1 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
Na samym początku chcę poinformować, że poniższy skrypt został wykonany na podstawie:
- Wojciech R. Wiewiórowski, Grzegorz Wierczyński, „Informatyka prawnicza. Technologia
informacyjna dla prawników i administracji publicznej, wyd. II, Warszawa 2008”,
- notatek z zeszłych lat z wykładów,
- prezentacji dostępnych na stronie
http://www.prawo.ug.gda.pl/index.php?id=1&p=124
- oraz testów z zeszłych lat
Jeżeli ktoś posiada coś ponadto, co jest WARTE wrzucenia do tego skryptu, to walcie do mnie na
maila:
kuba117@o2.pl
Zaznaczam też że nie gwarantuje on (tak, ten skrypt) zdania egzaminu (żeby nie było potem srania, że
czegoś nie zawarłem tu i dlatego ktoś ujebał ;P ). Miłej nauki ;)
1.Pojęcie informacji
Informacja jest to każdy czynnik, który człowiek lub urządzenie może wykorzystywać dla bardziej
sprecyzowanego, celowego działania.
Generalnie to wyróżnia się3 poziomy na których można odbierać informację:
- formalny – informacja to określone następstwo sygnałów
- semantyczny – treść przekazywana jest przez nadawcę do odbiorcy w formie komunikatu,
który jest zrozumiały dla obu stron
-pragmatycznym – treść przekazywana może zostać odebrana i przetworzona przez
człowieka lub urządzenie będące odbiorcą (cokolwiek to znaczy ;P)
2. Informacja prawna
To informacja o jakichkolwiek faktach mających znaczenie prawne. Przeważnie zawarte są w:
tekstach aktów prawnych, wykładni, doktrynie prawa + orzeczenia, pisma urzędowe, sprawozdania,
projekty aktów.
Co ważne należy rozróżnić: informację prawną i prawniczą.
Informacja prawna – to informacja która wynika WPROST z tekstów aktów prawnych
Informacja prawnicza – to informacja wynikająca z tekstów orzeczeń, doktryny..
Omawiając konkretnie informacje prawne trzeba wspomnieć o kategoriach informacji prawnych:
Informacje podstawowe – to zasadnicze informacje umożliwiające ogólne zorientowanie w
aktualnym porządku prawnym (to zorientowanie się polega na znajomości zasad prawnych)
Informacje rolowe (tzw. minimum rolowe) – informacje których posiadanie jest niezbędne
dla należytego wywiązywania się z pełnionych ról w życiu społecznym (np. to co student ma
wynieść ze swojego kierunku studiów)
2 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
Informacje/Wiadomości „ad hoc” – informacje po które sięga się w razie potrzeby
Dodatkowo, wśród rodzajów informacji prawnej wyróżnia się jeszcze:
Informacje normatywne – czyli są to po prostu akty prawne
Informacje faktograficzne – to akty i informacje tzw. około prawne
Wykładnia – zalicza się tu: orzecznictwo, decyzje administracyjne, opinie doktryny
3. Metadane
Są to tzw. „informacje o informacjach”, czyli zestaw logicznie powiązanych z dokumentem informacji
opisujących ten dokument.
Metadane dzieli się na 2 rodzaje:
Obligatoryjne – to metadane ustalone dla każdego dokumentu elektronicznego (zawsze
muszą być, nie ma opcji żeby nie występowały – stąd nazwa); zalicza się do nich:
ID (dla tych do nie wiedzą identyfikator), twórca dokumentu, tytuł, data wydania, format
danych, dostęp, typ.
Fakultatywne – to metadane których wartości podaje się jeżeli zostały przypisane do
dokumentu w procesie tworzenia; wyróżnia się tu: relacje, odbiorcę, opis, grupowanie..
4. Dane a informacja
Dane – są to wartości przechowywane w bazie jako wartości pola
Informacje – to przetworzone dane, które stają się użyteczne
Przykład: To co wiewiór podawał na wykładzie z numerem PESEL. Mianowicie, są tu 2 istotne zasady.
PESEL: 90021018458 jest sobie taki pesel i w takiej formie w jakiej go widzimy do DANE, bo to
zwykłe wartości, liczby.
Używając łepetyny przetwarzamy dane i w wyniku tego uzyskujemy
INFORMACJE, tj. Mężczyzna, urodzony 10 lutego 1990 roku.
Te 2 zasady o których wspomniałem, a które są na testach z poprzednich lat dotyczą tego, co które
liczby oznaczają..
1 zasada - pierwsze 6 cyfr oznacza kolejno datę (RR-MM-DD) urodzenia, ale to chyba wszyscy
wiedzą, aczkolwiek jest tu wyjątek w przypadku osób urodzonych po 2000 roku. Dla takich
osób w numerze pesel dodaje się do 3 cyfry dwójkę, dla przykładu:
3 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
Dziecko urodzone 15.03.2002 PESEL: 02231517459
Dziecko urodzone 15.11.2010 PESEL: 10311512453
2 zasada – przedostatnia cyfra w numerze PESEL oznacza płeć osoby.
Cyfra nieparzysta = Mężczyzna
Cyfra parzysta oraz zero = Kobieta
5. Bazy danych
Wyróżnia się 3 definicje:
- Podstawowa – to zbiór powiązanych ze sobą informacji zorganizowanych w strukturę
pozwalającą na łatwe ich przeszukanie
- Ustawowa (na podst. Art. 2 Ustawy o Ochronie Baz Danych z 9 listopada 2001 r.) – to zbiór
danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych wg określonej
systematyki lub metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, środkami
elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w
celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości
- Informatyczna (wg J. Martina) – to zbiór wzajemnie powiązanych danych bez zbędnego
powielania, służący jednemu lub wielu zastosowaniom w sposób optymalny
Co ważne dla zrozumienia tego, bazami danych nazywane wymiennie są systemy informacyjne,
informacyjno – wyszukiwawcze (SIP LEX, LexPolonica, Legalis)
Bazami danych nazywa się też często systemy zarządzania relacyjną bazą danych (RDMS, MS SQL,
Sybase, Orache)
Klasyfikacja baz danych (w prezentacji jest ich dość dużo ale obowiązują nas tylko poniższe):
a) wg zakresu tematycznego zbioru wyróżniamy:
- jednodziedzinowe
- wielodziedzinowe
- horyzontalne
b) wg sposobu korzystania z danych wyróżniamy:
- off-line
- on-line
c) wg struktur danych wyróżniamy (są to tzw. modele baz danych):
- hierarchiczne: - opiera się na podziale logicznym*
- baza jest odwzorowaniem klasyfikacji hierarchicznej (czyli
następującego po sobie ciągu podziałów logicznych tworzących w
ostateczności konstrukcję zbliżoną do odwróconego drzewa
- relacje modelu hierarchicznym mają charakter tzw. relacji ojciec/syn
(każde hasło danego poziomu jest przyporządkowane jedno lub
więcej haseł poziomu niższego, zaś każde hasło poziomu niższego jest
przyporządkowane tylko jednemu hasłu poziomu wyższego
4 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
-każde z tych relacji mają charakter wzajemnie jednoznacznych (jeden
do jednego)
*podział logiczny – zbiór powiązanych ze sobą informacji zorganizowanych w strukturę pozwalającą
na łatwe ich przeszukiwanie. Warunki które podział musi spełniać, aby był logiczny to:
- Zupełność podziału – każdy desygnat (każdy konkretny obiekt pasujący do nazwy,
lub ściślej – każda rzecz oznaczana przez dany wyraz, pojęcie lub znak. Na przykład
desygnatem słowa "pies" jest każde zwierzę będące psem.) nazwy musi należeć do
któregoś z wyodrębnionych członów podziału
- Rozłączność podziału – żaden z desygnatów dzielonego pojęcia nie może być
desygnatem więcej niż jednego z członków podziału (zasada ta oznacza że nie ma
części wspólnej z innym podzbiorem)
- Zachowanie jednej podstawy podziału – tzw. fundamentum divisions, czyli
stosujemy te same warunki wobec wszystkich desygnatów
- sieciowe: - jak w hierarchicznym, ma postać „drzewiastą”
- jeden element podrzędny może być przyporządkowany do jednego lub
więcej elementów nadrzędnych
- relacje między elementami określa się jako kolekcje, w których dziedziną
i przeciwdziedziną określamy „właścicieli i członków”
- relacyjne: - dane w relacyjnych bazach są przechowywane w tabelach (zwanych
domenami)
- każda tabela składa się z rekordów (odpowiadających kolejnym
elementom bazy oraz) oraz z pól (atrybutów opisujących kolejną cechę
elementu) dla wyjaśnienia: jeżeli przyjmiemy że obiektami
(elementami) bazy danych są akty prawne publikowane Dzienniku
Ustaw to: rekordy = kolejne akty,
pola = kolejne cechy aktu (tytuł, autor, rodzaj, data itp.)
- każdy rekord wyróżnia co najmniej jedno pole o unikalnej wartości
dla aktu prawnego publikowanego w Dz. U. takim unikalnym
atrybutem będzie adres publikacyjny Dz. U. 2008.25.1036 (akt
opublikowany w Dzienniku Ustaw, z roku 2008, nr aktu to: 25, pozycja
aktu to: 1036)
- relacyjna baza danych wykorzystuje 3 rodzaje relacji:
- wzajemnie jednoznaczną (jeden do jednego)
- jednoznaczną (jeden do wielu)
- wzajemnie wieloznaczną (wiele do wielu)
Dla ścisłości, dokładne, książkowe definicje pól, rekordów, tabel:
- Pole (atrybut) – to najmniejsza struktura w modelu relacyjnym baz danych, która
przechowuje pojedyńczą informację o obiekcie
- rekord (element) – struktura obejmująca wszystkie pola w tabeli odnoszące się do
opisywanego obiektu
- tabela – podstawowa struktura baz danych, skonstruowana z pól i rekordów
5 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
6. Relacje w bazach danych
Relacje w bazach danych są to po prostu powiązania pomiędzy tabelami, wyróżnia się takie jak:
- zmiana (nowelizacja) – polega na uchyleniu, zastąpieniu lub dodaniu przepisów (często gdy
są błędy o charakterze merytorycznym). Istnieją 2 rodzaje zmian:
- wyraźna (bezpośrednia – przepis aktu prawnego zmienia się przepisem wyraźnie
wskazującym dokonanie zmiany (WSZYSTKIE ZMIANY POWINNY BYĆ WYRAŹNE)
- dorozumiana (wynikająca, pośrednia) – zmiana polega na tym że dawny przepis
zastępuje się nowym, nie wskazując jednocześnie dokonywania tej zmiany
- sprostowanie – to prostowanie błędów o charakterze czysto formalnym. Sprostowanie
umieszcza się w postaci obwieszczenia, w dzienniku w którym znajduje się akt ulegający
korekcie
- uchylenie (derogacja) – pozbawienie mocy prawnej jednego aktu przez drugi, wyróżnia się
tu różne rodzaje uchyleń (ważne! na testach było):
- pośrednie – zmienia się akt na mocy którego wydano akt wykonawczy, w związku z
czym dochodzi do pośredniego uchylenia aktu wykonawczego - przykład:
1. Uchwalona została ustawa, zawierająca upoważnienie ustawowe dla
prezydenta do wydania rozporządzenia.
2. Prezydent wydaje rozporządzenie na podstawie tej ustawy.
3. Następnie dochodzi do zmiany ustawy X i w związku z tym rozporządzenie
wydane na jej mocy zostaje uchylone)
- generalne – uchylenie przepisów, ale bez określenia, jakich dokładnie
- wyraźne – dokładne wyliczenie jakie przepisy zostają uchylone
- dorozumiane
- wykonanie – kiedy akt jest podstawą prawną do wydania innego aktu (np. ustawa <-> rozp)
- ujednolicenie – to sytuacja jeżeli liczba zmian w ustawie jest na tyle duża że posługiwanie
się nią może być utrudnione, wtedy Marszałek Sejmu ogłasza tekst jednolity ustawy w formie
obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym akt było wcześniej ogłoszony
(czyli jakby relacja obwieszczenie <–> akt)
Ważne, żeby rozróżniać:
- Tekst jednolity – ogłoszony w Dzienniku urzędowym, po jakiejś liczbie zmian
(może dokonywać TYLKO Marszałek Sejmu)
- Tekst ujednolicony – tekst w którym ktoś dokonał zmian ale nie jest on
umieszczany w dzienniku urzędowym, ale np. na jakiś portalach itp.
- wprowadzenie – to akty: wprowadzające umowy międzynarodowe (również zgody na
ratyfikację), akty rozciągające terytorialnie moc obowiązującą danego aktu, ustawy
wprowadzające (kiedy ustawa nie zawiera informacji o wejściu w życie, wtedy wydaje się
6 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
tzw. ustawę wprowadzającą, która jest przepisem o jej wejściu w życie, taka sytuacja miała
miejsce w przypadku ustawy jaką jest kodeks pracy)
- interpretowanie – występuje między orzeczeniem TK a aktem którego to orzeczenie dotyczy
i jest po prostu interpretacją danego aktu
- odesłania – kiedy jeden akt odsyła nas do innego aktu
- implementowanie – implementowanie odnosi się do wdrażania Prawa Europejskiego do
Prawa Polskiego, czyli to relacja między dyrektywą a aktem prawnym który implementuje
(wprowadza, wdraża) daną dyrektywę
Strona czynna i bierna relacji
Najlepiej przedstawić to na przykładzie nowelizacji:
Ustawa 2
(zmienia) Ustawa 1
Skoro ustawa nr 2 zmienia ustawę nr 1, to ustawa 1 ulega czemuś (zmianie) a więc ona znajduje się
po stronie biernej, analogicznie ustawa nr 2 robi coś (zmienia) a więc jest po stronie czynnej
7. Systemy informacji o prawie (czyli oprogramowanie zarządzające
prawniczymi bazami danych)
Systemy informacji o prawie służą do gromadzenia, systematyzowania, przetwarzania (w tym
aktualizowania) i wyszukiwania informacji prawnych i prawniczych. Ich (tych systemów) zadaniem
jest wspomaganie procesów tworzenia i stosowania prawa.
System informacji prawnej zazwyczaj funkcjonuje w oparciu o relacyjną bazę danych oraz program
interfejsowy służący do jej obsługi. Cechami charakterystycznymi, odróżniającymi system informacji
prawnej od innych baz danych o prawie są kompleksowość informacji (horyzontalność) oraz jej
usystematyzowanie.
-Horyzontalność informacji - oznacza, że system informacji prawnej z założenia stara się objąć
całość prawa obowiązującego w danym kraju, a nie jakiś jego wycinek.
-Usystematyzowanie - uzyskiwane jest dzięki relacjom występującym pomiędzy
zgromadzonymi danymi, w tym pomiędzy aktami prawnymi a dokumentami zawierającymi
ich wykładnię, takimi, jak orzeczenia, komentarze itd.
Oprogramowanie/programy służące do zarządzania bazami danych możemy podzielić na 3 główne
grupy ze względu na zawartość baz prawniczych:
- faktograficzne (tylko wymieniam, bo w książce nic nie ma na ten temat, w prezentacji też)
- horyzontalne – to programy które określa się jako System Informacji Prawnej (SIP –
zapamiętać ten skrót!), które starają się objąć jak najszerszy zakres tematyki prawnej, ale
żadnemu się jeszcze nie udało ogarnąć całości. Do programów zaliczamy (ważne!):
- CZRAP – RAP – Centralny Zautomatyzowany Rejestr Aktów Prawnych (to był
pierwszy SIP w Polsce, który później przeszedł transformację w ISIP, patrz niżej)
7 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
- Internetowy System Aktów Prawnych Kancelarii Sejmu (ISAP) – tu ważne, że
wcześniej nazywał się: Internetowy System Informacji Prawnej (ISIP), ale uległ
przekształceniu, a jego bazę można znaleźć na stronie
www.sejm.gov.pl
- System Informacji Prawnej LEX (SIP LEX)
- Lex Polonica
- Legalis
- System Informacji Prawnej Kwantum (SIP Kwantum)
- wertykalne – to programy ujmujące tematykę prawną w sposób idealnie dopasowany do
wymagań danej branży, danego odbiorcy. Wyróżniamy 3 typy programów wertykalnych:
- klasyczne – np. Serwis Prawa Pracy i Ubezp. Społ., Europrawnik, Prawo oświatowe
- dedykowane – np. Lex dla notariusza, Lex dla sędziego itp.
- około prawnicze – przeznaczone dla nie-prawników, ale będących zobowiązanych
do przestrzegania jakiś norm, np. Poradnik Inżyniera i projektanta, Spółka Z.O.O w
praktyce itp.
8. Systemy informacyjno wyszukiwawcze (SIW)
To systemy przetwarzające informację, tworząc odpowiednio strukturalizowany zbiór
wyszukiwawczy, czyli mówiąc po polsku, pomagają w wyszukiwaniu informacji.
Ze względu na sposób udostępniania informacji wyróżnia się:
- systemy bezpośredniego udostępniania informacji – to taki system który udziela konkretnej
odpowiedzi na konkretne pytanie, ale w zasadzie są rzadkością z powodu problemów
chociażby z wykładnią, algorytmem kolizyjnym i lingwistyką (trzeba by zadawać identyczne
pytanie jakie zadali autorzy tworzący program)
- fałszywe systemy bezpośredniego udzielania informacji – to takie systemy w których mamy
gotowe zbiory pytań i odpowiedzi na nie, można to przyrównać do takiego FAQ jakie
występuje na stronach internetowych
- systemy pośredniego udostępniania informacji – to takie które dostarczają listę
dokumentów odpowiadających na zapytanie. W sys. pośrednim wyróżnia się różne metody
wyszukiwania:
- system haseł przedmiotowych – każdemu elementowi przypisuje się jedno lub
więcej haseł przedmiotowych
- system klasyfikacji hierarchicznej – podział całości materiału na z góry ustalone
dyscypliny, uwzględniając zasady podziału logicznego (np. baza CELEX)
- system klasyfikacji pełnotekstowej – każdy dokument posiada indeks słów
występujących w nim. W wyszukiwaniu pełno tekstowym system przeszukuje dany
dokument (a w zasadzie to indeks słów w nim występujących) pod kątem wystąpienia
w jego treści danego słowa lub frazy (wyszukiwanie pełno tekstowe)
- system klasyfikacji deskryptowej/indeksowej – każdemu dokumentowi przypisuj się
deskryptory (słowa kluczowe, zwane tez unitermami) odpowiadające treści
dokumentu. Zbiór deskryptorów jest nazywany tezaurusem.
Operatory logiczne są to tzw. łączniki które łączą wyrazy wprowadzane podczas procesu
wyszukiwania w pola zapytań w zdania logiczne i decydują o kryterium wyszukiwania. Wyróżniamy:
8 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
- Operator ADJ - wyszukuje dokumenty zawierające dwa lub więcej wyrazów występujących
bezpośrednio po sobie, w takiej kolejności w jakiej zostały one użyte w zapytaniu.
- Operator AND - wyszukuje dokumenty zawierające obydwa słowa, które rozdziela.
- Operator OR - wyszukuje dokumenty zawierające przynajmniej jedno ze słów które łączy.
- Operator NEAR - można do używać do wyszukania słów występujących obok siebie w
dowolnej kolejności.
- Operator NOT - w
yszukuje dokumenty nie zawierające słowa stojącego za nim.
9. Opis formalny aktu prawnego
To zespół cech i informacji prezentowanych w metryce aktu. Metryka składa się z 2 segmentów:
- segment zewnętrzny – to wszelkie powiązania z innymi elementami (relacje, już opisywane)
- segment wewnętrzny – to opis samego aktu składający się z:
- miejsca publikacji – to tytuł dziennika, rok publikacji, numer dziennika pozycja (np.
Dz. U. 2008.25.1036.). W zależności od SIP’u taką informację możemy znaleźć pod
różnymi tytułami, a mianowicie: w LEX – „Identyfikator”; w LexPolonica - „Publikator”
- rodzaj i autor – rodzaj wydanego aktu (np. rozporządzenie) oraz organ wydający
- data – dzień w którym dany akt został podpisany lub uchwalony, czy też umowa
została zawarta. Zależnie od SIP’u oznacza się różnie kolorami:
LEX - obowiązujące: czerwony i zielony; nieobowiązujący: różowy
LexPolonica - obowiązujące: żółty; nieobowiązujący: błękitny
Legalis - obowiązujące: granatowy; nieobowiązujący: czerwony
- tytuł – opisowy (np. Rozporządzenie o Technikach Prawodawczych) lub rzeczowy
(np. ordynacja wyborcza)
- numer – to numer dokumentu w danej bazie. Każda baza ustala go jak chce
10. Proces ogłaszania aktów
projekt prace promulgacja ogłoszenie (czyli publikacja) vacatio legis wejście w życie
- promulgacja – urzędowa czynność prawna przez którą organ stwierdza ważność aktu (w
wyniku tego, akt kieruje się do ogłoszenia)
- ogłoszenie – urzędowa czynność prawna przez która organ podaje do publicznej
wiadomości (czyli publikuje) informację ustanowienia danych przepisów (Marszałek Sejmu)
- wejście w życie – akt wchodzi w życie Z POCZĄTKIEM DNIA na który wejście zostało
wyznaczone (wyjątek: orzeczenia TK wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, bez vacatio legis,
chyba że TK postanowi inaczej)
- uchylanie – w przypadku uchylenia, akty tracą moc Z POCZĄTKIEM DNIA na który
zaplanowano uchylenie
9 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
- wygasanie aktów – w przypadku wygaśnięcia, akt traci moc Z KOŃCEM DNIA w którym
wygasa
* wydawanie aktów na podstawie ustawy – akty normatywne wydawane na podstawie ustaw
można wydawać w okresie od dnia ogłoszenia ustawy, ale taki akt nie może wejść w życie wcześniej
niż ustawa
11. Rodzaje dzienników urzędowych
a) Dziennik Ustaw RP (wydaje Prezes RM)
Publikuje się w nim: konstytucję, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, umowy
ratyfikowane, rozporządzenia (RM, Prezydenta, ministrów, KRRiT, przewodniczących
komitetów RM), orzeczenia TK dotyczące aktów ogłoszonych w tym dzienniku, uchwały RM
uchylające rozporządzenia ministra, akty dotyczące wyborów, referendum, stanów
nadzwyczajnych
b) Monitor Polski (wydaje Prezes RM)
Publikuje się w nim: zarządzenia (Prezydenta i Prezesa RM), uchwały (RM, Zgromadzenia
Narodowego, Sejmu, Senatu), orzeczenia TK dotyczące aktów ogłoszonych w tym dzienniku
c) Dzienniki resortowe (wydają ministrowie)
Publikuje się w nim akty normatywne organu wydającego dany dziennik
d) Dziennik urzędowy UE (wydaje Urząd Oficjalnych Publikacji Komisji Europejskiej)
Publikuje się w nim: -seria L (legislacja): rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia, opinie
-seria C (komunikaty): traktaty założycielskie, komunikaty, informacje
-seria S (suplement): umowy
e) Wojewódzkie dzienniki urzędowe (wydają wojewodowie)
Publikuje się w nim akty prawa miejscowego
f) Dzienniki Informacyjne:
- Monitor Polski B (wydaje Prezes RM): sprawozdania finansowe, ogłoszenia i
obwieszczenia przedsiębiorców
- Monitor Sądowy i Gospodarczy (MSiG): wpisy do rejestru handlowego,
obwieszczenia, ogłoszenia
- Monitor Spółdzielczy: ogłoszenia spółdzielcze
12. Teksty aktów prawnych
W tytule aktu zawsze zawarte są: rodzaj aktu, organ wydający, data, przedmiot ustawy. Każdy akt jest
podzielony na jednostki redakcyjne. Możemy wyróżnić 3 główne:
-rozporządzenia: § (paragraf) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret
-ustawa: art. (artykuł) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret
-kodeks: art. (artykuł) > § (paragraf) > ust. (ustęp) > pkt. (punkt) > lit. (litera) > tiret
10 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
13. Bazy projektów ustaw
Takie bazy powinny istnieć w każdym demokratycznym państwie prawa, ponieważ proces legislacyjny
powinien być jawny.
W Polsce istnieją 2 bazy projektów ustaw:
- Baza Sejmu RP (
www.sejm.gov.pl
Prace Sejmu)
- SIP LEX
Obydwie bazy zawierają projekty ustaw od momentu zgłoszenia do Marszałka Sejmu
14. Bazy orzecznictwa
Orzeczenie to rozstrzygnięcie konkretnej sprawy przez sąd lub inny organ do tego uprawniony.
Składa się ono z 2 części:
- sentencja – zawiera rozstrzygnięcie danej sprawy (np. „na podstawie.. jest skazany na..”)
- uzasadnienie – składa się z części faktycznej – opis tego co się stało, stanowiska stron
części prawnej – prezentuje się w niej argumenty za
rozstrzygnięciem
Istnieje jeszcze element nazywany: tezą orzeczenia – to lakoniczny cytat z uzasadnienia orzeczenia
zawierający interpretację przepisów na podstawie których wydano orzeczenie
Źródłem poznania orzeczeń są czasopisma, w których publikuje się je (te orzeczenia). Wyróżnia się:
- zbiory urzędowe – to takie których redakcje są związane z sądem, znajdują się tam
orzeczenia tylko tego jednego, danego sądu. Wyróżnia się:
OSNC – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna
OSNKW - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa
OSNP - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych
OTK – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
ONSAiWSA – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich
Sądów Administracyjnych
- zbiory nieurzędowe – znajdują się w nich orzeczenia które nie zostały opublikowane w
zbiorach urzędowych (czasopisma prawnicze, wokanda, bazy w Internecie)
Bazy orzeczeń w SIP’ ach obecnie funkcjonują w 2 programach:
- SIP LEX – każde orzeczenie zawiera metrykę w skład której wchodzi: sygnatura, rodzaj
orzeczenia, sąd który wydał orzeczenie, data, teza orzeczenia, miejsce opublikowania
- LexPolonica – zawiera to samo co SIP LEX + uzasadnienia
11 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
15. Bazy z informacjami o piśmiennictwie prawniczym
W bazach z informacjami o piśmiennictwie prawniczym, możemy wyróżnić 2 rodzaje baz:
bazy bibliograficzne - czyli takie które zawierają opisy formalne dokumentów, a nie ich treści
(czyli po prostu spis bibliografii, autor, rodzaj publikacji itp.)
bazy pełno tekstowe (tzw. amerykańskie) – to bazy zawierające pełne teksty publikacji, a nie
tylko informacje o ich bibliografii czy innych cechach formalnych
abstrakty – to streszczenia, opis, tezy artykułu napisane przez samego autora tego artykułu
tezy z piśmiennictwa – to cytat wyjęty z artykułu przez redakcję, który przekazuje najważniejszą myśl
artykułu (występują tylko w Polsce i tylko w LEX’ ie)
16. Bazy interpretacji urzędowych
To zbiór dokumentów zawierających interpretacje przepisów wykonane przez organy stosujące dane
przepisy
Źródła interpretacji urzędowych:
- zbiory urzędowe – są to Dz. Urz. Ministra Finansów, Biuletyn Skarbowy Ministra Finansów
- zbiory nieurzędowe – znajdują się w SIP LEX’ ie, to lista niepublikowanych interpretacji
urzędowych
17. Prawne podstawy informatyzacji i administracji
Informatyzacja to pojęcie które obejmuje sprawy infrastruktury informatycznej; technologii; technik
informujących; informatyzacji administracji rządowej i samorządowej; wspierania inwestycji w
dziedzinie informatyki; edukacji informatycznej; zastosowań informatyki w społeczeństwie oraz
rozwoju społeczeństwa informacyjnego
Rejestr publiczny to ewidencja/rejestr/wykaz/lista/spis służący do realizacji zadań publicznych,
prowadzony przez podmiot publiczny (jest to krótko mówiąc zbiór informacji o osobach, rzeczach,
prawach)
Rejestry ludności:
- PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) – zawiera dane osób
przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający
ponad 2 miesiące, a także osób ubiegających się o wydanie dowodu osobistego. Ewidencję
ludności prowadzi Minister MSWiA. Na podstawie numeru PESEL, z bazy można odczytać:
imię, nazwisko, imiona i nazwiska rodziców, datę i miejsce urodzenia, stan cywilny, płeć,
numer aktu urodzenia, obywatelstwo, imię i nazwisko małżonka, adres i data zameldowania
stałego/czasowego/wymeldowania.
Składa się z 11 cyfr: 02070803628 (opisywałem wyżej jak odczytywać płeć, datę ur. Itp.).
Należy jedynie dodać iż ostatnia cyfra jest tzw. liczbą kontrolną.
- OEWiUDO (Ogólnopolska Ewidencja Wydanych i Utraconych Dowodów Osobistych) – to
rejestr który sprawuje zawiera informacje na temat taki jaką nazwę nosi. Można z niego
odczytać informację na temat każdej osoby posiadającej dowód osobisty (takie informacje jak
te któ®e w dowodzie są zawarte, tj. kolor oczu, adres, wzrost itp..)
12 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
Rejestry referencyjne:
- REGON (Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej) – to rejestr
aktualizowany na bieżąco, zawierający informację o podmiotach gospodarki narodowej.
Prowadzi go Główny Urząd Statystyczny (GUS). Wpisowi do rejestru ulegają wszystkie osoby
prawne, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, osoby fizyczne z działalnością
gospodarczą. Składa się z 9 cyfr (pierwsze osiem to cyfry porządkowe + ostatnia kontrolna)
- KEP (Krajowa Ewidencja Podatników) – to rejestr nazywany często „rejestrem NIP”,
ponieważ zawiera ona informacje na temat osób posiadających numer NIP (numer
identyfikacji podatkowej). To 10 cyfrowy kod, z czego ostatnia cyfra stanowi cyfrę kontrolną
- KRS (Krajowy Rejestr Sądowniczy) – to podstawa infrastruktury informacyjnej sądownictwa.
Składa się on z 3 elementów: - rejestr przedsiębiorców,
- rejestr stowarzyszeń, organizacji, fundacji,
- rejestr dłużników niewypłacalnych (osoba fizyczna może się
znaleźć na wniosek wierzyciela jeżeli nie otrzymał on zapłaty
długu w ciągu 30 dni)
Głównym celem powstania KRS’ u było doprowadzenie do możliwości szybkiego uzyskania
informacji o statusie prawnym podmiotów wpisanych do rejestru oraz o ich sytuacji
finansowej
18. Systemy informacji geograficznej a rejestry publiczne
GIS (Geographic Information System) – to System Informacji Geograficznej służący do
wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz wizualizacji danych graficznych. Ma to
wspomagać proces decyzyjny w administracji publicznej i biznesie oraz pomagać w
rozwiązywaniu problemów planistycznych i organizacyjnych
Dyrektywa INSPIRE – to dyrektywa UE o budowaniu infrastruktury informacyjnej. Określa ona
zasady zarządzania danymi przestrzennymi, zwracając szczególną uwagę na wdrażanie
mechanizmów które umożliwiałyby łączenie i współdziałanie zasobów informacji z rożnych
krajów
KATASTER – to publiczny rejestr danych o gruntach i budynkach (przedmiot KATASTRU) oraz
o ich właścicielach i władających (podmiot KATASTRU). Powinien on zawierać opis
geometryczny działek gruntowych, powiązany z innymi zapisami określającymi rodzaj
udziałów, własności lub kontrolę nad udziałami, często również wartość działki i ulepszeń na
niej przeprowadzonych. Pełni funkcje: fiskalne, prawne, planistyczne, ekologiczne
TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju) – rejestr prowadzony przez
GUS, który zajmuje się ewidencją danych dotyczących: gruntów, budynków, lokali, właścicieli
13 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
19. Europejska Informacja Prawna w Internecie
Są to wszystkie informacje zawarte w Portalu Unii Europejskiej (
www.europa.eu
). Piszę że wszystkie
informacje zawarte są w portalu europejskim, bo do każdej bazy można tylko wejść poprzez tą
domenę, stanowi ona jeden portal wejściowy do wszystkich baz.
-CELEX – to oficjalna baza prawna aktów europejskich, dostępna w 20 językach. Obecnie jest
podzielona na działy:
0. teksty ujednolicone aktów prawnych
1. traktaty
2. stosunki zewnętrzne
3. prawodawstwo wtórne
4. Uzupełniające akty prawne
5. Projekty aktów prawnych
6. Orzeczenia sądowe
7. Krajowe instrumenty implementujące
8. Informacje o orzecznictwie sądów krajowych (nie istnieje póki co)
9. Interpelacje parlamentarne
10. Bibliografia do prawa wspólnotowego (również nie istnieje)
Numer CELEX – identyfikator dokumentów związanych z działaniem UE
-Eur-lex – to aktualizowana codziennie baza zapewniająca bezpośredni dostęp do informacji
o prawie UE. Podzielone na serie: -seria L (legislacja): rozporządzenia, dyrektywy, decyzje,
zalecenia, opinie
-seria C (komunikaty): traktaty założycielskie, komunikaty,
informacje
-seria S (suplement): umowy
-Curia – oznacza dosłownie w polskim tłumaczeniu: orzecznictwo i takie też informacje
zawiera m.in.: orzecznictwa ETS, Sądu I Instancji, Trybunału Europejskiego Stowarzyszenia
Wolnego Handlu, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
-OEIL (Serwis Obserwatorium Legislacyjne) – ukazuje zmiany legislacyjne, tok prac
-Pre-Lex – obejmuje dokumenty będące na różnych etapach procedur prawodawczych, śledzi
wszystkie propozycje i komunikaty Komisji UE
-Hudoc - Baza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dostępna darmowo
-Eurovoc – wielojęzyczny tezaurus opracowany dla potrzeb jednostkowej indeksacji
informacji z dokumentów europejskich, używany przez parlamenty
-CORDIS – system mający na celu rozpowszechnianie szczegółowych i aktualnych informacji o
pracach badawczo – rozwojowych
-ECLAS – bezpłatny katalog Biblioteki Głównej Komisji Europejskiej
-Archis Plus – katalog zbiorów archiwalnych Komisji Europejskiej
-EURES – Europejska Sieć Instytucji Pośrednictwa Pracy
-Inforegio (Serwis Polityka Regionalna) – baza wiedzy o programach wspólnotowych w
dziedzinie polityki regionalnej
14 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
-TARIC – zawiera informacje o aktualnej taryfie celnej UE
-TED – internetowy zbiór informacji publikowanych w suplemencie (seria S) do Dz. Urz. UE
20. Specjalistyczne systemy informacyjne
-SIS (System Informacji Schengen) – to system umożliwiający organom uprawnionym, dostęp
do wpisów dotyczących osób i majątku w celach kontroli granicznej oraz innych kontroli
policyjnych i celnych
-VIS (Wizowy System Informacji) – system umożliwiający wymianę danych wizowych między
państwami (np. w sytuacji przestępców itp.). Ma on służyć przede wszystkim usprawnieniu
systemu wiz, odpraw, przejść granicznych
-Arakis-gov (Agregacja, Analiza i Klasyfikacja Incydentów Sieciowych) – system mający na celu
stworzenie systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach w sieci, czyli ma chronić zasoby
internetowe państwa
21. Klasyfikacje dziesiętne
Klasyfikacja dziesiętna Dewey’a
Powstała w 1876 roku w USA, a jej autorem był Melvil Dewey. Głównymi jej założeniami jest:
- podzielenie całego zasobu wiedzy na 10 części
- każda z tych 10 części dzieli się na 10 podczęści
- każdy kolejny szczebel podziału to 10 klas
Przykład:
Fragment drzewa dziedzin nauki:
330-Ekonomia
340-Prawo
350-Administracja
Podziały wspólne:
01-Teoria
02-Kompendia
03-Słowniki
04-Zarysy
Językoznawstwo:
430-Jęz. Germańskie
431-Niem. Sys. zapisu
432-Etymologia niemiecka
*Określenie cyfrowe (wskazuje konkretne miejsce w hierarchii):
340.03.430 słownik niemieckiego języka prawniczego
Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna (UKD)
Powstała w XX w. w Belgii. Twórcami byli Otlet i Lafontaine, jest ona pochodną klasyfikacji Dewey’a.
Główne jej założenia to:
- objęcie wszystkich dziedzin wiedzy
- opierająca się tylko na symbolach cyfrowych
- opiera się na tablicach głównych i pomocniczych
15 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
22. Podpis elektroniczny
Rodzaje:
-zwykły – dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały
dołączone lub logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis
-kwalifikowany (bezpieczny/zaawansowany) – przyporządkowany wyłącznie do osoby
składającej podpis, sporządzony za pomocą urządzenia do tego służącego, podlegającego
wyłącznej kontroli osoby podpisującej. Jest powiązany z danymi do których został dołączony,
w taki sposób, że jakakolwiek zmiana jest rozpoznawalna
-urzędowy – zaawansowany podpis weryfikowany przy pomocy urzędowego certyfikatu
-pieczęć elektroniczna – zaawansowany podpis składany przez osobę niebędąca osobą
fizyczną, weryfikowany przy pomocy ważnego certyfikatu systemowego
Rozważając problem podpisu elektronicznego, należy wyjaśnić kilka pojęć:
-autentykacja – ustalenie danych osoby składającej podpis
-autoryzacja – umożliwienie działania w systemie
-certyfikat – elektroniczne zaświadczenie, za pomocą którego dane, służące do weryfikacji
podpisu elektronicznego są przyporządkowane do osoby składającej podpis, a zarazem
umożliwiające jej identyfikację. Istnieją różne rodzaje certyfikatów:
-kwalifikowany – certyfikat spełniający warunki określone w ustawie, czyli wydany
przez kwalifikowany podmiot (taki podmiot, który jest wpisany do rejestru
kwalifikowanych podmiotów udzielających takie certyfikaty, np. NBP, organ władzy
publicznej, osoba prawna) który świadczy usługi certyfikacyjne
-systemowy – przyporządkowany podpisującemu, składającemu pieczęć
elektroniczną
-urzędowy – wystawiany zgodnie z przepisami podpisu urzędowego, wydawany z
dokumentem tożsamości lub innymi dokumentami identyfikacyjnymi
-atrybutowy – to zaświadczenie elektroniczne powiązane z certyfikatem
kwalifikowanym, określające uprawnienia osoby wskazanej w certyfikacie
Procedura certyfikacji: 1. Wystąpienie do podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne wraz z
notarialnym poświadczeniem tożsamości
2. Określenie warunków i zapoznanie się z korzystaniem
3. Pisemna umowa
4. Wydanie certyfikatu
16 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
-kryptografia - sztuka przekształcania tekstu zrozumiałego dla wszystkich w tekst
zaszyfrowany, lub na odwrót. Wyróżniamy 2 rodzaje kryptografii:
-kryptografia symetryczna – ten sam klucz jest używany do kodowania i odkodowania
(zalety: szybkość, jeden klucz; wady: małe bezpieczeństwo)
-kryptografia asymetryczna – istnieją dwa rodzaje kluczy:
-klucz publiczny – przypisany do osoby, dostępny dla każdego.
Odpowiedzialny za szyfrowanie i weryfikowanie
-klucz prywatny – przypisany do osoby, ale dostępny tylko dla niej.
Jest odpowiedzialny za odszyfrowywanie i podpisywanie
23. Uzupełnienie
a) Ocena obowiązywania aktów w SIP LEX’ ie (to najbardziej selektywny pod tym względem system)
Obecnie ocenie co do obowiązywania nie podlegają te akty prawne, które nie mogą być z tego
punktu widzenia ocenione, albo, co do których ocena taka jest nie potrzebna. Są to:
-akty nienormatywne (np. uchwały sejmu w sprawie uczczenia czyjejś pamięci)
-akty niesamodzielne – są to akty tylko zmieniające, uchylające inne akty lub
wprowadzające w życie umowy międzynarodowe. Nie zawierają samoistnych norm
-akty jednostkowe (konkretne, indywidualne) – np. postanowienia Prezydenta o
nadaniu odznaczeń
-metryki aktów ujednoliconych tekstem jednolitym (oceniane są jedynie metryki
ostatnich tekstów jednolitych, tych aktów)
-niektóre akty zgrupowane w bazie Aneks (np. akty dot. powołania na stanowisko
sędziego czy ambasadora, akty dot. tworzenia gmin, miast, szkół itd.)
b) Pojęcia odnośnie adresów internetowych (na przykładzie adresu z testów)
http://www.prawo.univ.gda.pl/wydzial/index.html
-URL (ang. Universal Reasource Locator) - uniwersalny lokator zasobów określa, jaki rodzaj
połączenia uzyskamy. Może to być http:// , ftp:// , mail:// , news:// , telnet://
Adresem URL będzie:
http://www.prawo.univ.gda.pl/wydzial/index.html
- Domena internetowa – element adresu DNS wykorzystywanego do nazywania urządzeń w
Internecie.
Domeną powyższego adresu jest:
prawo.univ.gda
17 |
S t r o n a
C r e a t e d b y J . W o ź n i a k
-Domena najwyższego poziomu (TLD - Top-Level Domain) - domena internetowa powyżej
której nie istnieją żadne inne domeny w systemie DNS. Wśród domen TLD wyróżniamy:
-krajowe - zawsze dwuliterowe np. Polska - .pl
-funkcjonalne np. .org, .biz, .info
Domeną najwyższego stopnia powyższego adresu jest:
.pl
*Domena .gov – przeznaczona tylko i wyłącznie dla organizacji rządowych
*Domena .org – przeznaczona dla organizacji pozarządowych
*Domena .int – przeznaczona dla międzynarodowych organizacji rządowych. W praktyce jednak
często używana jest przez organizacje pozarządowe.
c) Hoax – fałszywe alarmy, jeden z kilku rodzajów łańcuszków email. Fałszywki to głupie żarty,
przesyłane przez dowcipnisiów w formie ważnego ostrzeżenia przed groźnym, rozprzestrzeniającym
się błyskawicznie wirusem, mającym, według opisu, bardzo destrukcyjne działanie, a informacja ta
rzekomo pochodzi od producentów oprogramowania. Jednym z elementów, dzięki któremu łatwo
można sprawdzić, czy rzeczywiście otrzymany email to fałszywka, jest tekst zawarty w treści emaila w
stylu „prześlij to ostrzeżenie do wszystkich, których znasz […]”. Jeśli taka informacja występuje w
treści – na 99% jest to fałszywka
d) Cybersquatting - praktyka rejestrowania domen internetowych znanych marek, osób lub nazw
identycznych z nazwą wybranej firmy i odsprzedawania ich po zawyżonej cenie. Cybersquatter to
"dziki lokator internetowy".
e) Typosquatting - technika oszukiwania użytkowników Internetu wykorzystująca typowe błędy
literowe popełniane w trakcie wpisywania adresów internetowych w polu adresowym przeglądarki.
Przykładowo, można zarejestrować domenę gogle.com lub gogole.com, wykorzystując fakt, że wielu
użytkowników popełnia błąd polegający na pominięciu litery o w adresie
f) Atak DoS - atak na system komputerowy lub usługę sieciową w celu uniemożliwienia działania.Atak
polega zwykle na przeciążeniu aplikacji serwującej określone dane czy obsługującej danych klientów
(np. wyczerpanie limitu wolnych gniazd dla serwerów FTP czy WWW), zapełnienie całego systemu
plików tak, by dogrywanie kolejnych informacji nie było możliwe (w szczególności serwery FTP), czy
po prostu wykorzystanie błędu powodującego załamanie się pracy aplikacji.
g) Mechanizmy baz danych – elementy oprogramowania serwera pozwalające na gromadzenie,
porządkowanie, aktualizowanie i udostępnianie informacji publicznych
h) Informatyka prawnicza – jej pierwotne zadania to umożliwienie zastosowania maszyn cyfrowych w
procesie tworzenia prawa, systematyzacji przepisów prawnych, wykładni i stosowania prawa oraz
wyszukiwania informacji o prawie
i) FTP - protokół typu klient-serwer, który umożliwia przesyłanie plików z serwera i na serwer poprzez
sieć TCP/IP