dr hab. Andrzej Chmielecki, prof. UG

ONTOLOGIA

Sylabus

Ontologia bywa określana jako teoria bytu (w odróżnieniu od epistemologii, tj.

teorii poznania). Jest to jednak określenie za mało mówiące, bo teorią bytu jest
również metafizyka, a jak się okaże w toku wykładów, autor odróżnia ontologię od
metafizyki. Ontologia to gałąź dociekań czysto poznawczych, a tym samym
współmiernych z naukami szczegółowymi; natomiast metafizyka to wizja
rzeczywistości alternatywna względem naukowej, różniąca się od naukowej tym, że ze
swej wizji świata nie eliminuje podmiotu.

Niniejszy kurs obejmuje tak właśnie rozumianą ontologię.
Wykłady mieć będą charakter problemowy, a nie historyczny.

W toku wykładów omówione zostaną następujące kręgi problemowe:

1.

Preliminaria warsztatowe (głównie umiejętność konceptualizacji i myślenia
całościowego).

2.

Różne sposoby określania ontologii; ontologia a metafizyka (Arystoteles,
Wolff, Meinong, Hartmann, Ingarden, propozycja autorska); ontologia a
epistemologia (problem „filozofii pierwszej”).

3.

Pojęcie bytu.

4.

Podstawowe kategorie ontologiczne; uniwersalia i transcendentalia.

5.

Problematyka istnienia.

6.

Problematyka arche i physis:

- spór monizmu i pluralizmu o zasadę rzeczywistości, problematyka redukcji.
- spór determinizmu z indeterminizmem o naturę rzeczywistości.

7.

Genetyczne i strukturalne zależności między bytami, problematyka emergencji
i superweniencji.

8.

Ontologia integralna.

Kurs kończy się egzaminem ustnym ze znajomości problematyki wykładów oraz

wybranej pozycji z literatury przedmiotu.

Literatura

1. A.Chmielecki: Rzeczy i wartości (część I), PWN 1999
2. R. Ingarden: Spór o istnienie świata, t1, t.2 czI. PWN 1987
3. N. Hartmann: O podstawach ontologii. Cele i drogi analizy kategorialnej. Comer, 1994
4. N. Hartmann: Nowe drogi ontologii. Wyd. Rolewski, 1998
5. J.Jadacki (red): Co istnieje? Wyd. Petit, 1996
6. M.Łagosz: Brzytwa Ockhama a wykazywanie nieistnienia. UWr, 2002.
7. A. Meinong: O teorii przedmiotu. „Principia”, VIII-IX, 1994
8. L. Nowak: Byt i myśl, t.1. Zysk i S-ka, 1998
9. W. Stróżewski: Istnienie i sens. Znak, 1994

10. W. Stróżewski: Ontologia. Aureus, 2003
11. T. Szubka (red.): Metafizyka w filozofii analitycznej. KUL, 1995