7\WXïRU\JLQDïX%H<RXUVHOI(YHU\RQH(OVHLV$OUHDG\7DNHQ

7UDQVIRUP<RXU/LIHZLWKWKH3RZHURI$XWKHQWLFLW\

7ïXPDF]HQLH.DWDU]\QD6FKPLGW

3URMHNWRNïDGNL$OHNVDQGUD&LHĂODN

,6%1

&RS\ULJKWŅE\0LNH5REELQV$OO5LJKWV5HVHUYHG

7KLVWUDQVODWLRQSXEOLVKHGXQGHUOLFHQVHZLWKWKHRULJLQDOSXEOLVKHU-RKQ:LOH\6RQV,QF

7UDQVODWLRQFRS\ULJKWŅE\+HOLRQ6$

3XEOLVKHGE\-RVVH\%DVV$:LOH\,PSULQW

1RSDUWRIWKLVERRNPD\EHUHSURGXFHGRUWUDQVPLWWHGLQDQ\IRUPRUE\DQ\PHDQV

HOHFWURQLFRUPHFKDQLFDOLQFOXGLQJSKRWRFRS\LQJUHFRUGLQJRUE\DQ\LQIRUPDWLRQVWRUDJH

UHWULHYDOV\VWHPZLWKRXWSHUPLVVLRQIURPWKH3XEOLVKHU

:LOH\DQGWKH:LOH\3XEOLVKLQJORJRDUHWUDGHPDUNVRUUHJLVWHUHGWUDGHPDUNVRI-RKQ:LOH\

DQG6RQV,QFDQGRULWVDIILOLDWHVLQWKH8QLWHG6WDWHVDQGRURWKHUFRXQWULHVDQGPD\QRW

EHXVHGZLWKRXWZULWWHQSHUPLVVLRQ

:V]HONLHSUDZD]DVWU]HĝRQH1LHDXWRU\]RZDQHUR]SRZV]HFKQLDQLHFDïRĂFLOXEIUDJPHQWX

QLQLHMV]HMSXEOLNDFMLZMDNLHMNROZLHNSRVWDFLMHVW]DEURQLRQH:\NRQ\ZDQLHNRSLLPHWRGÈ

NVHURJUDILF]QÈIRWRJUDILF]QÈDWDNĝHNRSLRZDQLHNVLÈĝNLQDQRĂQLNXILOPRZ\PPDJQHW\F]Q\P

OXELQQ\PSRZRGXMHQDUXV]HQLHSUDZDXWRUVNLFKQLQLHMV]HMSXEOLNDFML

:V]\VWNLH]QDNLZ\VWÚSXMÈFHZWHNĂFLHVÈ]DVWU]HĝRQ\PL]QDNDPLILUPRZ\PLEÈGě

WRZDURZ\PLLFKZïDĂFLFLHOL

$XWRURUD]:\GDZQLFWZR+(/,21GRïRĝ\OLZV]HONLFKVWDUDñE\]DZDUWHZWHMNVLÈĝFHLQIRUPDFMH

E\ï\NRPSOHWQHLU]HWHOQH1LHELRUÈMHGQDNĝDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĂFLDQL]DLFKZ\NRU]\VWDQLH

DQL]D]ZLÈ]DQH]W\PHZHQWXDOQHQDUXV]HQLHSUDZSDWHQWRZ\FKOXEDXWRUVNLFK$XWRURUD]

:\GDZQLFWZR+(/,21QLHSRQRV]ÈUöZQLHĝĝDGQHMRGSRZLHG]LDOQRĂFL]DHZHQWXDOQHV]NRG\

Z\QLNïH]Z\NRU]\VWDQLDLQIRUPDFML]DZDUW\FKZNVLÈĝFH

0DWHULDï\JUDILF]QHQDRNïDGFH]RVWDï\Z\NRU]\VWDQH]D]JRGÈ6KXWWHUVWRFN,PDJHV//&

'URJL&]\WHOQLNX

-HĝHOLFKFHV]RFHQLÊWÚNVLÈĝNÚ]DMU]\MSRGDGUHV

KWWSVHQVXVSOXVHURSLQLHEDVRED

0RĝHV]WDPZSLVDÊVZRMHXZDJLVSRVWU]HĝHQLDUHFHQ]MÚ

:\GDZQLFWZR+(/,21

XO.RĂFLXV]NLF*/,:,&(

WHO

HPDLOVHQVXV#VHQVXVSO

:::KWWSVHQVXVSONVLÚJDUQLDLQWHUQHWRZDNDWDORJNVLÈĝHN

3ULQWHGLQ3RODQG

•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to! » Nasza społeczność

Spis tre!ci

|

9

Spis tre!ci

Podzi#kowania

11

Wst#p

15

Cz "# I

Dlaczego bycie autentycznym mo%e by# trudne

1.

Nie przekraczaj pewnych granic

35

2.

Nie mog# tego zrobi( ani powiedzie(

61

Cz "# II

Pi # zasad autentyczno"ci

3.

Zasada 1.: poznaj siebie

91

4.

Zasada 2.: przeobra- swój strach

115

5.

Zasada 3.: wyra- siebie

137

6.

Zasada 4.: b1d- odwa2ny

165

7.

Zasada 5.: ciesz si# z tego, kim jeste!

187

Cz "# III

Autentyczno"# w praktyce

8.

5ycie w duchu autentyczno!ci

207

7ród8a

215

O autorze

219

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

10|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

115

4

Zasada 2.: przeobra- swój strach

„Trzeba odwagi, by dorosn1( i sta( si# kim!, kim naprawd# jeste!”.

— e.e. cummings

trach jest czym!, czego do!wiadczamy w ci1gu ca8ego naszego 2y-
cia, zw8aszcza kiedy d12ymy w nim do wi#kszej autentyczno!ci.

Bycie kim!, kim naprawd# jeste!my, wyra2anie siebie w autentyczny
sposób, bycie odwa2nym oraz si#ganie w 2yciu po to, czego chcemy,
mo2e wywo8ywa( w nas silny strach. Jak powiedzieli!my w rozdziale 2.,
nasze obawy dotycz1ce pora2ki, osi1gania sukcesów, odrzucenia, rozcza-
rowania, oceny innych cz#sto maj1 wp8yw na nasz1 zdolno!( do bycia
sob1 i w wielu przypadkach mog1 powstrzymywa( nas od wyra2ania w8a-
snego zdania oraz od tego, czego naprawd# pragniemy.

Wielu z nas ucieka lub kryje si# przed obawami, poniewa2 wydaj1

si# one czym! przera2aj1cym, niewygodnym lub k8opotliwym. Jednak2e
rzeczom, które maj1 dla nas w 2yciu du2e znaczenie, cz#sto towarzyszy
strach. Próbuj1c 2y( autentycznie, nieuchronnie spotykamy na swojej
drodze wiele obaw.

S

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

116|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Wi#kszo!( z nas b8#dnie my!li, 2e podczas procesu ewolucji, jaki prze-

chodzimy w 2yciu, naszym celem powinno by( wykluczenie strachu. Nie-
stety, ca8kowite wyeliminowanie z naszego 2ycia strachu nie jest mo2liwe,
a nawet nie jest niczym po21danym. Strach jest istotnym elementem
rozwoju i mo2e by( wykorzystywany w konstruktywny sposób w budowa-
niu autentyczno!ci i w d12eniu do spe8nienia — je!li zdecydujemy si#
radzi( sobie z nim w bezpo!redni, szczery i !wiadomy sposób. Jednak2e,
je!li chodzi o kwesti# strachu, wi#kszym problemem ni2 sam strach jest
wzbranianie si# przed nim i odrzucanie go.

Druga zasada, „przeobra- swój strach”, polega na zrozumieniu naszego

strachu — poznaniu go, u!wiadomieniu sobie jego istnienia, przyznaniu
si# do niego, uznaniu i zaakceptowaniu go i ostatecznie wykorzystaniu go
jako narz#dzia na drodze do wi#kszej autentyczno!ci. Nie chodzi o kwe-
sti# tego, czy w naszym 2yciu do!wiadczamy uczucia strachu, czy te2 nie
(poniewa2 do!wiadczamy go wszyscy przez ca8e 2ycie), wa2niejsze jest,
aby!my zastanowili si# i odpowiedzieli sobie na pytanie: „W jaki sposób
mog# uczciwie zmierzy( si# z moim strachem, tak aby nie powstrzymywa8
mnie przed byciem kim!, kim naprawd# jestem, i si#ganiem w 2yciu po to,
czego pragn#?”.

Zaakceptowanie strachu

W zwi1zku z tym, 2e strach jest w 2yciu czym! nieuniknionym, musimy
go zaakceptowa( oraz przesta( przed nim ucieka(.

Carl Jung wypowiedzia8 kiedy! s8owa: „To, czemu si# opierasz,

napiera”. Zasada ta znajduje odzwierciedlenie w ka2dym aspekcie naszego
2ycia, a szczególnie sprawdza si# w przypadku strachu. Jak wiemy, walka
z w8asnym strachem lub udawanie, 2e strach jest nam obcy (cho( to oczy-
wi!cie nieprawda), wymaga ogromnej energii. Im lepiej ogólnie rozumiemy
strach, a zw8aszcza im bardziej u!wiadamiamy sobie nasze obawy, tym sku-
teczniej mo2emy sobie z nimi poradzi( i ostatecznie je wyeliminowa(.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|117

Zrozumienie strachu

Pierwszym krokiem na drodze do zaakceptowania strachu jest zrozumie-
nie go. W S!owniku j#zyka polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN
mo2na znale-( nast#puj1ce definicje s8owa „strach”:

o

Niepokój wywo8any przez gro21ce niebezpieczeHstwo lub przez
rzecz nieznan1, która wydaje si# gro-na, przez my!l o czym!
gro21cym; l#k, obawa, przera2enie, trwoga.

o

Wed8ug wierzeH ludowych: duch zmar8ego; upiór, widziad8o, mara.

o

Stare ubranie rozpi#te na kijach, ustawione w ogrodzie lub w polu
dla odstraszenia ptaków wyrz1dzaj1cych szkody.

Chocia2 te i inne definicje wyja!niaj1 koncepcj# strachu, nam chodzi

o co! wi#cej ni2 o sam1 koncepcj#. Strach to rodzaj silnej emocji, która
niesie ze sob1 implikacje w sferze fizycznej. Strach wywo8uje w naszym
organizmie znan1 wszystkim reakcj# „uciekaj albo walcz”, która objawia
si# przyspieszonym biciem serca, szybszym oddechem, napi#ciem mi#!ni,
mo2e nas popchn1( do ucieczki przed niebezpieczeHstwem lub do pod-
j#cia próby obrony przed zagro2eniem. W !lad za t1 pocz1tkow1 reakcj1
fizjologiczn1 pojawia si# bardziej szczegó8owa, psychologiczna ocena oraz
emocje, jakie odczuwamy, kiedy stajemy si# !wiadomi uczucia strachu —
pojawiaj1 si# negatywne my!li, obawy, przera2enie; czasem udajemy, 2e
wcale si# nie boimy, ale prawda jest zupe8nie inna.

Poza normaln1 reakcj1 „uciekaj albo walcz”, cz#sto do!wiadczamy

emocjonalnego strachu, który pojawia si#, kiedy zaczynamy my!le( o pod-
j#ciu jakiego! dzia8ania kierowanego potrzeb1 bycia szczerym lub gdy
przyst#pujemy do takiego dzia8ania — chcemy co! powiedzie(, zrobi( lub
si#gn1( po co!, czego naprawd# pragniemy: mo2e chodzi( o marzenie,
jaki! cel, prac#, zwi1zek. Za ka2dym razem, gdy przeczuwamy niebezpie-
czeHstwo lub trudno!ci, niewa2ne, czy realne, czy wyimaginowane, gruczo8
nadnerczowy po8o2ony w górnej cz#!ci nerki wydziela hormon zwany
adrenalin1. Jak na ironi#, nasze cia8o wyzwala podobne fizyczne reakcje
pod wp8ywem i strachu, i rado!ci.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

118|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Ka&dy odczuwa strach

Pami#tam, 2e jako dziecko bardzo ba8em si# podej!( do bazy-mety

1

, gdy

podczas rozgrywek baseballowych w Little League (lidze m8odzie2owej
prowadzonej przez organizacj# non profit) nadchodzi8a moja kolej, aby
uderzy( pi8k#. Trz#s8y mi si# nogi, serce bi8o jak szalone, czu8em sucho!(
w gardle. Czasami mia8em nawet trudno!ci z oddychaniem. Ba8em si#,
2e nie trafi#, 2e zawiod# kolegów z dru2yny, 2e si# o!miesz#, 2e zostan#
uderzony przez pi8k#. My!la8em, 2e jestem tak przera2ony ze wzgl#du na
m8ody wiek, i s1dzi8em, 2e kiedy dorosn# i stan# si# silniejszy, strach mnie
opu!ci. Chocia2 z wiekiem moje obawy nieco si# zmniejszy8y, chocia2
uwielbia8em gra( w baseball i robi8em to dobrze w ka2dym meczu, w któ-
rym wyst#powa8em — bez wzgl#du na to, czy uderza8em pi8k#, czy by8em
miotaczem, czy wyst#powa8em w roli broni1cego — wci12 odczuwa8em
strach (i czasami by8o to do!( silne uczucie). Teraz wiem, 2e ka2dy na
boisku odczuwa8 swoj1 wersj# tego samego strachu — nie potrafi8em
jednak poczu( ani dostrzec w graczach tego strachu w taki sposób, w jaki
odczuwa8em go w sobie. Wielu kolegów, z którymi gra8em w pi8k# jako
dziecko i jako nieco starszy ch8opak, podobnie jak ja potrafi8o znakomicie
udawa(, ukrywaj1c przera2enie. Tak w8a!nie wi#kszo!( z nas zachowuje
si# w swoim 2yciu.

Ka2dy doznaje uczucia przera2enia. Wielu z nas nieustannie odczuwa

niepokój. Przywykli!my po prostu do 2ycia w strachu i tak naprawd# prze-
stali!my go dostrzega(. Mo2na to porówna( do sytuacji, kiedy siedzisz
w cichym pokoju, w którym w81czona jest klimatyzacja — po pewnym
czasie ju2 jej nie s8yszysz i uwa2asz, 2e dzia8a ca8kowicie bezg8o!nie, do
chwili kiedy zostaje wy81czona i faktycznie jej nie s8ycha(. Dopiero wtedy
u!wiadamiasz sobie, jak g8o!no w rzeczywisto!ci dzia8a8a.

1

Ang. home plate — miejsce, z którego pa8karz uderza pi8k# i jednocze!nie

ostatnie miejsce, do którego musi dotrze( biegn1cy zawodnik, aby zdoby(
punkt — przyp. t!um.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|119

Zamiast pozwoli( sobie na odczuwanie strachu i do!wiadczanie go,

zaczynamy ocenia( strach, który jest w nas, my!limy, 2e nie powinni!my
mie( 2adnych obaw, lub odrzucamy wszelki strach. W wielu sytuacjach
bycie przera2onym jest czym! spo8ecznie nieakceptowanym i wi#kszo!(
z nas nie czuje si# dobrze, przyznaj1c si# do odczuwania przera2enia. Czy
mo2esz wyobrazi( sobie sytuacj#, w której polityk, osoba medialna lub
jaka! gwiazda show-biznesu wyst#puje w telewizji lub udziela wywiadu,
podczas którego przyznaje, 2e sytuacja, w której si# obecnie znajduje,
wywo8uje w niej strach? W codziennym 2yciu równie dziwne by8oby to,
gdyby!my podczas spotkania z szefem, rozmowy z przypadkow1 osob1
w banku lub z przyjació8mi w trakcie przyj#cia opowiadali otwarcie
o naszych obawach i w1tpliwo!ciach. Nie chodzi o to, 2e takie sytuacje
si# nie zdarzaj1; owszem, zdarzaj1 si#, jednak niezbyt cz#sto, i zwykle nie
s1 one autentyczne.

Odrzucanie strachu mo2e popycha( nas do podejmowania pewnych

negatywnych zachowaH (nadmiernego picia alkoholu, przejadania si#,
kontrolowania innych, zamartwiania si#, k8amania, unikania ró2nych rze-
czy, przepracowywania si#, os1dzania ludzi), a wszystko po to, aby udawa(,
2e nie jeste!my przera2eni, gdy tymczasem prawda wygl1da inaczej.

Wyg8osi8em prelekcj# na ten temat podczas imprezy zorganizowanej

przez jednego z moich korporacyjnych klientów — du2y mi#dzynarodowy
bank. Gdy zakoHczy8em swoj1 prezentacj#, podszed8 do mnie Frank,
jeden z liderów grupy, aby ze mn1 porozmawia(. Rozejrza8 si# wokó8 kilka
razy, zanim u!cisn18 moj1 d8oH, nast#pnie pochyli8 si# nieco i !ciszonym
g8osem powiedzia8: „Wiesz, nieustannie odczuwam strach i boj# si#, 2e
wszystko zepsuj#, 2e zawal# wa2ne transakcje lub 2e zawiod# ludzi. Bior1c
pod uwag# moj1 pozycj# w firmie, mój wiek i do!wiadczenie oraz dosko-
na81 reputacj# i wielk1 odpowiedzialno!(, jaka na mnie ci12y, tak
naprawd# nie s1dz#, abym móg8 si# przyzna( do tego, 2e si# boj#. Bardzo
podoba8 mi si# twój wyk8ad. Dzi#ki tobie u!wiadomi8em sobie, i2 nie
ma nic z8ego w tym, 2e si# tak czuj#. Dzi#kuj#”.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

120|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

By8em wdzi#czny Frankowi za jego szczero!( i opini#. S1dz1c po wyra-

zie jego oczu i tonie g8osu, wiedzia8em, 2e nie tylko mówi prawd#, ale
te2 zasz8a w nim jaka! zmiana, której przejawem by8o to, 2e potrafi8 mi
o tym wszystkim powiedzie(. Podobnie jak Frank, wielu z nas nie czuje,
i2 powinni!my przyznawa( si# do naszego strachu i niepewno!ci, a je!li ju2
to robimy, martwimy si#, 2e ludzie zaczn1 ocenia( nas negatywnie lub
przestan1 nas szanowa(. Czy zauwa2y8e!, 2e nie mamy do siebie dystansu?

Ale dopiero kiedy u!wiadomimy sobie i zaakceptujemy fakt, 2e strach

to jedna z najbardziej podstawowych i naturalnych ludzkich emocji, i 2e
ka2dy do!wiadcza uczucia strachu — bez wzgl#du na to, jak pewna siebie,
spokojna i spe8niona jest dana osoba — mo2emy tak naprawd# zacz1(
akceptowa( nasz strach oraz samych siebie.

Ludzie, którym udaje si# osi1gn1( w 2yciu wspania8e rzeczy, a co

wa2niejsze, ci, którzy potrafi1 osi1gn1( prawdziwe poczucie spe8nienia,
nie s1 pozbawieni strachu — potrafi1 jednak szczerze o nim mówi( i dzi#ki
temu mog1 8atwiej i skuteczniej si# z nim upora(. Zrozumienie uniwer-
salnej natury strachu jest bardzo wa2ne w kontek!cie naszej zdolno!ci
do bycia autentycznym.

Poznaj swój strach

Has8o „Bez obaw” sta8o si# popularne jakie! 10 – 15 lat temu, cz#!ciowo
dzi#ki linii ubraH ozdobionych tym has8em, a tak2e dzi#ki zwi#kszonemu
zainteresowaniu sportami ekstremalnymi, takimi jak: skoki ze spadochro-
nem, skakanie na bungee, wspinaczka wysokogórska.

Sam równie2 mia8em kilka koszulek z napisem „Bez obaw”, które dum-

nie nosi8em. Chocia2 z sentymentem my!l# o za8o2eniu, w my!l którego
nale2y zmierzy( si# ze strachem i zrobi( to, co jest jego -ród8em, uwa2am,
2e w rzeczywisto!ci pragniemy pozna$ nasz strach (a nie odrzuca( go),
dzi#ki czemu wyci1gniemy pewne wnioski i ostatecznie pokonamy go
w !wiadomy i konstruktywny sposób.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|121

Im lepiej znamy nasz strach i nasze obawy, im lepiej wiemy, jakie

uczucia w nas one wywo8uj1 oraz jak zachowujemy si# w sytuacji prze-
ra2enia, tym 8atwiej jest nam pokona( strach w skuteczny sposób, gdy
nieuchronnie pojawia si# na naszej drodze.

Chcemy stworzy( pozytywn1 relacj# z naszym strachem. Podczas

pracy z klientami cz#sto stosuj# pewn1 analogi#, porównuj1c strach do
„przera2aj1cego potwora”. Przez wi#kszo!( naszego 2ycia w metaforyczny
sposób uciekamy od tego potwora i chowamy si# w naszych domach —
zabijaj1c deskami okna, wy81czaj1c !wiat8a oraz kryj1c si# pod 8ó2kiem.
Mimo 2e pod wieloma wzgl#dami mo2e to wydawa( si# czym! niezrozu-
mia8ym, jedynym sposobem na to, aby ostatecznie uwolni( si# od strachu,
jest to, aby! otworzy8 drzwi, spojrza8 potworowi prosto w oczy i zaprosi8
go do domu.

Nieustannie doznaj# uczucia strachu — nawet wtedy, kiedy robi#

rzeczy, które przynosz1 mi w 2yciu najwi#cej rado!ci — kiedy pisz#, pra-
cuj# jako trener, prowadz# warsztaty i wyst#puj# jako mówca. Czasami,
kiedy wchodz# na scen#, aby przeprowadzi( prelekcj# — zw8aszcza przed
du21 grup1 osób — czuj#, jak w wyniku zdenerwowania trz#s1 mi si#
r#ce i nogi. Jednak za ka2dym razem, kiedy odkrywam, 2e do!wiadczam
tego rodzaju ogromnego strachu, próbuj# lepiej pozna( i zrozumie( ten
strach i wtedy zadaj# sobie pytanie: „Czego tak naprawd# si# boj#?”.

Tak naprawd# prawie nigdy nie boimy si# tego, co ju2 robimy, lub

nawet tego, czego boimy si# tylko pozornie. Zwykle nie denerwuj# si#
przed wyst#pem dla du2ej grupy ludzi — robi# to nieustannie i naprawd#
to uwielbiam. W takich sytuacjach tym, czego najbardziej si# obawiam,
jest ocena ludzi, moje s8abe strony i poczucie niepewno!ci; boj# si#, 2e
wyjd# na idiot#, obawiam si# innych narzuconych sobie „zagro2eH”, które
w wi#kszo!ci przypadków nie s1 czym! realnym, lecz jedynie wytworem
mojej wyobra-ni. Ze wzgl#du na to, 2e znam te obawy, wiem, jak sobie
z nimi radzi( i jak nie pozwoli(, aby stan#8y na przeszkodzie w realizacji
moich zadaH — mimo 2e czasem odczuwam je bardzo intensywnie. Moje

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

122|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

cia8o wci12 reaguje na przyp8yw adrenaliny i ci1gle czuj# strach, ale nie
powstrzymuje mnie on od wyst#pu.

Kiedy znamy i rozumiemy nasze obawy i je!li chcemy zmierzy( si#

z nimi w rzetelny sposób, nie powstrzymaj1 nas one od bycia sob1 oraz
od robienia tego, co chcemy robi(.

Docenianie strachu

Docenianie strachu mo2e wydawa( si# czym! dziwnym, ale takie podej-
!cie jest bardzo wa2ne. Strach jest czym!, czego do!wiadczamy nie bez
powodu, i je!li jeste!my do!( uwa2ni, do!wiadczenie strachu zawsze mo2e
nas czego! nauczy(. Strach mo2e by( nauczycielem i silnym impulsem
motywuj1cym do dzia8ania. I chocia2 nie chcemy 2y( w ci1g8ym poczu-
ciu strachu, umiej#tno!( doceniania tego rodzaju emocji pozwoli nam
nauczy( si# czego!, zaakceptowa( te emocje i ostatecznie wykorzysta( je
w konstruktywny sposób. Pomy!l o niektórych pozytywnych aspektach
odczuwania strachu. Strach mo2e:

o

Ocali( nam 2ycie i uchroni( nas przed niebezpieczeHstwem.

o

U!wiadomi( nam, 2e co! jest dla nas wa2ne.

o

Nauczy( nas wielu rzeczy na temat 2ycia, nas samych i bycia
cz8owiekiem.

o

Pomóc nam dotrze( do naszej wra2liwo!ci i zrozumie( j1.

o

Pokaza( nam obszary, w których mo2emy si# rozwin1(, oraz
nauczy( nas wi#kszego zrozumienia dla nas samych i dla innych
ludzi.

o

Pomóc nam stworzy( wi#- z innymi lud-mi w g8#bokim,
autentycznym i uniwersalnym wymiarze.

o

Da( nam mo2liwo!( podejmowania ryzyka oraz okazje
do udowodnienia naszej odwagi.

To tylko niektóre z wielu innych rzeczy, jakie nale2y doceni( w kwestii

strachu. W8a!ciwe nastawienie do problemu strachu jest czym!, co z mo-

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|123

jego punktu widzenia jest wa2ne dla rozwoju ka2dej jednostki. Pozytywne
poczucie strachu oznacza, 2e nie tylko potrafimy wyczu( w skuteczny
sposób „zagro2enie”, ale równie2, 2e potrafimy uzna( strach za naturaln1
reakcj#. Oto przyk8ad. Mia8em kiedy! klientk# o imieniu Sue. Gdy j1
pozna8em, mia8a oko8o 45 lat i od czasu, kiedy skoHczy8a college, czyli przez
niemal 25 lat, pracowa8a w bran2y technologicznej w Dolinie Krzemowej.
Sue znalaz8a si# na rozdro2ach kariery zawodowej. Praca przesta8a by(
czym!, co j1 cieszy; jedyne, co w niej lubi8a, to doradzanie, prowadzenie
szkoleH i praca z lud-mi z jej zespo8u. Z tego wzgl#du zdecydowa8a si#
ca8kowicie zmieni( kierunek swojej kariery zawodowej. Sue chcia8a zosta(
trenerem w dziedzinie biznesu i 2ycia osobistego. Ponadto zamierza8a
pisa( ksi12ki i prowadzi( warsztaty. Wci12 pracowa8a w swojej obecnej
firmie, ale zapisa8a si# na kurs coachingu i zdecydowa8a si# zatrudni( w8a-
snego trenera, którym by8em ja.

Pracowali!my razem ju2 kilka miesi#cy, kiedy Sue natrafi8a na trud-

no!ci podczas pierwszych prób rozpocz#cia w8asnej dzia8alno!ci zwi1zanej
z coachingiem. Pewnego dnia powiedzia8a: „Nie rozumiem, dlaczego tak
bardzo si# denerwuj#. Uczestniczy8am ju2 w tworzeniu firm i uwielbiam
szkoli( cz8onków mojego zespo8u, ale zupe8nie nie rozumiem, dlaczego
my!l o rozpocz#ciu w8asnej dzia8alno!ci po prostu mnie przera2a”.

S8ysz1c to, odpowiedzia8em: „Bardzo dobrze! Oznacza to, 2e owo

przedsi#wzi#cie ma dla ciebie naprawd# du2e znaczenie, i wspania8e jest
to, 2e potrafisz nawi1za( kontakt ze swoim strachem, u!wiadomi( go
sobie i uzna( swoje obawy. Teraz uwa2aj — zacznie si# prawdziwa zabawa
i ci#2ka praca. Po pierwsze, musisz by( dla siebie wyrozumia8a i powinna!
pami#ta( o tym, 2e strach jest naturaln1 ludzk1 emocj1 — zw8aszcza je!li
zaczynasz robi( co! nowego, jak teraz. Po drugie, przed nast#pnym naszym
spotkaniem zastanów si# nad kwestiami: »Dlaczego tak bardzo si# boj#?
Czego dok8adnie si# boj#? W jaki sposób ten strach mo2e mi pomóc
w budowaniu mojej nowej kariery?«”.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

124|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Podczas kolejnej sesji Sue powiedzia8a: „Po!wi#ci8am troch# czasu, aby

powa2nie zastanowi( si# nad moimi obawami i, co wa2niejsze, aby odkry(
to, czego najbardziej boj# si# w zwi1zku z pocz1tkiem w8asnej dzia8alno-
!ci i rozpocz#ciem pracy trenera. U!wiadomi8am sobie, 2e tym, co mnie
powstrzymuje, nie s1 obawy dotycz1ce tego, czy b#d# zarabia8a do!( du2o,
lub tego, co pomy!l1 ludzie, gdy zrezygnuj# z udanej kariery zawodowej
i zajm# si# czym! nowym — chocia2 obawy te s1 czym! realnym. Najbar-
dziej obawia8am si# tego, 2e nie b#d# dobrze radzi8a sobie z prac1 trenera,
2e nie b#d# w stanie skutecznie pomaga( ludziom lub, co gorsza, wyrz1dz#
im krzywd#. Ba8am si# równie2 tego, 2e je!li spróbuj# to robi( i sobie
nie poradz#, ka2dy zobaczy — a zw8aszcza ja sama — 2e jestem kom-
pletn1 oszustk1”. Kiedy Sue opowiedzia8a o tej ostatniej obawie, jej g8os
za8ama8 si# i zacz#8a p8aka(. W tym, co powiedzia8a, wyczu8em szczero!(
i wra2liwo!( i bardzo to docenia8em.

Powiedzia8em: „Sue, dzi#kuj# za otwarto!( i za to, 2e powiedzia8a!

prawd#. Dobra robota! Bycie szczerym wzgl#dem samego siebie i przy-
znanie si# do strachu przed kim! innym wymaga du2ej odwagi. Doce-
niam to, 2e jeste! otwarta”. Nast#pnie zada8em jej nast#puj1ce pytanie:
„W jaki sposób te obawy mog1 ci pomóc w realizacji zamierzonego celu?”.

„Nie jestem pewna — odpowiedzia8a Sue. — Nie wiem, co mam zro-

bi( z tymi obawami. Jednak kiedy si# nad tym zastanowi8am i pomy!la8am
o nich w kontek!cie tego, o czym rozmawiali!my w ci1gu kilku ostatnich
miesi#cy, uzna8am, 2e by( mo2e obawy te s1 podobne do tych, z jakimi
b#d1 zmagali si# niektórzy moi klienci, i 2e pracuj1c z nimi, b#d# bardziej
!wiadoma ich problemów i b#d# mia8a dla nich wi#cej wspó8czucia i zro-
zumienia”.

Sue mia8a racj#. Przez kilka nast#pnych miesi#cy pracowali!my nad

tym, aby zaakceptowa8a swój strach. Mia8a opowiada( innym o swoich
obawach, mia8a nauczy( si# odczuwa( obawy bez 2adnych oporów dzi#ki
szczeremu opowiadaniu o tym, co j1 przera2a, oraz dzi#ki chwilom sp#-
dzanym na spacerach i medytacji pozwalaj1cej zbli2y( si# do strachu. Nie

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|125

chodzi8o o to, aby nieustannie rozmy!la8a o strachu lub aby obsesyjnie
skupia8a si# na swoich obawach, lecz o to, aby nie ba8a si# ich do!wiadcza(,
aby mog8a nauczy( si# czego! dzi#ki nim, aby potrafi8a je ostatecznie
doceni( i wykorzysta( do w8asnego rozwoju. Chocia2 Sue nie zdo8a8a ca8-
kowicie pozby( si# obaw, co w rzeczywisto!ci nigdy nie jest celem dzia-
8ania, potrafi8a upora( si# z nimi i w81czy( je do swojego 2ycia poprzez
dopuszczanie ich do siebie oraz wyra2anie w autentyczny sposób. Dzi#ki
temu mog8a nie tylko zaakceptowa( swój strach i sam1 siebie, ale znala-
z8a odwag#, aby zrezygnowa( z pracy w bran2y technologicznej, i zosta8a
pe8noetatowym trenerem specjalizuj1cym si# w sprawach biznesu i 2ycia,
który inspiruje ludzi w autentyczny i g8#boki sposób.

'WICZENIE

Poznaj i doce- swój strach

Cz#%$ 1.
Pomy!l o czym! wa2nym, co od jakiego! czasu chcia8e! zrobi( lub powiedzie(,
ale czego nie zrobi8e!, gdy2 powstrzyma8 Ci# strach. Nast#pnie zapisz to gdzie!.
Mo2e chodzi( o co! „wa2nego” lub „mniej istotnego” (o rozmow#, o dokonanie
zmiany w karierze zawodowej, w zwi1zku lub w sytuacji 2yciowej, o zakup czego!,
o zdecydowanie si# na dziecko, o odej!cie od kogo! lub o cokolwiek innego).

Cz#%$ 2.
Pomy!l o prawdziwych obawach zwi1zanych ze zrobieniem lub powiedzeniem
okre!lonej rzeczy. Mo2esz je zapisa(. Zajrzyj w g81b samego siebie i szczerze pomy!l
o tych obawach,

a nast#pnie skup si# na odczuwaniu tego, czego obawiasz si#

w zwi1zku ze zrobieniem lub powiedzeniem tej rzeczy.

Cz#%$ 3.
Zastanów si#, czy jest co!, co mo2esz doceni( w zwi1zku z wyst#powaniem tych
okre!lonych obaw. Mo2esz tak2e zapisa( swoje przemy!lenia. W jaki sposób
zbli2enie si# do tego strachu mo2e pomóc Ci go zaakceptowa(, a nawet da(
Ci odwag# i motywacj# do tego, aby! zrobi8 lub powiedzia8 to, czego si# obawiasz?

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

126|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Wykorzystywanie si+y naszego strachu

w konstruktywny sposób

Kiedy potrafimy zrozumie( nasz strach, kiedy pami#tamy o tym, 2e ka2dy
do!wiadcza uczucia przera2enia i 2e nie ma nic z8ego w tym, i2 czujemy
si# w8a!nie tak, kiedy poznajemy nasz strach i kiedy go doceniamy —
nawet je!li nie jest to do koHca przyjemne — wtedy mo2emy wykorzysta(
si8# naszego strachu w pozytywny sposób. Zdaj# sobie spraw# z tego, 2e
nie jest to sposób, w jaki wi#kszo!( z nas podchodzi do kwestii strachu,
a niektórzy mog1 nawet twierdzi(, 2e w strachu nie kryje si# nic pozy-
tywnego. Jednak2e kiedy zag8#bimy si# w t# kwesti# i staniemy si# bar-
dziej otwarci, b#dziemy mogli przeobrazi( nasz strach i wykorzysta( go
w bardzo pozytywny sposób — mo2emy mie( dzi#ki niemu wi#ksze poczu-
cie wolno!ci, mo2emy by( bardziej autentyczni i odwa2niejsi w 2yciu.

Nie pozwól, aby powstrzyma+ Ci1 strach

Latem 2004 mój zwi1zek z Michelle zosta8 poddany próbie. Byli!my ze
sob1 od trzech i pó8 roku i od dwóch lat mieszkali!my razem. Przyczyn1
problemów w naszym zwi1zku, kwesti1, któr1 zadr#cza8a mnie i Michelle
(jak równie2 wielu naszych wspólnych znajomych, zw8aszcza przyjació8ki
Michelle), by8a nasza wspólna przysz8o!(, to znaczy, kiedy (i czy w ogóle)
zamierzamy si# pobra(.

Rozmawiali!my do!( du2o na ten temat — otwarcie, szczerze i cza-

sami do!( zaci#cie. Uwa2nie wys8uchali!my, co ka2de z nas mia8o do
powiedzenia, i starali!my si# by( w stosunku do siebie tak wyrozumiali, jak
to tylko mo2liwe. Jednak kiedy prze2ywali!my gorsze chwile, nasze roz-
mowy by8y do!( przykre, bolesne, czasami nawet pod8e. Michelle zaczy-
na8a naciska(, a wtedy ja zaczyna8em si# wycofywa( — typowe zachowanie
w przypadku damsko-m#skich relacji, zw8aszcza je!li w gr# wchodzi8a
kwestia powa2nych deklaracji.

W g8#bi duszy wiedzia8em, 2e je!li zdecyduj# si# po!lubi( Michelle

ze wzgl#du na presj#, jak1 wywiera8a ona sama oraz nasi przyjaciele, lub

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|127

cho(by dlatego, 2e „nadszed8 w8a!ciwy czas, gdy2 byli!my ze sob1 ju2 do!(
d8ugo i mieli!my swoje lata”, b#d# mia8 to sobie za z8e i poczuj# uraz# do
Michelle, a nasze ma82eHstwo b#dzie nieudane. I chocia2 zdawa8em sobie
spraw# z moich obaw i w1tpliwo!ci dotycz1cych kwestii ma82eHstwa —
z Michelle czy z kimkolwiek innym — nie przyjrza8em si# tak naprawd#
powa2niejszym obawom dotycz1cym naszego zwi1zku i mojej roli poten-
cjalnego m#2a i ojca.

Dzi#ki szkoleniom, ocenie i doradztwu, z jakich korzysta8em w tam-

tym czasie, stan18em twarz1 w twarz z g8#bszymi obawami, których nie
u!wiadamia8em sobie do tamtego momentu. Nieustannie pojawia8a si#
kwestia zaufania lub raczej jego braku. W g8#bi u!wiadomi8em sobie po
raz pierwszy, 2e nie ufa8em sobie i 2e w rzeczywisto!ci ba8em si# samego
siebie. Je!li chodzi o kwesti# zwi1zku z Michelle, ewentualnego ma82eH-
stwa i stworzenia razem rodziny, nie ufa8em sobie i nie s1dzi8em, 2e mo2e
mi si# uda(.

Ba8em si#, 2e zniszcz# nasz zwi1zek, 2e zrujnuj# 2ycie Michelle oraz

dzieciom, które ewentualnie mogliby!my mie(. My!la8em: „A co, je!li j1
zawiod#, je!li j1 zdradz#, je!li zrani# j1 i nasze dzieci, zachoruj# na depresj#,
strac# zainteresowanie, oka2e si#, 2e nie nadaj# si# do takiej roli, wyjd#
na totalnego nieudacznika jako m12 i ojciec lub je!li umr#?”. Wszystkie te
rzeczy wydawa8y mi si# straszne. Zda8em sobie spraw#, 2e zanim poczuj#,
i2 jestem „gotowy” do ma82eHstwa, chc# nie!wiadomie wyeliminowa(
wszystkie te rzeczy lub upewni( si#, 2e si# nie zdarz1.

U!wiadomienie sobie tego faktu by8o na pocz1tku do!( bolesne, prze-

ra2aj1ce oraz upokarzaj1ce — jednak ostatecznie przynios8o mi ogromn1
ulg#. Wiedzia8em, 2e ucieczka od moich obaw i udawanie, 2e w ogóle
nie istniej1, nie b#d1 dobrym rozwi1zaniem — chodzi8o o przyznanie si#
do tych obaw, zaakceptowanie ich, zmierzenie si# z nimi, wyra2enie ich
oraz ich przeobra2enie. Cho( przyznanie si# do tych obaw przera2a8o
mnie i sprawia8o, 2e czu8em si# bezbronny, usiad8em pewnego dnia wraz
z Michelle i opowiedzia8em jej o wszystkim. Michelle nie by8a na mnie
z8a; w rzeczywisto!ci docenia8a to, 2e zda8em sobie spraw# z moich obaw

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

128|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

i by8em gotowy jej o nich opowiedzie( bez ukrywania czegokolwiek. Prze-
prowadzili!my wiele cudownie szczerych i otwartych rozmów na temat
naszego zwi1zku, naszej przysz8o!ci i obaw, których oboje nie byli!my
pozbawieni.

Dzi#ki u!wiadomieniu sobie tych kwestii i podzieleniu si# swoimi prze-

my!leniami z Michelle zapocz1tkowa8em proces pojednania z samym sob1
i zacz18em akceptowa( obawy, jakie wi1za8y si# z mo2liwo!ci1 naszego
ma82eHstwa. Nast#pnie zada8em sobie wa2ne pytanie: „Co bym zrobi8, gdy-
bym w pe8ni sobie ufa8?”. Odpowied- wydawa8a si# mi oczywista i prosta.
Trzy tygodnie pó-niej, 1 sierpnia 2004 roku, o!wiadczy8em si# Michelle.
W czerwcu nast#pnego roku wzi#li!my !lub!

Mój strach zwi1zany z ma82eHstwem i ojcostwem nie znikn18 jak za

dotkni#ciem czarodziejskiej ró2d2ki, uwierzcie mi, 2e tak si# nie sta8o.
Potrafi8em jednak stawi( czo8o moim obawom, okre!li( je, uzna(, a nas-
t#pnie otwarcie si# do nich przyzna( — przed samym sob1 i przed Michelle.

Od czasu kiedy w 2004 roku zar#czyli!my si# i od czasu naszego !lubu

w 2005 roku wci12 prze2ywam wiele chwil strachu i zw1tpienia — zw8asz-
cza w zwi1zku z byciem m#2em Michelle i ojcem naszych dwóch córek,
Samanthy i Annarose. Cz#sto zastanawiam si#: „Czy w8a!ciwie odgrywam
swoj1 rol#?”, „Co b#dzie, je!li sobie nie poradz#?”, „Czy mnie kochaj1?”,
„Dlaczego w ogóle zdecydowa8em si# na to wszystko?”, „To trudne, mam
ochot# uciec”. Kiedy pojawiaj1 si# tego typu w1tpliwo!ci, robi#, co tylko
w mojej mocy, aby si# z nimi zmierzy(, próbuj# wzi1( za nie odpowie-
dzialno!( i staram si# dok8adnie je przeanalizowa(. Uwielbiam by( m#2em
Michelle i kocham nasze dzieci — nawet wtedy sytuacja wydaje si#
trudna i przera2aj1ca. Zdolno!( do bycia szczerym i otwartym w kwestii
moich obaw w stosunku do siebie samego i do Michelle pozwala mi radzi(
sobie z nimi. Dzi#ki temu nie przeszkadzaj1 mi one kocha( Michelle
i naszych córek i nie stoj1 na przeszkodzie robienia wszystkiego, co
w mojej mocy, aby by( najlepszym m#2em i ojcem, jakim potrafi#.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|129

" CIEKAWOSTKA

Konsekwencje skrywania strachu

Zdaniem Charlesa L. Whitfielda, lekarza, psychologa, autora i twórcy
nowatorskich metod wychodzenia z traumy, profesora Instytutu BadaH nad
Alkoholem i Narkotykami na Rutgers University oraz konsultanta do spraw
badaH wspó8pracuj1cego z Centrum Kontroli Chorób i Zapobiegania Chorobom
(CDC — Centers for Disease Control and Prevention): „Niewyra2ony strach
mo2e prowadzi( do zaburzeH l#kowych, bezsenno!ci, arytmii serca, dysfunkcji
seksualnych oraz innych zaburzeH zwi1zanych ze stresem”.

Jak zmierzy3 si1 ze strachem w pozytywny sposób

Istnieje kilka prostych, ale skutecznych rzeczy, jakie mo2emy zrobi( w celu
przeobra2enia naszego strachu. Strach jest siln1 emocj1, któr1 mo2emy
przesy8a(, kszta8towa( i wykorzysta( w konstruktywny sposób — je!li tylko
zechcemy zmierzy( si# z ni1 i upora( si# z ni1 !wiadomie. Zdolno!( do
oswojenia si# ze strachem wymaga !wiadomo!ci, po!wi#cenia, odwagi
oraz praktyki. Dla wi#kszo!ci z nas nie jest to 8atwe. Gdy jednak z czasem
udaje nam si# robi( to coraz lepiej, nasza zdolno!( do bycia wolnym
i autentycznym staje si# nieporównywalnie wi#ksza.

Mo2esz wykorzystywa( zaprezentowane tutaj okre!lone rozwi1zania

za ka2dym razem, gdy odczuwasz umiarkowany lub silny strach — zwi1-
zany z czym! konkretnym lub niemaj1cy bli2ej okre!lonej przyczyny. Reali-
zacja kolejnych etapów pozwoli Ci zaakceptowa( strach i ostatecznie
pomo2e Ci wykorzysta( jego si8# w sposób, który sprzyja autentyczno!ci.

1.

Przyznaj si1 do strachu.

Przyjmij do wiadomo!ci fakt, 2e si# boisz,

powiedz o tym g8o!no i b1d- przy tym szczery. Kiedy odczuwamy strach
i jeste!my gotowi przyzna( si# do tego przed sob1 pe8ni zrozumienia dla
samych siebie, cz#sto mo2emy go w ten sposób os8abi( i zyska( troch#
wolnej przestrzeni. Na przyk8ad je!li masz przeprowadzi( wa2n1 rozmow#
czy prezentacj#, spotka( si# z kim! nowym, podj1( jakie! ryzyko, wzi1(
udzia8 w wa2nym spotkaniu lub zrobi( cokolwiek innego, co mo2e budzi(

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

130|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Twoje przera2enie — zawsze lepszym rozwi1zaniem jest szczere przyzna-
nie si# do strachu, ni2 udawanie, 2e wcale si# nie boisz, wmówienie sobie,
2e nie czujesz strachu, lub zwyczajne robienie dobrej miny do z8ej gry.
Przyznanie si# do strachu jest podobne do zdj#cia pokrywki z garnka
z gotuj1c1 si# wod1: dzia8anie to pozwala uj!( parze i zmniejsza ci!nie-
nie — cho(by tylko odrobin#. Pami#taj, 2e ka2dy do!wiadcza uczucia
strachu i nie ma nic z8ego w tym, 2e czujesz si# podobnie. Pierwsz1 i naj-
wa2niejsz1 rzecz1, jak1 musisz zrobi(, kiedy pojawi si# strach, to przyzna(
si# do niego.

2.

Przyjmij odpowiedzialno53 za swój strach.

Chodzi o przyj#cie

odpowiedzialno!ci za strach i uznanie go za swój, a nie za czyj!. Innymi
s8owy: nale2y przesta( wini( innych lub sytuacj# za to, 2e odczuwasz
strach. Cz#sto my!limy lub g8o!no wypowiadamy uwagi typu: „Ta kobieta
budzi we mnie niepokój”. Tak naprawd# czujemy si# zdenerwowani
w jej obecno!ci lub czego! si# boimy ze wzgl#du na to, co naszym zda-
niem mo2e powiedzie( lub zrobi( ta osoba. Nie chodzi o semantyk#, lecz
o totaln1 zmian# w naszym podej!ciu do 2ycia, innych ludzi, sytuacji
i naszych emocji — w tym przypadku chodzi o nasz strach. Ka2dy z nas
kryje w sobie strach i pewni ludzie oraz pewne sytuacje mog1 wywo8y-
wa( w nas niepokój. Jednak2e zamiast wini( za taki stan dan1 osob# lub
rzecz, mo2emy przyj1( odpowiedzialno!( za nasz strach, gdy2 nale2y
pami#ta( o tym, 2e jest on nasz. Ca8kowite uznanie strachu za w8asn1
emocj# jest wa2nym aspektem procesu zmierzenia si# z nim, przeobra2e-
nia go i wykorzystania w konstruktywny sposób.

3.

Poczuj swój strach.

Dla wielu z nas, nie wy81czaj1c mnie, mówienie

o odczuwaniu strachu jest tak naprawd# 8atwiejsze ni2 rzeczywiste
do!wiadczanie tego rodzaju emocji. Jednak2e zanim wyrazimy nasz strach
i przeobrazimy go, musimy na pocz1tku go poczu(. Jak to zrobi(? Spró-
buj dostrzec objawy strachu w swoim ciele — mo2esz czu( przyspieszone
bicie serca, Twoje r#ce zaczynaj1 si# poci(, zaczynasz oddycha( szybciej
i p8ycej, mo2esz tak2e odczuwa( lekkie dr2enie nóg. Pomy!l o tym wszyst-

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|131

kim — mo2esz mie( przera2aj1ce my!li, martwi( si# ró2nymi „najgor-
szymi z mo2liwych scenariuszami wydarzeH” albo skupia( si# na wszyst-
kich tych rzeczach, które Twoim zdaniem mog1 si# nie uda(. Poczuj to
wszystko — mo2esz zamkn1( oczy i odwo8a( si# do stanu swoich emocji.
Zauwa2ysz wtedy by( mo2e, 2e masz ochot# !mia( si#, p8aka(, krzycze( lub
zrobi( co! jeszcze innego. Bez wzgl#du na to, czy Twój strach b#dzie ob-
jawia8 si# fizycznie, mentalnie, czy emocjonalnie — przekonaj si#,
czy mo2esz go zaakceptowa$ i czy potrafisz naprawd# go poczu$.

4.

Wyra&aj swój strach.

Kiedy ju2 poczujesz swój strach, masz wiele

dobrych sposobów na to, aby go wyrazi(. Rozmowa z kim!, komu ufasz,
zapisywanie swoich obaw na kartce papieru, g8o!ny krzyk na ca8e gar-
d8o, aby wykrzycze( ca8y strach (zak8adaj1c, 2e znajdujesz si# w miejscu,
gdzie jest to mo2liwe) — oto niektóre z mo2liwo!ci wyra2ania strachu
pozwalaj1ce Ci upora( si# z nim. Na przyk8ad cz#sto opowiadam przez
telefon Michelle o swoich obawach, zanim udaj# si# na wa2ne spotkania,
zanim udziel# wywiadu, tu2 przed wyg8oszeniem mowy lub przed zrobie-
niem czegokolwiek innego, co wywo8uje we mnie strach. To zawsze spra-
wia, 2e czuj# si# lepiej, a poza tym rozmowy te pomagaj1 mi uwolni( mój
strach i przeobrazi( go. Michelle prosi mnie czasem, abym jad1c samo-
chodem lub przebywaj1c w hotelowym pokoju, wyda8 z siebie okrzyk
Tarzana w celu uwolnienia mojego strachu oraz po to, aby zmieni( mój
fizyczny, mentalny i emocjonalny stan — czasami takie dzia8anie mo2e
równie2 okaza( si# pomocne w procesie wyra2ania obaw i radzenia sobie
ze strachem. Je!li Michelle uwa2a, 2e powinienem zrelaksowa( si# jeszcze
bardziej i przesta( bra( wszystko na powa2nie, co czasem zdarza mi si#
robi( — proponuje, abym kilka razy wyda8 z siebie d-wi#ki przypomina-
j1ce jod8owanie, a2 w koHcu wybuchn# !miechem (trudno tego nie zrobi(,
kiedy s8ysz# swoje próby jod8owania). Spontaniczny !miech jest cz#sto
wspania8ym sposobem na uwolnienie strachu. To tak2e znak, 2e wyra-
zili!my nasz strach w sposób, który stworzy8 odrobin# psychicznej i emo-
cjonalnej przestrzeni.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

132|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

5.

Uwolnij si1 od strachu.

To kolejna z tych rzeczy, które 8atwiej

powiedzie( ni2 zrobi(, nie tylko w moim przypadku, ale u wi#kszo!ci z nas.
Uwolnienie si# od strachu jest jednak czym! wa2nym, ma na nas ogromny
wp8yw, a poza tym jest to co! ca8kiem mo2liwego. Ka2dy z nas ma spore
do!wiadczenie, je!li chodzi o kwesti# uwalniania si# od strachu — robimy
to nieustannie w naszym 2yciu, nie zwracamy jednak zbyt du2ej uwagi
na strach, od którego si# uwalniamy, natomiast bardziej koncentrujemy
si# na strachu, który silnie odczuwamy. Ostateczne uwolnienie si# od
strachu jest kwesti1 wyboru. O wiele 8atwiej i naturalniej mo2esz to
zrobi(, kiedy ju2 przyznasz si# do w8asnego strachu, przyjmiesz za niego
odpowiedzialno!(, poczujesz i wyrazisz go — jednak zawsze najlepiej uwol-
ni( si# od strachu ca8kiem !wiadomie. Cz#sto powtarzam sobie (i nawet
robi# to g8o!no): „Chc# uwolni( si# od strachu, a jego energi# wykorzysta(
w pozytywny sposób”. To zdanie (lub podobne stwierdzenie) u!wiada-
mia mi, 2e jestem gotów uwolni( si# od strachu. Je!li chcesz, aby metoda
ta sprawdzi8a si#, Twój wybór i Twoja deklaracja mówi1ca o tym, 2e pra-
gniesz uwolni( si# od strachu, musz1 by( szczere, nawet je2eli na pocz1tku
masz wra2enie, 2e udajesz. I, paradoksalnie, nie oznacza to, 2e je!li b#dziesz
my!la8 o uwolnieniu si# od strachu lub je!li b#dziesz g8o!no o tym mówi8,
Twój strach ca8kowicie zniknie. Jest to proces, który wymaga praktyki —
im cz#!ciej to robisz, tym staje si# to 8atwiejsze.

6.

Wyobra7 sobie pozytywne nast1pstwa tego, czego pragniesz.

To w8a!nie w tym momencie zaczynasz przeobra2a( energi# Twojego
strachu w co!, co mo2esz wykorzysta( w pozytywny sposób. Je2eli poko-
na8e! pi#( opisanych wy2ej etapów, to potrafisz przyzna( si# do swojego
strachu, umiesz przyj1( za niego odpowiedzialno!(, potrafisz go poczu(,
wyrazi( i ostatecznie umiesz si# od niego uwolni(. Dzi#ki tym dzia8aniom
b#dziesz silniejszy i zyskasz poczucie wolno!ci. Kiedy ju2 poczujesz si#
wolny od swojego strachu — nawet je!li tylko w ma8ym stopniu — mo2esz
wype8ni( mentaln1 i emocjonaln1 przestrzeH, jak1 stworzy8e!, pozytywnymi

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|133

my!lami, uczuciami i pragnieniami. Zastanów si#, jak ma to wszystko
wygl1da(, a co wa2niejsze, jak chcesz si# ostatecznie poczu( — powiedz
o tym g8o!no, zapisz swoje przemy!lenia lub zamknij oczy i wyobra- to
sobie. Je!li Twój strach dotyczy czego! konkretnego, na przyk8ad zwi1zku,
wyobra- sobie zwi1zek, który odpowiada Twoim pragnieniom, i poczuj si#
tak, jak chcia8by! si# ostatecznie czu(. Je!li martwisz si# presj1 w pracy
i chcesz zmniejszy( poziom stresu i niepokoju, wyobra- sobie, 2e przed
trudnym spotkaniem biznesowym czujesz spokój i jeste! zrelaksowany.
Bez wzgl#du na to, czego pragniesz i jak chcesz si# poczu(, skup si# na
tym konkretnym celu i na tych emocjach. Kiedy ju2 to wszystko sobie
wyobrazisz i kiedy poczujesz w sercu te okre!lone emocje, szanse na to,
2e do!wiadczysz tego wszystkiego w rzeczywisto!ci, ogromnie rosn1.

7.

Podejmij dzia+anie.

Ten ostatni etap jest wa2n1 cz#!ci1 procesu

przeobra2ania Twojego strachu. Susan Jeffers jest autork1 !wietnej, best-
sellerowej ksi12ki Nie bój si# ba$

2

. Wspania8a mantra, któr1 ka2dy z nas

powinien powtarza( w swoim 2yciu. To wyraz prawdziwej odwagi! Skoro
ju2 uda8o Ci si# pokona( wszystkie wspomniane etapy — kiedy ju2 zmie-
rzysz si# ze strachem, uznasz go za swój, do!wiadczysz i wyrazisz go, nast#p-
nie uwolnisz si# od niego i wyobrazisz sobie ostateczn1 posta( rzeczy,
których pragniesz, oraz pozytywne emocje, które chcesz odczuwa( —
b#dziesz móg8 podj1( dzia8ania wymagaj1ce zaanga2owania i odwagi.
Twoje nogi i Twój g8os mog1 dr2e(, ale nie musi Ci# to powstrzymywa(
przed wyra2eniem w8asnego zdania, przed podj#ciem ryzyka, poprosze-
niem o co!, spróbowaniem czego! nowego lub przed byciem odwa2nym
w kwestii mniejszych i wi#kszych spraw. Im bardziej motywujesz samego
siebie do podj#cia dzia8ania, zw8aszcza je!li dzia8anie jest czym!, co mo2e
wywo8ywa( w Tobie wysoki poziom strachu, tym skuteczniej mo2esz
budowa( swoj1 pewno!( siebie i tym bardziej jeste! !wiadomy tego, 2e

2

Wydawnictwo Akuracik, Warszawa 1999.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

134|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

mo2esz robi( i mówi( to, co chcesz, oraz by( dok8adnie tym, kim jeste! —
nawet je!li na pocz1tku to wszystko Ci# przera2a. To sposób, w jaki mo2esz
zmierzy( si# ze swoim strachem, przeobrazi( go i wykorzysta( jego energi#
i si8# w celu bycia autentycznym.

Proste #wiczenia

Poni2ej prezentuj# kilka skutecznych (wiczeH, które mog1 by( pomocne
w procesie przeobra2ania Twojego strachu.

1.

Oddychaj.

To proste, ale wa2ne (wiczenie. Oddychanie jest oczywi-

!cie czynno!ci1, któr1 wykonujemy codziennie, przez ca81 dob#. To jedna
z wielu niezwyk8ych zdolno!ci naszego organizmu — potrafimy oddy-
cha( zarówno !wiadomie, jak i nie!wiadomie. Im intensywniej (wiczysz
!wiadome oddychanie i im cz#!ciej oddychasz w ten sposób, tym skutecz-
niej mo2esz wykorzysta( si8# kryj1c1 si# w Twoim oddechu, w Twoim
ciele i w Twoich emocjach. Oddech dzia8a uspokajaj1co, obni2a ci!nie-
nie krwi, spowalnia puls i jest znakomitym sposobem na to, aby !wia-
domie przyjrze( si# naszym my!lom i uczuciom. Jest wiele ksi12ek, nagraH
i (wiczeH, jak równie2 innych wspania8ych sposobów na to, aby nauczy(
si# bardziej efektywnego oddychania. Mo2esz skorzysta( z tych -róde8
i metod lub zwyczajnie po!wi#ci( odrobin# uwagi swojemu oddechowi,
zwolni( tempo i wykorzysta( !wiadome oddychanie w celu uporania si#
ze swoim strachem oraz w celu zyskania wi#kszego spokoju w 2yciu.

2.

Spróbuj robi3 nowe rzeczy, które Ci1 przera&aj9.

Pomy!l o rze-

czach, które wywo8uj1 w Tobie strach, i bez wzgl#du na to zacznij je
robi(. Im cz#!ciej potrafisz robi( co! mimo strachu, tym skuteczniej budu-
jesz swoj1 pewno!( siebie i umiej#tno!( okazywania odwagi. Nie chodzi
o nieroztropno!( w dzia8aniu lub o wywieranie na sobie niepotrzebnej
presji, ale o motywowanie samego siebie w sposób, który wspiera rozwój
i sprawia, 2e stajesz si# bardziej otwarty. By( mo2e chcesz za!piewa(
w konkursie karaoke, by( mo2e chcesz napisa( co! osobistego i orygi-

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Zasada 2.: przeobra- swój strach

|135

nalnego i podzieli( si# tym z innymi lud-mi, by( mo2e chcesz zbudowa(
lub zrobi( co! w8asnor#cznie, wyg8osi( publicznie mow#, skoczy( ze spado-
chronem lub zrobi( co! innego — niewa2ne, o jak „wielk1” lub „ma81”
rzecz chodzi. Stwórz list# pi#ciu rzeczy, których zrobienie nape8nia Ci#
strachem, ale jednocze!nie wiesz, 2e dzi#ki temu mo2esz rozwin1( swoj1
zdolno!( do podejmowania odwa2nych dzia8aH. Kiedy ju2 masz przed
sob1 tak1 list#, zacznij realizowa( umieszczone na niej rzeczy! Cz#sto
najlepiej jest robi( te rzeczy z kim! innym lub przynajmniej mie( obok
siebie kogo!, kto b#dzie Ci# wspiera8 i przypomina8 Ci o Twojej odpo-
wiedzialno!ci.

3.

Daj sobie troch1 czasu i przestrzeni, aby poczu3 strach.

Cz#sto

jeste!my tak zaj#ci, 2e nie znajdujemy dla siebie wolnej chwili — nie mamy
czasu zw8aszcza na to, aby skupi( si# na swoich uczuciach. Regularnie
po!wi#caj chwil# czasu, aby naprawd# poczu( swój strach — mo2esz to
zrobi( podczas medytacji, modlitwy, spaceru lub kiedy bierzesz prysznic
lub prowadzisz samochód. Pami#taj, 2e nie chodzi o to, aby! zacz18 si#
martwi( w sposób, który b#dzie na Ciebie negatywnie wp8ywa8, ale powi-
niene! da( sobie troch# czasu i przestrzeni, 2eby w szczery i g8#boki sposób
do!wiadczy( strachu, co jest wa2nym aspektem umiej#tno!ci przeobra-
2ania go. Im cz#!ciej (wiczymy odczuwanie strachu, tym 8atwiej mo2emy
si# z nim upora(.

4.

Zastosuj technik1 przeobra&ania strachu — zapisz, zniszcz,

wyobra7 sobie przeobra&enie strachu.

Jest ona 8atwa do opanowania

i mo2esz j1 zastosowa( w chwili, gdy musisz zmierzy( si# w swoim 2yciu
z sytuacj1 ogromnego strachu, który chcesz przeobrazi( i którego energi#
pragniesz wykorzysta( w konstruktywny sposób. Techniki tej nauczy8
mnie mój terapeuta Chris Andersonn, a teraz korzystam z niej sam i nie-
ustannie przekazuj# j1 innym osobom. Stosowanie tej techniki wi12e si#
z realizacj1 trzech wa2nych kroków. Krok 1.: zapisz na kartce papieru
wszystkie swoje obawy i powtórz to dzia8anie jeszcze dwa razy. Zrobienie
tego trzy razy ma wymiar symboliczny — dzia8anie takie ma wp8yw na

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

136|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Twoj1 pod!wiadomo!(: daje Ci pewno!(, 2e przyzna8e! si# do swojego
strachu, 2e przyj18e! za niego odpowiedzialno!(, 2e go poczu8e! i 2e wyra-
zi8e! swój strach. Krok 2.: zniszcz wszystkie trzy kartki papieru w ogniu
lub w wodzie — mo2esz je podpali( lub podrze(, wrzuci( do toalety i spu-
!ci( wod#. Niszcz1c te kartki, powtarzaj: „Uwalniam si# od wszystkich
tych obaw”. Krok 3.: usi1d- wygodnie lub po8ó2 si#, zamknij oczy, zre-
laksuj si# i wyobra- sobie, 2e Twój strach odrywa si# od Ciebie i zamie-
nia si# w pozytywn1 energi#. Kiedy to robi#, cz#sto wyobra2am sobie
moje obawy jako czarne my!li lub !mieci, których si# pozbywam, które
zostaj1 zniszczone i ostatecznie zamienione w co!, czego oczekuj#, lub
w emocje, które chc# poczu(. KoHcz1c proces wizualizacji, spróbuj zoba-
czy( i poczu( okre!lone rezultaty i emocje, jakich chcesz do!wiadczy(
w zwi1zku z rzeczami, których si# boisz. Innymi s8owy: skup si# na tym,
jakie rezultaty chcesz osi1gn1(, jak maj1 wygl1da( i jak chcesz si# osta-
tecznie poczu(.

Kiedy ju2 przeanalizowali!my znaczenie poznania siebie i przeobra2enia
swojego strachu — jako dzia8aH prowadz1cych do wi#kszej autentyczno-
!ci w naszym 2yciu, w pracy i w zwi1zkach — mo2emy zaj1( si# omówie-
niem zasady 3., „wyra- siebie”. Skupimy si# na sile mówienia prawdy oraz
na wyra2aniu naszych prawdziwych my!li i uczu( w autentyczny sposób.

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ

Czytaj dalej...

8|

B

9D7 SOB9

. A

UTENTYCZNO:; JEST W CENIE

Kup ksi

ąĪkĊ

Pole

ü ksiąĪkĊ