2 lipca 2013, 22:30

Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 9355 razy

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

Wakacyjne wojaże zazwyczaj chcemy wspominać
kolorowo i takie też są nasze zdjęcia
upamiętniające okres letni. Jednak czasem warto
zrezygnować z koloru na zdjęciach, pozostawiając
go wyłącznie w pamięci i wyobraźni. Czarno-białe
zdjęcia pamiątkowe z wakacji potrafią dla
oglądających je ludzi być równie zachwycające,
jak te barwne. Warto natomiast wiedzieć, jakie
tematy dobrze jest uwieczniać w ten sposób i jak
się zabrać do realizacji tego zadania.

Tematy

Fotografia czarno-biała od zawsze cieszy się opinią szlachetniejszej, bardziej artystycznej i pod wieloma
względami lepszej od fotografii barwnej. Nieczęsto jednak jest brana pod uwagę jako dobry materiał na
nowoczesną fotografię pamiątkową. Czy to spędzamy wakacje w Egipcie, u rodziny na wsi, czy też w
mieście lub na jego obrzeżach, to raczej zdjęcia wykonywane przy tej okazji częściej są barwne, niż w
odcieniach szarości. A gdyby tak zmienić tę tendencję? Co może nam dać czerń i biel w fotografii
wakacyjnej? Przekonajcie się sami, a nie pożałujecie.

[kn_advert]

Gdy światło daje nam w kość

Przedpołudniowe lub wczesnopopołudniowe słońce to koszmar każdego fotografa. Dynamika tonalna
sceny rozsadza wówczas matrycę, plamy światła i smoliste cienie wdzierają się w kadry bez pytania, a
cienie rzucane przez słońce są tak krótkie, że głębia kadru mówiąc oględnie leży i kwiczy. O ile w
przypadku fotografii krajobrazowej zalecane jest fotografowanie danego miejsca w odpowiedniej porze
dnia (co nie znaczy, że i tak nie będzie wyglądało pięknie w czerni i bieli), o tyle z wakacyjnymi
zdjęciami jest problem.

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

1 z 8

2015-08-15 22:50

Niekorzystna pora dnia i zbyt kontrastowe oświetlenie, z którym podczas letnich miesięcy mamy do czynienia przez

większą część czasu na zdjęciu czarno-białym może wypaść całkiem nieźle. Jeśli do tego dodamy szeroki kąt widzenia

(duża dynamika ujęcia) i odpowiednie podkreślenie tonów, to efekt będzie znakomity – ukazanie klimatu miejsca, w

którym spędzamy wakacje. (Fot. Bert Bulder)

Towarzysząca nam rodzina i przyjaciele mogą nie podzielać naszej pasji do wstawania przed świtem ani
też mogą niechętnie odnosić się do pomysłu wykonywania zdjęć tylko przez dwie lub trzy godziny
późnym popołudniem. Oni po prostu chcą mieć zdjęcia wtedy, gdy dzieje się coś ciekawego, czyli w
środku dnia. I w sumie trudno się im dziwić – w końcu są wakacje, dlaczego mieliby robić jakieś dziwne
rzeczy? Fotografowanie to nasza pasja, a nie ich. A zdjęcia mają być dobre, i już!

Konwersja zdjęcia do postaci czarno-białej wprawdzie nie naprawi nam w magiczny sposób oświetlenia,
nie osłabi kontrastów, ani nie pogłębi perspektywy dodając do obrazu grę świateł i cieni, której
pierwotnie nie było. Sprawi jednak, że wiele z tych problemów przestanie mieć znaczenie – znikną wraz
z kolorem. W dodatku możliwość łatwego manipulowania kontrastem i tonalnością obszarów
odznaczających się pierwotnie określonym kolorem (które i tak się wykonuje podczas zamiany obrazu
na wersję w czerni i bieli – o czym mówimy więcej na następnej stronie) daje możliwość odzyskania
części tego, co utraciliśmy fotografując przy niekorzystnym świetle.

Gdy kolor przeszkadza

Bardzo często, gdy patrzymy na zdjęcie pamiątkowe coś nam w nim nie pasuje. Mówimy wtedy "to
byłoby naprawdę super, gdyby ta brudnożółta buda z hot-dogami tak się nie wybijała", albo "to
niebieskie coś zupełnie tu nie pasuje!". Ogólna zasada kryterium konieczności zamiany zdjęcia na
wersję czarno-białą w przypadku wielu fotografów (tych mniej fundamentalistycznych – bo są i tacy,
którzy kolorów po prostu nie cierpią z zasady) brzmi: barw pozbywamy się wówczas, gdy psują nam
one kadr. A podczas wakacji zdarza się tak bardzo często.

W fotografii czarno-białej wszystko sprowadza się do kontrastów tonalnych. Jasne i ciemne plamy towarzyszą sobie

tworząc obrazy, które tak się nam podobają i robią na innych tak mocne wrażenie. Gdy kolor znika ze sceny, dociera do

nas jej drugie, ukryte piękno. (Fot. Craig Sunter)

Na zdjęciu, podobnie jak w rzeczywistości jednak znacznie mocniej, pewne barwy wybijają się i
zwracają naszą uwagę bardziej niż inne. Zjawisko to może być pożądane, lub nie. Jeśli jest
niepożądane, to najlepiej zrobimy rozważając możliwość przedstawienia sceny w odcieniach szarości.
Zyskamy wówczas dodatkową możliwość wyróżnienia, lub przeciwnie – stopienia z tłem – poprzez
rozjaśnianie i przyciemnianie obszarów o określonej kolorystyce. Właśnie na tym polega odróbka
fotografii towarzysząca takiej konwersji.

Gdy zależy nam na niecodziennym klimacie

Obrazy czarno-białe kojarzą się wielu z nas z określonymi czasami w historii fotografii – sztuki młodej,
bo zaledwie nieco ponad stuletniej. Z tego też powodu wielu z nas obserwowało naocznie występujące
w niej przemiany jako element własnego życia. Nic więc dziwnego, że chcąc obudzić tamte
wspomnienia i wskrzesić sentymenty w obecnym życiu możemy zechcieć spróbować ustylizować zdjęcie
na wersję retro.

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

2 z 8

2015-08-15 22:50

Zdjęcia czarno-białe, w których pojawia się woda lub niebo często mają w sobie element tajemniczości lub nawet grozy.

(Fot. Strelban)

To jednak nie jedyna możliwość. Manipulowanie tonami i pozbawienie zdjęć koloru (poza ewentualnym
stonowaniem całej fotografii na jeden lub dwa odcienie – np. do sepii) może przynieść też zupełnie inne
efekty. Da się np. wystylizować pamiątkowe kadry na zdjęcia któregoś z wielkich mistrzów fotografii,

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

3 z 8

2015-08-15 22:50

albo wprowadzić do obrazów elementy dramatyczne. Duże możliwości w tym zakresie daje manipulacja
tonalnością nieba poprzez zwiększanie kontrastu pomiędzy tym, co wcześniej było błękitem a
chmurami.

Pamiętajmy, że na zdjęciach czarno-białych ten pierwszy element najczęściej jest ciemniejszy od
drugiego, przez co niebo sprawia wrażenie groźnego. Podobnie ma się sprawa z wodą. Można to
wykorzystać do uzyskania ciekawych ujęć.

Radość życia w klimatach reportażu

Jeśli chcemy uczynić z naszych zdjęć wakacyjnych opowieść, to czerń i biel jest na to najlepszym
medium – jest to wszakże najczęściej używany wizualny język fotoreportażu. Jeżeli więc pragniemy
ułożyć z wykonywanych przez nas zdjęć strukturę narracyjną, to najlepiej zrobimy pokazując te zdjęcia
w czerni i bieli.

[converttable end="1"]

zdjęcie kolorowe

zdjęcie czarno-białe

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

4 z 8

2015-08-15 22:50

Najlepszy sposobem na zrozumienie różnicy w wymowie zdjęć czarno-białych i kolorowych jest porównanie ze sobą

dwóch bliźniaczych kadrów – jednego w kolorach i drugiego w odcieniach szarości. Pierwsze ma klimat pamiątki,

widokówki, klasycznej fotografii portretowej obliczonej na zrobienie na oglądających wrażenia głównie estetycznego.

Drugie natomiast śmiało mogłoby być częścią szerszej opowieści. Tak właśnie działa "magia fotografii czarno-białej".

(Fot. FIdelio Garcia)

[converttable]

Oczywiście nie chcemy przez to powiedzieć, że fotoreportaż może mieć wyłącznie formę czarno-białą.
Jednak praktyka pokazuje, że znacznie łatwiej jest zdjęciami opowiedzieć jakąś historię, gdy mają one
właśnie taką formę. Czy tego chcemy, czy nie, fotografia czarno-biała jest właśnie w taki sposób
odbierana przez większość z nas.

Jak to ugryźć?

Być może wydaje Ci się, że wystarczy włączyć w aparacie tryb zdjęć czarno-białych i Twoje fotografie
automatycznie staną się bardziej artystyczne i w ogóle lepsze? Jeśli tak, to niestety jesteś w błędzie –
ale nie przejmuj się, bo błąd ten popełniają liczne rzesze amatorów fotografii. Ty jesteś tu po to, by
dowiedzieć się, jak się to robi naprawdę.

[kn_advert]

Czerń i biel? Raczej z komputera niż z aparatu

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego zdjęcia wykonane aparatem cyfrowym ustawionym w tryb
fotografii czarno-białej w porównaniu z tymi publikowanymi w prasie i w galeriach bardziej
doświadczonych fotografów wyglądają jakoś tak... nieładnie? To dlatego, że fotografia czarno-biała i
fotografia pozbawiona kolorów nie jest jednym i tym samym. Ta druga właśnie wydaje się blada i
nieciekawa, widoczne na niej w oryginale kontrastowe elementy zlewają się ze sobą, a niektóre
wychodzą ciemniejsze, niż być powinny. Wszystko przez to, że w przypadku wielu barw na zdjęciu z
którego w prosty sposób usunie się informacje o kolorze, efekty takiego działania są dalekie od
oczekiwań. I właśnie dlatego w przypadku fotografii cyfrowej lepiej jest już za pomocą komputera
konwertować fotografię barwną do postaci czarno-białej, niż czynić ją taką w momencie wykonania
zdjęcia.

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

5 z 8

2015-08-15 22:50

Fotografia po prostu pozbawiona informacji o barwie (najczęściej stosowany w aparatach algorytm typu Convert to

Grayscale) jest tak naprawdę niezbyt interesująca. Nie ma też nawet połowy tego potencjału, jaki mogłoby mieć zdjęcie

skonwertowane do czerni i bieli świadomie. (Fot. Jesse Millan)

Oczywiście nie jest to żelazną regułą. Zdarzają się aparaty cyfrowe (są to głównie konstrukcje
stosunkowo nowe – z ostatnich kilku lat), w których obecne są bardziej zaawansowane tryby fotografii
czarno-białej dające bez porównania lepsze efekty. Przykładem tego może być jeden z
najpopularniejszych filtrów artystycznych obecnych w aparatach bezlusterkowych marki Olympus –
Ziarnisty Film. Nie ma jednak gwarancji, że użycie tego typu narzędzi za każdym razem da równie
dobre efekty. Dlaczego? Taka jest już natura fotografii czarno-białej.

Które tony i jak ciągnąć?

O co zatem w tym wszystkim chodzi? O to, że w fotografii czarno-białej funkcję kolorów pełnią tony
jasne i ciemne. I to my – fotografowie – musimy zadecydować, które z nich w danej sytuacji powinny
być bardziej, a które mniej widoczne. Które jaśniejsze, a które ciemniejsze. W dawnych czasach
fotografii tradycyjnej robiło się to nakładając na aparat specjalne filtry barwne odcinające pewien
fragment widma świetlnego od wiązki przechodzącej przez obiektyw. Chciałeś mieć niebo a’la Ansel
Adams – czarne z kłębiącymi się chmurami? Nakładałeś filtr czerwony, który znacząco zmniejszał
jasność obszarów niebieskich. Chciałeś, aby modelka miała idealnie gładką i jasną skórę? Filtr
pomarańczowy sprawiał, że niedoskonałości cery znikały jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, a
skóra stawała się jaśniejsza w porównaniu z całym tłem (tak naprawdę to tło stawało się ciemniejsze,
ale efekt był przecież ten sam). Teraz wszystko to osiąga się technikami cyfrowymi.

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

6 z 8

2015-08-15 22:50

Odważne manipulowanie tonami i kontrastem pozwala uzyskać na zdjęciu wręcz magiczny klimat. A czyż nie tak

powinny właśnie być pamiętane wakacje? (Fot. Ruben Ulset)

Kiedy więc konwertujemy zdjęcie do postaci czarno-białej za pomocą specjalnych narzędzi programu
graficznego, to jest to dla nas okazja, aby zdecydować, które kolory mają przybrać postać tonów
jaśniejszych, a które ciemniejszych. Kontrast między niebem a chmurami podnosimy przyciemniając

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

7 z 8

2015-08-15 22:50

błękity, twarze sfotografowanych osób wyrównujemy i rozjaśniamy manipulując kolorami
pomarańczowym i czerwonym, natomiast odcień drzew i trawy dopasujemy zielenią. Wszystko to
robimy mając do dyspozycji oryginalne, kolorowe zdjęcie w niezmienionej postaci.

Przede wszystkim jedna uwaga: jeśli chcemy, żeby zdjęcia zarówno w łatwych, jak i w trudnych
warunkach oświetleniowych nam się udały i jeszcze pozwoliły się dobrze skonwertować, to
bezwzględnie powinniśmy fotografować w formacie RAW. Czułość ISO natomiast powinna być na tyle
niska, aby przy pożądanych parametrach ekspozycji uzyskać dobrze naświetlone zdjęcie. Tak więc jeżeli
możemy, to 100-400 ISO, a dopiero jeśli się nie da, to więcej.

Dobrze jest mieć filtry pod ręką, ale nie jest to konieczne

Jeżeli więc filtry barwne nie są już w cyfrowej fotografii czarno-białej potrzebne, to co warto zabrać ze
sobą na wakacje? To, co zawsze (jeśli mamy): filtr polaryzacyjny oraz filtr połówkowy szary. Nie mają
już one wprawdzie w przypadku zdjęć czarno-białych aż tak zasadniczego znaczenia, co w fotografii
kolorowej, ponieważ wiele z efektów ich użycia można uzyskać cyfrowo bez szkody dla końcowego
obrazu (choć nie wszystkie). Jednak ich działanie dla samego zdjęcia jest bardzo pożądane: zawsze
lepiej jest mieć od razu fotografię bliższą pożądanemu wyglądowi końcowemu, niż uzyskiwać ją
sztucznie. Dotyczy to zwłaszcza ujęć przedstawiających w szerokim planie piękno odwiedzanych przez
nas miejsc.

Filtr polaryzacyjny pogłębia kontrast pomiędzy błękitem nieba a ziemią oraz chmurami. W połączeniu z obróbką typową

dla pejzażowych zdjęć czarno-białych daje to bardzo intensywny i miły dla oka efekt końcowy. (Fot. decar66)

Tak więc choć wiele z tego, co uzyskamy w wakacyjnej fotografii czarno-białej dzięki tym filtrom da się
też osiągnąć w programie graficznym, to mając do dyspozycji i filtry i program po prostu zrobimy to
lepiej. A już na pewno łatwiej.

www.swiatobrazu.pl

Wspomnienia z wakacji w odcieniach czerni i bieli – czy i kiedy warto?

http://www.swiatobrazu.pl/wspomnienia-z-wakacji-w-odcieniach-czern...

8 z 8

2015-08-15 22:50