bliżej przedszkola  1.112 styczeń 2011

96

Wasi sojusznicy

J

uż drugi rok wprowadzane są do przedszkoli zmiany,

które mają zapewnić optymalne warunki wspomaga-

nia rozwoju i edukacji dziecka objętego wychowaniem

przedszkolnym. Oprócz rozporządzenia wprowadzającego

w roku 2009 m.in. do przedszkoli nową podstawę progra-

mową i rozporządzenia określającego warunki dopuszcze-

nia w przedszkolu programu wychowania przedszkolnego,

w maju 2010 r. ukazał się wymóg wydawania przez przed-

szkola, specjalnie przygotowanej informacji dla rodziców,

następnie tuż po wakacjach zaszła zmiana w rozporządzeniu

dotyczącym prowadzenia dokumentacji, a w listopadzie 2010

r. zostały podpisane kolejne akty prawne, w których zawarto

szczegółowe wytyczne na temat udzielania i organizowania

pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolach,

szkołach, placówkach.
W tej atmosferze istotnych zmian, dyrektorzy i nauczyciele

często uczestnicząc w licznych spotkaniach słyszą, że należy

zrewolucjonizować sposób planowania np. planowanie mie-

sięczne zamienić na wynikowe, że do dziennika najlepiej wpi-

sywać nie tylko tematy zajęć, ale również cele szczegółowe,

a nawet operacyjne. Słyszą często, że diagnoza przedszkolna

musi być przeprowadzana minimum dwa razy w roku, że

do końca kwietnia wymaganą przez prawo oświatowe Infor-

mację o stanie gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole

powinni otrzymać rodzice tylko tych dzieci, które pójdą od

września do szkoły, natomiast wystawiać ją należy po zro-

bieniu tzw. drugiej diagnozy. Wszystkie te i wiele innych, po-

wtarzanych z ust do ust informacji, a także ciągłe oznajmianie

nauczycielom, że to, co robili do tej pory muszą kolejny raz

zmienić, powoduje, że wiele osób zaczyna się zastanawiać,

gdzie w tym wszystkim jest dziecko, praca metodyczna i wie-

le lat bezcennych doświadczeń oraz nabywania wiedzy i pod-

noszenia kwalifikacji.

Największym zagrożeniem dla efektywnej edukacji są sytua-

cje, w których nauczyciele nie czują się bezpiecznie w swojej

pracy i zatracają poczucie jej wartości, szczególnie jako do-

świadczeni pedagodzy słuchający wciąż o kolejnych przy-

musowych zmianach, które wydają się im być niezgodne

z potrzebami dzieci i rytmem oraz specyfiką funkcjonowania

przedszkola, odczuwają bunt i sprzeciw. Jednym z najważ-

niejszych sposobów na uniknięcie bezcelowych dyskusji na

temat tego czy innego problemu, jest jasne wskazanie granic,

jakie wyznacza nam prawo oświatowe i określenie sobie ob-

szarów decyzyjności oraz pomysłowości dyrektorów, nauczy-

cieli, a także doradców metodycznych. Prawo oświatowe nic

nie mówi o koniecznych formach planowania w przedszkolu,

jedynie w rozporządzeniu o nadzorze pedagogicznym czy-

tamy, że procesy wspomagania rozwoju i edukacji dziecka

w przedszkolu powinny być planowane.
Każdy nauczyciel-praktyk, wie, że nie wolno „ustawiać” w pla-

nowaniu „wyniku” np. dla dziecka trzyletniego, ponieważ

zaprzecza to indywidualnemu podejściu do jego potrzeb

i możliwości. W przedszkolu jest podany tylko jeden wymóg,

który nauczyciel ma zawsze na względzie, tym wymogiem

jest treść podstawy programowej wychowania przedszkolne-

go. Dlatego od momentu, w którym dziecko przekroczy próg

przedszkola, poddawane jest systematycznej i ciągłej obser-

wacji, a nauczyciel po to planuje miesięcznie lub tygodnio-

wo, aby dostosować ćwiczenia, metody, formy pracy z tym

dzieckiem do jego indywidualnych potrzeb tak, aby mogło

w optymalnym stopniu osiągnąć opisany w podstawie po-

ziom gotowości do podjęcia nauki w szkole.
Jednym z ważniejszych obecnie tematów jest proces obser-

wacji i diagnozy dziecka w przedszkolu. Budzi on wiele kon-

trowersji i dyskusji, w związku z tym należy wskazać, jakie

akty prawne regulują diagnozę i obserwację dziecka w przed-

szkolu. W jaki sposób obserwacja powiązana jest z realizacją

podstawy programowej i dlaczego Informacja o stanie goto-

wości dziecka do podjęcia nauki w szkole powinna wynikać

z dokumentacji powadzonych obserwacji? Porządkując temat

diagnozy i obserwacji należy zwrócić uwagę na dwa rozpo-

rządzenia: Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku

w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkol-

nego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach

szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

OBSERWACJA

Zadaniem nauczycieli przedszkoli, oddziałów przedszkolnych

w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przed-

szkolnego jest

prowadzenie obserwacji

mających na celu pozna-

nie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz

dokumentowa-

nie

tych obserwacji.

DIAgNOZA

Zadaniem nauczycieli jest także

przeprowadzenie diagnozy

przedszkolnej (oceny stanu gotowości szkolnej dziecka)

na począt-

ku roku

poprzedzającego termin rozpoczęcia przez dziecko nauki

w szkole.

Diagnoza i obserwacja

dziecka w przedszkolu

w świetle doświadczeń
i zmian prawa oświatowego

Karina Mucha, Anna Stalmach-Tkacz

bliżej przedszkola  1.112 styczeń 2011

97

o

t

worzy ujednolicony system monitorowania podstawy

programowej oraz przeprowadzania diagnozy,

o

zachowane bezpieczeństwo danych osobowych zgod-

nie z ustawą,

o

możliwość poszerzenia programu o dodatkowe funk-

cje (program indywidualny, karta indywidualnych po-

trzeb, IPET...)

Co program daje nauczycielowi?

o

program jest intuicyjny, łatwy w obsłudze, uruchamia

się na każdym komputerze,

o

nie ma drugiego narzędzia elektronicznego, które pro-

ponuje obserwację w całości zgodną z nową podstawą

programową i obejmuje wszystkie zagadnienia,

o

możliwość wyboru wskazówek dla rodziców oraz pod-

jętych działań – gotowe zdania do wygenerowania,

o

szansę na przeprowadzanie i udokumentowanie diag-

nozy, która zawiera wszystkie dziesięć obszarów roz-

wojowych,

o

możliwość tworzenia historii obserwacji danego dzie-

cka przez wszystkie lata spędzone w przedszkolu,

o

krótsza praca z wypełnianiem obowiązkowych doku-

mentów (75% czasu zaoszczędzone!).

Rodzic jest partnerem, otrzymuje:

o

szybki dostęp do informacji na temat postępów dziecka,

zauważonych trudności i możliwości rozwojowych,

o

profesjonalne wskazówki do pracy z dzieckiem w domu,

o

czytelny wydruk diagnozy dziecka,

o

czytelny, pełny wydruk Informacji o gotowości dziecka do

podjęcia nauki w szkole podstawowej – zgodnie z drukiem

ministerialnym.

Warto szukać nowych rozwiązań i wykorzystywać zmiany

po to, aby się rozwijać, dlatego zachęcamy wszystkich dy-

rektorów i nauczycieli do skorzystania z systemu, który cha-

os i problemy związane z diagnozą oraz obserwacją prze-

obrazi w nowoczesny system wsparcia dla wysokiej jakości

pracy każdego przedszkola.



Czytamy powyżej, że każde dziecko, bez względu na wiek

jest objęte w przedszkolu obserwacją, a nauczyciel prowa-

dząc obserwację ma za zadanie prowadzić również jej doku-

mentację. Dodatkowo nauczyciele jeden raz, a dokładnie na

początku roku poprzedzającego termin rozpoczęcia przez

dziecko nauki w szkole, muszą przeprowadzić diagnozę

przedszkolną. Nie ma nigdzie w prawie oświatowym mowy

o drugiej diagnozie, jest za to informacja o tym, że do końca

kwietnia każdego roku rodzicom, których dzieci muszą lub

mogą rozpocząć naukę w szkole przekazuje się Informację

o stanie ich gotowości do podjęcia tej nauki i ma ona zostać

„wygenerowana” na podstawie dokumentacji prowadzo-

nych obserwacji – NIE DRUGIEJ DIAGNOZY. Na dowód

tego warto zapamiętać przytoczone poniżej fragmenty:

Rozporządzenie MEN w sprawie świadectw, dyplomów

państwowych i innych druków szkolnych z dnia 28 maja

2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 97, poz. 624): Przedszkole,(...)

wydają rodzicom dziecka objętego wychowaniem przedszkol-

nym informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szko-

le podstawowej. Informację wydaje się w terminie do końca

kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w któ-

rym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole

podstawowej.
Informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole wy-

daje się na

podstawie dokumentacji prowadzonych obser-

wacji pedagogicznych dzieci

objętych wychowaniem przed-

szkolnym w przedszkolu, oddziale przedszkolnym, punkcie...

Dlatego właśnie potrzebny jest w przedszkolach bezpiecz-

ny i funkcjonalny SYSTEM, który pozwoli na zgodną z pra-

wem i poprawną merytorycznie diagnozę oraz obserwację.

System dający nauczycielowi poczucie bezpieczeństwa

i obejmujący swoim zasięgiem każde dziecko zarówno to

zdolne, utalentowane, które już w przedszkolu może umieć

czytać bądź podejmować próby pisania, jak również dziecko

chore, niepełnosprawne, dziecko o nieharmonijnym roz-

woju, które wymaga szczególnej uwagi, spostrzeżeń, wnio-

sków. System, który zapewni nauczycielowi wskazówki dla

rodzica, informacje o formach pomocy, której może dziecku

udzielić, a do końca kwietnia, w rocznym przygotowaniu

przedszkolnym wygeneruje informację o dziecku, na wzo-

rze druku wymaganym w rozporządzeniu.
Dlatego warto bliżej przyjrzeć się programowi komputero-

wemu do diagnozowania i obserwacji dzieci w przedszkolu.

Pierwszej takiej propozycji na polskim rynku oświatowym,

pierwszemu nowoczesnemu rozwiązaniu multimedialnemu

dla dyrektorów i nauczycieli zgodnemu z prawem oświa-

towym, wymaganiami merytorycznymi oraz potrzebami

nauczycieli, a przede wszystkim dzieci objętych wychowa-

niem przedszkolnym.

Jakie korzyści narzędzie do diagnozy i obserwacji
przynosi dyrektorowi przedszkola?

o

program jest intuicyjny, łatwy w obsłudze, uruchamia-

ny na każdym typie komputera,

o

zakup jednorazowej licencji na przedszkole bez ko-

nieczności odnawiania co rok,

o

w razie zmiany prawa oświatowego w zakresie obser-

wacji i analizy dziecka – bezpłatne aktualizacje,

Karina mucha – nauczyciel, edukator oświaty, wykładowca na

uczelniach polskich i zagranicznych, członek IBBY oraz koordynator

programowy Fundacji ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom.
Za propagowanie czytania dzieciom w przedszkolach i szkołach od-

znaczona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego medalem

„Zasłużony dla Kultury Polskiej”, wicedyrektor Grupy Edukacyjno-

Szkoleniowej SOKRATES w Bytomiu.

Anna Stalmach-Tkacz – nauczyciel, edukator oświaty, ekspert do

spraw nowych rozwiązań prawnych i lider zmian MEN, autor licznych

artykułów i programów szkoleń oraz materiałów z zakresu prawa

oświatowego, metodyki nauczania, diagnozy, profilaktyki, ewaluacji.
Wykładowca na konferencjach metodycznych, dyrektor placówki

doskonalenia nauczycieli Grupa Edukacyjno-Szkoleniowej SOKRATES

w Bytomiu.

blizejprzedszkola.pl