Wykład 8

• PODEJMOWANIE DECYZJI

• Podstawowe pojęcia z zakresu teorii decyzji

Decyzja - jest wolnym, nielosowym i wiadomym wyborem, popartym analizą decyzyjną jednego z przygotowanych wariantów. Decyzją nazywamy wybór jednego działania z pewnej ilości możliwych do zastosowania w określonym czasie. Decyzją jest również świadome powstrzymanie się od wyboru.

Decyzja sensu largo - to proces, który stanowi ciąg działań prowadzących do ostatecznego rozstrzygnięcia

Decyzja sensu stricto - ograniczona jedynie do samego aktu ostatecznego rozstrzygnięcia

Podmiot decyzyjny - to decydent, którego dotyczy sytuacja decyzyjna i który jednocześnie dążyć będzie do jej najlepszego rozwiązania

• Kwalifikacja decyzji

Kierownicze - związane z realizowanymi funkcjami kierowniczymi, a więc: planowaniem, organizowaniem motywowaniem i kontrolą. Treść decyzji kierowniczych skierowana jest na działanie innych ludzi w danej jednostce organizacyjnej. Decyzje te podejmowane są w ramach formalnie przyznanych uprawnień decyzyjnych, których zasięg uzależniony jest od szczebla kierowania i stopnia decentralizacji zarządzania.

Zadania te można sprecyzować następująco:

wyznaczenie celów i kierunków działania organizacji (decyzje w zakresie funkcji planowania)

wybór sposobów realizacji celów i kierunków działania oraz tworzenia struktur organizacyjnych

Wybór sposobów składania uczestników organizacji do realizacji założonych celów (decyzje związane z funkcją motywowania)

wybór sposobów kontroli realizacji przyjętych celów (decyzje związane z funkcją kontroli)

Decyzje, które nie spełniają tych warunków są decyzjami niekierowniczymi.

Decyzje można także podzielić wg innych kryteriów, na przykład ze względu na:

zasięg skutków decyzji: strategiczne, taktyczne i operacyjne.

Elementy charakterystyki	Strategiczne	Taktyczne	Operacyjne
1. Rodzaj problemu	Kierunki rozwoju działalności instytucji	Zapewnienie warunków do sprawnej realizacji celów instytucji	Optymalizacja wykorzystania zasobów instytucji
2. Istota problemu	Alokacja ogółu zasobów w zależności od możliwości określonych przez otoczenie	Pozyskiwanie: organizacja i rozwój zasobów	Zastosowanie zasobów; nadzór i kontrola
3. Najważniejsze cele	Cele i zadania, strategia dywersyfikacji; strategie w zakresie finansów i administracji metody rozwoju	Organizacja i struktura informacji, odpowiedzialności; pozyskiwanie zasobów i ich rozwój; środki pieniężne; narzędzia i przedmioty pracy, ludzie	Cele i zadania operatywne; organizacja zaopatrzeni produkcji i zbytu; kontrola procesów
4. Ogólna charakterystyka decyzji	Decyzje scentralizowane; niepowtarzalne; jednostkowe, podejmowane od czasu do czasu	Rozwijające konflikty między strategią i wykonawstwem; Rozwiązujące konflikty między celami indywidualnymi i celami instytucji	Decyzje zdecentralizowane; decyzje powtarzalne; duża liczba; zróżnicowane podejmowane często

• Delegowanie uprawnień decyzyjnych

1. pojęcie delegowania,

2. przesłanki delegowania,

3. organizacja procesu delegowania,

• Rola konsultacji w procesie delegowania

1. pojęcie konsultacji i jego cele,

2. etapy działań konsultacyjnych,

Grupowe podejmowanie decyzji

• Cykl decyzyjny

Cykl decyzyjny - klasyczny cykl działania zorganizowanego opracowany został przez Le Chateliera i składa się z 5 etapów:

• wybór celu jaki chce się osiągnąć,

• zbadanie środków i warunków determinujących ten cel,

• przygotowanie środków i warunków uznanych za konieczne do realizacji celu,

• wykonanie stosownie do przyjętego planu,

• kontrola uzyskanych wyników,

Każdy z tych 5 etapów można przypisać do jednej z trzech faz, tj.

• fazy preparacji, czyli faza przeddecyzyjna - najważniejsza,

• fazy podstawowej - związana z wyborem najlepszego wariantu. Polega ona na porównaniu
  wariantu ze względu na przyjęte kryterium, wyborze najlepszego wariantu w danych warunkach,

• fazy kontroli - sprzężenie zwrotne,

• Podsystemy informacyjno-decyzyjne, usytuowanie procesów decyzyjnych

W systemie zarządzania instytucją wyróżniamy podsystem informacyjno-decyzyjny, którego celem jest zapewnienie dopływu informacji niezbędnej kierownictwu dla sprawnie i ekonomicznie uzasadnionych decyzji. Po pewnym rozpoznaniu sytuacji dokonujemy opracowania zbiorów informacji (wewnętrznej i zewnętrznej).

Podsystem informacyjno-decyzyjny gromadzi, analizuje i opracowuje informację planistyczną, normatywną, sprawozdawczą, które stanowią podstawę, po ich przetworzeniu dla sformułowania różnego rodzaju wariantów decyzyjnych.

Prawidłowo skonstruowany i dobrze funkcjonujący podsystem informacyjno-decyzyjny zarządzania powinien opierać się na następujących zasadach:

• informacje muszą być dostosowane treścią i zakresem do potrzeb poszczególnych szczebli zarządzania

• szybkość i częstotliwość informacji powinna zapewniać ich efektywne wykorzystanie w podejmowaniu decyzji

• drogi przepływu powinny być dostosowane do struktury organizacyjnej instytucji

Skuteczny podsystem informacyjno-decyzyjny zbiera dane w możliwie najbliższym źródle ich powstawania i natychmiast przekazuje je do ośrodków przetwarzania, gdzie są opracowywane i przekazywane dla potrzeb decydentów.

Elementy podsystemu informacyjno-decyzyjnego:

• przetwarzane informacje

• procesy przetwarzania

• środki techniczne

• stanowiska decyzyjne

Podstawowe cechy podsystemu informacyjno-decyzyjnego:

• bezpośrednia współpraca kierownictwa jednostki

• komunikacja i stymulacja, co ułatwia dokonywanie analizy problemów związanych z zarządzaniem

• dysponowanie bazą danych

Podstawowym elementem podsystemu informacyjno-decyzyjnego jest stanowisko kierownicze, zwane niekiedy ośrodkiem decyzyjnym. Ośrodek ten podejmuje decyzje na podstawie opracowanych informacji i informacje te emituje.

SW - system wspomagania decyzji - systemy te umożliwiają poprawę jakości procesu decydowania, są obecnie systemami komputerowymi. Celem takiego systemu nie jest automatyzowanie decyzji, czy ich podejmowanie za decydenta, lecz wspomaganie procesu, polegające na usprawnieniu i polepszeniu fachowej oceny problemów będących przedmiotem decyzji. Wspomaganie dotyczy wszystkich etapów procesu decyzyjnego.

SIW - metoda informacji menadżerskiej - stosowana, aby decyzja w zarządzaniu mogły być efektywne. Pod pojęciem informacji menadżerskiej rozumiemy jednostkową i zbiorczą informację, która jest wykorzystywana przez zarząd organizacji, stanowiska kierownicze, ciała opiniodawcze, doradcze, jak również jednostki ekonomiczno-zarządcze w związku z wykonywaniem zadań odpowiedzialnych w instytucji.

Do systemów wspomagania decyzji w zarządzaniu zalicza się systemy konwersacyjne (dialogowe) do wyszukiwania informacji decyzyjnych, systemy informowania kierownictwa (SIK), systemy z modelami matematycznymi pozwalające na symulacje procesu podejmowania decyzji oraz systemy eksperckie.

• Tworzenie i stosowanie prawa jako procesy decyzyjne

---