INFORMATYKA PRAWNICZA

Program wykładu.

1. Zagadnienia wstępne:

1.1. Informatyka jako dziedzina wiedzy i działalności praktycznej

1.2. Zastosowanie informatyki w działalności administracyjnej i prawniczej

1.3. Informatyka jako wsparcie zarządzania

1.4. Informatyka prawnicza

1.5. Usługi administracyjne w społeczeństwie informacyjnym

1.6. Prawo nowych technologii - zagadnienia wstępne

1.7. Wstęp do teorii informacji

1.8. Informacja prawna i jej kategorie

2. Systemy informacji o prawie:

2.1. Bazy danych

2.2. Relacje w prawie i w prawniczych bazach danych

2.3. Ogólna charakterystyka systemów informacji o prawie,typologia systemów i cechy wpływające na ocenę systemu

2.4. Pojęcie informacji o prawie, kategorie dokumentów i ich dalsza klasyfikacja

2.5. Systemy informacyjno-wyszukiwawcze

2.6. Typologia systemów udostępniania informacji prawnej

3. Organizacja procesu wyszukiwawczego:

3.1. Podział logiczny, typologia, partycja, stratyfikacja

3.2. System klasyfikacji hierarchicznej. Od Arystotelesa do Unii Europejskiej
3.3. System klasyfikacji dziesiętnej i systemy pochodne
3.4. System haseł przedmiotowych

3.5. System indeksowy (system słów kluczowych)

3.6. Metody wyszukiwania informacji: wyszukiwanie deskryptorowe i wyszukiwanie pełnotekstowe

3.7. Sieć semantyczna - wprowadzenie

4. Komputerowe wspomaganie decyzji menedżerskich w administracji:

4.1. Decyzje menedżerskie w administracji

4.2. Modelowanie procesów decyzyjnych

4.3. Algorytmizacja działań administracji

4.4. Business inteligence w administracji

4.5. Komputeryzacja decyzji

4.6. Informatyczne systemy zarzadzania

4.7. Zintegrowane systemy zarządzania

4.8. Hurtownie danych

4.9. Systemy wspomagania decyzji

4.10. Systemy informacyjne kierownictwa

4.11. Systemy eksperckie (ekspertowe)

4.12. Elektroniczna Wymiana Danych (EDI)

4.13. Systemy samouczące się

5a. Europejskie bazy informacji prawnej:

5.1. Portal Unii Europejskiej

5.2. Eur-Lex 5.3. Celex 5.4. Curia 5.5. Ted
5.6. Inne bazy UE 5.7. HUDOC

5b. E-government:

5.8. Strategia lizbońska

5.9. e-Europe 2005 i e-Europe 2010

5.10. eGovernment w ramach programu eEuropa 2005

5.11. Dostępność usług publicznych w wersji online w Europie

5.12. eGovernment - cele do zrealizowania dla Państw Członkowskich UE

5.13. Strategie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce

5.14. Informatyzacja administracji publicznej w Polsce zagadnienia wstępne

6. Dostęp do informacji publicznej w Internecie:

6.1. Źródła prawa do informacji - prawo polskie

6.2. Źródła prawa do informacji - prawo europejskie

6.3. Zakres przedmiotowy - pojecie informacji publicznej

6.4. Zakres podmiotowy

6.5. Zakres przedmiotowy - dopuszczalne ograniczenia

6.6. Biuletyn Informacji publicznej

6.7. Informacja publiczna w sądach

6.8. Informacja publiczna Sejmu i Senatu

7a. Internet w administracji:

7.1. Krótka historia Internetu na świecie i w Polsce

7.2. Najważniejsze usługi sieciowe

7.3. Interent jako środowisko rozwoju administracji

7.4. Promocja działań administracji poprzez sieć

7.5. Usługi elektroniczne administracji

7.6. Zarządzanie wykorzystaniem sieci

7b. Informatyzacja administracji publicznej

8. Oznaczenia odróżniające i ich ochrona:

8.1. Pojęcie adresu elektronicznego

8.2. Znaki towarowe w Internecie

8.3. Ochrona domeny internetowej

8.4. Cybersquatting i typosquatting

8.5. Identyczność oznaczeń

8.6. Orzecznictwo arbitrażowe (zasady prowadzenia arbitrażu i mediacji w sprawie domen)

8.7. Czyny nieuczciwej konkurencji

8.8. Deeplinking i framing

9. Podpis elektroniczny:

9.1. Pojęcie podpisu elektronicznego, podpisu cyfrowego i bezpiecznego (kwalifikowanego) podpisu
elektronicznego

9.2. Historia podpisu elektronicznego (początki, ustawa modelowa UNCITRAL, dyrektywa UE)

9.3. Kryptografia symetryczna i asymetryczna

9.4. Szyfrowanie dokumentu a podpisywanie dokumentu

9.5. Czynności składające się na tworzenie zaszyfrowanego i podpisanego elektronicznie dokumentu

9.6. Podpis elektroniczny a inne formy podpisu w prawie polskim

9.7. Znakowanie czasem - usługa czy mit

9.8. Infrastruktura klucza publicznego

9.9. Certyfikacja i akredytacja

9.10. Błędy ustawy o podpisie elektronicznym i aktów wykonawczych do niej

9.11. Naruszenie zasady neutralności technologicznej prawa na przykładzie przepisów o podpisie elektronicznym

10. Ochrona danych osobowych w systemach informatycznych administracji:

10.1. Podstawowe źródła norm dotyczących ochrony danych osobowych

10.2. Czym są dane osobowe?

10.3. Administrator danych

10.4. Ogólne zasady dotyczące przetwarzania

10.5. Formy przetwarzania

10.6. Obowiązek informacyjny

10.7. Zabezpieczanie miejsc przetwarzania danych

10.8. Postępowanie w przypadkach naruszenia ochrony danych osobowych

10.9. Powierzanie danych

10.10. Udostępnianie danych

10.11. Poprawność, kompletność i legalność przetwarzania

10.12. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

11. Ewidencje i rejestry w systemach informatycznych:

11.1. Prawna regulacja systemów faktograficznych

11.2. PESEL

11.3. REGON

11.4. Ewidencja podatników

11.5. CEPiK

11.6. Krajowy Rejestr Sadowy

11.7. Elektroniczne księgi wieczyste

11.8. Kataster

12. Prawnokarna regulacja zachowań w sieci:

12.1. Pojęcie przestępstwa komputerowego

12.2. Rodzaje zagrożeń z sieci

12.3. Cyberprzestępstwa a przestępstwa pospolite w cyberprzestzeni

12.4. Fauna komputerowa (wirusy, robaki, króliki, konie trojańskie, muły trojańskie, itp.)

12.5. Ataki z sieci - modus operandi sprawców

12.6. Wybrane rodzaje przestępstw w sieci:

12.7. Aspekty procesowe

13. Administracja publiczna a usługi społeczeństwa informacyjnego:

13.1. e-Commerce a i-Commerce

13.2. e-Commerce a świadczenie usług drogą elektroniczną

13.3. Usługi B2A, A2B oraz A2C

13.4. Umowy elektroniczne

13.5. Spełnienie świadczenia przez Internet

13.6. Ramy prawne e-Commerce w Polsce i w UE

13.7. Cybernowelizacja Kodeksu cywilnego z 2003 r.

13.8. Wzorce umowne w handlu elektronicznym

13.9. Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną

13.10. Ochrona niektórych usług opartych lub polegających na dostępie warunkowym

13.11. Mere conduit, cashing i hosting

13.12. Informacja handlowa i spam - zakres regulacji prawnej

13.13. Prawne aspekty korzystania z platform peer-2-peer

14. "Procedura elektroniczna":

14.1-3. Zastosowanie dokumentów elektronicznych w postępowaniu administracyjnym, cywilnym i karnym

14.4. Zastosowanie technik informatycznych w przewodzie sądowym

14.5. Zastosowanie systemów eksperckich do tworzenia systemów automatycznego rozstrzygania

14.6. Elektroniczny sędzia

15. Na przełomie teraźniejszości i przyszłości:

15.1. Internet prawniczy

15.2. Marketing usług prawniczych w sieci

15.3. Sieci semantyczne jako kolejny krok w rozwoju Internetu na potrzeby administracji publicznej

15.4. Zastosowanie sztucznej inteligencji do gromadzenia informacji prawnej w sieciach rozproszonych

15.5. Prawne science fiction

ZAGADNIENIA WSTĘPNE.

1. Informatyka jako dziedzina wiedzy i działalności praktycznej:

•Informatyka sensu stricto
•Technologia informacyjna

•Zarządzanie informacją

2. Zastosowanie informatyki w działalności administracyjnej i prawniczej:

1. Informatyka w zarządzaniu „przedsiębiorstwem”

2. Informatyka prawnicza

3. Biurowa technologia informacyjna

4. Informacja publiczna

5. Usługi administracyjne

6. Public relations

7. Systemy faktograficzne

8. Zarządzanie finansami

9. E-Learinng

10. Zarządzanie zasobami ludzkimi

...

...

...

3. Informatyka jako wsparcie zarządzania:

Narzędzia informatyczne wykorzystywane są do:

a) modelowania procesów decyzyjnych

b) wspomagania decyzji menedżerskich

c) informatyzacji samego procesu zarządzania

d) zarządzania wirtualnego

Modelowanie procesów decyzyjnych (1)

Modelowanie procesów decyzyjnych stanowi pierwszy krok w przygotowaniu dowolnego oprogramowania menadżerskiego

Model : uproszczona rzeczywistość.

Model jest bezpośrednim przedstawieniem wyobrażenia o jakimś całościowym logicznie fragmencie rzeczywistości. W przypadku procesów decyzyjnych jest prezentacja odpowiednich aspektów sytuacji problemowej, która jest przedmiotem rozważań. Przedstawia on w sposób uporządkowany i sformalizowany obraz rzeczywistości na podstawie informacji, jakie o niej posiadamy, W tym rozumieniu modelem jest każda próba przedstawienia za pomocą opisu, rysunku czy wzoru jakiegoś problemu.

W.T.Bielecki „Informatyzacja zarządzania” s. 54

Modelowanie procesów decyzyjnych (2)

Model : Układ względnie odosobniony, działający analogicznie do oryginału.

S.Lewandowski, A.Malinowski, J.Petzel

„Logika dla prawników. Słownik encyklopedyczny ” s. 126

a) model opisowy (rekonstrukcyjny) - układ odzwierciedlający możliwie dokładnie, z punktu widzenia interesujących nas własności, rzeczywiste funkcjonowanie danego badanego układu empirycznego;

b) model normatywny (idealizacyjny) przedstawia własności, które powinno mieć dane zjawisko (układ), aby osiągnięty został jakiś wyznaczony cel o charakterze etycznym, moralnym, ekonomicznym lub innym

Modelowanie procesów decyzyjnych (3)

Symulacja procesów

Modelowanie niepewnych sytuacji decyzyjnych

Modelowanie niejednoznaczności

Modelowanie preferencji

Cybernetyka prawnicza

Komputerowe wspomaganie decyzji menadżerskich:

Business inteligence

Optymalizacja działania „przedsiębiorstwa”

Planowanie działań

Szacowanie skutków decyzji równoległych

...

Komputerowe systemy wspomagania zarządzania:

Obieg dokumentów

Zintegrowane systemy zarządzania

Hurtownie danych

Systemy wspomagania decyzji

Systemy informacyjne kierownictwa

Systemy eksperckie (ekspertowe)

4. Informatyka prawnicza:

Historia

- koniec lat 60-tych - pojawienie się terminu „informatyka prawnicza” w literaturze amerykańskiej

• 1971 r. - artykuł J.Wróblewskiego „Informatyka prawnicza - możliwości zastosowania cybernetyki” „Państwo i Prawo”,
  nr 3-4 z roku 1971

Pierwotne zadania informatyki prawniczej:

Umożliwienie zastosowania maszyn cyfrowych w procesie:

• tworzenia prawa,

• systematyzacji przepisów prawnych,

• wykładni i stosowania prawa,

• wyszukiwania informacji o prawie.

Problemy:

- brak wyraźnego sprecyzowania granic

• na gruncie różnych systemów prawnych różnie przeprowadzany jest podział zagadnień informatyki prawniczej i prawa informatycznego,

W nauce polskiej:

- przeważa koncepcja rozdzielenia tak z punktu widzenia naukowego, jak i z dydaktycznego

informatyki prawniczej jako dyscypliny nauki pozostającej ścisłym związku z informatyką, teorią prawa i logiką prawniczą

prawa nowoczesnych technologii traktowanego jako interdyscyplinarna dziedzina dydaktyczna obejmująca karne, cywilne i administracyjne aspekty zastosowania maszyn cyfrowych w różnych dziedzinach życia społecznego.

Przedmiot informatyki prawniczej (1):

- badanie możliwości stosowania, stosowanie i pozaprawne skutki stosowania elektronicznych maszyn cyfrowych na gruncie prawa.

(F.Studnicki: Cybernetyka i prawo, Warszawa 1969)

Oznacza to w praktyce:

• tworzenie komputerowych systemów wyszukiwania informacji prawnej,

• tworzenie systemów faktograficznych,

• tworzenie systemów automatycznego rozstrzygania.

• symulowanie za pomocą komputera zjawisk prawnych i rozgrywanie gier strategicznych o charakterze prawnym.

Przedmiot informatyki prawniczej (2):

Nie zalicza się zaś do przedmiotu informatyki prawniczej:

- zastosowania maszyn elektronicznych, które służą jedynie pomocniczo w pracy prawnika

• technologia informacyjna w zakresie oprogramowania
wykorzystywanego w pracy codziennej

• technologia transmisji głosu i obrazu poprzez urządzenia
elektroniczne lub sieć wykorzystywane podczas czynności
procesowych

• zastosowania maszyn elektronicznych przy przeprowadzaniu obliczeń i działań statystycznych oraz w prawometrii

Informatyka prawnicza a cybernetyka prawnicza (1):

Cybernetyka

- nauka o systemach sterowania oraz o przekazywaniui przekształcaniu informacji w tych systemach (znaczenie szerokie)

Nauka o układach cechujących się wysokim stopniem samosterowalności (znaczenie wąskie)

Informatyka prawnicza a cybernetyka prawnicza (2):

Cybernetyka prawnicza - pierwotne rozumienie:

1) podniesienie precyzji i zakresu ujęć kwantytatywnych w regulacjach prawnych;

2) analiza wartościowań występujących w prawie;

3) analiza struktur organizacyjnych uczestniczących w podejmowaniu czynności prawnych;

4) badanie języka prawnego oraz proponowanie nowych metod nauczania prawa

Informatyka prawnicza a cybernetyka prawnicza (3):

Cybernetyka prawnicza - dzisiejsze rozumienie:

Nauka o systemach sterowania procesami opisanymi przez prawo oraz o przekazywaniu i przekształcaniu informacji w tych systemach

1. Modelowanie zjawisk występujących w prawie

1. Modelowanie sposobu stosowania konkretnych norm prawnych.

Informatyka prawnicza a cybernetyka prawnicza (4):

Cybernetyka prawnicza - dzisiejsze rozumienie:

Modelowanie sposobu stosowania normy - przykład

Sądowy model stosowania prawa (J.Wróblewski)

<slajd 41>

Informatyka prawnicza a prawometria:

Rozumienie wąskie:

• ilościowe badanie zjawisk prawnych związane z dokonywaniem pomiaru

Alternatywne rozumienie:

• badanie stosunków prawnych przy użyciu metod statystycznych oraz wyciąganie wniosków co do dalszego rozwoju danego typu stosunków w oparciu o dane statystyczne (dziś utożsamiane ze statystyką prawniczą)

Stosunek informatyki prawniczej do informatyki (1):

• informatycy uważają informatykę prawniczą co najwyżej za jedną z tzw. informatyk szczegółowych, czy też - bardziej prawidłowo - informatyk zastosowaniowych,

• prawnicy traktują informatykę prawniczą jako odrębną dyscyplinę niezależną od informatyki

Spór taki ma charakter czysto akademicki

Stosunek informatyki prawniczej do informatyki (1):

Powody wyróżnienia dyscypliny:

- metodologia
- klasyczne metody informatyczne i cybernetyczne
- zazwyczaj wykorzystywane przez informatyków pomocniczo
metody lingwistyczne, logiczne i statystyczne
- metody teoretyczno- i dogmatyczno-prawne.

- każde działanie w zakresie tworzenia komputerowych systemów wyszukiwania informacji prawnej, systemów faktograficznych oraz automatycznego rozstrzygania regulowane jest przez zestaw zasad o szczególnym charakterze jaki są normy prawne

- nie stanowią reguł o charakterze matematycznym,
- nie są odwzorowaniem zasad fizycznych czy zjawisk przyrodniczych,

• tworzą szczególne środowisko dla działania informatyka tworzone w ramach nauk społecznych.

1. Usługi administracyjne w społeczeństwie informacyjnym:

Internet w administracji:

1. Usługi informacyjne

2. Usługi interaktywne

3. Elektroniczny urząd

4. Biuletyn informacji publicznej

5. Przetargi i aukcje online

1. Prawo nowych technologii - zagadnienia wstępne:

• prawo cybernetyczne

• prawo komputerowe

• prawo informatyczne

• prawe internetowe

• prawo komunikacji elektronicznej

• prawo nowoczesnych (nowych) technologii

Prawo nowych technologii

Zakres - cz. 1.

Dostęp do informacji publicznej

Ochrona informacji niejawnych i danych osobowych

Ochrona prywatności

Ochrona dóbr osobistych

Ochrona danych osobowych

Prawo autorskie:

• ochrona programów komputerowych

• ochrona baz danych

• ochrona reklamy

• ochrona topografii układów scalonych

• prawa autorskie w Internecie

• piractwo

Własność przemysłowa oraz własność intelektualna:

• oznaczenia odróżniające w Internecie

• ochrona domeny

• znaki towarowe w internecie

Prawo nowych technologii

Zakres - cz. 2.

Świadczenie usług drogą elektroniczną oraz e-commerce:

• Prawne zasady funkcjonowania aukcji i przetargów elektronicznych

• Dostarczanie połączeń sieciowych (ISP)

• Hosting

• Prawna regulacja komunikacji elektronicznej

• Zawieranie umów w formie elektronicznej

Elektroniczne instrumenty płatnicze

Ochrona konsumenta w handlu elektronicznym:

• informacja handlowa

• nieuczciwa reklama

• redialing

• spam

• niedozwolone praktyki przy zawieraniu umowy

Podpis elektroniczny

Prawna regulacja kryptografii

Bezpieczeństwo danych i systemów informatycznych

Prawo karne komputerowe

Prawo nowych technologii

Zakres - cz. 3.

Kryminalistyka komputerowa

Informatyzacja działań publicznych

Prawo telekomunikacyjne

Podatkowe i celne aspekty działalności komputerowej

1. Wstęp do teorii informacji.

Informacja

Każdy czynnik, który człowiek lub urządzenie automatyczne może wykorzystać dla bardziej sprecyzowanego celowego działania

Poziom formalny:
- określone następstwo sygnałów

Poziom semantyczny:
- treść przekazywana przez nadawcę odbiorcy w formie komunikatu

Poziom pragmatyczny:
- treść przekazywana, którą człowiek lub urządzenie są w stanie przyjąć i przetworzyć

Informacja prawna - informacja o faktach mających lub mogących mieć znaczenie prawne. Informacja, która zawarta jest tekstach aktów prawnych, tekstach wykładni i doktryny prawa.

Kategorie informacji prawnych (1):

- Informacje podstawowe

Zasadnicze informacje umożliwiające ogólne zorientowanie w aktualnym porządku prawnym (znajomość zasad prawnych)

- Minimum rolowe

Informacje, których posiadanie jest niezbędne dla należytego wywiązywania się z pełnionych ról w życiu społecznym

Wiadomości ad hoc

Informacje, po które sięga się w razie potrzeby

F.Studnicki

Kategorie informacji prawnych (2):

1. informacja faktograficzna

2. informację techniczna

3. informacja techniczno-prawna oraz

4. informację prawną sensu stricto, która to kategoria może podlegać dalszym podziałom.

2. Cechy informacji prawnej.

1. jest niezależna od obserwatora

2. przejawia cechę synergii

3. jest różnorodna

d)   jest zasobem niewyczerpalnym,

4. może być powielana i przenoszona w czasie i przestrzeni

5. można ją przetwarzać nie powodując jej zniszczenia

g)      ta sama informacja może mieć różne znaczenie dla różnych użytkowników

h)      każda jednostkowa informacja opisuje obiekt tylko ze względu
na jedną jego cechę[1].

---