Wykład 1 2.10.2003
Finanse  ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza
Funkcje finansów:
1) redystrybucyjna (budżet)  gromadzenie środków pieniężnych i ponowny ich podział
2) alokacyjna  przemieszczenie środków pieniężnych z jednego do drugiego miejsca
3) fiskalna  calem finansów jest ściągnięcie środków pieniężnych na potrzeby państwa z
wszystkiego co siÄ™ da
4) kontrolna
System finansowy  ogół organicznie z sobą powiązanych instytucji (np. urzędy i izby
skarbowe, wydziały jednostek samorządów terytorialnych, urzędy kontroli skarbowej),
urządzeń (np. podatki, opłaty, dług publiczny, cła) i form gromadzenia i rozdzielania środków
pieniężnych (pieniężna i rzeczowa) na cele publiczne
Piony (ogniwa) finansów  elementy składowe finansów:
" budżetowy (finansów publicznych)
" bankowo  kredytowy
" ubezpieczeń (gospodarcze i społeczne)
" finanse przedsiębiorstw
" finanse gosp. Domowych
Budżet:
" plan finansowy państwa lub jednostki samorządu terytorialnego
" liczbowe zestawienie przewidywanych dochodów i granic wydatków na cele
publiczne
" nietypowa ustawa parlamentu  okres życia wynosi 1 rok kalendarzowy
Funkcje pieniÄ…dza:
" płatnicza (f. Dynamiczna)
" środek wymiany (f. Dynamiczna)
" miernik wartości
" tezauryzacji  przechowywanie siły nabywczej (tworzenie oszczędności)
" pieniądz międzynarodowy *
Formy pieniÄ…dza:
gotówkowe bezgotówkowe
1) p. kruszcowy 1) zapis elektroniczny
2) banknoty
3) bilon  pieniÄ…dz zdawkowy
Rozliczenia pieniężne:
gotówkowe bezgotówkowe
1) czek gotówkowy 1) czek rozrachunkowy
2) przekazanie gotówki 2) karty płatnicze
3) przekaz bankowy i pocztowy 3) przelew
4) weksel
5) akredytywa, inkaso
www.nauka.prv.pl
Cechy współczesnego pieniądza:
1) pieniÄ…dz papierowy (nie ma odzwierciedlenia w kruszcu, brak powiÄ…zania)
2) pieniądz państwowy ( państwo jest gwarantem pieniądza)
3) zabezpieczony towarami i usługami
4) kredytowy (z
ródłem pieniądza jest kredyt bankowy)
Procesy zwiÄ…zane z ruchem pieniÄ…dza:
1) kreacji pieniądza: bezpośrednia (emisja pieniądza-NBP), pośrednia (poprzez kredyt
2) cyrkulacja (obieg)  f. płatnicza i wymiany
3) osiadania (zamrażania)  tworzenie oszczędności, inwestycji, zakup nieruchomości
4) budżetowanie  kształtowanie relacji między dochodami i wydatkami
Zjawiska finansowe:
Kryterium przedmiotowe Kryterium podmiotowe
(wiąże się z tytułem gromadzenia i (wiąże się z charakterem podmiotów
rozdysponowania zasobów pieniężnych bez gromadzących i wydatkujących środki
względu na podmioty dokonujące wydatków pieniężne)
czy realizujÄ…ce przychody)
" ekwiwalentne (rynkowe)  " finanse publiczne
wzajemność świadczeń, reguluje je
" finanse przedsiębiorstw
rynek
" finanse gospodarstw domowych
" transferowe (jednostronność
" finanse bankowe
świadczeń)  np. renty, emerytury 
" finanse ubezpieczeń
reguluje państwo
" finanse instytucji ( non-profit)
" kredytowe
Ćwiczenia 1 9.10.2003
Różnice pomiędzy finansami publicznymi a prywatnymi:
a) potrzeby ogółu (jednostki)
b) przymus i dobrowolność
c) skala
d) kontrola
e) zysk
Nauka skarbowości  bada zjawiska i procesy związane z tworzeniem funduszy publicznych
Nowoczesna nauka o finansach publicznych  nie ogranicza siÄ™ do badania gospodarki
funduszami publicznymi ale wyjaśnia ich treść ekonomiczną i społeczną, stara się uchwycić
związki przyczynowo  skutkowe między gromadzeniem środków a procesami
gospodarowania, procesami społecznymi i publicznymi. Jest to nauka interdyscyplinarna
(Å‚Ä…czy w sobie wiele nauk), np. ekonomia, prawo, socjologia, psychologia, polityka
www.nauka.prv.pl
Wykład 2 15.10.2003
Zasady budżetowe:
1. ZASADA ZUPEA
NOŚCI BUDŻETU - budżet powinien obejmować swym
zasięgiem całość zadań państwa ( czy występują fundusze pozabudżetowe w danym
państwie, np. fundusz restrukturyzacji rolnictwa)
Fundusze pozabudżetowe  wyodrębnienie z budżetu jakichś zadań i powiązanie z tymi
zadaniami własnych z
ródeł dochodów
Formy jednostek sektora finansów publicznych:
1) jednostka budżetowa  jeżeli osiąga dochody poniżej 50 % np. szkoły, przedszkola
2) zakład budżetowy  oddaje saldo budżetowi, np. ZKM w Gdańsku  dochody osiąga
jedynie z ze sprzedaży biletów, a resztę potrzebnych środków dostarcza budżet
państwa
3) gospodarstwo pomocnicze  pełne rozwiązanie, nie ma przekazywania salda (różnicy
pomiędzy przychodami a wydatkami), np. warsztaty przy szkołach samochodowych 
do budżetu nie wpływa cały zysk, lecz tylko 40% zysku, musza się one jednak
rozliczać z przedsiębiorstwem (tu: szkołą) do którego należą
4) środek specjalny  niewykorzystane środki pieniężne przechodzą na następny rok (nic
nikomu nie oddajemy), np. obchody 100-lecia Gdańska, fundacja  Batory , fundacja
rewaloryzacji zabytków
2. ZASADA JEDNOŚCI BUDŻETU - w danym państwie powinien być jeden
budżet jako jeden dokument prawny
3. ZASADA RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ  wydatki budżetowe nie
powinny być większe niż dochody
4. ZASADA JASNOŚCI BUDŻETU  ma być przejrzysty i zrozumiały
5. ZADASA UPRZEDNIOŚCI BUDZETU  powinien być uchwalany przed
okresem jego obowiÄ…zywania
Ćwiczenia 2 16.10.2003
FORMY ORGANIZACYJNOPRAWNE JEDNOSTEK SEKTORA FINANSÓW
PUBLICZNYCH
" Jednostki budżetowe
" Zakłady budżetowe
" Gospodarstwa pomocnicze
" Åšrodki specjalne
www.nauka.prv.pl
" Publiczne fundusze celowe
1. Jednostki budżetowe - najbardziej typowa forma organizacyjna dla państwowych i
samorządowych instytucji sektora publicznego. Tworzy się je w dziedzinach w których
wydatki są niewspółmierne do realizowanych dochodów. Wykonują one swoje zadania bez
pobierania opłat, czyli na zasadach niekomercyjnych. Jednostki budżetowe dzielą się na
rzÄ…dowe i samorzÄ…dowe.
Budżetowanie brutto- metoda rozliczania z budżetem, polegająca na tym, że jednostki
organizacyjne pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody
odprowadzają na rachunek odpowiednio budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu
terytorialnego.
Formę jednostek budżetowych przyjmują przede wszystkim:
1. Urzędy organów państwowych takich jak: Prezydent RP, Sejm, Senat
2. Wszystkie urzędy administracji rządowej i samorządowej
3. Urzędy kontroli przestrzegania prawa (Najwyższa Izba Kontroli, regionalne izby
obrachunkowe)
4. Sądy, prokuratury i trybunały
5. Areszty i więzienia
6. Jednostki organizacyjne podległe Ministerstwu Obrony Narodowej oraz
Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji
7. Szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły średnie i policealne
8. Placówki opiekuńczo-wychowawcze, poradnie pedagogiczne
9. Domy pomocy społecznej
10. Parki narodowe i krajobrazowe
11. Jednostki szkoleniowe i doradcze
W gminach w formie jednostek budżetowych działają głównie:
1. Urzędy gmin (miast)
2. Zespoły ekonomiczno- administracyjne szkół
3. Gminne ośrodki pomocy społecznej
4. Część przedszkoli
Jednostkami budżetowymi powiatów są natomiast:
1. Starostwa
2. Szkoły zawodowe, zespoły szkół i licea
3. Domy pomocy społecznej
4. Zarządy dróg
!!! W planach jednostek budżetowych ujmuje się głównie wydatki bezpośrednio związane z
funkcjonowaniem jednostek, czyli wynagrodzenia, wydatki na zakupy towarów i usług,
opłaty a także wydatki na inwestycje własne, dotacje i świadczenia wypłacane innym
podmiotom.
Pozostałe podmioty gospodarujące środkami publicznymi:
" Agencje rzÄ…dowe
www.nauka.prv.pl
" Szkoły wyższe
" Państwowe instytucje kultury
" Inne...
Agencje - powołano w celu wykonywania w imieniu Skarbu Państwa określonych zadań lub
w celu zarządzania wyodrębnionymi składnikami majątku Skarbu Państwa, lub wreszcie dla
finansowego wspierania określonych rodzajów działalności gospodarczej środkami
publicznymi.
Aktualnie w Polsce działają następujące agencje:
1. Agencja Rynku Rolnego
2. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa
3. Wojskowa Agencja Mieszkaniowa
4. Agencja Rezerw Materiałowych
5. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
6. Agencja Budowy i Eksploatacji Autostrad
7. Agencja Techniki i Technologii
8. Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych
9. Agencja Mienia Wojskowego
y
ródło dochodów:
1. Dotacje budżetowe
2. Dochody z administrowanego mienia państwowego
3. Opłaty i prowizje pobierane od usług administracji rządowej i innych podmiotów.
Państwowe szkoły wyższe - jednostki posiadające osobowość prawną, prowadzą
samodzielnie gospodarkÄ™ finansowÄ… na podstawie planu uchwalanego przez senat uczelni
y
ródła dochodów:
1. Dotacje z budżetu państwa lub z budżetów jednostek samorządu terytorialnego
2. Przychody uzyskiwane z tytułu działalności prowadzonej odpłatnie (za studia zaoczne,
wieczorowe, eksternistyczne, podyplomowe, za zajęcia za studia dzienne w przypadku
ich powtarzania)
3. Darowizny, spadki, zapisy, pomoc zagraniczna.
Instytucje kultury - Samodzielne jednostki posiadające osobowość prawną, nad którymi
mecenat sprawuje państwo
y
ródło finansowania:
1. Dotacje z budżetu
2. Środki z prowadzonej działalności
3. Przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych
Inne podmioty sektora finansów publicznych:
1. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej
2. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
3. Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń
4. Polska Akademia Nauk
5. Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej
6. Polskie Centrum Badań i Certyfikacji
www.nauka.prv.pl
7. Krajowy Fundusz Mieszkaniowy
8. Centralny Inspektorat Standaryzacji
9. Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych
10. Fundusz Pożyczek i Kredytów Studenckich
11. Rachunek Rezerw Poręczeniowych i Gwarancyjnych Skarbu Państwa
12. Fundusz Kościelny
13. Państwowe Gospodarstwo Leśne  Lasy Państwowe
Ćwiczenia 3 23.10.2003
Dwa najważniejsze zapisy w konwergencji traktatu z Mastricht:
1. Deficyt budżetowy 3% PKB
2. DÅ‚ug publiczny 60% PKB
Rodzaje dóbr:
1. prywatne  korzystajÄ… z nich jednostki, zaspokajajÄ… potrzeby jednostek
2. publiczne  korzysta ogół, zaspokajają potrzeby społeczeństwa
2.1. dobra publiczne  sensu stricto (ściśle określone)  czyste dobra publiczne, w
całości fundowane ze środków publicznych, np. bezpieczeństwo społeczne, lasy,
drogi
2.2. dobra publiczne  sensu largo (szeroko skrojone, dobra społeczne)  częściowo
odpłatne, np. leki, usługi opieki zdrowotnej
Ćwiczenia 4 30.10.2003
1. Funkcje państwa wg Northouse a i Samuelsona
2. Funkcje państwa we współczesnej gospodarce rynkowej
3. Zadaniem państwa jest zapewnienie:
a) efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji
zasobów
b) zapewnienie sprawiedliwości przy nadmiernej dysproporcji dochodów
c) stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu
4. Czynniki określające funkcje finansów publ. w gosp. rynkowej:
a) ekonomiczne  Å‚agodzenie cyklu koniunkturalnego, likwidowanie negatywnych
efektów działalności gosp., dostęp do wiarygodnej informacji rynkowej
b) społ.  polit.  zaspokajanie potrzeb zbiorowych społ., ochrona grup ekonomicznie
najsłabszych, uaktywnienie społeczności lokalnych
5. Funkcja alokacyjna  polega na ukształtowaniu dochodów i wydatków publ. w sposób
optymalny z punktu widzenia alokacji czynników wytwórczych, tj. zapewnienia ich
racjonalnego i pełnego wykorzystania. Ingerencję finansów publ. w proces alokacji czyn.
www.nauka.prv.pl
wytwórczych wymuszają niesprawności mechanizmu rynkowego. O skali alokacji
środków publ. Świadczy wskaz
nik fiskalizmu:
Wydatki publiczne
--------------------------
PKB
p. socjalne: p. liberalne:
Szwecja 60% USA 30%
Polska 44%
Francja 55% Japonia 35%
Podmiotem wydatkującym największą część funduszy publ. są fundusze celowe (37%),
póz
niej budżet państwa (26%), na końcu budżety samorządowe (22%)
6. Funkcja redystrybucyjna  gromadzenie środków finansowych przez określony fundusz
i rozdzielanie ich pomiędzy określone podmioty (zawsze w formie pieniężnej poprzez
transfery)
7. Funkcja stabilizacyjna  polega na przeciwdziałaniu wahaniom cyklicznym oraz
ograniczeniu bezrobocia i wahania wzrostu cen
a) automatyczne stabilizatory koniunktury (np. zasiłki dla bezrobotnych)
b) dyskrecjonowanie  dotowanie jednych dziedzin, a odbieranie innym
8. Pozostałe funkcje państwa:
a) kontrolna
b) stymulacyjna  przy wykorzystaniu danych narzędzi państwo oddziaływuje na inne
podmioty (pozytywnie lub negatywnie)
c) fiskalna  dostarczanie środków pieniężnych do sektora finansów publ.
d) rozdzielcza
e) regulacyjna
f) ewidencyjno  kontrolna
Ćwiczenia 5 6.11.2003
Budżet państwa  scentralizowany fundusz publ. służący gromadzeniu środków pieniężnych
w związku z funkcjami państwa. To zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków
zwiÄ…zku publiczno  prawnego:
1. na ustalony z góry okres (rok budżetowy)
2. uchwalony w formie ustawy (przez parlament) lub uchwały (przez Radę Gminy  budżet
gminy)
Budżet państwa jest:
1. planem finansowym
2. normÄ… prawnÄ…
3. scentralizowanym funduszem środków pieniężnych
4. instrumentem zarządzania środkami publ.
www.nauka.prv.pl
Zasady budżetowe:
1. równowagi  dochody muszą równać się wydatkom
2. zupełności (powszechności)  ujęcie wszystkich dochodów i wydatków w planie
finansowym
3. jedności :
- formalnej  jeden dokument prawny
- materialnej  dochody budżetowe nie mogą być konkretnie związane z wydatkami
4. szczegółowości (specjalizacji)  konkretne określenie z
ródeł dochodów i przeznaczenia na
dane cele, określenie czasu wydatkowania
5. jawności  jawność debat budżetu, sprawozdań budżetowych i ustawy budżetowej
6. przejrzystości
7. realności  precyzja w planowaniu dochodów i wydatków
8. uprzedniości  uchwalany budżet na przyszłość
9. gospodarności  racjonalne wykorzystanie środków
10. operatywności  odpowiednim podmiotom przypisać odpowiednie wydatki
11. jednoroczności  na okres jednego roku
12. polityczności  jest narzędziem polityki
Wykład 6 12.11.2003
Celem funkcjonowania spółek jest maksymalizacja wartości firmy.
Cena realizacji  wszystkie możliwe ceny, po której nasze przedsiębiorstwo może sprzedać
swoje wyroby
Sprzedaż w cenie realizacji  koszt własny wytworzenia = ZYSK BRUTTO
Cena, którą chcemy uzyskać = koszt wytworzenia + narzut zysku
ZYSK BRUTTO  podatek dochodowy = ZYSK NETTO
Amortyzacja + zysk netto = MAKSYMALIZACJA CZYTEJ NADWYŻKI
Koszty własne wytworzenia:
a) osobowe  wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia, fundusz świadczeń socjalnych itp.
b) pozostałe  amortyzacja, surowce, energia, inne czynniki wytwórcze, podatek od
nieruchomości
Dochód  zysk brutto skorygowany o koszty lub straty finansowe
Kroki do maksymalizacji wartości firmy:
a) maksymalizacja zysku netto
b) maksymalizacja czystej nadwyżki
c) maksymalizacja wartości firmy
www.nauka.prv.pl
Ćwiczenia 6 13.11.2003
Funkcje finansów budżetu:
Ekonomiczna Polityczna Kontrolna
- alokacyjna - ustrojowa - kontrolna
- redystrybucyjna - demokratyczna - koordynacyjna
- stabilizacyjna - prawna
- bodz
cowa - administracyjna
- fiskalna - planowania
Konstrukcja budżetu państwa w Polsce  budżet państwa jest rocznym planem dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów:
- organów kontroli władzy państwowej i ochrony prawa
- sądów i trybunałów
- administracji rzÄ…dowej
Ponadto ustawa o budżecie zawiera:
- zestawienie przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw budżet. I
środków specjalnych
- plany przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych
- zestawienie dotacji dla państwowych agencji i fundacji z udziałem skarbu państwa
Procedura budżetowa  zasady postępowania organów państwowych lub samorządowych
oraz jednostek realizujących budżet w trakcie planowania, uchwalania, wykonywania i
kontroli wykonania budżetu
y
ródła procedury budżetowej:
- konstytucja
- ustawa o finansach publicznych
- ustawa o prawie budżetowym
- ustawa o samorzÄ…dzie terytorialnym
Etapy procedury budżetowej:
1. PLANOWANIE
- opracowywanie założeń budżetu państwa
- przygotowanie wstępnego projektu budżetu państwa
" dysponenci:
- d. 1o (główni)  podmioty, których dochody i wydatki ujmuje się w ramach
odrębnych części klasyfikacji budżetowej
- d. 2o  bezpośrednio podlegający dysponentom 1o
- d. 3o - bezpośrednio podlegający dysponentom 2o, ostatni stopień, mogę jedynie
wykorzystywać dostępne środki pieniężne, nie mają nikogo pod sobą, komu
mogliby te środki przekazać do dalszego rozdzielania
" klasyfikacja budżetowa  dochody i wydatki budżetu oraz przychody i rozchody
państwa. Klasyfikuje się je wg:
www.nauka.prv.pl
- części  odpowiadających organom władzy państwowej, kontroli i ochrony
prawa, sądom i trybunałom oraz admin. rządowej, ministerstwom, centralnym
urzędom, województwom (dysponenci główni)
- działów i rozdziałów  określających rodzaj działalności, np. dział: rybołówstwo,
szkolnictwo, leśnictwo, turystyka, handel itp.
- paragrafów  rodzaj dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów, np.
zatwierdzenie wstępnego budżetu przez Radę Ministrów, czy też opracowanie
projektów części budżetowych
2. UCHWALANIE
- prace nad budżetem w Parlamencie zgodnie z Konstytucją mogą trwać nie dłużej niż 4
miesiÄ…ce
3. TRYB WYKONANIA BUDŻETU
" plany finansowe odpowiednich jednostek
- Rada Ministrów (RM) sprawuje ogólny nadzór nad wykonaniem budżetu
państwa
- Minister Finansów (MF) sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i
wydatków budżetu państwa oraz utrzymania równowagi budżetowej
" przeniesienia wydatków
- przeniesienia wydatków dokonuje MF między działami lub częściami. W
przypadku części są to przeniesienia realizowane wyłącznie w ramach jednego
działu
- dysponenci części budżetowych dokonują przeniesień między rozdziałami i
paragrafami w ramach danej części i działu budżetu państwa. Nie można dokonać
przeniesienia wydatków na zwiększenie wynagrodzeń
- wydatki dodatkowe  dokonuje RM. SÄ… to wydatki dokonywane z rezerwy
ogólnej, którą również dysponuje RM. Rezerwami celowymi dysponuje MF z
wyjątkiem rezerwy celowej na wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze
budżetowej ( tą dysponuje RM)
- decyzja o blokowaniu wydatków  może być podjęta w przypadku stwierdzenia:
niegospodarności w określonych jednostkach
opóz
nień w realizacji zadań
nadmiaru posiadanych środków
zagrożenia realizacji ustawy budżetowej
- decyzje o blokowaniu wydatków podejmują
MF  w zakresie całego budżetu
ministrowie - w zakresie części budżetu
wojewodowie  w zakresie ich budżetów
Rada Gminy
" zasady gospodarki finansowej:
- pełna realizacja zadań w terminach określonych przepisami
- zachowanie zasady gospodarności
- wydatki w granicach opisanych w budżecie
4. KONTROLA WYKONANIA BUDŻETU
www.nauka.prv.pl
- wykonanie podlega Radzie Gminy (w gminach)
- w postaci sprawozdań rocznych i półrocznych. Przedstawia je MF => NIKowi oraz
właściwej komisji sejmowej (do 10 września danego roku budżet.)
- sprawozdanie roczne przedstawia RM => Sejmowi i NIKowi (do 30 czerwca roku
następującego po roku dotyczącym sprawozdania)
Ćwiczenia 4.12.2003
Åšrodkami publicznymi sÄ…:
1. dochody publiczne
2. środki pochodzące ze z
ródeł publ. nie podlegające zwrotowi (dotacje z Unii, pożyczki,
środki z banku światowego)
3. przychody budżetu państwa i budżetów jedn. sam. teryt. (j.s.t.) oraz innych jednostek
zaliczanych do sektora finansów publ. pochodzące:
- ze sprzedaży pap. wart. oraz innych operacji finansowych
- z prywatyzacji majątku skarbu państwa oraz majątków j.s.t.
- ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publ.
- z otrzymanych pożyczek i kredytów
4. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publ. uzyskiwane w związku z
prowadzoną działalnością gosp. oraz pochodzące z innych z
ródeł (przedsiębiorstwa
państwowe)
Dochody publ. dzielÄ… siÄ™ na:
1. bieżące (podatki, stałe opłaty)
2. kapitałowe (środki finansowe z lokat, inwestycje, pap. wartościowe)
Na dochody publiczne składają się:
1. daniny publ.
2. dochody z praw majÄ…tkowych
3. pozostałe dochody (opłaty skarbowe, składki emerytalne itp.)
Podatek dochodowy od osób prawnych:
- 2003 r.  27 %
- 2004 r.  19 %
-
Prawo Wagnera  prawo stałego wzrostu wydatków publicznych
Wydatki publiczne:
1. sztywne (zdeterminowane)  związane z obsługą zadłużenia państwa
2. elastyczne
3. nabywcze  na budowę autostrad, wykup zboża
4. transferowe  kredyt na jakiÅ› cel
5. ze wzgl. na zadania państwa:
- wyd. na gosp. narodową  dotacje i subwencje, na prywatyzację, związane z poręczeniem,
kredytami, np. stocznie, kopalnie, PKP
www.nauka.prv.pl
- wyd. na cele socjalne i kulturalne  oświata, służba zdrowia, muzea, sport
- wyd. na administrację  na adm. ogólną i szczegółową, np. kurator sądowy
- wyd. na bezpieczeństwo i porządek publ.  wojsko, policja, wymiar sprawiedliwości
Przyczyny wzrostu wydatków publicznych:
- klęski żywiołowe
- rozwój technologiczny i cywilizacyjny
- ochrona środowiska
- przyczyny demograficzne i polityczne
- pogłębiające się bezrobocie
-
Metody kształtowania wydatków publicznych:
- popytowa  alokujemy środki zgodnie z potrzebami
- podażowa  alokujemy środki zgodnie z potencjałem finansowym
- historyczna  przepisujemy z lat ubiegłych
- ekspertów
- Ćwiczenia 11.12.2004
Salda budżetowe:
1. całego sektora fin. publ.  skumulowane deficyty i nadwyżki
2. prywatne (kredytowe)  różnica między dochodami a wydatkami pomniejszonymi o koszt
obsługi długu publ.
3. majątkowe  różnica pomiędzy dochodami pomniejszonymi o środki uzyskane ze
sprzedaży majątku publ. i o pożyczki na cele inwestycyjne, a bieżącymi wydatkami
budżetu
4. kasowe  różnica pomiędzy strumieniem dochodów i wydatków w danym roku
budżetowym
5. memoriałowe  jest wynikiem budżetu, w którym po stronie dochodów ewidencjonuje się
wszystkie należności podatkowe i niepodatkowe bez wzgl. na moment faktycznej wypłaty
środków ( przypływu faktycznego), zaś po stronie wydatków rejestruje się wszystkie
zobowiązania, nie tylko faktycznie dokonane wpłaty
-
Deficyt budżetowy  sytuacja gospodarcza, w której wydatki budżetu państwa przewyższają
jego przychody
3 rodzaje deficytu budżetowego:
1. rzeczywisty  faktyczna różnica między dochodami a wydatkami w danym roku
budżetowym
2. strukturalny  taka wielkość deficytu budżetowego, która nastąpi przy pełnym
wykorzystaniu zasobów produkcyjnych (zdolności produkcyjnych gospodarki)
3. cykliczny  rezultat cyklu koniunkturalnego, różnica pomiędzy deficytem rzeczywistym i
strukturalnym
y
ródła deficytu budżetowego:
1. nadmierne wydatki
www.nauka.prv.pl
2. niedostateczne dochody (zły system ściągania podatków)
Sposoby finansowania deficytu budżetowego:
- emisja papierów wartościowych  obligacje, bony skarbowe
- pożyczki i kredyty  Bank Światowy, banki komercyjne
- dochody z prywatyzacji
- nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych
- dodatkowa emisja pieniÄ…dza (ostatecznie)
Dług publiczny  ogół zobowiązań sektora publicznego, powstaje poprzez kumulację
deficytów budżetowych
Rodzaje długów publicznych:
- brutto  całość zob. sektora publicznego, powstałego przez kumulację deficytów
budżetowych
- netto  całość zobowiązania pomniejszona o należności
- wg wartości nominalnej  wszystkie koszty finansowe związane z jego obsługą
- wg wartości kapitału  dług, który obejmuje wielkość zobowiązania bazowego
Bony skarbowe:
- pierwsza emisja miała miejsce w maju 1991 r. .
- są to papiery wartościowe na okaziciela
- emitowane na okres od 1 tyg.  52 tyg.
- od lipca 1995 r. emitowane jedynie w formie zdematerializowanej (zapis w Centralnym
Rejestrze Bonów Skarbowych)
- minimalny nominał 10.000 zł
- sprzedawane wyłącznie z dyskontem
Obligacje skarbowe:
- sprzedawane na rynku hurtowym (minimalny nominał 1000 zł) lub
- w sieci detalicznej (minimalny nominał 100 zł) lub
- sprzedawane jako sekurytyzacja zobowiązań skarbu państwa (zamiana zadłużenia na
obligacje  wypuszcza się obligacje, aby zdobyć środki na pokrycie zadłużenia)
- obsługą obligacji hurtowych zajmuje się NBP
- obsługą obligacji detalicznych zajmuje się Centralny Bank Maklerski PKO S.A.
Ćwiczenia 11.12.2003
Programowanie budżetowe  podejście, w którym podjęto założenia, iż wydatkowanie
publiczne musi być poddane nowoczesnym procedurom wynikającym z teorii i praktyki
zarzÄ…dzania
PPBS  Planning  Programming  Budgeting System
RCB  Rationalisations des Choix Budgetaires
CBA  Cost  Benafit Analysis
www.nauka.prv.pl
ZBB  Zero  Base Budgeting - na podstawie tej metody rozważa się istotę metod
programowania budżetu. Cechą zasadniczą tej metody jest to, że podstawą programowania
wydatków nie są budżety ostatnich lat
Cechy wspólne:
- budżet wg potrzeb jest podstawą programowania wydatków
- kwalifikowanie efektów wydatków publicznych nawet wtedy, gdy wydatki te nie mają
wymiaru pieniężnego lecz są wyrażone w jednostkach fizycznych
- uwzględnienie jakości usług przy pomiarze efektywności wydatków publicznych
- stosowanie wariantowej analizy osiągania celów przy kształtowaniu wydatków
publicznych
- wprowadzanie pewnej elastyczności jako elementu racjonalizującego wydatki w trakcie
ich ponoszenia
www.nauka.prv.pl