maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

1 ab intestate

dziedziczenie ustawowe

2 actio

wniesienie pozwu

3 actio negatoria

powództwo negatoryjne

4 actor

powód

5 actor sequitur forum rei

wła

ś

ciwy jest s

ą

d miejsca zamieszkania lub siedziby

pozwanego

6 administratio

administracja

7 affinis

powinno

ś

ci

8

ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae
supremum exitum

zmienna jest wola spadkodawcy, a

ż

jego

ż

ycie

wygasło

9 ambulatoria est voluntas defuncti usque morte

wola spadkodawcy jest zmienn

ą

a

ż

do chwili

ś

mierci

10 animus

nastawienie psychiczne, zamiar posiadacza,

ż

e

wła

ś

ciciel traktuje rzecz jak swoj

ą

11 argumentum a contrario

argument z przeciwie

ń

stwem

12 argumentum a maiore ad minus

argumentacja z wi

ę

kszego na mniejsze

13 argumentum a minore ad maius

argument z mniejszego na wi

ę

ksze

14 argumentum a silentio

argument z milczenia

15 argumentum a simili

argumentacja oparta na podobie

ń

stwie

16 ascendentes

wst

ę

pni, krewni w linii prostej

17 audiatur et altera pars

niech b

ę

dzie wysłuchana druga strona

18

benignius leges interpretandae sunt, quo
voluntas earum conservetur

po

żą

dan

ą

interpretacj

ą

ustawy, s

ą

takie, które

zachowuj

ą

ich wol

ę

19 bona

dobra maj

ą

tkowe lub mienie

20 bona fides

dobra wiara

21 bonae fidei possessor

posiada

ć

w dobrej wierze

22 bonum

wykorzystywane dla oznaczenia dobra maj

ą

tkowego

23 casus

przypadek

24 casus a nullo prestantur

na nikim nie ci

ąż

y obowi

ą

zek zapłaty

odszkodowania, gdy szkoda powstała w nast

ę

pstwie

przypadku

25 casus fortuitus

czysty przypadek losowy

26 casus mixtus

mieszany przypadek

27 casus sentit dominus

ujemne skutki znaczenia ponosi wła

ś

ciciel

28 causa

sprawa s

ą

dowa, przyczyna sprawy, wina

29 causa civilis

sprawa cywilna z zakresu prawa prywatnego

30 causa cognita

sprawa rozpoznana

31 causa criminalis

z zakresu prawa karnego

32 causa donandi

przyczyna dokonania darowizny

33 causa obligandi vel acquirendi

przyczyna zobowi

ą

zania lub nabycia

34 causa solvendi

przyczyna

ś

wiadczenia

35 cessante ratione legis cessat ipsa lex

gdy odpada uzasadnienie ustawy, ustawa przestaje
obowi

ą

zywa

ć

36 cognatus

krewni, w linii bocznej

37 coniux

współmał

ż

onek i współmał

ż

onka

38 contra ius fasque

przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu

39 contra tabulas

dziedziczenie przeciw testamentowi

40 contractrus innominatus

kontrakt nienazwany

41 contractus

zobowi

ą

zania umowne

42

contractus ab inito voluntatis est, ex post facto
necessitatis

zawarcie kontraktu (umowy) jest dobrowolne, ale
wykonanie przymusowe

43 contractus bilateralis

kontrakt dwustronny

44 contractus bonae fidei

umowa dobrej wiary

45 contractus multilateralis

kontrakt wielostronny

46 contractus stricti iuris

umowy

ś

cisłego prawa

47 contractus vitalitus

umowa do

ż

ywotnia

48 conventio

konwencja

49 corpus

materialne dysponowanie rzecz

ą

50 creditor

wierzyciel

51 culpa

wina

strona 1 z 6

maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

52 culpa in abstracto

wina według abstrakcyjnego wzorca staranno

ś

ci

53 culpa in concreto

staranno

ść

w swoich własnych sprawach

54 culpa in contrahendo

wina kontraktowana

55 culpa in custodiendo

wina w strze

ż

eniu

56 culpa in eligendo

wina w wyborze

57 culpa lata

ci

ęż

kie niedbalstwo

58 culpa levis

l

ż

ejsze niedbalstwo

59 culpa neglegentia

niedbalstwo

60 damnum

szkoda

61 damnum compensare

wyrównanie szkody

62 damnum emergens

rzeczywisty uszczerbek maj

ą

tkowy

63 datio in solutum

danie na zaspokojenie

64 debitom

dłu

ż

nik

65 defunctus

zmarły spadkodawca

66 descententes

zst

ę

pni, krewni w linii prostej

67 detentio

dzier

ż

enie

68 dolo facit qui petit quo redditurus est

czyni pods

ę

pnie ten, kto domaga si

ę

tego, co b

ę

dzie

musiał zwróci

ć

69 dolus

zły zamiar

70 dolus coloratus

zły zamiar zabarwiony

71 dolus directus

bezpo

ś

redni zły zamiar

72 dolus eventualis

zły zamiar ewentualny

73 dolus premeditatus

zły zamiar z premedytacj

ą

74 dolus repentinus

zły zamiar gwałtowny

75 dolus subsequens

zamiar nast

ę

pczy

76 dominium / proprietas

własno

ść

77 dura lex sed lex

surowe prawo ale prawo

78 ei incumbit probario, qui dicit, non qui negat

ci

ęż

ar dowody spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na

tym, kto przeczy

79 ex contractu

zobowi

ą

zanie umowne

80 ex delicto

zobowi

ą

zanie wynikaj

ą

ce z czynów niedozwolonych

81 ex post facto necessitatis

akcentowanie przymusowej sytuacji dłu

ż

nika

82 ex testament

powołanie testamentowe

83 facultas alternativa

upowa

ż

nienie przemienne

84 falsa demonstratio non nocet

bł

ę

dne oznaczenie nie szkodzi

85 fas

dla okre

ś

lenia ogółu reguł porz

ą

dkuj

ą

cych

funkcjonowanie danej społeczno

ś

ci

86 fas est

jest rzecz

ą

godziw

ą

87 fawor debitoris

przychylnie do dłu

ż

nika

88 fictio iuris

fikcja prawna

89 fides

zaufanie

90 fides publica

zaufanie do władzy publicznej

91 finducia

powiernictwo, zawierzenie

92 fur samper moram facere vide tur

złodziej zawsze jest traktowany jako ten b

ę

d

ą

cy z w

zwłoce

93 hereditas

spadek

94

hereditas nihil aliud est, quam successio
universum ius quod defunctus habuerit

spadek jest niczym innym jak wst

ą

pieniem w ogół

uprawnie

ń

, które miał spadkodawca

95

hereditas nihil aliud est, quam successio
unniversum ius quod defunctus habuerit

spadek jest niczym innym jak wst

ą

pieniem w ogół

prawa, które miał spadkodawca

96 hominum causa omne ius constitutum sit

z uwagi na człowieka jest ustanawiane wszelkie
prawo

97 imperium

władza (imperium)

98 imposiibilium nulla obligatio est

zobowi

ą

zanie o

ś

wiadczenie niemo

ż

liwe jest

niewa

ż

ne

99 in ambiguitas contra stipulatorem

dwuznaczno

ść

sformułowa

ń

w umowie działa

przeciwko temu, kto owych dwuznaczno

ś

ci u

ż

ył

100

in conventionibus contrahentium voluntas
potius quam verba spectanda sunt

w umowach bardziej uwzgl

ę

dniane s

ą

zamiary

kontrahentów jak słowa

strona 2 z 6

maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

101 in dubio pro reo

w przypadku w

ą

tpliwo

ś

ci na rzecz pozwanego / na

korzy

ść

oskar

ż

onego

102 in dubis benigniora

w przypadku w

ą

tpliwo

ś

ci nale

ż

y orzec na korzy

ść

pozwanego

103 in ius vacatio

wezwanie do s

ą

du

104

in legibus magis simplicitas quam difficultas
placet

w ustawach bardziej podoba si

ę

prostota jak

zło

ż

ono

ść

105 in maiore minus est

w tym co jest wi

ę

ksze mie

ś

ci si

ę

to, co jest mniejsze

106 inter arma silent leges

pomi

ę

dzy, w

ś

ród broni ustawy milcz

ą

107 interpellatio

wezwanie

108 iudex non calculat

s

ę

dzia nie liczy

109 iudex suspectus

s

ę

dzia podejrzany

110 iudicium

s

ą

d

111 iura novit curia

s

ą

d zna prawo

112 iura re aliena

prawa na rzeczy cudze

113

iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,
alterum non laedere, suum culque tribuere

nakazy prawa s

ą

nast

ę

puj

ą

ce:

ż

y

ć

uczciwie,

drugiemu nie wyrz

ą

dza

ć

szkody, odda

ć

ka

ż

demu to,

co mu si

ę

nale

ż

y

114 ius

„ogół porz

ą

dku prawnego”, „ogół prawa”, mo

ż

e te

ż

oznacza

ć

uprawnienia do czego

ś

115 ius acquistirum

prawo do nabycia czego

ś

116 ius apellationis

uprawnienie do wniesienia apelacji

117 ius avocandi

uprawnienie do odwołania si

ę

118 ius cavendi

uprawnienie do strze

ż

enia czego

ś

119 ius civile

porz

ą

dek prawny, prawo cywilne

120 ius coercendi

uprawnienie do karania

121 ius cogens

uprawnienie bezwzgl

ę

dnie obowi

ą

zuj

ą

ce

122 ius commune

prawo powszechne

123 ius disponendi

uprawnienie do rozporz

ą

dzania

124 ius dispositivum

uprawnienie wzgl

ę

dnie obowi

ą

zuj

ą

ce

125 ius est ars boni et aequi

prawo jest sztuk

ą

tego co dobre i sprawiedliwe

126 ius et fraus monquam cohabitant

prawo i działanie podst

ę

pnie, nigdy nie współistniej

ą

127 ius fruendi

uprawnienie do pobierania po

ż

ytków

128 ius generale

uprawnienie o charakterze ogólnym

129 ius gentium

prawo rodów, prawo odnosz

ą

ce si

ę

do pa

ń

stw i

prawa mi

ę

dzynarodowego

130 ius gladii

prawo miecza

131 ius guod ad personas pertinet

prawo, które dotyczy osób

132 ius in personam

uprawnienie o charakterze osobistym

133 ius in re

uprawnienie rzeczowe

134 ius in re aliena

prawo na rzeczy cudzej

135 ius naturale

prawo naturalne

136 ius possidendi

uprawnienie do posiadania

137 ius privatorum

prawo prywatne

138 ius provocationis

uprawnienie do wniesienia

ś

rodka odwołania

139

ius publicum privatorum pactis mutari non
potest

prawo publiczne nie mo

ż

e by

ć

zmienionym poprzez

prywatne umowy

140 ius quaestium

prawo do nabycia czego

ś

141 ius recipsit aequitetem

prawo ma na wzgl

ę

dzie sprawiedliwo

ść

142 ius sanguinis

prawo krwi

143

ius singulare est, quod contra tenorem rationis
propter aliquam ulititatem autoritate
constiteuntium introductum est

prawem szczególnym jest to, co zostało
wprowadzone wbrew ogólnej zasadzie z powodu
jakie

ś

u

ż

yteczno

ś

ci, z mocy autorytetu tego, kto

mo

ż

e stanowi

ć

prawo

144 ius soli

prawo ziemi

145 ius speciale

uprawnienie o charakterze szczególnym

146 ius superius

wyrok wy

ż

szej instancji

147 ius utendi et freuendi

uprawnienie do u

ż

ywania i korzystania

148 iusta causa possidendi

uzasadniona przyczyna obj

ę

cia w posiadanie

strona 3 z 6

maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

149 iusta causa traditionis

uzasadniona przyczyna przeniesienia własno

ś

ci

150

iustitia est constans et perpetua voluntas ius
suum cuique tribuendi

sprawiedliwo

ść

jest stał

ą

i trwał

ą

wola oddania

ka

ż

demu jego prawa

151 lege non distiguente nec nostrum est distinguere

je

ż

eli ustawa czego

ś

nie rozró

ż

nia, nie jest nasz

ą

spraw

ą

dokonywa

ć

rozró

ż

nie

ń

152 lex

„prawo ustawowe”, ustawa

153 lex causae

prawo wła

ś

ciwe dla sprawy głównej

154 lex contractus

postanowienie umowne

155 lex domicilii

porz

ą

dek prawny dla miejsca zamieszkania

156 lex falcidia

nazwa konkretnej ustawy

157 lex fori

prawo miejsca w którym toczy si

ę

post

ę

powanie

158 lex humana

prawo ludzkie, prawo stanowione

159 lex imperfecta

ustawa niedoskonała

160 lex iniusta non est lex

ustawa niesłuszna/ niesprawiedliwa nie jest ustaw

ą

161 lex iubeat non disputet

prawo nakazuje, a nie dyskutuje

162 lex loci actus

prawo miejsca zdarzenia

163 lex loci celebrationis

prawo miejsca czynno

ś

ci uroczystej

164 lex loci contractus

prawo miejsca, w którym została zawarta umowa

165 lex minus quam perfecta

ustawa mniej jak doskonała

166 lex patriae

prawo ojczyste

167 lex perfecta

ustawa doskonała

168 lex plus quam perfecta

ustawa wi

ę

cej ni

ż

169 lex posterior derogat priori

ustawa pó

ź

niejsza uchyla ustaw

ę

wcze

ś

niejsz

ą

170

lex posterior generalis non derogat legi priori
speciali

ustawa pó

ź

niejsza ogólna uchyla ustawy

wcze

ś

niejszej szczegółowej

171 lex prospicit, non respicit

ustawa patrzy w przyszło

ść

a nie w przeszło

ść

172 lex rei sitae

prawo poło

ż

enia rzeczy

173 lex retro non agit

prawo nie działa wstecz

174 lex specialis derogat legi generali

ustawa szczegółowa uchyla regulacj

ę

ogóln

ą

175 lex superior derogat legi inferiori

ustawa wy

ż

sza uchyla ustaw

ę

ni

ż

sz

ą

176 locum

miejsce

177 lucrum cessans

utracone korzy

ś

ci

178 mala fides

zła wiara

179 mala fides superveniens nocet

pó

ź

niejsza zła wiara szkodzi

180 mala fides supervieniens non nocet

pó

ź

niejsza zła wiara nie szkodzi

181 malae fidei possessor

posiadacz w złej wierze

182 marita lub uxor

ż

ona

183 maritus lub vir

m

ąż

184 mater semper certa est

matka zawsze jest pewna/znana

185 matrimonium

mał

ż

e

ń

stwo

186 matrimonium legitinum

mał

ż

e

ń

stwo zawarte w sposób zgodnym z prawem

187 matrimonium putativum

mał

ż

e

ń

stwo mniemane

188 mora accipient

zwłoka wierzyciela

189 mora creditoris

zwłoka wierzyciela

190 mora debitoris

zwłoka dłu

ż

nika /

ś

wiadcz

ą

cego

191 mora ex rei fit

zwłoka wynika z tre

ś

ci zobowi

ą

zania

192 mora solvendi

zwłoka dłu

ż

nika /

ś

wiadcz

ą

cego

193 ne bis in idem

nie drugi raz o to samo (nie mo

ż

na prowadzi

ć

post

ę

powania o to samo)

194 ne eat iudex ultra petita partium

s

ę

dzia nie mo

ż

e orzec ponad

żą

danie stron

195 negotiorum gestio

prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

196 nemo iudex in propria causa

nikt nie mo

ż

e by

ć

s

ę

dzi

ą

w swojej sprawie

197 nemo iudex sine actore

nie ma s

ę

dziego bez powoda

198

nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam
ipse habet

nikt nie mo

ż

e przenie

ść

na kogo

ś

innego wi

ę

cej

prawa jak sam ma

199

nemo pro parte testatus pro parte intestates
decedere potest

nie jest mo

ż

liwe aby dziedziczenie po kim

ś

było w

cz

ęś

ci testamentowe a w cz

ęś

ci beztestamentowe

200 non omne, quod licet, honestum est

nie wszystko co jest dozwolone jest godziwe

strona 4 z 6

maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

201 nulla poena sine lege

nie ma kary bez ustawy

202 nullum crimen sine lege

nie ma przest

ę

pstwa bez ustawy

203 nullum crimen sine poena

nie ma przest

ę

pstwa bez kary

204 obliagtio ex delicio

zobowi

ą

zanie z czynu niedozwolonego

205 obligatio

obligacja jak zobowi

ą

zanie

206 obligatio alternativa

zobowi

ą

zanie przemienne

207 obligatio civilis

zobowi

ą

zania cywilne

208 obligatio est vinculum iuris

zobowi

ą

zanie jest w

ę

złem prawnym

209 obligatio in solidum

zobowi

ą

zanie ci

ążą

ce ł

ą

cznie na kilku osobach

210 obligatio lex lege

zobowi

ą

zanie wynikaj

ą

ce z mocy prawa

211 obligatio naturalis

zobowi

ą

zania naturalne

212 obligatio pro rata

zobowi

ą

zanie dzieli si

ę

na ile

ś

cz

ęś

ci

213 obligatio quasi ex contractu

zobowi

ą

zanie podobne do zobowi

ą

zania umownego

214 obligatio quasi ex delicto

zobowi

ą

zanie podobne do zobowi

ą

zania z czynu

niedozwolonego

215 obligatorio ex contractu

zobowi

ą

zanie umowy

216 pacta sunt servanda

umów nale

ż

y dotrzymywa

ć

217 pactum

pakt

218 parentes lub genitores

rodzice

219 pater vero est quem nuptiae demonstrat

prawdziwym ojcem jest ten, na kogo wskazuje
mał

ż

e

ń

stwo

220 per fas et nefas

wszelkimi

ś

rodkami godziwymi i niegodziwymi

221 periculum

ryzyko

222 periculum debitoris

ryzyko ci

ąż

y na dłu

ż

niku

223 periculum emptoris

ryzyko kupuj

ą

cego

224 periculum in mora

ryzyko w zwłoce

225 periculum locatoris

ryzyko dzier

ż

awcy

226 perpetuatio obligationis

uwiecznienie zobowi

ą

zania

227 persona

osoba zainteresowana

228 possesio

posiadanie

229 prior tempore potior iure

kto wcze

ś

niejszy co do czasu, ten lepszy co do

prawa

230 privatorum conventio iuri publico non derogat

prywatne porozumienie nie uchyla prawa publicznego

231 privatum quod ad singulorum ultilitatem

prywatnym prawem jest to, które odnosi si

ę

do

indywidualnych korzy

ś

ci

232 privilegium causae

lepsze traktowanie kogo

ś

w post

ę

powaniu

egzekucyjnym

233 privilegium exigendi

lepsze traktowanie kogo

ś

w post

ę

powaniu

egzekucyjnym

234 privilegium favorible

przywileje s

ą

dowe

235 privilegium fisci

przywileje podatkowe, skarbowe

236 privilegium ius singulare

przywilej

237 probation

dowód

238

publicum ius est quod ad statum rei romanae
spectat

prawem publicznym jest to, które dotyczy statusu
republiki rzymskiej

239

publicum ius est quod ad statum rei romanae
spectat, privatum quod ad singulorum
ultilitatem: (sunt enim quaedam publice utilia,
quaedam privatim)

prawem publicznym jest to, które dotyczy odnosi si

ę

do statusu prawnego pa

ń

stwa

240 rebus sic stantibus omnis contractus intellegitur

ka

ż

da umowa obowi

ą

zuje na warunkach z momentu

jej zawarcia

241 rei vindicatio

powództwo windykacyjne

242 res

rzecz

243 res corporales et corporales

rzeczy materialne i niematerialne

244 res iudicata

sprawa os

ą

dzona (stan sprawy os

ą

dzonej, powaga

rzeczy os

ą

dzonej)

245 res pertit domino

rzecz przepada na ryzyko wła

ś

ciciela

246 reus

pozwany, oskar

ż

ony

247 reus in exceptione actor est

pozwany w zakresie zarzutów jest powodem

strona 5 z 6

maksymy łaci

ń

skie na podstawie materiałów Michała W.

248 solutio

spełnienie

ś

wiadczenie przez dłu

ż

nika

249 successio

nast

ę

pstwo prawne

250 summum ius summa iniuria

najwy

ż

sze prawo najwy

ż

szym bezprawiem

251 superficies solo cedit

to co jest na powierzchni przypada gruntowi

252 tempus

czas

253 testamentum

testament

254 testamentum allographum

testament alograficzny (ustny)

255 testamentum holographum

testament holograficzny (pisemny)

256 testamentum per relationem

testament mistyczny; spadkodawca wskazał

ś

wiadkom tylko dokument w którym jest ostatnia wola

257 testamentum ruptum

testament niewa

ż

ny

258 tu patere legem quam fecisti

powiniene

ś

przestrzega

ć

prawa, które

ogłosiłe

ś

/uczyniłe

ś

259 turpitudinem suam allegans nemo audiator

nie b

ę

dzie wysłuchany nikt, kto powołuje si

ę

na swoj

ą

niegodziwo

ść

260

ubi lex non distinquit, nec nos distinguere
debemus distinguere

tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozró

ż

nie

ń

, nie

powinni

ś

my my tych rozró

ż

nie

ń

wprowadza

ć

261 venire contra fatum proprium nemini licet

nikomu nie wolno post

ę

powa

ć

wbrew swojemu

wcze

ś

niejszemu zachowaniu

262 vinculum iuris

relacja prawna w której wyst

ę

puje obowi

ą

zek

dłu

ż

nika do okre

ś

lonego zachowania

263 vis

siła, przemoc

264 vis absoluta

siła bezwzgl

ę

dna

265 vis maior

siła wy

ż

sza

266 volenti non fit iniuria

chc

ą

cemu nie staje si

ę

bezprawie

strona 6 z 6