Kalwaria w Poznaniu

S!owa Jezusa na krzy"u

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Siedmioma mowami Jezusa na krzy"u okre!la si"
zbiór siedmiu krótkich zda# wypowiedzianych przez
Jezusa podczas jego ukrzy$owania, tu$ przed Jego
!mierci%. Mowy te znajduj% si" w czterech
Ewangeliach.

Spis tre#ci

1 Siedem mów

1.1 Ojcze, przebacz im, bo nie
wiedz%, co czyni%
1.2 Zaprawd", powiadam ci, jeszcze
dzi! b"dziesz ze mn% w raju
1.3 Niewiasto, oto twój syn; oto twoja
matka
1.4 Bo$e mój, Bo$e mój, czemu!
mnie opu!ci&
1.5 Pragn"
1.6 Wykona&o si"
1.7 Ojcze, w r"ce Twoje oddaj"
ducha mojego

2 Przypisy
3 'ród&o

Siedem mów

Siedem mów sta&o si" cz"!cia chrze!cija#skiej medytacji; s% one najcz"!ciej u$ywane podczas Wielkiego
Postu, Wielkiego Tygodnia oraz Wielkiego Pi%tku. Tradycyjna kolejno!( mów jest nast"puj%ca

[1]

:

1. Ojcze, przebacz im, bo nie wiedz!, co czyni!. ()k 23, 34);
2. Zaprawd", powiadam ci, jeszcze dzi# b"dziesz ze mn! w raju. ()k 23, 43);
3. Niewiasto, oto twój syn; oto twoja matka. (J 19, 26-27);
4. Eli, Eli, lema sabachthani? ("Bo$e mój, Bo$e mój, czemu! mnie opu!ci&?", Mt 27, 46 oraz Mk 15,

34);

5. Pragn". (J 19, 28);
6. Wykona$o si". (J 19, 30);
7. Ojcze, w r"ce Twoje oddaj" ducha mojego. ()k 23, 46).

Z powy$szego wynika, $e w $adnym opisie ukrzy$owanie nie znajduje si" wszystkie siedem mów.
Powy$sza kolejno!( wynika z próby ustalenia kolejno!ci mów ze wszystkich Ewangelii. W Ewangeliach
Mateusza i Marka cytowane s% jedynie s&owa Jezusa po aramejsku (Eli, Eli, lema sabachthani? u
Mateusza i Eloi, Eloi, lema sabachthani? u Marka). W Ewangelii )ukasza pojawiaj% si" mowy pierwsza,
druga i siódma, a u Jana trzecia, pi%ta i szósta. Podsumowuj%c:

U Mateusza:

U Mateusza:

Eli, Eli, lema sabachthani?

U Marka:

Eloi, Eloi, lema sabachthani?

U !ukasza:

Ojcze, przebacz im, bo nie wiedz!, co czyni!. (modlitwa za oprawców)
Zaprawd", powiadam ci, jeszcze dzi# b"dziesz ze mn! w raju. (s"owa skierowane do Dobrego
!otra)
Ojcze, w r"ce Twoje oddaj" ducha mojego. (s"owa wypowiedziane tu# przed $mierci%)

U Jana:

Niewiasto, oto twój syn; oto twoja matka. (s"owa skierowane do Marii i ucznia, którego Jezus
mi"owa" – prawdopodobnie Jana Aposto"a)
Pragn". (pro$ba o zwil#enie warg octem)
Wykona$o si". (s"owa wypowiedziane tu# przed $mierci%)

Ojcze, przebacz im, bo nie wiedz!, co czyni!

A Jezus mówi$: "Ojcze, przebacz im, bo nie wiedz!, co czyni!". (!k 23, 34)

Ta pierwsza z mów Jezusa jest modlitw% do Boga Ojca o wybaczenie Jego oprawcom, tj. rzymskim
#o"nierzom i wszystkim pozosta"ym ludziom, którzy przyczynili si& do ukrzy#owania Jezusa.

W Mt 5, 44 Jezus zach&ca uczniów, by kochali swoich wrogów i modlili si& za prze$ladowców. Modlitwa
Jezusa na krzy#u jest niejako potwierdzeniem tej nauki.

Wiele wczesnych r&kopisów pomija !k 23, 34

[2]

.

Zaprawd", powiadam ci, jeszcze dzi# b"dziesz ze mn! w raju

I rzek$ mu: "Zaprawd", powiadam ci, jeszcze dzi# b"dziesz ze mn! w raju". (!k 23, 43)

Jezus by" ukrzy#owany pomi&dzy dwoma z"oczy'cami. W Ewangelii !ukasza jeden z nich dostrzega
niewinno$( Jezusa i prosi Go o wspomnienie na', gdy Jezus wejdzie do swojego Królestwa, na co Jezus
odpowiada: "Zaprawd&, powiadam ci..." ()*+, -./0 123, am%n leg& soi). Nast&pnie, jedyny raz we
wszystkich Ewangeliach, pojawia si& s"owo raj (456578310, paradeis&, z perskiego pairidaeza). W
Septuagincie s"owo to u#yte jest w znaczeniu Edenu, ale by( mo#e Jezus mia" na my$li powrót od
cz"owiecze'stwa do obecno$ci w Bogu. Jednak#e tradycyjnie oznacza to miejsce b"ogos"awionej $mierci.
Przedchrze$cija'ska apokaliptyka #ydowska okre$la"a "rajem" tymczasowe miejsce pobytu dusz zmar"ych
patriarchów oraz wszystkich wybranych i sprawiedliwych

[3]

. Mo#e to równie# oznacza(, #e skrucha "otra

zapewni mu odpuszczenie grzechów.

Poprawna interpunkcja tego zdania wzbudza pewne kontrowersje. Protestanci (oprócz adwentystów)
uwa#aj%, #e skoro w zdaniu tym przecinek znajduje si& po "ci", tak wi&c zaprzecza to istnieniu czy$(ca.
Niektórzy adwenty$ci, Badacze Pisma 9wi&tego, a tak#e 9wiadkowie Jehowy uwa#aj%, #e dwukropek
powinien by( po s"owie "dzi$": "Zaprawd&, powiadam ci dzi$, b&dziesz ze mn% w raju". W staro#ytnym
j&zyku hebrajskim nie wyst&puje interpunkcja, a w oryginalnym greckim tek$cie w ogóle nie ma
przecinka, wi&c problem pozostaje nierozwi%zany

[4]

. Wszystkie polskie przek"ady NT z j&zyków

oryginalnych stosuj% jednak przecinek po zaimku "ci" lub "tobie", id%c tym samym za wyborem edycji
tekstu greckiego Nestle Alanda

[5]

.

Niewiasto, oto twój syn; oto twoja matka

Jezus, zobaczywszy matk" i ucznia, którego mi$owa$, mówi do matki: "Niewiasto, oto twój syn".
Potem mówi uczniowi: "Oto twoja matka". I od tej chwili ucze' wzi!$ j! do siebie.

Jezus powierza swoj! matk" w opiek" ucznia, którego mi#owa# (tradycyjnie Jan Ewangelista). Ko$ció#
katolicki zaznacza, %e te s#owa oznaczaj!, i% Jezus by# jedynakiem, albowiem gdyby Maria mia#a dzieci,
nie potrzebowa#aby opieki od kogo$ "z zewn!trz'. Protestanci odrzucaj! t" interpretacj", gdy% uwa%aj!, %e
bracia Jezusa nie wierzyli, %e jest On Mesjaszem.

Innym punkt widzenia tej mowy mo%e by& taki, %e Jezus, na skraju $mierci, b"d!c zmuszonym odda&
wszystko, co posiada#, oddaje swoj! ostatni! "wi"'", czyli Jego matk". Z tego wynika, %e umiera On w
totalnym niedostatku, nawet bez wsparcia Matki.

Bo!e mój, Bo!e mój, czemu" mnie opu"ci#

A oko!o dziewi"tej godziny Jezus zawo!a! dono#nym g!osem: "Eli, Eli, lema sabachthani?", to jest:
"Bo$e mój, Bo$e mój, czemu# mnie opu#ci!?" (Mt 27, 46)

O dziewi"tej godzinie Jezus zawo!a! dono#nym g!osem: "Eloi, Eloi, lema sabachthani", co znaczy:
"Bo$e mój, Bo$e mój, czemu# mnie opu#ci!?" (Mk 15, 34)

Spo$ród siedmiu mów Jezusa ta wyró%nia si" najbardziej. Jest to jedyna mowa zanotowana tak przez
Mateusza, jak i przez Marka. Ta mowa jest wyg#oszona w j"zyku aramejskim i przet#umaczona na grecki.
Zdanie to pojawia si" równie% w Ps 21 (22), 2. Z Ewangelii wynika, %e ludzie komentowali t! mow":
"Eliasza wo#a". Skojarzenie s#ów Eloi (Bóg) z Eliyyâ (Eliasz) wynika#o z przekonania, %e Eliasz spieszy#
dobrym ludziom w nieszcz"$ciu. Niewielkie ró%nice pomi"dzy dwoma opisami wynikaj! prawdopodobnie
z powodu dialektu. Wersja Mateusza wydaje si" by& bardziej pod wp#ywem hebrajskiego, a Marka
wydaje si" by& bardziej kolokwialna.

Mowa ta mog#a brzmie& tak%e:

!"#$%&

!'()!!)*!!)* [(lî (lî lamâ azavtanî];

!"#+$,

!*()!!)*!!)* [(lî (lî lamâ )abaqtanî]; lub

!"#+$,

!*()!!')*!!')* [(lâhî (lâhî lamâ )abaqtanî]

Aramejskie %abaqtanî powsta#o ze s#owa %abaq – pomaga&, pozwala&, zapomina&, opuszcza&, z
ko*cówk! -t (2 os. l. poj. cz. przesz#ego) i sufiksem -anî (1 os. l. poj.).

Wed#ug A. T. Robertsona apokryficzna Ewangelia Piotra podaje t" form" w doketycznym znaczeniu:
Mocy moja, mocy moja, ty# mnie opu#ci!a!

[6]

. Jednak%e mo%e to by& pomy#ka lub alternatywne

t#umaczenie ze 'ród#a semickiego, jako %e )* ['(l] w aramejskim i hebrajskim mo%e by& t#umaczone jako
"Bóg" lub jako "moc".

Rocco A. Errico i George M. Lamsa podaj! t#umaczenie Bo$e mój, Bo$e mój, dla tego [celu] zosta!em
po#wi&cony!

[7]

lub ...dla tego celu zatrzyma!e# mnie!, co sta#o si" popularne w wielu niszowych

ugrupowaniach. ale ogromna wi"kszo$& aramejskich uczonych uwa%a je za b#"dne i pseudonaukowe.

Pragn$

Potem Jezus, widz"c, $e ju$ wszystko si& dokona!o i wype!ni!o si& pismo, mówi: Pragn&! (J 19, 28)

Ta mowa pokazuje, i% Jezus by# prawdziwym cz#owiekiem, i %e pragnie napi& si", ale sam nie mo%e
dosi"gn!&. Podano Mu wi"c g!bk" umoczon! octem. Wprawdzie w Ewangelii jest napisane, %e g!bk" t!
zatkni"to na w#óczni, jednak%e jest to prawdopodobnie b#!d kopisty, a poprawna forma powinna brzmie&:
na hyzop. Podobna scena pojawia si" w Ps 69 (70), 22, gdzie Autor pisze, i% kiedy pragn!#, napoili go
octem. Mo%e to by& aluzja do s#ów Jezusa z J 18, 11: [...]czy mam nie pi' kielicha, który da! mi Ojciec?.

Wykona!o si"

Kiedy Jezus zwil!y" wargi octem, rzek": "Dokona"o si#".

Jezus og!osi!, "e Jego misja na ziemi dobieg!a ko#ca. Czasami w tym wersie pojawiaj$ si% s!owa d"ug jest
skre$lony, co mo"e oznacza&, "e dzi%ki ofierze Jezusa na krzy"u zosta! skre'lony d!ug ludzi wzgl%dem
Boga.

Ojcze, w r"ce Twoje oddaj" ducha mojego

A Jezus zawo"a" mocnym g"osem: "Ojcze, w r#ce Twoje oddaj# ducha mojego".

S!owa Jezusa to nawi$zanie do Psalmu 31: "W r%ce Twoje powierzam ducha mojego: Ty mnie
wybawi!e', Panie, Bo"e wierny!"(Ps 31, 6). S$ to tak"e s!owa modlitwy, jak$ (ydzi wypowiadali na
zako#czenie dnia. Jezus jako (yd praktykuj$cy odmawia! t$ modlitw% od dzieci#stwa. Modlitwa ta uczy!a
ufno'ci w zbawcz$ interwencj% Boga.

W przypadku tej mowy ma!o prawdopodobne jest, "e mój duch oznacza dusz% od!$czon$ od cia!a, raczej
chodzi tu o cz!owieka jako ca!o'&: Oddaj% si% w Twoje r%ce.

Przypisy

1. ! Cytaty pochodz$ z Biblii Pozna#skiej.
2. ! NET Bible® – Luke 23 Notes (http://www.bible.org/netbible/luk23_notes.htm)
3. ! Fritz Rienecker, Gerhard Maier: Leksykon biblijny. Waldemar Chrostowski (red.). Warszawa: Oficyna

wydawnicza "Vocatio", 2001, s. 685, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-061-9.

4. ! Lynne Truss, Eats, Shoots & Leaves, 2003, ISBN 1-86197-612-7
5. ! por. np. analiz% )k 23,43 w polskich przek!adach NT (http://www.psnt.pl/Lk23w43.html)
6. ! Robertson's Word Pictures of the New Testament, cz. I, 1973, ISBN 0-8054-1307-3
7. ! Was Jesus Forsaken by God? (http://www.innvista.com/culture/religion/bible/compare/wasjesus.htm)

#ród!o

The Reader's Encyclopedia, 1965

*ród!o „http://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82owa_Jezusa_na_krzy%C5%BCu”
Kategoria: Nowy Testament

T% stron% ostatnio zmodyfikowano 17:37, 23 maj 2011. Tekst udost%pniany na licencji Creative
Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach, z mo"liwo'ci$ obowi$zywania
dodatkowych ogranicze#. Zobacz szczegó!owe informacje o warunkach korzystania.