„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Lewandowski

Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych
731[04].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Zdzisław Anglert
inż. Teresa Piotrowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Lewandowski



Konsultacja:
dr inż. Anna Kordowicz-Sot














Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[04].Z1.05
„Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu optyk-mechanik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Sklejanie elementów optycznych

11

5.1.1.

Ć

wiczenia

11

5.2.

Wytwarzanie powłok

13

5.2.1.

Ć

wiczenia

13

5.3.

Wykonywanie znaków na elementach optycznych

15

5.3.1.

Ć

wiczenia

15

5.4.

Obróbka kryształów i szkła organicznego

17

5.4.1.

Ć

wiczenia

17

5.5.

Wykonywanie sprawdzianów interferencyjnych

20

5.5.1.

Ć

wiczenia

20

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

22

7.

Literatura

38

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie optyk-mechanik. W poradniku
zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.

Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić
proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich
umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

731[04].Z1

Technologia elementów optycznych

731[04].Z1.03

Wykonywanie mechanizmów drobnych

i precyzyjnych

731[04].Z1.01

Charakteryzowanie elementów

optycznych

731[04].Z1.02

Dobieranie przyrządów optycznych

731[04].Z1.04

Wykonywanie elementów optycznych

731[04].Z1.05

Wykonywanie obróbki specjalnej

elementów optycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

stosować jednostki układu SI,

–

przeliczać jednostki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu charakteryzowania elementów
optycznych, dobieranie przyrządów optycznych, wykonywania elementów optycznych,

–

czytać szkice i rysunki wykonawcze,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy,

–

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania obróbki,

–

rozróżnić rodzaje obróbki specjalnej elementów optycznych,

–

dobrać i przygotować obrabiarki do pracy,

–

dobrać narzędzia niezbędne do obróbki,

–

dobrać przyrządy i materiały do obróbki specjalnej,

–

scharakteryzować sposoby mocowania elementów optycznych do obróbki specjalnej,

–

dobrać sposób mocowania elementów optycznych do obróbki specjalnej,

–

posłużyć się sprzętem pomiarowym,

–

ocenić zgodność wykonania czynności technologicznych z normami technicznymi,
jakościowymi oraz dokumentacją,

–

wykonać siatki, skale oraz rysunki na elementach optycznych,

–

wykonać powłoki na elementach optycznych,

–

wykonać obróbkę kryształów i tworzyw sztucznych,

–

wykonać bardzo gładkie i bardzo dokładne elementy,

–

skleić elementy optyczne,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Technologia elementów optycznych 731[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych

731[04].Z1.05

Temat: Sprawdzenie równoległości płaszczyzn w prętach laserowych.

Cel ogólny: Sprawdzać równoległość płaszczyzn w kryształach.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować pomiaru równoległości,

−−−−

dobrać przyrządy pomiarowe,

−−−−

dokonać sprawdzenia równoległości.

Metody nauczania–uczenia się:

−

miniwykład,

−

pokaz,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca samodzielna,

−

praca w grupach 2÷4 osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do pomiaru równoległości osi w prętach laserowych,

−

luneta autokolimacyjna,

−

ława optyczna,

−

pręty laserowe do sprawdzenia.

Przebieg zajęć:
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan zajęć:
A. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych:

−

wstęp – nauczyciel objaśnia pojęcie równoległości płaszczyzn i sposoby ich
pomiaru, klasyfikuje przyrządy pomiarowe i objaśnia ich budowę i zasadę
działania, demonstruje obsługę,

−

uczniowie otrzymują przyrządy pomiarowe,

−

uczniowie pracując w grupach uczą się obsługiwać lunetę autokolimacyjną,

−

uczniowie dyskutując omawiają możliwości pomiarowe lunet autokolimacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

B. Pomiar równoległości płaszczyzn pręta rubinowego:

−

wstęp – nauczyciel charakteryzuje charakteryzuję budowę pręta laserowego,
objaśnia wymagania techniczne, demonstruje sposób kontroli równoległości
płaszczyzn,

−

uczniowie otrzymują pręty laserowe do kontroli,

−

uczniowie pracując w grupach trasują dokonują kontroli otrzymanego pręta,

−

uczniowie dyskutując porównują wyniki wykonanego zadania i sporządzają
notatkę.

4.

Podsumowanie zajęć:

−

nauczyciel zwraca uwagę na dokładność wykorzystywanej metody pomiarowej.

−

uczniowie podczas dyskusji wypracowują wnioski dotyczące jakości otrzymanych
prętów.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie mają odszukać w literaturze inne elementy w których dokonuje się pomiaru

parametrów za pomocą lunety autokolimacyjnej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Optyk-mechanik 731[04]

Moduł:

Technologia elementów optycznych 731[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych

731[04].Z1.05

Temat: Sprawdzić płaskość w elementach optycznych po polerowaniu bardzo dokładnym

za pomocą szklanego sprawdzianu interferencyjnego.

Cel ogólny: Sprawdzać elementy optyczne po polerowaniu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować i scharakteryzować szklane sprawdziany interferencyjne,

−

dobrać sprawdzian do sprawdzanej powierzchni,

−

sprawdzić polerowaną powierzchnię,

−

zinterpretować otrzymany obraz prążków interferencyjnych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca samodzielna uczniów.

Czas:

2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

–

zestaw elementów i nitów do wykonania zadania,

–

stanowisko do pomiarów interferencyjnych,

–

komplet płaskich sprawdzianów interferencyjnych,

–

materiały do czyszczenia elementów optycznych,

–

ź

ródło światła monochromatycznego,

–

papier formatu A4, pisaki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny
1.

Podanie uczniom tematu zajęć.

2.

Zapoznanie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

3.

Podział uczniów na zespoły.

Etap właściwy

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I Informacje

Pytania przewodnie:

1.

Co to jest interferencja?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

2.

Jak powstają prążki jednakowej grubości i Newtona?

3.

Na czym polega sprawdzanie powierzchni szklanymi sprawdzianami interferencyjnymi?

4.

Jak należy przygotować sprawdzian i sprawdzany element?

5.

W jaki sposób nakładamy na sprawdzian na element optyczny?

6.

W jaki sposób odczytujemy otrzymane prążki interferencyjne?

7.

Jak należy interpretować otrzymane obrazy prążków?

Faza II Planowanie

Uczniowie po otrzymaniu elementu do sprawdzenia wybierają rodzaj oświetlenia i rodzaj

sprawdzianu.

Faza III Ustalenie

Uczniowie pracując w grupach analizują otrzymane rysunki konstrukcyjne elementów

optycznych i dobierają sprawdzian płaski.

Faza IV Wykonanie

Uczniowie sprawdzają otrzymane elementy i interpretują uzyskane wyniki pomiarów.

W zespołach porównują jakość wykonanych pomiarów.

Faza V Sprawdzanie

Uczniowie sprawdzają w grupie poprawność wykonanych pomiarów. Uzasadniają

zaistniałe różnice.

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy wykonania ćwiczenia sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać jakie umiejętności były
ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Zakończenie zajęć

Uczniowie porządkują stanowiska pracy.

Praca domowa

Uczniowie na podstawie otrzymanych obrazów interferencyjnych elementów optycznych

mają określić rodzaj i jakość powierzchni.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Nauczyciel na podstawie obserwacji aktywności uczniów, poprawności wykonania

zadania oraz wypowiedzi uczniów podczas podsumowania zajęć, uzyskuje informacje i może
ocenić, czy cele zajęć zostały zrealizowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Sklejanie elementów optycznych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sklej soczewki lupy achromatycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na odszukanie prawidłowe umycie
soczewek do klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące klei optycznych,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sklejania soczewek,

3)

przygotować stanowisko do sklejania,

4)

przygotować sprzęt pomiarowy,

5)

przygotować balsam kanadyjski,

6)

oczyścić soczewki,

7)

skleić soczewki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

kleje do klejenia soczewek,

−

komplet narzędzi i pomocy do klejenia soczewek,

−

płyta podgrzewana,

−

sprzęt do mycia soczewek,

−

soczewki do klejenia,

−

lupy do kontroli soczewek klejonych.

Ćwiczenie 2

Sprawdź otrzymane sklejone soczewki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na odszukanie prawidłowe oświetlenie
podczas sprawdzania soczewek po klejeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sklejania soczewek,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kontroli soczewek po
sklejaniu,

3)

przygotować stanowisko do kontroli soczewek,

4)

przygotować sprzęt pomiarowy,

5)

przygotować soczewki do kontroli,

6)

oczyścić soczewki,

7)

skontrolować wskazane soczewki,

8)

sporządzić notatkę z wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

sprzęt do mycia soczewek,

−

soczewki do kontroli,

−

lupy do kontroli soczewek klejonych,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Wytwarzanie powłok

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj soczewki do nałożenia warstwy przeciwodblaskowej metodą naparowywania

w próżni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową kolejność czynności
podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powłok stosowanych na
elementy optyczne,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące aparatury do wykonywania
powłok metodami fizycznymi,

3)

przygotować stanowisko do odświeżania soczewek,

4)

przygotować stanowisko do mycia soczewek,

5)

skompletować narzędzia i pomoce potrzebne do wykonania zadania,

6)

przygotować uchwyty pomocowania soczewek do operacji naparowywania w próżni,

7)

odświeżyć soczewki,

8)

oczyścić soczewki,

9)

ułożyć soczewki w uchwytach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

soczewki do powlekania,

−

tlenek ceru,

−

woda,

−

mieszanka spirytusu z eterem,

−

myjki ultradźwiękowe,

−

komplet przyborów do czyszczenia soczewek,

−

stanowisko do odświeżania soczewek.

Ćwiczenie 2

Opisz operację odświeżania elementów przeznaczonych do powlekania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na przygotowanie materiałów i narzędzi
do odświeżania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przygotowania do
powlekania,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymaganego zagadnienia,

3)

wykonać zadane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

kartka papieru,

–

długopis,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Przygotuj płytki do nałożenia warstwy zwierciadlanej metodą naparowywania w próżni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłową kolejność czynności
podczas wykonywania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące powłok stosowanych na
elementy optyczne,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące aparatury do wykonywania
powłok metodami fizycznymi,

3)

przygotować stanowisko do odświeżania płytek,

4)

przygotować stanowisko do mycia płytek,

5)

skompletować narzędzia i pomoce potrzebne do wykonania zadania,

6)

przygotować uchwyty pomocowania soczewek do operacji naparowywania w próżni,

7)

odświeżyć płytki,

8)

oczyścić płytki,

9)

ułoży płytki w uchwytach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

płytki do metalizowania,

−

tlenek ceru,

−

woda,

−

mieszanka spirytusu z eterem,

−

myjki ultradźwiękowe,

−

komplet przyborów do czyszczenia soczewek,

−

stanowisko do odświeżania soczewek,

−

suwmiarki i kątowniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3.

Wykonywanie znaków na elementach optycznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj krzyż na płytce ogniskowej przez nacięcie nożem diamentowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowy dobór noża
diamentowego i prawidłowe umieszczenia wzorca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące nanoszenia znaków na
elementach optycznych,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące urządzeń stosowanych do
nacinania znaków,

3)

dobrać przybory i narzędzia do nacinania znaków,

4)

dobrać przyrządy pomiarowe,

5)

dobrać nóż do wykonania znaku krzyża na płytce,

6)

przygotować stanowisko do nacinania znaków,

7)

wykonać znak krzyża na płytce ogniskowej,

8)

sprawdzić wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

noże do nacinania znaków na szkle,

−

pantograf,

−

rysunek znaku,

−

wzorzec znaku krzyża do kopiowania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj krzyż na płytce ogniskowej metodą fotograficzną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowy dobór materiałów do
nanoszenia znaków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące nanoszenia znaków na
elementach optycznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące metod fotograficznych,

3)

dobrać przybory i narzędzia do nanoszenia znaków,

4)

dobrać przyrządy pomiarowe,

5)

przygotować stanowisko do nanoszenia znaków,

6)

wykonać znak krzyża na płytce ogniskowej metodą fotograficzną,

7)

sprawdzić wykonane zadanie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

rysunek znaku,

−

stanowisko do nanoszenia znaków metodą fotograficzną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Obróbka kryształów i szkła organicznego

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz w punktach kolejność wykonywania zabiegów przy obróbce kwarcu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na parametry kwarcu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obróbki kwarcu,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymaganego zagadnienia,

3)

wykonać zadane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kartka papieru,

−

długopis,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dokonaj podziału fluorytu wg otrzymanego rysunku zachowując strukturę krystaliczną

fluorytu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na strukturę fluorytu i kierunki cięcia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obróbki fluorytu,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące łupania fluorytu,

3)

odczytać rysunek,

4)

przygotować stanowisko do cięcia kryształów,

5)

dobrać i przygotować narzędzia do cięcia fluorytu,

6)

dobrać i przygotować przyrządy pomiarowe,

7)

wytrasować fluoryt zgodnie z rysunkiem i strukturą fluorytu,

8)

pociąć fluoryt,

9)

sprawdzić wykonane zadanie,

10)

sporządzić notatkę z wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

przyrządy do trasowania fluorytu,

–

narzędzia do cięcia fluorytu,

–

przyrządy pomiarowe do pomiaru wielkości liniowych,

–

przyrządy kontrolne do zorientowania fluorytu,

–

arkusz spostrzeżeń.

Ćwiczenie 3

Wypoleruj pręty rubinowe do lasera wg otrzymanej dokumentacji technicznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe zamocowanie prętów
w uchwycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obróbki rubinów,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące własności rubinu,

3)

przygotować stanowisko do obróbki prętów laserowych,

4)

przygotować narzędzia i uchwyty potrzebne do obróbki prętów laserowych,

5)

przygotować materiały potrzebne do obróbki prętów laserowych,

6)

przygotować przyrządy kontrolne do poprawnego wykonania zadania,

7)

ustalić kolejność wykonywanych czynności,

8)

wypolerować otrzymane pręty laserowe,

9)

sprawdzić wykonane pręty,

10)

sporządzić notatkę z wykonanego zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

narzędzia do szlifowania drobnego i polerowania rubinu,

–

materiały do szlifowania drobnego i polerowania prętów rubinowych,

–

przyrządy pomiarowe,

–

obrabiarki do szlifowania drobnego i polerowania prętów rubinowych,

–

uchwyty do mocowania prętów,

–

instrukcja technologiczna wykonania prętów rubinowych,

–

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 4

Wypoleruj płytkę ochronną prostokątną o wymiarach 40 x 50 mm wykonaną ze szkła

organicznego wg otrzymanego rysunku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowy dobór materiałów do
szlifowania drobnego i polerowania szkła organicznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obróbki tworzyw
sztucznych,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące własności tworzyw
sztucznych,

3)

przygotować stanowisko do obróbki szkła organicznego,

4)

przygotować narzędzia i uchwyty potrzebne do obróbki płytek ze szkła organicznego,

5)

przygotować materiały potrzebne do obróbki szkła organicznego,

6)

przygotować przyrządy kontrolne do poprawnego wykonania zadania,

7)

wypolerować otrzymane płytki ochronne,

8)

sprawdzić wykonane płytki,

9)

sporządzić notatkę z wykonanego zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

narzędzia do szlifowania drobnego i polerowania szkła organicznego,

–

materiały do szlifowania drobnego i polerowania szkła organicznego,

–

przyrządy pomiarowe potrzebne do wykonania zadania,

–

obrabiarki do szlifowania drobnego i polerowania powierzchni płaskich wykonanych
z tworzyw sztucznych,

–

uchwyty do mocowania płytek do obróbki,

–

instrukcja technologiczna wykonania płytek ochronnych ze szkła organicznego,

–

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5. Wykonywanie sprawdzianów interferencyjnych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj polerowanie płaskiego sprawdzianu interferencyjnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na dobór materiałów i przebieg procesu
polerowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące szklanych sprawdzianów
interferencyjnych,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonywania elementów
bardzo dokładnych,

3)

odczytać rysunek płaskiego sprawdzianu,

4)

przygotować stanowisko,

5)

dobrać narzędzia do docierania,

6)

dobrać przyrządy kontrolne i pomiarowe,

7)

wykonać sprawdzian płaski zgodnie z instrukcją technologiczną,

8)

sprawdzić jakość wykonanego sprawdzianu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stanowisko do wykonywania szklanych sprawdzianów interferencyjnych,

−

katalogi narzędzi do wykonywania bardzo dokładnych powierzchni,

−

uchwyty do mocowania,

−

rysunek konstrukcyjny sprawdzianu,

−

materiał do wykonania zadania,

−

urządzenia pomiarowe do wykonania zadania.

Ćwiczenie 2

Dokonaj kontroli kompletu szklanych sferycznych sprawdzianów interferencyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe odczytanie prążków
interferencyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące szklanych sprawdzianów
interferencyjnych,

2)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kontroli promienia
szklanych sprawdzianów interferencyjnych,

3)

odczytać rysunki sferycznych sprawdzianów,

4)

zorganizować stanowisko do pomiarów szklanych sprawdzianów interferencyjnych,

5)

dobrać przyrządy kontrolne i pomiarowe,

6)

wykonać sprawdzenie otrzymanych sprawdzianów,

7)

sporządzić notatkę z wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

stanowisko do wykonywania pomiarów,

−

rysunki konstrukcyjne sprawdzianów,

−

materiały do mycia elementów optycznych,

−

przyrządy pomiarowe: interferometr, wzorcowe sprawdziany interferencyjne, sferometr,

−

arkusz spostrzeżeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie obróbki
specjalnej elementów optycznych”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 25 są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 8, 14, 16, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. b, 4. b, 5. c, 6. a, 7. d, 8. a, 9. c, 10. c, 11. a,
12. d, 13. d, 14. a, 15. c, 16. a, 17. a, 18. d, 19. a, 20. b, 21. a, 22. d, 23. c, 24. b,
25. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Sklasyfikować kleje

A

P

b

2

Scharakteryzować

klejenie

elementów

optycznych

B

P

d

3

Scharakteryzować czynności podczas klejenia

B

P

b

4

Scharakteryzować sposoby klejenia elementów
optycznych

B

P

b

5

Sklasyfikować nanoszenie powłok

A

P

c

6

Określić składnik powłoki przeciwodblaskowej

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

7

Scharakteryzować powłokę

B

P

d

8

Dobrać materiały na powłoki optyczne

C

PP

a

9

Scharakteryzować roztwory do srebrzenia

B

P

c

10 Scharakteryzować materiały do srebrzenia

B

P

c

11 Scharakteryzować materiały do lakierowania

B

P

a

12 Dobrać metody do wykonywania znaków na szkle

C

P

d

13 Dobrać obrabiarkę do wykonania obróbki

C

P

d

14 Dobrać przyrządy pomiarowe

C

PP

a

15

Scharakteryzować

obróbkę

sprawdzianów

interferencyjnych

B

P

c

16 Dobrać metody sprawdzania

C

PP

a

17 Dobrać parametry obróbki

C

PP

a

18 Scharakteryzować metody obróbki kryształów

B

P

d

19 Dobrać narzędzia do szlifowania kryształów

C

PP

a

20 Dobrać materiały do obróbki kryształów

C

P

b

21 Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

a

22 Dobrać materiały na powłoki

C

P

d

23 Rozróżnić warstwy optyczne

B

P

c

24 Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

b

25 Scharakteryzować nanoszenie znaków

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko
jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 50 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Do sklejania soczewek używamy

a)

cjanopanu.

b)

balsamu.

c)

kleju „kropelki”.

d)

rozgrzanej do temperatury 70ºC parafiny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

2.

Czynnością, która nie jest stosowana podczas klejenia soczewek jest

a)

dobieranie soczewek.

b)

mycie powierzchni soczewek.

c)

nagrzewanie soczewek.

d)

centrowanie soczewek.

3.

Czynnością, która nie jest stosowana podczas klejenia pryzmatów klejem OK. – 50 jest

a)

dociskanie.

b)

zamrażanie.

c)

ustawianie na płaszczyźnie.

d)

usuwanie nadmiaru kleju.

4.

Najczęściej spotykaną wadą klejenia elementów optycznych jest

a)

pękanie elementów klejonych.

b)

rozklejanie.

c)

odpryski.

d)

matowienie powierzchni.

5.

Do metod fizycznych nanoszenia powłok przeciwodblaskowych zaliczamy

a)

lakierowanie.

b)

metalizacja elektrolityczna.

c)

naparowywanie w próżni.

d)

metalizowanie.

6.

Składnikiem powłoki przeciwodblaskowej jest

a)

fluorek magnezu.

b)

fluorek wapnia.

c)

fluorek sodu.

d)

fluorek miedzi.

7.

Podczas kontroli jakości powłok sprawdzamy

a)

wytrzymałość na podwyższoną temperaturę.

b)

oporność elektryczną.

c)

odporność na środki chemiczne.

d)

wytrzymałość mechaniczną warstwy.

8.

Na powłoki metaliczne światłodzielące w elementach optycznych stosujemy

a)

chemicznie czyste żelazo.

b)

platynę.

c)

mosiądz.

d)

cynę.

9.

Roztwór do srebrzenia powierzchni elementów optycznych nie zawiera

a)

wodorotlenku sodu.

b)

wody destylowanej.

c)

alkoholu etylowego.

d)

azotanu srebra.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

10.

Do wyparowywania tlenku krzemu używamy

a)

łódeczek żeliwnych.

b)

spirali stalowych.

c)

łódeczek molibdenowych.

d)

spirali wolframowych.

11.

Do lakierowania warstw metalicznych używamy

a)

lakieru bakelitowego.

b)

lakieru ftalowego.

c)

lakieru akrylowego.

d)

lakieru nitrocelulozowego.

12.

Metoda, która nie służy do wykonywania znaków na elementach optycznych to

a)

nacinanie nożem diamentowym

b)

trawienie.

c)

metodą fotograficzną.

d)

nacinanie frezem o ostrzach wykonanych z węglika spiekanego.

13.

Szlifowania dokładnego i polerowania sprawdzianów sferycznych wykonuje się na

a)

szlifierko-polerce 4-wrzecionowej.

b)

szlifierko-polerce nożnej.

c)

szlifierko-polerce mechanicznej.

d)

szlifierko-polerce 8-wrzecionowej.

14.

Pokazany na rysunku (sferometr) przyrząd służy do pomiaru

a)

promienia.

b)

długości.

c)

wysokości.

d)

grubości.

15.

Sprawdzianów płaskich należy obrabiać jednocześnie

a)

1.

b)

2.

c)

3.

d)

tyle ile się zmieści na szali.

16.

Sprawdzania równoległości płaszczyzn w prętach laserowych dokonuje się przy pomocy

a)

lunety autokolimacyjnej.

b)

mikroskopu autokolimacyjnego.

c)

kolimatora.

d)

lunety pomiarowej.

17.

Kryształy z kwarcu przeznaczone na elementy dwójłomne do obróbki należy

a)

zorientować ściśle wg osi optycznej.

b)

zorientować ściśle wg boku kryształu.

c)

zorientować ściśle wg podstawy.

d)

zorientować ściśle wg krawędzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

18.

Fluoryt należy ciąć

a)

prostopadle do płaszczyzny spójności.

b)

skośnie do płaszczyzny spójności.

c)

dowolnie.

d)

równolegle do płaszczyzny spójności.

19.

Do szlifowania fluorytu używamy narzędzi wykonanych

a)

ze szkła.

b)

z mosiądzu.

c)

ze stali.

d)

z aluminium.

20.

Do polerowania fluorytu używamy

a)

tlenku ceru.

b)

tlenku cyny.

c)

tlenku miedzi.

d)

tlenku aluminium.

21.

Pokazane urządzenie służy do

a)

pomiaru promienia krzywizny.

b)

pomiaru płaskości.

c)

polerowania bardzo dokładnych powierzchni.

d)

pomiaru grubości.

22.

Substancją, która nie jest stosowana do wykonywania powłok na szkle jest

a)

kriolit (Na

3

AlF

6

).

b)

selenek cynku (ZnSe).

c)

dwutlenek tytanu (TiO

2

).

d)

dwutlenek węgla (CO

2

).

23.

Warstwa, która nie jest warstwą nanoszoną na szkle optycznym jest

a)

ś

wiatłodzieląca.

b)

oporowa.

c)

przewodząca.

d)

antystatyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

24.

Pokazane poniżej rysunki przedstawiają

a)

widok naprężeń w szkle.

b)

wady sklejania elementów optycznych.

c)

obraz pod mikroskopem.

d)

wady warstwy odbijającej.

25.

Zaletą znakowania laserowego jest

a)

duże prędkości znakowania.

b)

wysoka jakość znakowania i wysoka powtarzalność.

c)

możliwość znakowania z wysoką rozdzielczością.

d)

możliwość znakowania bez wstępnego rysunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie obróbki
specjalnej elementów optycznych”

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 25 są z poziomu
podstawowego,

−−−−

zadania 8, 14, 16, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. c, 9. b, 10. b, 11. b,
12. b, 13. b, 14. a, 15. a, 16. c, 17. a, 18. b, 19. a, 20. c, 21. a, 22. d, 23. c, 24. b,
25. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Sklasyfikować kleje

A

P

c

2

Scharakteryzować

klejenie

elementów

optycznych

B

P

c

3

Scharakteryzować czynności podczas klejenia

B

P

c

4

Scharakteryzować sposoby klejenia elementów
optycznych

b

P

a

5

Sklasyfikować nanoszenie powłok

A

P

a

6

Określić składnik powłoki przeciwodblaskowej

A

P

c

7

Scharakteryzować powłokę

B

P

b

8

Dobrać materiały na powłoki optyczne

C

PP

c

9

Scharakteryzować roztwory do srebrzenia

B

P

b

10

Scharakteryzować materiały do srebrzenia

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

11

Scharakteryzować materiały do lakierowania

B

P

b

12

Dobrać metody do wykonywania znaków na szkle

C

P

b

13

Dobrać obrabiarkę do wykonania obróbki

C

P

b

14

Dobrać przyrządy pomiarowe

C

PP

a

15

Scharakteryzować

obróbkę

sprawdzianów

interferencyjnych

B

P

a

16

Dobrać metody sprawdzania

C

PP

c

17

Dobrać parametry obróbki

C

PP

a

18

Scharakteryzować metody obróbki kryształów

B

P

b

19

Dobrać narzędzia do szlifowania kryształów

C

PP

a

20

Dobrać materiały do obróbki kryształów

C

P

c

21

Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

a

22

Dobrać materiały na powłoki

C

P

d

23

Rozróżnić warstwy optyczne

B

P

c

24

Dobrać przyrządy pomiarowe

C

P

b

25

Scharakteryzować nanoszenie znaków

B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 50 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Do sklejania soczewek używamy
a)

kleju „kropelki”.

b)

cyjanopanu.

c)

OK. – 50.

d)

rozgrzanej do temperatury 70ºC parafiny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

2.

Do sprawdzania dokładności sklejenia elementów optycznych używamy
a)

lupy.

b)

lunety.

c)

mikroskopu pomiarowego.

d)

kolimatora.

3.

Do sprawdzania prawidłowości sklejania używamy
a)

przyrządu kolimatorowego.

b)

przyrządu lunetowego.

c)

mikroskopu.

d)

oka nieuzbrojonego.

4.

Odkształcenia powierzchni wywołanych sklejaniem sprawdza się za pomocą
a)

polaryskopu.

b)

polarymetru.

c)

sprawdzianu interferencyjnego.

d)

refraktometru.

5.

Do metod chemicznych nanoszenia powłok przeciwodblaskowych zaliczamy
a)

trawienie w kąpieli.

b)

metalizacja próżniowa.

c)

naparowywanie w próżni.

d)

lakierowanie ciśnieniowe.

6.

Powłoki przeciwodblaskowe stosowane są w celu
a)

zmniejszenia współczynnika odbicia światła.

b)

zwiększenia współczynnika odbicia światła.

c)

zmiany barwy soczewki.

d)

zmniejszenia dystorsji.

7.

Powłok metodą fizyczną nie możemy nanosić na
a)

soczewkach.

b)

pryzmatach.

c)

kryształach.

d)

elementach klejonych.

8.

Nieudane powłoki metaliczne światło dzielące rozpuszcza się w roztworze
a)

kwasu octowego.

b)

chloru.

c)

sodu.

d)

soli.

9.

Elementy przeznaczone do metalizowania należy
a)

zabezpieczyć lakierem.

b)

przeszlifować.

c)

przepolerować.

d)

zamrozić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

10.

Na zdjęciu przedstawiono

a)

mocowanie soczewek w aparaturze próżniowej.

b)

mocowanie pryzmatów w aparaturze próżniowej.

c)

naprawę aparatury próżniowej.

d)

polerowanie .

11.

Do lakierowania obwodów soczewek używamy
a)

lakieru bakelitowego.

b)

emalię nitrocelulozową.

c)

lakieru akrylowego.

d)

lakieru ftalowego.

12.

Rysunek przedstawia
a)

pantograf poziomy.

b)

pantograf pionowy.

c)

metoda fotograficzna.

d)

nacinanie podziałki frezem.

13.

Polerowania powierzchni bardzo gładkich wykonuje się
a)

w zanurzeniu.

b)

na sucho.

c)

na szlifierko-polerce mechanicznej.

d)

na szlifierko-polerce 8-wrzecionowej.

14.

Do sprawdzania odchyłek promienia (płaskości) wykorzystano zjawisko
a)

interferencji.

b)

polaryzacji.

c)

dyfrakcji.

d)

emisji.

15.

Najlepszym surowcem na płaskie sprawdziany interferencyjne jest
a)

dowolne szkło.

b)

kwarc naturalny.

c)

german.

d)

kryształ soli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

16.

Płaskość powierzchni w prętach laserowych powinna mieścić się w granicach
a)

0,4 do 0,5 N,

b)

0,3 do 0,4 N.

c)

0,1 do 0,2 N.

d)

0,2 do 0,3 N.

17.

Kwarc jest kryształem
a)

jednoosiowym.

b)

dwuosiowym.

c)

trójosiowym.

d)

czteroosiowym.

18.

Obróbkę płytek z kryształów należy prowadzić przy
a)

dowolnym ich ustawieniu.

b)

jednakowym ich ustawieniu.

c)

prostopadłym.

d)

równoległym.

19.

Do szlifowania fluorytu używamy
a)

bardzo miękkich smół.

b)

miękkich smół.

c)

ś

rednich smół.

d)

twardych smół.

20.

Do polerowania II powierzchni elementy z fluorytu mocujemy
a)

na kontakt optyczny.

b)

za pomocą smoły naklejniczej miękkiej.

c)

za pomocą smoły naklejniczej twardej.

d)

w uchwytach.

21.

Pokazane urządzenie służy do

a)

pomiaru promienia krzywizny.

b)

pomiaru płaskości.

c)

polerowania bardzo dokładnych powierzchni.

d)

pomiaru grubości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

22.

Do wykonywania znaków za pomocą wiązki laserowej stosujemy lasery
a)

rubinowe.

b)

barwnikowe.

c)

Nd:YAG.

d)

półprzewodnikowe.

23.

Warstwa, która nie jest warstwą nanoszoną na szkle optycznym jest
a)

odbijająca.

b)

oporowa.

c)

przewodząca.

d)

półprzepuszczalna.

24.

Pokazany poniżej rysunek przedstawia

a)

sprawdzanie czystości sklejania.

b)

suszenia sklejonych soczewek.

c)

centrowania sklejonych soczewek.

d)

układ do sklejania pryzmatów.

25.

Wadą znakowania laserowego jest
a)

brak możliwości znakowania w kolorach.

b)

duża prędkość znakowania.

c)

wysoka jakość znakowania i wysoka powtarzalność.

d)

bezdotykowość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Imię i nazwisko ...............................................................................

Wykonywanie obróbki specjalnej elementów optycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

23

a

b

c

d

24

a

b

c

d

25

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7. LITERATURA

1.

Chalecki J.: Przyrządy optyczne. WNT, Warszawa 1979

2.

Hein A., Sidorowicz A., Wagnerowski T.: Oko i okulary. Wydawnictwo Przemysłu
Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1966

3.

Jóźwicki R.: Optyka Instrumentalna. WNT, Warszawa 1970

4.

Krawcow J. A., Orłow J. I.: Optyka geometryczna ośrodków jednorodnych. WNT,
Warszawa 1993

5.

Legun Z.: Technologia elementów optycznych. WNT, Warszawa 1982

6.

Meyer – Arendt J. R.: Wstęp do optyki. PWN, Warszawa 1977

7.

Nowak J., Zając M.: Optyka – kurs elementarny. Oficyna Wydawnicza Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław 1998

8.

Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997

9.

Szymański J.: Budowa i montaż aparatury optycznej. WSiP, Warszawa 1978

10.

Internet - http://zto.mchtr.pw.edu.pl/download/.pdf – dr inż. Michał Józwik

11.

Internet – http://www.kleje.rato.pl/products/

12.

Internet – http://www.sony.pl/view/ShowArticle.

13.

Internet - http://technologialaserowa.republika.pl/znakowanie.html

14.

Internet – www.gravograph.com

15.

Internet – http://www.technifor.com/pl/htm/product/menu.htm

16.

Internet – http://www.soczewki.produkcja.com.pl / f-ma B&M OPTIK GmbH