasprzeddwóchtygodni.Obejrzałkopertę,nie
znalazłnaniejnicszczególnego,rozdarłją.

Ześrodkawysunęłamusięnadłońzłożonawharmonijkękartka.
Rozłożyłjąnakolanach.Zacząłczytać.Zwróciłuwagęnaniewyraźnieodbitąmaszynowączcionkęi

przesadnąliczbęwykrzykników-zmarszczyłczoło,przeczytał,pokręciłgłową-roześmiałsię,lecz
śmiechnaglesięurwał.

Wartobyłospróbować.
Przecieżpozatymniemiałjużnicinnego.
Przeczytałrazjeszcze,poczymzłożyłkartkęjakpoprzednioischowałdokoperty.
Wstał.Pierwszepromienieświatłazmagałysięzszaro-czarnymhoryzontemniczymszarpiącykraty

więźniowie.Joeschowałlistdokieszeni,poklepałsięponiej.Znalazłkosznaśmieci,wytarłpistolet
Modoczystaiwyrzuciłgo.

Ruszyłwstronęodległego,wschodzącegosłońca.
Podróż

ListzAmeryki

Wstającyporanek,słońceniczymdalekalampa,niepewniezawieszonananiebie.
Padającydeszczzmyłmiasto,przydającszaro-czerwonymcegłomświadczącegoowitalności

pobłysku,powłokimchu.WcałodobowymsklepieJoekupiłkawę,styropianowykubek,czarna,dwie
torebkicukru,zapaliłdoniej-jakbywedlezaleceńlekarza.Papierosatrzymałdrżącąręką.

Wcześnierano,Londyn.WróciłnaEdgwareRoadpiechotą.Nadjegogłowąhuczałysilniki

stojącychwporannymkorkusamochodów.Odwiedziłfryzjeraidopierocootwartysklepześmiesznymi
rzeczami.Kupiłwszystkoczegopotrzebował-świeżeubranie,nowafryzuraikolorwłosów,założył
okulary-garnitur,teczka,cieniutkiwąsik.WkrawatwpiąłznaczekOksfordu.Nanadgarstkurolex,
ciężki,podrabiany.Przejrzałsięwsklepowejwitrynieiskinąłnieznajomemugłową.

-Poradziszsobie-zapewniłgo.Nieznajomypowtórzyłtesłowa,bezgłośnieporuszającustami.
Ostatniprzystanek-bank.Korzystajączczarnejkartykredytowej,wyjąłpieniądze.ListzAmeryki

spocząłwygodniewwewnętrznejkieszenigarnituru.Czarnątaksówkąnalotnisko,zakierownicągaduła.

-JajestemzBagdadu.Byłpankiedyś?
-Nie-odparłJoe.
-Pięknemiasto-podjąłtaksówkarzzwestchnieniem.-Kiedywrócę,zabioręzesobątakączarną

taksówkę.

Podróżtrwaładługo,ulicepełnesamochodów,słońcewciążzwysiłkiempróbowałowyjrzećzza

chmur.Strugideszczuspływałyposzybachtaksówki.Światpodrugiejstronietraciłostrość.

Budynkizczerwonejcegłystoickotrwaływśródspadającejzniebawody.
Sygnalizatorystateczniemigotałyświatłami.Uczniowieprzechodziliprzezjezdnię.Joeczułzapach

świeżoparzonejkawy,piekącegosięchleba,przyglądałsięwyrastającemunaulicachlasowiczarnych
parasoli.Listonoszezdeterminacjąmaszerowalioddomudodomu,niczymprzeszukującyokolicę
żołnierze.Niebieskowłosekobietyotwierałydrzwi,włączałyświatławschroniskachisklepach
charytatywnych.Joeopuściłnieznacznieszybę,wpuszczającdotaksówkiwońdeszczu,zamknąłoczy.

-Wmoimkrajupadazupełnieinaczejniżtutaj-oświadczyłkierowca.
Joenieodpowiedział.
Londynrozchodziłsięwokółsamochoduniczymzmarszczkinataflistawu.Centrumzostawilijużza

sobą.Niskiebudynki,piętroweautobusy,gdzieśdalekozabrzmiałszkolnydzwonek,gdzieśdaleko
zagrałykościelnedzwony,gdzieśdaleko,corazbliżej,pomrukiwałylądująceistartującesamoloty.

-Wmoimkraju-podjąłtaksówkarz-mamydużosłońca,nietakjaktutaj.
Joenieskomentował.WjechalinaHeathrow,gdziezobaczyłrojącychsięwokółzaparkowanego

odrzutowcamechanikówwniebieskichkombinezonach,stewardesywmundurkachczekającenaautobus
dosamolotu,dwóchludzizbierającychśmieci.

-Czućolej-powiedziałkierowcainaglesięuśmiechnął.-Zupełniejakwmoimkraju.
Joewciążmilczał.SamochódzatrzymałsięprzedterminalemiwysiadłzniegopanLaszlo.Rolex,

teczka,krawatzespinką,okulary,wąsy,błyszcząceczarnebuty.Zapłaciłzakurs.Wszedłdohalii
rozejrzałsięzafacetamiwczerni.Niezobaczyłanijednego,leczbyłpewien,żeniejestsam.

-Mogępanupomóc?
-Takąmamnadzieję.-PanLaszlouśmiechnąłsięipołożyłdłońnaladzie.Grubazłotaobrączkana

palcurozbłysławelektrycznymświetle.-InteresujemniebiletdoNowegoJorku.

Kobietasprawdziławkatalogu,przejrzałalistępołączeń.
-Mamwolnemiejscewnastępnymlocie.Zadwiegodziny.
-Doskonale-ucieszyłsiępanLaszlo.
Alewkrótce

Szukaligo,leczJoezniknął,aRichard„Ricky”LaszloniemiałzupełnienicwspólnegozKSZ,

czymkolwiekbyło.Idącdosamolotu,wciążtrzymającwdłoniteczkę(pustą,nielicząctrzechlśniących
nowościąpowieścioMścicielu,którekupiłnaEdgwareRoad,byzastąpićegzemplarzepozostawionez
koniecznościwhotelu.Czwartą,WorldTradeCenter,niósłwdrugiejręce).Deszczzelżał.Kiedyblade
promieniesłońcaprzebiłysięprzezkropelki,zobaczyłjąizatrzymałsię.

Stanęlipodstalowymbrzuchemsamolotu.
-Myślałam...-zaczęłaiurwała.Kierującsięimpulsem,Joeująłjązarękę.Miałazimnądłoń-W

„BlueNote”-dodała.-Wyszedłeś,aja...-Znówrozdzieliłasłowamilczeniem.-

Kiedytosięskończy?
-Muszęgoznaleźć-powiedziałJoe.-Muszęsiędowiedzieć.
-Tak...-zgodziłasię.
Zamknąłjejdłoniewswoich,spróbowałjerozgrzać.Byłylodowate.Spojrzałamuprostowoczy.

Niebyłpewien-wciążpadało-alewydałomusię,żedziewczynapłacze.

-Zostańzemną-poprosiła.
-Ja...
Nieznaczniepochyliłagłowę,oceniałago.Uśmiechnęłasięitenuśmiechdosięgnąłjejoczu.
-Wiem-przyznała.-Chcę,żebyśtozrobił.-Byłaniczymdzikiptak,któryprzysiadłmuna

ramieniu,gotówladamomentzerwaćsiędolotu.-Chcę,żebyświedział.

Cofnęładłoń.Joeopuściłręcewzdłużboków.Nadichgłowamiszumiałysilniki.
Odległyspikerwyśpiewywałwgłośnikunazwydalekichmiast.
-Muszęwsiąśćdotegosamolotu-powiedział.
-Boinaczejbędzieszżałować?-spytałaipokręciłagłową.Założyłauśmiechjakwoalkę.-Może

jeszczeniedzisiaj,alewkrótce?

Narazpoczułsięprzyniejniezręcznie.Oczydziewczynybyłyzbytjasne,zbytświadome.Ajednak

bałsięjąwypuścić,czuł,jakniewielebrakuje,byzniknęłabezśladu.

-Znajdęgo-obiecał.
-Ajaodnajdęciebie-powiedziała.-Zawszecięznajdę-dodałaiodwróciłasię.
Odeszławdeszcz.Bardzodługoodprowadzałjąwzrokiem,długopotym,jakzniknęłajużwśród

kropel.

Wreszciewspiąłsięposchodkachsamolotuidopierokiedyznalazłsięwklimatyzowanejkabinie,

uświadomiłsobie,żenowajeszczeniedawnoksiążka,którąmiałwręku,jestmokraiociekadeszczem.
Gdyzająłmiejsce,zacząłwachlowaćstronicami,suszyćje.Wyjrzałnapas,chciałjązobaczyć,ale
dziewczynytamniebyło.

Drugainwazja

Bagdadpłonąłjużwcześniej.
Trzynastegolutego1258rokuarmiaMongołówpodwodząHulagu-chanawdarłasiędomiasta,

grabiąc,palącimordując.KalifAl-Mustasimzostałzawiniętywdywanistratowanyprzeznajeźdźców,
dziękiczemukrólewskakrewniespadłanaziemię.Ogieństrawiłdoszczętniepałace,meczety,szpitalei
domymieszkalne.Zniszczonazostaławielkabiblioteka.Powiadano,żerzekaTygrysspłynęłaczernią
atramentu.

SiedemsetczterdzieścipięćlatpóźniejBagdadzostałzaatakowanyponownie.
Tymrazemzdobywcyprzybyliwczołgach,whelikopterachszturmowych,wodrzutowcach;

przywieźlizesobąinteligentnebombyipociskikierowane;sznursatelitówkomunikacyjnychi
szpiegowskichrozpostarłsięnaniebie-natejcienkiejmembranieoddzielającejZiemięikosmos-
niczymnaszyjnikzpereł.Przybylitoczyćwojnęzterrorem,wypowiedzianąpozamachu,którynastąpił
tysiącekilometrówstąd.

Zamach,niczymwspółczesnywidelec,miałczteryostrza.Dawniejtakżeiwidelcestanowiłypowód

świętejwojny.„Bógwjegomądrości"-napisałbezimiennyprzedstawicielKościołakatolickiego-
„dostarczyłnaturalnewidelcemężczyźnie-jegopalce.DlategojestdlaNiegozniewagą,żepodkładasię
sztucznemetalicznewidelce".Coprawda,tejkonkretnejwojnynierozpętanowimięwidelców,niemniej
atakzostałprzeprowadzonywimięBoga.Porwanoidoprowadzonodokatastrofyczterystatki
powietrzne,dwaznichwbiłysięwnajwyższebudynkiNowegoJorku.

Wzamachustraciłyżyciebezmałatrzytysiąceludzi.Zginęłarównieżdziewiętnastka

zamachowców.

DwalatapóźniejIrakzostałnajechany(porazdrugiwciągudziesięciolecia),akalifa-zwanego

terazprezydentem-pojmanoiostateczniezostałstracony.Został„zlikwidowany"naterenienoszącego
stosownądorolinazwęobozuCampJustice,wKazimiji,północno-wschodnimprzedmieściuBagdadu.
Jegoostatniposiłekskładałsięzkurczakazryżem,popitegogorącąwodązmiodem.Zapętlonanaszyi
linaprzyniosłamuśmierćogodzinieszóstejrano.

WedługszacunkówŚwiatowejOrganizacjiZdrowia,wpierwszychtrzechlatachinwazjinaIrak

zginęłostopięćdziesiątjedentysięcyjegomieszkańców.

Zamykamdrzwi

Niechciałmyślećośmierci.Nazewnątrzsamolotuziemiaustąpiłamiejscaciemnemuniebu,niebo

nieprzeniknionejwarstwiechmur,apodniąświtustąpiłpustejnocyusianejmaleńkimiświatełkami
zimnych,rozedrganychgwiazd,przypominającychdziurkiwrozciągniętymnadświatembaldachimie.Lot
zLondynudoNowegoJorkubyłwpewnymsensiepodróżąwczasie,powrotemzdniadonocy.Mokra
książkależałamunakolanach.

Wilgotnekartkizaczynałyzalatywaćnikłymzapaszkiemzgnilizny.Joemiałzaplecamitwarde

oparciefotela.Wkabiniepanowałmrok,paliłasiętylkolampkanadjegosiedzeniem.

Ziemiapodnimiobracałasiępowoli,nieuchronnie,pędzącjednocześniezniewyobrażalną

prędkościąprzezkosmos.Napokładziesamolotupodanojużkolację,posprzątanoponiej.

Nadaldawałosięwyczućwońodgrzewanegokurczaka,którawnozdrzachJoegomieszałasięz

zapachemmokregopapieru.Podobniejakkurczaki,powieśćwyglądałanamartwą,tekstzacząłsię
rozkręcaćzupełniebezsensu.Joespróbowałwyobrazićsobie,coczekaprzednimi,istwierdził,żenie
jestwstanie.StarałsięwyobrazićsobieNowyJork,leczmiastookazałosiętylkobrakiemwjego
umyśle,miejscemnamapieoznaczonymdziurą.Zdałsobiesprawę,żeniewiecojestprawdziwe,aco
nie.Niemiałpojęciagdziezaczynasięfikcja,akończyrzeczywistość.Wierciłsięnasiedzeniu,obracał
towjedną,towdrugąstronę,bezskuteczniepróbującznaleźćwygodnąpozycję.Odłożyłksiążkęi
przecisnąłsięmiędzysąsiednimifotelamiwalejkę,poczymprzeszedłwstronępodświetlonegoznaku
toalety.Podskarpetamiczułpokładsamolotu,palcejegostópczepiałysiętejpowierzchnijakbybyła
solidna,trwała:Joewcaleniebałsięlotu,tylkoponownegozetknięciazziemią.

Zamknąłsięwkabinie.Plastikowewyposażenie,słaboświecąceżółteświatełka:jegotwarzw

lustrzewyglądałajakobliczeducha.Usiadł,wysokonadoceanem.Wpatrującsięwścianęprzedsobą,
zauważył,żektośumieściłnajasnobrązowejpowierzchninotatkę.Pięćlinijek,niepewnycharakter
pisma,czarnyatramentspływałzrowków,tworząccośwrodzajuobscenicznegoepitafium
pozostawionegoprzeznieznanąosobęlubosoby,którenigdysięniedowiedzą,któreniemogłysię
dowiedziećisamepozostanąnieznane.

Jakodzieckopróbowałemstąpaćpomiędzykroplami
Terazcichozamykamdrzwi

Niczymintruz,którywszedłzagubiony
Dowłasnegodomu

Iniechcezbudzićjegomieszkańca.
Częśćpiąta

UcieczkazNowegoJorku

Czychcepancośzgłosić?
NowyJorkokazałsiępogrążonymwciszypolem,nadktórymfruwałomnóstwomotyli.
Kolejneświatławzbijałysięcochwilapodniebo,zawisałynadliniąbrzegu,przyćmiewały

gwiazdy.„Lądowaniezadwadzieściaminut”-obwieściłkapitan.WyglądającemuprzezoknoJoemu
wydałosię,żewidziinnesamoloty,kołującezzachowaniemodpowiedniejodległościodsiebie,
oczekującenazgodęnaprzyziemienie.

WogromnejhalilotniskaFDRJoenamomentsięzgubił.Byłotustanowczozadużowszystkiego.

Zbytwielesufitu,wiszącegonadodatekzbytwysoko.Zadużogłosów,zbytwieluludzizderzającychsię
zesobąniczymgnaneruchamiBrownacząsteczki,tysiąceindywidualnychhistoriiprzecinającychsięna
jednąkrótkąchwilę,wpadającychnasiebieiodbijającychsięwprzeciwnychkierunkach.Zimna
marmurowaposadzkanosiłarysypozostawioneprzezzbytlicznebuty.Ukrytegłośnikiniemilkłyanina
moment,wzywałypasażerówwybierającychsiędo-lubprzylatującychwłaśniez-Paryża,Bangkoku,
Teheranu,Moskwy,Jerozolimy,Pekinu,Bejrutu,Nairobi.Whaliprzylotówpanowałaatmosfera
władczej,imperialnejniecierpliwości,postukiwanianogą,powtarzania,żejesttoprzecieżbramanacały
świat,więcproszęsięnieociągaćizachowaćprzezcałyczasnależytyszacunek,inieprzepychaćsię.

-Czychcepancośzgłosić?
Dziewczyniebyłoładniewmundurku.Joeniezabardzowiedział,coodpowiedzieć.
Miałochotęzgłosić,żeprzybyłtu,prowadzącśledztwowsprawieogólnoświatowegospisku

mającegonacelupopełnienieludobójstwa.Mógłbyrównieżzgłosić,żepróbujepojąćwojnę,którejnie
rozumienikt,nawetjejnajbardziejzaangażowaniuczestnicy.Mógłbyzgłosić,żechceznaleźć
wyjaśnienieistnieniaduchów,któreodjakiegośczasuzaczęłymajaczyćmuwkącikachoczu,gdytylko
sądziły,żeniezwracananieuwagi.

-Nie,nic-odpowiedziałiuśmiechnąłsięprzepraszająco.
Przepuściłagomachnięciemręki.
Wyjechałybagaże,kreślącskomplikowanąpętlę...Torbazbrązowejskóry;srebrnawalizka,taka,w

jakichfilmowigangsterzyprzewożąpieniądze;poobijany,czarno-brązowysakwojażpokrytyodłażącymi
jużnaklejkami,informującymi,żewłaścicieleodwiedziliWielkiKanion,ParkNarodowyYellowstone,
muzeumhistoriinaturalnejiGraceland.Plecakizwypisanymicyrylicąwizytówkami.Pokrytechińskimi
ideogramamikartony.Tablicaprzylotówgrzechoczącaobracającymisięliterami:PhnomPenh,
Damaszek,Rejkiawik,Bagdad,KualaLumpur,Luzon,Kair,Meksyk,Johannesburg,Rzym,Kunming:
miastastareinowe,miastawśródwzgórzipołożonenarówninach,nadrzekamiimorzami,punkcikina
mapierozsyłającenicijasnegoświatła,którewszystkiezbiegałysiętutaj,znajdującswójkreswtym
terminalu,wtymmieścienaskrajukontynentu,skądnicirozbiegałysięznowudalej,wewszystkiestrony,
pokrywająccałąplanetęprzecinającymisięwzajemnieświetlistymipasmami...

Przedterminalemprzystanąłnachwilę,oparłsięościanęigłębokoodetchnął,chociażitakczuł

przedewszystkimwońspalin.Zapaliłpapierosa.Samolotynadjegogłowąwzlatywaływniebo.Ziemia
podnimdrżała.LotniskoRooseveltabyłobudowlązeszkła,chromuiradosnejarogancji.

-Pomóżmi-poprosiłktośiJoezadrżał,poczymnatychmiastznieruchomiał.
Niebyłpewien,kiedydokładniesiętozaczęło.Miałwrażenie,żeporazpierwszywyczułjejeszcze

nalotniskuwLondynie.Cienienaskrajupolawidzenia,niewyraźnemilczącesylwetki,obserwującego,
chodzącezanimkrokwkrok.Niewyraźni.Wsamolocie,gdywyszedłztoalety,napoprzedniowolnym
siedzeniu:młodakobieta,wzasadziejeszczedziewczyna,wpatrzonawniegowielkimioczyma-widział
przezniąoparciefotela.Apotemnalotnisku,wśródbagażu,znalazłysięwalizkiitorbynienależącedo
nikogo,krążącewnieskończoność,niczymsamoloty,którenigdynieotrzymajązgodynalądowanie...

-Niemogę-odpowiedział.Niespojrzałnawet,niechciałzobaczyć,zkimrozmawiał.
Zaciągnąłsiędymem,przywołałmachnięciemtaksówkęiwsiadł.
-Jedziemy-rzucił,akiedykierowcapopatrzyłnaniegopytająco,dodałtylko:-Poprostujedziemy.
Sztucznydzień
Światła,ludzieizbytwysokiebudynki...Wtaksówcebyłociepłoiciemno,awpowietrzusnułsię

niewytłumaczalny,obcyzapachanyżku,tłumiącygłębszązastałąwoń,owielebardziejznajomą.
Kierowcazerknąłwbok,zobaczyłksiążkęwrękachJoegoiskrzywiłsię.

-Mójsiostrzeniecmatępowieść-powiedział.-Aznaszpanto?Wcentrummiastawybuchabomba

ipolicjaaresztujewielkanocnegokróliczka,ŚwiętegoMikołaja,WróżkęZębuszkęiOsamębinLadena.
Organizująokazanieiświadekmawskazaćsprawcę.Inakogopada?

-Niemampojęcia-odparłJoe.
-NaOsamębinLadena.Pozostałatrójkanieistnieje-wyjaśniłkierowca,poczymskrzywiłsię

jeszczebardziej.-Zupełnietegonierozumiem-przyznał.-Przyobiecałemsiostrzeńcowi,żejeśliznowu
nakryjęgonaczytaniutegogówna,dammuwskórę.

Joeczułsiębardzozmęczony.
-Ico,podziałało?-zapytał.
Taksówkarzpokręciłgłową,powoliizwielkimnamaszczeniem.
-Nie.
Joeniepatrzyłnaotwartąksiążkę,alenakartkępapieru,którąwygładziłmiędzystronicami.Na

ulotkęznalezionąwliściedoMike’aLongshotta.Izupełniejakkierowca,nicztegonierozumiał.

Otocoprzeczytał:

SpiskiiZbrodnia,MorderstwaiChaos.
ZemstaiOdwaga-
PoRazPierwszyWDziejach!
TylkowNowymJorku-
OgólnoświatowyZlotPodobnieMyślących:

OsamaCon!!!

GdziesięukrywaOsamabinLaden???
MrocznyMściciel,arcyłotr,geniuszzbrodni,zgubaZachodniejCywilizacji?

Dołączdonasidowiedzsiętego-jeślisięodważysz!
Dyskusje,wykłady,rozrywkadlacałejrodziny,możliwośćwystawianiawłasnychtowarów,galeria

pracfanówikonkursnanajlepszykostium!Wniedzielępoparadziegrilldlawszystkich-bez
ograniczeń!

Biletydostępnewprzedsprzedażywceniejedynych55$,wdniurozpoczęciaimprezy-65$.
Lokalizacja,HotelKandahar,DolnyManhattan(cenabiletuniezawieraopłatyzapokój,10%zniżki

dlaczłonkówrezerwującychwcześniej.Dzieci-półceny).Rezerwacjastoiskkiermaszowychu
organizatorów(„StowarzyszenieMiłośnikówMike'aLongshotta",Queens,NowyJork).Cenydo

negocjacji.

Prawdziwiebombowazabawa-tylkonaPierwszymDorocznymOsamaConie,jużwkrótce.

Potemnastępowałydaty,dokładnyadreshoteluikontaktowenumerytelefonów,wszystkiestłoczone

nadole,jakbywstydliwieumykająceprzedgrubymi,niepasującymidonichliteramipowyżej.

-Coto?-zaciekawiłsiętaksówkarz.
-To?-Joepokręciłgłową.-Samniejestempewien-przyznałizłożyłulotkę.-Mógłbymniepan

zawieźćdohoteluKandahar?

-Dojakiegohotelu?-zdziwiłsiękierowca.
Joepodaładres.Taksówkarzwzruszyłramionami.
-Potrzebujepanpanienki?-zapytał.
-Nie.
-Każdypotrzebuje-stwierdziłkierowca.
-Jajużmam-odparłJoe,aczkolwiekniebyłpewienczytoprawda.Ponownieujrzałwduchu

twarzstojącejpodsamolotemdziewczyny,tużprzedstartem.Powiedziała,żegoznajdzie.Zawsze.Ijak
dotąd,udawałosięjej...

-Towar?
-Słucham?
-Jakniepanienka,tomożetowardopalenia?Mambirmański,zobaczyłbypannajprawdziwszyraj.
Podwoniąanyżkuczućbyłoznajomyzapachopium.
-Niechmniepanpoprostuzawieziedotegohotelu-rzuciłJoe.
Oparłsięwygodniejizamknąłoczy,byniewidziećmiasta.Kierowcaskupiłsięnaprowadzeniu.

CiszafalowałapodpowiekamiJoegoniczympajęczyna.

Dopierozbliżałsięświt,leczwNowymJorkupanowałsztucznydzień,oświetlającywszystko

dokoła.

Wieżowcewyciągałysiękuniebu
-Chciałbymwynająćpokój.
Przepalonażarówkapodsufitemoznaczała,żeterazwrecepcjipaliłosiętylkojednoświatło.

Żarówkazresztąbyłanagaiwisiałanadrucie.Norapierwszejklasy.Facetzawysokimkontuaremmiał
oczyjakkrólik-poruszałysiętakszybkoiczęsto,żeniesposóbbyłoniepomyśleć,żeprzedczymś
ucieka.Wyglądałjakbyumykałjużodbardzodawnainiepotrafiłsięzatrzymać.Wzruszyłramionami,
unoszącdłonie,dziwnieprzytymzadygotał.

-Obawiamsię,żemamykomplet.
Joepołożyłnablaciezwitekpieniędzy.Czarnakartakredytowapaliłagowkieszeni.
-Alemożecośsięznajdzie,jużsprawdzam.
Joedołożyłjeszczejeden,cieńszyplik.Maszynowocięte,wydrukowanewStanachZjednoczonych

Amerykibanknoty.Martwiprezydenciwbilispojrzeniawrecepcjonistę.

-Dziesiątepiętro-powiedział.Gotówkazniknęła.Byćmożepogodzinachfacetbyłiluzjonistą.
Tużzadrzwiamihotelustaławyciętaztektury,naturalnychrozmiarówpostaćOsamybinLadena.

Byłteżdrewnianystółidwaskładanekrzesełkaoraztabliczkaznapisem„Rejestracja”.Nikogoprzynich
niebyło.RecepcjonistazauważyłspojrzenieJoegoijegooczyniecosięrozszerzyły.

-Pantutajnazlot?-spytał.
-Zacząłsięjuż?
-Dzisiajbyływstępnezapisy.Znaczy,wczoraj.

Nazewnątrznoczostałajużpokonanaprzezzmasowanyogieńporankainiczymgigantycznamałpa

runęłazwieżowcównaziemię.Pozanimidwomawrecepcjiniebyłonikogo.Toznaczy,ktośoczywiście
był,leczJoeniechciałtegoprzyznać.Jeszczenieteraz.

Kiedysięporuszył,cieniewzakurzonychkątachsalidrgnęływrazznim,apostacienabrałyna

momentkonkretności,bynatychmiast,gdytylkoskupiłnanichwzrok,rozpuścićsięwotoczeniu.Amoże
byłpoprostuzmęczony.

Takąmiałnadzieję.
-Pańskiklucz-odezwałsięfacetzakontuarem.Szeregzegarównadjegogłowąwskazywałczas

nowojorskiorazpanującywTokio,LosAngeles,KabuluiBombaju.Tylkonowojorskiewskazówki
zamarłyna8:46.

-Októrejsięzaczyna?-zapytałJoe,wskazująckciukiempustystolikprzydrzwiach.
-Zadwiegodziny.
Zmęczenianawetjużnieczuł.
-Macietubar?
-Tak,tamtedrzwi,ale...
Joewziąłklucz.
-Kiedykończysiępanuzmiana?
Facetdrgnąłiwzruszyłramionami.Miałrozszerzoneźrenice.
-Wcale-odparł.
Joewzruszyłramionamiiposzedłdowindy.
-Uważajztymćpaniem-rzuciłjeszcze.Sucheszeptycieninieodstępowałygonawetnakrok.
Wpokojuprzygotowałsobiekąpiel.Szumpłynącejwodypodniósłgonaduchu.Przezframugiokien

wciskałosiępierwszeświatłoporanka.Zakręciłkraniusiadłnałóżku.

Zapewnezasnął,ponieważ,gdyotworzyłoczy,byłojużznaczniejaśniej,awodawwanniezdążyła

wystygnąćizniknęłazniejpiana,zostawiającposobietylkocośprzypominającegowarstewkębrudnego
potu.Otworzyłokna,wpuściłdośrodkaświeżepowietrzeimamroczącegłosyucichły.Zapaliłpapierosa
inapuściłdowannyświeżąwodę.

Zaoknami,wieżowcewyciągałysiękuniebuniczymbabilońskieminarety.Łóżkoposłanojakw

wojsku,gdybykomuśsięchciało,mógłbyodbićodnaprężonegokocamonetę.

Joeniemiałochoty.Posłaniewyglądałojakbyniktnanimniespał.Aprzecieżnanimleżał.
SenJoegobyłpoprostunieobecnością.
Kocbarwykhakizostałstaranniewygładzony,jegokrawędzieupchniętopodmaterac.
Joeponowniewyjrzałprzezokno.Miałpoczucie,żepowinienujrzećlatającesamochody,facetów

wkapeluszachtrilby,plecakiodrzutoweorazpajęczynęchodnikówrozchodzącychsiępromieniścieod
szczytówodległychwieżowców.Kobietywsrebrzystychkostiumachpowinnyoglądaćtrójwymiarową
telewizję,bypotemsycićsięwspaniałymtrzydaniowymlunchemwpigułkach.Zaichplecamipowinny
siękrzątaćwielkie,posłuszneroboty.Zamiasttegowszystkiegozobaczyłjedyniebrązowoskórego
mężczyznęwroboczymkombinezonie,zbierającegodługimkijemśmieciprzederotycznymkinem,i
samochodystojące-zderzakwzderzak-przedsygnalizatorem,którywydawałosię,żewiecznieświeci
naczerwono.Woddalizawyłapolicyjnasyrena.Byłosłychaćklaksony,trzaskaniedrzwi,głośne
przekleństwa.Joezamknąłokno,zgasiłpapierosairozebrałsię.Zdjąłkrawat,wąsyicałegoVictora
„Ricky’ego”Laszlo.

Wodawwanniebyłaciepłaipienista.Ułożyłsięioparłgłowęnaodrapanejbiałejkrawędzi.Palce

stópwystawałymuspodpowierzchniniczymodsłoniętanaczasodpływuzębatarafakoralowa.Gdy
zanurzyłuszy,zrobiłosiębardzocicho.Mógłbymtakleżećjużzawsze,pomyślał.Zamknąłoczy.Żadnych
refleksji,żadnychdźwięków,widoków,bezsmaku,zapachu,dotyku.Przezchwilęniebyłonikogo,tylko
pustawannaiwodastygnącawtempiezeroprzecinekpiętnaściestopnianaminutę.

Potemwróciłsmak:popiółiposiłekzsamolotu,orazwidmowyaromatkawy.Joezamrugałi

wyszedłzwanny.Wodaześliznęłasiępojegocieleniczymbłogosławieństwo.

Stroniceksiążki
Przystolikunadolesiedziaładwójkaludzi,mężczyznaikobieta.Zakontuaremrecepcjistałtensam

facetcoprzedtem,wpatrzonyzmęczonymwzrokiemwdal.TekturowyOsamabinLadengapiłsięna
przechodzącegoJoego.Aczkolwiekmożliwerównież,żeprzyglądałsiępoprostutejsamejdali,co
recepcjonista.Joepodszedłdopunkturejestracji.

-Nazlot?Witamy,witamy.-Brodaporastałatwarzmężczyznyniczymbluszcz,gęstą,krzaczastą

dżunglą.Nosiłokularywdrucianychoprawkach,miałsympatycznyuśmiechiplakietkęznapisem
„Cześć!NazywamsięGill”.Kobietawłożyłakwiecistąsukienkęikolczykiwkształciełez,kołyszącesię
przykażdymruchugłowy.WedleplakietkimiałanaimięVivian.

-Chciałbym...-Joeodchrząknął.Gardłomiałpodrażnione,zużyte.-Tak,chciałbymsię

zarejestrować.

Kobietapodsunęłamuzuśmiechemkartkę.
-Wypełnijto,kochanieńki-miałasłaby,transatlantyckiakcent,niecoprowincjonalnejAngliiz

domieszkąśrodkowegozachoduStanówZjednoczonych.-Bardzonammiło,żeprzyjechałeś.

-Jestempierwszy?-zapytałJoe.
Gillzrobiłwstrząśniętąminę.
-Ależskąd-odparł.-Zainteresowaniejestduże.
-Ludzienadalsięjeszczezjeżdżają-dopowiedziałaVivian.-Większośćzarejestrowałasię

zdalnie...

-StowarzyszenieMiłośnikówMike’aLongshotta-podjąłGill,wyraźniewymawiającwielkielitery

-liczysobieponadtrzydziestuczłonków.

-UwielbiamycykloMścicielu,prawdaGill?-wtrąciłaVivian.Wzasadzieniebyłotopytanie.
Mężczyznaskinąłgłową.Joezłapałsięnatym,żezacząłwypatrywaćspadochroniarzy

wyskakującychzrozedrganejgęstwinyjegobrody.

-Uwielbiamy-potwierdziłGill.
-Jakmyślicie,cowtychksiążkachtakbardzonaspociąga?-zapytałJoe.
Viviansięuśmiechnęła.
-Tobardzodobrepytanie-zgodziłasię.-Iwydajemisię,żestanowitematpierwszejzjutrzejszych

dyskusjipanelowych...

-Ósmatrzydzieściwsalikonferencyjnej-podpowiedziałGill,rzucającokiemnakartkęz

programemzjazdu.

-Alemoimzdaniem...-Vivianciągnęła,jakbyjejtowarzyszwogólesięnieodezwał.
Wciążuśmiechnięta,pokręciłagłową.-Kluczemjesteskapizm.
-No,niewiem...-zaprotestowałGilliVivianmachnęłaręką,byćmożenaniego,byćmożeogólnie.
-Gilldowszystkiegopodchodzibardzoserio.Jesthistorykiemamatorem...
-Rzeczwtym,niesądzicie,że...-Gillzaczął,urwał,uśmiechnąłsięiwzruszył
ramionami.Joestwierdził,żemadoczynieniazmałżeństwem.-Ważnejestpytanie„cobybyło,

gdyby”.Prawda?Co,gdybywtysiącdziewięćsetdwudziestympierwszymkonferencjakairska
przebiegłazgodniezplanemiT.E.LawrencewrazzGertrudeBellpodzieliliBliskiWschódwmyśl
projektuBrytyjczyków?Co,gdybynatronieIrakuosadzilihaszymidzkiegokróla,itozkolei
doprowadziłobydorewolucjiwlatachpięćdziesiątychdwudziestegowieku?

Albo,co,gdybyfrancuskawojnawIndochinachwjakiśsposóbdoprowadziładozaangażowania

USAwWietnamie?LubgdybypodrugiejwojnieświatowejWielkaBrytaniazachowałaswoje
afrykańskiekolonie?Pomyślcietylko...-Gillrozhulałsięjużnadobre,oczylśniłymuniczymreflektory
gnającejlokomotywy-...powieścioMścicielusąpełnetegorodzajukwestii.Chodziokilkaprostych

decyzjipodjętychwhotelowychapartamentachigabinetachpolitycznych,któredoprowadziłydo
powstaniazupełnieodmiennegoświata.Apozatym...

-Pozatym,teksiążkitoświetna,eskapistycznazabawa-ucięłazdecydowanieVivianiGilloklapł,

rzucająckobiecieskruszonyuśmieszek.-Świadomość,żewszystkietestrasznerzeczynigdysięnie
wydarzyły,fakt,żepolekturzemożnaodłożyćksiążkę,odetchnąćiwrócićdorealnegożycia.
Świadomość,żetojedyniefikcja...

-Wdodatkutania-dodałGill.Wymienilisięuśmiechami.-Iwłaśnietojestodpowiedniemiejsce

dlatakichokropieństw.

-Stroniceksiążki.
-Prawda,jakiemamywielkieszczęście,żetotylkofantazje?Sześćdziesiątpięćdolarów,poproszę.
Joeoddałwypełnionyformularziwyłowiłzkieszenigotówkę.
-Atoplakietka-powiedziałaVivian.
Joeprzypiąłjąsobiedopiersi.„Cześć!NazywamsięJoe”.
-AMikeLongshottpojawisięnazlocie?-zapytał.
Kobietawestchnęłaizaprzeczyłaruchemgłowy.
-Tokoszmarnyodludek-wyjaśniłaszeptem,jakbywyjawiałaolbrzymiątajemnicę.-
Pisaliśmydoniego,prawda,Gill?
-Pisaliśmy.
-Żadnejodpowiedzi.
-Anirazu.
-Rozumiem-powiedziałJoe.Zniejakimzaskoczeniemzauważył,żeustawiłasięzanimniewielka

kolejka.-Cóż,razjeszczedziękuję...

-Tomydziękujemy-rzucilichórem.Patrzylijużnakolejnegochętnego.
Joeskinąłgłowąiudałsięnaposzukiwaniekawy.
Cobybyło,gdyby
OperacjaNorthwoodsoficjalnienieistniała.JejszkiczostałprzedłożonyprzezL.L.Lemnitzera,

ówczesnegoprzewodniczącegoKolegiumPołączonychSzefówSztabów,jegokoledze,sekretarzowi
obrony.

Temat:UzasadnienieinterwencjiwojskowejUSAnaKubie.
Data:13marca1962.
Cel:Przedstawieniezwięzłej,leczdokładnejlistyewentualnychpretekstówzaangażowania

militarnegonawyspie.

AneksdoZałącznikaDodatkuAprzedstawiałplanbardziejszczegółowo.

***

Zostaniezaplanowanaseriaskoordynowanychincydentów,którenastąpiąwidokołaGuantanamo,

sprawiającwrażeniesprawstwawrogichsiłKuby.

a.Działaniamającenaceluuwiarygodnienieataku

1)Rozpowszechnienieplotek(licznych).Wykorzystanietajnychtransmisjiradiowych.
2)LądowaniezaprzyjaźnionychKubańczykówwmundurach„przezpłot",wceluprzygotowania

atakunabazę.

3)Pochwyceniekubańskich(przyjaznych)sabotażystównatereniebazy.

4)Zamieszkiwpobliżugłównejbramybazy(przyjaźnidemonstranci).
5)Wysadzenieamunicjiwewnątrzbazy;roznieceniepożarów.
6)Zniszczeniesamolotu(sabotaż).
7)Moździerzowyostrzałbazyspozajejterenu.
8)Przechwyceniezespołówzamachowcówprzypływającychodstronymorza.
9)Zatrzymanieoddziałuszturmowego.
10)Sabotażstatkuwporcie;dużepożary-naftalen.
11)Zatopieniejednostkiwpobliżuwejściadoportu.Inscenizacjapogrzebówofiar.

b.OdpowiedziąUSAbyłybyakcjeofensywnemającenaceluzabezpieczeniedostawwodyienergii

elektrycznej,orazzniszczeniezagrażającychbaziestanowiskartylerii.

c.Następnierozpoczęcieoperacjiwojskowejnadużąskalę.

3.IncydentprzypominającyataknaUSSMaine*mógłbyprzybraćkilkapostaci:a.Wysadzenie

amerykańskiejjednostkiwZatoceGuantanamoiobarczenieodpowiedzialnościąwładzKuby.

b.Wysadzeniestatkubezzałogowego,gdziekolwieknawodachterytorialnychKuby.USApodjęłoby

operacjęmorsko-powietrznąwcelu„ewakuacji"rozbitkówznieistniejącejzałogi,podosłonąlotnictwa.
Publikacjawprasielistofiarspowodowałabyfalęogólnonarodowegooburzenia.

4.RozpętaniekampaniiterrorukomunistycznegonaterenieMiami,innychmiastFlorydy,anawet

Waszyngtonu.AkcjamogłabyzostaćwymierzonawuchodźcówszukającychazylunaterenieUSA.
MoglibyśmyzatopićłódźzKubańczykamizmierzającąnaFlorydę(incydentprawdziwylub
inscenizowany).MoglibyśmyzorganizowaćzamachynauchodźcówzKuby,posuwającsięnawetdo
zadawaniaobrażeńfizycznych,któretoprzypadkinależałobyszerokonagłośnić.Wysadzeniekilku
ładunkówplastikuwstosowniewyselekcjonowanychpunktach,aresztowaniakubańskichagentówi
publikacjaspreparowanychdokumentówpotwierdzającychzaangażowanieHawanybyłybyrównież
pomocne.

*USSMaine-amerykańskipancernik,naktórymw1898rokudoszłodoeksplozji,wskutekktórej

zginęłoponad200marynarzy,asamokrętzatonął.WybuchnastąpiłwporciewHawanie,gdzieokręt
strzegłinteresówUSApodczastrwającejwłaśniekubańsko-hiszpańskiejwojnyoniepodległość.
Śledztwozaprzyczynęeksplozjiuznałominęmorską,jednakrządiamerykańskaopiniapubliczna
oskarżyłyHiszpanię,codoprowadziłodowojnyamerykańsko-hiszpańskiej.

Osamawersum

Joeniewiedziałcobyłobypomocne,aconie.Whotelowejjadalnipojawilisięinnigoście,przy

większościznichrównieżleżałyksiążkioOsamiebinLadenie,awieluznałosięirozmawialijak
przyjaciele,którzyoddawnasięniewidzieliizochotąnadrabiająstraconyczas.Joepopijałkawę,palił
papierosa,przyglądałsięobecnym.Wsalipanowałowrażeniewiększegotłoku,niżtobyłow
rzeczywistości.Próbowałjezignorować,niezwracaćuwaginanagłąduchotęiutrudniającyoddychanie
uciskwpiersi.Głosydolatywałydoniegojakbyprzezwarstwęwody.

-...reprezentujeświeżośćiożywcząwitalnośćhordbarbarzyńcówwdzierającychsięnamury

Rzymu...

-Zgoda,toodnowienieenergiispołecznej,poprzedzającaodrodzeniedestrukcja...
-Reakcjanadominującąfilozofięanglosaską,ostatecznykrachneoimperializmu...
-...tylkoczytozbrodnie,czydziałaniawojenne?
-Zależyodtego,ktoonichopowiada...-Śmiech.
Kelnerkaniosącadostolikaszklankizpiwem,plakietkainnaniżugościzlotu.„Hej,jestemJune”.
-Dzięki...June.-Dwóchbrodatychfacetówwwędkarskichkamizelkachtrąciłosięszklankami.

Dziewczynawzruszyłaramionami,postawiłanastolenowepiwaiwróciłazabar.

Cieniesnującesięwrogusali.Głosy:
-Mówisię,żeonmieszkawlotniczymhangarze.Jedzeniemudowożą.Całyhangarjestponoćpusty

zwyjątkiembiurkaimaszynydopisania.Nasamymśrodku...

-PiszejakHemingway,nastojąco...
-Carlmiopowiadał...PamiętacieCarla,nie?ŻebyłwpewnejksięgarniwOregonieiznalazłkilka

egzemplarzy„Mściciela”zautografem...

-Bzdura!
-Powaga.Zautografem.Carlpogadałzwłaścicielemksięgarniitenmupowiedział,żerazw

miesiącuprzychodzitampewiengość,nigdynicniekupuje,alepowyjściuwszystkieksiążkizOsamą
mająautografy.Facetubierasięjakmyśliwy,jeździpickupem,madomekwlesiei...

-Ajasłyszałem...-Nowygłos.Wysokiichudy,zgarbionymężczyznadołączasiędorozmowy,w

dłonitrzymaniepewniekubekzkawą.-Słyszałem,żemieszkanaDalekimWschodzie,wSyjamskiej
dżungli,wstarejbuddyjskiejświątyni.Zupełniesamzwyjątkiemwiekowegomnicha,którygouczykung-
fu.Akiedyniepisze,spędzaczasnamedytacji...

Facetsiedzącyprzystolikuobokwykręcators,składagruberęcenastole,mówi:-Jawiem,że

mieszkanajachcie,którynigdynieprzybijadolądu,anapokładziemaarmiędziewczyn,gotowych
wykonaćkażdyjegorozkaz...

-Toabsurd...-zaprotestowałchudy,garbatygość.
-Jednaznichchodzizpopielniczkąiłapiepopiółzakażdymrazem,kiedyonstrzepujepapierosa...
-CzytaliścieartykułBolanazostatniegonumeru„OsamaGazette”?
-Tia,kobieta!-Czterechfacetówwybuchnęłośmiechem.
-Cóż,MikeLongshotttozcałąpewnościąpseudonim...
-Aletoprzecieżniemożliwe,żebybyłkobietą!Styljestzdecydowaniemęski...
Siedzącynadrugimkrańcusaligośćzczerwonątwarzągwałtowniezrywasięzmiejsca.
-Hej,jeślichceciewiedzieć...
-O,cześć,Bolan,niezauważyłemcię...
-Napisałem,żeLongshottjestkobietą,izdanianiezmienię-zadeklarowałczerwonatwarz.
-Todośćryzykownateza,Bolan...
Znówśmiechy.„OsamaGazette”?-powtórzyłwmyślachJoe.

Odsunąłsięzkrzesłemodstolika,wstał.
-Przepraszam...-zaczął.Zwróciłysiękuniemuczterymęskietwarze,odniósł
wrażenie,żeuczyniłytozniechęcią.-Cotojest„OsamaGazette”?
Faceciwymienilisięspojrzeniami.Ichminyjasnomówiły,żeotonaglewichkręgupojawiłsięktoś

obcy,intruz.

-Fanzin-odpowiedziałjedenztychwwędkarskichkamizelkach.
-Cotakiego?
-Skromnyperiodykpoświęconyrozwijaniunaukowegodyskursupoświęconegoosamawersum.
-Żej...-Postanowiłniedopytywać.
Facetwestchnął.
-Znajdzieszgonasalikiermaszowej-powiedział.-Jużjestotwarta.
-Agdziejestsalakiermaszowa?
-Pójdzieszkorytarzem,minieszwindę.Drugiedrzwinalewo.-Mężczyznaprzymrużył

niedowidząceoczyispojrzałnaplakietkęJoego.-Niepamiętamcię,Joe.

Joespojrzałmugłębokowoczy.Brodacznieuległ.
-Cóż,jestempoprostufanem-stwierdziłJoe.

JaserceOsama

Wyszedłnakorytarz,echojegokrokówodbijałosięodposadzki.Starałsięniezwracaćuwagina

stojącepodścianamimilczącepostacie,przyglądającesięmupustymioczyma.Totylkozwykłagra
padającegonakurzświatła,ułudawywołanaprzezzmęczenieikofeinę,widma,którepowinnyzasnąćw
blaskudnia.

Wypisanaręczniewielkimiispiczastymiliteramitabliczkanadrzwiachinformowała„Sala

kiermaszowa”.Otworzyłiwszedłdośrodka.

Stołyustawionotak,żestykałysiębokami.Wdwóchrzędach.Wpomieszczeniupanowałnapół

tandetny,napółodświętnynastrójniedzielnejwyprzedaży.Joeminąłszeregkołyszącychsięna
wieszakachkoszulek.Nadruknajednejukazywałdwawieżowceilecącysamolot;innązdobiłaznajoma
jużtwarzOsamybinLadena,100%bawełny.Nakolejnejwidniałnapis„Ja”,poktórymnastępowało
symboliczneserceiwreszcie„Osama”.JaserceOsama.

-Mamyjeczarne,niebieskie,czerwoneibiałe-poinformowałakobieta,kiedymijałstoisko.-

Średnie,dużeibardzoduże.

Przynastępnymstolikusprzedawanoznaczkidoprzypinania.Powtarzałysięnanichidentyczne

motywy.Jeszczedalejhandlowanofigurkami.TłumbinLadenówwpatrywałsięwJoegowielkimi
czarnymioczyma.Miękkiepluszoweramionaopadałyimwiotkowzdłużboków.Kolejnestoisko,książki:
pozycjezkataloguoficyny„MedusaPress”.WziąłdorękijednązpowieścihrabinySzuSzu,
przekartkowałbezwiększegozainteresowania,odłożył.

NanastępnymstolikupoduszkizOsamą.Tabliczkazachęcała:„Pójdźdołóżkazmężczyznąswych

snów”.TyleżeJoeprzestałjużśnić.

To,czegoszukał,znalazłdopieropodścianąsali.Samotnymężczyzna,podobnieniechlujnyjakciz

baru,siedziałprzyniemalpustymstoiskuispożywałposiłekskładającysięzwłasnychpaznokci.

SpojrzałprzelotnienazbliżającegosięJoego.Taksamojakresztęprzedstawiałagoplakietka.

„Cześć!NazywamsięTheo”.

-Cześć-rzucił.Iwróciłdoresztekpaznokci.
Joepodniósłzblatuegzemplarzksiążki.WierszeoOsamie,TheodoreMoon.
Otworzyłnastronietytułowej,zobaczyłautograf.Niebieskiatramentrozmazałsięnapapierze.
-Twoje?-spytał.
Facetpokiwałgłową,niepatrząc.Joeprzerzuciłkilkastrondopierwszegoutworu.

Ludziespadająjakjesienneliście
Niebotomgłaipłonącyczerwieniądym
Widzęciebie,nadrugimbrzegusnu
Niemogętamzatobąpopłynąć
Anidosięgnąćcięinaczej.

Joeodłożyłksiążkę.Pozaniąnastoleleżaływydrukowanetanimkosztem,spiętezszywaczami

broszury,odbitenapowielaczu-wodnisteniebieskieliterynabrudnobiałympapierze.Podniósłjednąz
nich.Zalałogopoczuciebezsensu.Zrozumiał,żetutajodpowiedzinieznajdzie.

„TheOsamaGazette”rocznikpierwszy,numertrzeci.Naokładceczłowiekzeszkłem

powiększającym,przezktórewidaćminiaturowe,spowitedymemmiasto.Joezerknąłnaspistreści.
„RopanaftowaiideologiawOsamawersum”.„Fikcyjnewojnynr2:Afganistan”,„Terrorysta,bojownik

owolnośćczyżołnierz?”.„OsamabinLadenjakofiguraliminalna”.

Joeniemiałpojęcia,cotosłowoznaczy.„Hipotezadwudziestegoporywacza”.
Odłożyłgazetę.Spojrzałnainnązpublikacji.OpowiadaniazOsamawersum.Naokładcemężczyzna

zprzenośnymgranatnikiemkryjesięzaskałami,wysokowgórach,anadnimkrążybojowyśmigłowiec.
PiątysamolotautorstwaTheodoreMoona,MiłośćnapustyniVivianJohnson,Sprawawiększaniżżycie
L.L.Nortona.

-Pankupujeczychcewszystkoprzeczytaćnamiejscu?
Joezostawiłcienkąksiążkęnablacie.
-Taktylkooglądam-usprawiedliwiłsięiukradkiemwytarłdłońospodnie.Odwróciłsię.Tak,

tutajodpowiedziniebyło.Otworzyłdrzwiiwyszedłnakorytarz.Teraz,gdyruszyłprzedsiebie,niemógł
jużignorowaćniewyraźnychsylwetek,niepotrafiłdłużejudawać,żeichtuniema.

Czylijednakodpowiedzitubyły,mimowszystko.Odsamegopoczątku,czekałytylko,bysięznimi

wreszciezmierzył.

Uchodźcystalirzędemwcichymkorytarzu.Mężczyźni,kobietyidzieci-wszyscywbarwachcienia

izmierzchu.Przyglądalisięmuiporuszaliwargami,spomiędzyktórychniedobywałsiężadendźwięk.
Joepoczuł,żesercetrzepocemuniczymchoryptak,bijącyskrzydłamioprętyklatkiciała.Szedłprzed
siebie,aonirozstępowalisięprzednimniczymzeschłejesienneliście.Byłoichwielu.Zbytwielu.
Spoglądałtowlewo,towprawo,auchodźcyunosilikuniemupusteoblicza.

Tylkojednookazałosięznajome.Zatrzymałsię,przyjrzał.Czarnygarnitur,czarnykrawat,siwe

włosy...

-O,cholera.
Odwróciłsię,byuciec,leczniemiałjużdokąd.Naramięopadłamudłoń-konkretna,prawdziwa.
-Joe.
Siwowłosyprzechyliłgłowęispojrzałmuwoczy.
-Prosiłem,żebyśnieotwierałtychdrzwi...-Powiedziałtocicho.Wyglądałnazasmuconego.Zaraz

potemwykonałnieznacznygestpodbródkiemiJoeusłyszałichzasobą,zacząłsięobracać,zrozumiał,że
jestzapóźno,dokładniewchwili,gdy...

-Nieogłuszajciego-poleciłSiwowłosy.CościemnegoiaksamitnegoopadłoJoemunagłowę,

blokującświatło,tłumiącdźwięki.

Pochwyciligoodtyłu,kopnięciempodcięlimunogi.Padł,złapaligo.Podnieśli.
-Cosiędzieje?-usłyszałczyjśgłos.
-KSZ-odparłSiwowłosy.
Potemgoprzeniesionoiostrożniezłożonowmałej,ciasnejprzestrzeni.Cośsięnadnimzamknęło.

Bagażnik,pomyślał.Usłyszałdźwiękożywającegosilnika,wibracjezatrzęsłyotoczeniem.Samochód
ruszył;uniósłgozesobą.

Ciemnaarabica

Ciemnośćmiałasmakciemnejkawy„Arabica”.Gdzieśdalekocośterkotało,zupełniejakpracujący

młynekdokawy,przerabiającyniewielkiepaloneziarenkanamiękkiczarnyproszekkojarzącysięz
pochmurnąnocą.Itaciemnośćtchnęłaspokojem.Byłprzywiązanydokrzesła.Siedziałnanimjużod
jakiegośczasu.Miałskrępowaneręcewnadgarstkachinogiwkostkachprzywiązanedomebla.Głowę
przesłaniałmuworek.Podpowłokątkaninybyłobardzogorąco.Powietrzewpadałoprzezniewielkie,
wyciętewtkaninieotworki.

Pachniałostęchlizną.Sznurpiłgowskórę.Chciałomusięsikać,bardzo.Pęcherzwydawałsię

reaktoremjądrowym,balansującymnakrawędzieksplozji.Pobudzonenietrwałeizotopy,topniejące
osłonyrdzenia.Zjakiegośjednakpowoduczułsięoddzielonyodswegociała.

Żadenzdocierającychzwolnadojegomózguraportów-obóluramion,utracieczuciawlewej

nodze,parciunapęcherz,opłucach,któregrzechotałyniczympustapuszka-taknaprawdęgonie
dotyczył.Wkącikachustzbierałasięmuślina.Kiedyzachichotał,dźwiękzabrzmiałjakzduszonyflegmą
świergot,odgłoswydawanyprzeztonącegoptaka,próbującegowciążśpiewaćspodwody.Wmiejscuna
karku,tamgdziewcześniejzapłonąłkrótkiostryból,terazczułchłódiniewielewięcej.

Niekiedywięzieńzaczynałsobieśpiewać.Piosenkiniemiałyokreślonychsłówani-gdybysięnad

tymzastanowić-konkretnychmelodii.Wzasadzielepszymsłowembyłobytutajzawodzenie-cichy,
przeciągły,nieustannydźwięk,jakimógłbyrówniedobrzedobiegaćzukrytychwmurachrur,odkolumn
samochodówjadącychgdzieśnazewnątrz,znaładowanychelektrycznościąchmurburzowych,
ocierającychsięosiebiewmiejscu,gdziedrapaczedotykająnieba.

Krępującagociemnośćniekiedyrozszerzałasię,pęczniaławbezkresnąbańkęprzestrzeni,stawała

sięmilczącym,prehistorycznymmorzem,wktórympływał,równielekkijakzeschnięteliście,aniprzez
chwilęniewidzącbrzegu.Niekiedy-itobyłyzłechwile-ciemnośćzaciskałasięwokółniego,kurczyła
wciasną,twardąsferę,przypominającązwartą,toczonąprzezrobakakulęłajna.Więziłagowewnątrz,
uniemożliwiałaoddychanie,jegociałonabierałowyrazistychkonturówjaskrawegobólu,pokrywałyje
pasystartowewyznaczająceścieżkilotupijanych,tłustychżukówgnojaków.Ajeszczekiedyindziej
ciemnośćokazywałasięniezmierzonąprzepaścią,aonstałnajejskraju,nadczarnymgranitowym
urwiskiem.

Spoglądałwdółiztejolbrzymiejgłębiwynurzyłosiękuniemusłowo,kojarzącesięznazwą

światapozaświatem,rzeczywistościpozarzeczywistością,dokądmógłsięprzenieśćjedynie,gdyby
skoczył.SłowotobrzmiałoNangilimaiwydawałomusięnonsensowne,podobniejakRaj.Napewno
zostałowymyślone,lubmożeusłyszałjekiedyś,apotemzapomniałiukryłosięniczymmyszw
zakamarkachpamięci,ażdoteraz,kiedysiępojawiłoisugerowałoistnienieinnegoświata,doktórego
dotarłby,gdybytylkopotrafiłlatać.

Niemógłskoczyć.Przytrzymywałygoniewidoczneprzewody,wisiałnanichnadotchłaniąichociaż

szarpałsię,rzucałiwściekał,niechciałypuścić.Apotemcorazczęściejnastępowałyokresyszarej
nicościwyżerającejcałyjegoświat,rozrastającejsię,utrzymującejsiędłużejidłużej,momenty,kiedy
znajdowałsięnigdzieibyłniczym.Późniejustałynawetione,aświatskurczyłsięnapowrótoraz
pojawiłsięból,nikłyzpoczątku,lecznarastający.

Wszystkozamykałosiędokoławięźniainadjegotwarzą.Pachniałociemnąarabicą.
Stanzagrożenia
Światłoporaziłomuoczy.Pomieszczeniewirowałojakkaruzela,niechciałosięzatrzymać.

Spróbowałskupićspojrzenienajednympunkcie,leczgdytylkotorobił,pokójobracałsięznowu,w
kierunkuprzeciwnymdoruchuwskazówekzegara.Miałwrażenie,żejegodłoniestałysięniezwykle
lekkie.Unosiłysięsame.

-Dajmuchwilę-rzuciłmężczyznazsiwymiwłosami.
Joechciałnaniegospojrzeć,leczSiwowłosyodpływałwrazzcałymotoczeniem.Możejesteśmyw

jednejztychobrotowychrestauracji,pomyślał.Tyleżetutajniebyłookienanistołów.Niebyłoteż
posiłków,aścianypokrywałyrdzaweplamyofantastycznychkształtach.

Obokujrzałparępółbutów,wypolerowanych,stykającychsięzciemnymi,starannie

wyprasowanymispodniami.Pochyliłsięnadnimi.

-Skur...-Usłyszałczyjśokrzykipoczuł,jakcośtwardegouderzagowtyłgłowy.
Iznowuból,leczwodpowiedzimógłjedynieotworzyćszerzejusta.Kiedywypluwałnapodłogę

cienkistrumieńbrudnejwody,krewpulsowałamupodczaszkąpierwotnymrytmemdżungli.Doleciałgo
chichotSiwowłosego,zobaczył,jakjedenczarnypółbutodchodzi,pozostawiajączasobąśladwymiocin.

-Zachwilępoczujeszsięlepiej-powiedziałmężczyznazsiwymiwłosami.
Joeniedokońcamuuwierzył.Razjeszczeszarpnęłynimsuchemdłości;niemiałjużczym

wymiotować.

-Zprawejmaszumywalkę-dodałfacet.
Joeobróciłsię,zamrugał,strącajączrzęskroplepotu.Zwolnazdołałskupićspojrzenie.
Betonowadziuratoaletowaibetonowaumywalka,obieozdobioneidentycznymirdzawymiplamami.

Wstałztrudem;zachwiałsię;zignorowałrzuconeprzezmężczyznę„Ostrożnie”ipodciągnąłsiędo
umywalki.Wodasmakowałachłodem.Jejdotyknatwarzybolał,lecztylkoprzezchwilę.Lustraniebyło.
Nietęskniłzanim.Nacisknapęcherzpowrócił,zwielokrotniony.Naglestałsięnajważniejsząrzecząna
całymświecie.Drżącymirękomasięgnąłwdółi...

-Niematojakporządniesięodlać-skomentowałSiwowłosy.
Joeniezwróciłnaniegouwagi.Wciążczułsięrozwiedzionyzwłasnymciałem,aczkolwiek

wrażeniepowoliustępowało.Zupełniejakbywkładałgarnitur,któryoddawnawisiałwszafie.
Przestawałosięgozauważaćdopieropodłuższejchwili.Kiedyskończył,znowuobmyłtwarz.Wustach
miałmetalicznyposmak.Oparłsięoburączoumywalkę,obróciłgłowęispojrzałnafacetazKSZ.

Milczenieprzeciągałosięmiędzynimijakmiędzydwomaszachistamitużprzedszachem.Amoże

przedszachem-matem.Joeniebyłpewienterminologii.Czułsięmocnopoobijany,aniesądził,by
szachiścizbytczęstosięnawzajemporywaliifaszerowaliprochami.Gdyprzemyślałsprawę,uznał,że
szachystanowiąwyjątkowomarnąmetaforę.

Milczeniejednaknaprawdęsiędłużyło.Zawisłowpowietrzuniczymdelikatny-skleconyzpapieru,

klejuinadziei-latawiec,którymógłpójśćwstrzępyirunąćjużprzynajlżejszympowiewie.Cisza
wydawałasięzbytkrucha,bypsućjąsłowami.

-Papierosa?-zaproponowałmężczyznazKSZ,podsuwającpaczkę.
Joepokręciłgłową,chociażzrobiłomusięodtegoniedobrze.
-Rzuciłem-powiedział.
Facetwzruszyłramionamiischowałpapierosydokieszeni.
Joewstałiprzeciągnąłsięostrożnie.Bólpojawiałsięnaprzemianzodrętwieniem,jegociało

stanowiłomapęskonfliktowanychstanów.Poklepałsiępokieszeniachspodni,znalazłwymiętąpaczkęi
zapalniczkę.Wyciągnąłjednego,wsunąłdoustizapalił.

-Mówiłeś,że...-zacząłSiwowłosy.
-Rozmyśliłemsię.-Wypuściłdym.
Uśmiechzniknąłztwarzymężczyzny.Zupełniejakbyspakowałwalizkęiwyprowadziłsię,by

przeczekaćzimę.Obokumywalkiitoaletystałokrzesło,doktóregobyłprzedtemprzywiązanyJoe,oraz
wąskapryczazszarymkocemipoduszkąokształciecegłyibarwiepumeksu.

-Nocowałemjużwgorszychnorach-zauważyłJoe.-Chociaż,faktycznie,sprzątaczkamogłabysię

trochębardziejprzykładać.

-Lepiej,żebyśsięprzyzwyczaił-odparłfacet.

Joewzruszyłramionami.
-Ostrzegałemcię-powiedziałSiwowłosy.Uczyniłtoniemalprzepraszającymgłosem,alerównie

dobrzemogłatobyćpoprostuzapowiedźochłodzeniatonurozmowy.

-Wspominałeścoś,żebyjakichśdrzwinieotwierać,tak?-upewniłsięJoe.
Teraztomężczyznawzruszyłramionami.
-Natojużzapóźno-stwierdził.
Joeprzysiadłnaskrajuleżanki.Cienkimateracokazałsiętwardyjakdeska.Wypuściłzuststrużkę

dymu,strzepnąłpopiółnapodłogę.

-CzymjestKSZ?-zapytał.
-Tokomisja-odpowiedziałSiwowłosy.
-Komisja-powtórzyłJoe.
-Tak.
-Rozumiem.-Nierozumiał.
-WspólnaKomisjadosprawStanuZagrożenia...-Wielkieliterybyłyciężkiejakołowiane

odważniki.-Zostałapowołanawcelurozpoznawaniaiprzeciwdziałaniawszelkimczynnikommogącym
zakłócićpokójnaszegokraju.

-Aco,jeżeliakuratniemażadnegozagrożenia?-zapytałJoe.
Siwowłosypokręciłgłową.
-Zagrożenieistniejezawsze-odparł.-Wtejchwilijesteśnimty.
-Ja?Przecieżjestemsam.Jedenczłowiek...
-JohnWilkesBoothteżdziałałwpojedynkę-przypomniałfacetzKSZ.-Zresztą,nie,niechodzi

wyłącznieociebie.Chodziowaswogóle.

PapierosJoegospaliłsięjużdofiltra.Upuściłniedopałeknaposadzkę.Potwarzyrozmówcy

przebiegłwyrazzniesmaczenia.

-Uchodźcy-ciągnąłSiwowłosy.-Niewyraźni.Duchy.Jakzwał,takzwał-mierzył
Joegospokojnymwzrokiem.-Niepowinnowastutajbyć-dodał.-Niepowinniścietuprzybywać.
Iznówrozpostarłosięmiędzynimimilczenie,trampolina,którejidealnąpłaszczyznęmógłzaburzyć

najlżejszyciężar.

-Toniejestmiejscedlawas-dodałmężczyznazKSZ.
Joeusiadłnapryczy,oparłsięplecamiościanę.Przyjrzałsięsiwemuspodpółprzymkniętych

powiek.Następnesłowawypływałyzdaleka,zgłębizawartejwnimsamym.

-Możepoprostuniemieliśmydokądsięudać-powiedział.
-Przykromi-przyznałSiwowłosy.-Naprawdębardzomiprzykro.
-Mnieteż-rzuciłJoe.Odniósłwrażeniejakbyodezwałsięwwielką,pustąotchłań,jegosłowa

niczymskrawkipapieruopadływnicość.

MężczyznazKSZskinąłgłową.Zarazpotemwyszedłzceliizamknąłzasobądrzwi.
Joeusłyszałszczęknięciazatrzaskującychsięzamków.
Izostałyjużtylkosamotnośćicisza.

Cela

Czastutajnieistniał.Dwarazydziennieodsuwałasiękratkawdrzwiachiwsuwanoprzezniątacę.

Tacabyłametalowa,ztrzemaułożonyminakształtkrzyżawgłębieniami.Natacywięzieńdostawał
jedzenie,wodęmiałwumywalce.Wodępiłimyłsięwniej,ochlapującpachyitwarz,niczympasażer
zmagającysięnalotniskuzprzedłużającymsięoczekiwaniemnasamolot.Jedzeniesmakowałochemią.
Zakażdymrazem,kiedykorzystałztoalety,celęwypełniałsmród.Pojakimśczasieprzestałgozauważać.

Myśliwypełniającemugłowęprzezczasodosobnienianiebyłydokońcamyślami.
Stałysięfragmentami,czymśnakształtukładankistworzonejzezmieszanychzesobąpodartych

fotografii.Znajdowałmiędzynimiwspomnienia,chociażniebyłjużwstaniestwierdzić,któreznichsą
prawdziwe.Pojawiałsięnaprzykładmężczyznawbobrowejczapie,skradającysięzwysokouniesioną
lampą.Fragmentydialogówzniemegofilmu.

Jaśniejącebieląliterynaczarnymekranie:„Masznamyśliducha?”.
„Nie,nieducha.Cośznaczniegorszego...”.
Byłaidziewczynaolekkoskośnychoczach,ciemnychwłosachispiczastychuszach.
Niemiałatylkoimienia.Pojawiałosięlotnisko,mgła,oczekującynastartsamolot.Tychwizjinie

możnabyłonazwaćsnami,boprzecieżjużoddawnanieśnił.Zwykłefragmenty,pojedynczeklatki
obrazówpochodzącychskądś,zjakiegośinnegomiejsca.Samolotmiałwylądowaćponadtęczą.
Dziewczynadoniegowsiadała.Idyskusja.Miałnagłowiekapeluszzszerokimrondem,którykupił
jeszczewParyżuiktóryzgubiłgdzieśpodrodze.

„Musiszwsiąśćdotegosamolotu”-powtarzał.„Musiszwsiąść”.Onarazporazwypowiadałajego

imię,lecztoniebyłojegoimię.„Możeniedzisiaj”-powtarzał.„Możeniedzisiaj”.

Czasamidrzwisięotwierałyiwchodzilitamci.Zpoczątkustawiałimopór,alezawszeokazywali

sięsilniejsi,apotemczułwokolicachtętnicyszyjnejostry,krótkibólinadchodziłoodrętwienie.Przez
większośćczasuniemiałpojęciacorobią.Niekiedygorozbierali.Dłoniewrękawiczkachtrącały,
wpychałysię,mierzyły.Niekiedyrozbieraligoirobilizdjęcia.Niekiedysiedziałnakrześleisłuchał
pytań.Siwowłosystałwtle,podścianą,ztwarząwcieniu.Wypytywałoto,coludziezhoteluKandahar
nazywaliOsamawersum.

PrzypominałotoniekończącysięquiznatematpowieściMike’aLongshotta.„Niewiem”-

powtarzałwięzieńtakczęsto,żezdanietostałosięmantrą,uwalniającągozceliwtensposób,że
chociażciałemwciążpozostawałnamiejscu,jegoumysłoddalałsię,szybowałponadotchłanią
zawierającąinnyświat,albojeszczenastępnyidalsze.

-Dlaczegoniearesztujeciejego?-zapytałpewnegorazu.
-Kogomielibyśmyaresztować?-odparłSiwowłosy.
-Longshotta.
Facetodpowiedział,mówiąccośowliczonymryzykuizarządzaniurozpowszechnianieminformacji.

Więzieńuznał,żepoprostuniemająpojęcia,gdziejestLongshott.

-Moglibyśmyzamknąćjegowydawcę-zauważyłfacetzKSZ.
Niekiedyuwięzionymiałwrażenie,żesiedząmuwgłowie.
-Więcdlaczego?-powtórzył.
-Dlategożewobecnejsytuacjijestbardziejpożyteczny-odpowiedziałmężczyznazKSZ.
Czasamiwbijalimuigły,pobieralikrew.Czasamipodłączalimudoskronielektrody,doskronilub

piersi,mierzylijegopuls,rytmserca,falemózgowe,proporcjeczaszki.

Frenologia.
-Nodobra,paniedoktorze-zagaiłpewnegorazuwięzień.-Proszępowiedziećmiprawdę.Wyjdęz

tego?Będężyć?

Siwowłosypokręciłgłową,powoli,zrozmysłem.
-Tyitakjużnieżyjesz-oświadczyłumęczonymgłosem.-Tyleżesamjeszczeotymniewiesz.
Więzieńjednakwiedział.Więzieńdryfowałwczerni,któraniebyłasnem,iśniłofilmowych

drzwiach.

Filmowedrzwi

Zawsze,zakażdymrazem,zadawalimupytania.Pytania,którewięźniowiwydawałysię

pozbawionesensu.Naprzykładtakie:„Najakiejzasadziedziałajątelefonykomórkowe?

CotojestiPod?CzymjestObszar51?”.Więzieńnieznałodpowiedzinażadneznich.Pytaligo:

„Jakmożnastworzyćkomputerrozmiarówwalizki?Cotojestflashmobijaktokontrolować?Czymjest
DRM?Czymjestazjatyckafusioniczymatocośwspólnegoztechnologiąjądrową?”.

Wostatniejzwymienionychkwestiipowstałopewnegorodzajuzmieszanie,leczwięzień,takczy

inaczej,niepotrafiłichoświecić.

-CzymsąGwiezdneWojny?-Takwestiamartwiłaichszczególnie.
Zrozumiał,żeniejestpierwszymuchodźcą,jakiegowtensposóbprzesłuchiwano.Onijednaknie

udzielaliżadnychwyjaśnień.

Nawet-szczególnie-jemu.
Kimjest?Skądsiętutajwziął?Więzieńcorazwyraźniejczuł,żeświatmętniejeizanika,aonsam

unosisięnafalachwielkiej,spokojnejczerni.Corazczęściejzdawałomusię,żesłyszyinnegłosy,że
ciszęmącąpodszeptyimamrotania,bełkot,śpiew,głosywykuwającesłowazciemnościtak,jakbymogły
pozostaćtamnazawsze.

Ztychmyśliwyrywaligojednakzakażdymrazem:mierzącilośćwydzielanegopotu,składkrwi,

źrenice,włosy,paznokcie,temperaturęciała(zewnętrznąiwewnętrzną)iwciążzadawalipytania.

-Cotojestmodem?KimjestJamesBond?Czymsąinteligentnesamochody?IcototakiegoAl-

Dżazira?

Iznów,ostatniakwestianiepokoiłaichszczególnie.
Niekiedyznikali,ottak,poprostu,znikalispodścianceliniczymduchy,jakmgła,izostawałsam.

Dwarazydziennieodsuwałasiękratkawdrzwiachiwsuwanoprzezniątacę.

Natacywięzieńdostawałjedzenie,wodęmiałwumywalce.Wodępił,leczprzestałsięjużmyć.

Wodamiałasmaksyropunakaszel.Zacząłsamsobiezadawaćpytania.Skądpochodzisz?Dokąd
zmierzasz?Jaksięnazywasz?Kiedywyobrażałsobiedziewczynę,czułsięlepiej,apotemgorzej.
Muskałajegorękędłoniąiwtymgeściebyłocośstraszliwieintymnegoiznajomego.

-Ajaodnajdęciebie-powiedziaławtedy.-Zawszecięznajdę.
Tutajjednakświatłoniespotykałosięzwodą.Dziewczynamiaładokładnietakidostępdoceli

więźnia,jakprzyszłośćdoprzeszłości.Zostałytylkojednedrzwi,prowadzącedonikąd.Przyglądałsię
plamomnaścianach,poszukującwnichregularności,wtymjaksięrozciągałyizbiegałyniczymżywe,
pulsująceistoty.Zauważałwnichtwarze,chmury,maszynydopisania,górskieszczyty.Pomyślało
drzwiachnafilmach.

SkojarzyłymusięzkopiamibudowlizparkuMonceau,zfabriques.Filmytakżebyły

sfabrykowanymikrajobrazami,wizjamizłożonymizesprzecznychczasemobrazów.Nafilmowymplanie
drzwiotwierałysięwścianiepewnychkonkretnychbudynków,lecz-częściejniżrzadziej-wiodływ
zupełnieinnemiejsce.Filmoweprzejścia,pozorniepozbawioneszwów,tymniemniejprzejścia,skróty
prowadząceprzezczasiprzestrzeń.

Otwarciefilmowychdrzwibyłojakzerknięciezawielowymiarowąbramę:mogłyprowadzić

dokądkolwiek,kiedykolwiek.Tegowłaśniebałsięwięzień.

Głosykrystalizowałysięcorazwyraźniej,zupełniejakwzmacniającysięsygnałwodbiorniku

radiowym.Szeptały,krzyczały,nawoływały,śmiałysię.Gaworzyły,mamrotałyibełkotały,iwrzeszczały,
najeżdżającciemność.Niebyłwstanieichuciszyć.

Ikolejnepytania.Ichtakżenieumiałzdławić.„Opisznamzasadę,namocyktórejbombowceunikają

wykryciaprzezradary”,„Jakdziałasiećbezprzewodowa?”,„Jakwyglądająpociski»Scud«?”,„Coto

jestNintendo?”,„Czymjestshenzhou-57?”.

-GdziejestMikeLongshott?-zapytałwięzień.Corazbardziejkoncentrowałsięwłaśnienatym,na

tymośrodku,wktórymjeszczeumiałskupićresztkisiebie.

-MikeLongshottnieistnieje.
Wiedział,żekłamią.
WcześniejMikeLongshottstanowiłjegocel.Zacząłwięcodbudowywaćpostaćdetektywaze

strzępówfruwającychswobodniewciemności.Zacząłkreślićmapę,pejzażpełenfabriques.

-Jaksięnazywasz?-padałopodczasprzesłuchań.-Jaksięnazywałeśdawniej?
-Joe-szeptałwięzień.-Joe.
-Joenieistnieje.
Wiedział,żekłamią.
Inastałczas,kiedynieprzychodziłjużnikt,aonzostałsamwswojejceli.Imimożeciemnośćnieco

osłabła,głosypozostały.Wzamkniętejprzestrzeniwydawałysięnawetgłośniejsze.MikeLongshott,
myślał.Imyślałtobardzojasno.Byłdetektywem,atonazwiskostanowiłoprzedmiotjegośledztwa.Był
detektywem.Wgórnejszufladziejegobiurkadrzemałnielegalnysmith&wessonkaliber38ibutelka
czerwonegojohnny’egowalkera:dopołowyopróżnionalubdopołowypełna,wzależnościodnastroju.

Głosywyszeptywałyporady.Niebyłygotowenanicwięcej.Wydawałomusię,żerozpoznajew

nichznajomych,leczpewnościniemiał.Pomyślałodrzwiachnafilmie.

Otwarciedrzwiwsztucznymkrajobraziemogłozaprowadzićczłowiekadokądkolwiek.Amimo

wszystko,bałsiętozrobić.

Prostokątbiałegoblasku
Więzieńsiedziałwceliiprzygotowywałsię.Teraztowarzyszyłymugłosyumarłych,szeptały,

ponaglały.Żałował,żeniejestwstanieichzamknąćjakotwartąksiążkę.Wplamachnaścianiewidział
jużjedyniewpatrzonewsiebietwarze.

-Longshott-powiedział,smakującnazwisko.
Cieniezaszemrałyzaprobatą.Więzieńwiedziałczymjest,niewiedziałtylkokim.
Wpatrywałsięwdrzwi,aoneodpowiadałymuswoimspojrzeniem.Przyłożyłdłońdostalowej

powierzchni,byłaciepła.Nawysokościjegopasapojawiłasiędługanierówność.

Klamkiniebyło.
-Osama-powiedział,smakującsłowoniczymdziwnewino,trochękwaśne,zlekkometalicznąnutą.

-OsamabinLaden.

Cieniezasyczałyniczymmarionetki.Jestemgotów,pomyślałwięzień.Przypomniałamusięteż

dziewczyna.Wyobraziłsobiegóry.Rozebrałsiępowoli:jakiśczastemujegostrójzniknąłiwzamian
pojawiłsięwięziennyuniform,krwawopomarańczowy,bezpaska-teraz,zulgą,pozbyłsięijego.Nagi
przyłożyłdłoniedodrzwiipopchnął.

Głosomprzybyłowyrazistościipobudzenia.Żółteświatłowpadałopoddrzwiami,bielejąc.Wydało

musię,żeczujegórskiwiatr,bijącyzzewnątrzpodframugą.Pchnąłmocniejiświatłostałosię
jaśniejsze,jaskraweniczymsłońce,poczułjegociepłonaskórze.

Naparłjeszczesilniejidrzwisięotworzyły,amożeraczejzniknęłyigłosywzmogłysięw

niewyobrażalnymcrescendo.Więzieństałtakprzezdługąchwilęipatrzył.Pomyślałowolności.To
właśnieonapojawiałasię,gdyniezostawałojużnicdostracenia.Patrzyłnaprostokątjasnegoświatłai
nachwilęzapadłacisza.Głosyumilkły,czekałynaniegopodrugiejstronie.

Więzieńprzytknąłręcedoprostokątabiałegoblasku,sprawdził.Żadnegooporu.
Wyczuwałoczekującegłosy.Zadrżał,raz,izamarł.
Joeprzeszedłprzezdrzwi.
Podróż
Opowieściduchów

Tegorankanamoimokniepojawiłasięsójka.Rozłożyłaszerokogrzebień,cosugerowało,żeptak

byłpobudzonylubagresywny.Sójkitowogóleagresywnestworzenia.

Sąharde,łatwosięprzystosowująioddziesięciolecikolonizującoraztonoweśrodowiska.Są

jaskrawymi,lśniącymidrobiazgami,zupełniejakmonety,iciągniesięzanimiopinia-niedokońca
zasłużona-żenapadająnagniazdaptakówinnychgatunków,skądwykradająjajkaipisklęta,aczasem
nawetzabierająsamegniazda.Sójkisąbardzoładnymistworzeniami.

Wydajemisię,żetakonkretnatosamczyk.Przyglądałemsięmuprzezszybęizauważyłmnie,a

słońcewpadałoprzezokno,zapowiadającpięknydzień.Wstałemwcześnie,ponieważmusiałemdotrzeć
nalotnisko.Barwasójekniebierzesięzpigmentu,leczzeszczególnejkonstrukcjipiór.Jeżelisięje
zgniecie,błękitpowolizblednie,ponieważzniszczeniuulegniewłaśnieowawewnętrznastruktura.
Wstałemzłóżka,niebudzącżony,izszedłemdokuchni.

Wstawiłemkawęiczekając,ażsięzaparzy,przejrzałemswojewinyle.Ostateczniewłączyłem

„MoodIndigo”Duke’aEllingtona.Dukenapianinie,napuzonieJoeNanton,Whetsolnatrąbce,
obsługującyklarnetBigard,FredGuyzbanjo,Braudnabasie,azabębnamiSonnyGreer.Kupiłemten
album,będącjeszczedzieckiem,wczasach,kiedywinylowepłytymożnabyłodostaćwewszystkich
sklepachmuzycznych.Znamnatymstarymnagraniukażdyrowekikażdąrysę.Nalałemsobiekawy,
słuchałemDuke’aEllingtonaispostrzegłem,żesójkaudałasięzamnąnadółiznówzagadujemnieprzez
okno.

Dopiłemiwróciłemnagórę.Gdywchodziłemposchodach,wciążfrunęłyzamnądźwiękipianina.

Ubrałemsię,umyłemzębyisięgnąłempowalizkę,któraczekałajużspakowana.Żonaprzekręciłasięna
plecy,otworzyłaoczyiuśmiechnęłasiędomniesennie.

Pochyliłemsięipocałowałemją.Otuliłasięzpowrotemizasnęła.Terazżałuję,żenie

powiedziałemjej,żejąkocham.Zpowrotemnadolewyłączyłemgramofonischowałempłytę.
Wsunąłemjąostrożniedoobwolutyiodłożyłemnamiejsce.Zanimwyszedłem,przeciągnąłemwzadumie
dłoniąpogrzbietachalbumów.Sójkajużzniknęłazparapetu.Nalotniskojechałemzuchylonymdo
połowyoknemsamochodu.Czułemzapachnaleśnikówsmażonychwpobliskimbarku.Namiejscu
zostawiłemwóznaparkinguiwszedłemdobudynkuterminalu.WybierałemsiędoLosAngelesna
spotkanieisiedzącwsamolocie,oczekującnastart,sporządzałemnotatki.Zapisywałemtematy,jakie
zamierzałemporuszyć,aczkolwiekprzedewszystkim,rysowałemesy-floresy.

***

Powodem,dlaktóregoznalazłamsiętegodniawautobusie,byłoto,żewokolicachKing’sCross

zapanowałowielkiezamieszanie,podobnochodziłoojakąśawarięzasilania.

Szczerzepowiedziawszy,niktniemiałpojęcia,cosiętaknaprawdędzieje.Zostaliśmyewakuowani

zmetraiskierowaninapętlęautobusowąEuston.Morzenerwowych,poirytowanychludzi.Zbytwiele
stłoczonychciał,próbującychdotrzećdopracy,przepychającychsięjednoprzezdrugie.Autobusy
wpełzałynaprzystankiniczymślimakioczerwonychskorupach,cierpiącenadomiarzłegonaletnie
przeziębienie.Byłamjużspóźniona,ategodniamiałampoprowadzićprezentację,więcwepchnęłamsię
doautobusuiwjakiśsposóbudałomisięwywalczyćmiejscesiedzące-nagórnympoziomie,przy
oknie,zwidokiemnapętlę.Zauważyłampewnegochłopaka-odłączyłsięodtłumu,znalazłwzględnie
spokojnemiejsce,zatrzymałsięiwyjąłzkieszenipaczkępapierosów.Miałfalująceciemnewłosy,
słuchawkiwuszachi,paląc,kiwałgłowądorytmu-pamiętam,żezastanawiałamsię,czegosłucha,
starałamsięrównieżujrzećjegooczy.Gdyautobusruszałzprzystanku,chłopakpodniósłwzrokichyba
mniezobaczył;wymieniliśmysięspojrzeniami.

Uśmiechnąłsię.Miałsympatycznyuśmiech.Naszłamniewtedychwilowa,zwariowanaochota,by

wysiąść,przebićsięprzeztłumoczekujących,podejśćdotegochłopakaicośpowiedzieć.Samanie
wiemco.Możepoprostuuśmiechnąćsięiwysępićpapierosa.Amożezapytaćogodzinęlubczynie

chciałbypójśćzemnąnakawę.Cokolwiek.Alejatakichrzeczynierobię,azresztąautobusjużoddalał
sięodpętli,chłopakodwróciłwzrokikiedyponowniewyjrzałamprzezokno,jużgoniebyło.

***

LubiłemjeździćdoDahabuwkwietniu,gdywEuropiepanująjeszczechłody,apierwszeoznaki

wiosnydopierozaczynająsiępojawiać.NaSynajuzawszeotejporzebyłojużsucho,gorącoipięknie.
Lubiłemsiadaćnapoduchachwnadmorskichrestauracjachi,palącsziszę,patrzećnaMorzeCzerwone.
Uwielbiałemsiedziećtamozmroku,kiedywszystkodokołamilkło,iwciemnychokularachobserwować
zachódsłońca.PrzyjeżdżałemdoDahaburokwrok,nawetpozamachachbombowychwRasal-Szajtan,
nawetpowybuchachwSzarmsezonpóźniej.Niemożnaprzecieżprzestaćżyć.Cowięcej,zrobiłosię
tamspokojniej,chociażturyściitaknadalzjeżdżalizcałegoświata.OdwiedzałemSynajodlat.Takiego
upałuniemanigdzie,absolutnienigdzie.Słońcegrzejebardzomocno,aświatłoprzydajewszystkiemu
specyficznegopoblasku,przedmiotywyglądająjakwykonanezestarejceramiki,stająsięmatowei
kruche.Haszyszteżmajątamświetny.Siedziałemwięcwrestauracji,zastanawiałemsię,cozamówić,
myślałemnadpieczonymi,pachnącymidymembakłażanami,przeczuwałemjużichsmaknajęzykui
właśniewtedytosięstało.

***

Falauderzeniowaprzetoczyłasięnadzatokąniczymburzowygrzmot,poktórymhuktrwaitrwa,

biegnącodjednegobrzegukudrugiemu.JechałamautobusemzUgi.Zatrzymałsięprzedamerykańską
ambasadą.Zauważyłam,żestoiprzedniąjakaściężarówka.Wysiadłzniejmężczyzna.Zamachnąłsięi
rozległsięsuchytrzask.Ostatniąrzeczą,jakązobaczyłam,byłakruszącasięszyba.Ruszyławmoją
stronę.Zupełniejakbyzalałomniemorze,takjakkiedybyłammałądziewczynkąiogarniałymniefale.
Zapewnerzuciłomniewtył.Uniosłamdłońdoustiuświadomiłamsobie,żeniemamjużzębów.
Dotknęłamoczu,lecztamtakżebyłapustka.Bóluniepoczułam,aleprzypominamsobie,żezmartwiłam
sięoswojewłosy.

Onerównieżzniknęły.AtegodniawybierałamsięprzecieżnaNgaraRoad,dofryzjera.

***

Tyłkiiłokcie.Wewnątrzbyłysametyłkiiłokcie.Nadeszłowezwanie,wsiedliśmydowozuipo

drodzesiedzącyztyłuchłopak-nowywremizie-powiedział,żemiałmiejscezamach.Wtedyjeszcze
niewiedziałemcodokładniesięstało.Chybazresztąniktniemiałpojęcia.Gdypodjechaliśmydo
budynkuizadarłemgłowę,zobaczyłemwymachującewpowietrzuramionainogi.Skoczkowie.Hol
wypełniałykłębygęstegodymu,widaćbyłopierwszezniszczenia.Skoczkówbyłowielu.Weszliśmydo
środkaizaczęliśmywchodzićposchodach.Gęsiego.Podwunastupiętrachzaczęliśmyrobićsobie
przerwy,cocztery.Czterypiętra.Dotarliśmydo...trzydziestegotrzeciego?Możetrzydziestegoczwartego.
Wdółzbiegaliludzie,pomagalisobienawzajem,wielurannych.Stałem,opierającręcenakolanach,
ciężkodyszałem.Rozmawialiśmyopołączeniusięzinnądrużyną.Budynekbezprzerwydygotał,zupełnie
jakwtedy,gdypociągzbliżasiędoperonu,drżeniestawałosięcorazbardziejintensywne,głośniejsze.I
wtedyktośodezwałsiędonasprzezradio.„Rzućciewszystkoiwynościesięstamtąd”-powiedział.
Powtórzyłtodwarazy.Ruszyliśmynadół,gdyrozległsię...samniewiem,jaktendźwiękopisać-sufit
runąłwdółipamiętam,żepodniosłemwzrok.Tylewłaśniepamiętam.Spojrzeniekugórze,poktórym
nagleniewidziałemjużniczego.

***

Dowyborówzostałytrzydni,czytałemotymranowgazecie.Wdrodzenadworzeczatrzymałemsię

pokubekcortado-espressozkropelkąmleka-iprzejrzałemartykuły.

Zanosiłosięnaprzyjemnydzień.Myślałemotym,żejutrojużpiątek.Cercaniaszłapałemmniej

więcejozwykłejporze.JechałemdoAtocha,gdziemusiałemsięprzesiąść.Wpociągubyłtłok,jak
zawszewgodzinachszczytu.Udałomisięjednakusiąśćiczytałemgazetę,niezwracającwiększejuwagi
naludzidokoła.Wieczoremplanowałemzabraćżonęnakolację,wypadałaakuratnaszarocznica,i
przeglądałemreklamyrestauracji,zastanawiającsiędoktórejpójśćicozamówić.Toostatniemyśli,
jakiepamiętam-cozjemzżonąnakolację.

***

Uniosłomniewpowietrzeipoleciałam.Uderzyłamościanę.Pamiętammyśl,żetostraszniegłupie.

PomyślałamteżoIndianach.Czerwonoskórychjakzwesternów.O

Indianachzbarwamiwojennyminatwarzach...Uniosłam...Dotknęłamtwarzy,leczmojaszczęka

gdzieśzniknęła.UsłyszałamgłosjakiejśAmerykanki:„Pomóżcie,proszę.Pomóżciemoimdzieciom”.
Słyszałamteżwołanieinnejkobiety:„George,możeszmipomóc?”.NiemiałampojęciakimjestGeorge.
Napodłodze...Napodłodzeleżałaręka.Poprostudłoń.Napalcuwciążtkwiłaślubnaobrączka.
Spróbowałamsięporuszyć,aleokazałosię,żeniemogę.

Cośmnieprzytrzymywało.Słyszałamludzkiegłosy,chociażdobiegałyjakbyzbardzodaleka.

Straszliwiechciałomisiępić.Początkowonieczułambólu,pewniewskutekszoku,alepotemzakradłsię
domnie,powoli,isamatakżezaczęłamkrzyczeć.Niewiem,czyktokolwiekmniesłyszał.Pamiętam,że
płakałam.Zrobiłosiębardzociemno.Niemampojęciajakwieleczasuupłynęło.Apóźniejzaczęlimnie
nawoływaćjacyśludzie,prosili,żebymsiętrzymała.Słyszałamichipróbowałamodpowiadać,chociaż
niejestempewnaczybyłamwstaniemówić.Dotarłodomnie,żekogośwyciągnęli-kobietę,żywą.
Przypominamsobie,żepoczułamwówczasogromnąradość.Potembólujużprawieniebyło,agłosy
powoligasły,jedenpodrugim.Wreszciebólodszedłzupełnie.Pamiętam,żepomyślałam,żejestem
szczęściarą.

***

Ból...bólbyłjakwrzącemorzerozlewającesiępomojejskórze.Niemiałempojęcia,żeczłowiek

manasobieażtyleskóry.Iżemożebolećażtakbardzo.Wrzeszczałem,błagałem,bymniezabili.
Płomieniewyżerałymojeciało,zjadałymnie.Niczegoniewidziałem.Poprostubłagałem,razporaz,by
mniezabili.Potemniemogłemjużnawetmyśleć,niesłowami,pozostałojedyniecierpienie,tortura,
którejniemogłempołożyćkresu.Ogień,ogieńbyłwszędzie.Apotempoczułemukłucie,cośmnie
ukąsiło,ibólzacząłzanikać.Niewiem,wjakisposóbtoopisać.Bólustałiusłyszałemczyjśgłos:
„Morfinapowinnatozałatwić”iświatnaglesięskurczył-zpiekładoszpitalnegołóżka.Nieczułemjuż
cierpienia.Tonajlepszeuczucienaświecie,brakbólu.Poprostuleżałemiczułemwszechogarniającą
ulgę.Apotemzasnąłem.Takmisięwydaje.

***

Nasiedzeniuprzedemnąbyłaplamawkształcieserca.Oddychałosięciężko.Ludziewymiotowalii

wpowietrzuunosiłsięgęsty,niezdrowysmród.Siedziałemprzyoknie.

Wyjrzałem.Ustazatkałemzaciśniętąpięściąigryzłemjątakmocno,żepopłynęłakrew.
Słyszałem,jakktośrozmawiacichoprzeztelefon.„Robisiękiepsko,tato”-powiedział.
Płakałamaładziewczynka.Starałemsięniemyślećomartwejstewardesie.Zadźgaliją.

Wyglądałemprzezokno.Niebobyłotakiebłękitne.NowyJorkponiżejwyglądałprzepięknie.
Ażdotejporyuwielbiałemlatać.Próbowałemniezwracaćuwaginawrzaski.Poczułem,że

opadamy,iniewielemyśląc,uderzyłemsiępouszach.Jakzawsze.Uderzyłemsiępouszach.

Niewiemdlaczego.Zoknazobaczyłemwieżowce.Lewąrękęoparłemnaszybie.Prawąwciąż

trzymałemwustach.Jedenzdrapaczypłonął.„OmójBoże,oBoże”-zacząłktośpowtarzać.Wieżowce
zbliżałysiębardzoszybko.Apotemrozległsięhałas,jakbypękłonaraztysiąckości.

Częśćszósta
Końcówka
Pocztówki
Zatrzymałsięnacichejulicyigwałtowniezwymiotowałnaswojebuty.Wyprostował
siędopiero,kiedyprzestałolecieć.Wbrzuchuczułmdłości,turbulencje,wzburzone,rozszalałena

czassztormumorze.Zwróciłrazjeszcze,tymrazemniemalzgracją,unikającczubkówbutów.Kałuża
płynuzżołądka,składającegosięniemalwyłączniezwody,wsiąkławtwardy,wyschniętygrunt.
Wyprostowałsięporazdrugiiotarłustagrzbietemdłoni.

Kwasytrawiennepaliłymugardło.Zdjąłkapelusziprzetrzepałgo,wzbijającniewielkietornado

kurzu.

Joe,zapylonaulica,parującakałużawymiocinpodjegonogami.Poobustronachstałyniskiedomy,

niewielkieogródki,kilkastarychsamochodówparkowałoryzykownienaskrajujezdni.Joeprzyjrzałsię
sobie.Butyzbrązowejskóry,miękkie,znoszoneibardzowygodne,jakbynosiłjejużoddawna.Spodnie,
lekkakoszula,którazaczynałanasiąkaćpotem.Obróciłwrękachkapelusz.Tensam,którykupiłw
Paryżu,zszerokimrondem.Byłprzekonany,żegozgubił.

Kiedypodniósłwzrokponaddachybudynków,zobaczyłwznoszącesięwoddalispowitechmurami

góry.Odniósłwrażenie,żecałyświatzostałzanimiukryty,schowanytużpozajegozasięgiem.Spojrzał
napiaszczystąulicę,ręceopadłymuwzdłużbokówiprzezmoment,podświadomiespodziewałsię
wyczućpalcamidwaprzytroczonedopasarewolwery.Ichbrakstwierdziłzrozczarowaniem,któregonie
potrafiłbyująćwsłowa,aniwyjaśnić,nawetgdybyktośgootopoprosił.

Wszelkiegłosydokołazamilkły.Słońcewisiałowysokoiprawienierzucałocienia.Joeruszył

przedsiebie.Jegokrokiwzbijałymaleńkietumanykurzu.Ziemiamiałakolorpustynnegobrązu,podobnie
jakdomy.Pejzażzamiastemzdominowałygórskieszczyty.

Przyciągałygoijednocześnieodpychały,jakbywswejolbrzymiejciszykryłymasętajemnic,które

chciałbypoznaćiktórychbałbysię,gdybyzostaływyjawione.Dotarłdogłównejdrogi.

Wdalizobaczyłmeczet,minaretystrzelałypodniewiarygodniejasneniebo.Minąłszkołę,naktórej

dziedzińcubawiłysiędzieciwbiałychkoszulach,przepychałysię,nawoływały,zanosiłyśmiechem.Po
przeciwnejstronieulicyzauważyłsklep.Wszedłdośrodkaibezsłowakupiłpaczkępapierosów,za
którązapłaciłznalezionymiwkieszenipieniędzmi.Namonetachwidniałyzawiłeznakipisma,którego
nierozpoznawał.Markipapierosówteżniebyłwstanieodcyfrować.

-Coto?-zapytałpoangielsku,wskazującnalitery.
Sprzedawcaobrzuciłgorozbawionymspojrzeniem,jakietubylcynacałymświecierezerwujądla

turystów.

-Paszto.
Joewyszedłnaniemiłosiernyżarizapaliłpapierosa.
Inarazuderzyłgoogromtego,cosięwłaśniestało.Oparłsięozapylonąbrązowąścianę.Była

ciepławdotyku.Znalazłwjejistnieniuoparcieikonkretność.Właściwietoniebyłpewien,cozaszło.
Wszystkowydawałosięzłymsnem.Przypomniałsobieprzeczytanąkiedyśksiążkę.Opowiadałao
dziewczynce,którawpadłaprzezdziurędopodziemnegoświata,jakizwolnaprzerodziłsięwkoszmar.
Naszczęście,wchwiligdybohaterkaniebyławstaniedłużejtamwytrzymać,kiedyzostałazaatakowana
przeztalięrozumnychkartdogry,uświadomiłasobienierealnośćsytuacjiizbudziłasię.Wszystko

okazałosięjedyniesennąmarą.

Joerównieżbardzobychciał,żebytowszystkookazałosięnocnymmajakiem.Przecieżsamoloty

wbijającesięwniewiarygodniewysokiewieżowce,bombywyrywająceoczy,zębyipalce,całatacicha,
tajnawojna,którejnierozumiał,wszystkoistniałojedyniewksiążkach,wtanichpowieścidłachz
kiczowatymiokładkami.Niebyłowtym,niemogłobyć,nicrzeczywistego.

Kiedytakstał,ulicąprzejeżdżałysamochody.Widziałskody,łady,dwalśniąceczerniąniemieckie

mercedesyorazvolvonadyplomatycznejrejestracji.Pojawiałysięteżdużechevrolety,pontiaki,
cadillaki-całaOrganizacjaSamochodówZjednoczonych.Podrugiejstroniedziecibawiłysięwszkole.
Tablicanadwejściembudynkuinformowała-poangielsku,cyrylicąitymsamymromantycznym,
zawiłympismemconapapierosach-żejesttoSzkołaPodstawowaimieniaMuhammadaZahir
Chana(ostatnikrólAfganistanu)izostałaotwartaprzezjegosynaAhmedaSzahaChanawjego
inauguracyjnymrokupanowania,tysiącdziewięćsetosiemdziesiątymdrugim.

Byłogorąco.NadgłowąJoegoprzeleciałociężalesamolot,rozciągniętananiebiesmuga

kondensacyjnaopadałazwolnanadachy.Pomieściesnułsięsuchy,wcalenienieprzyjemnyzapach.Joe
zdeptałresztkipapierosaiposzedłprzedsiebie.Czuł,żekresjegopodróżyznajdujesięgdzieśblisko.
Kierowałsięinstynktem,zupełnietak,jakmigrująceptakikierująsięwlociemagnetycznąpółnocą,
chociażświatpodnimistanowimapębezzaznaczonychgranic.Nadrzekąnatknąłsięnatarg.Na
straganieeksponowanociężkiepięknietkanedywany.Drewnianapółkabyłazastawionamałymi
szklanymiczarkami,aobokstałpoobijanysamowar.Joegodoleciałzapachparzonejherbaty.Dwajstarzy
mężczyźnisączylinapójijednocześniessalitwardecukierki.Poczułwońpapierosówifajki.

Przechadzającsięmiędzystoiskami,oglądającbakłażanyipomidory,winogronaiciecierzycę,

rodzynkiiorzechyorazworkizbiałymryżem,odnalazłrównieżciężki,słodkiaromatopiumrozłożonego
tuiówdzienaniskichstolikach,uformowanegowciemnekulkiisztabkiostemplowanepoangielskuiw
paszto:„ProduktKrólestwaAfganistanu”.

Dalejznalazłstołyuginającesiępodksiążkami.Zatrzymałsię,powiódłpalcamipookładkach;w

dotykuprzypominałyskórę,byłyciepłe.Tytułyrozbrzmiewałymieszaninąjęzykówialfabetów,
francuskieiangielskie,arabskieiholenderskie,urduiniemieckie,pasztoichińskie.Wziąłjednądoręki,
przerzuciłkilkakartek.PrzewodnikpojaskiniachToraBora.Książki-przyszłomudogłowy-sąjak
wędrowneptaki.Tutajodsapną,wyczerpanepodróżą,zanimponowniewzbijąsiędolotuiprzeniosądo
nowychgniazd,zupełniegdzieindziej.Tymczasemcałeichstadosiedziałonastołach,łopocącstronicami
niczymskrzydłami,odpoczywającwcieniu,rozkoszującsięchwiląspokoju,świadome,żewkrótce
nadejdzieporaruszyćwdalsządrogę.Obokstraganuantykwariuszasterczałobrotowystojakz
pocztówkami.Przeglądałajeparaturystów,którychbladaceraostrokontrastowałazprzytłumionymi
ziemistymibarwamibudynkówiludzidokoła.Mężczyznamiałzawieszonynaszyiaparatfotograficzny.
Dziewczynaśliczniesięprezentowaławletniejsukience.Joeprzyjrzałsięiminagledoznałdojmującego
ukłuciazazdrości.Pomyślał,żeionbyłdawniejtakijakoni,wjakimśsensiekompletny.Wciążnanich
patrzył,kiedywybieraliipłacilizatrzywidokówki,poczymodeszli,trzymającsięzaręce,jakbysami
byliobrazkiemzpocztowejkartki.

Zanikanie

Nawznoszącymsięnadrzekąwzgórzustałydomyiruszyłwichkierunku.Słońcenadalświeciło

bardzomocno.Kłębykurzuwciążścigałysięwokółjegonóg.Odległegórybyłynagieiniedostępne,
pozbawionejakichkolwiekśladówroślinności.Gdywspiąłsięwysokonazbocze,odwróciłsięi
spojrzałnarozłożoneponiżejmiasto.

Kabuldrzemałwlejącychsięzniebapromieniach.Mgłaprzesłaniałabudynkikolorukurzui

przyćmiewaławlokącesięślimaczosamochody.Zdalekadolatywałygorwanedźwiękimuzyki,rozmów,
głosówdokazującychdzieci.Nadgóramipojawiłsiękolejnysamolot.ZanimJoegozobaczył,usłyszał
szumsilników.Wielkistalowyptakzmieniałkurs,obniżałstateczniepułap,strącajączeskrzydełodbity
blasksłońca.Poniżejpobłyskiwałojezioro,wiłasięrzeka,ciągnęłyszerokie,obsadzonedrzewamialeje
orazwąskie,krętezaułki,staremiasto,naktórenałożonosiatkęnowego.Joeodniósłwrażenie,żetrwało
tutajodniezliczonychlat,pławiącsięwsłońcu,cierpliwieprzeczekującniekończącesiępopołudnie.

Joepatrzyłnapodchodzącydolądowaniasamolot.Wmiaręjakopuszczałsięniżej,hałasnarastał,a

pośródodgłosówsilnikówpojawiłysiękrzyki,nawoływania.Joepokręciłgłową-nie,nie-leczgłosy
niemilkły.Przybierałyjedynienaintensywności.

Przyglądałsię,awołanieprzeszłowszaleńczewrzaski.Wtedymiastozaczęłosięzmieniać.
Zanikało.Najegooczachniektóredzielniceprzestawałyistnieć,czerniały,inneulegały

transformacji,budynkirosły,malały,pokrywałysiędziurami,jakichwcześniejniebyło.

Domiarowegopomrukupierwszegosamolotudołączyłyinne:wzbierającanadmiastemburza

silników.Ichcieniepadałynawyschniętąziemię,apołyskującebrzuchywypuszczałyjaja,metalowe,
czarne,matowe,spadającezgwizdem.

Jajapękały,uderzającwbudynki:zichkokonówwynurzałysiępoczwarki.
Rozpościerałyskrzydłajaskrawychpłomieni,obżerałysięcegłami,ciałemistalą.Joepatrzyłna

wybuchającesamochody,drzwi,siedzeniaipasażerówrozdzieranychiwyrzucanychwpowietrze.
Patrzyłnawyzutezdachówsklepyipozbawionedrzwidomy,zobaczyłbezgłowedziecko,wciąż
ściskającepiłkępodmartwymramieniem.SamolotynadKabulemwyglądałyjakczarnechmury.
Migrująceptactwo,lecącewzwartymszyku,niemalwynioślepozbywającesięswegoładunku,jakby
miastopodnimi-tonicnieznaczące,pustoszejącemiejsceskulonepośródgór-niebyłowzasadzie
warteichuwagi.

Miastoprzekształciłosięwszachownicęświatłaiciemności,blasksunąłpoczarnychpolach,

zmieniałje,pozostawiałposobiewypalonąskorupęsamochodu,kraterzamiastbudynku,porzuconą
lalkę,stojącesamotnienaulicyokno,wciążtrzepocącedrewnianymiokiennicami.

Usłyszałstrzały.Rakietyześwistemwzbijałysiępodniebo.Patrzyłnaliniepociskówsmugowych,

ścigającychsięzesobąniczymsamochody,akiedypomalowanywkolorypustyniśmigłowiecbuchnął
jaskrawyminiewytłumaczalniepięknympłomieniem,ponadKabulemzajaśniałodrugiesłońce.Słyszał
krzykiiprzekleństwa,słyszałzawodzącebezkońcadziecko,któreraptowniezamilkło,jakbyktośnagle
poderwałdogóryigłęgramofonu.

Czułwońdymu,moczuispieczonegociałaorazkwaśne,chemicznezapachy,jakichniepotrafił

nazwać.Miastoponiżejzanikałoipojawiałosięnanowo,spowitedymem,gdzieniegdziesię
rozwiewającym,ukazującymprzebłyskileżącegopodniminnegoświata.

Niemiałpojęciajakdługotamstał,wysokonadKabulem,zapatrzonywdół.
Wątki
Potrząsnąłgłową,próbującoczyścićmyśli.Pomrukisamotnegosamolotudawnojużumilkłyi

zapanowałacisza.Miastopodwzgórzemspałowsłońcu.Niebyłosłychaćzupełnieniczego.Zkominów
biłdymzespalonegodrewna.Nadjegogłowąprzeleciałsamotnyptak,zatoczyłkrągizanurkował,

szukającochłodywcieniu.Joeodwróciłwzrok.

Ścieżkapowiodłagomiędzyniskimidomami.Niebo-tenjasny,bezchmurnyprzestwór-miało

barwęoszałamiającegobłękitemoceanu.Idąc,zdzierałkolejnewarstwysamegosiebie,zupełniejak
człowiekniemogącyprzestaćdotykaćruszającegosięzęba.Tam,nazboczuwzgórza,poczułsiębardzo
samotny.Określałogo-scalałowindywidualnąistotę-niewielewięcejniżimięizawód.Byłsobie
facetzwanyJoe,którypracowałjakodetektyw.

Tym,cogopodtrzymywałowistnieniu,copozwalałomuwytrwaćwramachtejosobowości,było

pytanie.Tutaj,wysoko,czułsiębliżejniebaniżkiedykolwiekprzedtem.Tutajduszeumarłychsnułysięw
czystym,uświęconympowietrzu.Totutajbyłraj.

Domstałnaskrajudrogi.Cegłybarwybłotazostałymaźniętebiałą,łuszczącąsięjużmiejscami

farbą.Podwórkobyłootoczoneniskimmurkiem,wktórymniczymmyślniktkwiłabramkazkutegożelaza.

Zkominanieunosiłsiędym.Gdzieśwpobliżuzaćwierkałniewidocznyptak.Joenaparłnafurtkę,

niebyłazamknięta.Otworzyłasięzeskrzypnięciem.

Dokołabudynkurosłykępkitrawy,rozdzielonespłachciamiwyschniętejziemi.Zkranupolewej

stronie-bardzopowoli-kapaławoda,podspodemrosłydwiewieżyczkinieprzystrzyżonejmięty.

Ościanęstałopartyrowerzesflaczałymioponami.
Nadcałymdomem,niczymurok,rozłożyłsięsen.
Weranda,pusta.Ujejkońcadrzwi.Drewniane,nielakierowane.Joeruszyłwstronębudynku.Z

każdymkrokiemotaczającygopejzażjakbysięrozciągałizarazemkurczył,jakbynatknąłsięnadziwny
obszarczasoprzestrzeni,nagąosobliwość.Zaoczamiczułból,zupełnieniefizyczny.Miałwrażenie,że
rozplątująsięwątkijegoistoty,wszystkoto,cosprawiało,żepozostawałsobą.

Wjednymkawałku-narazie-wciążutrzymywałogopytanie.Nawerandzieznieruchomiał,zaczął

nasłuchiwać.Anijednegodźwięku.Nawetsamotnyptaszekprzestał

śpiewać.Budynekmilczał,cisząniedźwięczną,leczniemą,milczeniemzapomnienia,porzuconego

życia.Podścianąsiedziałopartyplecamipluszowymiśbezoczu,jegofuterkopokrywałamozaikapleśni
ibłota.Joezapukałdodrzwi.Niktmunieodpowiedział.

Pchnął.Domniebyłzamknięty.

Time

Miękkieświatłospływałoprzezoknonawytartymiejscamiafgańskidywan.Wśrodkubyło

chłodniejniżpodgołymniebem.Wpowietrzuszeptałdelikatnypowiew.Podsufitemwisiałnieruchomy
wiatrak.Dokołaunosiłsięznajomyzapach,choćJoeniepoczułgoodrazu.Dwafotele,sprawiające
wrażeniewygodnych.Zdziurwobiciuwyłaziłagąbka.Byłteżniskistolikzlakierowanegodrewna,na
którymspoczywałapopielniczkaztrzemaniedopałkamiizachodzącyminasiebieokrągłymiśladamipo
gorącychszklankach.Poprzeciwnejstroniepokojuotwierałysiędrzwidokuchni.Ścianępolewej
przesłaniałwysokiregałnaksiążki.Zprawej,naprzeciwkookna,stałopokaźnebiurko.Nablacieleżały
rozrzuconeotwarteksiążki.Atakżekoperty,kartkipapieru,długopisy,monety,muszle,gumkirecepturki,
zepsutyzszywacz,małeokrągłekamyki,dwaptasiepióra,temperówka,zakręconabuteleczkaz
atramentem:biurkoprzypominałofantastycznąmapęskarbu,zzaznaczonymigóramiidolinami,
wąwozamiiźródłami.Nasamymśrodku,niczymwysokiszczyt,piętrzyłasięmaszynadopisania.
Krzesłostałoniecoodsunięte,jakbyktośwstałzniegotylkonachwilęizamierzałzarazwrócić.

Joestanąłnaśrodkupokojuizaczerpnąłgłębokopowietrza.Tenzapach-nieusuwalny,słodki,lepki,

znajomy.Zacząłdotykaćkolejnychprzedmiotów.Foteli,stolika,regału,ścian.

Byłykonkretneirzeczywiste,dziwniedodająceotuchy.Przeciągnąłpalcempoksiążkachnajednejz

półek.Nakoniuszkuzostałkurz.Wydawałosię,żeodwiekówniktnieruszałichzmiejsca.Niezostały
teżustawionewżadnymwyraźnymporządku.Literyzróżnychkrańcówalfabetutłoczyłysięituliłydo
siebiewodświętnymchaosie.Wysokiegrzbietysąsiadowałyzniskimi.Opasłetomiskarezydowałytuż
obokpublikacjieleganckichismukłych.Tamgdziebrakowałomiejsca,książkiukładałysięnainnychlub
wciskałynasiłę.

Joeopuściłdłonie.Odwróciłsię,półobrotu,rozprostowałpalce.Próbowałwyczućlokatoratego

pokoju,tegodomu.Czyktokolwiekjeszczetutajmieszkał?Wkąciezauważyłstojącynataboreciku
wazonzdługąszyjką,bezkwiatów.Znówsięporuszył,dopełniłobrotuicośzwróciłojegouwagę.Obok
regałuwisiałonaścianiecośprzypominającegooprawionezdjęcie.Podszedłpowoli.Nasamejgórze,
tużpodramkąwidniałosłowoTIME,anasamymdoleCZŁOWIEKROKU.Zbliżyłsięlękliwie,chociaż
niemiałpojęcia,czegowłaściwiesięboi.Pośrodku,zwolna,uwidoczniłasiętwarz.Wciągnąłz
drżeniempowietrzeispojrzał...

Oblicze,któreodpowiedziałoJoemumilczącymspojrzeniemspomiędzyramek,należałodoniego.
Popołudniowesny
Pochwiliwybuchnąłśmiechem,choćbezwielkiejwesołości.Towogóleniebyłozdjęcie.Zwykłe

lustroznałożonymnaszklanątaflęnapisem.Ikogowłaściwiespodziewałsiętuzobaczyć?Longshotta,
odpowiedziałsobiewduchu.Albomężczyznęzdługąbrodąiprzenikliwymioczyma,bohateratanich
powieściizamachowców-samobójców.Zamiasttegoujrzałjedyniesiebiesamego.Zapatrzyłsięwe
własnąwyglądającązlustratwarz.Czywogólejąznał?Byłodoniejprzypisaneimię,imięizawód,lecz
czybyłyprawdziwe,czymożerównieżzostałypodrobione,jakpodrabiasiępaszporty?Pokręciłgłowąi
obliczezlustrapowtórzyłogest.

Odwróciłsię.Podszedłdobiurka.Znowupoczułochotę,bydotykać,czuć.Kolejnopodnosił

przedmiotyzblatu,przyglądałsięimiodkładałnamiejsce.Długopisy-niebieski,czarnyiczerwony.
Szkolnatemperówka.Przysunąłjąsobiedonosaipowąchał,leczpowoniświeżychopiłkówniebyło
nawetśladu,żadnychoznakniedawnegoużycia.Kamyki,wygładzonyprzezwodężwir.Muszelki,bez
wątpieniapochodzącezjakiegośodległegomorza.Wkolorachzachodusłońca.Musnąłpalcempiórko.
Zważyłwdłonimonety.Wyrytewmetalutwarzeobrzuciłygowyniosłymispojrzeniami,królowiei
królowe,cesarzowieiprezydenci.Otworzyłszuflady,jednąpodrugiej.Wwiększościpuste.Tylkow
drugiejztrzechznalazłsamotnyprzedmiot.Cienkąigładkązłotąobrączkęwkobiecymrozmiarze.

Wydałamusięciężka.Odłożyłjąostrożnieizasunąłszufladę.Kiedytorobił,naziemięspłynęła

kartkapapieru.

Sięgnąłponią.Kilkalinijek,zapisanych-jakbywpośpiechu-niebieskimatramentem,który

gdzieniegdziezostawiłsmugi.Niechlujnycharakterpisma.Dopieropochwiliudałomusięodcyfrować
tekst.Oto,coprzeczytał:

Mieliśmybutydokostek
imogliśmybrodzićwpłytkichsadzawkach,
my,niezłomniodkrywcy,
obojętninadeszcz,błotoiżaby
oraznatezmęczoneprzestrogi,rzadkowysłuchiwane,
byniewchodzićdokałuż.
Tejzimynauczyłemsięczytaćmapę
wyrysowanąprzezwodę
ipojąłemsenszawartywślimaczym,
powolnym,lepkimśladzienaokiennejszybie.
Potemprzyszłosłońceiprzyniosłozesobą
konieczimy,
wysuszyłosens,
któryzniknąłwrazzostatnimdeszczem.

WierszprzepełniłJoegoniejasnymniepokojem,niewiedziałdlaczegotaksiępoczuł.
Odłożyłkartkęnabiurko,tekstemdodołu.Następnieprzejrzałleżącenablacieksiążki.Zlewej

stronymaszynyznalazłczterytomy„Mściciela”.Wziąłdorękipierwszyzkolei,takżepierwszywcyklu.
Misja:Afryka.Grzbietbyłmiejscamispękany,okładkawytarta.Przerzuciłkilkastronizauważył,że
powieśćzostałaopatrzonaredaktorskimiuwagami-ołówkiemiczerwonymdługopisem-niektóresłowa
zostaływykreślone,innedopisane,skorygowanointerpunkcję,błędydrukarskiecierpliwiezaznaczono
starannymikółkamiipierścieniami.

Odłożyłksiążkęizburzyłtymgestemjakąśniewidoczną,delikatną,równowagę.Zbiurkaposypała

sięlawinapapierów,kamyków,długopisów,muszelekimonet.

Nieoczekiwany,nagłyhałassprawił,żedłonieJoegopokryłpot,asercezaczęłobićmocniej.Cofnął

się,spróbowałuspokoićoddech.Drobiazgiznieruchomiałynapodłodze.Powróciłacisza.Takżesamo
powietrzestałosięzupełnienieruchome,łagodnypowiew,któryczułwcześniej,ustałjakiśczastemu.W
pokojubyłoażgęstoodpopołudniowegoupałuipopołudniowychsnów.

Joeprzyjrzałsięskutkomzawału.Nablaciedoszłodotrzęsieniaziemi,zderzeniepłyttektonicznych

stworzyłonapowierzchninowywzór.Spodtego,codoniedawnabyłogórąksiążek,wyjrzałstosik
papierów.

Kartkileżałystarannieułożone,jednanadrugiej.Białe,wyrównane,pokrytewersamimaszynowego

pismazpojedynczymodstępem.Naśrodkupierwszejstronywidniałotoczonypustkątytuł:Ostatni
bastion.Poniżejznajomydopisek„OsamabinLaden-Mściciel”.

Jeszczeniżej:„MikeLongshott”.
Obokmaszynopisuleżałanabiurkuotwartaksiążka,okładkądogóry.TytułwydałsięJoemu

znajomy,leczdopieropochwiliuświadomiłsobie,żeinnyjejegzemplarzmiałprzezmomentwrękuna
targu.

PrzewodnikpojaskiniachToraBora.Sięgnąłpoksiążkęiprzekartkował.Fotografiegór,sosen,

otwierającychsięwskalistejziemipieczar.Okolicawydawałasięcichaispokojna,zilustracjibiłaaura
zapuszczenia.

Przesunąłwzroknamaszynę.Nawałkuczekałaświeżakartka.Częściowojużzapisana.
Joewyciągnąłjądelikatnie.Jegopalcezostawiłynapapierzewilgotneodciski.

CzarnyPiach

...wBiałychGórach.WjęzykupasztonazwataoznaczaCzarnąPiwnicęCzarnyPiach.Jestto

rozległasiećnaturalnychjaskiń,znaczniepowiększonawlatachosiemdziesiątychXXstuleciaprzy
udzialeamerykańskiejCentralnejAgencjiWywiadowczejAgencjiCIA.Dwadzieścialatpóźniejmiała
sięstaćpodziemnąarenąBitwyoToraBora,stoczonejpomiędzysiłamiwiernymiOsamiebinLadenowi
iwojskamikoalicjiStanówZjednoczonychiWielkiejBrytanii.

Kabulupadł.Gdyczołgiwtoczyłysiędomiasta,bojownikówOsamybinLadenajużwnimniebyło.

Udalisięwgóry,ostatecznieprzegrupowującsięwjaskiniachSafedKohBiałychGór,pięćdziesiąt
kilometrówodprzełęczyChajber.

TomiejscepowinnosięstaćostatnimbastionemOsamybinLadena.Odbyłasiętamjednaktylko

jednazwielubitewprzeciągłejdługiej,wyczerpującejwojny.

AmerykańskiebombowceB-52H„Stratofortress"zostałytamskierowanetużpobitwieoKabul.

Prowadziłynieprzerwanebombardowaniełańcuchagórskiego,zarzucającgobombamiładunkami,
pośródktórychnajwiększebyłypięćsetfuntowebomby„Mark82"ipiętnastofuntowe„BLU-82",znane
jako„Kosiarkistokrotek".WrejonwalkdotarlihelikopteramiżołnierzesiłspecjalnychUSA.Komandosi
zbrytyjskiegoSASpodjęlipróbęspenetrowaniajaskiń,wwynikuczegodoszłodoostrychstarćna
niewielkiedystanse.Napowierzchnikraterypobombachwypełnionogruzemiobłożonopniami
wykarczowanychdrzew.

Gdywalkidobiegłykońcaijaskiniezostałyoczyszczone,nadalnienatkniętosięnawetnaślad

OsamybinLadenaanigłównejczęścijegosił.Emirrozpłynąłsięwśródzaśnieżonychgórskichszlaków,
byprzegrupowaćswychbojownikówikontynuowaćwal

Longshott

Joepodskoczył.Hałasbyłniespodziewanyirozległsięwciszydonośnie.Odjakiegośczasu

wpatrywałsięnieruchomowkartkę.Dalszegociągubrakowało.Teksturywałsięwpółsłowa.Rozejrzał
sięgwałtowniedokoła,leczniezobaczyłźródładźwięku,którybył-bezdwóchzdań-kaszlnięciem.
Odłożyłmaszynopisnabiurko,serceprzyśpieszyłodoniebezpiecznieszybkiegorytmu.Doleciałgocichy
szelest,zmiejsca,wktórym,jakzałożyłzarazpowejściu,znajdowałasiękuchnia.Potemznowu
kaszlnięcieilekkiestąpanie.Ptakprzeddomem,byćmożerównieżzaniepokojony,zacząłszaleńczo,
ostrotrajkotać.Joecofnąłsięokrokodbiurka.

Najpierwpojawiłsięcień.Wypadłzotwartychdrzwinazakurzonąpodłogę,chudeiwymizerowane

ostrzeciemności.Potemrozciągnąłsię,skurczyłidopokojuwszedłmężczyznazpistoletemwdłoni.

Najpierwfacet:wysoki,szczupły,zniecoprzygarbionymiramionami,jakbyprzywykłymido

dźwiganiaciężaru,któregochwilowoniebyłowidać.Ubraniananimwisiały,jakbydawniejbyłlepiej
odżywiony,apotempoprostustraciłapetyt.Twarzrównieżmiałpociągłąichudą.Byłnieogolony.
Włosyciemnei-jakwpewnymsensieoncały-rzednące.

Brońbyłastaregotypu:wręczantycznyrewolwer.Wdrugiejdłonimężczyznatrzymałściereczkę.

Kolbarewolwerupobłyskiwaławypolerowanymsrebrem.NawidokJoegoprzybyszzamarł.Spojrzał
szerokootwartymioczyma.

Joerównieżznieruchomiał.Nieodrywałwzrokuodbroni.
-Cotyturobisz?
-Czy...-zacząłJoeizjakiegośpowoduwszystkiepytania,którechciałzadać,zaczęłysięmunaraz

cisnąćiprzepychaćwgłowie,wskutekczegozadałtylkojedno:-Zastrzeliszmnie?

-Co?-Mężczyznaspojrzałnarewolwer,jakbydopierowtejchwiligozauważył.
Odłożyłbrońnaregał.-Niebądźśmieszny.Przecieżsięnawetnieznamy.
-JestemJoe.
-Jasne,Joe.-Facetprzyjrzałmusięuważniej.
Samotnyptaszekprzeddomemnadalświergotałwnajlepsze.Żarwewnątrzstałsięnieznośny.
-Cóż,Joe.-Mężczyznapodszedłbliżej.-Czegochcesz?
-Ja...-Kiedyodległośćmiędzynimizmalała,Joewyłowiłznajomy,lepkiisłodkizapach.

Wydawałosię,żekleisiędofaceta,lubmożedojegoubrań,jakwońkuleknamoleutrzymującasięna
garniturze,któryzbytdługowisiałwszafie.-TotyjesteśMikeLongshott-powiedział.

Mężczyznazatrzymałsięprzybiurku.Oparłdłońnablacie.
-Tak...-przyznał.-Skąd...?-Wjegogłosiepojawiłasięnutazdumienia.
-Skądwiem?-dokończyłJoeimachnąłręką,obejmującnarazjednymgestemregał,powieścio

Mścicielu,niedokończonymaszynopisnabiurku.

Longshottzwolnapokiwałgłową.Joezauważył,żepisarzmawydatnejabłkoAdama;kiedy

przełykałślinę,wyraźniepodskoczyło.

-Proszę-zachęciłLongshott.-Siadaj.-Tymrazemonmachnąłręką,wstronędwóchsteranych

foteli.-Jesteśuchodźcą?

Pytaniezawisłomiędzynimi,lżejszeodpowietrza,bezodpowiedzi.PochwiliLongshottponownie

skinąłgłową,równiepowoli.

-Zaparzękawę-powiedział.

Luksusczekania

Usiedlinaprzeciwkosiebiewfotelach.Kawabyłasłodka,gorącaisparzyłaJoemujęzyk.

Gospodarzdoprawiłjącynamonem.

-Taknaprawdę-zagaiłLongshott-nienazywamsięMikeLongshott,jakzapewnesiędomyśliłeś.-

Wzruszyłramionami.-Mojeprawdziwenazwiskojesttuzupełnienieistotne-dodał.-Zdecydowałemsię
naLongshott,ponieważspodobałomisiębrzmienietegosłowa.

Pozatympasowałonaokładkętaniejpowieści.
Joeprzytaknąłruchemgłowy,stwierdził,żekawajestjaknajegogustprzesłodzona,iupiłłyk

chłodnejwodyzestojącejnastolikuszklanki.

-Mógłbymzapalić?-zapytał.
-Oczywiście-zgodziłsięLongshott.-Moje...-Zawahałsię.-Mojafajkajestwdrugimpokoju.
Joeporazkolejnyskinąłgłową,jakbyczekałnatakiewłaśniepotwierdzenie.Wyjąłizapalił

papierosa.Dymuniósłsięwpowietrzuleniwymi,krętymismugami.Joemilczał,uznał,żestaćgona
luksusczekania.

Longshottskuliłsięwfotelupodrugiejstroniestolika.Wydawałsiętamzagubiony,kończyny

sterczałymunieporadnie,niczymulalki,wktórejpoluzowałysięsznurki.

-Byłapewnakobieta...-powiedział.
Joesłuchałciszy.
Przybierającyksiężyc
Była-dawniej-kobieta.Onpracowałwówczasjakodziennikarz-on,czyliMike.
-Bowiesz,naimięnaprawdęmamMike-wyjaśnił.Wnałógwpadłstopniowo.
-Pracowałemnadcyklemartykułównatemathandluopium,wiesz...-Inauczyłsięspędzaćwolny

czaswpalarniach,gdziespotykalisiędżentelmeni...

-Zkrajuizzagranicy...
...dzielącyznimupodobania.
-Spotkałemjąwpierwsząnocpełniksiężyca-mówiłMikeLongshott.-Wiesz,wtakichmiejscach

księżycjestowieleważniejszy.Bezksiężycowenocesąstrasznieciemne,alezatogwiazdywyglądają
przepięknie.Potemjednakwschodziksiężycicodziennierobisięwiększy...Maszpojęcie,iledaje
światła?Iilemożnazobaczyćwblaskuksiężyca?

Joeskinąłgłową.Miałpojęcie.Bezksiężycowenoce-gdygwiazdy,teobcebytytak

niewyobrażalnieoddaloneodZiemi,spoglądająnanią,zimneipiękne,leczniedająceświatła-tchną
specyficznymrodzajemrozpaczy.Księżycjednakjestinnyikiedywschodzi,ciemnośćzanika,odbijające
sięodjegopowierzchnipromieniesłońcarozświetlająmrokiświata,przydającmumiękkich,
srebrzystychkształtów.Przybierającyksiężycwschodziwcześnie,jestniczymciężarnakobieta,której
brzuchrośnie,dopókiniewypełnisięcałkowicie.Pełniatrwadwadni.Potemksiężyczaczynasię
zmniejszaćiwschodzićcorazpóźniej,zupełniejakhumorzastynastolatek,malejeażwkońcuznika
zupełnieipowracaciemność,awrazzniąigwiazdy.

-Opowiedzmioniej-poprosił.
MikeLongshottpokiwałgłową.
-Zobaczyłemją,wychodzącz...zpewnegomiejsca-zaczął.-Stałanaulicy,takpoprostu.

Obejmowałasięramionamiikołysałanapiętach.Wydawałasięzagubionaibezbronna.Wblasku
księżycawidziałemjącałkiemwyraźnie.Ruszyłemwjejstronęiwtedysięobróciła.Miała,pamiętam,
takieciepłespojrzenie.Przypominamsobie,żepomyślałem,żejejoczyniesąjakgwiazdy.Byłyjak
promykisłońcaodbiteodtarczyksiężyca.„Wiesz,gdzieonisą?”,spytała.„Niemogęichznaleźć”.Nie
wiedziałem,czymówidomnie,czymożedosiebie.„Bylitu,alejużichniema.Amożetoonisą,tylkoja

zniknęłam”.Mimożenocbyłaciepła,zadrżałaijeszczeciaśniejobjęłasięramionami.„Wiesz,gdzieoni
są?”,powtórzyła.

„Nie”,odpowiedziałemtakłagodnie,jaktylkopotrafiłem-ciągnąłLongshott.-Wtedystanęła

przodemdomnie.Ramionaopadłyjejwzdłużboków.Przezdłuższąchwilęprzyglądałamisię,oglądała
mojątwarz,jakbyszukaławniejznajomychrysów,zmarszczek,którychniemiałem.Chociażmożei
miałem,ponieważ,kiedytadługachwilaprzeminęła,dziewczynazaczerpnęłagłębokotchuiodniosłem
wrażenie,żeulatujezniejczęśćniepokoju.

„Pomożeszmi?”,zapytała.
Napiłsięwodyinajakiśczaszamilkł,zapatrzyłsięwdal.WłaśniewtedyJoeuświadomiłsobie,że

głosy,któretowarzyszyłymuodceli,nawzgórzeitutaj,ucichły.Niemiałpewności,czypoprostusięnie
odzywały,czyzniknęły,leczniesądził,byodeszłynadobre.Podobniejakon,czekały,zasłuchanew
opowieść.

-Czybyła...?-zapytał.
-Tak.Była-odpowiedziałLongshott.

Ubywanie

-Możeszwtonieuwierzyć-podjąłpisarz-alenigdyniepoznałemjejprzeszłości.
Och,oczywiście,odczasudoczasupojawiałysięjakieśskrawki.Mówiłaprzezsen,czasami

wykrzykiwałaimiona,jednowszczególności...NieMike.-Pokręciłgłową.-Wydajemisię,żemiała
dawniejsyna.-Znowuumilkł,spoglądającnaswojeręcezłożoneluźnonakolanach.

Podniósłwzrok,spotkałsięzJoemspojrzeniamiipogłębiłysięzmarszczkiwokółjegooczu.
-Ona...Jejprzybywałoiubywałowrazzksiężycem-powiedział.-Niewiem,czyzpozostałymi

jesttaksamo.Przezjakiśczasuważałemtozaurokliwyczar,nadaltakuważam,swojądrogą.
Widywałemjątylkowówczas,gdyksiężycświeciłnaniebie.Wiemteż,żetęskniłazadniem.Pragnęła
zobaczyćsłońce.Cierpiała,niemogącgoujrzeć.Pewnegorazuzapytałemją,dokądodchodzi,kiedy...
kiedyznika.Alboniewiedziała,alboniechciałamipowiedzieć.Wbezksiężycowenocebyłogorzej,dla
mnie.Onaznikała,stawałasięnieobecnością,brakiem,jakiegoniebyływstanieprzepędzićgwiazdy,i
zawszedopadałmnielęk,żedziewczynaniewróci.Mój...nawykprzybrałnasile.Wypalałemcoraz
więcejfajek,chociażnieprzynosiłymiulgi.Zacząłemteżsobiewyobrażaćświat,zktóregoonamusiała
przybywać.Gdyleżałemwotępieniu,przychodziłydomnienieproszoneszczegóły.

Początkowooszczędnie,jakbyzwahaniem.Daty,liczby.Prasowenagłówki.-Roześmiałsię

niewesoło.-Wiesz,ktototaki,dziennikarz?Facet,którynienapisałjeszczepowieści.Aotym,codo
mnieprzychodziło,niemogłemprzecieżpisaćwgazecie.Przezjakiśczasniespisywałemtegowcale.A
potem...

Dziewczynapojawiałasięcorazrzadziej.Odniósłwrażenie,żeblednie,zanika.Znocynanoc

stawałasięcorazmniejkonkretna,mniejprawdziwa.Solidnościnabierałajedyniepodczaspełni.

-Byłamojąteraźniejszością-ciągnął.-Mojąteraźniejszością.Niemyślałemwkategoriach

przeszłościczyprzyszłości.Istniałyjedyniechwile,gdytrzymałemjąwramionach,kiedymogłemją
przytulić,pocieszyćipogłaskaćjejwłosywblaskuksiężyca...

Uznał,żepomożemuzwiększonadawkaopium.Niepomogła.Zamiasttegotendrugi,wyobrażony

światcorazodważniejwkraczałwjegozwykłąrzeczywistość,ażwreszcienieumiałichjużrozróżnić.
Gdychodziłpomieście,wydawałomusięniekiedy,żezauważainnychpodobnychdoniej,cieniena
rogachulic,uchodźcówzinnegomiejscaiczasu.Nigdyjednakniepróbowałznimiporozmawiać.Miał
tylkoją.

-Apotemzniknęła.Zniknęławrazzksiężycemwpełni,któryzanurzyłsiępodhoryzont.Jejwłosy

byłyusianesrebrem.Kiedystawałasięprzezroczysta,trzymałemjązarękę.Widziałemnaczynka
krwionośne,kościprzypominającebladekryształki.„Chybaichwidzę”,powiedziała.Tobyłyostatnie
słowa,jakiedomnieskierowała.Następnejnocyjużsięniepojawiła.Anidzieńpotemczyjeszcze
później.-LongshottpatrzyłwstronęJoego,leczzupełniegoniewidział.-Zostałemsam.

Przeczekałmrocznyokres,ażdoodrodzeniaksiężyca.Kiedytensiępojawił,dziewczynawrazznim

niepowróciłaizrozumiał,żetojużkoniec.

-Tejnocynapisałempierwszyrozdział.Przestałemsypiać.Gdyzamykamoczy,widzęgo,lecz

zawszewoddali,zakapturzonąpostaćzbystrymi,przenikliwymioczyma,spoglądającyminamnie
obojętnie.

-Osama...-wyszeptałJoe.Imięzadrgałownieruchomympowietrzuiprzezmomentjakbynabierało

kształtu,przeistaczałosięwsylwetkę,zarazjednakzniknęło.

-Tak-powiedziałMikeLongshott.Onrównieżsięzatrząsł,mimoupału.-Mójbohater.-Zaśmiał

się,awłaściwiezakasłał.Drżałymupalce.-Czymógłbyś...?

Joezrozumiał,odniósłwrażenie,żesłyszydalekieszepty.Wstałzfotelaipodszedłdopisarza,

pomógłmuwstać.

-Jestwdrugimpokoju-powiedziałLongshott.Natwarzwystąpiłymukroplepotu.
Joeująłgołagodniezaramięiposzlirazem,powoli.Autornapółwisiałnaramieniugościa,a

kiedyznaleźlisięwpomieszczeniuobok,Joepomógłmuułożyćsięnapolowymłóżku,uprzedniojuż
przygotowanym.KiedypatrzyłnamoszczącegosięLongshotta,cośwnimpękło,jakbykrucheszkło.

-Mógłbyś...?-zapytałMikeLongshott.
Joe,przygryzającwargi,bypowstrzymaćmgłę,którazaczęłamącićmuwzrok,bezsłowaskinął

głowąipomógłprzygotowaćfajkę,utoczyłwpalcachkulkężywicy,ażwońprzyprawiłagoozawroty
głowy.Wsunąłpisarzowiustnikmiędzywargi,ogrzałopiumpłomieniemiobserwowałpowoli
rozluźniającesięrysyLongshotta,widział,jakmężczyznawiotczeje,wdychającwypływającezfajki
opary.

Otępienie,taktonazwał.Joezaczekał,ażzawartośćfajkizostaławypalona,aoczypisarza,choć

otwarte,zupełniegojużniewidziały.Wtedywstałiwmilczeniuwyszedłzpokoju.

Kopia

Wiedział,żeonatambędzie,nawetzanimsięjeszczepojawiła.Pomyślał,iżwpewnymsensiebyła

tamodzawsze,czekałananiegonaskrajupolawidzenia,tamgdzieświatłoprzenikałowarstewkęwodyi
pozwalałojejnabraćkształtu.Miałnaoczachbłonęłezipozwoliłjejtamzostać.Wszyscyjesteśmy
cieniami,przemknęłomuprzezmyśl,duchami,niewytłumaczalnymibytami.Złymiomenami,
pojawiającymisięjedyniewpewnychokolicznościach.Przypomniałsobiełóżka,wktórychspał.Kiedy
siębudził,pościelzawszebyławidealnymstanie.Nigdyteżniepotrafiłsobieprzypomniećsnów.Po
prostu...poprostuznikał.Temuuświadomieniunietowarzyszyłaulga.Pojawiłosiętaksamo,jak
pojawiałysięszepczącewoddaligłosyinnych.Zmąconymwzrokiempatrzyłnaodległegóry,naktórych
nicnierosło.Ponadczerwonobrązowympiachemfalowałamgiełkaiwłaśniewtejmgiełcepojawiłasię
ona-niewysoka,kruchasylwetka,samotnanadrodze,natlepustegoniebieskiegoniebaiszczytów
wyglądającychjakpogrzebowesymbole.

-Odnalazłemgo-powiedział.Jegogłoszabrzmiałgłucho,cichyinieznaczący,utykającypozboczu

wzgórzawznoszącegosięponadmilczącymmiastem.

Pogmerałwkieszeniachiznalazłczarnąkartękredytową,którąwręczyłamuwjegobiurze,w

Wientianie,mieście,któreterazwydawałosięniewieleprawdziwszeodsennegomarzenia.Spróbowałją
oddaćdziewczynie,leczonazignorowałagestipochwiliwahaniaJoeupuściłplastikowyprostokątna
ziemię,gdziezniknąłwśródpiachu.Dotarłodoniego,żekartaniebyłabardziejrzeczywistaniżwszystko
inne-ot,rekwizyt,podróbka,kopia.

-Odnalazłemgo-powtórzyłiskrzywiłsięzniechęcią,słyszącbrzmieniewłasnegogłosu.
Dziewczynasięuśmiechnęła.
-Wiedziałam,żecisięuda-powiedziała.
Stali,patrzącsobiewoczyponadrozpadlinąwzgórz.WtledomMike’aLongshotta,ruinazamku,

trwającawewłasnymmilczeniu.Słonecznyżarwylewałsiębrutalnienaziemię,gęstyilepkijaksen.

-Szukałamcię.
-Nie,nie-odparł.-Tymnieznalazłaś.
Znowusięuśmiechnęłaizarazzmarszczyłaczoło.Kosmykwłosówopadłjejnatwarz,nie

odgarnęłago.Joepoczułpragnienie,bywyciągnąćrękęizrobićtosamemu;powstrzymałsię.

-Pamiętasz?-zapytałaiwydałomusię,żeusłyszałwgłosiedziewczynynaglącą,niecierpliwąnutę.
-Pamiętam,żeprzyszłaśdomojegobiura-odpowiedział.-Wynajęłaśmnie,poprosiłaś,żebymgo

odszukał...-Wskazałnadom.Zdawałsobiesprawę,żedziewczynanieotopytała,lecztejdrugiej
odpowiedzipoprostusiębał.Znienackaobleciałgośmiertelnystrach.

Rzuciłamurozgniewanespojrzenie.
-Cholerajasna!-prychnęła.Jejgłoszabrzmiałdonośnieniczymwybuch.
Joesięprzestraszył.Cofnąłsięokrokidziewczynaruszyławjegostronę.
-Mnie,tydraniu!Pytałam,czypamiętaszmnie!?Czy...
Zaczerpnęłagłębokotchu,jakbypróbującsięopanować.Byławściekła.WtedyJoewyczuł,lub

wydobyłtęwiedzęzjakiegośmiejscazagubionegowgłębiwłasnegoumysłu,żegniewdziewczynyjest
wstanieporuszyćziemięiwznosićgóry.Acowięcej–dodałwewnętrznygłos,któryJoerozpaczliwie
starałsięuciszyć-taksamopotężnabyłajejmiłość.

Joe

-Uwielbiaszczarno-białefilmyipowieścikryminalne-podjęła.Słowapopłynęłyszerokim

strumieniem.Słońcepowoliosuwałosięznieba.-Uwielbiaszlodyzrumemirodzynkamiichlebna
zakwasie,woliszmasłoodmargaryny,sałatkilubisz,bylebezcebuli.-

Zacisnęładłoniewpięściimówiładalej.-Niecierpiszburakówiawokado,nieinteresujeszsię

polityką,lubiszspaćpoprawejstroniełóżka,oiletorównieżstronaodściany.Nocąchętnieodwracasz
cojakiśczaspoduszkę,żebypołożyćpoliczeknachłodniejszejpołowie.

Nietrawiszludzi,którzychodząwolniejodciebie.Potrafiszprasować,alerobisztostrasznie

powoli,niemaszbladegopojęciajakobsłużyćpralkęilubiszrzucaćubranianapodłogę,byranomócje
odrazuwłożyć.Bieliznęzmieniaszcodziennie,aledżinsynosiszpókiniezaczynająśmierdzieć.Płakałeś,
gdyumarłcidziadek,lubiszkomedieromantyczne,chociażprzyznajeszsiędotegotylkopopijaku.A
pijeszwyłączniewtowarzystwieizadużopalisz.

Nazywaszsię...
-Joe-przerwałjej.-NazywamsięJoe.
Wokółniegorozwarłasięotchłań,głosypozostałychterkotałyniczymdalekieptaki.
Naglerozpaczliwiezapragnąłpapierosa.
-NazywamsięJoe-powtórzył,czepiającsiętegoimienia,jakbybyłojedynymkonarem

wyciągniętymponadnurtrwącegostrumienia.

Dziewczynawypowiedziałainneimięinazwisko.Tesłowanieznaczyłydlaniegozupełnienic.
-Lubiszkowbojskiekapelusze,aleniewyszedłbyśwtakimnaulicę-dodała.-Wogólelubisz

myślećosobiejakokowboju,aleniejesteś...

-Ej!-zaprotestowałiniemalsięuśmiechnęła,tylkoniemal.
-...iniepotrafiszprzyznać,żeniemaszracji,zawszeidzieszwzaparte.LubiszHumphreyaBogarta,

wielerazyczytałeśopowiadaniaoSherlockuHolmesie,niecierpisz,gdyktośsiedziobokciebiewkinie,
lubiszkurczakazfrytkamiinielubiszćwiczeńfizycznych.Woliszprysznicodwanny,akiedymaszdobry
humor,podśpiewujesz.Nielubiszzimnaiwilgoci.Pijeszzadużokawy.

-Kawajestdobra.
-...iuwielbiaszoniejopowiadać-powiedziała.-Wiem.
-Lubięteż...-zaczął,leczpowstrzymałago.
-Lubiszsiedziećzprzoduautobusu,chociażczęściejjeździszpociągami.Nienawidziszlatać

samolotemizawszeprosiszokoszernyposiłek,żebyobsłużonocięwpierwszejkolejności,apozatym
wybieraszmiejscaprzyoknie.Wtrakcielotustaraszsięniepić,żebyniemusiećwstawaćzsiedzenia,i
zawszesięwtedyodwadniasz.Nielubiszrobićzdjęć,uważasz,żezamawianiejedzeniaprzeztelefonto
ekstrawagancja,pijeszwinoalewoliszpiwo,nielubiszkupowaćubrań...

-Aktolubi...
Nieuśmiechnęłasię.
-Lubiszstawaćwsaloniewsamejbieliźnie,braćsiępodbokiirozglądaćposwoimkrólestwie.

Jesteśbardzozaborczyjeślichodzioosobistąprzestrzeń.Nielubisztelefonów.

Kiedymiałeśtrzynaścielat,nadałeśswojemupenisowiprzydomek...
-Wżyciunie...-Wstrząśnięty.
-...Hermann,odimieniagłównodowodzącegoLuftwaffe,cośmieszywyłącznieciebie...
-Zaraz,przecież...
-Lubiszjeść,stojącprzyzlewie.Lubiszostrepotrawy,choćnastępnegodniazawszecierpisz.Kiedy

myślisz,żeniktcięniewidzi,chętnietańczyszprzedlustrem.Lubiszunosićsobiegórnąwargędonosai
wąchaćją.Kiedyludziepytają,skądjesteś,częstoodpowiadasz,żezJaponii.Podobnie,gdypytają,

dokądidziesz.Twoimulubionymdowcipemjest„Wchodzikońdobaru,abarmanpyta,skądta
wydłużonamina?”.Zupytolerujesztylkojeżelichorujesz.Zadużopalisz...

-Tak,jużmówiłaś...
-Irozumiesz,żetoszkodzi,aleniechceszrzucić.
Nagłacisza,jakamiędzynimizapadła,przypominałachwiejącąsięszklankę:bałsię,żespadniei

rozbijesię,ponieważwtedypokaleczągookruchy.Wpowietrzumajaczyłogasnącepowoli,widmowe
echodźwiękusilnikówszturmowychśmigłowców.Niesfornykosmyknadalzwisałnapoliczku
dziewczyny.Wyciągnąłdłoń,musnąłpalcamijejskóręipoprawiłwłosy.Byłaciepła.Doleciałgo
delikatny,ledwiewyczuwalnyaromatpaczuli.Niebyłwstanieodczytaćwyrazujejtwarzy.

-Pamiętamwybuch-podjęłacichymgłosem.-Takmisięprzynajmniejwydaje.
Aczkolwiekmożliwe,żemójmózgsamstworzyłtowspomnienie,ponieważwiedziałam,żewybuch

nastąpił.Możetofałszywapamięć,alejakmamtosprawdzić?-spytała,niemalbłagalnie.-Skądmam
wiedzieć,cojestprawdziwe?Mywszyscywyobrażamysobieżyciajakfabułyfilmów.

-Byłaśpiosenkarką,śpiewałaśwklubach-powiedział,wracającmyślamido„BlueNote”,ujrzałw

duchutamtąscenę,usłyszałjejgłos.Pokręciłagłową.Zmęczona?Zła?

-Pracowałamwkinie-śmiechdziewczynyumarłzarazprzynarodzinach-aty...
-Jajestemdetektywem-podsunął.
Uderzyłago.
Prawiesięprzewrócił.Tegosięponiejniespodziewał.Drobnepiąstkiłomotałygowpierś.Była

prawieogłowęniższa.

-Nazywaszsię...!-Znówwypowiedziałanazwisko,którenieznaczyłodlaniegozupełnienic,

któremuniepozwalałnicznaczyć.Powtarzałajerazporaz,jejdłoniewybijałynajegopiersitatuaż.

Rozłożyłręce.Zagarnąłją,przyciągnąłdosiebieipochwiliwtuliłasięwniego,ciepłai

rzeczywista.Ukryłtwarzwzgięciujejszyiipoczuł,jakpulsujewniejkrew.

-DlaczegoWientian?-zapytał,myślącożyciu,którewyśnił.
-Niepamiętasz?-odparła.-Zawszechcieliśmytampojechaćinigdytegoniezrobiliśmy...Podobał

namsiępomysłmiejscadalekiego,odizolowanego,gdzienicsięniedzieje,azawszejestciepło...

-Obiecałemci,żejużnigdyniezmarzniesz-powiedziałizadrżałamuwobjęciach.
-Mniezawszejestzimno-powiedziała.
Tuliłją.Bardzobychciałtakjątulićjużzawsze.
-Musiszwybrać-podjęłaszeptem.Oddechdziewczynypołaskotałmuskórę.-Musiszwybraćkim

chceszzostać.Kiedyniemaszjużniczego:nazwiska,twarzy,miłości,możeszstaćsiękażdym.Nawet
samymsobą.

Tuliłjągorąco,tamnawzgórzachponadmiastem,asłońcezwolnadryfowałoponiebieku

zachodowi.Niedługomiałzapaśćzmrok,ostatniesmugipromienizgasnąnawielobarwnymhoryzoncie.

-Wiem-odpowiedziałJoe.

Epilog

Deszczowekałuże
Wporzedeszczowej,niewyłożonebrukiem,bocznealejkiWientianuzmieniająsięwstrugibłota,

wodastoinieruchomowdonicachnakwiatyiporzuconychoponach.Wówczascałemiastojakbysię
wyciągałokugórze,zziemistrzelajązielonepędy,gałęzieiliścierozpościerająsięniczymotwarte
dłoniepróbującechwytaćdeszczówkę.Gdypada,możnapomyśleć,żektośwylałnamiastocałemorze,
ulewasieczeisieczeniekończącymisiękaskadami.Nazatłoczonychtargachziemięwykładasięzbitymi
gazetamiikiedyidziesiępodmarkizamistraganów,czuć,jakpapierchlupocepodnogami.Żaby
wyglądająznadziejązeswychgłębokichklatek,arybywbetonowychsadzawkachpływająznową
energią,jakbyprzeczuwałyszansęnaucieczkę.BrzegiMekongusąwykładaneworkamizpiaskiem,
piętrzącymisięwysokojedennadrugim.Prowizorycznazaporaprzeciwpowodziowa.

Wśródpadającegodeszczutonąinnedźwięki.Ulewaprzynosiciszę,podobnądobiałegoszumuw

telewizorze.Itaciszapotrafibyćbardzokojąca.Przedkażdąkolejnąfaląopadówzrywasięwiatri
przyganiachmury,niczymzagniewanamatkaszarpiącasięzopornymipociechami.Nieboszybko
ciemnieje.Nocamibłyskawicesąjaskrawejaknadzieja.

Wtakiewłaśnienoce,leżącbezsenniewswymmieszkaniuprzySokpaluang,lubiłodliczaćsekundy

pomiędzygrzmotemabłyskawicą,oceniającjakdalekojestburza.

Porankibyłyciepłeijasne,ikiedychodziłulicami,oglądałwlicznychkałużachwłasneodbicie.

Zacząłnosićprochowiecikapeluszzszerokimrondem,którygdzieś,kiedyśkupił.

Ograniczyłpalenie.Jegotwarzwyglądaładokładnietaksamojakzawsze.Brzemiennedeszczem

powietrzepachniałoświeżoiczysto.

Rankamilubiłwybieraćsięnapółgodzinnyspacernatarg,skręcałwprawonaKouwieng,mijał

żebrzącychojałmużnęmnichówikarmiąceichkobiety,mijałpsy,któreniekiedygoobszczekiwały,mijał
nagiekurczaki,obracającesiępowolinarożnach,mijał

dworzecautobusowy,targwarzywny,przejściedlapieszychiwchodziłdoniewielkiejkafejkina

rogu.

Siadałtam,popijałgorzkągórskąkawęiwyglądałprzezoknonaludziwchodzącychi

wychodzącychztargu,obserwowałichżyciamigocąceniczymprzedzierającesięprzezatmosferę
światłoodległychgwiazd.

Potemwstawał,przemierzałkrótkąodległośćdoswegobiurawbudynkuprzyczarnejstupie,

wchodziłnagórępokrótkichschodachisiadałzabiurkiem.Wszufladziemiałpełnąwjednejpiątej
butelkęwhisky,leczniezaglądałdoniejczęsto.Klienciniepojawialisięwcale,aletozupełniemunie
przeszkadzało.Siedziałigapiłsięzaokno,czekającnadeszcz.Iczasami,gdypadało,nakrótkąchwilę
rozstępowałysięchmuryiprzebijałysięprzezniepromieniesłońca.Wtakichmomentachwydawałomu
się,żewidzidziewczynęstojącąwmiejscu,gdziesłońcespotykasięzdeszczem,patrzącąkugórzew
jegookno,leczmgnieniepotemchmuryzamykałysięnapowrótinieznajomaznikała.

Spistreści
PrologFałszywyjemeńskipaszport
CzęśćpierwszaTajnawojnaKałużeświatłaChmurapierzchającychgekonówZaryskobietywśród

deszczuDrugabombaNieziemskapowierzchnia,przypominającamapęKsiężycaJakiśfacetstałiczytał
gazetęWarstwabiało-żółtejfarbyCaravanadelamuerteUwięzionyśpiewżywychżabWpodróżyZimne
ibezwodnemorzeCzarnetraperkiPustkadźwięku

CzęśćdrugaSkrzynkakontaktowaKażdemiejscejestdobre,żebysięnapićCiepłe,bezpieczne

miejscePustekomórkiwplastrzemioduJedenznasZawóddetektywKażdyjestskądśParkMonceau

FabriquesTaniegarnituryiamerykańskiegłosyGrubasŚlepauliczkaWpodróżyZłepociągiCzerwone,
rozkwitającekwiaty

CzęśćtrzeciaNiewyraźniAniołchrześcijańskiejmiłościRomeoiJuliaRozmowynapogrzebie

ZapomniećdetektywaMięśniakiicwaniakiPosiłekskazańcaToczymywojnę,ajajestemnaniej
żołnierzemZainteresowaniaumarłychSmakprawdyTropgraffitiAniołzSt.GilesJedynywyraźnytrop
WmiejscuLudziesąjakchmuryKrótkahistoriasnów

CzęśćczwartaWCasablanceTajemniczezapisywumyśleCiałowbiblioteceOdkrywcazniemego

filmuŻałobawdrobinkachkurzuFuntkłakówMatkakukułekNoże,ciała,wazyibogowieŚmiecina
pustyniOstatniasprawaMoZnowuzagubionyInny,lepszyświatLondynpopółnocyWszędziedobrze...
MężczyznawbobrowejczapieZapomnijoChinatownPiekłojestopuszczonąstacjąBarwysińca,
granatowewśródczerniUchodźcyOvertheRainbowNapadnaFrithStreet22Złożonawharmonijkę
kartkaPodróżListzAmerykiAlewkrótceDrugainwazjaZamykamdrzwi

CzęśćpiątaUcieczkazNowegoJorkuCzychcepancośzgłosić?SztucznydzieńWieżowce

wyciągałysiękuniebuStroniceksiążkiCobybyło,gdybyOsamawersumJaserceOsamaCiemna
arabicaStanzagrożeniaCelaFilmowedrzwiProstokątbiałegoblaskuPodróżOpowieściduchów

CzęśćszóstaKońcówkaPocztówkiZanikanieWątkiTimePopołudniowesnyCzarnyPiach

LongshottLuksusczekaniaPrzybierającyksiężycUbywanieKopiaJoe

EpilogDeszczowekałuże

TableofContents

Prolog