Oświeceniowa publicystyka polityczna w Polsce.











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Oświecenie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















Oświeceniowa
publicystyka polityczna w Polsce.










kategoria:   J.polski
zakres:   Oświecenie
dodano:   1999-08-18




Pochodził z
rodziny mieszczańskiej (syn burmistrza). Został księdzem, gdyż była
to jedna z niewielu dróg dla mieszczanina, która dawała szanse
zdobycia znaczenia w życiu publicznym. Zajmował się badaniem Karpat.
Był członkiem, a później prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Położył duże zasługi na polu rozwoju szkolnictwa i górnictwa w
Polsce. Poglądy swoje wyłożył w dwóch dziełach: w "Uwagach nad
życiem Jana Zamoyskiego" i w "Przestrogach dla Polski". Program
społeczno-polityczny Staszica wyrasta nie tylko z potrzeb
mieszczaństwa i chłopstwa, lecz także z głębokiej troski o kraj, z
lęku przed utratą niepodległości. Pisarz przywiązuje dużą wagę do
wychowania młodzieży, dla której celem powinno być szczęście
ojczyzny. Ponieważ szczęście społeczeństwa wynika z użyteczności
wszystkich jego mieszkańców, dlatego, jak pisał, "końcem edukacji
krajowej być powinna użyteczność obywatela". Propaguje zasadę
łączenia teorii z praktyką, poszerzanie wiedzy o własnym kraju,
pogłębianie wiadomości z matematyki, fizyki i chemii. Podkreśla
konieczność odebrania Kościołowi prawa opieki nad szkolnictwem, czym
poparł zdecydowanie program reform Komisji Edukacji Narodowej. Wiele
rozsądnych postulatów wysunął Staszic w dziedzinie organizacji władz
państwowych i prawodawstwa w Polsce. Żądał zniesienia liberum veto
("szczęśliwość większej części obywatelów jest dobrem publicznym"),
domagał się przyznania sejmowi władzy wykonawczej i
przedstawicielstwa w nim mieszczan, którzy wraz z przedstawicielami
szlachty zasiadaliby w jednej izbie. Przeciwstawiał się wolnej
elekcji, wypowiadając się za tronem dziedzicznym. Mówił o
konieczności utworzenia stałej armii, na której utrzymanie płacić
będzie szlachta. Szczególną troską przejmował go los chłopa.
Proponuje uwolnienie go od pańszczyzny, nie mając jednak odwagi
żądać uwłaszczenia chłopów. Postuluje, by pańszczyznę zamieniono na
czynsz, by dziedzic nie miał prawa usunąć chłopa z ziemi bez wyroku
sądowego, by zniesiono sądy patrymonialne. Domaga się większych praw
dla mieszczan, ustaw zabezpieczających swobodny rozwój miast, co
byłoby drogą do uprzemysłowienia kraju. Niemałe znaczenie ma przy
tym rozwój handlu i rzemiosła. Osobne miejsce w jego dziełach
zajmuje krytyka polskiej magnaterii, którą wini za upadek kraju.
Pisał: "Z samych panów zguba Polaków". Oni, według Staszica,
zniszczyli szacunek dla prawa, doprowadzili do rozbioru Polski,
swoim postępowaniem uczyli innych egoizmu, a nawet zdrady.
Hugo Kołłątaj Drugi, obok Staszica, przedstawiciel
obozu postępowego. Urodził się w zamożnej rodzinie szlacheckiej.
Ukończył Akademię Krakowską ze stopniem doktora filozofii. Po
powrocie do kraju bierze czynny udział w pracach Towarzystwa do
Ksiąg Elementarnych i KEN-ie. W okresie Sejmu Czteroletniego oddaje
się działalności politycznej. W rozprawie pt. "Do Stanisława
Małachowskiego... Anonima listów kilka" przygotował program reform
uwieńczony Konstytucją 3 maja. Pod swoim przywództwem skupił grupę
radykalnych pisarzy, zwaną Kuźnicą Kołłątajowską. W czasie powstania
kościuszkowskiego należał do Rady Najwyższej Narodowej. Po
aresztowaniu przez Austriaków i pobycie w więzieniu, powraca do
kraju i zajmuje się pisaniem dzieł naukowych, poświęconych historii,
filozofii i oświacie. Główne dzieła polityczne to: "Do Stanisława
Małachowskiego, referendarza koronnego, o przyszłym sejmie Anonima
listów kilka" oraz "Prawo polityczne narodu polskiego" poprzedzone
odezwą "Do Prześwietnej Deputacji". Podobnie jak Staszic, żąda
dziedziczności tronu, zniesienia liberum veto, praw dla mieszczan i
wolności dla chłopów. W projektach dotyczących organizacji władz
państwowych różni się od Staszica tym, że powierza władzę wykonawczą
ministrom, odbierając ją sejmowi. W sejmie przewiduje dwie izby: dla
szlachty, dla mieszczan. Protestuje przeciwko sytuacji chłopa
pańszczyźnianego, domaga się dla niego wolności osobistej, ale nie
wysuwa postulatu uwłaszczenia. Szlachcie, która protestowała
przeciwko nadaniu wolności chłopom pod pozorem, że są oni jeszcze
nieoświeceni, przypomniał, że znacznie groźniejszy jest oświecony
niewolnik, gdyż rozumie swoją sytuację i "przygotowuje zemstę na
swych dręczycieli". Głębokiego humanizmu dowodzą jego poglądy
dotyczące układów społecznych. Pisał: "Czy biały, czy czarny
niewolnik, czy pod przemocą niesprawiedliwego prawa, czy pod
łańcuchami jęczy - człowiek jest i w niczym od nas się nie różni".








Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000