Diagnoza pedagogiczna

niepowodzeń szkolnych.

Rozpoznawanie i wspomaganie uczniów ze specyficznymi

Akademia Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskiej

Rozpoznawanie i wspomaganie uczniów ze specyficznymi

trudnościami w uczeniu się.

Renata Czabaj

Podniesienie efektywności kształcenia

uczniów ze specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego„

Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki, Działanie 3.3.

Diagnoza pedagogiczna niepowodzeń

szkolnych.

W procesie dydaktycznym każdy nauczyciel

może zaobserwować u uczniów szereg
objawów wskazujących na nieharmonijny
rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych,

rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych,
warunkujących prawidłowy przebieg nauki
czytania i pisania. Zmieniają się one w
zależności od wieku ucznia i rodzaju zadań,
jakie realizuje w szkole.

Diagnoza pedagogiczna niepowodzeń

szkolnych

U ucznia, który uczęszczał na etapie

kształcenia zintegrowanego na zajęcia
korekcyjno-kompensacyjne, mogą ustąpić
trudności z techniką czytania, ale nadal

trudności z techniką czytania, ale nadal
występuje niechęć do samej czynności
czytania i trudności ze zrozumieniem czytanej
treści. Błędy specyficzne ustępują miejsca
błędom typowo ortograficznym.

Diagnoza pedagogiczna niepowodzeń

szkolnych

Mimo dobrej znajomości zasad pisowni,

uczeń nie potrafi dokonać autokorekty swych
prac pisemnych – nie dostrzega popełnionych
błędów. Występują błędy gramatyczne i

błędów. Występują błędy gramatyczne i
stylistyczne. Wraz z pojawieniem się nowych
przedmiotów pojawiają się nowe symptomy.
Mogą występować trudności w nauce języków
obcych, geometrii, geografii.

Diagnoza pedagogiczna niepowodzeń

szkolnych

Kwestionariusz objawów ułatwia

nauczycielom wyłonienie uczniów, których
trudności mogą mieć charakter dyslektyczny.
Kwestionariusz nie ma mocy diagnostycznej,

Kwestionariusz nie ma mocy diagnostycznej,
to znaczy nie wskazuje na występowanie
dysleksji lub jej brak, a sygnalizuje istnienie
problemu, który powinien być zdiagnozowany
w poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Kwestionariusz objawów dysleksji u

uczniów klasy IV – VI.

Po przeczytaniu każdego pytania należy wybrać i

zaznaczyć krzyżykiem właściwą odpowiedź: „tak”
lub „nie”. Jeśli odpowiedzi pozytywnych będzie
więcej niż 50%, konieczna jest diagnoza

więcej niż 50%, konieczna jest diagnoza

specjalistyczna w poradni psychologiczno-

pedagogicznej.

Kwestionariusz objawów dysleksji u

uczniów szkół gimnazjalnych

i ponadgimnazjalnych.

Kwestionariusz ma za zadanie, pomóc

nauczycielom rozpoznać objawy dysleksji na
poziomie szkoły ponadpodstawowej.

poziomie szkoły ponadpodstawowej.
Ponieważ wraz z wiekiem ucznia zmieniają się
symptomy wybiórczych trudności w nauce,
konicznością staje się uwzględnienie ich
podczas oceny.

Przegląd metod diagnostycznych.

Pojęcia „ niepowodzenia szkolne” używa się

zazwyczaj w bardzo szerokim znaczeniu.
Zdaniem wielu autorów są one złożonym
zespołem zjawisk powodujących pewne

zespołem zjawisk powodujących pewne
rozbieżności między wymaganiami stawianymi
przez szkołę, a umiejętnościami dziecka. Od
wielu lat problem niepowodzeń szkolnych
skupia uwagę nie tylko pedagogów, ale
psychologów, lekarzy, terapeutów i rodziców

.

Przegląd metod diagnostycznych.

Przyczyny niepowodzeń szkolnych mają

różnorodne podłoże. Doświadczają ich
uczniowie mający trudności w nauce, które
mogą być związane ze stanem zdrowia, z

mogą być związane ze stanem zdrowia, z
zaniedbaniem środowiskowym, zaniedbaniem
dydaktycznym szkoły, obniżoną sprawnością
intelektualną.

Przegląd metod diagnostycznych.

Trudności w nauce czytania i pisania mogą

mieć uczniowie o prawidłowym rozwoju
intelektualnym, u których współwystępują
deficyty rozwojowe funkcji percepcyjno-
motorycznych zaangażowanych w proces

motorycznych zaangażowanych w proces
nabywania tych umiejętności. Ze względu na
konieczność różnicowania wielu postaci
trudności w uczeniu się, wskazana jest
wielospecjalistyczna diagnoza, która pozwoli
na ich rozpoznanie i określenie przyczyn.

Metody kliniczne i eksperymentalne.

Metody kliniczne to: obserwacja, wywiad,

rozmowa z dzieckiem, analiza jego prac,
analiza dokumentów. Metody te dostarczają
danych o badanym uczniu, tempie i dynamice

danych o badanym uczniu, tempie i dynamice
jego rozwoju, informacji o jego trudnościach
szkolnych, o działaniach w celu udzielenia mu
pomocy i ich skutkach, o działaniach
dydaktycznych nauczycieli.

Metody eksperymentalne

Metody eksperymentalne są źródłem danych

ilościowych. Do tej grupy zaliczane są
eksperymenty i testy.

Metody badawcze

W pracy diagnostycznej pedagog posługuje się

głównie :

• wywiadem,
• analizą dokumentów,
• analizą prac ucznia,

• analizą prac ucznia,
• obserwacją,
• rozmową z uczniem,
• testami pedagogicznymi,
• sprawdzianami.

Zebrane informacje łącznie z

danymi uzyskanymi od rodziców i

ze szkoły, oraz wynikami badań

psychologicznych i

pedagogicznych, pozwolą

pedagogicznych, pozwolą

rozpoznać problem oraz postawić

diagnozę.

Procedury badawcze i sposoby

oceniania ucznia

Badanie pedagogiczne obejmuje ocenę

umiejętności czytania i pisania, badanie
funkcji słuchowo-językowych, wnikliwą analizę
błędów popełnionych w czytaniu i pisaniu

błędów popełnionych w czytaniu i pisaniu
uwzględniając symptomatykę zaburzeń, ocenę
poziomu graficznego pisma oraz znajomość
zasad pisowni. Często stosuje się również
sprawdziany umiejętności matematycznych.

Procedury badawcze i sposoby

oceniania

Ocena opanowania umiejętności czytania, w

zależności od wieku diagnozowanego dziecka
dotyczy następujących aspektów:

• rozpoznawania wzrokowo-słuchowego i

odtwarzania liter,

odtwarzania liter,

• techniki czytania (głoskowanie, czytanie sylabami

lub metodą kombinowaną, czytanie wyrazami),

• rodzaju popełnianych w czytaniu błędów (mylenie

liter, przestawianie szeregu liter w wyrazach,
dodawanie lub opuszczanie liter, zamiana
końcówek, niekończenie wyrazów, konfabulacje),

Procedury badawcze i sposoby

oceniania

• tempa czytania,
• rozumienia czytanej treści w czytaniu głośnym

i w czytaniu cichym.

• Istotne jest sprawdzenie zrozumienia

• Istotne jest sprawdzenie zrozumienia

czytanego tekstu jako całości, rozumienia
zależności przyczynowo-skutkowych zdarzeń i
faktów oraz zapamiętania szczegółów.

W próbach czytania notuje się czas i ilość
popełnionych błędów.

Procedury badawcze i sposoby

oceniania

Umiejętność pisania bada się, stosując w

zależności od wieku ucznia, cztery rodzaje
prób: przepisywanie, pisanie z pamięci, ze
słuchu i pisanie samodzielne. Celem tych prób

słuchu i pisanie samodzielne. Celem tych prób
jest wyłonienie charakterystycznych błędów,
ocena tempa pisania, jakość poziomu
graficznego pisma. Podstawową próbą jest
odwzorowywanie ( przepisywanie), które
stosuje się już u dzieci na początku edukacji.

Procedury badawcze i sposoby

oceniania

Podczas wykonywania przepisywania, należy

zwrócić uwagę na sposób realizacji tego
zadania tzn. czy uczeń przepisuje po literce,
sylabami, po kilka liter czy wyrazami. Czasami

sylabami, po kilka liter czy wyrazami. Czasami
uczeń dyktuje sobie wyrazy. Może również
zapamiętać całe zdania.

Kolejne próby pisania to pisanie z pamięci ,ze

słuchu oraz pisanie samodzielne.

Błędy popełniane w trakcie pisania

W próbach pisania uczeń może:

• zamieniać, opuszczać lub dodawać litery,
• może przestawiać kolejność liter,
• dopisywać zbędne litery,
• gubić drobne elementy liter,

• gubić drobne elementy liter,
• łączyć wyrazy,
• pisać fonetycznie,
• nie stosować wielkiej litery na początku zdania,
• opuszczać znaki diakrytyczne i interpunkcyjne,
• popełniać błędy typowo ortograficzne.

Oceniając poziom graficzny pisma

• należy uwzględnić :
• mieszczenie się w liniaturze,
• sposób łączenia liter (często występuje brak połączeń),
• rozmieszczenie tekstu na stronie,
• kształt liter,

• kształt liter,
• kierunek kreślenia liter,
• nacisk narzędzia pisarskiego,
• uchwyt środka piszącego i ułożenie ręki podczas

pisania,

• płynność ruchów ręki,
• postawa ciała podczas pisania.

Badanie funkcji słuchowo-

językowych.

Badanie funkcji słuchowo-językowych jest

oparte na próbach werbalnych i określa
poziom:

• funkcji językowych ucznia,

• funkcji językowych ucznia,
• kompetencji fonologicznych,
• spostrzegawczość słuchową,
• pamięć słuchową.

Karta Ucznia

Karta Ucznia pozwoli na zebranie danych

uzyskanych w trakcie badań. Pozwoli również
do porównania wyników po zakończonym
procesie terapeutycznym. Zalecam wnikliwą

procesie terapeutycznym. Zalecam wnikliwą
analizę wyników badań i wykorzystanie ich do
opracowania indywidualnego programu
stymulującego rozwój ucznia.

Czemu służą wyniki badań

?

Analiza wyników badań psychologiczno-

pedagogicznych jest punktem wyjściowym do
opracowania opinii, która powinna
akcentować mocne strony badanego ucznia,

akcentować mocne strony badanego ucznia,
zawierać wnioski i zalecenia do pracy w szkole
i w domu. Dobrze opracowana opinia, pozwala
na konstruowanie indywidualnego programu
pracy wyrównawczej lub korekcyjno-
kompensacyjnej dla badanego ucznia.