Część I

465

Rozdział 7

Wybrane aspekty zapewniania jakości opieki pielęgniarskiej

7.3. Metody zapewniania jakości opieki
zdrowotnej

Programy WHO, zwłaszcza Ljubljańska Karta Reformowania Opie-
ki Zdrowotnej, stały się podstawą sformułowania programów pod-
noszenia i zapewniania jakości. W praktyce zarządzania jakością
w wielu krajach stosowane są wewnętrzne i zewnętrzne metody
zapewniania jakości (Lenartowicz 1998).

Wewnętrzne metody zapewniania jakości koncentrują się na

opracowywaniu przez zakłady opieki zdrowotnej i wprowadzaniu
do praktyki własnych programów zapewnienia jakości, przy wyko-
rzystaniu własnych zasobów.

Do metod tych należą m.in. badanie i ocena jakości opieki pie-

lęgniarskiej dokonywane przez kadrę kierowniczą, monitorowanie
„zdarzeń niepożądanych” (szczególnie zakażeń szpitalnych) i wdra-
żanie programów zapobiegania im. Powszechnie stosowanym dzia-
łaniem w zakładach opieki zdrowotnej jest badanie satysfakcji pa-
cjentów, rozumiane jako badanie subiektywnych ocen pacjentów
opartych na ich indywidualnym doświadczeniu, wymaganiach
i oczekiwaniach. Poziom zadowolenia pacjentów ze świadczonej
opieki jest jednym z najważniejszych wskaźników jej efektywności
(Opolski i wsp. 2005).

Zewnętrzne metody zapewniania jakości to oddziaływania wy-

wierane na zakłady opieki zdrowotnej przez instytucje nadrzędne,
grupy ekspertów lub pozarządowe organizacje zajmujące się certy-
fikowaniem wytwórców wyrobów usług. Są stosowane na obszarze
całego systemu opieki zdrowotnej i należą do nich:

licencjonowanie

•

– to wyrażanie urzędowego zezwolenia na

prowadzenie określonej działalności, przy wskazaniu profe-
sjonalnego uzasadnienia decyzji. Przykładem są określone
przepisami prawnymi wymagania dotyczące świadczeń zdro-
wotnych i organizacji zakładów opieki zdrowotnej, np. przepi-
sy sanitarne, wymagania stawiane przy wydawaniu zezwoleń
(licencji) na prowadzenie zakładów opieki zdrowotnej oraz
wydawanie przez samorządy zawodowe zaświadczeń o prawie
wykonywania praktyki pielęgniarskiej, położniczej lub lekar-
skiej;
rekomendacje

•

– wytyczne i zalecenia dotyczące wykonywa-

nia określonych świadczeń zdrowotnych wydawane przez ze-
społy ekspertów – konsultantów krajowych lub wojewódzkich
w poszczególnych specjalnościach medycznych, pielęgniar-
stwa i opieki położniczej albo instytuty naukowo-badawcze;
certyfikaty –

•

poświadczenia przez uprawnione jednostki cer-

tyfikujące zgodności funkcjonowania jednostki lub jej części
z określonymi normami np. certyfikatu ISO dotyczącego za-

Wewnętrzne metody
zapewniania jakości

Zewnętrzne metody
zapewniania jakości

Anna Piątek

7.4. Standardy praktyki i opieki pielęgniarskiej

466

Tom I

rządzania zakładem, ochrony środowiska czy wykonywania
badań laboratoryjnych;
akredytacja

•

– nadawanie przez Krajową Radę Akredytacyj-

ną certyfikatu jakości zakładom opieki zdrowotnej, które do-
browolnie poddały się przeglądowi i uzyskały wysoką ocenę
zgodności ze standardami akredytacyjnymi.

7.4. Standardy praktyki i opieki
pielęgniarskiej

Zapewnienie jakości świadczeń zdrowotnych, w tym także opieki
pielęgniarskiej, nie jest możliwe bez określenia reguł ich wykony-
wania.

Określanie misji, celów i zadań oraz odpowiadających im stan-

dardów jest niezbędnym wymogiem profesjonalnego działania
wszystkich organizacji i grup zawodowych w służbie zdrowia, dają-
cym gwarancję zapewnienia świadczeń na odpowiednio wysokim
poziomie (Development... 1989).

Standardy praktyki pielęgniarskiej przyjęto traktować jako

zbiór wymagań, norm, które określają uzgodniony, możliwy do
zrealizowania poziom wykonywania praktyki pielęgniarskiej, jaki
został ustanowiony w celu zapewnienia jakości opieki pielęgniar-
skiej, podstaw kształcenia i doskonalenia zawodowego pielęgniarek
i położnych oraz inspirowania kierunków rozwoju naukowego pie-
lęgniarstwa (Piątek 1999).

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek zaleca, aby standardy two-

rzone przez zawodowe pielęgniarki na szczeblu krajowym formu-
łowane były w kategoriach ogólnych, tak aby mogły być one za-
stosowane w każdym środowisku. Standardy tworzone przez kra-
jowe stowarzyszenia pielęgniarek stanowią istotny element strategii
zmierzającej do realizacji celu pielęgniarstwa, a tym samym syste-
mu opieki zdrowotnej (Development... 1989).

Standardy opracowywane przez zespoły krajowe i zatwierdzane

przez Krajowy Zjazd Pielęgniarek i Położnych mają charakter ogól-
nych wytycznych. Sformułowano w nich zwięźle podstawy teore-
tyczne praktyki pielęgniarskiej, zdefiniowano podstawowe pojęcia:
pielęgniarstwa – jako dziedziny nauki, jako podsystemu ochrony
zdrowia, jako działalności praktycznej, a także pojęcia pielęgniar-
ka, położna, pielęgniarka/położna specjalistka oraz podstawowe
wymagania dotyczące pielęgniarskiej praktyki klinicznej i w pod-
stawowej opiece zdrowotnej. NRPiP opublikowała też ogólne stan-
dardy pielęgniarskiej praktyki klinicznej i praktyki w podstawowej

Standardy praktyki

pielęgniarskiej