1

Andrzej Bursa

Andrzej Bursa urodził się 21 marca 1932 roku w Krakowie, a zmarł 15 listopada 1957 roku
również w Krakowie. Studiował dziennikarstwo i bułgarystykę na Uniwersytecie
Jagiellońskim. W lutym 1952 roku ożenił się ze studentką Akademii Sztuk Pięknych w
Krakowie, Ludwiką Szemiot i w tym samym roku urodził im się syn Michał. Jako dziennikarz
współpracował z różnymi studenckimi czasopismami (np.: „Zebra”) oraz „Życiem
literackim”, był także reporterem krakowskiego „Dziennika Polskiego”. Współpracował z
teatrem Cricot Tadeusza Kantora oraz Piwnicą pod Baranami. Debiutował w 1954 r. w „Życiu
Literackim” wierszem Głos w dyskusji o młodzieży. Za życia nie wydał żadnego tomu poezji,
zdążył jedynie opublikować 37 wierszy w różnych czasopismach. Pośmiertnie został poetą
wyróżniony nagrodą Listopada Poetyckiego.

Twórczość

Bursa zdobył popularność po śmierci, ponieważ jego oficjalny sprzeciw wobec zakłamaniu,
złu, szarej rzeczywistości, konformizmu, klasycznej, estetycznej sztuki, fałszu nabrał
znaczenia w pokoleniu młodych ludzi i w ten sposób stał się legendą literacką. Bursa
opowiadał się za kształtowaniem własnego systemu wartości, wolnością, polemizował z
tradycją literacką i w zasadzie szokował czytelników śmiałością wypowiedzi poetyckiej.
Proponowany przez Bursę antyestetyzm, wulgarność, kpiarstwo, epatowanie przemocą i
brutalność sprawiły, że jego postać owiana została legendą literacką i zaliczono go do
polskich „poetów przeklętych” („kaskaderów polskiej literatury”).

Twórczość Bursy obejmuje:
Luiza – poemat
Zabicie ciotki – powieść
Karbunkuł – sztuka teatralna napisana wraz z Janem Gunterem, wystawiona przez teatr Cricot
wiersze i ich zbiory: Głos w dyskusji o młodzieży (1954), Wiersze (1958), Utwory wierszem i
prozą (1969).

Do najważniejszych wierszy należą:

Poeta – Bursa kpi tu przede wszystkim z tradycji literackiej, a w szczególności z tradycji
romantycznej, która stawia poetę na piedestale, wynosi ponad przeciętność i mówi o wybitnej
zdolności empatii. Dla Bursy poeta to zwykły człowiek (czyli taki, który wykonuje zwyczajne
czynności i ma np.: potrzeby fizjologiczne), a nie pomnikowa postać literatury polskiej.
Oczywiście wiersz jest typową prowokacją literacką i obyczajową.

Zażalenia – to wiersz w formie pisma skierowanego do ministra sprawiedliwości. Tekst
wyraża przede wszystkim niechęć do wszelkich instytucji państwowych, które karmią
przeciętnego obywatela jedynie frazesami o wspólnym szczęściu i życiu w dobrobycie.
Państwo zniewala człowieka, a ten nie może oczekiwać jakiejkolwiek pomocy.

Kasjer – tekst jest wyrazem buntu przeciw szarej rzeczywistości. Tytułowy kasjer to człowiek
prowadzący monotonne, nudne, w zasadzie koszmarne życie, które polega na ciągłych
wyrzeczeniach, ciągłej niewoli odmawiania sobie czegoś. Jedynym zajęciem kasjera jest
praca, ale ta z kolei zaczyna się i kończy na liczeniu pieniędzy. Bursa nie potrafi zrozumieć
owej jednostajności, braku emocji i wrażeń, wszechogarniającej rutyny.

2

Miłość – to chyba jeden z najbardziej szokujących wierszy Bursy, w którym poeta odziera
tytułowe uczucie ze znamion intymności, wrażliwości i subtelności. Młodzi ludzie żyją nie
miłością, ale strachem przed niechcianą ciążą. Ich intymność ogranicza się do słów: „Tylko
rób tak żeby nie było dziecka”. Strach ich niejako paraliżuje, doprowadzając do tego, że
młodzi biorą nawet pod uwagę konieczność usunięcia ciąży. Nie ma tu uczucia, patosu i
szczęścia, jest natomiast koszmarna rzeczywistość i ciągła obawa.


Małgorzata Bazan