„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janusz Wojtkiewicz-Lazman

Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych
311[15].O2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Jan Jureczko
mgr inż. Łukasz Orzech



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Danuta Pawełczyk



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].O2.02
„Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik górnictwa podziemnego.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1. Układy pneumatyczne – napęd i sterowanie

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Układy hydrauliczne – napęd i sterowanie

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3. Podstawy mechatroniki

19

5.3.1. Ćwiczenia

19

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7.

Literatura

36

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik górnictwa podziemnego
311[15].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych..

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[15].O2

Układy sterowania i regulacji

311[15].O2.01

Analizowanie układów

elektrycznych i elektronicznych

311[15].O2.02

Rozpoznawanie układów

pneumatycznych

i hydraulicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

obsługiwać komputer,

−

stosować podstawowe prawa fizyki dotyczące gazów i cieczy,

−

zastosować i przeliczyć jednostki wielkości mechanicznych w układzie SI,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

odczytać dokumentację konstrukcyjną, technologiczną i warsztatową,

−

określić zasadę działania i budowę połączeń rurowych,

−

określić zasadę działania i budowę zaworów,

−

wyjaśnić pojęcie montażu i demontażu, stosowane metody montażu i demontażu,

−

wyszczególnić podstawowe operacje i czynności montażowe i demontażowe,

−

scharakteryzować podstawowe wielkości elektryczne i ich jednostki,

−

rozróżnić elementy obwodów prądu stałego i przemiennego,

−

połączyć układy elektryczne i elektroniczne według schematów,

−

scharakteryzować podstawowe elementy stosowane w automatyce,

−

przewidzieć zagrożenia dla życia i zdrowia w czasie pracy z urządzeniami elektrycznymi,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić rodzaje nośników energii w układach napędowych,

−

posłużyć się terminologią z zakresu automatycznej regulacji,

−

dokonać klasyfikacji elementów pneumatycznych stosowanych w układach sterowania
i napędu,

−

rozróżnić symbole graficzne elementów pneumatycznych,

−

określić przeznaczenie i parametry elementów pneumatycznych i elektropneumatycznych,

−

dobrać elementy pneumatyczne do określonych zadań,

−

zmontować podstawowe układy pneumatyczne i elektropneumatyczne według
schematów,

−

wyjaśnić zasadę działania urządzeń pneumatycznych maszyn górniczych,

−

rozróżnić elementy hydrauliczne i elektrohydrauliczne układów napędowych,

−

określić przeznaczenie i parametry elementów hydraulicznych,

−

dobrać elementy hydrauliczne do określonych zadań,

−

zmontować podstawowe układy hydrauliczne i elektrohydrauliczne według schematów,

−

wyjaśnić zasadę działania silników hydraulicznych,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania urządzeń hydraulicznych,

−

określić budowę i zasadę pracy amortyzatorów powietrznych i hydraulicznych,

−

wyjaśnić podstawowe pojęcia z mechatroniki,

−

scharakteryzować działanie urządzeń mechatronicznych,

−

rozróżnić i dobrać parametry materiałów i mediów roboczych wykorzystywanych
w urządzeniach i sytemach mechatronicznych,

−

zastosować

przepisy

bezpieczeństwa,

ochrony

przeciwpożarowej

oraz

przeciwporażeniowej, obowiązujące podczas użytkowania urządzeń pneumatycznych
i hydraulicznych

−

posłużyć się: tablicami, wykresami, normami, katalogami technicznymi, poradnikami
firmowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Układy sterowania i regulacji 311[15].O2

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych

311[15].O2.02

Temat: Montaż układów hydraulicznych na stanowisku do montażu na podstawie

schematu.

Cel ogólny: Wykonanie montażu układu hydraulicznego na podstawie schematu

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

analizować schematy hydrauliczne,

−

stosować zasady montażu na stanowiskach,

−

przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii,

−

dobrać elementy do montowanego układu,

−

dobrać przewody łączeniowe,

−

wykonać montaż,

−

sprawdzić działanie układu,

−

usunąć ewentualne usterki,

−

ocenić jakość wykonanej pracy,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów hydraulicznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat hydrauliczny,

−

zestaw pytań prowadzących.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

Uczestnicy: uczniowie technikum górnictwa podziemnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Zadanie dla ucznia:

Zmontuj układ hydrauliczny na stanowisku do montażu na podstawie schematu

otrzymanego od nauczyciela. Uruchom go i zbadaj jego właściwości.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są zasady montażu układów hydraulicznych?

2.

Za pomocą jakich symboli oznaczane są podstawowe elementy układu hydraulicznego
takie jak: pompy, zawory, elementy robocze, filtry?

3.

Jakie rodzaje przewodów i złączek używa się do montażu?

4.

W jaki sposób należy wykonać montaż na stanowisku?

5.

Jakie zagrożenia występują podczas montażu układów hydraulicznych?

6.

Jak oznaczane są przyłącza elementów hydraulicznych?

7.

Jak należy rozmieścić elementy układu na tablicy montażowej?

8.

W jaki sposób można sprawdzić poprawność wykonania montażu?

9.

Jakie zagrożenia występują podczas uruchamiania układu hydraulicznego?

Faza II. Planowanie
1.

Jak zidentyfikujemy elementy układu na schemacie?

2.

W jaki sposób rozmieścimy elementy na tablicy montażowej?

3.

Jakie kryteria zastosujemy przy doborze elementów układu?

4.

Jakie rodzaje przewodów użyjemy?

5.

Jakie wykorzystamy złącza?

6.

W jakiej kolejności wykonamy montaż?

7.

Jak sprawdzimy poprawność montażu?

8.

Jakie czynności wykonamy podczas uruchamiania układu?

9.

Jak ocenimy poprawność wykonania ćwiczenia?

Faza III. Ustalenie
Uczniowie:
1.

określają kryteria doboru elementów,

2.

ustalają swoje funkcje w pracy zespołu,

3.

pracując w zespołach proponują rozwiązania szczegółowe montażu układu,

4.

konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

Faza IV. Wykonanie
Uczniowie:

1.

dobierają elementy do układu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

2.

zgodnie z przyjętą koncepcją rozmieszczają elementy na tablicy montażowej,

3.

łączą układ za pomocą przewodów,

4.

konsultują poprawność wykonania montażu z nauczycielem,

5.

uruchamiają układ,

6.

badają jego działanie.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają szczelność układu i poprawność działania.

2.

Nauczyciel sprawdza czy wszystkie prace zostały wykonane prawidłowo.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Układy sterowania i regulacji 311[15].O2

Jednostka modułowa:

Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych

311[15].O2.02

Temat: Rozpoznawanie elementów pneumatycznych na podstawie katalogów i określanie ich

parametrów roboczych.

Cel ogólny: Rozpoznawanie na podstawie wyglądu elementów pneumatycznych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się katalogami elementów pneumatycznych,

−

zakwalifikować elementy do odpowiednich grup,

−

znaleźć oznaczenie symbolowe na elemencie,

−

określić parametry charakteryzujące element,

−

określić zastosowanie elementu,

−

zidentyfikować przyłącza.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie praktyczne.

−

pokaz z objaśnieniem.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi producentów elementów pneumatycznych,

−

różnorodne elementy układów pneumatycznych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

2 osobowe zespoły.

Uczestnicy:

−

uczniowie technikum górnictwa podziemnego.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

3.

Wykonywanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zadanie dla ucznia:
Na podstawie katalogów rozpoznaj elementy pneumatyczne otrzymane od nauczyciela.

Określ ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry. Zidentyfikuj przyłącza.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

przyjrzyj się dokładnie elementom otrzymanym od nauczyciela,

−

znajdź na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,

−

na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznaj element,

−

opisz zastosowanie elementu,

−

określ jego podstawowe parametry,

−

zidentyfikuj przyłącza.

4.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują efekty wykonanego ćwiczenia,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony ,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny wykonanego ćwiczenia.

Praca domowa:

Na podstawie przeprowadzonego ćwiczenia przygotuj sprawozdanie w formie pisemnej

zawierające: opis rozpoznanych podczas ćwiczenia elementów, ich symbole i zastosowanie.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Układy pneumatyczne – napęd i sterowanie

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie katalogów rozpoznaj elementy pneumatyczne otrzymane od nauczyciela.

Określ ich zastosowanie oraz opisz podstawowe parametry. Zidentyfikuj przyłącza.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

przyjrzeć się dokładnie elementom otrzymanym od nauczyciela,

2)

odnaleźć na nich odpowiednie symbole i oznaczenia,

3)

na podstawie katalogu i w oparciu o oznaczenia rozpoznać element,

4)

opisać zastosowanie elementu,

5)

określić jego podstawowe parametry,

6)

zidentyfikować przyłącza.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

katalogi elementów pneumatycznych,

–

zestaw elementów pneumatycznych.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj schemat pneumatyczny otrzymany od nauczyciela. Na podstawie symboli

rozpoznaj elementy pneumatyczne przedstawione na schemacie. Określ sposób działania
układu oraz rolę poszczególnych elementów.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeanalizować schemat otrzymany od nauczyciela,

2)

rozpoznać elementy na nim umieszczone,

3)

określić sposób działania układu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4)

określić funkcję poszczególnych elementów układu,

5)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

schematy pneumatyczne układów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie schematu otrzymanego od nauczyciela zmontuj układ pneumatyczny na

stanowisku do montażu. Uruchom go i zbadaj jego właściwości.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć uczniom zasady bhp
dotyczące montażu układów pneumatycznych Czas wykonania ćwiczenia wynosi 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z zasadami montażu na stanowisku do pneumatyki,

2)

przeanalizować otrzymany schemat pneumatyczny,

3)

rozpoznać symbole zastosowane na schemacie,

4)

zaplanować wykonanie montażu,

5)

dobrać element,

6)

dobrać narzędzia,

7)

dobrać przewody montażowe,

8)

wykonać montaż zgodnie z zaplanowaną kolejnością operacji i przepisami bhp,

9)

przedstawić zmontowany układ nauczycielowi do sprawdzenia,

10)

skorygować ewentualne błędy,

11)

uruchomić układ i zbadać jego działanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów pneumatycznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat pneumatyczny,

−

zestaw pytań prowadzących.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 4

Na podstawie schematu otrzymanego od nauczyciela zmontuj układ elektropneumatyczny

na stanowisku do montażu. Uruchom go i zbadaj jego właściwości.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć uczniom zasady bhp
dotyczące montażu układów elektropneumatycznych. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 45
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z zasadami montażu na stanowisku do elektropneumatyki,

2)

przeanalizować otrzymany schemat elektropneumatyczny,

3)

rozpoznać symbole zastosowane na schemacie,

4)

zaplanować wykonanie montażu,

5)

dobrać element,

6)

dobrać narzędzia,

7)

dobrać przewody pneumatyczne i elektryczne,

8)

wykonać montaż zgodnie z zaplanowaną kolejnością operacji stosując przepisy bhp,

9)

przedstawić zmontowany układ nauczycielowi do sprawdzenia,

10)

skorygować ewentualne błędy,

11)

uruchomić układ i zbadać jego działanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów elektropneumatycznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat elektropneumatyczny,

−

zestaw pytań prowadzących.

Ćwiczenie 5

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej sprężarki określ jakich czynności

obsługowych wymaga.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacja techniczno-ruchową sprężarki,

2)

określić jej rodzaj,

3)

określić czynności obsługowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa sprężarki,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Układy hydrauliczne – napęd i sterowanie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj schemat hydrauliczny otrzymany od nauczyciela. Na podstawie symboli

rozpoznaj elementy hydrauliczne przedstawione na schemacie. Określ sposób działania
układu oraz rolę poszczególnych elementów.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeanalizować schemat otrzymany od nauczyciela,

2)

rozpoznać elementy na nim umieszczone,

3)

określić sposób działania układu,

4)

określić funkcję poszczególnych elementów układu,

5)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

schematy hydrauliczne układów,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zmontuj układ hydrauliczny na stanowisku do montażu na podstawie schematu

otrzymanego od nauczyciela. Uruchom go i zbadaj jego właściwości.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć uczniom zasady bhp
dotyczące montażu układów hydraulicznych. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z zasadami montażu na stanowisku,

2)

przeanalizować otrzymany schemat hydrauliczny,

3)

rozpoznać symbole zastosowane na schemacie,

4)

zaplanować wykonanie montażu,

5)

dobrać element,

6)

dobrać narzędzia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

7)

dobrać przewody montażowe,

8)

wykonać montaż zgodnie z zaplanowaną kolejnością operacji,

9)

przedstawić zmontowany układ nauczycielowi do sprawdzenia,

10)

skorygować ewentualne błędy,

11)

uruchomić układ i zbadać jego działanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów hydraulicznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat hydrauliczny,

−

zestaw pytań prowadzących.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj elementy hydrauliczne otrzymane od nauczyciela. Na podstawie katalogu

określ ich podstawowe parametry i zastosowanie. Zidentyfikuj ich przyłącza.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z elementami otrzymanymi od nauczyciela,

2)

odnaleźć na nich symbole elementu oraz oznaczenia przyłączy,

3)

odszukać elementy w katalogu wyrobów hydraulicznych,

4)

odczytać podstawowe parametry elementu,

5)

określić zastosowanie elementu,

6)

przedstawić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

elementy hydrauliczne,

−

poradnik dla ucznia,

−

katalogi elementów hydraulicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 4

Zmontuj układ elektrohydrauliczny na stanowisku do montażu na podstawie schematu

otrzymanego od nauczyciela. Uruchom go i zbadaj jego właściwości.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć uczniom zasady bhp
dotyczące montażu układów elektrohydraulicznych. Czas wykonania ćwiczenia wynosi
45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z zasadami montażu na stanowisku do elektrohydrauliki,

2)

przeanalizować otrzymany schemat elektrohydrauliczny,

3)

rozpoznać symbole zastosowane na schemacie,

4)

zaplanować wykonanie montażu,

5)

dobrać element,

6)

dobrać narzędzia,

7)

dobrać przewody hydrauliczne i elektryczne,

8)

wykonać montaż zgodnie z zaplanowaną kolejnością operacji stosując przepisy bhp,

9)

przedstawić zmontowany układ nauczycielowi do sprawdzenia,

10)

skorygować ewentualne błędy,

11)

uruchomić układ i zbadać jego działanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

stanowisko do montażu układów elektrohydraulicznych,

−

zestaw elementów,

−

komplet przewodów łączeniowych,

−

schemat elektrohydrauliczny,

−

zestaw pytań prowadzących.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3. Podstawy mechatroniki

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W oparciu o dokumentację techniczno-ruchową urządzenia mechatronicznego otrzymaną

od nauczyciela odpowiedz na następujące pytania:

−

z jakiego rodzaju energii korzysta urządzenie?

−

jakie rodzaje elementów wykonawczych zostały w nim wykorzystane?

−

w jakie sensory zostało urządzenie wyposażone?

−

jaki system sterowania w nim zastosowano?

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacja techniczną urządzenia,

2)

wyszukać odpowiednie informacje,

3)

odpowiedzieć pisemnie na pytania zawarte w treści ćwiczenia,

4)

przedstawić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

dokumentacja techniczna (DTR) urządzeń mechatronicznych.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej sterownika otrzymanego od nauczyciela opisz

jego budowę. Wskaż wejścia i wyjścia sterownika, określ ich rodzaj i ilość. Podaj jakim
napięciem jest on zasilany oraz gdzie należy podłączyć przewody zasilające.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Realizują kolejno polecenia zawarte

w ćwiczeniu. Czas wykonania ćwiczenia wynosi 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

upewnić się czy urządzenie jest wyłączone z sieci,

2)

zapoznać się ze sterownikiem,

3)

zapoznać się z dokumentacją sterownika,

4)

zidentyfikować wejścia i wyjścia sterownika,

5)

określić sposób zasilania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

6)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

sterownik programowalny (PLC),

–

dokumentacja techniczna sterownika,

–

literatura wskazana przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie układów
pneumatycznych i hydraulicznych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. a, 4. c, 5. d, 6. a 7. a, 8. c, 9. c, 10. d, 11. d,
12. b, 13. c, 14. a, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. b, 20. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Sklasyfikować sprężarki.

B

P

a

2

Scharakteryzować parametry układów
pneumatycznych.

B

P

c

3

Określić funkcje elementów
pneumatycznych.

B

P

a

4

Rozróżnić symbole elementów
pneumatycznych.

A

P

d

5

Rozpoznać oznaczenia przyłączy.

A

P

d

6

Rozróżniać symbole elementów
roboczych.

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

7

Scharakteryzować napędy
hydrostatyczne.

B

P

a

8

Rozróżniać oznaczenia cieczy
hydraulicznych.

B

P

c

9

Rozpoznać rodzaje pomp.

B

P

c

10

Określić parametry elementów
roboczych.

B

P

d

11

Scharakteryzować siłowniki
hydrauliczne.

B

P

d

12

Rozróżnić rodzaje zaworów.

C

P

b

13

Rozpoznać symbole elementów
pneumatycznych.

A

P

c

14

Rozróżnić rodzaje akumulatorów
hydraulicznych.

B

P

a

15

Scharakteryzować sposoby sterowania
zaworów.

B

P

d

16

Określić właściwości napędów
pneumatycznych.

B

PP

a

17

Scharakteryzować zawory o działaniu
ciągłym.

B

PP

c

18

Sklasyfikować sensory.

C

PP

b

19

Scharakteryzować rodzaje obiegów
hydraulicznych.

C

PP

b

20

Scharakteryzować własności
hydrauliki.

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie
będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru o różnym stopniu trudności. Tylko jedna
odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
Prawidłową odpowiedź zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16– 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Do sprężarek przepływowych zaliczamy
a)

sprężarki osiowe.

b)

sprężarki tłokowe.

c)

sprężarki śrubowe.

d)

dmuchawy Rootsa.

2.

Standardowa wartość ciśnienia roboczego w układach pneumatycznych wynosi
a)

100–200 kPa.

b)

300–500 kPa.

c)

700–1000 kPa.

d)

1,5–2 MPa.

3.

Zawór redukcyjny stosowany w zespole przygotowania powietrza służy do
a)

utrzymywania ciśnienia na stałym poziomie.

b)

redukcji ilości wody w sprężonym powietrzu.

c)

redukcji ilości powietrza w zbiorniku.

d)

redukcji zanieczyszczeń w sprężonym powietrzu.

4.

Na rysunku przedstawiono
a)

układ pomiary czasu.

b)

symbol manometru.

c)

uproszczony symbol zespołu przygotowania powietrza.

d)

symbol zaworu rozdzielającego.

5.

Cyframi 2 i 4 oznacza się przyłącza
a)

odpowietrzające.

b)

zasilające.

c)

sterujące.

d)

robocze.

6.

Na rysunku przedstawiono siłownik
a)

jednostronnego działania.

b)

dwustronnego działania.

c)

teleskopowy.

d)

wahadłowy.

7.

W napędach hydrostatycznych głównie wykorzystuje się energię
a)

ciśnienia.

b)

kinetyczną.

c)

cieplną.

d)

potencjalną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8.

Symbolem HF oznacza się
a)

oleje hydrauliczne podatne na starzenie, bez dodatków uszlachetniających.

b)

oleje z dodatkami zmniejszającymi zużycie.

c)

ciecze hydrauliczne trudnopalne.

d)

ciecze z dodatkami polepszającymi właściwości temperaturowo-lepkościowe.

9.

Na rysunku przedstawiono pompę
a)

rotorową.

b)

zębatą.

c)

łopatkową.

d)

wielotłoczkową promieniową.

10.

Chłonnością silnika nazywamy ilość oleju pobraną przez silnik
a)

w ciągu sekundy.

b)

w ciągu minuty.

c)

w ciągu godziny.

d)

na jeden obrót wału.

11.

Na rysunku przedstawiono siłownik hydrauliczny
a)

teleskopowy.

b)

dwustronnego działania.

c)

przeponowy.

d)

nurnikowy.

12.

Zamki hydrauliczne to
a)

zawory ciśnieniowe.

b)

zawory zwrotne sterowane.

c)

rozdzielacze.

d)

dławiki.

13.

Na rysunku przedstawiono symbol zaworu
a)

bezpieczeństwa.

b)

odcinającego.

c)

dławiącego.

d)

zwrotnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

14.

Akumulator hydrauliczny przedstawiony na rysunku to akumulator
a)

pęcherzowy.

b)

tłokowy.

c)

przeponowy.

d)

sprężynowy.

15.

Przedstawione na rysunku sterowanie zaworem to sterowanie
a)

pedałem.

b)

przyciskiem.

c)

rolką.

d)

dżwignią.

16.

Które z poniższych zdań jest prawdziwe?
a)

Maszyny i urządzenia pneumatyczne są odporne na przeciążenia.

b)

Maszyny z napędem pneumatycznym mają niski moment rozruchowy.

c)

Maszyny z napędem pneumatycznym nie mogą być użytkowane w obiektach
zagrożonych eksplozją i pożarem.

d)

W napędach pneumatycznych nie ma możliwości nastawiania prędkości i siły
w sposób ciągły.

17.

Przetwornik momentowy jest częścią składową
a)

rozdzielaczy.

b)

rozdzielaczy proporcjonalnych.

c)

serwozaworów.

d)

zaworów logicznych.

18.

Sensory taktylne (dotykowe)
a)

należą do sensorów analogowych.

b)

należą do sensorów binarnych.

c)

należą do sensorów cyfrowych.

d)

nie należą do żadnej z wymienionych grup.

19.

Stosowanie pompy pomocniczej jest konieczne w
a)

obiegu otwartym.

b)

obiegu zamkniętym.

c)

obiegu półzamkniętym.

d)

we wszystkich rodzajach obiegów.

20.

Które z poniższych zdań jest prawdziwe?
a)

Olej hydrauliczny nie zmienia swojej lepkości pod wpływem temperatury.

b)

Podczas pracy układu hydraulicznego wydziela się ciepło.

c)

Układ hydrauliczny nie wymaga zabezpieczenia przed przeciążeniem.

d)

Duża lepkość oleju ułatwia wytrącanie się z niego powietrza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie układów
pneumatycznych i hydraulicznych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. d, 9. b, 10. d, 11. b,
12. c, 13. d, 14. c, 15. d, 16. d, 17. d, 18. a, 19. d, 20. b

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać rodzaje sprężarek

A

P

c

2

Określić zadania zbiornika sprężonego
powietrza

B

P

d

3

Scharakteryzować parametry zbiornika

B

P

b

4

Rozpoznać symbole elementów
pneumatycznych

A

P

a

5

Rozpoznać oznaczenia przyłączy

A

P

a

6

Rozróżnić elementy na podstawie symbolu

B

P

a

7

Scharakteryzować napędy hydrokinetyczne

B

P

b

8

Rozróżnić rodzaje pomp

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

9

Rozpoznać symbole elementów
hydraulicznych

B

P

b

10

Sklasyfikować zawory hydrauliczne

B

P

d

11

Rozpoznać symbole elementów
hydraulicznych

B

P

b

12

Scharakteryzować budowę akumulatorów
hydraulicznych

B

P

c

13

Określić sposób oznaczania rozdzielaczy.

C

P

d

14

Scharakteryzować sensory

C

P

c

15

Rozpoznać elementy na podstawie ich
przekroju

B

P

d

16

Określić właściwości systemów
pneumatycznych

C

PP

d

17

Scharakteryzować uszczelnienia

C

PP

d

18

Zidentyfikować ciecze hydrauliczne na
podstawie oznaczeń

C

PP

a

19

Scharakteryzować zawory proporcjonalne

C

PP

d

20

Określić właściwości cieczy hydraulicznych

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.

5.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

6.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

7.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

8.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9.

Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

11.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

12.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

13.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

14.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi –zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą przysporzyć Ci
zadania: 16– 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe. Przeznacz na ich
rozwiązanie więcej czasu.

9.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Na rysunku przedstawiono sprężarkę

a)

wielokomorową.

b)

ś

rubową.

c)

Rootsa.

d)

osiową.

2.

Które z poniższych zdań nie jest prawdziwe?
a)

Zbiornik sprężonego powietrza służy do gromadzenia powietrza.

b)

Zbiornik sprężonego powietrza wychładza sprężone powietrze.

c)

Zbiornik sprężonego powietrza wytrąca i usuwa kondensat.

d)

W zbiorniku sprężonego powietrza następuje smarowanie powietrza.

3.

Wielkość zbiornika powinna wynosić co najmniej
a)

5 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

b)

10 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

c)

20 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

d)

30 % ilości dostarczanego powietrza przez sprężarkę w ciągu minuty.

4.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

zaworu zwrotnego.

b)

zaworu logicznego.

c)

zaworu szybkiego spustu.

d)

rozdzielacza.

5.

Cyframi 3 i 5 oznacza się przyłącze
a)

odpowietrzające.

b)

sterujące.

c)

robocze.

d)

zasilające.

6.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

sprężarki.

b)

pompy hydraulicznej.

c)

silnika pneumatycznego.

d)

siłownika wahadłowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7.

W napędach hydrokinetycznych głównie wykorzystuje się energię
a)

ciśnienia.

b)

ruchu cieczy.

c)

cieplną.

d)

potencjalną.

8.

Na rysunku przedstawiono pompę
a)

wielotłoczkową.

b)

łopatkową.

c)

zębatą zewnętrznego zazębienia.

d)

rotorową.

9.

Na rysunku przedstawiono symbol
a)

sterowania zaworem.

b)

zbiornika.

c)

przycisku.

d)

przewodu.

10.

Zawór przelewowy należy do grupy
a)

rozdzielaczy.

b)

zaworów zwrotnych.

c)

zaworów natężeniowych.

d)

zaworów ciśnieniowych.

11.

Na rysunku przedstawiono symbol zaworu
a)

zwrotnego.

b)

zwrotnego sterowanego

c)

dławiąco-zwrotnego.

d)

redukcyjnego.

12.

W akumulatorach hydraulicznych gazowych stosowany jest
a)

wodór.

b)

hel.

c)

azot.

d)

tlen.

13.

Rozdzielacz o oznaczeniu 5/2
a)

jest pięciopozycyjny.

b)

ma dwa przyłącza.

c)

ma przyłącze o średnicy 5 mm.

d)

jest dwupozycyjny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

14.

Sygnał wyjściowy dwuwartościowy jest charakterystyczny dla
a)

sensorów cyfrowych.

b)

sensorów analogowych.

c)

sensorów binarnych.

d)

wszystkich sensorów.

15.

Na rysunku przedstawiono przekrój
a)

szybkozłącza.

b)

zaworu przelewowego.

c)

zaworu odcinającego.

d)

zaworu zwrotnego.

16.

Które z poniższych zdań jest prawdziwe?
a)

W napędach pneumatycznych uzyskuje się bardzo duże siły.

b)

W napędach pneumatycznych uzyskanie małych i stałych prędkości nie sprawia
trudności.

c)

Prędkość ruchu tłoków siłowników pneumatycznych osiąga 40 m/s.

d)

Pneumatyczne urządzenia mają małą masę przypadającą na jednostkę mocy

17.

Pierścienie Siemmera stosuje się w uszczelnieniach
a)

ruchu obrotowego przy wysokich ciśnieniach.

b)

spoczynkowych.

c)

ruchu posuwistego.

d)

ruch obrotowego przy niskich ciśnieniach.

18.

Symbolem HL oznaczamy
a)

oleje hydrauliczne zawierające dodatki uszlachetniające zwiększające odporność na
starzenie i korozję.

b)

ciecze trudnopalne.

c)

oleje mogące tworzyć emulsje z wodą.

d)

oleje bez specjalnych dodatków uszlachetniających.

19.

Które z poniższych zdań jest nieprawdziwe?
a)

W zaworach proporcjonalnych sygnał elektryczny przekształcany jest na
proporcjonalne do niego ciśnienie lub natężenia przepływu.

b)

Do sterowania zaworów proporcjonalnych są używane karty elektroniczne.

c)

Zawory proporcjonalne należą do zaworów o działaniu ciągłym.

d)

Zawory proporcjonalne są dokładniejsze w działaniu od serwozaworów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

20.

Wskaźnik lepkości określa zmiany lepkości oleju pod wpływem
a)

ciśnienia zewnętrznego.

b)

temperatury.

c)

starzenia się oleju.

d)

czynników chemicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Analizowanie układów pneumatycznych i hydraulicznych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

7. LITERATURA

1.

Antoniak J.: Maszyny górnicze. Maszynoznawstwo. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1978

2.

Antoniak J.: Maszyny górnicze. Transport kopalniany. Wydawnictwo Śląsk, Katowice
1980

3.

Dietmar S.: Mechatronika. Wydawnictwo REA, Warszawa 2

4.

Heiman B.: Mechatronika. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2001

5.

Kijewski J., Miller K., Pawlicki K. Szolc T.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1993

6.

Korecki Z.: Napędy i sterowanie hydrauliczne maszyn górniczych. Śląskie Wydawnictwo
Techniczne, Katowice 1993

7.

Schmitt A.: Vademecum hydrauliki, Rexroth GmbH, 1981

8.

Stryczek S.: Napęd hydrostatyczny. Wydawnictwo Naukowo Techniczne, Warszawa
1997

9.

Szydelski Z.: Napęd i sterowanie hydrauliczne. Wydawnictwo Komunikacji o Łączności,
Warszawa 1993

10.

Zestaw foliogramów. Festo Didactic.

11.

ww2.glink.pl

12.

www.wicharytech.com

Literatura metodyczna
1.

Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.
KOWEZiU, Warszawa 2003

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998.