operator maszyn i urzadzen metalurgicznych 812[02] o1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Grażyna Cugowska

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych
812[02].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Marek Olsza
mgr inż. Robert Wanic

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Grażyna Cugowska

Konsultacja:
mgr inż. Alina Turczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[02].O1.03.
„Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń metalurgicznych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Tworzywa sztuczne i kompozyty

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Materiały ceramiczne

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Drewno. Materiały uszczelniające

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Badania własności metali i ich stopów

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Stopy żelaza

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Metale nieżelazne i ich stopy

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna

5.7.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
metalurgicznych 812[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
–uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[02].01

Techniczne podstawy zawodu

812[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

812[02].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

812[02].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych i narzędziowych

812[02].O1.04

Rozpoznawanie elementów maszyn

i mechanizmów

812[02].O1.05

Analizowanie układów elektrycznych

i automatyki przemysłowej

812[02].O1.06

Stosowanie podstawowych technik

wytwarzania części maszyn

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji

programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżniać symbole chemiczne pierwiastków i związków,

−

opisywać budowę atomową gazów, cieczy, ciał stałych,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozpoznawać materiały konstrukcyjne i narzędziowe,

−

selekcjonować, przechowywać i porządkować informacje,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przestrzegać zasad bhp i ochrony przeciwpożarowej,

−

przestrzegać form ochrony przyrody,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować rodzaje i zastosowanie materiałów niemetalowych,

−

określić właściwości materiałów niemetalowych,

−

sklasyfikować materiały ogniotrwałe,

−

określić właściwości i zastosowanie materiałów ogniotrwałych,

−

określić właściwości metali i ich stopów,

−

wykonać badanie właściwości mechanicznych i technologicznych metali i stopów.

−

sklasyfikować stopy żelaza z węglem,

−

rozróżnić składniki strukturalne stali,

−

wyjaśnić wpływ pierwiastków stopowych na właściwości stali, staliwa i żeliwa,

−

określić zastosowanie poszczególnych gatunków stali, żeliwa i staliwa,

−

sklasyfikować stopy metali nieżelaznych,

−

rozróżnić gatunki, właściwości i zastosowanie metali nieżelaznych i ich stopów,

−

rozpoznać na podstawie oznaczenia: stal, staliwo, żeliwo, metale nieżelazne i ich stopy,

−

wyjaśnić procesy obróbki cieplnej i cieplno – chemicznej,

−

dobrać do wykonania określonych operacji obróbki cieplnej: temperaturę nagrzewania,
środek chłodzący, urządzenia do nagrzewania, urządzenia do chłodzenia,

−

obsłużyć piece komorowe do nagrzewania i wanny hartownicze,

−

wykonać wyżarzanie, hartowanie i odpuszczanie,

−

wykonać nawęglanie w środowisku stałym,

−

skorzystać z wykresu żelazo – cementyt,

−

zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas
wykonywania pracy,

−

skorzystać z PN, katalogów, poradników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych 812[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[02].01

Jednostka modułowa:

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych
812[02].01.03

Temat: Statyczna próba rozciągania.

Cel ogólny: Wykonanie statycznej próby rozciągania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przygotować próbkę i dobrać warunki przeprowadzenia badań wytrzymałościowych na
rozciąganie zgodnie z normą PN – 91/H – 04310;PN – EN10002 – 1:1998,

−

zdefiniować wytrzymałość na rozciąganie,

−

określić wskaźniki wytrzymałościowe,

−

określić wielkości charakteryzujące właściwości plastyczne materiału: wydłużenie
względne – A i przewężenie – Z,

−

odczytać wskaźniki wytrzymałości z otrzymanego wykresu,

−

sformułować wnioski z przeprowadzonych ćwiczeń,

−

posługiwać się katalogami i normami

−

pozyskiwać informacje z różnych źródeł,

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

narzędzia i przyrządy pomiarowe,

−

zrywarka,

−

zestaw pytań prowadzących,

−

norma PN – 91/H – 04310 (przeprowadzając badania wytrzymałościowe, należy zawsze
sprawdzić, czy norma jest aktualna.),

−

poradnik mechanika.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w zespołach 2-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń metalurgicznych.

Zadanie dla ucznia:

Jak zmiany temperatury wpływają na właściwości wytrzymałościowe stali w szczególności

na wyniki próby rozciągania?

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Uczniowie otrzymują:

−

próbki przeznaczone do badania,

−

pytania prowadzące,

−

poradniki, PN.

Pytania prowadzące:
1. Jak przygotować próbkę?
2. Jak przygotować zrywarkę?
3. W jaki sposób dobieramy obciążenie?
4. Jak mocuje się próbkę na zrywarce?
5. Na czym polega statyczna próba rozciągania?
6. Jakie są przyczyny wadliwego wykonywania próby rozciągania?

Faza II. Planowanie
1. Jakie kształty mogą mieć próbki?
2. Jak będzie zamocowana próbka?
3. Jak przeprowadzić próbę, aby nie popełnić błędów?
4. Jak należy przygotować stanowisko pomiarowe?
5. Jak postępuje się z przyrządami po wykonaniu ćwiczenia?
6. Jak sprawdzimy poprawność wykonanej pracy?

Faza III. Ustalenie

Uczniowie ustalają z nauczycielem prawidłową kolejność przebiegu ćwiczenia

i pobierają przyrządy potrzebne do przygotowania próbki i przeprowadzenia próby
rozciągania.

Faza IV. Wykonanie

Uczniowie:

−

samodzielnie identyfikują materiał, który będzie poddany próbie rozciągania bądź
uzyskują informację na jego temat od nauczyciela,

−

dobierają niezbędne narzędzia i przyrządy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przed badaniem twardości sprawdzają stan techniczny przyrządów,

−

przygotowują próbki do badania wytrzymałościowego,

−

w przypadku próbek okrągłych mierzą ich średnice (w dwu lub trzech miejscach na
długości pomiarowej) i obliczyć wartość średnią,

−

nacinają na nich za pomocą przyrządu podziałowego kreski, bardzo płytkie aby nie
wystąpiło zjawisko karbu (na próbkach o małych średnicach kreski wykonuje się
ołówkiem lub tuszem),

−

określają orientacyjny zakres zrywarki, dobierają obciążniki lub odpowiedni siłomierz
sprężynowy oraz sprawdzić skalę pomiarową i urządzenia rejestrujące,

−

mocują próbkę w uchwycie,

−

po zerwaniu, próbkę wyjmują z uchwytów i dokonują potrzebnych pomiarów,

−

następnie analizują wykres, zwracając uwagę na przełom, na podstawie którego można
wnioskować o budowie wewnętrznej, przeróbce i obróbce cieplnej, a także o obecności
niektórych wad i zanieczyszczeń.

Faza V. Sprawdzanie
1. Opisać przebieg próby
2. Załączyć wykres i wyniki pomiarowe
3. Porównać wyniki wytrzymałościowe próbek wykonanych z różnych materiałów
4. Zestawić wyniki próby i podać wnioski
5. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń metalurgicznych 812[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[02].01

Jednostka modułowa:

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych
812[02].01.03

Temat: Oznaczanie gatunków stali.

Cel ogólny: Rozpoznanie materiałów na podstawie oznaczeń.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować i sklasyfikować stale,

−

opisać zasady oznaczania stali zgodnie z normami PN – EN,

−

korzystać z katalogów materiałowych i norm,

−

sformułować wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi materiałowe i normy PN – EN,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

2 osobowe zespoły.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń metalurgicznych.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Wykonywanie ćwiczenia.

Zadanie dla ucznia:
Na podstawie katalogów zidentyfikuj stopy żelaza o oznaczeniach: C15: S235JR; E320;

P235S; C80U; 54SiCrV6. Określ ich właściwości mechaniczne oraz maksymalne stężenia
pierwiastków.

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

−

zorganizuj stanowisko pracy,

−

odszukaj w katalogach podane oznaczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zapisz w zeszycie skład chemiczny oraz właściwości mechaniczne odczytywanych
materiałów

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Praca domowa:

Podaj w formie pisemnej przykłady zastosowania poszczególnych rodzajów stali

z ćwiczenia przeprowadzonego na zajęciach.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Tworzywa sztuczne i kompozyty

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymany od nauczyciela pasek lub pręcik tworzywa sztucznego albo żywicy trzymaj

przez co najmniej 10 sekund na brzegu płomienia gazowego. Obserwacje porównaj z danymi
z katalogu tworzyw i określ jakie jest to tworzywo.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Paski lub
pręciki przeznaczone do analizy powinny być wykonane z różnych rodzajów tworzyw
sztucznych. Uczniowie pracują w 2-osobowych zespołach. Czas wykonania 90 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zastosować zasady bezpiecznej pracy na stanowisku,
3) obserwować zachowanie się tworzywa sztucznego lub żywicy w płomieniu gazowym,
4) obserwować barwę płomienia i wydzielający się zapach,
5) przeprowadzić obserwacje i wyciągnąć wnioski,
6) zidentyfikować tworzywo,
7) przedstawić wynik ćwiczenia oraz uzasadnić identyfikację tworzywa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

−

paski z tworzyw sztucznych, palnik, rękawiczki skórzane,

−

katalog wyrobów tworzyw sztucznych,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ nazwy tworzyw sztucznych oznaczonych symbolami: EP, PE, PA, PMM, PP,

PCV, PS, oraz ich zastosowanie. Które z tych tworzyw można poddać powtórnej przeróbce?

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać w katalogach podane oznaczenia,
3) wskazać tworzywa, które można poddać powtórnej przeróbce,
4) ustalić przykłady zastosowania tych tworzyw,
5) zapisać w zeszycie nazwy oraz przykłady zastosowań tych tworzyw.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi tworzyw sztucznych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Materiały ceramiczne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz materiał na wymurówkę pieca indukcyjnego (temperatura pracy do 1900°C,

czyli 2173 K).

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub zespołach dwuosobowych. Każdy etap realizacji

ćwiczenia konsultują z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją
pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeanalizować warunki pracy i parametry pieców indukcyjnych,
2) przeanalizować wymagania stawiane materiałom ceramicznym,
3) skorzystać ze stron Internetu i przeanalizować nowości dotyczące rozwiązań

konstrukcyjnych piców indukcyjnych,

4) dobrać materiał ogniotrwały,
5) przedstawić wynik ćwiczenia oraz uzasadnić wybór materiału ogniotrwałego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

katalogi materiałów ceramicznych.

Ćwiczenie 2

Określ przykłady zastosowania technicznych materiałów ceramicznych. Jakie cechy

budowy technicznych materiałów ceramicznych nadają im właściwości pozwalające na pracę
w wysokich temperaturach w agresywnym środowisku chemicznym?

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) określić przykłady zastosowania technicznych materiałów ceramicznych,
3) rozpoznać składniki materiałów ceramicznych warunkujące pracę w wysokich temperaturach,
4) zakwalifikować materiały ceramiczne do odpowiedniej grupy,
5) przedstawić wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi tworzyw sztucznych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Drewno. Materiały uszczelniające

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uporządkuj gatunki drewna wg wzrastającej twardości: jesion, wierzba, świerk, heban,

dąb, jodła, buk, topola.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji

ćwiczenia konsultują z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją
pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeanalizować właściwości mechaniczne podanych gatunków drewna,
2) sklasyfikować drewna wg twardości i łatwości obróbki,
3) uporządkować gatunki drewna wg podanego kryterium,
4) zaprezentować wykonane zadanie,
5) dokonać oceny wykonanego zadania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi drewna,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Który ze znanych Ci materiałów produkowanych z drewna zastosujesz jako materiał

dźwiękochłonny do wyłożenia ścian pomieszczenia.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać w katalogach materiałów drewnianych,
3) przeanalizować ich właściwości,
4) dokonać wyboru materiału,
5) określić właściwości wybranego materiału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi drewna,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Badania właściwości metali i ich stopów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując dane z poradników (układ okresowy pierwiastków), wykonaj tabelę.

W szeregu pionowym uporządkuj metale (żelazo, aluminium, miedź, ołów, chrom, nikiel,
tytan, cyna, cynk, magnez, srebro, molibden, wolfram) wg wzrostu ich masy właściwej.

W rubrykach poziomych podaj nazwę, symbol chemiczny pierwiastka, masę właściwą,

masę atomową, temperaturę topnienia, wytrzymałość na rozciąganie, twardość w stopniach
Brinella, współczynnik rozszerzalności liniowej, oporność właściwą.

Na podstawie danych, które zgromadziłeś w tabeli spróbuj odpowiedzieć na pytanie, czy

istnieje zależność między temperaturą topnienia metali a ich twardością, a jeśli tak, to jaka
i dlaczego?

Wskazówki do realizacji:
Nauczyciel powinien sprawdzić wyposażenie ucznia w przybory kreślarskie oraz

sprawdzić czy uczeń zna i rozróżnia właściwości metali. Uczniowie pracują indywidualnie
lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji ćwiczenia konsultują z nauczycielem.
Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko do pracy,
2) dobrać materiały i przybory rysunkowe,
3) z układu okresowego pierwiastków odczytać symbole podanych w ćwiczeniu metali,
4) odszukać w poradniku właściwości podanych w ćwiczeniu metali,
5) wykonać tabelkę wypełniając kolumny i wiersze zgodnie z treścią ćwiczenia,
6) pogrupować dane metale w tabelce na łatwotopliwe, trudnotopliwe i bardzo

trudnotopliwe,

7) określić zależność między temperaturą topnienia metali a ich twardością,
8) przedstawić wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pogadanka dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

układ okresowy pierwiastków,

−

Poradnik dla ucznia,

−

przybory rysunkowe,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Najprostszą metodą, przez oględziny wykryj wady w otrzymanych od nauczyciela

próbkach. Próbki: odlew, półfabrykat, materiał walcowany, kuty, frezowany, toczony
szlifowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji ćwiczenia

konsultują z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) określić rodzaj materiału otrzymanej próbki,
3) określić stan przeróbki i obróbki materiału,
4) zastanowić się nad typowymi wadami występującymi w danej fazie przeróbki i obróbki

materiału i wskazać je na przedmiocie,

5) określić rodzaj zaobserwowanych wad,
6) na podstawie wykrytych wad określić przydatność materiału lub przedmiotu do produkcji

lub warunków podanych na rysunku bądź w instrukcji odbioru.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

Poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Oblicz masę płyty stalowej o wymiarach 500x200x50 mm, jeżeli gęstość stali

d = 7,7 g/cm

. Jaka musiałaby być grubość płyty o takiej samej powierzchni z aluminium

(d = 2,7 g/cm

), aby miała taką samą masę jak płyta stalowa?

Wskazówki do realizacji:
Nauczyciel sprawdza przygotowanie ucznia do ćwiczenia. Uczniowie pracują

indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu ćwiczenia prezentują swoją
pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) przeanalizować dane z ćwiczenia,
3) określić zależność masy od gęstości danego materiału,
4) wykonać obliczenia,
5) zapisać w zeszycie wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Stopy żelaza

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie norm zidentyfikuj stopy żelaza o oznaczeniach: C15: S235JR; E320;

P235S; C80U; 54SiCrV6; L30H. Podaj ich właściwości mechaniczne oraz maksymalne
stężenia pierwiastków.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać w katalogach podane oznaczenia,
3) zapisać w zeszycie przedmiotowym skład chemiczny oraz właściwości mechaniczne

odczytywanych materiałów

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

normy wyrobów metalowych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie2

Jakiej stali używa się do wykonania formy stosowanej w procesie prasowania tworzyw

sztucznych.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przeanalizować warunki prasowania tworzyw sztucznych,
2) dobrać stal na formę,
3) przedstawić wynik ćwiczenia oraz uzasadnić wybór rodzaju stali.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Poradnik dla ucznia,

−

normy wyrobów metalowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Metale nieżelazne i ich stopy

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie norm zidentyfikuj stopy metali nieżelaznych o oznaczeniach:

CuA111Fe6Ni6-C-GM, EN AW-5251, M4. Określ ich właściwości mechaniczne i podaj
stężenie pierwiastków.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) odszukać w normach podane oznaczenia,
3) zapisać w zeszycie przedmiotowym skład chemiczny oraz właściwości mechaniczne

odczytywanych materiałów

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi wyrobów metalowych,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej urządzenia mechanicznego otrzymanej od

nauczyciela dobierz materiał na jego obudowę. Przy doborze materiału należy uwzględnić
warunki w jakich pracuje urządzenie oraz sposób wykonania obudowy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Po zakończeniu

ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną urządzenia,
2) wybrać materiał na obudowę posługując się katalogami materiałowymi,
3) uzasadnić pisemnie wybór materiału

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

katalogi materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyznacz na podstawie uproszczonego wykresu Fe – Fe

C temperaturę hartowania stali

niestopowej o zawartości 0,5% C.

Rysunek do ćwiczenia 1 [10 cz. 2, s. 21]

Wskazówki do realizacji:
Nauczyciel powinien sprawdzić wyposażenia ucznia w przybory kreślarskie. Uczniowie

pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji ćwiczenia konsultują
z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas
wykonania 45minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) odszukać na wykresie Fe – Fe

C skład chemiczny stali 0,5% C i poprowadzić od niego,

linię prostopadłą do przecięcia z linią GS,

3) odczytać temperaturę przemiany A

– 760°C (1033 K),

4) do odczytanej temperatury należy dodać 30°C, jest to temperatura do której należy

nagrzać stal, aby uzyskać austenit,

5) wybrać ośrodek chłodzący, (zwrócić uwagę na szybkość chłodzenia) zapewniający

uzyskanie struktury martenzytycznej,

6) omówić wynik ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

uproszczonego wykresu Fe – Fe

−

Poradnik dla ucznia,

−

przybory do rysowania,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wyznacz na podstawie uproszczonego wykresu Fe – Fe

C temperaturę wyżarzania

normalizującego dla stali niestopowej o zawartości 0,4% C i 1,2% C.

Rysunek do ćwiczenia 2 [9, s. 18]

Wskazówki do realizacji:
Nauczyciel powinien sprawdzić wyposażenia ucznia w przybory kreślarskie. Uczniowie

pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji ćwiczenia konsultują
z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę. Czas
wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
2) odszukać na osi składników wykresu Fe – Fe

C zawartość 0,4% C i poprowadzić od

niego linię prostopadłą do przecięcia z linią GS,

3) odczytać temperaturę przemiany A

przez poprowadzenie z punktu przecięcia linii

prostopadłej do skali temperatur – 820°C (1093 K),

4) dodać 30°C (K) i otrzymujemy temperaturę 850°C (1123 K), do której należy nagrzać

stal 0,4% C, aby uzyskać austenit,

5) podobnie postępować przy odczytywaniu temperatury austenityzacji stali o zawartości

1,2% C,

6) określić temperaturę nagrzewania stali niestopowej o zawartości 0,4% C i 1,2% C
7) omówić wyniki ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

uproszczonego wykresu Fe – Fe

−

Poradnik dla ucznia,

−

przybory do rysowania,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 3

Zademonstruj jak powinien być ubrany pracownik z wydziału obróbki cieplnej

obsługujący urządzenia do hartowania.

Wskazówki do realizacji:
Uczniowie pracują indywidualnie lub w zespołach dwuosobowych. Etapy realizacji

ćwiczenia konsultują z nauczycielem. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją
pracę. Czas wykonania 45minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować sprzęt i środki ochrony osobistej,
2) włożyć fartuch, nagolenniki, rękawice, buty, okulary i osłonę głowy,
3) wyjaśnić w jaki sposób są zabezpieczane poszczególne części ciała przed zagrożeniami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt i środki ochrony osobistej

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie materiałów
konstrukcyjnych i narzędziowych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 10, 17, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań z poziomu podstawowego, w tym 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań z poziomu podstawowego, w tym 4 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. b, 6. c, 7. c, 8. b, 9. c, 10. a,11. c,
12. d, 13. a, 14. c, 15. a, 16. b,17. d,18. c,19. c, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić stopy żelaza z węglem

Rozróżnić stopy metali nieżelaznych

Scharakteryzować właściwości tworzyw
sztucznych

Określić właściwości metali

Rozróżnić metale

Wyjaśnić oznaczenie metali nieżelaznych i ich
stopów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić właściwości metali i ich stopów

Zinterpretować oznaczenia metali i ich stopów

Okreslić metale łatwo topliwe

10 Dobrać materiał na łożyska

Wyjaśnić oznaczenie metali nieżelaznych i ich
stopów

12 Określić właściwości tworzyw sztucznych

13 Wyjaśniać proces hartowania

14 Rozróżnić właściwości miedzi

15 Nazwać rodzaj obróbki

16 Rozróżnić metale

Scharakteryzować granice wytrzymałościowe
przy rozciąganiu

18 Rozróżnić próby wytrzymałościowe

Scharakteryzować reakcje wytwarzania
tworzyw sztucznych

20 Dobrać wgłębnik do pomiaru twardości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Pięć minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskich wyników przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru o różnym stopniu trudności. Tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Stalą nazywamy stop żelaza z węglem

a) o zawartości węgla do 2% poddany obróbce plastycznej.
b) o zawartości węgla powyżej 2% poddany obróbce plastycznej.
c) o dowolnej zawartości węgla poddany obróbce plastycznej.
d) o zawartości węgla 4,6% nie poddany obróbce plastycznej.

2. Mosiądzem nazywamy stop

a) cynku i aluminium.
b) magnezu i cynku.
c) miedzi i cynku.
d) aluminium, miedzi i magnezu.

3. Tworzywami sztucznymi, które można wielokrotnie przerabiać są

a) tworzywa chemoutwardzalne.
b) tworzywa termoplastyczne.
c) tworzywa termoutwardzalne.
d) wszystkie tworzywa sztuczne.

4. Metalem odpornym na korozję jest

a) platyna.
b) aluminium.
c) cynk.
d) ołów.

5. Metale nieżelazne to

a) żelazo i jego stopy.
b) wszystkie metale oprócz żelaza i jego stopów.
c) stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2%.
d) stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 4,5%.

6. Co oznacza ten znak literowy BK331 jest to znak literowy

a) mosiądzu.
b) miedzi.
c) brązu.
d) miedzionikli.

7. Metale dobrze przewodzące prąd elektryczny to

a) ołów, platyna.
b) cyna, bizmut.
c) srebro, miedź.
d) tantal, wolfram.

8. Stop CuPb30 to

a) mosiądz.
b) brąz ołowiowy.
c) brąz krzemowy.
d) brąz manganowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Metale łatwo topliwe to

a) ołów platyna.
b) srebro miedź.
c) wolfram, tantal.
d) cyna bizmut.

10. Z jakiego stopu należy wykonać łożysko ślizgowe

a) brąz ołowiowy.
b) duraluminium.
c) brąz berylowy.
d) brąz manganowy.

11. Stop metali nieżelaznych CuZn10 to

a) magnez.
b) silumin.
c) mosiądz.
d) brąz berylowy.

12. Na elementy maszyn stosuje się tworzywa sztuczne o

a) dobrych właściwościach przeciwciernych.
b) znacznej odporności na działanie czynników atmosferycznych.
c) małej odporności na działanie podwyższonych temp.
d) dobrej plastyczności.

13. Hartowanie zaliczane jest do obróbki

a) cieplnej.
b) cieplno-chemicznej.
c) cieplno-magnetycznej.
d) cieplno-plastycznej.

14. Miedź ma dobrą przewodność

a) elektryczną.
b) cieplną.
c) elektryczną i cieplną.
d) elektrostatyczną.

15. Odpuszczanie jest zabiegiem cieplnym stosowanym do stali

a) hartowanych.
b) wyżarzanych.
c) przesycanych.
d) stabilizowanych.

16. Z wymienionych pierwiastków są metalami

a) argon.
b) żelazo.
c) krzem.
d) węgiel.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Doraźną granicę wytrzymałości na rozciąganie oznaczamy symbolem

a) Fm.
b) Fe.
c) Rc.
d) Rm.

18. Rysunek przedstawia próbę

a) rozciągania.
b) zginania.
c) spęczania.
d) udarności.

19. Polimeryzacja to proces, podczas którego, małe jednorodne cząsteczki (monomery)

a) dzielą się na cząstki zwane polimerami, a dodatkowo wydzielają się substancje

uboczne np. chlorowodór.

b) tworzą nową substancję o zmienionym składzie chemicznym, a dodatkowo

wydzielają się substancje uboczne np. woda, amoniak.

c) łączą się ze sobą tworząc jedną wielką cząstkę, a powstające substancje mają taki

sam skład chemiczny, jaki miały przed procesem.

d) tworzą pary drobnych cząstek, a powstała substancja ma zmieniony skład

chemiczny.

20. W metodzie Brinella wgłębnikiem jest:

a) kulka o średnicy 1,5875 mm.
b) kulka o średnicy 10-5-2,5-2-1 mm.
c) stożek diamentowy o kącie wierzchołkowym 120°.
d) kulka o średnicy 1,5875 mm lub stożka diamentowego o kącie wierzchołkowym

120°.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie materiałów
konstrukcyjnych i narzędziowych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16,17,19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 7, 9, 14, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań z poziomu podstawowego, w tym co najmniej
2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań z poziomu podstawowego, w tym co najmniej
5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. a, 4. c, 5. c, 6. b, 7. b, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. c, 14. d, 15. b, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować stopy żelaza z węglem

Określić środki wulkanizujące przy produkcji
gumy

Wyjaśnić oznaczenie stali

Określić, w jakiej postaci występuje węgiel
w żeliwie białym

Rozpoznać oznaczenie stali

Rozróżnić wgłębnik w metodzie Brinella

Scharakteryzować wyżarzanie ujednorodniające

Określić właściwości tworzyw sztucznych

Dobrać materiał do wymagań

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 Uzasadnić celowość obróbki cieplej

11 Określić przeznaczenie pieców

12 Określić obróbkę cieplną

13 Wyjaśnić proces otrzymywania gumy

14 Scharakteryzować właściwości stopów

15 Wyjaśnić oznaczenie twardości

16 Rozróżnić właściwości ceramiki

17 Wyjaśnić oznaczenie stali żaroodpornej

18 Dobrać materiał do podanych warunków

19 Wyjaśnić właściwości aluminium

Scharakteryzować właściwości tworzyw
sztucznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

8. Pięć minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

9. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
10. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
11. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wzrost zawartości węgla w stali

a) zwiększa plastyczność i udarność.
b) zmniejsza plastyczność i nie ma wpływu na udarność.
c) zwiększa twardość i obniża udarność.
d) zwiększa twardość i plastyczność.

2. Środkiem wulkanizującym przy produkcji gumy jest

a) siarka.
b) potas.
c) węgiel.
d) krzem.

3. Symbol SW18 oznacza

a) stal szybkotnącą.
b) stal łożyskową.
c) stal węglową narzędziową.
d) żeliwo.

4. Węgiel w żeliwie białym występuje w postaci

a) grafitu sferoidalnego.
b) grafitu kulistego.
c) cementytu.
d) grafitu płytkowego.

5. Symbol St35 oznacza stal

a) narzędziową.
b) żaroodporną.
c) konstrukcyjną węglową zwykłej jakości.
d) szybkotnącą.

6. W pomiarze twardości metodą Brinella wgłębnikiem jest

a) kulka o średnicy 1/16”.
b) kulka o średnicy 10; 5;2,5;2;1 mm.
c) stożek diamentowego.
d) stożek diamentowego i kulka o średnicy 1/16”.

7. Wyżarzanie ujednorodniając ma na celu

a) rozdrobnienie ziaren.
b) uzyskanie jednorodnego składu chemicznego.
c) nadanie stali możliwie niskiej twardości.
d) przywrócenie stali cech plastycznych.

8. Żywice epoksydowe są

a) termoutwardzalne.
b) chemoutwardzalne.
c) termoplastyczne.
d) światłoutwardzalne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Odlewany korpus obrabiarki ze względu na tłumienie drgań, najlepiej wykonać

a) z żeliwa szarego.
b) z mosiądzu.
c) ze staliwa konstrukcyjnego.
d) z siluminu.

10. Obróbka cieplna przeprowadzona w celu otrzymania stali o strukturze martenztycznej, to

a) wyżarzanie.
b) ulepszanie cieplne.
c) odpuszczanie.
d) hartowanie.

11. Do wytwarzania stopów metali nieżelaznych jest przystosowany piec

a) płomienny.
b) tyglowy.
c) elektryczny indukcyjny.
d) elektryczny oporowy.

12. Wlewki staliwne przed przeróbką należy poddać wyżarzaniu

a) normalizującemu.
b) odprężającemu.
c) ujednorodniającemu.
d) rekrystalizującemu.

13. Guma powstaje w wyniku:

a) polimeryzacji.
b) polikondensacji.
c) wulkanizacji.
d) adhezji.

14. Stopami, które w połączeniu z tlenem tworzą substancję wybuchową są stopy

a) aluminium.
b) miedzi.
c) cyny.
d) magnezu.

15. Symbol HB oznacza pomiar twardości metodą

a) Shore’a.
b) Brinella.
c) Rockwella.
d) Vickersa.

16. Ceramika to materiał odporny na

a) ściskanie.
b) zginanie.
c) ścinanie.
d) rozciąganie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Symbol H5M oznacza stal

a) węglową konstrukcyjną.
b) narzędziową.
c) żaroodporną.
d) kwasoodporną.

18. Do wykonania silnie obciążonych wałów należy zastosować stal

a) stopową konstrukcyjną do ulepszania cieplnego.
b) niestopową ogólnego przeznaczenia.
c) węglową do azotowania.
d) niskostopową o podwyższonej wytrzymałości.

19. Aluminium jest metalem bardzo łatwo reagującym z tlenem. W wyniku utleniania tworzy

się cienka warstewka tlenu Al

Warstwa ta

a) działa szkodliwie na wyroby.
b) chroni wyroby z aluminium.
c) jest warstwą obojętną.
d) jest warstwą wzmacniającą aluminium.

20. Właściwości tworzyw sztucznych ograniczające ich stosowanie na elementy maszyn to

a) dobre właściwości przeciwcierne.
b) znaczna odporność na działanie czynników atmosferycznych.
c) mała odporność na działanie podwyższonych temp.
d) dobra plastyczność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i narzędziowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bożenko L.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990
2. Dobrzanski L.: Metalowe materiały inżynierskie. Wydawnictwo Naukowo – Techniczne,

Warszawa 2004

3. Domke W.: Vademecum materiałoznawstwa. Wydawnictwo Naukowo – Techniczne,

Warszawa 1982

4. Dretkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo. Ośrodek Badawczo Rozwojowy Pomocy

Naukowych, Warszawa 1993

5. Dretkiewicz-Więch J.: Technologia mechaniczna. WSiP, Warszawa 2000
6. Kassube W.: Materiałoznawstwo. WSiP, Warszawa 1974
7. Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1973
8. Swat K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla mechaników. WSiP Warszawa 1992
9. Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1999
10. Zając B.: Materiałoznawstwo. WSiP, Warszawa 1997
11. Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP, Warszawa 2001

Literatura metodyczna
1. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998