maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
1 ab intestate
dziedziczenie ustawowe
2 actio
wniesienie pozwu
3 actio negatoria
powództwo negatoryjne
4 actor
powód
5 actor sequitur forum rei
wła
ś
ciwy jest s
ą
d miejsca zamieszkania lub siedziby
pozwanego
6 administratio
administracja
7 affinis
powinno
ś
ci
8
ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae
supremum exitum
zmienna jest wola spadkodawcy, a
ż
jego
ż
ycie
wygasło
9 ambulatoria est voluntas defuncti usque morte
wola spadkodawcy jest zmienn
ą
a
ż
do chwili
ś
mierci
10 animus
nastawienie psychiczne, zamiar posiadacza,
ż
e
wła
ś
ciciel traktuje rzecz jak swoj
ą
11 argumentum a contrario
argument z przeciwie
ń
stwem
12 argumentum a maiore ad minus
argumentacja z wi
ę
kszego na mniejsze
13 argumentum a minore ad maius
argument z mniejszego na wi
ę
ksze
14 argumentum a silentio
argument z milczenia
15 argumentum a simili
argumentacja oparta na podobie
ń
stwie
16 ascendentes
wst
ę
pni, krewni w linii prostej
17 audiatur et altera pars
niech b
ę
dzie wysłuchana druga strona
18
benignius leges interpretandae sunt, quo
voluntas earum conservetur
po
żą
dan
ą
interpretacj
ą
ustawy, s
ą
takie, które
zachowuj
ą
ich wol
ę
19 bona
dobra maj
ą
tkowe lub mienie
20 bona fides
dobra wiara
21 bonae fidei possessor
posiada
ć
w dobrej wierze
22 bonum
wykorzystywane dla oznaczenia dobra maj
ą
tkowego
23 casus
przypadek
24 casus a nullo prestantur
na nikim nie ci
ąż
y obowi
ą
zek zapłaty
odszkodowania, gdy szkoda powstała w nast
ę
pstwie
przypadku
25 casus fortuitus
czysty przypadek losowy
26 casus mixtus
mieszany przypadek
27 casus sentit dominus
ujemne skutki znaczenia ponosi wła
ś
ciciel
28 causa
sprawa s
ą
dowa, przyczyna sprawy, wina
29 causa civilis
sprawa cywilna z zakresu prawa prywatnego
30 causa cognita
sprawa rozpoznana
31 causa criminalis
z zakresu prawa karnego
32 causa donandi
przyczyna dokonania darowizny
33 causa obligandi vel acquirendi
przyczyna zobowi
ą
zania lub nabycia
34 causa solvendi
przyczyna
ś
wiadczenia
35 cessante ratione legis cessat ipsa lex
gdy odpada uzasadnienie ustawy, ustawa przestaje
obowi
ą
zywa
ć
36 cognatus
krewni, w linii bocznej
37 coniux
współmał
ż
onek i współmał
ż
onka
38 contra ius fasque
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
39 contra tabulas
dziedziczenie przeciw testamentowi
40 contractrus innominatus
kontrakt nienazwany
41 contractus
zobowi
ą
zania umowne
42
contractus ab inito voluntatis est, ex post facto
necessitatis
zawarcie kontraktu (umowy) jest dobrowolne, ale
wykonanie przymusowe
43 contractus bilateralis
kontrakt dwustronny
44 contractus bonae fidei
umowa dobrej wiary
45 contractus multilateralis
kontrakt wielostronny
46 contractus stricti iuris
umowy
ś
cisłego prawa
47 contractus vitalitus
umowa do
ż
ywotnia
48 conventio
konwencja
49 corpus
materialne dysponowanie rzecz
ą
50 creditor
wierzyciel
51 culpa
wina
strona 1 z 6
maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
52 culpa in abstracto
wina według abstrakcyjnego wzorca staranno
ś
ci
53 culpa in concreto
staranno
ść
w swoich własnych sprawach
54 culpa in contrahendo
wina kontraktowana
55 culpa in custodiendo
wina w strze
ż
eniu
56 culpa in eligendo
wina w wyborze
57 culpa lata
ci
ęż
kie niedbalstwo
58 culpa levis
l
ż
ejsze niedbalstwo
59 culpa neglegentia
niedbalstwo
60 damnum
szkoda
61 damnum compensare
wyrównanie szkody
62 damnum emergens
rzeczywisty uszczerbek maj
ą
tkowy
63 datio in solutum
danie na zaspokojenie
64 debitom
dłu
ż
nik
65 defunctus
zmarły spadkodawca
66 descententes
zst
ę
pni, krewni w linii prostej
67 detentio
dzier
ż
enie
68 dolo facit qui petit quo redditurus est
czyni pods
ę
pnie ten, kto domaga si
ę
tego, co b
ę
dzie
musiał zwróci
ć
69 dolus
zły zamiar
70 dolus coloratus
zły zamiar zabarwiony
71 dolus directus
bezpo
ś
redni zły zamiar
72 dolus eventualis
zły zamiar ewentualny
73 dolus premeditatus
zły zamiar z premedytacj
ą
74 dolus repentinus
zły zamiar gwałtowny
75 dolus subsequens
zamiar nast
ę
pczy
76 dominium / proprietas
własno
ść
77 dura lex sed lex
surowe prawo ale prawo
78 ei incumbit probario, qui dicit, non qui negat
ci
ęż
ar dowody spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na
tym, kto przeczy
79 ex contractu
zobowi
ą
zanie umowne
80 ex delicto
zobowi
ą
zanie wynikaj
ą
ce z czynów niedozwolonych
81 ex post facto necessitatis
akcentowanie przymusowej sytuacji dłu
ż
nika
82 ex testament
powołanie testamentowe
83 facultas alternativa
upowa
ż
nienie przemienne
84 falsa demonstratio non nocet
bł
ę
dne oznaczenie nie szkodzi
85 fas
dla okre
ś
lenia ogółu reguł porz
ą
dkuj
ą
cych
funkcjonowanie danej społeczno
ś
ci
86 fas est
jest rzecz
ą
godziw
ą
87 fawor debitoris
przychylnie do dłu
ż
nika
88 fictio iuris
fikcja prawna
89 fides
zaufanie
90 fides publica
zaufanie do władzy publicznej
91 finducia
powiernictwo, zawierzenie
92 fur samper moram facere vide tur
złodziej zawsze jest traktowany jako ten b
ę
d
ą
cy z w
zwłoce
93 hereditas
spadek
94
hereditas nihil aliud est, quam successio
universum ius quod defunctus habuerit
spadek jest niczym innym jak wst
ą
pieniem w ogół
uprawnie
ń
, które miał spadkodawca
95
hereditas nihil aliud est, quam successio
unniversum ius quod defunctus habuerit
spadek jest niczym innym jak wst
ą
pieniem w ogół
prawa, które miał spadkodawca
96 hominum causa omne ius constitutum sit
z uwagi na człowieka jest ustanawiane wszelkie
prawo
97 imperium
władza (imperium)
98 imposiibilium nulla obligatio est
zobowi
ą
zanie o
ś
wiadczenie niemo
ż
liwe jest
niewa
ż
ne
99 in ambiguitas contra stipulatorem
dwuznaczno
ść
sformułowa
ń
w umowie działa
przeciwko temu, kto owych dwuznaczno
ś
ci u
ż
ył
100
in conventionibus contrahentium voluntas
potius quam verba spectanda sunt
w umowach bardziej uwzgl
ę
dniane s
ą
zamiary
kontrahentów jak słowa
strona 2 z 6
maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
101 in dubio pro reo
w przypadku w
ą
tpliwo
ś
ci na rzecz pozwanego / na
korzy
ść
oskar
ż
onego
102 in dubis benigniora
w przypadku w
ą
tpliwo
ś
ci nale
ż
y orzec na korzy
ść
pozwanego
103 in ius vacatio
wezwanie do s
ą
du
104
in legibus magis simplicitas quam difficultas
placet
w ustawach bardziej podoba si
ę
prostota jak
zło
ż
ono
ść
105 in maiore minus est
w tym co jest wi
ę
ksze mie
ś
ci si
ę
to, co jest mniejsze
106 inter arma silent leges
pomi
ę
dzy, w
ś
ród broni ustawy milcz
ą
107 interpellatio
wezwanie
108 iudex non calculat
s
ę
dzia nie liczy
109 iudex suspectus
s
ę
dzia podejrzany
110 iudicium
s
ą
d
111 iura novit curia
s
ą
d zna prawo
112 iura re aliena
prawa na rzeczy cudze
113
iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,
alterum non laedere, suum culque tribuere
nakazy prawa s
ą
nast
ę
puj
ą
ce:
ż
y
ć
uczciwie,
drugiemu nie wyrz
ą
dza
ć
szkody, odda
ć
ka
ż
demu to,
co mu si
ę
nale
ż
y
114 ius
„ogół porz
ą
dku prawnego”, „ogół prawa”, mo
ż
e te
ż
oznacza
ć
uprawnienia do czego
ś
115 ius acquistirum
prawo do nabycia czego
ś
116 ius apellationis
uprawnienie do wniesienia apelacji
117 ius avocandi
uprawnienie do odwołania si
ę
118 ius cavendi
uprawnienie do strze
ż
enia czego
ś
119 ius civile
porz
ą
dek prawny, prawo cywilne
120 ius coercendi
uprawnienie do karania
121 ius cogens
uprawnienie bezwzgl
ę
dnie obowi
ą
zuj
ą
ce
122 ius commune
prawo powszechne
123 ius disponendi
uprawnienie do rozporz
ą
dzania
124 ius dispositivum
uprawnienie wzgl
ę
dnie obowi
ą
zuj
ą
ce
125 ius est ars boni et aequi
prawo jest sztuk
ą
tego co dobre i sprawiedliwe
126 ius et fraus monquam cohabitant
prawo i działanie podst
ę
pnie, nigdy nie współistniej
ą
127 ius fruendi
uprawnienie do pobierania po
ż
ytków
128 ius generale
uprawnienie o charakterze ogólnym
129 ius gentium
prawo rodów, prawo odnosz
ą
ce si
ę
do pa
ń
stw i
prawa mi
ę
dzynarodowego
130 ius gladii
prawo miecza
131 ius guod ad personas pertinet
prawo, które dotyczy osób
132 ius in personam
uprawnienie o charakterze osobistym
133 ius in re
uprawnienie rzeczowe
134 ius in re aliena
prawo na rzeczy cudzej
135 ius naturale
prawo naturalne
136 ius possidendi
uprawnienie do posiadania
137 ius privatorum
prawo prywatne
138 ius provocationis
uprawnienie do wniesienia
ś
rodka odwołania
139
ius publicum privatorum pactis mutari non
potest
prawo publiczne nie mo
ż
e by
ć
zmienionym poprzez
prywatne umowy
140 ius quaestium
prawo do nabycia czego
ś
141 ius recipsit aequitetem
prawo ma na wzgl
ę
dzie sprawiedliwo
ść
142 ius sanguinis
prawo krwi
143
ius singulare est, quod contra tenorem rationis
propter aliquam ulititatem autoritate
constiteuntium introductum est
prawem szczególnym jest to, co zostało
wprowadzone wbrew ogólnej zasadzie z powodu
jakie
ś
u
ż
yteczno
ś
ci, z mocy autorytetu tego, kto
mo
ż
e stanowi
ć
prawo
144 ius soli
prawo ziemi
145 ius speciale
uprawnienie o charakterze szczególnym
146 ius superius
wyrok wy
ż
szej instancji
147 ius utendi et freuendi
uprawnienie do u
ż
ywania i korzystania
148 iusta causa possidendi
uzasadniona przyczyna obj
ę
cia w posiadanie
strona 3 z 6
maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
149 iusta causa traditionis
uzasadniona przyczyna przeniesienia własno
ś
ci
150
iustitia est constans et perpetua voluntas ius
suum cuique tribuendi
sprawiedliwo
ść
jest stał
ą
i trwał
ą
wola oddania
ka
ż
demu jego prawa
151 lege non distiguente nec nostrum est distinguere
je
ż
eli ustawa czego
ś
nie rozró
ż
nia, nie jest nasz
ą
spraw
ą
dokonywa
ć
rozró
ż
nie
ń
152 lex
„prawo ustawowe”, ustawa
153 lex causae
prawo wła
ś
ciwe dla sprawy głównej
154 lex contractus
postanowienie umowne
155 lex domicilii
porz
ą
dek prawny dla miejsca zamieszkania
156 lex falcidia
nazwa konkretnej ustawy
157 lex fori
prawo miejsca w którym toczy si
ę
post
ę
powanie
158 lex humana
prawo ludzkie, prawo stanowione
159 lex imperfecta
ustawa niedoskonała
160 lex iniusta non est lex
ustawa niesłuszna/ niesprawiedliwa nie jest ustaw
ą
161 lex iubeat non disputet
prawo nakazuje, a nie dyskutuje
162 lex loci actus
prawo miejsca zdarzenia
163 lex loci celebrationis
prawo miejsca czynno
ś
ci uroczystej
164 lex loci contractus
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
165 lex minus quam perfecta
ustawa mniej jak doskonała
166 lex patriae
prawo ojczyste
167 lex perfecta
ustawa doskonała
168 lex plus quam perfecta
ustawa wi
ę
cej ni
ż
169 lex posterior derogat priori
ustawa pó
ź
niejsza uchyla ustaw
ę
wcze
ś
niejsz
ą
170
lex posterior generalis non derogat legi priori
speciali
ustawa pó
ź
niejsza ogólna uchyla ustawy
wcze
ś
niejszej szczegółowej
171 lex prospicit, non respicit
ustawa patrzy w przyszło
ść
a nie w przeszło
ść
172 lex rei sitae
prawo poło
ż
enia rzeczy
173 lex retro non agit
prawo nie działa wstecz
174 lex specialis derogat legi generali
ustawa szczegółowa uchyla regulacj
ę
ogóln
ą
175 lex superior derogat legi inferiori
ustawa wy
ż
sza uchyla ustaw
ę
ni
ż
sz
ą
176 locum
miejsce
177 lucrum cessans
utracone korzy
ś
ci
178 mala fides
zła wiara
179 mala fides superveniens nocet
pó
ź
niejsza zła wiara szkodzi
180 mala fides supervieniens non nocet
pó
ź
niejsza zła wiara nie szkodzi
181 malae fidei possessor
posiadacz w złej wierze
182 marita lub uxor
ż
ona
183 maritus lub vir
m
ąż
184 mater semper certa est
matka zawsze jest pewna/znana
185 matrimonium
mał
ż
e
ń
stwo
186 matrimonium legitinum
mał
ż
e
ń
stwo zawarte w sposób zgodnym z prawem
187 matrimonium putativum
mał
ż
e
ń
stwo mniemane
188 mora accipient
zwłoka wierzyciela
189 mora creditoris
zwłoka wierzyciela
190 mora debitoris
zwłoka dłu
ż
nika /
ś
wiadcz
ą
cego
191 mora ex rei fit
zwłoka wynika z tre
ś
ci zobowi
ą
zania
192 mora solvendi
zwłoka dłu
ż
nika /
ś
wiadcz
ą
cego
193 ne bis in idem
nie drugi raz o to samo (nie mo
ż
na prowadzi
ć
post
ę
powania o to samo)
194 ne eat iudex ultra petita partium
s
ę
dzia nie mo
ż
e orzec ponad
żą
danie stron
195 negotiorum gestio
prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
196 nemo iudex in propria causa
nikt nie mo
ż
e by
ć
s
ę
dzi
ą
w swojej sprawie
197 nemo iudex sine actore
nie ma s
ę
dziego bez powoda
198
nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam
ipse habet
nikt nie mo
ż
e przenie
ść
na kogo
ś
innego wi
ę
cej
prawa jak sam ma
199
nemo pro parte testatus pro parte intestates
decedere potest
nie jest mo
ż
liwe aby dziedziczenie po kim
ś
było w
cz
ęś
ci testamentowe a w cz
ęś
ci beztestamentowe
200 non omne, quod licet, honestum est
nie wszystko co jest dozwolone jest godziwe
strona 4 z 6
maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
201 nulla poena sine lege
nie ma kary bez ustawy
202 nullum crimen sine lege
nie ma przest
ę
pstwa bez ustawy
203 nullum crimen sine poena
nie ma przest
ę
pstwa bez kary
204 obliagtio ex delicio
zobowi
ą
zanie z czynu niedozwolonego
205 obligatio
obligacja jak zobowi
ą
zanie
206 obligatio alternativa
zobowi
ą
zanie przemienne
207 obligatio civilis
zobowi
ą
zania cywilne
208 obligatio est vinculum iuris
zobowi
ą
zanie jest w
ę
złem prawnym
209 obligatio in solidum
zobowi
ą
zanie ci
ążą
ce ł
ą
cznie na kilku osobach
210 obligatio lex lege
zobowi
ą
zanie wynikaj
ą
ce z mocy prawa
211 obligatio naturalis
zobowi
ą
zania naturalne
212 obligatio pro rata
zobowi
ą
zanie dzieli si
ę
na ile
ś
cz
ęś
ci
213 obligatio quasi ex contractu
zobowi
ą
zanie podobne do zobowi
ą
zania umownego
214 obligatio quasi ex delicto
zobowi
ą
zanie podobne do zobowi
ą
zania z czynu
niedozwolonego
215 obligatorio ex contractu
zobowi
ą
zanie umowy
216 pacta sunt servanda
umów nale
ż
y dotrzymywa
ć
217 pactum
pakt
218 parentes lub genitores
rodzice
219 pater vero est quem nuptiae demonstrat
prawdziwym ojcem jest ten, na kogo wskazuje
mał
ż
e
ń
stwo
220 per fas et nefas
wszelkimi
ś
rodkami godziwymi i niegodziwymi
221 periculum
ryzyko
222 periculum debitoris
ryzyko ci
ąż
y na dłu
ż
niku
223 periculum emptoris
ryzyko kupuj
ą
cego
224 periculum in mora
ryzyko w zwłoce
225 periculum locatoris
ryzyko dzier
ż
awcy
226 perpetuatio obligationis
uwiecznienie zobowi
ą
zania
227 persona
osoba zainteresowana
228 possesio
posiadanie
229 prior tempore potior iure
kto wcze
ś
niejszy co do czasu, ten lepszy co do
prawa
230 privatorum conventio iuri publico non derogat
prywatne porozumienie nie uchyla prawa publicznego
231 privatum quod ad singulorum ultilitatem
prywatnym prawem jest to, które odnosi si
ę
do
indywidualnych korzy
ś
ci
232 privilegium causae
lepsze traktowanie kogo
ś
w post
ę
powaniu
egzekucyjnym
233 privilegium exigendi
lepsze traktowanie kogo
ś
w post
ę
powaniu
egzekucyjnym
234 privilegium favorible
przywileje s
ą
dowe
235 privilegium fisci
przywileje podatkowe, skarbowe
236 privilegium ius singulare
przywilej
237 probation
dowód
238
publicum ius est quod ad statum rei romanae
spectat
prawem publicznym jest to, które dotyczy statusu
republiki rzymskiej
239
publicum ius est quod ad statum rei romanae
spectat, privatum quod ad singulorum
ultilitatem: (sunt enim quaedam publice utilia,
quaedam privatim)
prawem publicznym jest to, które dotyczy odnosi si
ę
do statusu prawnego pa
ń
stwa
240 rebus sic stantibus omnis contractus intellegitur
ka
ż
da umowa obowi
ą
zuje na warunkach z momentu
jej zawarcia
241 rei vindicatio
powództwo windykacyjne
242 res
rzecz
243 res corporales et corporales
rzeczy materialne i niematerialne
244 res iudicata
sprawa os
ą
dzona (stan sprawy os
ą
dzonej, powaga
rzeczy os
ą
dzonej)
245 res pertit domino
rzecz przepada na ryzyko wła
ś
ciciela
246 reus
pozwany, oskar
ż
ony
247 reus in exceptione actor est
pozwany w zakresie zarzutów jest powodem
strona 5 z 6
maksymy łaci
ń
skie na podstawie materiałów Michała W.
248 solutio
spełnienie
ś
wiadczenie przez dłu
ż
nika
249 successio
nast
ę
pstwo prawne
250 summum ius summa iniuria
najwy
ż
sze prawo najwy
ż
szym bezprawiem
251 superficies solo cedit
to co jest na powierzchni przypada gruntowi
252 tempus
czas
253 testamentum
testament
254 testamentum allographum
testament alograficzny (ustny)
255 testamentum holographum
testament holograficzny (pisemny)
256 testamentum per relationem
testament mistyczny; spadkodawca wskazał
ś
wiadkom tylko dokument w którym jest ostatnia wola
257 testamentum ruptum
testament niewa
ż
ny
258 tu patere legem quam fecisti
powiniene
ś
przestrzega
ć
prawa, które
ogłosiłe
ś
/uczyniłe
ś
259 turpitudinem suam allegans nemo audiator
nie b
ę
dzie wysłuchany nikt, kto powołuje si
ę
na swoj
ą
niegodziwo
ść
260
ubi lex non distinquit, nec nos distinguere
debemus distinguere
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozró
ż
nie
ń
, nie
powinni
ś
my my tych rozró
ż
nie
ń
wprowadza
ć
261 venire contra fatum proprium nemini licet
nikomu nie wolno post
ę
powa
ć
wbrew swojemu
wcze
ś
niejszemu zachowaniu
262 vinculum iuris
relacja prawna w której wyst
ę
puje obowi
ą
zek
dłu
ż
nika do okre
ś
lonego zachowania
263 vis
siła, przemoc
264 vis absoluta
siła bezwzgl
ę
dna
265 vis maior
siła wy
ż
sza
266 volenti non fit iniuria
chc
ą
cemu nie staje si
ę
bezprawie
strona 6 z 6