Mechanik_precyz_731[03]_Z2.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Regina Mroczek

Wykonywanie

napraw

regulacji

mechanizmów

precyzyjnych731[03].Z2.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstepne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.2. Ocena jakości napraw mechanizmów precyzyjnych i dokumentacja serwisowa 13

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy i regulacja

mechanizmów precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez usunięcie uszkodzenia

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez regenerację lub dorobienie części 18

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny.

W poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne - wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

– cele kształcenia - wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy

z poradnikiem,

– przykładowe scenariusze zajęć,
– przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-

uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

– ewaluację osiągnięć ucznia - przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
– wykaz literatury, z jakiej mogą korzystać uczniowie podczas nauki.

W poradniku dla ucznia zostały omówione zagadnienia w sposób bardzo ogólny.

Przedstawiono  treści,  opisano  umiejętności,  które  uczeń  powinien  sobie  przyswoić.  By  uczeń
mógł  w pełni  zrozumieć i przyswoić materiał nauczania, niezbędna jest jego praca z literaturą.
Nauczyciel  powinien  być  przewodnikiem  dla  ucznia,  wskazując  mu  materiały  i źródła,
z których  może  uzyskać  najświeższe  informacje  dotyczące  zagadnień,  które  obejmuje  ta
jednostka modułowa.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem metod nauczania – uczenia się:
–  samokształcenia kierowanego,
–  ćwiczeń,
–  metody projektów,
–  tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane począwszy od pracy

jednolitej po pracę grupową jednolitą i zróżnicowaną, aż po indywidualną pracę ucznia.

Zaleca się również podanie wymagań edukacyjnych w takiej formie, aby łatwo było

zidentyfikować cele z poszczególnymi tematami. W poradniku podano dwa przykładowe
scenariusze zajęć. W pierwszym metodą wiodąca jest ćwiczenie przedmiotowe, w drugim
pokaz.

Pomocne mogą się okazać zamieszczone w końcu każdego podrozdziału w poradniku dla

ucznia pytania sprawdzające, które uczeń może wykorzystywać w dwojaki sposób,
a mianowicie:
– zapoznać się z pytaniami przed rozpoczęciem pracy z materiałem określonym

w podrozdziale; uczeń zapozna się w tym momencie z wymaganiami i dążyć będzie do
osiągnięcia celu, jakim jest odpowiedź na pytania,

– zapoznać się z zawartymi pytaniami po zakończeniu pracy z danym podrozdziałem;

pytania te stanowić będą kontrolę stanu gotowości przejścia do wykonywania ćwiczeń.

W każdej z podanych metod prowadzenia zajęć istotną rolę odgrywają ćwiczenia, które

mają za zadanie:
–  uzupełnienie informacji o podzespołach elektrycznych i elektronicznych,
–  utrwalenie wiadomości o poznanych elementach,
–  prezentację przykładowych zastosowań danych elementów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W ćwiczeniach realizowanych w formie zadań praktycznych założono, że w trakcie

realizacji ich uczeń powinien:
– zaplanować proces rozwiązania zadania,
– narysować szkic, rysunek techniczny detalu przedstawionego w opisie zadania, posiłkując

się literaturą przedstawioną w wykazie,

–  dobrać materiały, osprzęt i narzędzia do wykonania montażu,
–  wykonać zadanie,
–  dokonać prezentacji.

Wskazane jest przeprowadzanie instruktaży przed każdymi zajęciami oraz przed

wykonywaniem ćwiczeń. Zaleca się również, by nakłaniać uczniów do korzystania z pomocy
koleżeńskiej.

Zaleca się dobór dla uczniów takich ćwiczeń, które rozwijać będą te umiejętności,

których nabycie nastręcza uczniom najwięcej problemów.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń przystępuje do sprawdzenia poziomu

swoich  postępów,  odpowiadając  na  pytania zawarte  w podrozdziale  „Sprawdzian  postępów”.
Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:
–  przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi.
–  zakreślić odpowiedź, wstawiając X w odpowiednim polu.

Zestawy stanowią propozycję narzędzi pomiaru dydaktycznego, z których można

skorzystać w celu przeprowadzenia badań lub w celu opracowania innych narzędzi. Wybór
należy do nauczyciela.

Wskazówki do realizacji

W trakcie zajęć należy zwrócić uwagę na konieczność wykorzystania elementów

mechanicznych w budowie urządzeń elektrycznych, podkreślić różnorodność stosowanych
elementów oraz wskazać ich przeznaczenie.

Istotnym elementem jest wyrobienie świadomości, że jakość montażu elementów

mechanicznych ma istotne znaczenie dla poziomu bezpieczeństwa oraz żywotności
urządzenia.

Miłej pracy dydaktycznej z uczniami z zastosowaniem opracowanych materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[03].Z2

Eksploatacja maszyn, urządzeń

i przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.01

Organizowanie stanowiska pracy

731[03].Z2.02

Obsługiwanie maszyn i urządzeń

precyzyjnych

731[03].Z2.03

Diagnozowanie przyczyn

nieprawidłowej pracy maszyn i

urządzeń precyzyjnych

731[03].Z2.04

Wykonywanie napraw i regulacji

mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z2.05

Wykonywanie napraw i regulacji

maszyn precyzyjnych

731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji

przyrządów pomiarowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2.WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

określać zadanie diagnostyki technicznej,

–

rozróżniać parametry i symptomy diagnostyczne,

–

charakteryzować metody badań diagnostycznych maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

określać czynności w procesie diagnozowania,

–

dobierać narzędzia, przyrządy i urządzenia do badań diagnostycznych maszyn i urządzeń
precyzyjnych,

–

identyfikować uszkodzenia oraz wady maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

stosować przepisy bhp w czasie badań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska naturalnego podczas wykonywania prac
związanych z naprawą,

–

scharakteryzować sposoby naprawy mechanizmów precyzyjnych,

–

rozróżnić etapy procesu naprawczego mechanizmów precyzyjnych,

–

rozróżnić narzędzia i przyrządy do wykonania naprawy i regulacji,

–

dobrać narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonywania naprawy zdiagnozowanego
uszkodzenia mechanizmu precyzyjnego

–

wykonać demontaż mechanizmu w zakresie niezbędnym do wykonania naprawy
zdiagnozowanego uszkodzenia,

–

wykonać naprawę przez dorobienie uszkodzonego elementu mechanizmu precyzyjnego,

–

wykonać naprawę przez usunięcie uszkodzenia elementu mechanizmu precyzyjnego,

–

wykonać naprawę przez wymianę części mechanizmu precyzyjnego,

–

wykonać montaż mechanizmu precyzyjnego po naprawie,

–

dobrać sposób konserwacji mechanizmów precyzyjnych,

–

wykonać konserwację mechanizmu precyzyjnego,

–

sprawdzić jakość naprawy mechanizmu precyzyjnego,

–

wskazać sposób magazynowania mechanizmu precyzyjnego po naprawie,

–

posłużyć się dokumentacją serwisową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1.

Osoba prowadząca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03].
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2.
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z2.04.

Temat: Procedura napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

Cel główny: opanowanie procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

wymienić etapy procedury napraw mechanizmów precyzyjnych,

–

opracować procedurę napraw z gotowych nieuporządkowanych etapów,

–

uzasadnić, jakie znaczenie ma zachowanie kolejności czynności w procedurze, napraw
i regulacji mechanizmów precyzyjnych dla skuteczności tych napraw.

Metody nauczania–uczenia się:
–

praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć: 135 minut

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje

czynności

organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna

– podaje temat, cele

zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu,

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,
rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem,

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania i dokonanie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na
pytania sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla
ucznia,

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– poradnik dla

ucznia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

– odnosi się do

efektów swojej
pracy,

2. Praca nad
ćwiczeniem 1.

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1
z poradnika dla
ucznia,

– dzieli na trzyosobowe

grupy, wyjaśnia
wątpliwości, rozdaje
materiały,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje.

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i dyskutuje nad
nimi,

– poradnik dla

ucznia,

– przygotowane

źródła
informacji,

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzianu postępów

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: zbierz
argumenty na rzecz
przestrzegania
procedury napraw i
regulacji w zeszycie,

– podaje temat oraz

zakres zajęć
następnych,

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć następnych,

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca: .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny731[03].
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych731[03].Z2.
Jednostka modułowa: Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

731[03].Z2.04.

Temat: Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części

Cel ogólny: kształtowanie umiejętność wykonania naprawy przez wymianę części,

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:
–

wyjaśnić, na czym polega naprawa przez wymianę części,

–

wskazać, w jakich sytuacjach naprawia się mechanizm precyzyjny przez wymianę części,

–

wymienić, które etapy procedury obowiązują przy naprawie przez wymianę części,

–

określić, jakich zasad należy przestrzegać przy naprawie przez wymianę części,

–

naprawić mechanizmy przez wymianę części zgodnie z procedurą napraw,

–

wykonać konserwację przy wymianie części,

–

oceniać jakość naprawy przez wymianę części,

–

przygotować mechanizm po naprawie do odbioru lub magazynowania,

–

skorzystać z dokumentacji techniczno-ruchowej,

–

zastosować zasady i środki bhp przy naprawie mechanizmów przez wymianę części.

Metody nauczania–uczenia się:
–

praca z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm, instrukcji,
poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas trwania zajęć :180-270 minut

Przebieg zajęć:
1. Instruktaż wstępny:

–  sprawdzenie obecności,
–  przeprowadzenie pogadanki na temat bezpieczeństwa i higieny,
–  przedstawienie przebiegu zajęć,
–  podanie tematu zajęć i jego celów,
–  podanie kryteriów oceniania.

2. Instruktaż bieżący:

–

praca ucznia z poradnikiem,

–

nadzorowanie pracy uczniów z poradnikiem,

–

sprawdzenie odpowiedzi na pytania sprawdzające,

–

wykonanie ćwiczenia 1 z części 4.4.1 poradnika dla ucznia,

–

udzielenie dodatkowych wyjaśnień i wydanie poleceń,

–

sprawdzenie, czy uczniowie wykonali polecenia a w szczególności z zakresu
stosowania zasad bhp,

–

wykonanie zadań ćwiczenia dla innych części mechanizmów precyzyjnych
wskazanych przez nauczyciela,

–

prezentuje wyniki zrealizowanego zadania, omawia jego efekty,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

omawia rezultaty i jakość wykonanej naprawy,

–

przeprowadzenie dyskusji nad powstałymi problemami podczas realizacji
zadania,

–

omówienie przebiegu ćwiczenia i wskazanie jak uniknąć błędów.

3.Instruktaż końcowy:

–

wykonanie sprawdzianu postępów,

–

podsumowanie zajęć,

–

wskazać na najlepszy zespół realizujący zadanie,

–

omówienie ćwiczenia zrealizowanego przez wszystkie zespoły,

–

zwrócenie uwagi na popełnione błędy,

–

wystawienie ocen,

–

uporządkowanie stanowisk naprawczych,

–

podanie tematu i zakresu następnych zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Procedura napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Mając podane etapy procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych określ

prawidłową kolejność czynności.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie pracowni do pracy z różnymi źródłami

informacji i z możliwością powieszenia plakatów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z rozsypanki etapów procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych ułożyć

prawidłową kolejność tych czynności,

2) porównać swoją propozycję z procedurą przygotowaną przez nauczyciela,
3) przedyskutować z resztą grupy i nauczycielem różnice,
4) ocenić znaczenie kolejności etapów dla skuteczności napraw i regulacji mechanizmów

precyzyjnych,

5) wykonać zadanie w zespole trzyosobowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

rozsypanka z etapami procedury napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych,

–

arkusze papieru formatu A0,

–

flamastry,

–

środek do mocowania plakatów na tablicy,

–

długopis,

–

literatura i inne źródła informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Ocena

jakości

napraw

mechanizmów

precyzyjnych

i dokumentacja serwisowa

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny jakości naprawy mechanizmu według kryteriów przygotowanych przez

nauczyciela. Dokonaj stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej naprawionego
mechanizmu. Ćwiczenie powtórz dla różnych mechanizmów i sposobów naprawy. Zachowaj
przepisy bhp.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie różnych naprawionych mechanizmów,

a kryteriów  oceny  ich  jakości  -  na  piśmie.  Niezbędna  będzie  także  dokumentacja  serwisowa.
Ćwiczenie  wymaga  dużej  samodzielności  ucznia,  ale  ważne  jest  także,  by  mógł  skorzystać
z rad  nauczyciela.  Jednak  rady  i  pomoc  nie  mogą  być  wyręczaniem  uczniów.  Przed
przystąpieniem  uczniów  do  pracy  należy  przedyskutować  z  nimi  konieczność  przestrzegania
przepisów bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ocenić jakość naprawy mechanizmu według kryteriów przygotowanych przez

nauczyciela,

2)  dokonać stosownych wpisów do dokumentacji serwisowej naprawionego mechanizmu,
3)  ćwiczenie powtórzyć dla różnych mechanizmów i sposobów naprawy,
4)  porównać swoją ocenę z oceną kolegów i nauczyciela,
5)  zachować przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

długopis,

–

opis kryteriów jakości ocenianych mechanizmów,

–

mechanizmy do oceny jakości naprawy,

–

dokumentacja serwisowa mechanizmu,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Narzędzia i przyrządy oraz zakres demontażu do naprawy

i regulacja mechanizmów precyzyjnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z pomocą tekstu przewodniego dobierz i przygotuj narzędzia i przyrządy do

przeprowadzenia naprawy. Przeanalizuj najpierw budowę i zasadę działania narzędzi
i przyrządów. Skorzystaj z rad i doświadczenia nauczyciela. Zachowaj przepisy bhp.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się dobierania i przygotowania do pracy narzędzi

i przyrządów  służących do przeprowadzenia naprawy. Należy zatem przygotować stanowisko
naprawcze  wyposażone  w  odpowiednie  narzędzia  i  przyrządy,  w  tym  przyrządy  pomiarowe.
Niezbędna  będzie  dokumentacja  techniczno-ruchowa  tych  narzędzi  i  przyrządów.  Do
realizacji zajęć należy przygotować tekst przewodni, który pomoże uczniowi w pracy nad tym
zadaniem. Tekst  powinien  zawierać  opisy sytuacji naprawczych (można  wykorzystać  studium
przypadku).  Tekst  ten  można  wykorzystać  także  w  następnym  ćwiczeniu,  wówczas  należy
przewidzieć to w tekście przewodnim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować budowę i zasadę działania narzędzi i przyrządów,
2) z pomocą tekstu przewodniego dobrać i przygotować narzędzia i przyrządy do

przeprowadzenia naprawy,

3)  skonsultować wykonanie ćwiczenia z nauczycielem,
4)  dokonać oceny przeprowadzonej naprawy,
5)  zachować przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia

Środki dydaktyczne:

–

narzędzia i przyrządy do naprawy i regulacji mechanizmów precyzyjnych,

–

tekst przewodni przygotowany przez nauczyciela,

–

dokumentacja techniczna,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

Ćwiczenie 2

Na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określ

zakres demontażu i zaproponuj odpowiednią konserwację. Zastanów się nad przyczynami
ewentualnych błędów i zaplanuj ich uniknięcie. Opisz zasady i środki bhp niezbędne przy
demontażu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się określania zakresu demontażu niezbędnego do

przeprowadzenia  naprawy  i  rodzaju  konserwacji  jej  towarzyszącej.  Należy  zatem
przygotować  odpowiednie  opisy  sytuacji  naprawczych  –  na  przykład  tekst  przewodni
zawierający  między  innymi  studium  przypadków  (można  wykorzystać  tekst  przewodni
z poprzedniego  ćwiczenia).  Należy  także  przygotować  opisy  zakresów  demontażu
i konserwacji  dla  poszczególnych  przypadków,  by  uczeń  mógł  porównać  swoje  propozycje
z prawidłowymi  i  mógł  dyskutować  błędy.  Opisy  te  uczeń  otrzymuje  dopiero  po  wykonaniu
zadania samodzielnie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) na podstawie opisów przykładowych napraw przygotowanych przez nauczyciela określić

zakres demontażu,

2)  zaproponować odpowiednią konserwację,
3)  zadanie wykonać w zeszycie,
4)  porównać swoje propozycje z rozwiązaniami nauczyciela,
5)  wskazać przyczyny ewentualnych błędów,
6)  zaplanować ich uniknięcie w postaci wskazówek,
7)  opisać zasady i środki bhp niezbędne przy demontażu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

opisy napraw przygotowane przez nauczyciela,

–

opisy zakresu demontażu i konserwacji do opisanych napraw, przygotowane przez
nauczyciela (uczeń otrzyma po wykonaniu zadania samodzielnie),

–

dokumentacja techniczna,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez wymianę części

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez wymianę części. Dokonaj naprawy

postępując zgodnie z procedurą napraw. Uzasadnij, dlaczego tak właśnie powinien być
naprawiony mechanizm.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw z wykorzystaniem

wymiany  części,  przechodząc  przez  całą  procedurę  napraw.  Należy  zatem  przygotować
odpowiednie  mechanizmy  z  uszkodzeniami  wymagającymi  wymiany  części  (mechanizmy
przygotowane  do  naprawy  powinny  być  różnego  rodzaju,  by  uczeń  miał  do  czynienia
z różnymi  sytuacjami  i przypadkami  naprawczymi).  Uczeń  powinien  uzasadnić  za  każdym
razem,  dlaczego  wybrał  taki  sposób  naprawy.  Podobnie  powinien  uzasadnić  inne  czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować procedurę napraw i dokumentację techniczną mechanizmu,
2)  naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez wymianę części,
3)  uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
4)  przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
5)  skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
6)  powtórzyć  ćwiczenie  dla  różnych  mechanizmów,  za  każdym  razem  zachować  zasady

i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

niesprawne mechanizmy,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

części zamienne,

–

dokumentacja techniczno-ruchowa urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez usunięcie

uszkodzenia

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez usunięcie uszkodzenia. Dokonaj

naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw.

Wskazówki do realizacji
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez usunięcie

uszkodzenia,  przechodząc  przez  całą  procedurę  napraw.  Należy  zatem  przygotować
odpowiednie  mechanizmy  z  uszkodzeniami  naprawianymi  przez  ich  usuniecie  (mechanizmy
przygotowane  do  naprawy  powinny  być  różnego  rodzaju,  by  uczeń  miał  do  czynienia
z różnymi  sytuacjami  i przypadkami  naprawczymi).  Uczeń  powinien  uzasadnić  za  każdym
razem,  dlaczego  wybrał  taki  sposób  naprawy.  Podobnie  powinien  uzasadnić  inne  czynności
towarzyszące naprawie. Niezbędna będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować procedurę napraw,
2)  przeanalizować dokumentację techniczno – ruchową,
3)  naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez usunięcie uszkodzenia,
4)  uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
5)  przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
6)  skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
7)  powtórzyć  ćwiczenie  dla  różnych  mechanizmów,  za  każdym  razem  zachować  zasady

i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

niesprawne mechanizmy,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

dokumentacja techniczna urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Naprawa mechanizmów precyzyjnych przez regenerację

lub dorobienie części

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napraw niesprawny mechanizm precyzyjny przez regenerację lub dorobienie części.

Dokonaj naprawy postępując zgodnie z procedurą napraw.

Wskazówki do realizacji:
W ćwiczeniu tym uczeń ma nauczyć się wykonywania napraw przez regenerację lub

dorobienie  części,  przechodząc  przez  całą  procedurę  napraw.  Należy  zatem  przygotować
odpowiednie  mechanizmy  z  uszkodzeniami  naprawianymi  przez  regenerację  lub  dorobienie
części  (mechanizmy  przygotowane  do  naprawy  powinny  być  różnego  rodzaju,  by  uczeń  miał
do  czynienia  z  różnymi  sytuacjami  i przypadkami  naprawczymi  –  różne  części  do  dorobienia
lub  regeneracji).  Uczeń  powinien  uzasadnić  za  każdym  razem,  dlaczego  wybrał  taki  sposób
naprawy.  Podobnie  powinien  uzasadnić  inne  czynności  towarzyszące  naprawie.  Niezbędna
będzie dokumentacja techniczna mechanizmów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować procedurę napraw,
2)  przeanalizować dokumentację techniczno – ruchową,
3)  naprawić niesprawny mechanizm precyzyjny przez regenerację lub dorobienie części,
4)  uzasadnić, dlaczego tak właśnie powinien być naprawiony mechanizm,
5)  przygotować naprawioną część do odbioru lub magazynowania,
6)  skonsultować naprawę i przygotowanie do magazynowania z nauczycielem,
7)  powtórzyć  ćwiczenie  dla  różnych  mechanizmów,  za  każdym  razem  zachować  zasady

i przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

niesprawne mechanizmy,

–

stanowisko naprawcze wyposażone w niezbędne narzędzia i przyrządy,

–

inne stanowiska niezbędne do wykonania regeneracji i dorobienia części,

–

dokumentacja techniczna urządzeń zawierających mechanizm precyzyjny,

–

literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie napraw
i regulacji mechanizmów precyzyjnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1,2,3,5,9,10,11,13,14,16,17,19,20 są z poziomu podstawowego,

–

zadania 4,6,7,8,12,15,18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań:

–

dopuszczający - za uzyskanie 9÷10 punktów,

–

dostateczny

- za uzyskanie 11÷13 punktów,

–

dobry

- za uzyskanie 14÷16 punktów,

–

bardzo dobry

- za uzyskanie 17÷20 punktów.

Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.c, 3.c, 4.d, 5.a, 6.a, 7.b, 8.b, 9.d, 10.c, 11.a, 12.c,
13.b, 14.d, 15.c, 16.b, 17.d, 18.b, 19.b, 20.a

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić, która z napraw obejmuje
wymianę części.

Podać cel demontażu.

Wymienić środki do mycia urządzeń.

Podać źródło procedury naprawczej i
regulacyjnej.

Wyjaśnić

procedury

smarowania

mechanizmów.

Wyjaśnić, kiedy stosujemy naprawę
przez regenerację.

Wymienić

materiały

części

zamienne.

Podać prawidłową kolejność operacji
demontażowych.

Wskazać

klucz

stosowany

dokręcania śrub z zadaną siłą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10.

Wskazać

zagrożenia,

jakie

mogą

wystąpić podczas mycia mechanizmów.

11.

Wskazać rodzaje prac remontowych
zaliczanych do naprawy średniej.

12.

Podać, do jakich napraw zaliczmy
renowację.

13.

Podać, jaki powinien być koszt naprawy
głównej.

14.

Scharakteryzować

sposoby

zabezpieczeń

powierzchni

zewnętrznych.

15.

Dobrać grubość warstwy naprawczej
przez chromowanie.

16.

Podać, gdzie można znaleźć wykaz
elementów do naprawy mechanizmów.

17.

Wymienić

środki

konserwacji

mechanizmów.

18.

Wyjaśnić

znaczenie

symbolu

przedstawionego na rysunku.

19.

Omówić

warunki

współpracy

kół

zębatych.

20.

Rozróżnić połączenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

2.  Proszę przygotować odpowiednią ilość testów i kart odpowiedzi.
3.  Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać uczniom instrukcję dla uczniów.
5.  Proszę  zapytać,  czy  uczniowie  wszystko  zrozumieli.  Wszystkie  wątpliwości  należy

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
nauczania i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko jedna

jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając

w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, że sprawdziłeś swoją

wiedzę.

8. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.
9. Proponuje się następujące normy wymagań na oceny:

–

dopuszczający

- za uzyskanie 9÷11 punktów,

–

dostateczny

- za uzyskanie 12÷14 punktów,

–

dobry

- za uzyskanie 15÷17 punktów,

–

bardzo dobry

- za uzyskanie 18÷20 punktów.

10. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–  instrukcja,
–  zestaw zadań testowych,
–  karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Która z napraw obejmuje oprócz wszystkich czynności przeglądu okresowego wymianę

części szybko zużywających się?

a)  bezpośrednia,
b)  bieżąca,
c)  średnia,
d)  główna.

2. Demontażu mechanizmu precyzyjnego lub zespołu dokonuje się celem:

a)  regulacji,
b)  smarowania,
c)  przeglądu lub naprawy,
d)  zapoznania się z jego budową.

3. Do mycia części urządzeń precyzyjnych stosujemy między innymi:

a)  wodę,
b)  środki żrące,
c)  benzynę,
d)  olej.

4. Gdzie

można

znaleźć

instrukcję

czynności

konserwacyjnych

regulacyjnych

mechanizmów precyzyjnych?

a)  w instrukcji obsługi maszyny,
b)  w podręczniku,
c)  w poradniku,
d)  w DTR urządzenia zawierającego mechanizm precyzyjny.

5. Mechanizmy precyzyjne powinny być smarowane:

a)  ściśle według instrukcji smarowania,
b)  raz w tygodniu,
c)  raz w miesiącu,
d)  raz w roku.

6. W jakich sytuacjach stosuje się naprawę mechanizmu przez regenerację?

a)  gdy koszt naprawy jest niższy od nowej części,
b)  gdy koszt naprawy jest wyższy od nowej części,
c)  zawsze należy wymieniać części na nowe,
d)  nie należy regenerować części.

7. Z jakich materiałów powinny być wykonywane części zamienne mechanizmów?

a)  z dowolnego materiału,
b)  z takiego samego materiału jak część oryginalna,
c)  z materiału droższego niż część oryginalna,
d)  z materiału tańszego niż część oryginalna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Rysunek przedstawia zespół koła zębatego z wałkiem. Wskaż prawidłową kolejność

operacji demontażowej:

a)  ściągnięcie pierścieni 4 i 5, ściągnięcie koła 3 z wałka 1, wyciągnięcie wpustu 2 z koła 3,
b)  ściągnięcie pierścieni 4 i 5, ściągnięcie koła z wałka 1, wyciągnięcie wpustu 2 z wałka 1,
c)  ściągnięcie pierścieni 4 i 5, wyciągnięcie wpustu 2, ściągnięcie koła 3 z wałka 1,
d)  ściągnięcie  koła  3  z  wałka  1,  ściągnięcie  pierścieni  4  i  5,  wyciągnięcie  wpustu

2 z wałka 1.

9. Do dokręcania śrub z zadaną siłą zastosujesz klucz:

a)  płaski oczkowy,
b)  nasadowy przegubowy,
c)  płaski,
d)  dynamometryczny.

10. Czyszczenie i przemywanie benzyną części mechanizmów precyzyjnych może

spowodować:

a)  zatrucie i uszkodzenie wzroku,
b)  jest bezpieczne,
c)  bóle głowy i zatrucie,
d)  oparzenie i uczulenie.

11. Do naprawy średniej zaliczamy:

a)  regenerację śrub pociągowych,
b)  wymianę listew prowadnicowych,
c)  wymianę wrzeciona,
d)  wymianę nakrętki.

12. Naprawa renowacyjna należy do:

a)  naprawy małej,
b)  naprawy średniej,
c)  naprawy dużej,
d)  naprawy wielkiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Koszt naprawy głównej nie powinien przekraczać:

a)  60% wartości nowego mechanizmu,
b)  70% wartości nowego mechanizmu,
c)  80% wartości nowego mechanizmu,
d)  90% wartości nowego mechanizmu.

14. Zewnętrzne powierzchnie zabezpieczamy przed korozją najczęściej przez:

a)  hartowanie,
b)  nawęglanie,
c)  azotowanie,
d)  malowanie.

15. Jaką maksymalną grubość warstwy chromu nakładamy na elementy naprawiane przez

usunięcie uszkodzenia?

a)  do 0,2 mm,
b)  do 0,3 mm,
c)  do 0,5 mm,
d)  do 0,6 mm.

16. Wykaz zużywających się elementów mechanizmów zawarty jest w:

a)  Polskiej Normie,
b)  dokumentacji techniczno-ruchowej urządzenia zawierającego mechanizm precyzyjny,
c)  instrukcji obsługi mechanizmu,
d)  karcie gwarancyjnej.

17. Powierzchnie współpracujących ze sobą mechanizmów konserwuje się przez pokrycie:

a)  towotem,
b)  olejem roślinnym,
c)  olejem jadalnym,
d)  wazeliną bezkwasową.

18. Przedstawiony symbol oznacza:

a)  smarowanie ręczne,
b)  smarownie mechaniczne,
c)  filtr,
d)  wlew oleju.

19. Jednym z warunków współpracy kół zębatych walcowych w przekładni zębatej jest

zachowanie odległości osi wałów równej:

a)  sumie średnic wierzchołkowych,
b) połowie sumy średnic podziałowych,
c)  sumie średnic podziałowych,
d)  połowie sumy średnic wierzchołkowych.

20. Połączenia kołkowe należą do połączeń:

a) rozłącznych,
b) nierozłącznych,
c) stałych,
d) nierozerwalnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………………………………….

Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedzi

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie treść zadania.

Dokonaj naprawy mikrometru typu lekkiego o zakresie pomiarowym 0 ÷25 mm. Po

wykonaniu  zadania  doprowadź  stanowisko  do  stanu  wyjściowego,  od  którego  zaczynałeś
zadanie. Zwróć uwagę na przepisy bhp.
2.  Mikrometr do naprawy wskaże Ci nauczyciel.
3.  Przeczytaj tekst przewodni.
4.  Sporządź plan działania.
5.  Zorganizuj stanowisko pracy:

–

pobierz konieczne materiały oraz narzędzia niezbędne do realizacji zadania,

–

sprawdź ich stan techniczny,

–

przygotuj się do wykonywania ćwiczenia, stosując odpowiednie środki ochrony
osobistej.

6. Napraw mikrometr posługując się dokumentacją techniczną i tekstem przewodnim.
7. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj

stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.

8. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania oraz

przedstaw wnioski.

9. Na wykonanie zadania masz 180 min.
10. Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów według następujących kryteriów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OCENY

Lp.

Umiejętność

podlegająca

sprawdzaniu

Kryteria

Punkty

Planowanie
czynności

- sporządzenie planu działania
- sporządzenie wykazu niezbędnych surowców,

materiałów, sprzętu kontrolno – pomiarowego,
narzędzi

0 ÷4

Organizowanie
stanowiska pracy

- zgromadzenie i rozmieszczenie na stanowisku

pracy narzędzi, materiałów zgodnie z zasadami
bhp

- sprawdzenie stanu technicznego narzędzi i

sprzętu

- dobranie właściwej odzieży roboczej

0 ÷ 6

Naprawa
wskazanych
mechanizmów
precyzyjnych

- demontaż mechanizmu precyzyjnego

rozpoznawanie elementów demontowanych
mechanizmów

-  rozpoznawanie elementów uszkodzonych
-  dobieranie sposobu przeprowadzenia naprawy
-  wymiana uszkodzonych części
-  posługiwanie się narzędziami montażowymi

oraz przyrządami montażowymi zgodnie z ich
przeznaczeniem

- montowanie i sprawdzanie poprawności

działania naprawionego mechanizmu

- posługiwanie się narzędziami i sprzętem

kontrolno – pomiarowym

0 ÷10

Razem:

11. Wymagania na ocenę:
–

dopuszczający 8 ÷ 10 punktów

–

dostateczny

11 ÷ 13 punktów

–

dobry

14 ÷ 17 punktów

–

bardzo dobry

18 ÷ 20 punktów

Tekst przewodni

Faza I. Informacje

Dokonaj analizy dokumentacji techniczno-ruchowej mikrometru, by zapoznać się

z opisem i zasadą działania mikrometru.

Odpowiedz na następujące pytania:

  1.Na czym polega istota naprawy i regulacji mechanizmów?
  2.Jakiego rodzaju narzędzi używamy do naprawy mikrometru?
  3.Jakie wymagania stawia dokumentacja w zakresie naprawy mikrometru?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza II. Planowanie

Dokonaj analizy czynności zawartych w dokumentacji technicznej mikrometru

dotyczących jego naprawy.

Opracuj szczegółowy plan działania, a w szczególności:

–

wymień najważniejsze czynności prowadzące do zrealizowania zadania, w kolejności ich
wykonania,

–

wypisz niezbędne części zamienne,

–

sporządź wykaz narzędzi niezbędnych do wykonania zadania,

–

sporządź wykaz sprzętu pomiarowo– kontrolnego niezbędnego do wykonania zadania.

Faza III. Ustalenia

Przedstaw swój szczegółowy plan działania nauczycielowi. Jeśli nie będzie akceptacji

dokonaj jego poprawy. Ponownie skonsultuj z nauczycielem.

Faza IV. Realizacja

Zgodnie z przyjętymi ustaleniami wykonaj zaprojektowane zadanie, zwracając

szczególną uwagę na:
–

sposób przygotowania stanowiska pracy,

–

sposób ułożenia narzędzi,

–

wykonanie czynności demontażowych,

–

wykonanie zaplanowanych czynności i operacji zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy,

–

jakość wykonanej pracy.

Faza V. Sprawdzenie

Napisz protokół z wykonanego zadania, w szczególności uwzględniając:

–

wykaz użytych materiałów do naprawy,

–

plan działania,

–

wnioski z przeprowadzonych czynności,

–

dokonaj oceny swojej pracy i uzgodnij je z nauczycielem,

–

zgromadź dowody swoich osiągnięć.

Faza VI. Analiza

–

Co stanowiło największą trudność w fazie planowania i wykonania zadania?

–

Jak poradziłeś sobie z problemami, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia?

–

Jakie doświadczenie zawodowe zdobyłeś przy realizacji tego zadania?

–

Zastanów się, co byś zrobił inaczej, gdybyś zadanie miał powtórzyć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
2.  Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
4.  Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997

5. Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

7.  Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
8.  Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
9.  Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
10. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
11. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP Warszawa 1996
12. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996