1

Czesław ŚLIMAK

PEC Geotermia Podhalańska S.A.
ul. Nowotarska 35a, 34-500 Zakopane

PEC GEOTERMIA PODHALAŃSKA S.A.

DOŚWIADCZENIA, STAN OBECNY, PERSPEKTYWY ROZWOJU

Słowa kluczowe: energetyka geotermalna, Podhale, instalacje ciepłownicze

1.

Rys historyczny

Pierwsze próby ciepłowniczego wykorzystania energii geotermalnej na Podhalu

podjęte zostały przez Polską Akademię Nauk w Bańskiej Niżnej na początku lat

dziewięćdziesiątych XX wieku. Do systemu opartego na dublecie otworów geotermalnych

podłączono kilka domów. Eksperyment zakończył się powodzeniem i udowodnił, że

zastosowanie wód termalnych, jako źródła ciepła do ogrzewania budynków i wytwarzania

ciepłej wody użytkowej jest możliwe. Dla komercyjnego wykorzystania wód termalnych do

celów ciepłowniczych w grudniu 1993 roku powołano Geotermię Podhalańską S.A.

Głównym celem przedsięwzięcia była redukcja zanieczyszczenia powietrza i poprawienie

stanu środowiska naturalnego regionu poprzez ogrzewanie geotermalne. Cel miał być

osiągnięty poprzez zastępowanie energią geotermalną konsumpcji paliw kopalnych - w

szczególności węgla i jego pochodnych - w procesie ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody

użytkowej.

W następnych latach postępowała rozbudowa geotermalnego systemu ciepłowniczego i sieci

dystrybucyjnej i tak:

1994 – początek pilotażowej fazy projektu „Zaopatrzenie w ciepło wsi Bańska Niżna”

1995 – budowa sieci dystrybucyjnej w Bańskiej Niżnej

2

1996 – początek budowy Ciepłowni Geotermalnej w Bańskiej Niżnej

1997 – odwiercenie dwóch otworów geotermalnych Bańska PGP-1 i Biały Dunajec

PGP-2

1998 z połączenia Geotermii Podhalańskiej S.A. i PEC „Tatry” powstaje PEC

Geotermia Podhalańska S.A.– powiększenie rynku odbiorców o klientów PEC „Tatry”

2001 – Zakopane, likwidacja ostatniej osiedlowej kotłowni na opał stały. Zakończenie

budowy magistrali ciepłowniczej na trasie Ciepłownia geotermalna Bańska –

Kotłownia

Szczytowa

w

Zakopanem.

Rozruch

technologiczny

Ciepłowni

Geotermalnej Bańska.

2002 – 2008 rozbudowa sieci ciepłowniczej w Zakopanem, Poroninie i Białym

Dunajcu.

Ciągły wzrost sprzedaży energii cieplnej.

2.

Aspekt techniczny PEC Geotermia Podhalańska S.A.

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Geotermia Podhalańska S.A.(PEC lub Spółka)

prowadzi działalność w zakresie wytwarzania oraz przesyłania i dystrybucji ciepła w ramach

jednego systemu energetycznego obejmującego trzy źródła ciepła (Ciepłownia Geotermalna

zlokalizowana w Bańskiej Niżnej oraz Kotłownia Centralna i Kotłownia Pardałówka

zlokalizowane w Zakopanem) oraz miejską sieć cieplną obsługującą obiekty na terenie Miasta

Zakopane oraz Gmin Szaflary, Biały Dunajec i Poronin. Zainstalowana moc cieplna

w źródłach podstawowego systemu Spółki wynosi 80,5 MW (w tym 40,7 MW dotyczy

Ciepłowni Geotermalnej, 38 MW dotyczy Kotłowni Centralnej oraz 2,8 MW dotyczy

Kotłowni Pardałówka).

PEC Geotermia Podhalańska SA jest największym w Polsce producentem ciepła

wykorzystującym ekologiczną energię wód geotermalnych.

System ciepłowniczy PEC Geotermia Podhalańska SA jest podzielony na trzy obiegi:

układ geotermalny

sieć ciepłownicza

instalacje wewnętrzne u odbiorców

3

1.

Układ geotermalny

Eksploatacja wód termalnych odbywa się poprzez wydobywanie ich ze złoża otworami

produkcyjnymi: Bańska PGP-1 i Bańska IG-1. Z odwiertów woda doprowadzana jest

rurociągiem produkcyjnym do wymienników ciepła znajdujących się w Ciepłowni

Geotermalnej Bańska. Jest to pięć płytowych wymienników ciepła o łącznej mocy 40 MW.

Następnie woda termalna po oddaniu wodzie sieciowej energii cieplnej odprowadzana jest

rurociągiem zrzutowym do zatłaczania do otworów chłonnych Biały Dunajec PAN-1 i Biały

Dunajec PGP-2. Część tej wody kierowana jest do wymiennika ciepła w pobliskim parku

wodnym i po ponownym oddaniu energii (kaskada) powraca na chłodnie wentylatorowe,

gdzie po schłodzeniu kierowana jest do cieku powierzchniowego.

2.

Sieć ciepłownicza

W skład sieci ciepłowniczej wchodzi:

Pompownia wody sieciowej w Ciepłowni Geotermalnej,

Magistrala ciepłownicza,

Przepompownie: Pozawodzie 703 m.n.p.m, Poronin 732 m.n.p.m., Ustup 762 m.n.p.

m. z układami redukcji ciśnień, pompownia wody sieciowej z układem redukcji

ciśnień w Kotłowni Centralnej,

Kotłownia Szczytowa w Zakopanem, która pokrywa obciążenia szczytowe systemu,

w tych okresach gdy ciepło uzyskane z wód geotermalnych nie jest w stanie pokryć

zapotrzebowania odbiorców,

Sieci dystrybucyjne oraz przyłącza ciepłownicze

3.

Instalacje wewnętrzne odbiorców

Odbiorcy ciepła sieciowego wyposażeni są w kompaktowe węzły ciepłownicze składające się

między innymi z płytowych wymienników ciepła. Węzły dodatkowo wyposażone są

w automatykę pogodową z możliwością zaprogramowania wielu funkcji jak nocne obniżenie

temperatury, wpływ wiatru itp. Wymienniki ciepła charakteryzują się małymi gabarytami w

stosunku do powierzchni wymiany ciepła, wysokim współczynnikiem przewodzenia ciepła,

są odporne na korozję a obsługa ich jest prosta.

4

3.

Efekt ekologiczny działalności PEC Geotermia Podhalańska S.A.

Jednym z podstawowych celów działalności Geotermii na Podhalu jest redukcja

zanieczyszczenia powietrza i poprawienie stanu środowiska naturalnego regionu poprzez

ogrzewanie geotermalne.

Cel ten jest osiągany przez zastępowanie energią geotermalną konsumpcji paliw kopalnych –

w szczególności węgla i jego pochodnych. Poprzez działania PEC Geotermia Podhalańska

S.A. osiągnięty został znaczący efekt ekologiczny. W latach 1999-2008 zredukowano emisję

CO

2

do atmosfery o 30,909 tys. ton, ograniczono stężenie SO

2

oraz zredukowano stężenie

pyłu zawieszonego.

Poniżej przedstawiono całkowitą roczną redukcję emisji CO

2

osiągniętą wskutek

zrealizowanych podłączeń w latach 1999-2008, gdzie:

•

emisje bazowe: to emisja CO

2

ze spalania paliw kopalnych przez odbiorców

podłączonych do sieci ciepłowniczej PEC GP (zredukowana wskutek dokonanych

podłączeń),

•

emisje projektu: to emisja CO

2

ze spalania paliw na Kotłowni Centralnej

w Zakopanem stanowiącej uzupełniające źródło zasilania systemu ciepłowniczego

PEC GP.

Tabela 1. Redukcja emisji CO

2

(w tys. ton rocznie)

Emisje CO

2

Jednostka 1999 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Emisje

bazowe

razem

t CO

2

16,8

25

15,55

1

20,93

7

23,96

0

33,40

9

27,76

2

30,18

4

31,77

1

33,72

7

35,37

1

Emisje

projektu

razem

t CO

2

11,9

70

10,31

9

8,250 5,150

11,26

0

4,300 5,560 6,606 4,384 4,462

Redukcja

emisji

t CO

2

4,85

5

5,231

12,68

7

18,85

4

22,14

8

23,46

2

24,62

4

25,16

5

29,34

3

30,90

9

4.

Efekty ekonomiczne działalności Geotermii Podhalańskiej

Projekty związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, (do jakich zalicza się

energię geotermalną) charakteryzują się ogromną kapitałochłonnością w fazie inwestycji. Jest

to związane z koniecznością udostępnienia źródła ciepła, w szczególności, wykonaniem

5

odwiertów. Z uwagi na brak sieci ciepłowniczej w regionie oraz duże rozproszenie punktów

odbioru ciepła konieczna była budowa praktycznie od podstaw sieci przesyłowej

i dystrybucyjnej wraz z niezbędną infrastrukturą, a także instalacją wymienników ciepła

u odbiorców.

Z powodu dużej kapitałochłonności inwestycji Spółka do 2007 roku przynosiła straty, dopiero

w 2008 roku Spółka wypracowała niewielki zysk. Obecnie celem działania Zarządu jest

dążenie do osiągnięcia przez Spółkę trwałej dodatniej rentowności netto.

W wyniku realizacji podłączeń na koniec 2008 roku moc zamówiona u odbiorców wynosiła

50,41 MW. Sprzedaż ciepła w kolejnych latach charakteryzowała dynamika wzrostu.

Sprzedaż ciepła w GJ w latach 2002-2008 przedstawia poniższa tabela:

Tabela 2: Sprzedaż ciepła w GJ w latach 2002-2008

jednostka

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Sprzedaż
ciepła

GJ

187 198 244 417

216 982

277 629 301 623 295 947 324 253

W roku 2008 Spółka dostarcza ciepło do 1298 odbiorców z tego:

Gmina

Liczba odbiorców

%

Zakopane

1016

78%

Szaflary

144

11%

Biały Dunajec

117

9%

Poronin

21

2%

Razem

1298

100%

6

5.

Perspektywy rozwoju energetyki geotermalnej na Podhalu

Zwiększająca się świadomość ekologiczna społeczeństwa oraz konkurencyjność

cenowa ciepła geotermalnego powoduje wzrost zainteresowania odbiorców wykorzystaniem

energii geotermalnej do celów ciepłowniczych. Oprócz tego obserwuje się znaczne

zainteresowanie wykorzystaniem energii geotermalnej do innych celów. Szczególnie

rozwojowym obszarem jest wykorzystanie wód termalnych do celów balneologiczno-

rekreacyjnych. W ostatnich latach oddano do użytku dwie takie instalacje na obszarze

Podhala (Aquapark w Zakopanem oraz Kurort w Bańskiej Niżnej), które cieszą się sporym

zainteresowaniem.

Niewątpliwą zaletą wykorzystania energii geotermalnej mimo relatywnie wysokich

nakładów inwestycyjnych jest jej odnawialność oraz niezależność od zewnętrznych

dostawców i światowych cen nośników energii. Wartość dodaną generuje także ekologiczny

charakter energii geotermalnej. Region Podhala, w szczególności obszar miasta Zakopane

przeżywa okres dynamicznego rozwoju. Powstają nowe obiekty infrastruktury turystycznej,

w szczególności hotele i pensjonaty. Sukcesywne przyłączanie się tych obiektów do sieci

geotermalnej podyktowane jest nie tylko względami ekologicznymi, ale również

bezobsługowością funkcjonowania wymiennika ciepła, co przekłada się na zdecydowanie

niższe koszty obsługi w stosunku do konwencjonalnych kotłowni.

Ceny ciepła z geotermalnej sieci ciepłowniczej są dziś zdecydowanie konkurencyjne

w stosunku do gazu ziemnego, oleju opałowego i energii elektrycznej wykorzystywanych do

ogrzewania budynków.

Wychodząc naprzeciw rosnącemu popytowi na ciepło ze źródła geotermalnego Spółka

zamierza dokonać wiercenia kolejnego otworu produkcyjnego.