Eliasz Robakiewicz

K. Ajdukiewicz „Czas” Z. Augustynek „Kazimierz Ajdukiewicz o

czasie”

Ajdukiewicz – Czas

1 Cztery znaczenia czasu:

1.1

Chwila, punkt czasowy definiowalna jako klasa abstrakcji od cechy równoczesności

na zbiorze zdarzeń.

1.2

Interwał czasowy – gęsty, ciągły zbiór chwil pomiędzy dwiema chwilami.

1.3

Trwanie jako długość odcinka czasowego.

1.4

Wszechobejmujący okres czasu jako Czas którego częścią są wszystkie określone

jego odcinki.

2 Czy czas ma charakter absolutny ( czy stosunki z punktu 1 są absolutne)? Relatywiści

uważają, że nie można mówić o absolutnych relacjach ruchu, a co za tym idzie następstwa

czasowego.

3 Żeby móc używać jakiegoś terminu trzeba mieć możliwość zweryfikowania empirycznie

czy ten termin można czy też nie, orzec o przedmiocie doświadczenia.

4 Zdaniem relatywistów ruch i spoczynek absolutny to stany o których nie można

zweryfikować empirycznie są więc bez sensu. Nie można też mówić, w związku z tym, o

absolutnej równoczesności.

5 Równoczesność układowa – może być osądzana przez każdego obserwatora będącego w

spoczynku względem układu odniesienia w (1) chwili która jest zrelatywizowana do danego

układu odniesienia (nie absolutnej).

6 (2) (4) Jeśli chwila jest zrelatywizowana to i interwały czasu, a także Czas sam (którego

pojęcie traci trochę sens). (3) Dalej zrelatywizowaniu ulegają też stosunki czasowe takie

równość dwóch odcinków czasu, może być tylko układowa.

7 Newtonowska koncepcja czasu absolutnego jako płynącego bez względu na świat

(materialny) jest z punktu widzenia kryterium z punktu 3 (stosowanego przez relatywistów)

bezsensowna.

8 Relatywistyczna koncepcja czasu zakłada, że chwila czy interwał czasu jest tylko abstrakcją

z stosunków między zdarzeniami, bez nich nie istnieje.

9 Kant – czas i przestrzeń są formami zmysłowości danymi a priori. Bergson – czas nie

dzieli się na chwile które nie trwają (jak punkty na prostej), są one bezruchem który w

rzeczywistości w ogóle nie ma miejsca, tym bardziej nie można z niego skonstruować czasu.

Augustynek – Kazimierz Ajdukiewicz o czasie

1 Czas (Ajdukiewicz) – zbiór wszystkich momentów. Moment to klasa abstrakcji relacji

równoczesności w zbiorze zdarzeń punktowych.

2 Czas jako zbiór momentów, jest uporządkowany relacją wcześniejszości (taka definicja

pojawia się wcześniej u Mehlberga i Reichenbacha).

3 Dwie tezy artykułu „Czas”:

3.1

Czas ma charakter relacyjny (nie istnieje bez zdarzeń).

3.2

Czas ma charakter relatywny (zrelatywizowany do układu odniesienia).

4 Względność czasu nie pociąga jego relacyjności, w mechanice klasycznej także można

przyjąć relacyjność czasu nie przyjmując jego względności (nie wynika logicznie, jest

przyjmowana na podstawie STW).

5 Zdarzenia są punktowe gdyż relacja równoczesności jest równoważnościowa, dlatego też

zdarzenia punktowe mogą zachodzić tylko w jednej chwili.

6 Dwa typy relacji czasowych:

6.1

Relacja wcześniej względnie (układowo) oraz później, równocześnie układowo.

6.2

Relacja wcześniej (W), później absolutnie oraz quasi-równoczesność (nie będąca

relacją równoważnościową, będąca iloczynem równoczesności układowych). Według

STW: W jest iloczynem relacji układowych.

7 Dwie odmienne (od koncepcji Ajdukiewicza) koncepcje czasu:

7.1

Czas względny – to zbiór zdarzeń częściowo uporządkowany przez relacje

wcześniejszości układowej.

7.2

Czas absolutny – to zbiór zdarzeń częściowo uporządkowany przez relacje W.

8 Kauzalna teoria czasu – żeby ją sformułować trzeba się wyzbyć czasowego pojęcia

wcześniejszości układowej od której pochodzą wszystkie inne pojęcia używane w

powyższych definicjach czasu. Zdarzenia są w relacji wcześniejszości gdy mogą wchodzić

w relacje kauzalną lub jeśli zdarzenie jest wcześniejsze to zachodzi powiązanie kazualne

(postulat przyczynowości).

9 Jeśli zdarzenia są genetycznie identyczne (należą do tej samej rzeczy) to zachodzi związek

(równoważnościowy) relacji W i relacji powiązania kauzalnego.