HOLANDIA

PAńSTWO W EUROPIE ZACHODNIEJ, NAD MORZEM PóŁNOCNYM

Stolica: Amsterdam (konstytucyjna), Haga (siedziba rządu)
Powierzchnia: 41 526 km

2

Ludność: 15 878 tys. (1999)
Gęstość zaludnienia: 382,4 osoby/km

2

Ustrój: monarchia parlamentarna
Podział administracyjny: 12 prowincji
Język urzędowy: holenderski
Jednostka monetarna: 1 gulden holenderski = 100 centów
Grupy etniczno - rasowe: Holendrzy (95,8%), Turcy (1,2%), Marokańczycy (0,9%),
Niemcy (0,3%), pozostali (1,8%)
Religie: katolicy (36%), protestanci(26%), muzułmanie (3%), bezwyznaniowcy (35%)
Przyrost naturalny: 3,5%o
Przeciętna dł. życia: 77,3 lat (mężczyźni 74,5 lat, kobiety 80,2 lat)
Ludność miejska: 89%
Struktura użytkowania ziemi: grunty orne 21%, plantacje 1% użytki zielone 26%,
lasy 9%, pozostałe 43%
Struktura zatrudnienia: rolnictwo 3,6%, przemysł 22,3%, usługi 74,1%
PNB na 1 mieszk.: 24 760 USD
Zadłużenie:
Święto narodowe: 30 kwietnia (rocznica wstapienia na tron w 1980 r. królowej
Beatrix)

Większość przybywających do Holandii ma pewne wyobrażenie o tym, czego
może w tym kraju oczekiwać i co warto jest tam zobaczyć. Pola żółtych i
czerwonych tulipanów, wiatraki, poldery, wszechobecne rowery (nawet jadący
samochodem często wożą na dachach swych aut ulubione jednoślady), brązowe
coffee-shopy i eleganckie fasady dostatnich domów patrycjuszy sprzed paruset
lat. W Holandii wszechobecna jest woda. Niemal połowa kraju znajduje się poniżej
poziomu morza, zaś Holendrzy prowadzą walkę z wodą, odgradzając swój
niewielki kraj od żywiołu. Holandia jest dynamicznie rozwijającym się,
nowoczesnym krajem, który szanuje swój dorobek i własne tradycje. W
przeciwieństwie do wielu innych nacji europejskich, Holendrzy najczęściej nie są
indywidualistami, chętnie i skutecznie działają w grupach, organizują się w partie,

1

angażują w działalność społeczną. Sam kraj równie chętnie integruje swą
gospodarkę z gospodarkami innych państw regionu.

HISTORIA

Kilkaset lat przed naszą erą ziemie obecnej Holandii zasiedlili Celtowie. Tereny
południowe skolonizowane zostały na początku naszej ery przez Rzymian (m.in.
Nijmegen, Utrecht). Od V w. obszar Holandii znalazł się na pod panowaniem
Franków. Po podziale monarchii Karola Wielkiego w wyniku traktatu w Verdun
(843 r.), Holandia stanowiła część Niemiec. W średniowieczu, podobnie jak wiele
innych krajów europejskich, przechodziła okres rozbicia dzielnicowego. W XV w.
kraj został zjednoczony przez władców burgundzkich. W 1477 r. Niderlandy (z
terenami obecnej Belgii i Luksemburga) znalazły się pod panowaniem
Habsburgów (od 1556 r. hiszpańskiej linii rodu). W XVI w. protestancka ludność
północnych Niderlandów podniosła bunt przeciw Habsburgom, któremu
przewodził Wilhelm I Orański (van Oranje). W 1581 r. w północnej części
Niderlandów proklamowana została niezależna Republika Zjednoczonych
Prowincji Niderlandów (niepodległość uznana została ostatecznie dopiero w 1648
r.). W XVII w. Holandia przeżywała okres prosperity, wzbogacając się na handlu i
wysokowydajnej produkcji. W tym czasie rozpoczęła też ekspansję kolonialną, co
stało się przyczyną konfliktu z Anglią. Został on zakończony, gdy w 1689 r. na
tronie obu państw zasiadł Wilhelm III Orański. Wiek XVIII zaznaczył się
osłabieniem pozycji kraju i zamożności jego obywateli. W 1795 r. Holandia
popadła w zależność od Francji. Od 1795 do 1806 r. terytorium dzisiejszej
Holandii tworzyło Republikę Batawską, w latach 1806-1810 zależne od Francuzów
Królestwo Holandii, następnie kraj został bezpośrednio włączony do Francji. Po
klęsce Napoleona, Holandia tworzyła (w latach 1815-1830) wraz z dzisiejszą
Belgią Królestwo Zjednoczonych Niderlandów (Belgia odłączyła się po powstaniu
w 1830 r., tworząc niezależne królestwo). Od 1815 do 1890 r. Holandia związana
była unią personalną z Luksemburgiem. W czasie I wojny światowej Królestwo
Holandia zachowało neutralność (po wojnie schroniła się tu niemiecka rodzina
cesarska Hohenzollernów). W 1940 r., pomimo deklarowanej neutralności,
Holandia została zaatakowana przez Niemcy hitlerowskie i przez kolejne cztery
lata znajdowała się pod okupacją. Południe kraju zostało wyzwolone w 1944 r.
przez wojska amerykańskie, brytyjskie i polskie. Okupacja północnej części kraju
zakończyła się w ciągu dwóch ostatnich miesięcy wojny. W 1948 r. Holandia
związała się unią celną z Belgią, od 1958 r. - unią gospodarczą z Belgią i
Luksemburgiem w ramach Beneluksu. W 1949 r. przystąpiła do NATO. W latach
1946-1954 Holandia zaangażowana była w wojnę w Indonezji, która doprowadziła
do uzyskania niepodległości przez tę dotychczasową kolonię holenderską.

2

TURYSTYKA

Holandia, leżąca w centrum zachodniej Europy, jest jednym z chętniej
odwiedzanych państw regionu. Najwięcej turystów przybywa z Niemiec, W.
Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Francji. Najczęściej odwiedzane przez turystów
miejsca w kraju to: Amsterdam, Haga, Rotterdam, ale także mniejsze, pełne uroku
i mniej kosmopolityczne miasta, takie jak Haarlem, Leida, Delft, Maastricht czy
Breda. Niektórzy turyści nad hałaśliwe miasta przedkładają wypoczynek w
spokojniejszej, północnej części kraju - na wybrzeżu Fryzji i Wysp Północnych lub
w Scheveningen pod Hagą, uznawanym za najbardziej luksusowe letnisko
nadmorskie kraju. Jednym z magnesów przyciągających turystów do Holandii są
tamtejsze zbiory muzealne. Żaden inny kraj na tak małym terytorium nie
zgromadził tak wielkiej liczby dzieł sztuki najwyższej klasy. Turyści mogą
podziwiać w nich cenne zbiory malarstwa dawnego (w Holandii, w przeciwieństwie
do innych krajów, mecenasem artystów był nie tylko dwór czy kościół, ale także
rady miejskie i patrycjusze, zamawiający obrazy, najczęściej sceny rodzajowe,
zdobiące później ich domy), współczesnego oraz sztuki użytkowej. Atrakcją
turystyczną są również liczne tu plantacje i targi kwiatowe a także przykłady
architektury ludowej (zachowanych jest około 1000 wiatraków). Dużą
popularnością cieszy się zwiedzanie całej Holandii na rowerze, co umożliwia
znakomicie rozwinięta sieć dróg rowerowych. Wielu turystów zagranicznych
chętnie spędza weekendy w Amsterdamie czy innych miastach kraju, natomiast
przyjazdy na dłuższy czas są rzadsze. Sami Holendrzy mogą sobie pozwolić na
eksplorowanie wielu rejonów świata, jednak największa ich liczba wypoczywa
latem w basenie Morza Śródziemnego, a zimą w krajach alpejskich.

GOSPODARKA

•

Produkt krajowy PKB: 397 mld USD

•

Produkt krajowy na 1 mieszk.: 25 200 USD

•

Przyrost PKB: 2,7%

•

Eksport: 150 mld USD (m.in. maszyny i środki transportu, żywność,
produkty chemiczne)

•

Import: 134 mld USD (m.in. ropa naftowa i produkty petrochemiczne, środki
transportu, urządzenia biurowe)

•

Inflacja: 1,9%

3

•

Największe przedsiębiorstwa: Royal Dutch (holendersko-brytyjskie),
Unilever (holendersko-brytyjskie), ING Groep, Aegon, Philips Electronics,
Koninklijke Nederland.

KUCHNIA

Kuchnia holenderska opiera się na dużym spożyciu białka i nie jest zbyt
różnorodna. Jej podstawą jest mięso duszone, steki, kurczaki, ciężkie zupy,
spożywa się także duże ilości ryb (solone śledzie, wędzone węgorze, makrele),
frutti di mare, duże ilości owoców. Jednak Holendrzy chętnie łączą rodzime
potrawy z daniami kuchni obcych - zwłaszcza francuskiej (istnieje wiele lokali
specjalizujących się w tego typu kulinarnych eksperymentach). Znaczną
popularnością cieszy się kuchnia orientalna - szczególnie chińska i indonezyjska
oraz włoska, hiszpańska, grecka i meksykańska. Holendrzy spożywają dużo sera,
a nazwy niektórych miast holenderskich (Gouda, Edam) znane są smakoszom
sera na całym świecie. Do dań różnych kuchni Holendrzy spożywają najchętniej
piwo (najsłynniejsze holenderskie gatunki piwa to: Heineken, Grolsch, Amstel,
Leeuw, Brand lub Bavaria, Gulpen, De Ridder). Wśród mocniejszych trunków
królują liczne likiery (Advocaat, Curacao) i jałowcówka (Jenever). W Holandii pije
się duże ilości mocnej kawy, zwykle bez mleka, dużą popularnością cieszy się też
herbata oraz gorąca czekolada. Wśród ciast holenderskich najpopularniejszy jest
appelbak (z jabłek i cynamonu).

NIEZBĘDNE INFORMACJE

Ambasada Holandii w Polsce: Warszawa, ul. Chocimska 6.
Ambasada Polski w Holandii: Haga, Alexanderstraat 25.

Z Polski bezpośrednio można dostać się samolotem do Amsterdamu, zaś
pociągiem, jadącym do Hoek van Holland m.in. do Rotterdamu. Jadąc do
któregokolwiek z dużych miast warto skorzystać z usług linii autobusowych.
Wymiana waluty w Holandii możliwa jest w bankach (zwykle między 9.00 a 16.00,
większe otwarte są dodatkowo od 19.00 do 21.00), na dworcach i w sieci
kantorów (Grenswisselkantoren - niektóre czynne są całą dobę). Sklepy otwarte
są najczęściej od 9.00 do 17.30-18.00, domy towarowe do 20.00. Automaty
telefoniczne przyjmują monety 25-centowe, 1f (gulden) i 2,5 f. Karta magnetyczna
za 5 f umożliwia przeprowadzenie 20 rozmów lokalnych. Numer kierunkowy
Holandii: 00 31, numer kierunkowy do Polski: 09 48.

Podróżowanie samochodem po Holandii nie jest skomplikowane, sieć dróg jest
dobrze rozwinięta, są one dobrze oznaczone, a pobocza, w przeciwieństwie do
większości państw, wolne od reklam. W Holandii korzystać można także z bardzo
dobrze rozwiniętej sieci dróg rowerowych, zaś rowery można wypożyczyć np. w
sklepach z rowerami lub na stacjach kolejowych.

4

Język niderlandzki należy do grupy języków germańskich. Jest on używany także
przez flamandzką ludność Belgii. Poza krajami anglojęzycznymi, Holandia jest być
może najlepszym miejscem w Europie do sprawdzenia swej znajomości
angielskiego. Językiem tym posługuje się większość mieszkańców tego kraju.
Przydatna jest także znajomość niemieckiego i francuskiego.

PODSTAWOWE ZWROTY JĘZYKA NIDERLANDZKIEGO

•

Dzień dobry (rano / w ciągu dnia / wieczorem) - Goedemorgen /
Goedemiddag / Goedenavond (wym. chude'morche / chude'mydach /
chuden'awent)

•

Do widzenia - Tot ziens (tot s-ins)

•

Proszę - Alstublieft (alstü:blift)

•

Przepraszam: Neem me niet kwalijk (nejm me nit 'kwa:lek)

•

Dziękuję - Dank (dank)

•

Ile to kosztuje? - Hoevel kost dit? (huwejl 'kost dyt)

•

Gdzie jest...? - Waar is...? (wa:r ys)

•

Tak - Ja (ja:)

•

Nie - Nee (nej)

•

Nie rozumiem - Ik begrijp het niet (yk be'chreyp et nit)

MIASTA

AMSTERDAM

Konstytucyjna stolica Holandii (1100 tys. mieszk.) i port połączony kanałem z
Morzem Północnym. Miasto łączące cechy nowoczesnej metropolii z przytulną
prowincjonalnością. Amsterdam, poprzecinany licznymi kanałami, jest siedzibą
wielu koncernów, miastem pełnym muzeów, galerii, instytucji muzycznych,

5

najlepszych w Europie coffee-shopów, słynącym z tolerancji i otwartości, miastem
które najłatwiej przemierzać pieszo, lub - jak tysiące mieszkańców miasta - na
rowerze. Amsterdam uzyskał prawa miejskie w 1300 r., później stał się członkiem
związku hanzeatyckiego. W kolejnych stuleciach wyrósł, dzięki handlowi
dalekomorskiemu, na jedno z największych i najzamożniejszych miast Europy. W
okresie napoleońskim miasto było stolicą Republiki Batawskiej, następnie
Królestwa Holandii. Centrum Amsterdamu zachowało średniowieczny układ
urbanistyczny. Na środku Placu Dam stoi Pomnik Narodowy, upamiętniający
holenderskie ofiary wojny. Znajduje się tam również Pałac Królewski, zbudowany
w 1655 r. jako ratusz miejski. Obok niego wznosi się gotycki Kościół Nowy
(Nieuwe Kerk) z XV w., który poza funkcjami sakralnymi spełnia też funkcje galerii
i sali koncertowej. Przy Placu Dam oglądać można Schierstoren (Wieżę
Płaczących) z 1487 r., używaną niegdyś jako miejsce pożegnań marynarzy z ich
rodzinami. Niedaleko Placu znajduje się dzielnica Czerwonych Latarni, pełna sex-
shopów i kin porno. W takim otoczeniu stoi pochodzący z XIV w. Stary Kościół
(Oude Kerk). Okolice Nowego Rynku (Nieuwmarkt) tworzą centrum niewielkiej
chińskiej dzielnicy. Na środku Rynku znajduje się budynek Wagi (Waag), niegdyś
(do XVII w.) część miejskich fortyfikacji (Brama św. Antoniego). Nieopodal
znajduje się monumentalna siedziba Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
z 1606 r. Najcenniejszym zabytkiem pełnej księgarń i barów dzielnicy Spui (na
południe od Placu Dam) jest Begijnhof - niewielki dziedziniec z typową
holenderską zabudową z XV-XVII w. Westerkerk (Kościół Zachodni) z I poł. XVII
w. szczyci się najwyższą (85 m) wieżą w mieście. W kościele znajduje się
nagrobek najwybitniejszego malarza Amsterdamu - Rembrandta van Rijn.
Portugalska synagoga z XVII w. jest najpiękniejszym zabytkiem żydowskiej
dzielnicy (Jodenhoek). Na Huidenstraat podziwiać można dostojne i bogato
zdobione XVII-wieczne domy amsterdamskich patrycjuszy. Jedną z największych
atrakcji Amsterdamu są jego muzea. Rijksmuseum prezentuje najcenniejszy na
świecie zbiór malarstwa holenderskiego do XIX w. (np. prace Rembrandta,
Vermeera, Halsa, Steena, Ruysdaela), a także kolekcje sztuki flamandzkiej,
włoskiej i hiszpańskiej, średniowiecznej i renesansowej sztuki użytkowej,
porcelany z Delft, modele statków, dział poświęcony historii Holandii i inne.
Muzeum Van Gogha zgromadziło 200 obrazów i 500 rysunków tego
holenderskiego postimpresjonisty z różnych okresów jego twórczości, a także
kilkadziesiąt prac innych twórców epoki. Stedelijk Museum jest uznawane za
najlepsze muzeum sztuki współczesnej w mieście. Kolekcja zawiera m.in. prace
Cezanne'a, Chagalla, Kandinsky'ego i Mondriana. Całkiem współczesne prace
artystów amsterdamskich oglądać można w Muzeum Fodora. Museum Het
Rembrandthuis, w domu Rembrandta prezentuje grafiki i rysunki artysty a także
daje pewne pojęcie o XVII-wiecznym Amsterdamie. Muzeum Anny Frank, którego
powstanie zainspirowało odnalezienie pamiętnika młodej Żydówki, ukrywającej się
przez 2 lata w czasie okupacji hitlerowskiej. Kolejne, Żydowskie Muzeum
Historycznej, jest hołdem złożonym prawie 100 tys. Żydów amsterdamskich, z
których ocalało tylko niewielu. Bogatą historię miasta przybliża Muzeum Historii
Amsterdamu, zaś Muzeum Morskie dokumentuje morską przeszłość Holandii.
Zwiedzić można słynny amsterdamski browar Heinekena. Warto wybrać się na
przejażdżkę po kanałach Amsterdamu jednym z tramwajów wodnych, odwiedzić
oddalony nieco od śródmieścia Ogród Botaniczny, liczne targi staroci czy targi
kwiatowe, a także spędzić wieczór na przedstawieniu operowym w Muziektheater
lub na koncercie muzyki współczesnej lub jazzowej w jednej z licznych sal
koncertowych.

6

EINDHOVEN

Miasto w południowo-wschodniej Holandii nad rzeką Dommel, w prowincji
Brabancja (382 tys. mieszk.). Eindhoven jest najmłodszym z dużych miast swego
kraju. Do końca XIX w. był liczącym parę tysięcy mieszkańców cichym,
prowincjonalnym miasteczkiem. Kariera Eindhoven rozpoczęła się wraz z
założeniem w 1891 r. koncernu elektronicznego Philipsa, dziś jednej z bardziej
znanych wizytówek gospodarki holenderskiej. Firma na tyle zdominowała miasto i
toczące się w nim życie, że jej nazwa i logo pojawiają się w mieście dosłownie
wszędzie. Najbardziej interesującym obiektem w mieście jest wystawa "Evoluon"
w budynku przypominającym latający talerz. Wystawa, ufundowana przez Philipsa
w 75-lecie istnienia firmy, prezentuje wpływ techniki na życie człowieka. Powodem
do odwiedzenia miasta może być także np. mecz tamtejszej drużyny PSV
Eindhoven rozgrywany (oczywiście) na Philips Stadion, lub wizyta w Stedelijk van
Abbe Museum, prezentującym prace m.in. Picassa, Braque'a Chagalla i
Kandinsky'ego.

HAGA (DEN HAAG/ 'S-GRAVENHAGE

Miasto w prowincji Holandia Północna, położone nad Morzem Północnym (695
tys. mieszk.). Tu znajduje się od XIX w. siedziba rządu, dworu królewskiego,
siedziba Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (w Pałacu Pokoju) oraz
przedstawicielstwa obcych państw. W średniowieczu istniała tu osada, od XVI w.
miasto jest siedzibą Stanów Generalnych. Dziś Haga emanuje spokojem i
dobrobytem. W centrum starego miasta znajduje się Binnenhof - siedziba
parlamentu holenderskiego. Nieopodal podziwiać można najpiękniejszy z
kościołów Hagi - St Jacobskerk, zwany Grote Kerk z cennym renesansowym i
barokowym wyposażeniem oraz wysoką wieżą. Palais Noordeine z XVI w. jest
jedną z siedzib królewskich. Na Lange Voorhout znajduje się wiele imponujących
pałaców (niektóre z nich mieszczą obecnie ambasady obcych państw). W XVII-
wiecznym pałacu znajduje się Mauritshuis - Królewska Galeria Malarstwa, ze
zbiorami uznawanymi za jedne z najcenniejszych w Europie (w kolekcji dzieła
m.in. Rembrandta, Rubensa, Memlinga, van der Weydena, Holbeina, van Dycka,
Halsa). Galeria Księcia Wilhelma V, utrzymana w konwencji XVIII-wiecznego
"gabinetu" (galerii sztuki), wystawia prace Rembrandta, Jordaensa i Pottera.
Muzeum Municypalne prezentuje m.in. interesujący dział instrumentów
muzycznych, ceramiki arabskiej i malarstwa, z największą w świecie kolekcją prac
Pieta Mondriana. Na północ od centrum Hagi znajduje się muzeum Madurodam,
prezentujące holenderskie miasteczko w skali 1:25.

MAASTRICHT

7

Miasto na południu Holandii, położone nad Mozą, stolica prowincji Limburgia (118
tys. mieszk.). Początki miasta wiążą się z obecnością Rzymian, którzy założyli na
tym terenie osiedle Mosae Traiectum. W czasach Karola Wielkiego Maastricht
było już ważnym ośrodkiem państwa Franków. Dziś jest ważnym ośrodkiem
przemysłowym i akademickim, miastem kosmopolitycznym, gdzie poza językiem
niderlandzkim w powszechnym użyciu jest też niemiecki i francuski. W lutym 1993
r. w Maastricht miał miejsce szczyt EWG, na którym podjęto decyzję o
przekształceniu tej organizacji w Unię Europejską. W centrum miasta znajduje się
Markt - miejsce, gdzie do dziś odbywają się targi. Na środku rynku wznosi się
XVII-wieczny ratusz (Stadhuis). Na innym placu miasta - obszernym Vrijthof
znajdują się dwa kościoły: wzniesiony około 950 r. kościół św. Serwacego (St.
Servaas), z relikwiami świętego patrona oraz kościół św. Jana (St. Jaanskerk)
pochodzący z XV w. Obok kościoła znajduje się XVI-wieczna pamiątka obcej
okupacji miasta - Dom Rządu Hiszpańskiego z renesansową attyką (obecnie
muzeum). Bazylika NMP (Onze Lieve Vrouwe Basiliek) licząca 1000 lat
zbudowana została jako budowla obronna. Głównym muzeum miasta jest
Bonnefantenmuseum, które prezentuje pamiątki po rzymskiej obecności nad
Mozą oraz kolekcję malarstwa włoskiego i niderlandzkiego (m.in. prace
Breughelów i Rubensa).

ROTTERDAM

Miasto w prowincji Holandia Południowa (1074 tys. mieszk.), przy ujściu Renu do
Morza Północnego. Wielki ośrodek przemysłowy i drugi morski port świata
(przeładunek 310 mln ton), wielki port śródlądowy i pasażerski. Prawa miejskie od
1299 r., od XIV w. ważny port. W XIX w. port w Rotterdamie stracił na znaczeniu
w związku z powstaniem Zagłębia Ruhry, jednak po przekopaniu nowego kanału
do żeglugi (1866-1872) nastąpił ponowny rozwój miasta i portu. W czasie II wojny
światowej zarówno miasto jak i port zostały całkowicie zniszczone. Europort,
którego budowę zakończono w 1968 r., stał się wkrótce największym portem
kontynentu. Odbudowane miasto jest przykładem nowoczesnej architektury epoki
betonu i szkła. Niewiele jest w Rotterdamie pozostałości historycznej zabudowy
(np. zrekonstruowany XV-wieczny kościół św. Wawrzyńca - St Laurentskerk),
podziwiać można natomiast interesujące muzea. Muzeum Boymans-Van
Beuningen - prezentujące dzieła malarstwa zachodnioeuropejskiego od XIV w. do
współczesności. Można oglądać tu obrazy Memlinga, Boscha, Breughela, Dürera,
Rembrandta, Cezanne'a, Magritte'a, Dalego. Prins Hendrick Martime Museum na
otwartym powietrzu dowodzi silnych związków Holendrów z morzem.
Schielandshuis Museum, mieszczące się w XVII-wiecznej kamienicy prezentuje
eksponaty dokumentujące historię miasta.

LINKI:

polen.startkabel.nl - INFORMACJE O POLSCE I HOLANDII

8

HOLANDIA

9