Partie polityczne:
Partia polityczna - dobrowolna organizacja polityczna dążąca do uzyskania i
utrzymania władzy.
Początki powstawania partii to XVII/XVIII w. Tworzą się tzw. koterie
arystokratyczne. W II poł. XVIII w. i I poł. XIX w. tworzą się tzw. partie
klubowe grupujące ludzi o podobnych poglądach. W II poł. XIX w. powstają tzw.
partie masowe - wiąże się to z uporządkowaniem prawa wyborczego.
Obecnie partie dzielą się na różne typy np. przez konflikty (partie dominujące
a podporządkowane), każda partia reprezentuje inną grupę interesów, w XX w.
dochodzą jeszcze konflikty ekologiczne.
Podział programowy: &partie konserwatywne - nie są zbyt silne (dość silna w
W.Brytanii), &partie chrześcijańskie (Chadeckie) - w Polsce -
Chrześcijańskodemokratyczne Stronnictwo Pracy, w Niemczech - CDU i CSU; &p.
liberalne - np. Unia Polityki Realnej Korwina Mikke, FDP - Niemcy; &p.
socjalistyczne i socjaldemokratyczne - silne partie, rządzą w wielkich krajach
(w Niemczech SDP), w Polsce - Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej, Unia
Pracy; &p. komunistyczne - np. Francuska Partia Komunistyczna, Związek
Komunistów Polskich "Ploretariat"; &p. chłopskie - za podstawę programową
przyjmują agraryzm, np. PSL (Polskie Stronnictwo Ludowe); &p. etniczne i
regionalne - powstają w skutek konfliktów narodowościowych, między centrum a
prawicą, np. Partia Basków w Hiszpanii; &p. ekologiczne - domagają się
ograniczenia wzrostu gospodarczego kosztem środowiska naturalnego; &p.
skrajnoprawicowe - nazim, antysemityzm, nacjonalizm , np. Ku Klux Klan, Front
Narodowy we Francji.
Funkcje partii politycznych: formułują pewne programy, które kształtują opinię
publiczną, az drugiej strony są odpowiedzią na pewne oczekiwania społeczeństwa;
organizują życie polityczne; są czynnikiem kontrolnym; wybierają kandydatów na
pewne stanowiska, a w ich interesie leży aby kandydaci byli odpowiedni;
kształtują opinię publiczną, przezentują interesy określonej grupy społecznej.
System polityczny: to partie polityczne, zachodzące między nimi relacje, zasady
i normy regulujące stosunki między partiami.
Funkcje systemu partyjnego: wyłanianie i zmiana ekip rządzących, potwierdzenie
praworządności władzy państwowej, jest płaszczyzną konfrontacji programów
partii politycznych, kształtuje kulturę polityczną.
Systemy partyjne: 1)monopartyjny - 1 partia (państwa totalitarne),
2)dwupartyjny - 2 liczące się partie, wybory wygrywa jedna z nich (W.Brytania,
USA), 3)wielopartyjny - (Włochy, Polska, Belgia, Holandia) 3 lub więcej partii
ma sznasę na zdobycie władzy [niestabilność polityczna]: a)system partii
dominującej - jedna partia dominuje np. Meksyk, b)system kooperacji partii -
np. Szwajcaria, wszystkie partie danego systemu podejmują współpracę, c)system
dwublokowy - np. Francja (blok lewica i prawica), d)system rozbicia partyjnego
- wielopartyjny, brak partii przewodzącej, np. Włochy czy Polska.