Hrabal Bohumił Postrzyżyny

Bohumil Hrabal

Postrzy

yny

Przekład Andrzej Czcibor-Piotrowski

Pani Bovary to ja. .

(Gustave Flaubert)

Lubi

te kilka minut przed siódm

wieczorem, kiedy szmatkami i zmi

„Polityk

Narodow

”

czyszcz

szkła lamp, zapałk

usuwam czer

opalonych knotów, nakładam z powrotem mosi

ęż

kołpaczki i dokładnie o siódmej nadchodzi ta cudowna chwila, kiedy przestaj

pracowa

maszyny w

browarze i dynamo tłocz

ce pr

d wsz

dzie, gdzie

wiec

arówki, dynamo to zaczyna

zmniejsza

obroty i w miar

jak pr

d słabnie, słabnie równie

wiatło

arówek, z białego

wiatła

staje si

z wolna

wiatło ró

owe, a ze

wiatła ró

owego

wiatło szare, s

czone przez krep

lub te

organdyn

, a

wolframowe włókienka pokazuj

pod sufitem czerwone rachityczne paluszki,

czerwony klucz wiolinowy. Wtedy zapalam knot; wkładam szkło, wysuwam

ółty j

zyczek,

nakładam mleczny klosz ozdobiony porcelanowymi ró

ami. Lubi

te kilka minut przed siódm

wieczorem, patrz

przez tych kilka chwil z upodobaniem w gór

, kiedy

wiatło wycieka z

arówki jak

krew z poder

tego koguta, patrz

z upodobaniem na ten bledn

cy podpis pr

du elektrycznego i

wzdrygam si

na my

e mo

e nadej

ść

chwila, kiedy do browaru zostanie doprowadzony pr

miejski i wszystkie lampy w browarze, od latar

w stajniach, lamp z okr

głymi lusterkami,

wszystkich tych p

katych lamp o okr

głych knotach,

e wszystkie te lampy którego

dnia si

nie

zapal

, nikomu nie b

dzie zale

na ich blasku, bo cały ten ceremoniał zostanie zast

piony

kontaktem podobnym do kurka wodoci

gowego, który zast

pił urodziwe pompy. Lubi

te swoje

płon

ce lampy, w których

wietle nosz

na stół talerze i sztu

ce, w których

wietle otwieraj

gazety albo ksi

ąż

ki, lubi

wietlone blaskiem lamp r

ce le

żą

ce od niechcenia na obrusie, odci

ludzkie r

ce; ze splotu ich linii mo

na wyczyta

charakter człowieka, do którego te r

ce nale

żą

;

lubi

owe przeno

ne lampki naftowe, z którymi wychodz

wieczorami naprzeciw go

ciom i

wietlam im twarze i drog

, lubi

lampy, w których

wietle robi

szydełkiem firanki i pogr

ąż

am si

w gł

bokich marzeniach, lampy, które zgaszone gwałtownym dmuchni

ciem wydaj

dławi

cy sw

wypełniaj

cy ciemny pokój niczym wyrzut. Ach, gdybym tak znalazła w sobie do

ść

siły i kiedy do

browaru doprowadz

ebym przynajmniej raz w tygodniu którego

wieczoru zapaliła lampy i

przysłuchiwała si

melodyjnemu syczeniu

ółtego

wiatła, które rzuca gł

bokie cienie i skłania do

ostro

nego st

pania i do marze

Francin zapalał w biurze dwie p

kate lampy o okr

głych knotach, dwie lampy gderaj

ce nieustannie

jak dwie przekupki, dwie lampy, które stały na kra

cach ogromnego stołu, lampy, które tchn

ły

ciepłem niczym piecyki, lampy, które z ogromnym apetytem pochłaniały łakomie naft

. Zielone

klosze tych p

katych lamp odcinały niemal jak pod linijk

przestrze

wiatła i cienia, tak

e kiedy

patrzyłam przez okno do biura, Francin był zawsze rozci

ty na Francina polanego witriolem i

Francina, którego pochłon

ł mrok. Mosi

ęż

ne maszynki, w których knot porusza! si

przesuwany

poziom

rub

w dół albo

w gór

, te mosi

ęż

ne koszyczki miały ogromny ci

g; te lampy Francina potrzebowały tyle tlenu,

wysysały wokół siebie powietrze, tak

e kiedy Francin poło

ył w pobli

u lampy papierosa, mosi

ęż

sito wci

gało wst

gi bł

kitnego dymu i dym z papierosa, dostawszy si

do magicznego kr

katych lamp, zostawał nieubłaganie wchłoni

ty i po

arty w szkle przez płomie

, który nad

kołpaczkiem

wiecił zielonkawo jak

wiatło, jakie wydziela spróchniały pie

wiatło jak bł

dny

ognik, jak ogie

tego Eliasza, jak Duch

ty, który zst

pił pod postaci

fioletowego

płomyczka unosz

cego si

nad tłustym

ółtym

wiatłem okr

głego knota. I w blasku tych lamp

Francin zapisywał w otwartych ksi

gach browarnianych roczn

produkcj

piwa, wydatki i dochody,

sporz

dzał sprawozdania tygodniowe i miesi

czne, aby pod koniec ka

dego roku zrobi

bilans za

cały rok kalendarzowy, i karty tych ksi

g l

niły jak nakrochmalone gorsy. Kiedy Francin obracał

kart

, te dwie pucułowate lampy gorszyły si

dym ruchem, tak

e groziły zga

-ciem,

rozgdakiwały si

te dwie lampy, jakby to były wyrwane ze snu dwa ogromne ptaki, zupełnie jakby te

dwie lampy poruszały gniewnie długimi szyjami, rozrzucały po suficie oddychaj

ce nieustannie

chi

skie cienie przedpotopowych zwierz

t, na suficie w tych półcieniach widziałam zawsze

wachluj

ce si

uszy słoni, unoszone oddechem klatki piersiowe ko

ciotrupów, dwie wielkie

wbite na pal

wiatła wyrastaj

cy ze szkła wprost ku sufitowi, gdzie l

niło nad ka

lamp

okr

głe

lepiaj

ce lusterko, o

wietlony ostro srebrny pieni

dz, który nieustannie, niemal niedostrzegalnie,

ale jednak poruszał si

wyra

c nastrój ka

dej lampy. Obróciwszy kart

, Fran-cin wpisywał znowu imiona i nazwiska

szynkarzy i restauratorów. Brał wówczas stalówk

redis numer trzy i tak jak w starych mszałach i

nych aktach i dokumentach ka

de słowo rozpoczynał inicjałem, wszystkie te inicjały pełne były

rozwichrzonych pukielków i wzdymaj

cych si

linii, kiedy siedziałam w biurze i patrzyłam z mroku

na jego r

ce, które lampy biurowe opryskiwały gaszonym wapnem, zawsze odnosiłam wra

enie,

inicjały te Fran-cin wzoruje na moich włosach,

e s

mu one natchnieniem, wpatrywał si

zawsze w

moje włosy, z których tryskało

wiatło, w lustrze widziałam,

e gdzie ja byłam wieczorem, tam

zawsze dzi

ki mojej fryzurze i gatunkowi moich włosów było o jedn

lamp

cej, Francin t

stalówk

redis wpisywał zwykłe litery pocz

tkowe, po czym brał cienkie piórka i zgodnie z impulsem

maczał je na przemian w atramentach: zielonym, niebieskim i czerwonym, i wokół inicjałów
zaczynał rysowa

moje niesforne włosy, i tak jak krzak ró

y, który obrasta altank

, tak samo

Francin g

sieci

i gał

zkami krzywych linii moich włosów zdobił pocz

tkowe litery imion i

nazwisk szynkarzy oraz restauratorów.
Kiedy pó

niej zm

czony wracał z biura i stał w drzwiach w cieniu, białe mankiety wskazywały, jak

cały miniony dzie

go wyczerpał, mankiety te dotykały niemal jego kolan, w ci

gu całego dnia

Francin brał na swoje barki tyle trosk i ci

ęż

arów,

e wieczorem zawsze był o dziesi

ęć

centymetrów

szy, a mo

e i o wi

cej. A ja wiedziałam,

e najwi

ksz

jego trosk

jestem ja,

e od czasu kiedy

zobaczył mnie po raz pierwszy,

e od tego czasu nosi mnie na plecach w niewidzialnym, a jednak

bardzo konkretnym tornistrze, w tornistrze, który z dnia na dzie

staje si

coraz ci

ęż

szy. Tak wi

co wieczór stali

my pod opuszczan

płon

lamp

, zielony klosz był tak ogromny,

e mie

cili

pod nim oboje, był to

yrandol niczym parasol, pod którym stali

my w ulewie sycz

cego

wiatła

lampy naftowej, obejmowałam Francina jedn

, a drug

głaskałam go z tyłu po głowie, on

miał oczy zamkni

te i oddychał gł

boko; kiedy uspokoił si

, obejmował mnie w pasie i wygl

dało to

tak, jakby

my chcieli rozpocz

ąć

jaki

taniec towarzyski, jednak

e to było co

cej, to była

oczyszczaj

ca k

piel, podczas której Francin szeptał mi do ucha wszystko, co mu si

w ci

gu tego

dnia przytrafiło, a ja głaskałam go i ka

dy ruch mojej r

ki wygładzał jego zmarszczki, a potem on

dotykał moich rozpuszczonych włosów; za ka

dym razem

gałam ten porcelanowy

yrandol

ej, na obwodzie

yrandola wisiały g

sto ró

nokolorowe szklane rurki poł

czone paciorkami,

chrz

ęś

ciły te wisiorki koło naszych uszu jak cekiny i ozdóbki wokół bioder tureckiej tancerki,

wydawało mi si

niekiedy,

e ta ogromna opuszczana lampa jest szklanym kapeluszem wci

tym

nam obojgu a

po uszy, kapeluszem obwieszonym mnóstwem przystrzy

onych sopli...

Ostatni

zmarszczk

dziłam z twarzy Francina gdzie

we włosy albo za uszy, a on otworzył

oczy, wyprostował si

, mankiety miał znowu na wysoko

ci bioder, spojrzał na mnie nieufnie, a kiedy

miechn

łam si

i przytakn

łam, on tak

e si

miechn

ł, po czym spu

cił oczy i usiadł za stołem,

mielił si

i patrzył na mnie, a ja na niego i widziałam,

e mam nad nim wielk

władz

, moje oczy

urzekaj

go jak oczy pytona, kiedy wpatruje si

w przera

Dzi

wieczorem na ciemnym podwórku zar

ał ko

, potem dobiegło jeszcze jedno r

enie, a

nast

pnie rozległ si

tent kopyt, brz

czenie ła

cuchów i podzwanianie sprz

czek, Francin

podniósł si

i nasłuchiwał, wzi

łam lamp

i wyszłam na korytarz, i otwarłam drzwi. W mroku na

dworze furman browarniany wołał: Hola, Ede, Kar

, hola, do diabła! - ale gdzie tam, od strony stajni

dziły belgijskie wałachy z latarni

na przedpier

niu; kiedy tak wracały zm

czone, wyprz

gni

te z

wozu, w chom

tach, z lejcami zawieszonymi na ozdobnych guzach tych chom

t i w całej uprz

ęż

po całodziennym rozwo

eniu piwa, kiedy ka

dy s

dził: te wykastrowane ogiery nie my

o niczym

innym, tylko o sianie i wiaderku młótu, i odrobince owsa, a wi

c te dwa wałachy cztery razy do roku

ni st

d, ni zow

d przypominały sobie o swoich

rebi

cych latach, o swojej genialnej młodo

ci,

pełnej nie rozwini

tych jeszcze, ale mimo wszystko ju

gruczołów, i buntowały si

, podnosiły

niewielki rokosz, dawały sobie znak w zapadaj

cym zmierzchu, kiedy wracały do stajni, a teraz

spłoszyły si

, spłoszyły, tak mówi

ludzie,

e te byłe ogiery spłoszyły si

, ale one si

nie spłoszyły,

one nie zapomniały,

e jeszcze ci

gle i do ostatniej chwili mo

na i

ść

nawet zwierz

drog

wolno

ci... przelatywały teraz obok słu

bowych mieszka

betonowym chodnikiem, kopyta ich

krzesały iskry i lampa na piersiach nar

cznego wałacha trz

sła si

ciekle i podrygiwała

wietlaj

c powiewaj

ce sprz

czki i urwane lejce, wychyliłam si

i w delikatnym blasku lampy

naftowej przemkn

ła ta belgijska para, spasione ogromne wałachy, Ede i Kar

, które wa

yły razem

dwadzie

cia pi

ęć

cetnarów, wprawionych teraz w ruch, i ruch ten groził nieustannie upadkiem, a

upadek jednego konia oznaczał upadek drugiego, poł

czone bowiem były ze sob

pier

cieniami i

skórzanymi lejcami, i sprz

czkami, jednak

e jakby w tym galopie nieustannie si

ze sob

porozumiewały, płoszyły si

oba jednocze

nie, zmieniaj

c si

na prowadzeniu nie wi

cej ni

o kilka

centymetrów... za nimi za

biegł nieszcz

sny furman z batem, furman dr

żą

cy z przera

enia, bo

gdyby jeden z koni złamał nog

, kierownictwo browaru potr

całoby mu za to przez kilka lat... a

strata obu koni oznaczała jedno: płaci

do ko

ycia... — Hola, Ede i Kar

! Hola, do diabła! —

jednak

e zaprz

g p

dził ju

naprzeciw wie-trzalni koło słodowni, teraz kopyta ich zmi

kły w

błotnistej drodze obok komina i stodół, tak

e i wałachy musiały zwolni

, po czym koło stajni, na

kocich łbach, znów nabrały szybko

ci, a na betonowym chodniku, z którego ka

da ci

ca si

ziemi sprz

czka, ka

dy ła

cuszek, ka

da podkowa krzesała iskry, tutaj te dwa belgi rozp

dziły si

tak

e to nie był ju

bieg, ale powstrzymywany upadek, z nozdrzy buchały im kł

by pary, oczy miały

wytrzeszczone i pełne przera

enia, na zakr

cie koło biura oba po

lizn

ły si

na tym betonowym

chodniku jak w filmowej grotesce, ale oba jechały na tylnych podkowach, które krzesały iskry,
furman zamarł ze zgrozy. Francin podbiegi do drzwi, ale ja stałam oparta o futryn

i modliłam si

aby tym koniom nic si

nie stało, bardzo dobrze wiedziałam,

e ich sprawa jest tak

e moj

spraw

lecz
Ede i Kar

znowu biegły obok siebie i zgodnie kłusowały naprzeciw wietrzalni koło słodowni,

podkowy ich cichły w mi

kkim błocie drogi koło stodół, i znów dały sobie znak, i run

ły przed siebie

po raz trzeci, furman odskoczył i kiedy jeden z koni napi

ł wodze, lampa poleciała łukiem i rozbiła

o pralni

, i ten trzask dodał belgom nowych sił, zar

ały najpierw jeden po drugim, potem obydwa

jednocze

nie pogalopowały po betonowym chodniku... patrzyłam na Francina, tak jakbym to była

ja, ja, która przemieniłam si

w par

belgijskich koni, to był ten mój buntowniczy charakter, raz na

miesi

c poszale

, mnie tak

e ogarniało co kwartał pragnienie wolno

ci, mnie, która wcale nie byłam

wykastrowana, ale wprost przeciwnie: zdrowa, niekiedy a

nadto zdrowa... i Francin patrzył na

mnie, i wiedział,

e ten spłoszony belgijski zaprz

g, te jasne powiewaj

ce grzywy i pot

ęż

ne ogony

ce si

w powietrzu za kasztanowatymi ciałami,

e to ja — nie ja, ale ten mój charakter, te

moje lec

ce po

ród ciemnej nocy spłoszone złote włosy, te moje powiewaj

ce swobodnie

dziory... i odepchn

ł mnie, i teraz Francin stał z wyci

gni

tymi r

koma w tunelu

wiatła płyn

cego

z korytarza, z wyci

gni

tymi ramionami ruszył naprzeciw koniom wołaj

c: — Idudududu! Hola! — i

belgijskie wykastrowane ogiery zahamowały krzesz

c kopytami iskry, Francin odskoczył i wzi

nar

cznego za uzd

ł j

, wbił w spieniony pysk zwierz

cia, i ruch koni ucichł, sprz

czki i

lejce, i szory uprz

ęż

y opadły na ziemi

, przybiegł furman i wzi

ł siodłowego konia za uzd

...

— Panie kierowniku... — wymamrotał wo

nica.

— Wytrze

słom

i oprowadzi

po podwórzu... Ta para ma warto

ść

czterdziestu tysi

cy, rozumie

pan, panie Marcinie? — powiedział Francin i wszedł w drzwi domu, tak jak wchodz

ułani, u których

za Austrii słu

ył, gdybym nie odskoczyła, powaliłby mnie, przeszedłby po mnie... z mroku słycha

było pó

niej uderzenie bata i bolesne r

enie belgijskich koni, przekle

stwa i odgłos uderze

biczyskiem, a potem podskakiwanie koni w mroku i trzaskanie długiego bicza, który owijał si

belgom wokół nóg i przecinał skór

. - ,

Jednak

e mój portret to równie

cztery prosi

ta, browarniane prosi

ta, karmione młotem i

ziemniakami, a w lecie, kiedy dojrzewały buraki, chodziłam po na

buraczan

, na

siekałam,

polewałam zaczynem i starym piwem i prosi

ta spały dwadzie

cia godzin na dob

i codziennie

przybywało im na wadze po całym kilogramie, te moje prosi

tka słyszały mnie, jak id

doi

kozy, i

kwiczały z rado

ci, bo nie wiedziały,

e jedn

par

sprzedam na szynki, a druga para pójdzie

pod nó

podczas domowego

winiobicia. Kiedy szłam doi

kozy, to prosi

ta kwiczały z zachwytu,

bo wiedziały,

e wszystko mleko, jakie nadoj

, wlej

im natychmiast do koryta. Pan Cicwa-rek tylko

popatrzył na prosi

ta i od razu mówił, ile te prosi

ta wa

żą

, i zawsze si

zgadzało, potem t

par

prosi

t brał na r

ce i wrzucał do takiego półkoszka, rze

nie -kiej bryczki, zaci

gał nad nimi siatk

powiadał:
— Broni

te stworzonka jak moja stara, kiedym jej za młodych lat chciał skra

ść

pierwszego

całusa.
— Papapaa, moje prosiaczki, b

z was pi

kne szy-neczki — mówiłam prosi

tkom na

egnanie.

Jednak

e prosi

ta nie marzyły o takiej sławie, wiedziałam o tym, ale ka

dy z nas musi kiedy

umrze

, a natura jest miłosierna, kiedy ju

nic nie mo

na zrobi

, wszystko, co

yje i co ma za chwil

umrze

, wszystko ogarnia przera

enie, jakby zwierz

tkom i ludziom spaliły si

bezpieczniki, a

potem ju

nic nie czuj

i nic ich nie boli, ten strach przykr

ca knoty lamp, tak

ycie ju

tylko

ledwie migoce i ze zgrozy o niczym nie wie. Do rze

ników nie miałam szcz

ęś

cia, ten pierwszy dodał

mi do kiszek w

trobianych tyle imbiru,

e mi z nich zrobił cukierki, ten drugi znowu

pił od rana tyle,

e jak uniósł pałk

, aby ogłuszy

prosi

, to sam sobie przetr

cił nog

, stałam z przygotowanym

em, niewiele brakowało, a ze zło

ci zar

łabym tego rze

nika, którego zreszt

musiałam

jeszcze zawie

źć

bryczk

do szpitala i szuka

innego. Trzeci rze

nik z kolei przyniósł swój

wynalazek, zamiast parzenia wymy

lił opalanie szczeciny lamp

spawalnicz

, nie zup

powinnam

była wyla

do ust

pu, ale tego rze

nika, poniewa

nie tylko szczecina pozostała, ale przede

wszystkim prosi

cuchn

ło benzyn

, tak

e zup

musieli

my wyla

do kanału, bo nawet pozostałe

przy

yciu prosi

nie chciało jej je

ść

Pan Myclik to był rze

nik, rze

nik w sam raz na mój gust! Kazał sobie poda

tart

marmurkow

babk

i biał

kaw

, a rumu napił si

dopiero wówczas, kiedy w

trobianki były ju

w kotle, rze

nik,

który przyniósł ze sob

wszystkie swoje przybory owini

te w

ciereczki, przyniósł te

trzy fartuchy, jeden miał na sobie

podczas bicia, parzenia i patroszenia, drugi wkładał, kiedy wysypywał na stół podroby, a trzeci
dopiero wówczas, kiedy prawie wszystko było gotowe. Pan Myclik nauczył mnie tak

e, abym kupiła

sobie jeden specjalny kocioł i tego kotła u

ywała jedynie do gotowania w

trobianek i krwawych

kiszek, i salcesonów, i podrobów, i do topienia sadła, bo co si

w nim gotuje, tym garnek nasi

ka, a

winiobicie, łaskawa pani, to to samo, jak kiedy ksi

dz odprawia msz

, bo zawsze idzie o

krew i o mi

so, czyli ciało.

Potem piekli

my ciasto do bułczanek i krwawych kiszek, przywie

my bali

i do pó

nej nocy

gotowałam kasz

i na talerze ponasypywałam odpowiedni

ilo

ść

soli i pieprzu, i imbiru, i majeranku,

i tymianku, prosi

tko nie dostało ju

w południe je

ść

i zaczynało czu

zapach rze

-nickiego

fartucha, pozostałe zwierz

ta tak

e były smutne i ciche, ju

teraz dr

ały jak li

cie osiki, inne drzewa

stoj

spokojnie, burza jest gdzie

w Karpatach albo w Alpach, ale li

cie osiki dr

żą

i dygoc

jak moje

prosi

, które jutro zostanie zabite.

Prosi

wyprowadzałam z chlewika zawsze ja. Nie lubiłam, gdy podwi

zywało si

prosi

tku ryj

sznurem, po co sprawia

mu ból, i kiedy wyprowadzałam rze

nikowi prosi

podst

pem, drapałam je

w ryjek, potem w czoło, potem w grzbiet; pan Mycłik podszedł z tyłu z siekier

, uniósł j

w gór

pot

ęż

nym ciosem powalił prosi

, po czym na wszelki wypadek dorzucił jeszcze dwa, trzy mokre

ciosy w roztrzaskan

czaszk

prosi

cia, podałam panu Myclikowi nó

, a on ukl

kł i wbił ostrze w

szyj

, i chwil

szukał czubkiem no

a t

tnicy, potem wytrysn

ła struga krwi, a ja podstawiłam

garnek, nast

pnie za

jeszcze wielki rondel, ilekro

zmieniałam naczynie, pan Myclik za ka

dym

razem uprzejmie powstrzymywał dłoni

płyn

krew, aby j

znowu pu

, a wtedy ju

warz

chwi

bełtałam krew, aby nie krzepła, potem tak

e drug

, obiema r

kami jednocze

nie

mieszałam

liczn

dymi

krew, pan Myclik z pomocnikiem, panem Marcinem, furmanem, wło

yli

prosi

do balii i lali na nie wrz

wod

z dzbanów, a ja musiałam zakasa

kawy i

rozcapierzonymi palcami miesza

stygn

krew, zakrzepłe krwawe strz

py rzucałam kurom, obie

ce miałam a

po łokcie zanurzone w stygn

cej krwi, r

ce mi słabły, poruszałam nimi, jakbym wraz

z prosi

ciem wydawała ostatnie tchnienie, ostatnie kł

by zakrzepłej krwi, a potem krew rzedła,

stygła; wyci

łam r

ce z garnków i rondli, a tymczasem oparzone, ogolone prosi

wjechało z

wolna na haku pod belk

otwartej drewutni.

Odci

ta głowa prosi

cia wraz z ryjkiem le

ała na stole, dwie łopatki wła

nie przyniosłam. I ju

biegłam przez podwórze z włosami spi

tymi pod chusteczk

, aby nie straci

ani chwili, bo pan

Myclik wyci

ł kiszki i kazał pomocnikowi, by poszedł obróci

je i umy

, a sam — niczym

lepy

Hanusz w wie

owym zegarze — grzebał na pami

ęć

we wn

trzno

ciach prosi

cia, co

tu i ówdzie

po-nacinał i

ledziona, w

troba oraz

oł

dek oderwały si

, a po nich równie

płuca i serce.

Nastawiłam ceber i spłyn

ły tam wszystkie te pi

kne podroby, ta symfonia soczystych barw i

kształtów, nic mnie nie wprawiało w taki zachwyt jak jasnoczerwone wieprzowe płuca, wzd

cudownie jak g

bczasta guma, nic nie jest tak nami

tne w kolorze jak ciemnobr

zowa barwa

troby przyozdobiona szmaragdem

ółci, niczym chmury przed burz

, niczym delikatne baranki —

tak wła

nie ci

gnie si

wzdłu

kiszek grudkowate sadło,

ółte jak topi

ca si

wieca, jak pszczeli

wosk. A ta krta

zbudowana z niebieskich i ja-snoczerwonych pier

cieni jak rura kolorowego

odkurzacza. A kiedy wysypali

my te cuda na płyt

stołu, pan Mycłik wzi

ł nó

, naostrzył o osełk

po czym zacz

ł obcina

: tu kawałeczek jeszcze ciepłego mi

ska, tam kawałeczek w

troby, ówdzie

cał

nereczk

i pół

ledziony, a ja nastawiłam wielki garnek z przysma

cebulk

i wsun

łam te

kawałeczki prosi

cia do piekarnika, osoliwszy je przedtem starannie i przyprawiwszy pieprzem, tak

aby gulasz był gotów na południe.
Nabierałam sitem gotowane podroby wieprzowe, golonk

, przepołowion

głow

, wysypywałam na

stół jeden kawałek mi

sa za drugim, pan Myclik wybierał ko

ci, a kiedy mi

so troch

przestygło,

brałam w palce kawałeczek ryjka i kawałeczek ogonka, zamiast chleba przegryzałam to prosi

cym

uchem, potem do kuchni wpadał Francin, nigdy nie jadł, nie mógł tego wzi

ąć

do ust, stał wi

c przy

piecu i przegryzał suchy chleb popijaj

c kaw

i patrzył na mnie, i wstydził si

zamiast mnie, a ja

jadłam z apetytem i piłam piwo wprost z litrowej butelki, pan Myclik u

miechał si

; aby mnie nie

urazi

, wzi

ł kawałek mi

sa, po namy

le jednak odło

ył je i napił si

białej kawy przegryzaj

marmurkow

babk

, po czym si

ł po maszynk

do krojenia mi

sa i podkasał r

kawy, wskutek

energicznych ruchów kawałki mi

sa zacz

ły traci

swój kształt i funkcj

i ci

te półksi

ęż

ycami

ruchomych no

y mi

so przemieniało si

z wolna w nadzienie, i pan Myclik nadstawiał dło

, a ja

wkładałam mu w ni

sparzone przyprawy, pan Myclik był jedynym rze

nikiem, dla którego musiałam

przyprawy zalewa

wrz

wod

, bo — jak powiadał, a ja rozumiałam to bardzo konkretnie —

sprzyja to dokładniejszemu rozproszeniu i wzmaga nat

ęż

enie oraz intensywno

ść

zapachów, a

potem dodał rozmoczonej bułki i wszystko raz jeszcze przemieszał i mocnymi dło

mi i palcami

wymiesił i wyrobił, po czym zgarn

ł nadzienie z obu dłoni, nabrał troch

, spróbował, patrzył w sufit i

był w tej chwili pi

kny jak poeta, wpatrywał si

w sufit z zachwytem i powtarzał sobie: pieprz, sól,

imbir, tymianek, bułka, czosnek, a kiedy odmówił ten rze

nicki akt strzelisty i pocz

stował mnie,

wzi

łam na palec i wło

yłam do ust, i smakowałam, patrzyłam tak

e w sufit i z oczyma pełnymi

wieprzowego zachwytu rozpo

cierałam i smakowałam na j

zyku pawi ogon wszystkich tych

zapachów, a potem skin

łam głow

e jako gospodyni aprobuj

bukiet smakowy i nic ju

nie stoi

na przeszkodzie, aby zacz

ąć

robi

kiszki w

trobiane. I pan Myclik brał poci

te, na jednym ko

spi

te drewnian

szpilk

jelitka, dwoma palcami prawej r

ki rozszerzał otwór, a drug

tylko

naciskał i z gar

ci wyrastała mu pi

kna w

trobianeczka, któr

brałam od niego i spinałam

drewienkiem, i tak pracowali

my, a w miar

jak ubywało nadzienia, rósł w poł

czonych naczyniach

jelit stos kiszek w

trobianych.

— Panie Marcinie, gdzie si

pan znów podziewa? — wołał raz po raz pan Myclik, bo furman pan

Marcin za ka

dym razem, chyba przez całe swoje

ycie, jak tylko miał troszk

czasu, stał w

drewutni, w komórce, za wozem, w korytarzu, wyci

gał okr

głe lusterko i wpatrywał si

w nie, tak

bardzo si

sobie podobał,

e zawsze to, co widział w okr

głym lusterku, wstrz

sało nim, całymi

godzinami potrafił sta

w chlewiku, zapominał pój

ść

do domu, bo wyrywał sobie p

setk

włoski z

nosa, wyskubywał kłaczki z brwi, a nawet farbował nie tylko włosy, ale przy-czerniał rz

sy i

pudrował twarz. Mówiłam sobie,

e przy nast

pnym prosi

ciu b

dzie mi musiał Francin przysła

browaru kogo innego do pomocy. — Panie Marcinie, gdzie

pan, na miło

ść

bosk

, znowu był?

Prosz

kroi

to sadło, b

dziemy robi

kaszanki i bułczanki, gdzie pan si

podziewał?

Pan Myclik napełniał kaszaneczki, wypił ju

drugi kieliszek rumu i ni st

d, ni zow

d wło

ył r

krwawe nadzienie i zrobił mi palcem krwaw

smug

na policzku. I zacz

ł si

cichutko

mia

, oczko

błysn

ło mu jak pier

cionek, si

łam do krwawego garnka, a kiedy chciałam przeci

ąć

policzku rze

nika, uchylił si

, ja za

trafiłam dłoni

w biał

cian

, nim jednak zd

ąż

yłam j

pobrudzi

, pan Myclik zdołał zrobi

mi drug

smug

, nie przestaj

c przy tym spina

jelit

drewnianymi szpilkami. Znowu wło

yłam r

w krew i rzuciłam si

za nim biegiem, pan Myclik

uchylił si

kilka razy, jakby wykonywał figury sabaudzkiego ta

ca, potem jednak udało mi si

umaza

mu twarz i dalej spinałam kaszaneczki, i

miałam si

, ilekro

popatrzyłam na rze

nika,

który

miał si

zdrowym gło

nym

miechem, nie był to tylko taki sobie

miech, ale

miech si

gaj

niejako w poga

skie czasy, kiedy ludzie wierzyli w moc krwi i

liny, nie potrafiłam si

powstrzyma

raz jeszcze si

łam do ka-szankowej krwi, by raz jeszcze umaza

mu twarz, ale on znowu si

uchylił, trafiłam w pró

, a on — rechoc

c gło

no — zrobił mi jeszcze jedn

smug

, a przy tym

spinał kaszaneczki nadal, pan Marcin przyniósł skrzynk

piwa z komory piwnej, a kiedy schylał si

ostro

nie, przejechałam mu po policzku dłoni

pełn

krwawego nadzienia, a furman pan Marcin

wyj

ł z kieszeni okr

głe lusterko, spojrzał na siebie i chyba spodobał si

sobie bardziej ni

kiedykolwiek przedtem, za

miał si

zdrowo i nabrał na trzy palce czerwonego nadzienia, rzuciłam

biegiem do pokoju, pan Marcin biegł za mn

, zacz

łam krzycze

zapominaj

e za

cian

odbywa si

posiedzenie rady nadzorczej browaru,

e słycha

wyra

nie łoskot krzeseł i wołanie, ale

pan Marcin umazał mnie krwi

miał si

, ta krew nas jako

zbli

yła,

miałam si

i ja, siadłam na

kanapie, trzymałam r

ce przed sob

jak lalka, aby nie pobrudzi

obi

, pan Marcin tak samo

wyci

gał umazan

, ale cała reszta jego ciała z wolna ulegała

miechowi, zaczynała drga

, a

gardło wybuchn

ło radosnym, dławi

cym i wywołuj

cym ataki kaszlu rechotem, i przybiegł pan

Myclik, i pełn

dłoni

przejechał po twarzy pana Marcina, ziarnka kaszy błyszczały na niej jak perły,

a pan Marcin przestał si

mia

, stał si

powa

ny, wydawało si

e zamierza rze

nika uderzy

, ale

wyj

ł okr

głe kieszonkowe lusterko, spojrzał w nie i wydał si

sobie chyba tak pi

kny jak jeszcze

nigdy w

yciu, i roze

miał si

, otworzył

luzy swojego gardła i ryczał ze

miechu, pan Myclik za

tercj

ej zanosił si

drobnym

miechem, który przypominał jego z

bki pod czarnym w

sem, i tak

ryczeli

my ze

miechu, i nie wiedzieli

my dlaczego, wystarczyło spojrzenie i wybuchali

miechem, od którego a

brzuch bolał. I nagle otwarły si

drzwi, i wbiegł Francin w długim czarnym

dwurz

dowym surducie, krawat w kształcie li

cia kapusty włoskiej przyciskał do piersi, a kiedy

zobaczył zakrwawione twarze i ten przera

liwy

miech, załamał r

ce, ale ja nie wytrzymałam,

wzi

łam na trzy palce krwawego nadzienia i przejechałam Francino-wi po twarzy, aby go — nawet

wbrew jego woli — roz

mieszy

, on jednak tak si

przestraszył,

e tak jak stał, wbiegł do sali

konferencyjnej, dwaj członkowie prezydium zemdleli my

e w browarze dokonano zbrodni, sam

prezes doktor Gruntorad przybiegł tylnym wej

ciem do kuchni, rozejrzał si

, a kiedy zobaczył ten

wielki

miech na zakrwawionych twarzach, odetchn

ł z ulg

, usiadł, a ja maj

c r

ce całe w

nadzieniu zrobiłam panu doktorowi czerwon

na twarzy i tylko na chwil

wszyscy ucichli

my,

patrz

c załzawionymi oczyma na pana doktora Gruntorada, który wstał, zacisn

ł pi

ęś

ci i wysun

buldo

żą

szcz

... lecz nagle roze

miał si

, to była ta moc krwi, ta rzecz sakralna:

eby si

złego nie stało, od niepami

tnych czasów zapobiegano temu ma

żą

c si

wieprzow

krwi

, pan

doktor si

ł po nadzienie i rzucił si

za mn

miej

c si

wbiegłam do pokoju, pan doktor min

ze mn

i oparł si

na zasłanym łó

ku, wszedł do kuchni, nabrał pełn

gar

ść

i wrócił,

biegałam dookoła stołu, biały obrus pełen był odcisków moich dłoni, pan doktor co chwila zawadzał
krwi

o ten obrus, zabiegł mi drog

, a ja piszcz

c wypadłam na korytarz, który ł

czy nasze

mieszkanie z sal

konferencyjn

, sala była ju

wietlona i wpadłam w sam

rodek obrad, złote

yrandole, a pod nimi długi stół przykryty zielonym suknem, na którym le

ały otwarte akta i

sprawozdania. Pan prezes Gruntorad wbiegł za mn

, wszyscy członkowie rady nadzorczej my

leli,

e pan prezes chce mnie zabi

e ju

usiłował mnie zabi

, Francin siedział na krze

le i krwaw

tarł sobie czoło, a pan prezes w pogoni za mn

obiegł kilka razy stół dokoła, pokrzykiwałam,

pot lał si

z nas obojga, a

w pewnej chwili po

lizn

łam si

i upadłam, a pan doktor Gruntorad,

prezes miejskiego browaru z ograniczon

odpowiedzialno

, przejechał mi cał

dłoni

po twarzy i

usiadł, mankiety mu wisiały, a on zacz

ł si

mia

miał si

tak jak ja,

miali

my si

, ale ten

miech pot

gował przera

enie członków prezydium, bo wszyscy my

leli,

e zwariowali

my.

— Je

li si

panowie nie obra

żą

, zapraszam wszystkich na

winiobicie — powiedziałam. A pan

doktor Gruntorad dodał:
— Panie kierowniku, niech pan zarz

dzi, aby z komory piwnej przyniesiono dziesi

ęć

skrzynek

butelkowego piwa. Co tam dziesi

ęć

, dwadzie

cia skrzynek!

— Chod

cie, panowie, bardzo prosz

, ale gulasz na

winiobiciu trzeba je

ść

ły

eczk

z gł

bokiego

talerza pełnego a

po brzegi. Za chwilk

podamy w

trobianki z chrzanem i kaszank

oraz

bułczank

. T

dy prosz

, panowie! — Ruchem krwawej r

ki zapraszałam go

ci tylnym wej

ciem do

mieszkania.

Potem, pó

no w nocy, członkowie rady nadzorczej zacz

li si

swoimi bryczkami rozje

domów, wyprowadzałam ka

dego z lamp

w r

ku, przed dom zaje

ały bryczki, zapalone

powozowe latarnie osadzone w błotnikach o

wietlały matowo l

ce zady koni, wszyscy

członkowie rady nadzorczej

ciskali r

Francina i klepali go po ramieniu. Tej nocy spałam w

sypialni sama, przez otwarte okno płyn

ło chłodne powietrze, na deskach pomi

dzy krzesłami l

niły

trobianki i kaszanki, tu

obok łó

ka na dylach stygły rozmontowane cz

ęś

ci prosi

cia,

rozparcelowane i pozbawione ko

ci szynki, kotlety i pieczenie wieprzowe, łopatki i golonki, i nó

ki,

wszystko uporz

dkowane zgodnie z systemem pana Myclika. Kiedy poło

yłam si

do łó

ka,

usłyszałam, jak Francin wstał i nalał sobie w kuchni letniej kawy, i przegryzał suchym chlebem;
uczta była wspaniała, wszyscy członkowie rady nadzorczej jedli, a

im si

uszy trz

sły, tylko

Francin stał w kuchni i pił letni

kaw

, i przegryzał suchym chlebem, le

ałam w łó

ku i zanim

zasn

łam, wyci

łam r

i dotkn

łam łopatki, potem obmacałam piecze

i usypiałam z palcami

na dziewiczej pol

dwicy, i

niło mi si

e zjadłam całe prosi

, nad ranem, kiedy si

obudziłam,

poczułam takie pragnienie,

e poszłam boso po „butelk

piwa, zdj

łam kapsel i piłam łapczywie,

potem zapaliłam lamp

i trzymaj

c j

w palcach chodziłam od jednego kawałka prosi

cia do

drugiego i nie wytrzymałam: zapaliłam prymus, odkroiłam z szynki dwa pi

kne kotlety bez odrobiny

tłuszczu, stłukłam je, potem posoliłam, przyprawiłam pieprzem i sma

yłam je na ma

le przez osiem

minut, przez cały ten czas, który wydawał mi si

wieczno

, łykałam

link

, to lubiłam najbardziej:

niemal całe obie szynki zje

ść

pod postaci

kotletów skropionych cytryn

, w ko

cu podlałam kotlety

wod

, przykryłam pokrywk

, spod której buchn

ła gniewna para, i ju

wyło

yłam kotlety na talerz, i

zacz

łam je

arłocznie je

ść

, pok

pałam sobie nocn

koszul

, tak jak zwykle plami

sobie sokiem

czy sosem bluzeczk

, bo jak ja jem, to nie jem, ale po

eram... a kiedy zjadłam i wytarłam chlebem

talerz, zobaczyłam,

e przez otwarte drzwi wpatruj

we mnie z mroku oczy Fran-cina, tylko te

jego pełne wymówki oczy,

e znowu jem, tak jak przyzwoita kobieta je

ść

nie powinna, całe

szcz

ęś

cie,

e si

najadłam, ten wzrok odbierał mi zawsze apetyt, pochyliłam si

nad lamp

, ale

przypomniałam sobie,

e sw

d knota wsi

kłby w mi

so, wobec tego wyniosłam lamp

na korytarz i

zgasiłam j

mocnym dmuchni

ciem. I weszłam do łó

ka, i dotykaj

c wieprzowej łopatki usypiałam, i

cieszyłam si

e kiedy rano si

obudz

, usma

żę

sobie znowu dwa kotlety.

Bodzio Czerwonka zawsze po

cał moim włosom wiele uwagi. Mówił: te włosy to dziedzictwo

starych złotych czasów, takich włosów nigdy nie miałem pod swoim grzebieniem. Kiedy pan Bodzio
rozczesał te moje włosy, to jakby zapalił w zakładzie dwie pochodnie, w lustrach i w miskach, i we
flakonach płon

ł po

ar moich włosów i musiałam przyzna

e pan Bodzio ma racj

. Nigdy moje

włosy nie wydawały mi si

tak pi

kne jak w zakładzie pana Bodzia, kiedy wypłukał je w wywarze z

rumianku, który sama przygotowałam i przywiozłam w ba

ce na mleko. Dopóki moje włosy były

mokre, nic nie zapowiadało, co si

zacznie z nimi dzia

, kiedy przeschn

; ledwie zaczynały schn

ąć

to jakby w tych kosmykach urodziło si

tysi

ce złotych pszczół, tysi

toja

skich robaczków,

jakby zatrzeszczało tysi

ce bursztynowych kryształków. A kiedy pan Bodzio po raz pierwszy

przeczesywał grzebieniem moj

grzyw

, trzeszczało w niej i tryskały iskrami te włosy, i p

czniały, i

rosły, i kipiały, tak

e pan Bodzio musiał przykl

ąć

, jakby zgrzebłem czesał ogony dwóch

stoj

cych obok siebie ogierów. I w jego zakładzie ja

niało, cykli

ci zeskakiwali z rowerów i

przykładali twarze do szyby wystawowej, aby przekona

i zrozumie

, co przyci

ło ich wzrok.

A sam pan Bodzio trwał w chmurze moich włosów; aby mu nie przeszkadzano, zamykał zawsze
swój zakład, co chwila w

chał mnie, a kiedy ko

czył czesanie, wzdychał słodko i dopiero potem

zwi

zywał włosy według swojego gustu, któremu ufałam, raz fioletow

, to znów zielon

, a kiedy

indziej czerwon

albo bł

kitn

wst

ąż

, jakbym stanowiła cz

stk

liturgii katolickiej, jakby moje

włosy stanowiły cz

stk

t ko

cielnych. Potem otwierał zakład, przyprowadzał mój rower,

wieszał ba

na ramie i z galanteri

pomagał mi usi

ąść

na siodełku. A kiedy nacisn

łam ju

pedały, pan Bodzio biegł kawałeczek ze mn

i przytrzymywał mi włosy, aby nie wkr

ciły si

ła

cuch albo w szprychy. Kiedy nabrałam ju

odpowiedniej szybko

ci, pan Bodzio rzucał w

powietrze tren mojej fryzury, tak jak rzuca si

w niebo latawiec albo jak spada gwiazda, i zdyszany

wracał do zakładu. A ja jechałam i włosy powiewały za mn

, słyszałam ich trzeszczenie, tak jak

kiedy

ciska si

w dłoni sól albo mnie jedwab, tak jak kiedy deszcz oddala si

po blaszanym dachu,

tak jak kiedy sma

y si

wiede

skie sznycle, tak wła

nie powiewała ta pochodnia włosów; tak jak

kiedy o zmierzchu w noc

toja

chłopcy biegaj

z zapalonymi smolnymi witkami albo jak

kiedy pali si

czarownice, tak za mn

snuł si

dym moich włosów. I ludzie zatrzymywali si

, a ja

wcale si

nie dziwiłam,

e nie mog

oderwa

oczu od tych powiewaj

cych włosów, które niczym

reklama jechały im naprzeciw. A mnie to sprawiało przyjemno

ść

, bo widziałam,

e mnie widz

pusta ba

ka po rumianku uderzała o kierownic

, a grzebie

przepływaj

cego powietrza sczesywał

mi włosy do tyłu. Przeje

ałam przez plac, wszystkie spojrzenia zbiegały si

na mojej

powiewaj

cej fryzurze jak szprychy w kole roweru, na którym jechało naciskaj

c na pedały moje

poruszaj

ce sieja. Fran-cin widział mnie tak powiewaj

dwa razy i za ka

dym razem widok tych

moich powiewaj

cych włosów tak zapierał mu dech,

e nawet si

do mnie nie odzywał, nie był

zdolny zawoła

na mnie, stał oszołomiony moim nieoczekiwanym pojawieniem si

, opierał si

mur i musiał chwil

poczeka

, nim znów udało mu si

chwyci

oddech, miałam wra

enie,

upadłby, gdybym si

do niego odezwała, to była ta jego miło

ść

, zakochanie, które przyciskało go do

muru jak to osierocone dziecko Alesza w czytance szkolnej. A ja naciskałam pedały, kolana na
przemian uderzały o ba

, cykli

ci, którzy jechali naprzeciwko mnie, zatrzymywali si

, niektórzy

obracali rowery i p

dzili za mn

, wyprzedzali mnie, by obróciwszy rowery znów jecha

naprzeciw, i pozdrawiali moj

bluzeczk

i ba

, i te moje powiewaj

ce włosy, i mnie cał

, a ja

yczliwie i ze zrozumieniem pozwalałam im na siebie patrze

ałowałam tylko,

e nie jest mi dane

tak jecha

sobie naprzeciw, aby równie

nacieszy

tym, z czego byłam dumna i czego nie

musiałam si

wstydzi

. Przemierzyłam raz jeszcze plac, a potem jechałam główn

ulic

przed

„Grandem”, stał tam orion, a obok oriona Francin i w palcach trzymał

wiec

, stał tam z tym swoim

motocyklem i na pewno mnie widział, ale udawał,

e mnie nie widzi, ten jego orion miał kłopoty z

zapalaniem i w ogóle, tak

e Francin woził w przyczepie nie tylko wszystkie klucze i lewarki, i

rubokr

ty, ale tak

e mał

obrabiark

o no

nym nap

dzie. A obok Francina stali dwaj członkowie

prezydium rady nadzorczej browaru z ograniczon

odpowiedzialno

, zanim postawiłam

trzewiczek na bruku, si

łam za siebie, przerzuciłam włosy do przodu i poło

yłam na kolanach.

— Jak si

masz, Francinie? — powiedziałam.

Francin przedmuchał

wiec

, a gdy usłyszał mój głos,

wieca wypadła mu z r

k, na twarzy miał

dwie smugi: musiał dotkn

ąć

jej dło

mi brudnymi od montowania.

— Całuj

czki... — Członkowie rady nadzorczej ukłonili si

szarmancko.

— Dzie

dobry panom, ładn

dzi

mamy pogod

, nieprawda

? — powiedziałam, a Francin

zaczerwienił si

po korzonki włosów. — Dok

d ci si

, Francinie, potoczyła ta

wieca? —

spytałam.
I schyliłam si

, Francin ukl

ł i zacz

ł szuka

wiecy pod przyczep

, poło

yłam chusteczk

bruku, ukl

kłam i włosy mi opadły, pan de Giorgi, mistrz kominiarski, uj

ł delikatnie moje włosy i

przerzucił je sobie przez rami

tak jak ko

cielny ornat, Francin kl

czał z wzrokiem utkwionym w

bł

kitny cie

pod przyczep

, a ja zdawałam sobie spraw

e moja obecno

ść

wyprowadziła go z

równowagi, tak

e szuka tylko dlatego, aby doj

ść

do siebie, podczas naszego

lubu zdarzyło si

samo, kiedy wkładał mi obr

czk

, palce tak mu dr

ały,

e obr

czka wypadła z nich i gdzie

potoczyła, tak

e najpierw Francin, a potem go

cie weselni z pocz

tku pochyleni, a potem na

czworakach jej szukali, nawet sam ksi

dz na czworakach pełzał po ko

ciele, a

w ko

cu ministrant

znalazł t

obr

czk

pod ambon

, okr

gł

obr

czk

, która potoczyła si

w przeciwnym kierunku, a

nie tam, gdzie szukało jej na czworakach całe wesele. A ja si

wtedy

miałam, stałam i

miałam

...

— Tam co

y koło kanału — powiedział chłopiec tocz

cy przed sob

obr

cz po głównej ulicy i

pobiegł dalej.
I rzeczywi

cie koło kanału le

ała

wieca, Francin uj

ł j

w palce, a kiedy chciał j

wkr

w głowic

silnika, r

ce tak mu dr

ały,

wieca szcz

kała w gwintach. I otworzyły si

drzwi „Grandu”, i

wyszedł pan Bernadek, mistrz kowalski, ten, co za jednym zamachem wypijał beczułk

pilzne

skiego, i przyniósł kufel piwa.

— Łaskawa pani, bez urazy, prosz

ode mnie napi

— Pa

skie zdrowie, mistrzu!

Zanurzyłam nosek w pianie, uniosłam r

jak do przysi

gi i z przyjemno

piłam ten słodko-

gorzki napój, a kiedy wypiłam do dna, otarłam wargi wskazuj

cym palcem i powiedziałam:

— Piwo z naszego browaru jest równie dobre! Pan Bernadek ukłonił mi si

— Jednak

e piwo pilzne

skie, łaskawa pani, ma identyczny kolor jak pani włosy... Prosz

pozwoli

... — mistrz kowalski zacz

ł mamrota

— prosz

mi pozwoli

, abym na pani cze

ść

wrócił

do restauracji i nadal popijał te pani złote włosy...
Skłonił si

raz jeszcze i oddalił si

, studwudziestokilo-gramowa persona, a spodnie układały mu si

z tyłu w ogromne fałdy, fałdy, jakie ma sło

— Przyjdziesz na obiad, Francinie? — spytałam.
Dokr

cał

wiec

w głowicy silnika, udawał skupienie. Skin

łam głow

panom członkom rady

nadzorczej, nacisn

łam na pedały, odrzuciłam za siebie te swoje strugi pilzne

skiego piwa i

nabieraj

c szybko

ci wyjechałam w

uliczk

na most, i krajobraz nad balustrad

otworzył si

przede mn

jak parasol. Zapachniało rzek

, a tam w gł

bi wznosił si

owy browar ze sło-

downi

, miejski browar spółki z ograniczon

odpowiedzialno

Na wieczku pudełka z ekspandorem widniał napis: „I ty b

dziesz miał tak pi

kne ciało, pot

ęż

muskuły i straszliw

sił

!”.

I Francin co ranka

wiczył mi

ęś

nie, które miał zreszt

tak wspaniałe jak ów gladiator na wieczku

tego ekspan-dora, niemniej jednak Francin we własnych oczach wygl

dal jak odarty ze skóry

króliczek. Postawiłam na płycie kuchennej garnek z ziemniakami, wzi

łam pudełko, na którym

znajdowała si

fotografia wspaniałego zawodnika, i przeczytałam na głos:

— „I ty b

dziesz miał sił

tygrysa, który jednym uderzeniem łapy zabija zwierz

znacznie wi

ksze

od siebie...”
Francin spojrzał na chodnik, ekspandor zwi

dł mu w palcach i Francin natychmiast padł na

otoman

jak podci

ty.

— Pepi — powiedział.
— A wi

c w ko

cu zobacz

twojego brata, w ko

cu usłysz

swojego szwagra, szwagierka...

Oparłam si

o futryn

okna — a tam na chodniku stał człowiek w owalnym kapelusiku na głowie, w

bryczesach w kratk

wsuni

tych w zielone tyrolskie skarpety, marszczył nos, a na plecach miał

wojskowy tornister.
— Stryjciu Józefku — zawołałam staj

c na progu — prosz

dalej!

— A kto pani jest? — spytał stryjaszek Pepi.
— No przecie

ska szwagierka! Pi

knie witam!

— O psiakrew, to ci dopiero mam szcz

ęś

cie,

e mi si

trafiła taka fajna szwagierka... Ale gdzie

Francin? — pytał stryj i pchał si

do kuchni i do pokoju. — Aha, tutaj... Co si

z tob

dzieje?

ysz? A wi

c, do licha, przyjechałem do was w odwiedziny... Nie zostan

tu dłu

ej ni

dwa

tygodnie... — mówił stryj i głos jego dudnił i łopotał w powietrzu niczym sztandar, niósł si

niczym

wojskowa komenda, a ka

de jego słowo elektryzowało Francina, tak

e podrygiwał i okr

cał si

kocem.
— Wszyscy ci

pozdrawiaj

, prócz Bochaleny, bo ta ju

ąż

yła umrze

, jaki

artowni

napchał jej

do polana prochu, a kiedy baba wło

yła je do pieca, nast

pił wybuch i jak bab

grzmotn

ło po

pysku, to tylko nó

ki jej drgn

ły i ju

było po niej...

— Bochalena? — załamałam r

ce. — To była pa

ska siostra?

— Jaka tam siostra! To była chrzestna, to była baba, która przez cały dzie

arła jabłka i ciasto i

przez trzydzie

ci lat mówiła: „Dzieci, ja wkrótce zemr

, nic mi si

nie chce robi

, spałabym tylko i

spała...”. I ja tak

e czuj

nie najlepiej... — powiedział stryj i rozwi

zał sznury tornistra, i wysypał

na podłog

szewskie przybory, a Francin, usłyszawszy ten łoskot, zakrył sobie twarz r

koma i

ł, jakby mu stryjaszek wsypywał te szewskie przybory do mózgu.

— Stryju Józefku — powiedziałam przysuwaj

c brytfann

— prosz

pocz

stowa

babeczk

Stryjaszek Pepi zjadł dwie babeczki i o

wiadczył:

— Jakie

te babeczki kiepskie...

— No nie... — Padłam na kolana i załamałam r

ce nad tymi kopytami i młoteczkami, i no

ami, i

innymi szewskimi narz

dziami.

— Ostro

nie! — Stryj przestraszył si

. — Niech mi pani tego tymi swoimi włosami nie pobrudzi!

Aha, Fran-cinie, ksi

dz proboszcz Zborził tak nieszcz

ęś

liwie złamał sobie nog

w biodrze,

dzie kalek

mierci. Kum Zawiczak naprawiał dach na ko

cielnej wie

y i osun

ła si

pod

nim deska, i kum poleciał na dół, lecz uchwycił si

wskazówki zegara i trzymał si

obu r

kami

wskazówki tego czasomierza, tylko

e wskazówka nie ud

wign

ła ci

ęż

aru, z kwadransa na

dwunast

ta wskazówka opadła na wpół do dwunastej i kumowi, kiedy tak gwałtownie si

osun

ł,

ce ze

lizn

ły si

z tej wskazówki i znów zacz

ł spada

na dół, ale tam rosn

lipy i kum spadł w

koron

jednej z tych lip, a ksi

dz proboszcz Zbo-rził patrz

c na to załamał r

ce i widział, jak kum

Zawi-czak spada z konaru na konar, a w ko

cu upadł na plecy, i ksi

dz proboszcz Zborził

natychmiast pobiegł, aby mu zło

gratulacje, ale nie zauwa

ył stopnia i upadł, i złamał sobie

nog

, wobec czego stary Zawiczak musiał ksi

dza proboszcza Zborziła załadowa

na wóz, no i

powieziono go do pro

ciejowskiego szpitala.

Wzi

łam drewniane kopytko na damski pantofelek i pogłaskałam je.

— Jakie

to pi

kne rzeczy, prawda, Francinie? — powiedziałam, ale Francin j

ł, jakbym mu

pokazała szczura albo

... v, ^ ,, , ••,..;-.. .-.-N. , :

— Ano pi

kne, i to jeszcze jak! — mówił stryj; wyci

ł cwikier, zało

ył go na nos, a ten cwikier nie

miał szkieł i Francin, zobaczywszy ten cwikier bez szkieł na nosie swojego brata, zaskomlił, niemal
zapłakał, obrócił si

ciany i rzucał si

tak,

e spr

ęż

yny kanapy j

czały tak jak i Francin.

— A co słycha

u kuma na Jeziorach? — spytałam.

Stryjek z pogard

machn

ł r

i uj

wszy Francina za rami

obrócił go ku sobie i wielkim głosem

opowiadał mu z zapałem:

— A wi

c ten kum Metody na Jeziorach stał si

jaki

dziwny i nagle wyczytał w gazecie: „Nudzicie

? Kupcie sobie szopa pracza!”. A

e kum Metody nie miał dzieci, napisał do gazety, w której

ukazało si

to ogłoszenie, i za tydzie

dostarczono mu szopa pracza, w skrzyneczce. No i było z

nim sto pociech! Jak dziecko, z ka

dym si

przyja

nił, ale miał jedn

słabo

ść

, co zobaczył, to zaraz

wszystko prał. I tak kumowi wyprał budzik i trzy zegarki,

e nikt ju

ich nie naprawi. Kiedy indziej

znów wyprał wszystkie przyprawy. Innym razem, kiedy kum Metody rozebrał rower, ten szop pracz
chodził mu pra

ęś

ci do potoka, zjawiali si

siedzi i pytali: „Kumie Metodku, nie potrzebujecie

przypadkiem czego

takiego? Znale

my to w potoku!”. A kiedy mu tak przynie

li ju

kilka cz

ęś

ci,

poszedł Metody zobaczy

, co si

tam dzieje: a to szop pracz porozci

gał mu niemal cały rower.

Dobre te babeczki, nie ma co! A ten szop pracz chodził si

załatwia

tylko za szaf

, tak

e cały dom

mierdział szczynami, w ko

cu musieli wszystko przed tym szopem praczem zamyka

, a nawet

rozmawia

ze sob

szeptem. Te babeczki naprawd

wietne, szkoda,

e nie czuj

najlepiej.

Ale szop pracz przyuwa

ył, gdzie kład

klucz, i otwierał sobie wszystko, co przed nim zamykali. Ale

najgorsze,

e ten szop pracz nie spuszczał z nich wieczorem wzroku i jak kum Metody kum

pocałował, to szop pracz pchał si

i chciał tak

e, no i musiał kum Metody chodzi

z kum

Ró

żą

randk

do lasu jak za kawalerskich czasów, i jeszcze ci

gle si

ogl

dali, czy szop pracz nie stoi za

nimi. Tak wi

c si

nie nudzili; pewnego razu wyjechali na dwa dni, a szop pracz tak si

podczas

tych Zielonych

tek nudził,

e rozebrał cały wielki piec kaflowy w pokoju i tak za

winił meble i

ciel, i bielizn

w szafie,

e kum Metody usiadł i napisał do „Morawskiej Orlicy” ogłoszenie:

„Nudzicie si

? Kupcie sobie szopa pracza!”. I od tej pory nie cierpi ju

na melancholi

Stryjaszek Pepi opowiadał i jadł jedn

babeczk

za drug

, teraz si

ł do brytfanny, cał

obmacał, a kiedy nic nie znalazł, machn

ł r

i powiedział:

— Jako

nie bardzo si

czuj

...

— Jak Bochalena — podsun

łam.

— Co te

za bzdury pani plecie! — wrzasn

ł stryjaszek Pepi. — Bochalena to ta baba, co opychała

jabłkami, a raz miała widzenie...

— Od tych jabłek? — przerwałam mu w pół zdania.

— A gówno! Widzenie, no, baby miewaj

widzenia, z ko

cioła miała widzenie — zakrztusił si

stryj

aszek Pepi —

e nad naszym miasteczkiem leci w nocy ogromny ko

, a temu koniowi płon

ła

grzywa i ogon, i Bochalena powiedziała wtedy: „B

dzie wojna!”, i ta wojna rzeczywi

cie była, ale,

Francinie, w zeszłym roku nasze miasteczko prze

yło nie lada wstrz

s! Baby padały na kolana, ja

to widziałem, nad placem i nad ko

ciołem leciało w powietrzu Dzieci

tko Jezus! Ale pó

niej

wszystko si

wyja

niło: ten mały p

drak Lolan pasł baranki, a jak odbywały si

manewry lotnicze, to

aeroplany ci

ły za sob

taki worek i do niego strzelało si

z karabinów maszynowych, no i

zapomnieli o linie i ta lina ci

c si

po ziemi zaczepiła o nog

Lolana, to bardzo ładne dziecko, z

jasnymi włoskami, i jak ten aeroplan wzbił si

w gór

, poci

ł za sob

lin

, a wraz z ni

Lolana, i

nad naszym miasteczkiem leciał w powietrzu Lolan, a baby my

lały,

e to leci Dzieci

tko Jezus, i

kiedy si

ta lina zaczepiła o lipy koło ko

cioła, to Dzieci

tko zacz

ło spada

jak kum Zawiczak z

gał

zi na gał

ąź

, i na ziemi

spadł Lolan, i pyta: „Gdzie moje baranki?”. A baby kl

kały, aby im

pobłogosławił...

Stryj opowiadał, a jego głos — d

czny i radosny — dudnił jak grzmot w pokoju.

Francin ubierał si

, teraz wło

ył surdut redingote, r

przycisn

ł krawat w kształcie li

cia kapusty

włoskiej, poprawiłam mu kauczukowy kołnierzyk z zagi

tymi ro

kami, podniosłam wzrok i

popatrzyłam mu w oczy, i przesłałam pocałunek na czubku palca.

— Czterna

cie dni? — szeptał. — Zobaczysz,

e zostanie tu czterna

cie lat, a mo

e nawet do

ycia!

Widz

c, jak bardzo jest nieszcz

ęś

liwy, wycisn

łam na jego ustach ten swój pocałunek, a on

zawstydził si

, spojrzał na mnie z wyrzutem,

e przyzwoita kobieta tak si

przy ludziach nie

zachowuje, cho

by nawet tymi lud

mi był tylko stryjaszek Pepi, i wy

lizn

ł si

z moich ramion, i

przez tylne wej

cie poszedł do biura, słyszałam przez

cian

, jak rozwarły si

oszklone wahadłowe

drzwi, ach, ten Francin z t

swoj

„przyzwoit

kobiet

”, odk

d za niego wyszłam, ci

gle mi

tłumaczył i u

lał poj

cie przyzwoitej kobiety, malował mi obraz wzorowej kobiety, jak

nigdy nie

byłam i nawet nie mogłam by

, ogromnie lubiłam czere

nie, kiedy jednak jadłam je po swojemu, tak

łapczywie i zachłannie, czerwienił si

po korzonki włosów, a ja nie rozumiałam przyczyny jego

wzburzenia, dopiero sama spostrzegłam,

e to czere

nia w moich ustach jest powodem jego

zaniepokojenia, bo przyzwoita kobieta tak łapczywie czere

ni nie je. Kiedy na jesieni czy

ciłam

kolby kukurydziane, to znów patrzył na moj

odzieraj

cie dło

i na te moje ogniki w oczach, i

znowu: przyzwoita kobieta tak nie czy

ci kukurydzy, a je

li ju

, to nie z takim gło

nym

miechem i

płon

cymi oczyma jak ja,

e gdyby tak to zobaczył jaki

obcy m

ęż

czyzna, to mógłby w tej

odzieranej moimi r

koma kolbie dostrzec jaki

przychylny znak dla swoich chuci.

Stryjaszek Pepi rozło

ył na taborecie swoje szewskie skarby, potem zdj

ł mi trzewiczek z nogi, a

kiedy wymienił wszystkie jego cz

ęś

ci, wło

ył ponownie cwikier bez szkieł i powiedział uroczy

cie:

— Poniewa

jest pani dam

niezwykle inteligentn

, naprawi

pani wszystkie podarte buciczki, bo ja

szyłem buty dla dworskiego dostawcy, który cieszył si

wzgl

dami nie tylko dworu cesarskiego, ale

przychylno

całego

wiata, bo wsz

dzie buty rozwoził.

— Na rowerze... — podsun

łam.

— A gówno! — rykn

ł stryjaszek Pepi. — Czy

taki dostawca dworski to jaki

szczurołap lub

handlarz skór? Taki to ma statki i poci

gi, gdyby takiego cesarz spotkał na rowerze...

— To i cesarz pan je

dził na rowerze? — klasn

łam w dłonie.

— Ze te

chce si

pani kłapa

dziobem jak młoda sroka! — zacz

ł krzycze

stryjaszek. — Mówi

e gdyby cesarz spotkał takiego dostawc

na rowerze, toby mu odebrał...

— Rower — doko

czyłam.

— A gówno! Tytuł, a z szyldu orła! — Stryjaszek Pepi krztusił si

i charczał, kiedy jednak spojrzał

na taboret, u

miechn

ł si

uszcz

ęś

liwiony, wyci

ł pudełeczko, otworzył je, pow

chał, mnie

tak

e dał pow

cha

i machn

ł r

— Niech pani sobie pogratuluje, szwagierko, bo to jest szewska smółka, czyli klej obuwniczy —
wyja

nił stryjaszek Pepi i poło

ył otwarte pudełeczko na krze

le.

A przez

cian

było słycha

, jak w sali konferencyjnej przesuwaj

krzesła, dobiegał stłumiony gwar

rozmów, szuranie podeszew, a potem krzesła ucichły i Francin rozpocz

ł posiedzenie: cichym

głosem wygłaszał sprawozdanie z działalno

ci browaru w ci

gu ostatniego miesi

ca.

— Stryjciu Józefku — odwa

yłam si

w ko

cu — taki dworski dostawca to dostarczał tak

e obuwie

do wielkich maj

tków ziemskich, do dworów, prawda?

— A gówno! — rykn

ł stryjaszek Pepi —

e te

bredzi pani jak małe dziecko! A có

dworski

dostawca mo

e mie

wspólnego z krowami i zbo

em? Taki dworski dostawca jest szalenie

nerwowy, stary Kafka był tak nerwowy,

e kiedy jego córeczka raz po raz rozbijała sobie głow

kanty mebli, to stary Kafka, dostawca dworski, wzi

ł z pracowni cały kosz poduszek do watowania

ramion i tymi poduszeczkami wyło

ył wszystkie kanty sprz

tów, a

e był bardzo nerwowy, to kiedy

tak gwałtownie otworzył drzwi,

e t

swoj

córeczk

tymi drzwiami zamroczył, i Latał mu poradził,

aby tak

jedn

poduszeczk

umie

cił na czole swojej córeczki.

— Ten Latał, stryju Józefku, to był stryjeczny brat Francina? — spytałam.

— A gówno! — krzykn

ł stryjaszek Pepi. — Latał to nauczyciel. W zeszłym roku wypadł z

pierwszego pi

tra, gdy tłumaczył, co to jest czas równomiernie...

e to jest tak: poci

g jedzie, jedzie,

jedzie, jedzie, jedzie... i Latał poruszał obu r

koma, i niczym poci

g przesuwał si

w stron

otwartego okna, i wypadł z niego, a cała klasa rzuciła si

rado

nie do okna, na pewno pan

nauczyciel połamał sobie w tulipanach nogi, ale Latała ju

tam nie było, obszedł dom naokoło przez

podwórze i po schodach wrócił na gór

, i znów: poci

g jedzie, jedzie, jedzie, jedzie... i znów wszedł

do klasy za plecami uczniów, którzy wychylali si

z okna...

A z sali konferencyjnej słycha

było przez

cian

głos prezesa, pana doktora Gruntorada:

— Panie kierowniku, a któ

to tam tak nieludzko ryczy?

— Mój brat przyjechał w odwiedziny, prosz

pana — wyja

nił Francin.

— A wi

c niech pan tam, panie kierowniku, pójdzie i poprosi szanownego brata, aby si

miarkował!

Ten browar nale

y do nas!

— Ten Latał miał za

Mercin

, pa

siostr

cioteczn

, prawda, stryjciu Józefku? —

powiedziałam czule.

— Sk

e znowu! Z Mercin

enił si

kum Waniu-ra, ten kucharz, co je

dził transbałka

skim

ekspresem, mieszkał tu, w Czechach, gdzie

w Mnisim Grodzisku, a

e ten transbałka

ski ekspres

przeje

ał przez Mnisie Grodzisko raz na tydzie

, wobec tego Mercin

o wpół do jedenastej rano

wypuszczała psa, pies szedł na dworzec, kum Waniura wychylał si

z transbałka

skiego ekspresu i

rzucał du

żą

paczk

ci, i ten pies zabierał je do domu, ale w tym roku, jak Waniura rzucił te ko

ci,

to ta paczka przewróciła zawiadowc

stacji i Waniura musiał mu płaci

za zanieczyszczenie

munduru! — krzyczał stryjaszek Pepi.

I znowu wzi

ł mój trzewiczek i wło

ył ten cwikier bez szkieł, i wykrzykiwał rado

nie:

— No i co pani przyjdzie z tych głupstw? Ja pani jeszcze raz wszystko wyja

, a potem dam pani

to do r

k i sama pani spróbuje. A wi

c to jest pariser sznyt, a to na bucie to wierzch albo gelenk czy

przyszwa. To znowu jest podeszwa albo zelówka, a to koturn, czyli obcas. Niech pani pami

ta,

szwagierko,

e kto chce by

mistrzem obuwniczym, czyli szewcem, musi mie

kart

rzemie

lnicz

a taka karta to tyle co matura albo doktorat. Dostawca dworski Weinlich...

— Ulrich? — Osłoniłam r

ucho.

— Weinlich! — ryczał stryjaszek. — Wein jak wino... A wi

c pewien półgłówek spartaczył buty i

przyniósł je temu dworskiemu dostawcy Weinlichowi, a ten dostawca powiada: „Ale

człowieku, pan

te buty sknocił! I co teraz z nimi zrobi

?”. A ten półgłówek powiada: „To niech pan je sprzeda

ydom!”. A

e Weinlich sam był

ydem, nie wytrzymał i wrzasn

ł: „A czy

ydzi to

winie?”.

— Józefku — powiedziałam cichutko.

— A gówno! — zagrzmi

} stryjaszek i podniósł si

nade mn

gro

nie. — Ja tam wsz

dzie

otrzymywałem same pochwały. A zreszt

co tacy wielcy pa

stwo maj

ze mn

spoufala

? Wi

adne mi tam Józefku! Szwagierko, jest pani głupia jak zdawany wieczorem egzamin!

I stryjaszek tak mocno waln

ł si

ęś

w czoło,

e cwikier poleciał pod szaf

, ale spojrzenie na

mój buci-czek stryjka ostudziło, usiadł i wskazuj

c paluszkiem nadal pouczał mnie gromko:

— A wi

c to, jak ju

powiedzieli

my, jest obcas, czyli koturn, a na tym obcasie, czyli koturnie,

znajduje si

flek, czyli... . . ...

Wzi

łam w r

dług

elazn

ły

, która była na ko

cu szorstka jak j

zyk wołu, i spytałam:

— Stryjciu Józefku, to jest tarnik, prawda?

— Co takiego? — rykn

ł zraniony stryjaszek. — Tarnik to jest to, tarnik, czyli

cieracz, a to, co pani

trzyma w r

kach, to raszpla, czyli pilnik albo te

...

Drzwi otwarły si

nagle i stan

ł w nich Francin, przyciskaj

c dłoni

krawat; rozło

ył r

ce i ukl

ł,

pokłonił si

w pas stryjkowi Józefowi, a potem mnie i powiedział:

— Ach, ułani, ułani, czego tak wrzeszczycie? Józku, czemu si

tak wydzierasz? — I poło

ył dło

otwartym pudełeczku z klejem.

— To nie ja... — wyj

kał stryjaszek Pepi.

— A wi

c kto? Mo

e... ja? — Francin wskazał obur

cz siebie.

— Kto

tu we mnie — powiedział stryjaszek Pepi w zakłopotaniu kr

c paluszkami młynka.

— Uspokójcie si

... Odbywa si

posiedzenie rady nadzorczej browaru, sam pan prezes posłał mnie

tu z t

pro

... — Francin podniósł r

i wycofał si

na korytarz.

A potem znów słycha

było jego cichy głos, Francin podj

ł w przerwanym miejscu sprawozdanie,

wyja

niał teraz, w jaki sposób w przyszłym miesi

cu zostan

wyrównane pasywa miesi

ca, który

wła

nie upłyn

ł. Przyniosłam garnczek smalcu i smarowałam stryj aszkowi Pepi kromk

za kromk

kiedy zamierzał si

odezwa

, podawałam mu nast

pajdk

, jednak

e w sali konferencyjnej głos

Francina ucichł, rozległo si

szuranie podeszew, potem okrzyki, zatrzeszczały nogi krzeseł

Thoneta, jakby wszyscy członkowie rady nadzorczej wstali, my

lałam,

e to ju

koniec posiedzenia,

ale głos prezesa rady nadzorczej browaru, pana doktora Gruntorada, oznajmił:

— Ogłaszam dziesi

ciominutow

przerw

w obradach.

I drzwi ł

ce biuro z korytarzem otworzyły si

gwałtownie, jakby kto

w nie kopn

ł, i do pokoju

wpadł Francin, r

przyciskał do krawata i krzyczał:

— Kto mi podło

ył ten klej na krzesło? To straszne! Przylepiłem sobie tak mocno arkusz papieru,

nie mogłem tej strony odwróci

! Pan de Giorgi chciał mi pomóc i tak si

upa

kał klejem,

e nie mógł

pó

niej oderwa

k od zielonego sukna! Pan prezes tak sobie wysmarował cwikier,

e przylepił mu

do nosa! A ja, spójrzcie tylko, przylepiłem sobie palce do krawata! — Francin odsun

ł r

gumka przytrzymuj

ca krawat napi

ła si

— Przynios

troch

ciepłej wody — powiedziałam.

Ale Francin gwałtownie szarpn

ł r

, gumka napr

ęż

yła si

i zerwała, r

ka z krawatem odskoczyła i

gumka smagn

ła Francina po szyi, tak

e j

ł cicho jak mały chłopak:

— Au!

Stryjaszek Pepi wzi

ł wieczko pudełka, podsun

ł je Francinowi przed oczy i oznajmił z dum

— To produkuje centrum

wiata obuwniczego w Wiedniu, firma „Salamander”.

I stryjaszek przytrzymał sobie na nosie cwikier bez szkieł.

Co miesi

c je

dził Francin motocyklem do Pragi i za ka

dym razem co

mu si

w drodze psuło, tak

e musiał zatrzymywa

i naprawia

. Jednak

e zawsze wracał rozpromieniony, pi

kny, i

musiałam ze szczegółami wysłucha

wszystkiego, co musiał zrobi

, aby nie nadaj

cego si

dalszej jazdy oriona przemieni

na powrót w sprawny motocykl, który zawsze dociera do celu.

„Dociera do celu” to znaczy,

e motocykl wracał do browaru, chocia

czasami trzeba go było

przyprowadza

. Ale Francin nigdy si

nie skar

ył, pchał czasami cały ten pojazd dziesi

ęć

tna

cie, czasami tylko pi

ęć

kilometrów, a kiedy przyprowadził oriona ze Zwierzynka, wsi

oddalonej o trzy kilometry, cieszył si

e coraz z nim lepiej. Dzi

Francin wrócił z Pragi ci

gniony

krowim zaprz

giem. Zapłaciwszy chłopu wbiegł do kuchni, a ja jak zwykle u

ciskałam go, obj

łam i

znów stan

my pod opuszczan

lamp

, a je

liby kto

patrzył na nas przez okno, na pewno bardzo

by si

zdziwił. Ilekro

Francin przyje

ał z Pragi, za ka

dym razem powtarzał si

taki rytuał:

Francin zamykał oczy, a ja si

gałam mu do wewn

trznej kieszeni, Francin jednak kr

cił głow

, wi

gałam do lewej kieszeni, Francin kr

cił głow

, a pó

niej rozpinałam mu

akiet i si

gałam do

kieszonki kamizelki, i Francin znów kr

cił głow

, wi

c w ko

cu si

gałam do kieszeni spodni i

Francin kiwał głow

, i ci

gle miał błogo zamkni

te oczy, a ja zawsze z jakiego

schowka w jego

ubraniu wyjmowałam male

paczuszk

, któr

powoli rozpako-wywałam udaj

c zachwyt i rado

ść

znajdowałam pier

cionek, kiedy indziej broszk

, raz nawet zegarek na r

. Jednak

e rytuał ten nie

był odwieczny, przedtem, kiedy Francin wracał z Pragi, dok

d raz na miesi

c je

dził do Domu

Browarnika, to kiedy wchodził, zawsze czekał, a

zapadnie zmrok, prosił mnie, abym zamkn

ła

oczy, i ja zamykałam oczy, ledwie wszedł do kuchni, Francin prowadził mnie do pokoju, sadzał
przed lustrem i błagał, abym mu obiecała,

e nie b

patrze

, a kiedy mu to obiecałam, wkładał mi

kny kapelusz na głow

i mówił: „Ju

”!, a ja patrzyłam w lustro, brałam ten kapelusz w palce i

wkładałam go po swojemu, obracałam si

i Francin zadawał mi pytanie:

— Kto ci to, Marychno, kupił?

— A ja odpowiadałam:

— Francin.

I całowałam go w r

, a on mnie głaskał; kiedy

przyniósł co

i wło

ył mi na szyj

, było to chłodne,

otworzyłam oczy, a w lustrze błyszczał naszyjnik z jabloneckiego szkła.

— Kto ci to kupił? — spytał mnie Francin. A ja pocałowałam go w r

i powiedziałam:

— Ty, Francinie. A on zapytał:
— Kto to jest Francin?
A ja odpowiedziałam:
— Mój m

ęż

ulek!

I tak co miesi

c dostawałam od niego jaki

prezent, Francin znał wszystkie wymiary mojego ciała,

znał je na pami

ęć

. Okr

ęż

nie wypytywał mnie zawsze, co bym chciała dosta

. Ale ja mu nigdy nie

mówiłam tego wprost, zawsze napomykałam o czym

, a Francin si

domy

lał i kiedy

, kiedy po raz

pierwszy przyniósł mi pier

cionek, stan

ł pod t

opuszczan

zielon

lamp

i nauczył mnie po raz

pierwszy si

do swoich kieszeni i kieszonek, a ja zawsze od razu zgadywałam, gdzie ten

upominek mo

e by

, ale zawsze si

gałam tam dopiero na ko

cu, aby Francinowi sprawi

przyjemno

ść

Dzi

, kiedy wrócił ci

gniony krowim zaprz

giem, poprosił, abym zamkn

ła oczy. I co

zaniósł do

pokoju. A potem zgasił w pokoju

wiatło, uj

ł mnie za r

i zaprowadził tam z zamkni

tymi

oczyma, posadził na foteliku przed lustrem, potem podszedł do okien i zaci

ł story, i słyszałam,

jak szcz

ło wieko, my

lałam,

e kupił mi pudło na kapelusze, pó

niej usłyszałam, jak wsun

wtyczk

w kontakt, pomy

lałam,

e kupił mi jakiego

robota, szybkowar czy te

lamp

kwarcow

, a

w ko

cu usłyszałam prychaj

ce, z wolna nasilaj

ce si

dudnienie. Francin poło

ył mi lekko r

ramieniu i powiedział:

— Ju

! .

Otworzyłam oczy: to, co zobaczyłam, było cudowne. Francin stał niczym czarnoksi

ęż

nik, w palcach

trzymał rurk

, w której

wieciło si

bladobł

kitnie takie soczyste fioletowe

wiatło, które o

wietlało

ce i twarz, i ubranie Francina, fioletowy stłumiony po

ar w szklanej rurce, któr

Francin zbli

ył do

mojej r

ki i moje rami

stało si

magnetyczne, czułam, jak z tego

wiatła tryskaj

fioletowe opiłki,

niematerialne iskierki, które wchodz

we mnie i nasycaj

mnie swoj

woni

, tak

e pachn

letni

burz

, i powietrze w pokoju pachniało, jak pachnie powietrze po uderzeniu piorunu, a Francin z

wolna uniósł t

cudown

rzecz i zbli

ył j

do swojej twarzy, i znów widziałam ten jego pi

kny profil,

Francin stał tu uroczy

cie jak Gunnar Tolnes, potem za

rurk

skierował na otwart

walizeczk

, a

tam na czerwonym aksamicie, którym wybite było równie

wieko, le

ały uło

one w wachlarz

rozmaite szczoteczki, rurki, dzwonki, wszystko było szklane i zamkni

te, dziesi

tki instrumentów ze

szkła, Francin wyci

ł rurk

i brał z tej walizeczki, i wkładał do bakelitowego uchwytu jeden

niezwykły przedmiot po drugim i za ka

dym razem to szklane naczynie rozja

niało si

i wypełniało

fioletowym

wiatłem, które tryskało i wnikało w ludzkie ciało, je

li kto

tego potrzebował. Francin

zmieniał i wypróbowywał wszystkie te elektrody wypełnione neonem i mówił cicho:

— Marychno, teraz stryjaszek Pepi mo

e si

wydziera

, teraz mog

mi robi

przykro

ci w

browarze, mo

e mnie obra

, kto tylko zechce, tu... tu s

lecznicze iskry, które przemieniaj

zdrowie, wysoka cz

stotliwo

ść

, która daje now

rado

ść

istnienia, now

odwag

ycia... Marychno,

to tak

e dla ciebie, dla twoich nerwów, dla. twojego zdrowia, ta oto katoda leczy uszy, tamta znów

masuje serce, pomy

l tylko, fosforyzuj

ce iskrzenie, które uszlachetnia ci serce! A ta z kolei jest

przeciwko histerii i epilepsji, ten fiołkowy ozon stłumi w tobie pragnienie robienia publicznie rzeczy,

o których przyzwoity człowiek mo

e tylko my

lub robi

je w domu, a kolejne elektrody s

przeciwko j

czmieniom i plamom w

trobowym, naderwanym mi

ęś

niom, przeciwko migrenie,

tnasta zapobiega przekrwieniu mózgu i halucynacjom... — Francin mówił cicho, a przede mn

rozwijały si

coraz to inne wypełnione neonem kształty, bardziej ni

instrumenty lecznicze

przypominały te elektrody olbrzymie słupki czy te

ciki albo kwiaty orchidei, słuchałam go i po

raz pierwszy byłam tak zdumiona,

e nie potrafiłam wydoby

z siebie słowa, chocia

elektrody

przeciwko histerii i epilepsji kryły w sobie aluzj

do mojego stanu, nie miałam powodu broni

, tak

mnie to fioletowe pi

kno oszołomiło. Francin wzi

ł elektrod

w kształcie słuchawki, zbli

ył j

mojego czoła, patrzyłam na swoje odbicie w lustrze... Ach, co to był za widok! Wygl

dałam jak

kna rusałka, jak te panny na secesyjnych obrazach, fioletowa, z włosami rozja

nionymi

wieczorn

gwiazd

! Pró

niowe rurki z fioletow

burz

zorzy polarnej! A Francin pochylił si

znowu

nad walizeczk

i umie

cił w bakelitowym uchwycie neonowy grzebie

, ten neonowy grzebie

błyszczał niczym reklama nad jakim

sklepem galanteryjnym we Wiedniu albo w Pary

u, a Francin

zbli

ył si

do mnie, wsun

ł mi ten tryskaj

cy iskrami grzebie

we włosy, patrzyłam na swoje odbicie

w lustrze i wiedziałam,

e niczego wi

cej nie mog

sobie

yczy

prócz tego, by zawsze czesano

tym grzebieniem moje włosy. A Francin z wolna, jakby o tym wiedział, przeczesywał tym

wiec

cym

grzebieniem moje rozwichrzone włosy, si

gaj

ce a

do ziemi, i znowu je unosił, i znowu

przeczesywał grzebieniem o wysokiej cz

stotliwo

ci, zacz

łam cała dr

, musiałam obj

ąć

ramionami, Francin oddychał cicho, nie mógł si

powstrzyma

, aby za ka

dym razem nie zanurzy

całej twarzy w moich włosach, którym ta chłodna fiołkowa burza robiła tak dobrze,

e kiedy grzebie

powracał, koniuszki włosów unosiły si

, i znów ten przedzieraj

cy si

w dół poprzez moje włosy

fioletowy grzebie

, to niebie

ciutkie czółenko płyn

ce przez porohy, przez wodospad moich

włosów, ten fioletowym szpikiem wypełniony, wydr

ąż

ony grzebie

ze szkła!

— Marychno... — szeptał Francin i usiadłszy za mn

znowu przeci

gał grzebie

przez moje

naładowane elektryczno

włosy. — Mary, b

dziemy to robi

codziennie, kupiłem ci to, aby

niebieskim kolorem złagodzi

wszystkie wydarzenia, uspokoi

twoje nerwy, dla mnie za

elektrody o barwie czerwonej, które przyspieszaj

obieg krwi i przydaj

energii organizmowi... —

mówił cichutko Francin, a z komórki za kuchni

rozlegały si

uderzenia młotka i nasilał si

wzburzony i coraz bardziej gniewny głos, stryjaszek Pepi, który przyjechał na dwa tygodnie, był ju

u nas cały miesi

c, i Francin, kiedy go tak głaskałam pod lamp

i czułym ruchem r

ki uwalniałam

od strachu, powiedział,

e ogarnia go przera

enie na my

e Pepi zostanie u nas dwadzie

cia lat,

a mo

e nawet do ko

ycia. A stryjaszek Pepi naprawiał nam trzewiki i buty w komórce, gdzie

równie

sypiał, ale to nie były buty, to było co

ywego, z czym si

stryjaszek Pepi zmagał, kładł na

łopatki, przeklinał całymi dniami, tak

e dochodziły mnie przekle

stwa, jakich nigdy przedtem nie

słyszałam, a poza tym co pół godziny stryjaszek brał but, który naprawiał, a kiedy go ju

skl

ł, ciskał

nim, odrzucał, siadał na taborecie i d

sał si

, a jak mu zło

ść

przeszła, obracał si

powoli, spogl

dał

na but, prosił go o wybaczenie i podnosił, głaskał i zaczynał go znowu łata

dratwa, a

miał jako

niezr

czne palce, raz po raz wrzeszczał tak,

e przybiegałam my

e wbił sobie

szewski nó

w piersi, a w istocie szło tylko o to,

e dratwa nie dała si

przeci

ąć

przez podeszw

i cały but groził — no i robił to —

e wystrzeli jak skr

cona spr

ęż

yna, kiedy wyskoczy z gramofonu,

a wi

c ten but wy

lizgiwał si

jak mydło z dłoni, podskakiwał a

na szaf

i pod sufit, jakby miał w

sobie jaki

motorek, a kiedy wylatywał stryjaszkowi z r

ki, stryjaszek rzucał si

po niego jak

bramkarz rzuca si

robinsonad

po piłk

... A teraz stryjaszek krzyczał:

— Psiakrew, cholera!

Francin odło

ył neonowy grzebie

na miejsce, przykrył instrumenty w walizeczce aksamitn

kapk

spojrzał w kierunku krzycz

cego stryjka i powiedział:

— Te pr

dy fulguracyjne od razu dodały mi siły.

I poło

ył walizeczk

na szafie.

Poci

łam za gałk

i stora poleciała w gór

, a porcelanowa gałka uderzyła mnie leciutko w z

by,

za sadem owocowym widziałam be

owy gmach słodowni, jaki

mielcarz szedł po schodach na

pierwsze pi

tro z p

kat

lamp

w r

ku, po chwili znikn

ł i znów ta lampa pojawila si

o pi

tro wy

ej,

jakby sama szła przez wieczorny browar, samotna lampa wspinaj

ca si

po schodach w gór

, a

potem lampa znikn

ła, ale pojawiła si

znowu i przesuwała si

od okienka do okienka krytego

mostku ł

cego słodowni

z zacierni

. Któ

to tam szedł tak, gdzie oczy ponios

, któ

to niósł

lamp

tylko dlatego, aby lampa sama poruszała si

po słodowni i browarze? I stałam przy oknie, i

niczym my

liwy czekałam na rogacza, który musiał mi wyj

ść

na polan

... i to moje przeczucie

przej

ło mnie dreszczem. A teraz ta lampa pojawiła si

w chłodni, dok

d nikt o tej porze nie

chodzi, tam gdzie znajduje si

kad

ogromna jak lodowisko do gry w hokeja, kad

, w której stygnie

war piwa, brzeczka... a teraz lampa kroczy tam, lampa, która jakby wiedziała,

e na ni

patrz

lampa niesiona tylko dla mnie, dziesi

ęć

ogromnych czterometrowych okien chłodni zakrywaj

aluzje, uchylone tylko na w

szpark

, tak jak okiennice we Włoszech i Hiszpanii, i ta lampa

kroczy nieustannie, przerywana tymi setkami

aluzji, poci

ty na paski ruch zapalonej lampy, która

zatrzymała si

teraz, widziałam, jak okno z tymi

aluzjami otworzyło si

i kto

z lamp

wyszedł na

dach lodowni, gdzie znajduje si

góra lodu wysoko

ci czterech pi

ter, tysi

c dwie

cie fur

zamarzni

tej rzeki, lodowego stropu, który fura za fur

wyci

g sypie z góry do lodowni, lodownia ta

chroniona jest od ciepła półmetrow

warstw

piasku i kamieni rzecznych, a na niej od wiosny do

jesieni kwitn

rojniki, setki tysi

cy rojników w

ród zielonych poduszek mchu... a teraz stoi tam

kata lampa, któr

zaniósł tam jaki

robotnik z browaru, jaki

mielcarz... otworzyłam okno i

usłyszałam z góry przyjemny m

ski głos, tak jakby to ta zapalona lampa

piewała:

odeszła ta miło

ść

cho

jej wiele nie było,

odeszła, odeszła daleko!

Moja złota dziewczyno,
i nast

pne te

min

i co pó

niej, co pó

niej ci

czeka?

Nie zostanie nic po niej,
zniknie w gł

bokiej toni

pod Nymburkiem...

A z sypialni rozległ si

krzyk Francina: — Na miło

ść

bosk

, Józku, nie mógłby

przesta

? Powoli

wyszłam z pokoju, dzi

nie patrzyłam nawet, jak pr

d elektryczny z wolna ga

nie, tak jak ta miło

ść

co uton

ła w gł

bokiej toni... Francin zapalił ju

lampy, wyszłam na korytarz, a tam na zydelku

siedział Francin, obie r

ce przyciskał do piersi i zaklinał stryjaszka,

eby dał wszystkiemu spokój i

skoro ju

tu jest, to niech sobie czyta, chodzi do ko

cioła, do kina, ale niech w domu b

dzie cisza i

spokój... Francin chciał wsta

, lecz jako

mu si

to nie udawało, spróbował jeszcze raz, ale

zro

ty był ze stołkiem, przysłoniłam sobie dłoni

usta, bardzo si

przestraszyłam, bo wiedziałam,

e Francin usiadł na pudełeczku z szewskim klejem, stryjaszek Pepi był skruszony, tak ch

tnie by

bratu naprawił buty, tyle o tym opowiadał, poniewa

ze wszystkiego, co kochał na

wiecie,

najbardziej kochał brata, Francin chciał wsta

na sił

, ale nie mógł si

oderwa

i pochylił si

, i

upadł, le

ał na podłodze, a stołek wraz z nim, ukl

kłam, usiłowałam Francina oderwa

, ale szewska

smółka, czyli klej, przylepiła Francina tak mocno,

e wygl

dał jak zwalony pomnik siedz

cego

Chrystusa, stryjaszek Pepi ci

ł Francina za ramiona, spróbowałam poło

za Francinem i

ąć

w przeciwnym kierunku za stołek, ale wydawało si

e ja swojego m

ęż

a, a Pepi swojego

brata racz

] rozerwiemy na pół, ni

wydostaniemy z tarapatów, wstałam i moje włosy co

podniosły,

łam je w palce, poło

yłam na kolanach i zobaczyłam,

e moje włosy przylepiły si

do drugiego

pudełeczka z szewsk

smółk

, czyli klejem, wzi

łam no

yczki i odci

łam pudełeczko wraz z

cami włosów, i to pudełeczko zapl

tane w nitki moich włosów le

ało teraz niczym sycylijska

bulla. Francin zobaczywszy, co si

stało z moimi włosami, wspi

ł si

jak ko

, wspaniały d

cej si

tkaniny rozległ si

w komórce i Francin uwolnił si

, i stał znów pi

kny, z oczyma

tryskaj

cymi zdrowym,

tym oburzeniem, brał po kolei kopyta i pudełeczka, i paczuszki kołków,

a stryjaszek Pepi, my

lałam,

e ten widok powinien mu rani

serce, ale Pepi z zapałem podawał

bratu wszystko, co mogło si

pali

, i Francin z coraz wi

ksz

ulg

rzucał to pod kuchni

. Szewski

klej zaj

ł si

tak gwałtownie,

e płomie

uniósł fajerki, rury wsysały ten płomie

do komina, ten

niemal dwumetrowy płomie

, długi jak moje włosy.

Stryjaszek Pepi najbardziej lubił siadywa

za stodoł

, osłoni

ty z jednej strony przez sad owocowy,

z drugiej za

— komin, pod którym le

ały uło

one równiutko klepki d

bowe wszystkich wymiarów,

klepki, z których w stolarni robiono beczki, wedle potrzeby: małe, czyli „szczeni

ta”,

dwudziestopi

ciolitrowe, pi

ęć

dziesi

cioli-trowe i hektolitrowe oraz dwuhektolitrowe, czyli podwójne,

a tak

e ogromne pi

ęć

dziesi

ciohektolitrowe i stuhektolitrowe beczki, w których w komorach i w

piwnicach przechowywano całe wary piwa, beczki, w których piwo dojrzewało na piwo zwyczajne

albo wy-stałe. Stryjaszek Pepi, kiedy ju

nie mógł szewcowa

, tu wła

nie znalazł kij i chodził z nim

wzdłu

stodół, i

wiczył parademarsze, czyli marsze defiladowe, i szermierk

na bagnety. Francin

prosił mnie,

ebym dopilnowała, aby nie krzyczał nad miar

— To dobrze, szwagierko,

e pani tu jest — powiedział Pepi. — Ten Francin ma słabe nerwy, przy

tej niedomodze w my

l dziełka pana Batisty powinien my

sobie przyrodzenie ciepł

wod

albo

ywa

ruchu na

wie

ym powietrzu. Ale skoro ju

pani tu jest, to b

dziemy

wiczy

szkoł

, czyli

szulbildunk, bo ja tam miałem same celuj

ce i wyró

nienia oraz pochwały, nie tak jak pewien

głupek, Hanak, który podczas przegl

du wyszedł z szeregu i powiedział pułkownikowi von

Wuchererowi: „Tu macie, gospodarzu, te wasze łatki i szmatki, bo ja se id

do domu, ja

ołnierzem

nie b

...”, a pułkownik ryczał na podoficerów: „Co za choler

tu macie?”.

— Józefka — powiedziałam.

— A gówno! — rykn

ł Stryjaszek Pepi. — Mnie stawiano wszystkim za wzór. A zreszt

czy

pułkownik von Wucherer mnie znał? Czy mo

e pami

tysi

ce ludzi? Pewnego razu wybrał si

panienki, a dwaj

ołnierze, głuptasy, zatrzymali ten powóz, aby ich podwiózł, i kiedy zobaczyli,

e w

powozie siedzi rozwalony von Wucherer,

ołnierze zasalutowali, a von Wucherer pyta łaskawie:

„Dok

d to,

ołnierzyki, jedziecie?”. A oni: „Jedziemy na urlop”. A von Wucherer powiada: „Kto jedzie

na urlop, musi mie

urlaubszajn. Gdzie go macie?”.

ołnierze zacz

li szuka

po kieszeniach, a von

Wucherer pyta jednego: „Jak si

nazywacie?”. A ten

ołnierz powiada: „Szim-sa”. Wobec tego von

Wucherer zwrócił si

do drugiego: „A jak wy si

nazywacie?”. A ten drugi powiada: „Rzim-sa”. Ten

ołnierz, który powiedział,

e nazywa si

Szim-sa, zacz

ł ucieka

w pole, wi

c von Wucherer

rozkazał: „Rzimso, sofort przyprowadzi

mi tu tego Szims

!”. Ale ten Rzimsa uciekł razem z tym

Szims

; wi

c pułkownik zawrócił powóz i pognał ogiery z powrotem do koszar, i natychmiast

zapytał, w którym plutonie słu

żą

ten Rzimsa i Szims

. Ale w wykazach nie było ani Rzimsy, ani

Szimsy, wobec tego pułkownik von Wucherer, który mawiał,

e ma pami

ęć

jak aparat fotograficzny,

rozkazał w koszarach zrobi

zbiórk

i chodził od jednego

ołnierza do drugiego, ujmował go za

brod

i patrzył mu z bliska w oczy, jakby mu chciał da

buziaka, i tak przez dwa dni, ale nie poznał

ani tego, który przedstawił si

jako Rzimsa, ani tego, który powiedział,

e nazywa si

Szim-sa...

Jak

e wi

c taki pułkownik mo

e pami

Józefka?

— Pssst — powiedziałam. — Po południu odb

dzie si

posiedzenie rady nadzorczej.

— To prawda — zgodził si

stryjaszek cichutko — ale teraz pani

naucz

, z jakich cz

ęś

ci składa si

karabin. — I stryjaszek wzi

ł kij, z którym

wiczył, uj

ł go z takim znawstwem i ostro

, jakby

to naprawd

był wojskowy karabin, wskazywał palcem i kolejno wymieniał wszystkie cz

ęś

ci, i

zako

czył: — A to jest kolbenszuh, czyli stopka, a to jest tak zwany myndunk, czyli muszka.

— Muszka hiszpa

ska — powiedziałam.

— A gówno! Czemu kłapie pani dziobem jak młode sroki? Szczerbinka i muszka, a nie

adna

muszka hi- : szpa

ska! Gdyby pani co

takiego powiedziała kapralowi Brczuli, to tak by pani

trzepn

ł,

e tylko nó

ki by pani , zadrgały jak królikowi!

A spoza sadu owocowego słycha

było gniewne zamykanie okien w biurze, z rachunkowo

wybiegł Francin w białej koszuli, widziałam, jak biegnie przez wysok

traw

, jak uchyla si

przed

gał

ziami drzew, pi

kny był to widok: biegn

cy m

ęż

czyzna skacze niczym w biegu z przeszkodami

z wyci

gni

do przodu nog

, która zaraz opadnie w traw

, a z t

drug

nad traw

niemal w

poziomym poło

eniu, i powtarzał na przemian nogami cały ten pi

kny ruch, przesuwaj

cy si

ponad

wierzchołkami trawy. Kiedy si

zbli

ył, zobaczyłam,

ciska w palcach pióro ze stalówk

redis

numer trzy.

— Hej, wy ułani, co tu znów wyprawiacie?
— Bawimy si

w wojsko — odparłam.

— Bawcie si

, w co chcecie, ale po cichu, panna ksi

gowa rozlała cał

butelk

atramentu! —

krzyczał po cichu Francin.

— A wi

c gdzie si

mamy bawi

? — spytałam.

— Gdzie chcecie, wle

cie cho

by na komin, byle tylko nie było was słycha

... cały

urnal oblała

atramentem! — wołał Francin, r

kawy białej koszuli miał powy

ej łokci uniesione gumkami, obrócił

i ju

nie biegł, brn

ł poprzez wysok

traw

, patrzyłam w

lad za nim, a on odwrócił si

przesłałam mu pocałunek na dłoni i dmuchn

łam ten pocałunek za nim niczym piórko.

— Na komin? — dziwił si

Pepi.

— Na komin — potwierdziłam. A Francin znikn

ł za gał

ziami, jego biała koszula weszła teraz do

biura.

— Wobec tego: Direkcion! — wykrzykn

ł stryjaszek Pepi i wspi

ł si

na pierwsz

klamr

, po czym

zmitygowal si

, zeskoczył i powiedział: — Damy maj

pierwsze

stwo!

I to, o czym od pierwszego dnia w browarze marzyłam:

eby znale

źć

w sobie do

ść

siły i wspi

ąć

na komin browaru, to moje marzenie sterczało teraz i wznosiło si

przede mn

, odchyliłam do tyłu

głow

i chwyciłam si

pierwszej klamry, perspektywa uciekała w gór

zmniejszaj

cymi si

coraz

bardziej klamrami, a sze

ść

dziesi

cio-metrowy komin w tym optycznym skrócie przypominał ci

ęż

kie,

wycelowane w niebo działo, to, co mnie poci

gało, to powiewaj

cy zielony trykot, który kto

przywi

zał do piorunochronu, i chocia

na dole ledwie czuło si

lekki powiew, ten zielony trykot

trzepotał gło

no i stoj

c w otwartym oknie słyszałam, jak ten zielony trykot wydaje d

przypominaj

cy łomotanie blachy, i chwyciłam si

pierwszej klamry, woln

rozwi

załam

zielon

wst

ąż

eczk

, która przytrzymywała moje włosy, i szybko przenosiłam r

ce z klamry na

klamr

, nogi niczym sprz

ęż

one osie nabrały tego samego rytmu, w połowie komina poczułam

pierwsze uderzenie przepływaj

cego powietrza, włosy mi si

rozwiały, niemal mnie wyprzedziły,

nagle poczułam si

cała w swoich rozpuszczonych włosach, które rozpostarły si

wokół mnie jak

muzyka, kilkakrotnie moje włosy kładły si

na klamrze, musiałam uwa

i zwolni

prac

nóg, bo

pałam po własnych włosach, ach, gdyby tu był pan Bodzio, on by przytrzymał moje włosy,

przemieniłby si

w anioła i w locie uwa

ałby, aby włosy nie wpl

tały mi si

w szprychy i ła

cuch,

jako

to moje wspinanie si

na komin przypominało jazd

na rowerze, poczekałam chwil

, wiatr

jakby si

uparł,

e wypróbuje moje włosy, uniósł je i tak mi je zarzucił,

e miałam wra

enie, i

wisz

o kilka klamer nad sob

na zwi

zanych w w

zeł włosach, potem wiatr nagle ucichł, włosy

rozwi

zały si

i z wolna — niczym uwolnione złote wskazówki ko

cielnego zegara — spadały te

moje włosy, jakby z mojej głowy rozpostarł, a teraz z wolna zamykał ogon złoty paw. I ja
skorzystałam z tego, i szybko przesuwałam r

ce coraz wy

ej, ruch nóg uzgodniłam z prac

k, a

w ko

cu poło

yłam cał

na kraw

dzi komina, przez chwil

oddychałam gł

boko jak

zawodniczka na zawodach pływackich, kiedy sko

czy wy

cig w basenie, a potem lekko jak z wody

podci

łam si

obur

cz, przerzuciłam nog

przez kraw

, chwyciłam si

piorunochronu i z

wolna jak z syropu wyci

łam drug

nog

, uniosłam za sob

włosy, usiadłam i przerzuciłam

włosy na kolana. Lecz nagle zerwał si

wiatr i włosy wy

lizgn

ły mi si

z dłoni, i te moje złote włosy

powiewały tak samo jak w zeszłym roku przed pierwszym dniem wiosny, poruszały si

te włosy jak

morszczyny w płytkim a bystrym potoku, trzymałam si

jedn

piorunochronu i miałam

wra

enie,

e jestem bogini

łowów Dian

z włóczni

, policzki mi płon

ły z zachwytu i czułam,

gdybym w tym miasteczku nie zrobiła nic prócz tego,

e wspi

łam si

na ten komin, nie byłoby tego

wprawdzie wiele, ale mogłabym tym

kilka lat, a mo

e nawet całe

ycie. I pochyliłam si

, i

widziałam,

e w gł

bi stryja-szek Pepi jest taki malusie

ki, ledwie aniołeczek z głow

i r

kami,

zdziwiłam si

, bo a

do tej pory miałam wra

enie,

e stryjaszek Pepi ma g

ste k

dzierzawe włosy,

ale teraz spostrzegłam,

e wspina si

ku mnie łysa głowa z rzadkim wianuszkiem włosów, teraz

głowa ta poło

yła si

na szczycie komina, wyci

ła spod siebie drug

dło

i chwyciła si

kraw

dzi, spojrzał na mnie i jego twarz tak

e promieniała szcz

ęś

ciem. Usiadł na kominie i jak gdyby

nigdy nic jedn

zało

ył za pas, drug

przysłonił oczy.

— Psiakrew, szwagierko — odezwał si

z podziwem. — Có

by to było za pi

kne

beobachtungsztele, czyli punkt obserwacyjny...

— Albo te

wie

a obserwacyjna — dodałam.

— A gówno! Wie

a obserwacyjna jest dla cywilów, a punkt obserwacyjny, czyli beobachtungsztele,

dla wojska, dla wojska, które prowadzi wojn

i obserwuje ruchy nieprzyjaciela. Szwagierko, mimo

e jest pani inteligentn

i pi

kobiet

, gdyby to usłyszał kapitan Tonser, to wypłazowałby pani

szabl

rycz

c przy tym: „Jebem vam

urce nadrobno!”.

— Józefku — powiedziałam płucz

c nogi w sadzawce powietrza.

— Ale

do cholery, dlaczego mnie miałby jeba

urce nadrobno? Mnie on lubił, nosiłem mu szabl

— krztusił si

stryjaszek Pepi i nachylał si

nade mn

, i jego twarz była przera

ca niczym

kamienny maszkaron na dachu ko

cioła.

— I co z tego! — Machn

łam r

. — Czy to, stryjciu Józefku, nie pi

kne?

I przesuwałam wzrok po płytkim krajobrazie, ograniczonym wzgórzami i laskami; popatrzyłam na
miasteczko i stwierdziłam,

e do naszego miasteczka mo

na si

dosta

tylko przez wod

e jest to

wła

ciwie miasto na wyspie, przed miastem rzeka, która miasto opływała, rozdwajała si

i wzdłu

murów płyn

ły dwa potoki, które za miastem ł

czyły si

z powrotem w rzek

e wła

ciwie ka

ulica wyjazdowa ma dwa mosty, dwie kładki, a nad rzek

trzył si

biały kamienny most, na

którym stali ludzie, opierali si

o por

cz i patrzyli na komin browaru, na mnie i na stryjaszka Pepi,

na moje włosy, które łopotały w powietrzu, a te moje włosy l

niły i błyszczały niczym papieska

chor

giew, podczas gdy na dole panowała cisza. Na drugim brzegu rzeki wznosił si

ciół, na

wysoko

ci mojej twarzy znajdowała si

złota tarcza zegara, a wokół ko

cioła w koncentrycznych

gach układały si

ulice i uliczki, i domy, i budynki, z ka

dego okna niczym pierzyny wystawiały

cie i kwiaty petunie i go

dziki, i czerwone pelargonie, całe to miasteczko było otoczone

koroneczk

murów obronnych i wygl

dało z góry jak bryła chalcedonu. I oto na biały most wpadł

wóz stra

acki, hełmy stra

aków błyszczały, a tr

bacz trzymał złot

i tr

bił: „Pali si

!”, i

wszyscy stra

acy mieli białe zgrzebne mundury, czerwony wóz zagrzmiał na mo

cie niczym

orkiestrion, stra

acy trzymali si

klamer i stali na tym stra

ackim turkoc

cym ołtarzu, który teraz

skrył si

za budynkami i ogrodami.

— Czy to prawda, stryjciu Józefie,

e na froncie pasłe

kozy? — spytałam.

— Kto ci to powiedział? — rykn

ł stryjaszek Pepi i usiadł wygodniej, a potem wyci

ł si

wznak i zało

ył r

ce pod głow

— Kioskarz Melichar — odparłam.

— Czy

kioskarz, i to w dodatku inwalida, mo

e by

na wojnie? — ryczał stryjaszek.

— Mówi

e Melichar podczas wojny był kapitanem, i wczoraj kapitan Melichar powiedział: „Nie daj

eby była wojna i

ebym ja tak dostał tego Józefka pod swoj

komend

na musztrze” —

powiedziałam i przytrzymałam si

piorunochronu, i patrzyłam na browar, i znów si

zdziwiłam,

browar znajduje si

za miastem,

e jest otoczony dokoła murem tak jak to miasteczko po drugiej

stronie, ale

e wzdłu

murów rosn

wysokie drzewa, jawory i jesiony, które tak

e tworz

kwadrat, i

e ten browar podobny jest do klasztoru albo jakiej

twierdzy, wi

zienia,

e na szczycie ka

dego

muru ci

nie tylko druty kolczaste, ale

e ka

dy mur i ka

dy słup je

y si

wpuszczonymi w

beton odłamkami zielonych butelek, które z góry pol

niewaj

jak ametysty i amaranty.

— Czy

on mnie mógł widzie

... nawet gdybym te kozy pasał? — powiedział stryjek i le

ał nadal

patrz

c w niebo, z nog

zało

na podgi

tym kolanie, i kołysał woln

stop

— Przez lornetk

— powiedziałam.

— A czy cesarz da lornetk

jakiemu

tam kioskarzowi? — zauwa

ył stryjaszek.

—Jako kapitan miał Melichar dwie lornetki — powiedziałam widz

e na mo

cie jest ju

tyle ludzi

ile jaskółek przed odlotem i

e kto

z mostu patrzy na mnie przez lornetk

. U

miechn

łam si

do tej

lornetki, a z gł

bi powiał wiatr i włosy zacz

ły mi si

rozchyla

niczym wachlarz ze strusich piór,

widziałam, jak koło moich oczu zwijaj

w gór

kosmyki moich włosów, wokół całej mojej postaci

utworzyła si

taka aureola, jak

ma Naj

tsza Panna Maria Bolesna na cokole na naszym

rynku...

— A gdyby była wojna, to co by si

stało, gdyby mnie Melichar dostał pod swoj

komend

, co? —

dopytywał si

ciekawie Pepi i wydawało si

e walczy z ogarniaj

cym go znu

eniem.

— Powiedział,

e gdyby znów wybuchła wojna, to podczas musztry zrobiłby palcem... o tak... i

zawołałby: „Pepi zu mir!”. I ju

dził z wywieszonym j

zorem i oddawał mu honory, i kl

kał

przed nim na jedno kolano — powiedziałam, a kiedy na niego popatrzyłam, stryjaszek Pepi spał,
usn

ł twardo, le

ał na szczycie komina, który kołysał si

, teraz dopiero spostrzegłam to po raz

pierwszy na le

żą

cym pos

gu stryjaszka Pepi,

e oboje wyra

nie si

kołyszemy, jakby

my siedzieli

na jakiej

zawieszonej pod niebem hu

tawce. A od kapliczki p

dzili stra

acy, z góry konie

wygl

dały tak, jakby si

spłoszyły, tylne nogi nawlekały si

im w chom

ta, a przednie wystrzelały im

wprost ze łbów, tak jak

limaki wystawiaj

rogi, cały ten wóz stra

acki błyszczał jak dziecinna

zabawka gro

żą

e lada chwila si

rozsypie i cz

ęś

ci wozu rozlec

jak przy ulicy Stolarskiej ten

pojazd wojskowy, kiedy wybuchły w nim granaty, a tam na kapita

skim mostku stał komendant

stra

aków, pan de Giorgi, członek kierownictwa browaru, na którego kominie siedziałam, mistrz

kominiarski, a był komendantem stra

aków, bo zamiast mieszkania miał muzeum stra

ackie,

wszystko, co kiedykolwiek padło pastw

płomieni, wszystko to pan de Giorgi sfotografował, postarał

nawet o fotografie sprzed po

aru, tak

e na wszystkich

cianach swojego mieszkania miał po

dwie fotografie: krowa przed po

arem i krowa po po

arze, pies przed po

arem i pies po po

arze,

dorosła osoba płci m

skiej przed po

arem i po po

arze, stodoła przed po

arem i po po

arze,

wszystkie rzeczy, wszystkie zwierz

ta, wszystkie osoby, które spło: n

ły albo nadpaliły si

wszystko pan de Giorgi fotografował i na pewno jedzie do browaru tylko po to, by, gdybym spadła,
sfotografowa

pani

kierownikow

browaru przed upadkiem i po upadku... a teraz ten stra

acki

orkiestrion wpadł w zakr

t w bramie browaru, koła zaskrzypiały i wóz znikn

ł za biurami, i ju

lałam,

e stra

acy wywrócili si

wraz z ko

mi, ale oto uroczy

cie wyjechali i tr

bili, i stra

acki

wóz zatrzymał si

przy kominie... My

lałam,

e chyba za chwil

uruchomi

sikawki i b

sika

na wysoko

ść

komina,

e pan de Gior-gi poprosi mnie, abym stan

ła na wierzchołku tego

strzelaj

cego w gór

gejzeru, a oni potem zaczn

z wolna przykr

kran i ja zaczn

zbli

do ziemi, w miar

jak zni

dzie strumie

wody, ale z wozu wybiegli stra

acy, przykl

kli,

oddali sobie honory toporkami i nagle rozpostarli płacht

, sze

ciu stra

aków płacht

napinało,

odchylali si

do tyłu i patrzyli w gór

, ale kołysanie komina było widocznie tak znaczne,

e stra

acy

z t

płacht

biegali tu i tam, gdzie bym ewentualnie mogła upa

ść

I członkowie rady zje

ali si

swoimi bryczkami, dawniej zje

ali si

kłusem, ale dzi

te bryczki

dziły drogami z wiosek i z miasta, konie gnały cwałem i galopem, i wszystkie te bryczki nie

zatrzymały si

jak zwykle przed biurem, tylko wszystkie zjechały si

na browarnianym dziedzi

cu,

gdzie stali bednarze i pracownicy komory piwnej, i mielcarze, i wszyscy z odchylonymi w tył
głowami patrzyli w gór

, jakby oczekiwali powrotu z niebios Pana Jezusa albo zst

pienia Ducha

tego. A oto od kapliczki nadje

ał sam prezes browaru, pan doktor Gruntorad, feudał i

wielbiciel starej Austrii; jak zawsze siedział na ko

le i w r

kawiczkach z kozłowej skórki trzymał

lejce, i na oczy miał z niepowtarzaln

elegancj

nasuni

ty kapelusz, wgryziony w bursztynow

cygarniczk

palił papierosa i pop

dzał czarnego ogiera do browaru, podczas gdy jego stangret z

pełnym za

enowania u

miechem rozwalał si

niczym pan na aksamitnych poduszkach.

A na dole pan de Giorgi na pró

no wydawał stra

akom rozkazy, aby wdrapali si

na komin, w

cu pan de Giorgi zdecydował,

e sam wlezie na komin. I jego biały mundur zacz

ł si

ąć

zatrzymywał si

sto, ale potem pi

ł si

po klamrach, a

wreszcie jego hełm pojawił si

u moich

nóg.

— Stryjciu Józefie... — Potrz

łam stryjaszka za nog

i stryj usiadł, przecierał sobie oczy, potem

zerwał si

przera

ony i chwycił si

piorunochronu. Pan de Giorgi wylazł na szczyt komina, oddychał

ęż

ko, zdj

ł hełm i ocierał chusteczk

pot.

— Łaskawa pani — powiedział — w imieniu prawa prosz

pani

eby zechciała pani zej

ść

na dół. I

pani szwagier równie

— Nie miewa pan zawrotów głowy, panie de Giorgi? — spytałam.
— W imieniu prawa prosz

zej

ść

na dół — powtórzył pan de Giorgi.

— A pójdzie pan pierwszy, panie de Giorgi? — spytałam.
— Nie — odparł pan de Giorgi i zajrzał w gł

b komina. — Ze wzgl

dów szkoleniowych opuszcz

rodkiem komina... — dodał.

Trzymaj

c si

piorunochronu postawiłam nog

na klamrze, obróciłam si

i znowu włosy mi si

uniosły, znowu ten powiew z gł

bi rozwiał mi włosy, otwarły si

po raz ostatni, jakby wiedziały o

tym, po raz ostatni zapłon

ła nad kominem browaru ta moja złota grzywa, znów niczym ogromn

złot

monstrancj

pobłogosławiłam tych wszystkich, którzy na mnie w tej chwili patrzyli, i sam pan

de Giorgi był wzruszony tym, co widział.

— Jeste

wiadkami niezwykłego wydarzenia, łaskawa pani, szkoda,

e damy nie mog

stra

akami —o

wiadczył i uj

wszy tr

, tak

maciupe

, która przypominała

konduktorskie kleszcze, zatr

bił na niej, ale tr

bienie to było tak

ałosne, jak kiedy beczy zwi

zane

na rze

nickiej bryczce, po czym pocałował mnie w r

, a ja zacz

łam schodzi

, szybko

zbiegałam na dół, aby wyprzedzi

swoje włosy, w obawie,

e nadepn

na nie, zapłacz

w nich i

run

na dół. I nagle ujrzałam wokół siebie wierzchołki drzew, po czym jakbym schodziła z konaru na

konar, postawiłam nog

na pewnym gruncie.

— To było cudowne — powiedział z zachwytem pan doktor Gruntorad — ale zasłu

yła sobie pani

na dwadzie

cia pi

ęć

...

— Na goł

pup

— doko

czyłam.

— I co pani tam, do licha, robiła? — spytał pan doktor.
— Jak pan to uj

ł: to było cudowne, a

e było to cudowne, musiało te

niebezpieczne, a

e było

niebezpieczne, to wła

nie było to, co naprawd

lubi

— powiedziałam, a Francin stał blady, z głow

na piersiach, w re-dingocie, białych mankietach i kauczukowym kołnierzyku, i w krawacie w
kształcie li

cia kapusty włoskiej.

A mechanicy otworzyli ogromne drzwiczki komina, posypała si

sadza i ta czarna l

ca jaskinia

była tak du

a jak altana. Stryjaszek Pepi zeskoczył z ostatniej klamry i powiedział:

— I oto znów austriacki

ołnierz odniósł wspaniałe zwyci

stwo, nieprawda

Wszyscy jednak wpatrywali si

w czarn

komórk

u podstawy komina.

— W którym pułku pan słu

ył? Kto był dowódc

skiego pułku? — spytał pan doktor Gruntorad.

— Freiherr von Wucherer! — Stryjaszek Pepi zasalutował.

— Gut — zawołał pan doktor i dodał: — Panie kierowniku, co pa

ski brat umie?

— Z zawodu jest szewcem, ale przez trzy lata pracował tak

e w browarze — odparł Francin.

— A wi

c, panie kierowniku, prosz

skiego brata przyj

ąć

, zakwaterowa

w słodownianej izbie

czeladnej. Na krzyk najlepsza jest praca — powiedział pan doktor Gruntorad.

A w czarnej jaskini pojawiła si

biała nogawica, niemal pod samym stropem tej obro

tej sadz

altany, szukała klamry, ale klamry tam chyba nie było, wi

c nogawka poruszała si

tam, tak jakby

pan de Giorgi jechał na rowerze. I zast

pca komendanta stra

aków dał rozkaz, i stra

acy z płacht

wbiegli do komina, rozpostarli t

płacht

, i zast

pca komendanta stra

aków zawołał w gór

, w kł

sadzy: ; ...

— Panie komendancie, mo

e si

pan pu

! Jeste

my tu z płacht

I pan de Giorgi pu

cił si

klamry, najpierw z komina buchn

ły pył i sadze i wysypało si

to przed

komin, kruche i puszyste drobinki sadzy, i rozległo si

pokasływa-nie, i wybiegli zupełnie ju

czarni

stra

acy, i wynie

li w płachcie co

, jakby złapali ogromnego szczupaka albo suma, i poło

yli płacht

na ziemi, i z pyłu i sadzy podniósł si

zupełnie czarny pan de Giorgi;

miał si

, białe zmarszczki

miechu rozchodziły si

kni

ciami po czarnej twarzy, pan de Giorgi wyj

ł tr

, zatr

bił i

oznajmił:

— Na tym ko

czymy akcj

ratunkow

I wyszedł z pryzmy pyłu w

glowego, i wyci

gał obie r

ce wymuszaj

c gratulacje, i szedł dumny z

siebie i sztywny z rado

ci, a ja wiedziałam,

e pan de Giorgi b

dzie tym zej

ciem

rodkiem komina

nie przez kilka lat, ale przez cał

reszt

swojego

ycia.

Na rogu słodowni był zawsze taki przeci

g, taki wiatr,

e musiałam i

ść

niemal zgi

ta w pół albo

obróci

i poło

w wichrze niczym w bujanym fotelu. Wichrzenie to wci

gało moje włosy jak

nami

tny palacz dym papierosowy. Ledwie udawało mi si

przecisn

ąć

przez te powietrzne rafy,

przy drzwiach słodowni natomiast panowała taka cisza,

e padałam na kolana albo na plecy. Mimo

to jednak zawsze cieszyłam si

na my

l o tym powietrznym pojedynku, w którym musiałam walczy

o r

czniki. Pewnego razu wiatr wyrwał mi prze

cieradło k

pielowe frotte, ledwie zd

ąż

yłam

wyci

ąć

po nie r

, przeci

g, który miał poczucie humoru, porwał je dalej, ponownie

wyci

łam r

, kiedy prze

cieradło ju

, ju

dotykało moich włosów, wicher figlarnie odskoczył z

tym ogromnym r

cznikiem kawałek dalej, a kiedy prze

cieradło znowu opadło, rzuciłam si

po nie,

ale wiatr z przeci

głym

miechem porwał je w gór

; jak latawiec na jesiennym niebie płyn

ło to

prze

cieradło k

pielowe frotte, ta

cy biały zygzak, w rytm wiatru poruszaj

cy si

cznik, i

znikn

ło w ciemno

ci nad słodowni

. A jednak to było pi

kne: pozwoli

, aby wiatr wzi

ł ci

znowu

do ust jak mi

towy cukierek, pozwoli

nasyci

zapachem tej wietrznej k

pieli. Kiedy potem

namacałam klamk

, przeci

g z drugiej strony drzwi całym ciałem napierał na nie, wi

c i ja musiałam

całym ciałem poło

na tych drzwiach, jednak

e przeci

g, który miał poczucie humoru, nagle

ustał i wpadłam do ciemnego korytarza na kolanach; raz potr

ciłam i przewróciłam mielcarza, który

upadł, ale nawet padaj

c trzymał lamp

tak zr

cznie,

e jej nie rozbił. Potem, z wyci

gni

jakby osłaniaj

c si

przed burz

, wymacałam klamk

maszynowni, zapach oleju i konopi wchłon

mnie ciepło jak k

piel, zamkn

łam drzwi, namacałam klucz i przekr

ciłam go w zamku. Dopiero

teraz zapaliłam

wieczk

. Ogromne koło nap

dowe kre

liło w sypkim półmroku srebrne kr

gi,

napi

te pasy transmisyjne l

niły i błyszczały od oleju. Dynama i silniki przypominały tłuste

afryka

skie zwierz

ta, ma

nice z olejem — ptaki wydziobuj

ce tym hipopotamom paso

yty.

Rozbierałam si

z wolna, odkr

caj

c przy tym kurki z gor

wod

, która spływała z ogromnego

kotła do przepołowionej stuhektolitrowej beczki. Rozebrałam si

i nasłuchiwałam, jak przeci

wiszcz

poprzez pi

tra słodowni a

na gór

do oczyszczalni i tam trzaska okiennicami. I wchodz

do tej wielkiej drewnianej wanny, woda jest zawsze tak gor

ca,

e musz

odkr

kurek z zimn

wod

, przysiadam i ukrop sprawia mi taki ból,

e szcz

kam z

bami, dopóki zimna woda nie

przemiesza si

z gor

, kład

wówczas, wyci

gam si

, le

żę

w tej przepołowionej beczce

niczym strzałka w pudle kompasu, wpatruj

w belki nad sob

, gdzie niknie biały kocioł, i marz

zaczynam marzy

, rozpływam si

z wołna w gor

cej wodzie, jak płatki mydlane unosz

gor

cej wodzie, rozlu

niam wszystkie mi

ęś

nie, rozwi

zuj

wszystkie obrusy i prze

cieradła, w które

spowite było całe moje minione

ycie, otwieram wszystkie koszyki i kufry, i skrzynki, w których s

obrazy tego, co stało si

dawno, obrazy, które gotowe s

w ka

dej chwili mnie nawiedzi

, pi

kne,

ale niekolorowe obrazy, które dopiero w tej k

pieli nabieraj

ostatecznych kształtów i wyrazistych

barw. To moje kino, wy

wietlany na ekranie moich zamkni

tych oczu film, scenariusz i re

yseri

nakr

ciło moje

ycie, ja gram w nim główn

rol

, ja, która dotarłam a

tu, do drewnianej wanny, w

której le

żę

... Jestem mał

dziewczynk

ze słomianymi warkoczykami, gram w kamyczki po

rodku

drogi, siedz

ze skrzy

owanymi nogami i rozrzucam znowu pi

ęć

kamyczków, aby wzi

ąć

jeden z

nich, podrzuci

go w gór

, zgarn

ąć

cztery pozostałe i zd

ąż

jeszcze złapa

spadaj

cy pierwszy

kamyczek, przybli

grzmoty, padam na .plecy w tej chwili, kiedy rozrzuciłam tych pi

ęć

kamyczków, niebo przysłania cie

i nade mn

wznosz

gro

ne paszcze i sprz

czki, i lejce,

przeskakuj

mnie kopyta, na których błyszcz

podkowy, zamykam oczy, sypie si

na mnie zaschłe

błoto, grzmot przenosi si

dalej, podnosz

i widz

turkocz

cy wóz ci

gni

ty przez spłoszone

konie, widz

bł

kitne niebo i z niego pochyla si

nade mn

głowa zatroskanego tatusia. Jestem

małym dziewcz

t-kiem, które na polnej steczce gra w kamyczki, tatu

wolał mnie zawsze zostawia

za domem, aby mi si

nic nie stało, widz

, jak od lasu biegn

dwaj

ołnierze, widz

e biegn

poln

cie

, na której si

bawi

, ci

ołnierze biegn

jak dwa spłoszone konie, kład

na wznak,

eby mnie nie stratowali, widz

, jak ci

ołnierze podskakuj

, widz

nad sob

podeszwy g

sto

nabite gwo

dziami, cie

ołnierzy przegrzmiał nade mn

i tupot wojskowych butów dudnił i oddalał

poln

cie

. Siadam i widz

, jak

ołnierze biegn

do potoku, zatrzymuj

, zamiast kładki

jest tam wisz

ca na ła

cuchach belka,

ołnierze podnosz

ramiona niczym aniołowie stró

e z

obrazka nad moim łó

eczkiem skrzydła i przebiegaj

na drug

stron

, i biegn

dalej, na zakr

cie po

raz ostatni widz

ich podnosz

ce si

ce gwo

dzie, teraz znikaj

w k

pie lasu.

ołnierze dawno

znikn

li, a ja ci

gle o nich my

. Widz

teraz sam

siebie, drepcz

nad potok, stawiam

buciczek na kłodzie, widz

wod

płyn

bystro w potoku, podnosz

ce i biegn

po belce, ale

rodku belka osuwa mi si

spod nóg i wpadam do potoku; poruszałam nogami na gł

binie jak

mamusia szyj

c na maszynie, ale nie mogłam dosi

ąć

dna, najpierw piłam wod

, ale pó

niej

napiłam si

tej wody do

ść

, by si

utopi

, widziałam tylko, jak moje włosy rozsypały si

i poruszały

na dnie potoku wplataj

c si

w zielone morszczyny i wodne kwiaty bez kwiatów, strasznie mi si

chciało spa

, ale nie mogłam zamkn

ąć

oczu, i wszystko było pełne

wiatła, a niebo nad sob

widziałam jak przez silnie powi

kszaj

ce okulary... a potem budz

, widz

e utopi

bardzo pi

kna rzecz, tak jak by

w domu; le

ałam w niebie w takim samym łó

eczku, jakie miałam

u siebie w pokoju, widziałam,

e r

ce mam na pierzynce, która jest w takiej samej poszwie z

niezapominajkami jak pierzyny, jakie ma mamusia, a nade mn

wisiał obrazek przedstawiaj

anioła stró

a, zupełnie taki sam jak u nas, a potem przyszła mamusia i powiedziała:

— No, chod

cie, dzieci, dalej...

I do kuchni weszły dziewczynki z s

siedztwa, i teraz wiedziałam,

e si

utopiłam, bo dziewczynki,

które zwracały si

do mnie: Marychno, a ja do nich: Jadwisiu i Ewu-niu, i Bo

enko, bo dziewczynki

te kładły mi na pierzyn-ce obok r

te obrazki, tyle było na moim łó

eczku obrazków aniołów

stró

ów, i Jadwisia powiedziała:

— Mama mi mówiła,

e si

utopiła

... — I poło

yła kolejny

ty obrazek.

A ja spytałam:
— Dlaczego mi dajesz ten obrazek?

~ A Jadwisia odparła:

— Umarłym dziewczynkom wkłada si

je do trumny...

I ja zacz

łam płaka

e teraz to ju

jestem zupełnie umarła, ale potem przyszła moja mamusia,

przyniosła słodycze, a zobaczywszy takie mnóstwo

tych obrazków, powiedziała:

— Ale

, dziewczynki, Marychna nie umarła, pan doktor Michałek wylał z niej wszystk

wod

swoim oddechem tchn

ł w ni

ponownie

ycie...

Dziewczynki były zawiedzione,

ałowały,

e nie b

dzie pogrzebu,

e nie umarłam, bo ju

widziały,

jak b

szły w białych sukienkach z firanek, trzymaj

c w r

kach płon

ce ogromne

wiece

ozdobione mirtem, i mosi

ęż

na orkiestra b

dzie tak rzewnie gra

, i dziewczynki b

szły w

kondukcie, i b

mie

ufryzowane włoski, i b

płaka

, bo ja si

utopiłam... no a teraz koniec z

konduktem, koniec z płaczem, a wszystko to wina tych dwóch kobiet, które szły pra

bielizn

i które

mnie wyci

ły i zaniosły do domu... tatu

wtedy tak strasznie rozgniewał, ach, mój tatu

potrafił si

gniewa

i zło

jak nikt inny, mamusia kupowała co roku cztery szafy, stare sprz

ty ze

sklepów ze starzyzn

, i kiedy tatu

rozgniewał, mamusia natychmiast prowadziła tatusia do

altany i dawała mu siekier

do r

ki, a tatu

najpierw rozbijał tyln

cian

, potem r

bał i kl

ł resztki

szafy, z ogromnym zapałem wyrywał drzwi, wreszcie cał

szaf

mia

ył jak pudełko od zapałek i

w ci

gu pół godziny z tej szafy robił tatu

sag drewna, tak

e mamusia miała zawsze do

ść

trzasek

na podpałk

i polan do palenia... a ja słyszałam, jak tatu

krzyczał i gniewał si

e si

topiłam,

gle nie jestem grzeczn

dziewczynk

, bo grzeczne dziewczynki tego nie robi

, przera

ona,

lizn

łam si

spod pierzynki, ubrałam si

i wybiegłam na dwór, na dziedzi

cu stało auto

ęż

arowe, wdrapałam si

na skrzyni

, tam koło okienka stała beczka, wsun

łam si

do tej beczki,

e było w niej ciepło, usn

łam, kiedy si

obudziłam, usłyszałam,

e ten samochód ci

ęż

arowy

jedzie, a kiedy podniosłam si

, zobaczyłam przez okienko,

e zapada zmrok,

e tu

koło okienka

znajduje si

czapka jakiego

pana, a kiedy popatrzyłam z boku, przekonałam si

e to pan Brabec,

i wyci

łam r

, i połaskotałam pana Brabca za uchem mówi

— Panie Brabec, jestem tutaj...

Pan Brabec pu

cił kierownic

, potem krzykn

ł i samochód zatrzymał si

tak gwałtownie,

e ta

beczka si

przewróciła, a ja wytoczyłam si

na podłog

, z podłogi na ziemi

, wstałam z szosy,

otrzepałam sukienk

, a pan Bra-bec biegał dookoła i krzyczał, i tupał...

— Panie Brabec, naprawd

tu jestem! — powiedziałam.

Ale pan Brabec j

czał, a potem zwalił si

na ziemi

; kiedy przyjechali policjanci, nakryli pana

Brabca kocem, ale i tego było mało, jeden z policjantów musiał si

rozebra

bez mała do naga i

ał na panu Brabcu, i grzał go, na posterunku powiedział mi pó

niej jeden z policjantów,

mogłam sta

przyczyn

mierci człowieka, a ja pomy

lałam o tatusiu,

e znów por

bie jedn

szaf

, i policjant rozesłał mi ko

uch na podłodze, potem wzi

ł sznur i przywi

zał mnie za nog

nogi stołu, a ja le

ałam i płakałam, nade mn

kołysały si

podeszwy g

sto nabijane gwo

dziami,

noga zało

ona na nog

, ja za

za nog

uwi

zana byłam do nogi stołu, a potem usn

łam i pojawił

nade mn

tatu

, kl

czał, oparty na obu r

kach jak na nogach, odwi

zał mnie od stołu, a kiedy

wyci

ł mnie za r

, policjanci tak na mnie naskar

yli,

e tatu

wzi

ł sznur i zało

ył mi ten sznur

na szyj

, a ja rozpłakałam si

i wołałam:

— Tatusiu, ja nie chc

eby

mnie wieszał! Ja nie b

umiera

tak długo na gał

zi...

Bo tatusiowi kot zjadł w

tróbk

i tatu

powiesił za to kotka na gał

zi, i kotek umarł tam dopiero na

drugi dzie

... i tatu

zaprowadził mnie na sznurze do poci

gu, a kiedy przyjechali

my do domu,

tatu

prowadził mnie na sznurze jak ciel

tko, a wszystkim ludziom tłumaczył,

e nie jestem

grzeczn

dziewczynk

e musi mnie prowadzi

na sznurze jak złego psiaka... a w domu

tatu

...mamusia, widz

c tatusia, od razu podała mu siekierk

, czekałam,

e tatu

obetnie mi głow

tak jak odcinał indorom i indyczkom, ale tatu

od razu rzucił si

na szaf

, jednym ciosem rozwalił

tyln

cian

, jednym uderzeniem swojego ciała, o tak, z boku, powalił reszt

szafy,

e cała run

ła

na ziemi

, tak jak rozdeptana skrzynka... Namyd-lona, le

żę

cała w pianie, mydl

nie wiedz

c o

tym wcale, my

i wywołuj

obrazy spoczywaj

ce w gł

bi czasu, obrazy powracaj

ce nieustannie,

rozja

niaj

ce si

, uzupełniaj

ce... Jestem sze

cioletni

dziewuszk

o rozpuszczonych włosach, na

czubku głowy włosy te spi

te s

dwiema niebieskimi klamerkami w kształcie kokardek, ju

od roku

tatu

nie roztrzaskał z mojego powodu ani jednej szafy, jest niedzielne południe i ja spaceruj

placyku, w otwartych oknach powiewaj

firanki, rozlega si

brz

k sztu

ców i talerzy, przeci

przynosi zapach potraw, wczoraj tatu

mi kupił marynarski mundurek i parasolk

, stoj

koło

fontanny, a potem pochylam si

i patrz

na swoje odbijaj

ce si

jak w lustrze włosy, na dnie l

monety, kto bowiem rzuci u nas do fontanny pieni

ąż

ek, mo

e liczy

na to,

e spełni si

jego

yczenie, na wszelki wypadek rzuciłam do tej fontanny dwie dwudziestki

ycz

c sobie,

ebym si

nigdy wi

cej nie topiła, nigdy nie uciekała z domu,

ebym ju

była grzeczn

dziewczynk

zwłaszcza

e tatu

kupił mi tak pi

kny mundurek i parasolk

, wspi

łam si

na otaczaj

cy fontann

murek, aby lepiej zobaczy

, czy mi do twarzy w tej marynarskiej bluzeczce, rozejrzałam si

, nikt si

nie zbli

ał, nikt nie wygl

dał z okna, aby poskar

na mnie tatusiowi, wspi

łam si

c na

fontann

, a kiedy pochyliłam si

, zobaczyłam pi

plisowan

spódniczk

i białe podkolanówki, i

lakierowane pantofelki, potrz

łam włosami, a kiedy znowu popatrzyłam na swoje odbicie w

wodzie, przechyliłam si

i wpadłam do fontanny, i woda po

arła mnie jak wielka ryba, która połyka

mał

rybk

, znowu szukałam dna lakierowanym pantofelkiem, ale dno było gł

biej, nie byłam do

ść

a, by go dosi

ąć

, i wynurzyłam si

znowu, aby zaczerpn

ąć

powietrza, ale bałam si

wzywa

pomocy, bo tatu

by si

gniewał, zachłystywałam si

i znów zaczynał mnie otacza

jasny słodki

wiat, tak jakbym była pszczoł

, która wpadła do miodu, widziałam, jak powoli głowa opada mi a

na dno, tu

koło oka dojrzałam t

dwudziestk

, któr

wrzuciłam do fontanny z

yczeniem, abym si

nigdy nie topiła, spódniczka wzdymała si

tak wspaniale i włosy przesłoniły mi twarz, a potem z

wolna włosy te uroczy

cie wróciły na swoje miejsce i nagle zachciało mi si

spa

, i ju

tylko bardzo

powoli poruszałam nogami, znacznie wolniej ni

mamusia, kiedy szyje na maszynie, i w ko

zobaczyłam, jak z buzi unosz

mi si

belki, jakbym była butelk

z wod

sodow

lub mineraln

...

a jednak znów si

nie utopiłam, widziała mnie pewna pani, pani Krasie

-ska, która od dziesi

ciu lat

dzi na wózku i miała owrzodzenie

oł

dka, ona patrzyła przez okno wła

nie w tej chwili, kiedy

tam wpadłam, i przybiegł jeden jedyny fotograf, pan Pokorny, który z widelcem, no

em i serwetk

pod brod

skoczył po mnie i wyci

ł mnie, przebudziłam si

na stopniach fontanny, miałam

wra

enie,

e pada deszcz, i wzi

łam parasolk

i otworzyłam j

, ale

wieciło sło

ce i dzwon

wydzwaniał południe, nade mn

pochylał si

pan Pokorny i z serwetki kapała mu woda, wraz z

któr

spłyn

ło kilka farfocli kapusty, pan Pokorny groził mi na przemian widelcem i no

em,

e je

obiad mu wystygnie, to on mi wtedy poka

e, bo grzeczne dziewczynki, je

li ju

chc

utopi

, to

robi

to w odpowiedniej porze, a nie w samo południe, kiedy na stole pachnie smakowicie młoda

ska, a ja patrzyłam i we wszystkich oknach stali obywatele w koszulach i kamizelkach, i wszyscy

w jednej r

ce trzymali widelec, a w drugiej nó

, i wszyscy spogl

dali na mnie, i mieli znudzone

miny, i dawali do zrozumienia,

e najch

tniej nadzialiby mnie na widelec i poder

li no

em, a wi

wstałam i wytrysn

ło ze mnie tyle wody, a

lałam,

e to oberwanie chmury, kłaniałam si

, nie

ebym chciała z nich drwi

, ale

e przyznaj

i wiem, i

nie powinnam była tego robi

, kiedy w

niedzielne południe młoda g

ska znajduje si

wła

nie w brytfannie... A teraz le

żę

sobie w

browarnianej wannie, w tej przepołowionej stuhektolitrowej beczce, kto

idzie od stodół na gór

izby czeladnej, gdzie mieszka tak

e stryjaszek Pepi, i z tej izby czeladnej dobiega jego straszliwy

ryk: Do re mi fa soi la si do... a potem z kolei opadaj

ca oktawa: Do si la soi fa mi re do, tak jak

wypływa teraz woda z resztkami zakrzepłego mydła, kto

idzie od stodół w gór

do izby czeladnej,

chyba to idzie ten młody mielcarz mokry od potu i z siniakiem pod jednym okiem, jakby upadł na
lunet

, siniakiem jakby odbitym pocztow

piecz

, to na pewno on, idzie teraz wolno z koszul

zarzucon

na ramiona i w jednej r

ce niesie p

kat

lamp

jak cesarz królewskie jabłko, a w drugiej

ce słodownicz

łopat

niczym królewskie berło, idzie na gór

, odpoczywa na pode

cie i

piewa t

słodk

piosenk

odeszła ta miło

ść

cho

jej wiele nie było,

odeszła, odeszła daleko!
Moja złota dziewczyno,
i nast

pne te

min

i co pó

niej, co pó

niej ci

czeka?

Nie zostanie nic po niej,
zniknie w gł

bokiej toni

pod Nymburkiem...
Ubrałam si

szybko, zawi

załam włosy r

cznikiem, mocnym dmuchni

ciem zgasiłam

wiec

wyszłam w ciemno

ść

z wyci

gni

dłoni

, dopiero za zakr

tem korytarza z gł

bi stodół wyciekało

słabe

wiatło,

ółtymi liniami znaczyło kraw

dzie mokrych schodów, ze stodół rozlegało si

melodyjne delikatne uderzanie słodowni-czych łopat o wilgotn

podłog

, rytmiczne syczenie

rozrzucanego j

czmienia... i znów ta piosenka jak przypływ... jak morski przypływ...

odeszła ta miło

ść

, cho

jej wiele nie było...

Przez chwil

stałam w półmroku, potem zeszłam o kilka schodów ni

ej, ciepło kiełkuj

cego

czmienia trzepn

ło mnie po policzkach, dwie p

kate lampy o

wietlały zagony j

czmienia, lampy

naftowe na drewnianych trójnogach po

ród j

czmiennych pól, młody mielcarz, nagi do pasa, dreptał

drobnymi kroczkami, nabierał na łopat

czmie

z jednej strony i rozrzucał go po stronie drugiej

zostawiaj

c za sob

bruzd

, jakby ta pracuj

ca drewniana szufla była st

statku, która rozcina

przed sob

fale, ale za sob

pozostawia ju

zamykaj

, ten młody pi

kny mielcarz przy

dym kroku rozrzucał łopat

złotego j

czmienia i po ka

dej tej łopacie jego plecy coraz bardziej

niły od potu...

odeszła ta miło

ść

, cho

jej wiele nie było...

ski głos nadal rozbrzmiewał pod niskim stropem stodoły, stropem wspartym na czterech alejach

czarnych

elaznych kolumn... i oto ten młody m

ęż

czyzna wyprostował si

jak król J

czmionek,

siniec pod jego okiem błysn

ł niczym oprawka okularów, jego tułów cały był powleczony l

potu... a ja nadal słyszałam t

piosenk

, kto

inny

piewał ten romans, kto

, kto pracował o

kilka zagonów j

czmienia dalej, tam gdzie stała na drewnianym trójnogu druga p

kata lampa

naftowa... młody mielcarz otarł sobie twarz cał

dłoni

i otrz

ł gar

ść

potu... szłam dalej, nogi

uginały si

pode mn

, przesypywał tam j

czmie

malutki człowieczek, wygl

dał raczej na d

okeja

na emeryturze, w kombinezonie i berecie, doko

czył ju

jedn

pryzm

, teraz wzi

ł łopat

podgarn

ł j

czmie

na skraju, a potem znów te pospieszne mielczarskie kroczki, ten człowiek

niemal

e biegł i przesypywał podgarni

ty j

czmie

, i łopata zostawiała za sob

równiusie

nakre

lon

lini

. Sko

czywszy t

prac

i pochyliwszy si

, aby niczym swój podpis odcisn

ąć

w rogu

skrzy

owane łopaty, malutki mielcarz wyprostował si

i za

piewał pi

knie:

... odeszła, odeszła daleko!
Moja złota dziewczyno,
i nast

pne te

min

i co pó

niej,

co pó

niej ci

czeka...

Był to pan Jirout, mielcarzyk, który spotkawszy mnie kłaniał si

z poczuciem winy i u

miechał si

gle, Fran-cin mówił o nim,

e w latach młodo

ci pan Jirout był artyst

cyrkowym, którego na

odpustach wystrzeliwali z armaty, w łoskocie werbli przyprowadzano go

ywego w bł

kitnym

atłasowym ubranku, kładziono na drewnianej lawecie, po czym impresario przykładał dymi

bł

kitnie lont, rozlegał si

ogłuszaj

cy huk i z lufy armaty wystrzelał płomie

, a po nim

ywy pan

Jirout z wyci

gni

tymi nad głow

koma, który osi

wszy wierzchołek krzywej balistycznej

rozkładał r

ce i spadaj

c na przygotowany batut rozrzucał kolorowe ró

e z papieru, u

miechy i

pocałunki. Po wyl

dowaniu podskakiwał, kołysał si

na batucie i kłaniał si

, i przyjmował owacje na

dym odpu

cie i na ka

dym jarmarku. Pewnego razu nabili panem Jiroutem armat

, a kiedy go

wystrzelili i pan Jirout osi

ł wierzchołek krzywej balistycznej, rozło

ył r

ce i z wolna spadał w

dół, spostrzegł,

e dawno ju

min

ł batut, przypomniał sobie,

e i to uderzenie w lawecie było

silniejsze ni

kiedykolwiek przedtem, pan Jirout mimo to u

miechał si

i rozdawał u

miechy i

kolorowe ró

e z papieru, i całusy, aby potem roztrzaska

za płotem o sag drewna. Kiedy po

roku doprowadzono pana Jirouta do porz

dku, nie chciał ju

rozdawa

pocałunków i ró

, wycofał

ycia cyrkowego niczym niewa

ny banknot, a kiedy do ko

ca si

wylizał, zacz

ł pracowa

browarze, pracuje tu ju

osiem lat jako mielcarz...

odeszła ta miło

ść

, ! cho

jej wiele nie było...

Stryjaszek Pepi pracował ju

w browarze trzy tygodnie; bednarze przyj

li go mi

dzy siebie i od tej

pory było w browarze wesoło. Kiedy mogłam, brałam wiaderka na młóto i szłam przez dziedziniec
browaru; pan piwowar spogl

dał na mnie badawczo: czy ma przynie

ść

podwójny kufel piwa; i teraz

skin

łam głow

twierdz

co, i podczas gdy nabierałam z wozu młóto, bednarze zajadali drugie

niadanie, stryjaszek Pepi le

ał na wznak z pust

dwudziestolitrow

baryłk

na piersiach, bednarze

kali ze

miechu, krztusili si

sami posmarowanych obficie pajd chleba, a stryjaszek Pepi

piewał:

— Do re mi fa soi la si do!

Czeladnik bednarski kl

czał nad stryjem i zach

cał:

— Panie Józefie, a teraz t

oktaw

z powrotem, tak jak to

wiczyli Caruso i Marzaczek.

A stryjaszek Pepi odkaszln

l i zakwiczał straszliwie:

— Do si la soi fa mi re do...

Kiedy robotnicy mieli ju

ść

tego ryku, pomocnik bednarski poprosił:

— A teraz, panie Józefie, prosz

piewa

wysokie ce!

Bednarze podnie

li si

, pochylili si

nad stryjaszkiem Pepi, który kwilił to wysokie ce, i bednarze

ryczeli ze

miechu, kładli si

z grubo posmarowanymi pajdami na wznak, potem zrywali si

krztusili okruchami, i opierali si

cian

warsztatu, i chichotali, aby nie udusi

miechu.

A po

rodku dziedzi

ca stary mielcarz pan Rzepa pra

ył słód na ciemne piwo, siedział na krze

le i

wprawiał w ruch czarny b

ben osadzony na wale nap

dowym, a pod tym b

bnem płon

niebie

ciutko i ró

owo, i czerwono w

giel drzewny, i stary mielcarz, siwowłosy i siwo-brody,

jednostajnie i uroczy

cie obracał t

obro

sadzami kul

niczym jaki bóg ze starego mitu kul

ziemsk

A pomocnik bednarski pochylił si

nad stryjem i powiedział:

— A teraz jeszcze, jako ostatnie

wiczenie oddechowe, niech pan, panie Józefie, za

piewa wysokie

ce, ale do wewn

trz... tylko prosz

uwa

, aby nie nawalił pan w gacie, czyli nie zrobił z gaci

bukietu!

I stryjaszek Pepi nabrał oddechu, skrzywił nos, bednarze pochylili si

nad nim, a stryj

piewał na

wdechu to wysokie ce, taki przeci

gły ton, jaki wydaje skrzypi

ca furtka, nie oszcz

dzaj

c si

wcale,

piewał to wysokie ce, wytrzymał minut

piewanie na wdechu, ale tak go to wyczerpało,

e rozrzucił r

ce i oddychał gł

boko, i baryłka na jego piersi unosiła si

miarowo, podobnie w szkole

muzycznej uczniowie le

żą

na dywanie na wznak, a profesor kładzie im na piersiach ksi

ąż

ki.

A ja szłam z wiaderkami młota obok otwartych drzwi kotłowni, w półmroku jarzyła si

tam dolna

półkula kotła, popielnik

wiec

cy szafranow

barw

płon

cego w

gla na ruszcie, na rozja

niony

popielnik spadały płon

ce czerwono i fioletowo w

gielki i zielonobł

kitny

el, a tu

obok w

ciemno

ci połyskiwał be

owo otwarty kocioł, robotnik, zwini

ty jak dziecko w łonie matki, w tej

zwini

tej pozycji obtłukiwał z kotła kamie

, dwie

arówki o

wietlały tego wygi

tego w łuk robotnika,

który pracował w pyle i jeszcze sobie przy tym

piewał, spowity drutami przewodów elektrycznych

niczym p

powin

. Ilekro

stoj

c w sło

cu ujrzałam ten o

wietlony jaskrawo owal i tego robotnika

obtłukuj

cego młotkiem kamie

kawałek po kawałku, my

lałam,

e ka

dy przechodz

cy obok musi

przystan

ąć

zdumiony tym obrazem w lunecie, ale nikt si

nigdy nie zatrzymywał, nikt go nie

ałował i nie po

ałował sam siebie nawet ten, który przez całe dwa tygodnie obstukiwał w

skulonej pozycji kamie

; wprost przeciwnie: jeszcze sobie pod

piewywał!

Bednarze sko

czyli drugie

niadanie, mistrz bednarski stał jak pasterz w

ród owiec; dookoła setki

beczek, pochylił si

nad jedn

, patrzył badawczym wzrokiem, po czym wyprostował si

i z wn

trza

beczki wyci

ł płon

wiec

na zwini

tym drucie, i znów si

pochylił nad kolejn

beczk

, i

opu

cił do jej

rodka

wiec

, i dociekliwym okiem przygl

dał si

, czy beczka mo

e zosta

napełniona piwem, czy trzeba j

„osmoli

”, czyli posmarowa

smoł

, stryjaszek Pepi stał przy

ogromnym piecu i dokładał do ognia antracyt i koks, rozgrzewał smoł

, ten piec dudnił ju

głucho i z

krótkiego wygi

tego komina buchał czerwony ogie

z bł

kitn

koronk

na kraw

dziach, płomienie

przystrojone tryskaj

cymi zielonymi fr

dzelkami niczym płomie

aparatu spawalniczego, którym

rozmra

a si

zamarzni

te kolanka albo usuwa si

stary lakier.

Furmani ładowali na wozy mokre beczki piwa, wynosili skrzynie z lodem. Pan piwowar podał mi
garniec pomara

czowego piwa, garniec cały w kroplach osiadłej pary. A ja wiedziałam,

e pan

piwowar mnie nie lubi i

e dałby mi nie jeden, ale pi

ęć

garnców piwa, a nawet wi

cej, bylebym tylko

piła je i wypiła i

eby robotnicy zobaczyli, jak

to skłonn

do pija

stwa

ma pan kierownik, ale

ja byłam młoda i młoda byłam przede wszystkim, bez wzgl

du na to, co robiłam, zawsze pytałam

tylko sam

siebie i zawsze przytakiwałam sobie, i było to moje przytakni

cie, ta wskazówka mojego

nauczyciela, który znajdował si

we mnie gdzie

koło serca, to przytakni

cie natychmiast przenikało

do krwi, i moja r

ka wyci

ła si

i piłam z ochot

, z tak

ochot

e furmani przestali układa

beczki jedne na drugich i patrzyli na mnie. Stałam obok rampy, z dala od koni, Ede i Kar

jakby

porozumiewały si

ze mn

, ich grzywy i pot

ęż

ne ogony miały równie

kolor złotego piwa. A stary

Rzepa po

rodku browarnianego dziedzi

ca wyci

ł wał nap

dowy, ze znawstwem popatrzył na

zawarto

ść

pra

onego słodu i kiwn

ł głow

, poci

ł za uchwyt i wyci

ł t

czarn

kul

mechanizmie poza płon

ce w

gle, odbezpieczył ostro

nie młoteczkiem zasuwk

i gor

cy pra

ony

słód zacz

ł si

sypa

na czarne sito, i zapach słodu rozprzestrzeniał si

wokoło, na pewno teraz

dotarł ju

na plac i przechodnie obracaj

w stron

browaru, gdzie na

rodku dziedzi

ca stary

mielcarz mruczy z zadowoleniem i drewnianym czarnym pogrzebaczem miesza pra

ony słód.

A stryjaszek Pepi stał przy smolarskim piecu i u

miechał si

do mnie, miał skórzany fartuch, piec za

nim huczał i rozpalony groził,

e wzbije si

w powietrze niczym jaka

fantastyczna rakieta z

powie

ci Verne’a. Ten płomie

, który wystrzelał nad stryjaszkiem Pepi, był tak pi

kny,

rozejrzałam si

, ale nikt nie podziwiał tego wspaniałego widoku. I podszedł mistrz bednarski, i

zacz

ł po legarze stacza

beczki do nóg stryjaszka Pepi, a stryjaszek Pepi brał ka

beczk

podrzucał j

sobie na kolano i wkładał na igł

, naciskał no

wigni

i do beczki tryskała wrz

smoła, i stryjaszek Pepi podnosił beczk

, i płynnym ruchem opuszczał j

na ziemi

, i beczka

odtaczała si

z wolna, a z otworu do jej napełniania wypływał bł

kitniutki dym i owijał beczk

niebieskaw

wst

ąż

, tak jak rabin, kiedy okr

ca sobie r

tymi rzemykami, a kiedy beczka

zatrzymywała si

na dole, pomocnik bednarski brał j

albo kopniakiem nadawał jej kierunek i

beczka osiadała na obracaj

cym si

z wolna wale wytaczarki, jedna beczka obok drugiej, wszystkie

beczki obracały si

teraz i niebie

ciutki dym otaczał je niczym aureola unosz

ca si

nad głowami

tych m

ęż

ów. Patrzyłam i jak zawsze, kiedy patrz

na prac

z ogniem, ogarniało mnie

pragnienie, j

zyk przylepił mi si

do podniebienia i zamiast

liny miałam w ustach tylko takie

papierosowe bibułki, uniosłam garniec i przestraszyłam si

, garniec niemal podskoczył do góry,

lałam,

e jest jeszcze ci

ęż

ki od piwa, ale okazał si

bardzo leciutki, bo piwo ju

wypiłam, pan

piwowar przykucn

ł i wzi

ł ode mnie garniec, za

miał si

i wszedł do komory piwnej, wiedziałam,

naleje mi piwa jednym ciurkiem,

e wypełni garniec a

po brzegi, by

e do połowy naleje

wystałego piwa i dopełni ciemnym „granatem”, takie mieszane piwo to co

, co wywołuje pochwalne

mruczenie całego ciała, belgijskie wałachy smagały jasnymi jak j

czmie

ogonami i r

ały, furman

wyszedł z komory piwnej, niósł dwa blaszane garnce i ka

demu wałachowi podał jeden, wzi

ły te

blaszanki w z

by, napi

ły uzdy i zacz

ły pi

, w miar

jak piły, unosiły głowy coraz wy

ej, aby wlało

w nie piwo a

do ostatniej kropli, a kiedy wypiły do ko

ca, odrzuciły garnce i r

ały rado

nie, i

grzebały kopytami, tak

e spod podków tryskały ledwie dostrzegalne iskry, furman

miał si

i skin

mi głow

, i ja skin

łam głow

, i konie skin

ły łbami, pan piwowar znów przysiadł i podał mi z rampy

pełen garniec, pow

chałam pian

i skin

łam głow

, a stryjaszek ‘Pepi zacz

piewa

Ach, wy lipy, aaaaach, wy liiipy...

Pomocnik bednarski wołał:

— Czy zdaje pan sobie spraw

, panie Józefie, co to b

dzie za aplauz, kiedy za

piewa pan ari

Przemysława w Teatrze Narodowym?

A stryjaszek Pepi kiwał głow

, wkładał beczki na przyrz

d powlekaj

cy je wrz

smoł

i łzy kapały

mu na skórzany fartuch.

Pomocnik bednarski ci

ł:

— R

panu,

e jak b

dzie si

miała odby

ta premiera, to z samego browaru pojedzie do Pragi

cały autobus, tylko musi si

pan uczy

, szkoli

głos... Teraz panu zamiast „szczeniaczka” b

dziemy

stawia

na piersi pi

ęć

-dziesi

ciolitrow

beczk

...

— Mo

e by

stulitrowa albo nawet dwustulitrowa, bylebym tylko osi

ł to, co Caruso i

Marzaczek... — krzyczał stryjaszek Pepi.

— Ach, to ci mateczka! — powiedziałam ju

do garnca, a potem naw

chawszy si

, z wolna

powstrzymuj

c pragnienie wlania w siebie całej zawarto

ci kufla, poma-lutku i słodko łykałam ten

jasny „le

ak”, to jasne wystałe piwo, zmieszane z ciemnym „granatem”, t

mateczk

, jak nazywali to

mielcarze, piłam powolutku i delikatnie, zupełnie tak samo jak w lecie przed zmierzchem tam gdzie

za browarem, na miedzy po

ród

yta, kto

siaduje i słodko gra na tr

bce rzewn

piosenk

ot tak,

dla siebie tylko, z zamkni

tymi oczyma i z dr

eniem i dygotem błyszcz

cego instrumentu w

mosi

ęż

nych r

kach, ot tak sobie, o wieczornej porze, z głow

lekko odchylon

do tyłu, sam dla

siebie gra t

skn

piosenk

Pomocnik bednarski potrz

sał r

nad głow

— A wie pan, panie Józefie, kto b

dzie siedział w lo

y? Pa

ski brat i pa

ska szwagierka, pan

burmistrz Jandak, ten, co chodzi do baru kontrolowa

, czy panienki maj

wedle przepisu zgrabne i

mocne łydki... Szkoda tylko,

e tej uroczystej chwili nie doczekali si

scy rodzice, mamusia i

tatu

! To by dopiero była rado

ść

I stryjaszek Pepi rozpłakał si

, ocierał łzy fartuchem i kiwał głow

, a pomocnik bednarski ci

bezlito

nie:

— A po przedstawieniu dziewczyny rzucałyby panu, panie Józefie, kwiaty pod nogi, dziennikarze
pytaliby: „Sk

d u pana, mistrzu, ten talent?”. I co by pan, panie Józefie, im odpowiedział?

— Ze to dar bo

y! — krzykn

ł stryjaszek Pepi i zakrył twarz obu dło

mi, i płakał, a beczki na

wytaczarce kr

ciły si

i z ka

dej beczki przez otwór do napełniania wyciekała nadal delikatna

lina,

która na skutek rotacji tworzyła wokół ka

dej beczki spr

ęż

ynuj

niebie

ciutk

obr

cz, fioletowy

g, neonowy naszyjnik.

Pomocnik bednarski mówił nadal uroczy

cie:

— I wtedy musiałby pan powiedzie

dziennikarzom,

e głos panu ustawił austriacki kapitan von

Mel-dik, ten, co to

piewał za młodu w wiede

skiej operze, ten, co...

Ale pomocnik bednarski nie zdołał doko

czy

, bo stryj rykn

ł potrz

saj

c obu r

koma nad głow

— A gówno! Cesarz nie wzi

łby do opery kioskarza, a je

li ju

, to do wychodka, ale i to nie! No,

poczekaj, Meldiku, jak b

przechodził koło twojego kiosku, to dam ci takiego haka przez okienko.

Pomocnik bednarski zdj

ł beczk

i przytrzymał: dym ogarniał piersi bednarza i spowijał jego twarz,

a bednarz wołał:

— Tylko

e Meldik powiedział,

e jak ci

zobaczy, to b

dzie miał przygotowany pieprz, i jak si

pochylisz, to sypnie ci tym pieprzem w oczy, i powiedział jeszcze...

— Co powiedział, co?! — wrzeszczał stryjaszek Pepi.

— Pan Meldik wybiegnie po prostu i b

dzie mógł z tob

zrobi

, co mu si

spodoba. I dodał,

kopniakami pogoni ci

do browaru — odwa

ył si

powiedzie

pomocnik bednarski.

— Co takiego? Mnie,

ołnierza austriackiego, którego chciano mianowa

podoficerem i który si

to nie zgodził, mnie, który nosiłem kapitanowi szabl

? To si

jeszcze oka

e! Bo jak ja podejd

kiosku, to go od razu zrzuc

z mostu do Łaby! — krzyczał stryjek podnosz

c beczk

, podrzucił j

kolanem i wkładaj

c j

na igł

nicy nie trafił w otwór do napełniania, ale obok; stryjaszek Pepi

nacisn

ł no

wigni

, a ja odło

yłam garniec, postawiłam go na rampie i otarłam usta, i najpierw

lałam,

e po tym wystałym piwie zmieszanym z ciemnym „granatem” mam widzenie: pomocnik

bednarski i mistrz, i przechodz

cy obok mechanik, i stary Rzepa, który kr

cił wałem nap

dowym z

now

porcj

słodu, wszyscy zacz

li ta

czy

, podskakiwali, chwytali si

za twarze i uderzali si

nogach,

e wygl

dało to tak, jakby si

morawscy Słowacy pu

cili w tany, ale stary Rzepa nie mógł

ruszy

od korby, wi

c obracał wałem, a przy tym chwytał si

za twarz i na przemian uderzał

, a drug

obracał czarn

kul

— b

ben, w którym pra

ył si

słód, i dopiero teraz poci

za korb

i odsun

ł b

ben poza

ar zachłannego w

gla drzewnego, i tak samo jak bednarze

podskakiwał, uderzał si

w łydki, jakby gryzło go tysi

ce komarów.

Pomocnik bednarski krzyczał:

— Niech pan zrobi co

z t

smoł

, panie Józefie!

A stryjaszek Pepi naciskał, ale ci

gle obok, dopiero teraz udało mu si

nacisn

ąć

wigni

dopiero teraz zobaczyłam, jak tryskaj

ce z igły na wszystkie strony drobniutkie kropelki gor

cej

smoły zwi

dły i wszystkie cieniutkie bursztynowe gał

zki, po których rozpryskiwały si

te kropelki

drobne jak kasza, jak złoty ry

, jak dokuczliwe owady, wszystkie te witki opadły naraz w proch i pył

browarnianego dziedzi

ca i bednarze odlepiali sobie z twarzy i wierzchu dłoni zasychaj

ce drobiny

ywicy, i gniewnie spogl

dali na stryjaszka Pepi, który stał obok tego ogromnego pieca, gdzie

gle huczał i buchał, i trzeszczał w wygi

tym kominie gruby i krótki ogie

. Stryjaszek Pepi

poruszał poparzonymi palcami i wpatrywał si

w ziemi

Mistrz bednarski powiedział:

— A wi

c, chłopcy, do roboty,

eby pan Józef mógł wkrótce pój

ść

na dziewczynki.

Ta moda zacz

ła si

w hotelu „Na Ksi

ążę

cym”.

ołnierze przynie

li jakie

aparaty, dyrektorzy szkół

o godzinie szóstej rano zgromadzili młodzie

szkoln

, przył

czyły si

wszystkie korporacje i

w miar

jak płyn

ł czas, do wielkiej sali garn

ły si

tłumy gapiów,

ołnierze ka

demu obywatelowi

zakładali na ucho tak

słuchawk

jak przy telefonie i w tej słuchawce rozległy si

trzaski, a potem

odezwała si

orkiestra d

ta wygrywaj

ca nieustannie „Kolinie, Kolinie...”, ale muzyka ta wcale nie

była pi

kna, jakby j

nagrano na dawno ju

zdartej płycie, jednak

e ta orkiestra grała w Pradze i

melodia płyn

c przez powietrze — bez drutów — niczym nitka nawlekała si

w uszko słuchawki a

tu, w naszym miasteczku. I ka

dy, kto to usłyszał, wychodził tylnym wej

ciem i był absolutnie

oszołomiony tym słyszeniem, tym,

e nie ma drutu, który by przenosił t

koli

kapel

pana

dyrygenta Kmocha, i ka

dy tak kroczył wzdłu

kolejki obywateli, kolejki, która ci

ła si

przez

cały plac a

do głównej ulicy i dalej do piekarni pana Swobody, a kto jeszcze tego radia nie słyszał,

ten widz

c, z jakim błogim i zdumionym wyrazem twarzy wychodz

ci, którym dane ju

było

zaznajomi

z rewolucyjnym wynalazkiem, cieszył si

wraz ze wszystkimi coraz bardziej, w miar

jak zbli

ał si

w tłumie, który wchodził do hotelu „Na Ksi

ążę

cym”.

Pan Kni

ek, wła

ciciel sklepu z galanteri

, który lubił przemawia

, natychmiast polecił

ekspedientce, aby przyniosła drabin

, wspi

ł si

na ni

i wyja

niał współobywatelom:

— Dobrzy ludzie, to, co za chwil

usłyszycie, to wynalazek, o który walczy

dzie nasza partia

przemy

le-wo-rzemie

lnicza, aby w ka

dym domu, w ka

dej rodzinie za rok lub dwa lata znalazł si

taki aparat, i to za mo

liwie nisk

cen

, aby ka

dy mógł w domu słucha

nie tylko muzyki, ale i

wiadomo

ci. Nie chc

wybiega

w przyszlo

ść

, jednak

e wynalazek ten mo

e sprawi

e b

dziemy

słucha

wiadomo

ci nie tylko z Pragi, lecz by

e i z Berna na Morawach, muzyki by

nawet z Pilzna, a gdybym był nieskromny, powiedziałbym,

e muzyki i wiadomo

ci z Wiednia! —

wołał pan Kni

ek z drabiny.

A obok tej drabiny przechodził ze swoim wózkiem i pomocnikiem pan Zalaba, który rozwoził po
mie

cie w

giel i drewno, i jak usłyszał pana Kni

ka, musiał wraz z pomocnikiem przechyli

wózek i

pan Zalaba wybiegł po szprychach na szczyt wózka, i zagrzmiał wskazuj

c pana Kni

ka:

— Spójrzcie no na niego, na tego mieszczucha! My

li tylko o swojej sklepikarskiej wadze!

Obywatele, ten oto wynalazek zdolny jest doprowadzi

do porozumienia nie tylko pomi

dzy

miastami, ale i pomi

dzy narodami, my witamy radio jako sojusznika całej ludzko

ci! Porozumienie

dzy lud

mi wszystkich kontynentów, wszystkich ras, wszystkich narodów! — wołał pan Zalaba

trzymaj

c r

w górze, a jego pomocnik stał na dyszlu wózka, kiedy jednak spostrzegł na chodniku

rzucony przez kogo

niedopałek, nie wytrzymał i podbiegł, aby go podnie

ść

, oczywi

cie wózek

przechylił si

i pan Zalaba spadł na bruk, ledwie udało mi si

odskoczy

I natychmiast jak tylko usłyszałam w słuchawce t

skrócon

odległo

ść

dzy orkiestr

Pradze a swoim uchem w hotelu „Na Ksi

ążę

cym”, pop

dziłam na rowerze do domu, zdj

łam

spódnic

, poło

yłam j

na stole, wzi

łam no

yczki i w tym miejscu, gdzie w spódniczce s

kolana,

odci

łam pas materiału, tyle tego sukna zostało,

e powiedziałam sobie,

e moja krawcowa uszyje

mi z tego kawałka bolerko, i bez zwłoki wzi

łam igł

i sfastrygowałam dół spódnicy, i niemal jak w

gor

czce wło

yłam j

, i od razu weszłam w lustro, i tam to zobaczyłam! To skrócenie odmłodziło

mnie o dziesi

ęć

lat, okr

ciłam si

i wiedziałam od razu,

e podwi

zki musz

znacznie wy

ej, i

wiedziałam ju

z cał

pewno

e dopiero teraz moje nogi s

kne,

e te cudowne cienie w

gnach pod kolanami, te br

zowe

lady palca bo

ego b

zdolne wywoła

wielkie zdziwienie i

wielki zachwyt, ale tak

e wielkie oburzenie obywateli, a przede wszystkim Francina, który — kiedy

mnie tak zobaczy — zaczerwieni si

po korzonki włosów i o

wiadczy,

e przyzwoita kobieta takich

spódnic nie nosi. I wybiegłam na dziedziniec, wskoczyłam na rower i wyjechałam z browaru w
stron

kapliczki, taki przyjemny powiew chłodził mi kolana, si

gał podwi

zek, pedałowało mi si

znacznie swobodniej w tej obci

tej spódnicy, przeszkadzało mi tylko to,

e musiałam prowadzi

jedn

, bo t

drug

trzeba było ci

gle obci

spódnic

, która podnosiła si

przy ka

dym

ruchu kolan, z drogi od Horzatwi wyjechał teraz pan Kropaczek na indianie, pan Kropaczek jak
zawsze siedział w przyczepie i prowadził motocykl jedn

nog

poło

na kierownicy, jedn

operował manetk

gazu na ko

cu kierownicy, lubiłam na to patrze

: ruszał z browaru, a jak

tylko wyjechał, przełaził natychmiast z siedzenia do przyczepy, wyci

gał nog

jak z wanny i tak

wygodnie jechał do domu, tak wi

c pan Kropaczek, zapatrzywszy si

na zakr

cie w moje nagie

kolana, nie zdołał wyprowadzi

pojazdu i wpadł do młodego sadu czere

niowego, a ja dostrzegłam

w tym dobr

wró

ł p

dziłam przez most, i zwolniłam dopiero koło hotelu „Na Ksi

ążę

cym”, z

wolna przeje

ałam obok tej kolejki czekaj

cej na wynalazek, o którym pan kierownik szkoły

Kupka o

wiadczył:

‘ :,’

— No, nie wiem, nie wiem, ale wydaje mi si

e ten aparat nie przyniesie ludziom szcz

ęś

cia.

A wszyscy ludzie jakby przestali cieszy

na my

l o tym, co czeka ich w hotelu „Ns Ksi

ążę

cym”, i

skupili uwag

na moich kolanach, na tej mojej skróconej spódnicy, wszyscy przestali wpatrywa

w wej

cie do hotelu i obracali si

za mn

, pan kierownik Kupka wskazał mnie parasolem i

powiedział do ksi

dza dziekana:

— I oto widzi ksi

dz proboszcz pierwsze skutki! Jednak

e ksi

dz dziekan ukłonił mi si

i powiedział:

— Pełne kobiece kolano to drugie imi

Ducha

tego!

Zatrzymałam si

przed cukierni

, zanim postawiłam buciczek na bruku, uniosłam włosy, aby nie

dostały mi si

w szprychy, oparłam rower o mur i id

c trotuarem miałam wra

enie,

e mam na sobie

tylko kostium k

pielowy.

W cukierni poprosiłam, aby pan Nawratil zapakował mi cztery rurki z kremem, a jedn

od razu

wzi

łam do r

ki, pochyliłam si

do przodu, aby francuskie ciasto nie spadało mi na bluzeczk

, i jak

tylko wło

yłam rurk

z kremem do ust, natychmiast usłyszałam głos Francina,

e przyzwoita kobieta

tak rurek z kremem nie je, a pan Nawratil u

miechał si

ostro

nie, bo nie miał z

bów, stałam na tle

wystawy, aby kobiety z gł

bi ciemnego sklepu widziały moj

sylwetk

, a pan Nawratil podał mi

paczuszk

przewi

zan

niebieskim sznureczkiem, zapłaciłam, pan Nawratil otworzył mi drzwi i

zanim ruszyłam, pomógł mi przytrzymuj

c włosy, biegł kawałek ze mn

, dopóki włosów nie uniósł

d powietrza, pedałowałam ile sił w nogach, jedn

kierowałam, a na palcu drugiej trzymałam

słodk

paczuszk

, włosy 2a mn

unosiły si

, tak jak unosz

te pi

kne mosi

ęż

ne kule

regulatora lo-komobili parowej, kiedy zwi

ksza obroty. Pozornie pa-tczyłam na

rodek drogi, ale po

obu stronach wi-działam na chodnikach wszystkie rodzaje oczu, i te oczy pełne podziwu, i te
spojrzenia tryskaj

ce nienawi

, utkwione w moich nagich kolanach unosz

cych si

na przemian

jak przeguby wałów mimo

rodowych...

A kiedy przyjechałam do browaru, od razu skierowałam si

do chlewów, wybiegł mi naprzeciw

Mucek, ten dobry piesek, merdał długim ogonkiem, a kiedy pochyliłam si

nad nim, lizał mi dło

przymykał oczy; weszłam do drewutni i przyniosłam siekierk

, rozpakowałam paczuszk

pocz

stowałam Mucka rurk

z kremem, a on najpierw nie wierzył, ale kiedy wybuchn

łam

miechem, zacz

ł je

ść

rurk

z kremem, ja za

zastanawiałam si

w duchu, o ile powinnam

Muckowi skróci

ogon, i postawiłam za Muckiem pieniek, i uj

łam ogon Mucka, i poło

yłam go na

pie

ku, ale Mucek obrócił si

, a wi

c pogłaskałam go i pocz

stowałam jeszcze jedn

rurk

kremem, Mucek, z pyskiem umorusanym bit

mietan

, polizał mi r

wraz z drzewcem siekierki i

zacz

ł zajada

drug

rurk

z kremem, a ja poprawiłam ogon Mucka na pie

ku i za jednym

zamachem odci

łam t

dłu

ęść

, Mucek zachłysn

ł si

, pół rurki z kremem miał ju

w sobie,

ale ten ból w ogonie był wida

tak wielki,

e Mucek zacz

ł wy

i kr

wokoło i pyskiem pełnym

słodkiej piany chwytał si

za kikut ogonka, z którego ciekła krew, Mucek my

lał,

e zrobił mu to kto

inny, nie ja, i na przemian lizał moj

i t

swoj

resztk

ogona, głaskałam go i pocieszałam:

— To nie potrwa długo, Mucusiu, ale b

dzie za to z ciebie pi

kni

nie lada... To sprawa mody, musi

tak by

, spójrz tylko! , ::- ,

Wyprostowałam si

i pokazałam,

e i ja mam skrócon

spódniczk

, ale Mucek zacz

ł straszliwie

lamentowa

, a ja wiedziałam,

e uci

łam mu tego ogonka za mało,

e powinnam była uci

ąć

jeszcze

kawałeczek, Mucek jednak nie chciał ju

nawet o tym skracaniu słysze

, przytrzymałam mu ogonek

na pie

ku, obiecywałam mu wszystkie rurki z kremem i

e kupi

mu tych rurek z kremem jeszcze

cej, Mucek jednak wyrwał mi si

, chwycił w pyszczek ten uci

ty szcz

tek ogona i pobiegł z nim

w stron

biura, a kiedy furmani wychodzili, w

lizn

ł si

do kancelarii.

I za chwil

wybiegł z biura Francin, w jednej r

ce trzymał pióro ze stalówk

redis numer trzy, a w

drugiej resztk

ogona, Mucek za

stał na ostatnim stopniu i szczekał w kierunku chlewów i

drewutni, sk

d prowadziłam rower, a kiedy dojechałam przed biuro, do browaru wjechał pan doktor

Gruntorad. Ogier pana prezesa miał ju

ogon przystrzy

ony i przystrzy

grzyw

, pan doktor

zeskoczył z kozła, rzucił lejce stangretowi i wpatruj

c si

w moj

spódnic

wiadczył:

— Wszystko si

dzie skraca

i na razie ko

ca tego nie wida

. Tak, panie kierowniku, b

dziemy

skraca

czas pracy, od przyszłego miesi

ca sobota skróci si

o połow

, tak

e pracowa

dzie

do godziny dwunastej. Odległo

ci pomi

dzy szynkarzami skrócimy w ten sposób,

e b

dziemy do

nich je

dzili. Tego pa

skiego oriona sprzedamy i kupimy automobil, który skróci czas i dzi

ki temu

stworzy warunki wi

kszego zbytu piwa. Iwanie! — krzykn

ł pan doktor Gruntorad na stangreta. —

Prosz

mi poda

moj

walizeczk

! Przyło

ymy pieskowi plaster i powstrzymamy krwawienie.

Tego popołudnia Francin pojechał na orionie do Pragi. Skorzystałam z tego i po pracy wst

piłam do

izby cze-ladnej, aby odwiedzi

stryjaszka Pepi. Pod pal

arówk

stryjaszek Pepi podnosił

na ogromnego miel-carza, który kl

czał na kolanach i kl

c był akurat tak wysoki jak stoj

stryjaszek Pepi, stryj jednak miał gro

min

i ryczał:

— A. je

li nie zdołam si

opanowa

? A je

li przyr

panu jeszcze jednego ostrawskiego?

A ogromny mielcarz składał r

ce i błagał:

— Panie Józefie, niech pan nie robi z mojej

ony wdowy, niech pan nie robi sierot z moich dzieci!

I mielcarze stoj

cy kr

giem

miali si

cichutko, ci, co nie mogli wytrzyma

, wybiegali na korytarz i

tam stoj

c z czołami przy

cianie tłukli pi

ęś

ciami w tynk i dusili si

miechu. I wyparskawszy si

wbiegali z powrotem do izby czeladnej.

Stryjaszek Pepi stał na szeroko rozstawionych nogach pod

arówk

i krzyczał:

— No to teraz spróbujemy si

! I rzucił si

na pot

ęż

nego mielcarza, który poddał si

, i stryjaszek

Pepi zastosował chwyt nelsona, po czym usiłował poło

mielcarza na łopatki, ale mielcarz napi

ęś

nie i powalił stryja, i przygniótł go swoim ciałem, i wszyscy wokoło krzyczeli i klaskali, ale

stryjaszek Pepi chwycił mielcarza za szyj

i ten mielcarz dał si

niemal poło

na łopatki, w

ostatniej jednak chwili ukl

kł i stryj zało

ył mu podwójnego nelsona, i mielcarz wyprostował si

, i

chodził ze stryjem po izbie, nosił stryjaszka niczym dzieci

tko, stryjaszek Pepi jednak krzyczał

zachwycony:

— I odnios

wspaniałe zwyci

stwo jak Fryszte

ski!

Po czym mielcarz ponownie ukl

kł i wywin

ł wraz ze stryjem koziołka, teraz dopiero zauwa

yłam,

e obaj zapa

nicy maj

na sobie białe kalesony, długie a

po kostki i w kostkach zawi

zane na

troczki. Fikn

wszy koziołka ogromny słodownik przygniótł stryjaszka Pepi, le

ał mu na głowie, lecz

stryj i tak krzyczał:

— Prosz

podda

! Nie ma pan szans! Trzymam pana mocno!

Ale ogromny mielcarz wyprostował si

, chwycił stryjaszka Pepi za kostki i za kark, zakr

cił nim, po

czym upadł wraz z nim, mimo to stryjaszek Pepi ryczał:

— Alem panem rzucił, jak Fryszte

ski Murzynem!

A potem mielcarz osłabł i stryjaszek Pepi wzi

ł go za ramiona, i mielcarz nie mógł ju

dłu

powstrzymywa

miechu, i

miał si

, i łzy mu ciekły, stryj za

kładł go na łopatki, a pan piwowar

ukl

kł i oznajmił:

— I znów pan zwyci

ęż

ył, panie Józefie! Zapa

nicy wstali, stryj kłaniał si

i u

miechał, kłaniał si

tłumom, które tylko on sam widział wokół siebie.

— Jutro odb

dzie si

pojedynek rewan

owy — powiedział pan piwowar i ukrył twarz w garncu.

— Stryjciu Józefku — powiedziałam — chod

na chwil

do nas i we

ze sob

pił

, dobrze?

A stryjaszek Pepi oddychał ci

ęż

ko i kiwał głow

, po czym odrzucił koc ze swojej pryczy, cał

swoj

bielizn

i wszystkie ubrania miał w nogach, teraz odsun

ł poduszk

, przetłuszczon

w miejscu,

gdzie spoczywała głowa, a pod t

poduszk

miał najrozmaitsze pudełeczka i szpulki nici, i mnóstwo

innych dziwnych i niepotrzebnych drobiazgów, tam stryj znalazł klucz, otworzył szaf

i wyci

ł z

niej papierow

torb

, na której było napisane: Alojzy Szyszler, kapelusznik i ku

nierz, i z tej torebki

wyj

ł pi

biał

czapk

marynarsk

ze złotymi sznurami i złoto wyszytym emblematem: Yiribus

Unitis.

— Uszył mi j

ojczulek Szyszler. Komu innemu by takiej nie uszył, a mnie uszył!

Powiedziawszy to wło

ył na głow

biał

czapk

marynarsk

i tak stał w gaciach na tle

rozbebe-szonego łó

ka ze skopan

bielizn

i ubraniami w nogach, a w głowach — ze skrzynk

dziwnych niepotrzebnych rzeczy.

— Stryjciu Józefku — powiedziałam — masz takie pi

kne łó

ko, uszyj

ci na nie bielizn

cielow

, dobrze?

— Jak chcesz — odrzekł stryjaszek i zacz

ł si

szybko ubiera

A mielcarze stali i siedzieli, wpatrywali si

w podłog

i nie umieli mi nic powiedzie

, wydawało si

nawet,

ałowali,

e zjawiłam si

w połowie tej zabawy ze stryja-szkiem Pepi,

e to była ich

zabawa i

e nie ma w niej dla mnie miejsca,

e mi

dzy mn

a nimi jest ró

nica jak mi

dzy t

izb

czeladn

, gdzie ich

pi o

miu na kupie, a moimi trzema pokojami z kuchni

, gdzie

pimy ja i

Francin, kierownik browaru, który mo

e zostanie nawet dyrektorem, podczas gdy oni b

zawsze

tylko mielcarzami, a

do emerytury, a

mierci. Stryjaszek Pepi zamkn

ł szaf

i rozpływał si

szcz

ęś

cia nad t

czapk

, jak

nosi tylko kapitan marynarki albo pierwszy oficer.

— Dobranoc panom — powiedziałam i wyszłam z izby czeladnej.

Nim przebrn

my przez wichur

na rogu słodowni,

arówki na rogach browaru i chlewów zacz

ły

słabn

ąć

, jakby ten przeci

g wywiał z nich pr

d elektryczny. Czapka stryjka błyszczała jak mleczny

klosz lampy naftowej i stryj musiał obur

cz mocno t

czapk

trzyma

, aby mu jej to wichrzenie nie

wyrwało. W/dawało mi si

nawet,

e stryjaszek Pepi ju

, ju

zaczyna si

unosi

w powietrze jak

kiedy

mój k

pielowy r

cznik frotte... i wiedziałam niechybnie,

e stryj by si

swojej czapki nie

wyrzekł,

e raczej odleciałby z ni

zygzakiem w gór

, w mrok, ku browarnianym kominom i

obracaj

cym si

chor

giewkom. A kiedy zapaliłam lampy, a stryjcio przyniósł od mistrza

bednarskiego pił

, kładłam na ziemi

krzesła i skracali

my ze stryjaszkiem nogi krzesłom, nie o

wiele, ale o dziesi

ęć

centymetrów, które za ka

dym razem odmierzałam krawieckim metrem. Kiedy

poło

yli

my stół na boku, stryjaszek Pepi powiedział:

— Wiesz co, szwagierko? Co b

dziemy tu ci

gle z tym metrem? Odetniemy jedn

nog

, a potem

ten odci

ty klocek b

dziemy przykłada

po kolei do nast

pnych nóg i tak b

dziemy r

ąć

, a nie

mierzy

Roze

miałam si

— Ty, stryjaszku Pepi, ty

powinien pracowa

w policji, taki jeste

sprytny!

Ale stryjaszek Pepi zacz

ł krzycze

— Ach, daj

e spokój z policj

! Stryj Adolf słu

ył u nich ni mniej, ni wi

cej tylko miesi

c, od razu

zabrali go w po

cig za takim jednym draniem... otoczyli zabudowania, a kiedy weszli do kuchni,

zastali tam tylko bab

... zwierzchnik detektywów pyta: „A gdzie wasz stary?”. A ona powiedziała,

poszedł pnie karczowa

... a ten główny detektyw kopn

ł w drzwi do pokoju i zobaczył przez otwarte

okno, jak ten dra

biegnie zboczem, rozkazał wi

c: „Naprzód!”. Adolf pierwszy wyskoczył przez

okno i wpadł a

po szyj

w gnojówk

, ale wygrzebał si

z niej i z rewolwerem pomkn

ł do lasu, tam

tego drania otoczyli, ale on tak

e miał bro

, wi

c namawiali go,

eby rzucił rewolwer, ten za

dra

kolei mówił,

e jak zrobi

cho

by jeden krok, to zastrzeli si

na ich oczach, no i główny detektyw

przez cał

godzin

przekonywał tego drania,

e uznaj

to za okoliczno

ść

łagodz

e on sam

zapewnia go,

e nie dostanie wi

cej ni

pół roku, i w ko

cu ten dra

bro

rzucił, i główny detektyw z

dum

zało

ył mu kajdanki, i zaprowadzili go do autobusu, Adolf tak

e chciał wsi

ąść

do policyjnego

auta, ale powiedzieli mu,

e tak z tej gnojówki nie mo

na, wi

c szedł piechot

do rogatek

Ostrawy, ale tam wyrzucili go z tramwaju, musiał wi

c i

ść

pieszo do samego domu, ale w domu

gospodyni nie chciała mu wypra

tego ubrania, wobec tego musiał je odnie

ść

do pralni, tam dano

mu kwitek, a kiedy po dwóch tygodniach przyszedł po to ubranie, a było tam sporo ludzi i wiele
znajomych panienek, i kiedy przyszła na niego kolej, to kierowniczka wzi

ła od Adolfa kwitek, i

kiedy wróciła, była czerwona i rzuciła Adolfowi ten tłumoczek z powrotem i krzykn

ła: „Skoro si

pan obesrał, to niech pan sam sobie to wypierze”. I stryj Adolf ze wstydem wrócił do domu...

Stryjcio opowiadał, ja u

miechałam si

i r

my według przepisu stryjaszka Pepi nogi od stołu,

skracali

my je o dziesi

ęć

centymetrów, a stryjaszek Pepi opowiadał:

— Bo ten Adolf to w ogóle miał pecha, raz szedł koło gospody, a tam bawili si

pijani denty

ci,

którzy zaprosili Adolfa na jednego, a kiedy napił si

z nimi i cieszył si

e ludzie znów go lubi

, ni

d, ni zow

d jeden z dentystów z pija

stwa wyrwał drugiemu denty

cie przednie z

by, a

e Adolf

tak

e był zalany, to ten, któremu wyrwali przednie z

by, wyrwał Adolfowi wszystkie tylne z

by... i

tak Adolf miał ogromne szcz

ęś

cie,

e w tej gospodzie spili si

wówczas denty

ci, a nie konowały...

— To by musiało cholernie bole

— powiedziałam i przyło

yłam odci

ty klocek do ostatniej nogi i

my wesoło dalej, a stryjaszek Pepi mówił:

— Ale potem wzi

to Adolfa na

wiczenia wojskowe i słu

ył a

gdzie

w Turcza

skim

tym

Marcinie, a tam, jako

e stryjcio Adolf był z zawodu maszynist

, dano mu walec parowy, a taki

jeden, tuz, plutonowy, wyczytał z gazety wojskowej w dziale ogłosze

e w Chebie maj

walcowa

drog

przed koszarami, dał wi

c Adolfowi rozkaz i diety i stryjcio Adolf kieruj

c si

map

wyruszył

na tym walcu parowym do Chebu, a było to na wiosn

i Adolf przez sam

tylko Słowacj

jechał całe

lato, jesieni

przekroczył granice Moraw, a im dalej, tym jechał wolniej, bo na niedziel

wybierał si

do domu, a skoro ju

tak przez cał

jesie

jechał przez Morawy, to po kryjomu udał si

wskazówki do koszar w Turcza

skim

tym Marcinie, ale tam mu powiedziano,

e ten plutonowy

powiesił, bo znalazł na placu armat

i nikt nie wiedział, kto j

tam postawił, wi

c zamkni

to j

magazynie, gdzie okazało si

e to armata nadprogramowa, musiał wi

c Adolf jecha

tym walcem

parowym w poprzek Czechosłowacji, ju

na wiosn

dojechał do Pilzna, a

e nie miał w

gla, musiał

pali

drewnem, które wy

ebrał, ale spalił te

wielu ludziom płoty, a to wtedy, kiedy było daleko do

lasu, i miał w ko

cu stryjaszek Adolf ogromne spó

nienie, jako

e wła

ciwie jechał tym walcem

parowym tylko przez jeden dzie

w tygodniu, bo trzy dni mu zabierała podró

do domu w Ostrawie,

a trzy dni jechał do tego swojego walca parowego, dopiero w lecie dotarł stryj Adolf do Chebu, do
jednostki, i tam zamkni

to obu: i ten walec parowy, i Adolfa, a kiedy sprawa si

wyja

niła, stryja

przeniesiono na zamek Koszumberk jako wartownika, a

e nie miał dok

d je

dzi

, to si

z nudów

zakochał w córce przewodnika po zamku i pó

niej si

z ni

enił, i ci

gle tam stał z karabinem

jako wartownik, ale po trzech latach doszedł do wniosku,

e chyba o nim zapomniano, wobec

czego zdj

ł mundur, karabin postawił w k

cie i do dzi

dnia jest tam przewodnikiem...

Stryjaszek Pepi wyprostował si

i ostatni klocek odpadł. .

Wzi

łam lamp

i postawiłam j

na kredensie, aby zobaczy

, jak b

dzie wygl

ten stół skrócony

o dziesi

ęć

centymetrów. A kiedy postawili

my ten przewrócony na bok stół, zdumiałam si

i za

miło

mi si

w oczach. Poszłam do kuchni, stałam tam chwil

na progu i poprzez korony sadu

owocowego patrzyłam na komin browaru, dopiero potem wróciłam do pokoju. Stryjaszek Pepi kr

cił

młynka paluszkami.

— Co mo

na poradzi

? Nic nie mo

na poradzi

, stryjciu Józefku — powiedziałam i poleciłam: —

Przynie

tu z biblioteki dziel

zebrane Benesza Trzebizskie-go, dobrze?

I postawiłam stół, stół, z którego wraz ze stryjasz-kiem Pepi obcinali

my w półmroku cztery razy po

dziesi

ęć

centymetrów, ale przykładali

my ten dziesi

ciocenty-metrowy klocek ci

gle do tej samej

nogi, tak

e skrócili

my jedn

nog

o czterdzie

ci centymetrów... i stryjaszek Pepi przyniósł dzieła

zebrane, i uło

yłam je pod brakuj

nog

, ale i tego wci

ąż

było za mało, musiałam wi

c to

uzupełni

Parnasj

Szmilovskiego.

Z oddali rozległ si

warkot i brz

czenie, to Francin na orionie wyjechał z lasku koło Zwierzynka, i

ten łoskot i hałas nasilały si

nieustannie, jakby Francin pchał przed sob

wszystkie cz

ęś

ci oriona.

Wybiegłam przed biuro i otworzyłam bram

, Francin wjechał do browaru, na przyczepie kołysał si

ten mały no

ny przyrz

d — tokarka, któr

Francin zawsze zabierał ze sob

udaj

c si

w dalsze

woja

e, a teraz motocykl skr

cił a

pod nasze drzwi i Francin uniósł okulary, i zdj

ł skórzany hełm, i

dawał mi znaki, abym natychmiast szła do domu, a ja wiedziałam ju

e przywiózł mi

upominek. Wbiegłam do kuchni, a Francin wlókł si

z czym

za mn

przez korytarz biura do pokoju,

przez chwil

tam robił, a potem wszedł do kuchni i zacierał r

ce, i u

miechał si

, pogłaskał

stryjaszka Pepi po ramieniu, a ja rzuciłam si

na Francina i tak jak to mieli

my we zwyczaju,

zacz

łam sprawdza

wszystkie kieszenie w jego spodniach i kurtce, a Francin

miał si

i był

przemiły, tak

e a

cierpłam cała na my

l, co si

za tym mo

e kry

. A potem powiedziałam:

- Tym razem to nie b

dzie pier

cionek ani

adne kolczyki, ani zegarek, ani broszka, ale co

kszego, prawda?

A Francin rozebrał si

i mył r

ce, i kiwał głow

, a kiedy wycierał sobie r

ce, wskazałam drzwi

pokoju i spytałam:

— To jest tam?

Francin przytakn

ł,

e to jest tam... i naumy

lnie zwlekał z ubieraniem si

, i naumy

lnie udawał,

musi jeszcze wyczy

buty, musiałam mu zagrozi

e wtargn

do pokoju,

e ju

nie wytrzymam,

wtedy Francin podniósł palec, poprosił mnie,

ebym zamkn

ła oczy, i zaprowadził mnie do pokoju, i

kazał mi chwil

sta

, a potem usłyszałam muzyk

i jaki

tenor zacz

ł pi

knie

piewa

Ksi

ęż

yc nad Tahiti

złotym blaskiem l

ni,

„

mała słodka Kitty
o swym szcz

ęś

ciu

ni...

Otworzyłam oczy, odwróciłam si

, Francin stał trzymaj

c płon

lamp

i o

wietlał ni

gramofon

walizkowy,potem postawił lamp

na stole i poprosił mnie o taniec, uj

ł mnie w pasie, drug

cisn

ł moj

w swojej dłoni, teraz Francin pilnie nasłuchiwał i nagle długim krokiem wszedł w...

Ksi

ęż

yc w to

stoczył:

srebrem l

ni na dnie,

otrzyj, Kitty, oczy

i u

miechnij si

...

I Francin, zdziwiłam si

, bo był raczej kiepskim tancerzem, wszedł w rytm tanga tak znakomicie,

przylgn

łam do niego, a on

miało wsun

ł swoj

nog

pomi

dzy moje nogi, wcisn

my si

siebie tak,

e musiałam si

odsun

ąć

, aby si

lepiej Francinowi przyjrze

, po czym poło

yłam głow

na jego ramieniu, nast

piła jednak zmiana w ta

cu i Francin stracił rytm, poczekał chwil

, a kiedy

zamierzał ta

czy

nadal tango do tyłu, zacz

ł si

cofa

wprawdzie wła

ciwie, ale poza rytmem, i

ogarn

ł go niepokój, ale kiedy zmarnował prawie cały taniec i doczekał si

tych pierwszych trzech

kroków, znów uchwycił rytm i płyn

ł cudownie po dywanie, i wolał si

nie obraca

, nie chciał

czy

obok mnie, tylko długimi krokami, jakby buty grz

zły mu w gor

cym asfalcie, ta

czył z

jednego ko

ca pokoju w drugi, aby tam obróci

niezr

cznie, i znów posuwał si

w rytmie, ale

mimo to nie zdołał si

oprze

, aby nie spróbowa

znów obrotu, wysun

ł si

przede mnie i patrzył na

swoje kroki na dywanie, widziałam,

e kroki te s

wła

ciwe, ale

e Francinowi brak rzeczy

najwa

niejszej: rytmu. Usiłował nawet ta

-106

czy

z tak zwanymi figurami, przemkn

ło mi przez my

e na pewno chodził w Pradze na jakie

lekcje ta

ca, bo i te figury wychodziły mu znakomicie, przegi

ł mnie, tak

e prawie dotykałam

włosami dywanu, ale kiedy mnie znowu nadział na siebie, było to tak

e dobre, poza tym,

e ci

gle

nitk

tanecznych kroków nawlekał obok uszka muzyki... i pi

kny tenor przestał

piewa

, i muzyka

dogorywała cicho... i Francin przestał si

miecha

, i niemal run

ł na krzesło, i to,

e tango mu nie

wychodziło, ta

wiadomo

ść

pozbawiła go oddechu, bo na ostatnim balu maskowym ta

czyłam z

młodym Kleczk

, warzelnianym z browaru, który pi

knie grał na wiolonczeli i sko

czył cztery klasy

gimnazjum i który umiał tak ta

czy

, a ja tak si

z nim dobrałam,

e tancerze przestali ta

czy

otoczyli nas, a my dwoje ta

czyli

my jak para artystów cyrkowych, jak dwie sprz

ęż

one osie, w

absolutnej harmonii, podczas gdy Francin samotnie siedział za kolumn

i wpatrywał si

posadzk

— Z pann

Wlast

u Hawerdów — powiedział stryja-szek Pepi — tak

e ta

czymy w ten sposób,

tylko troch

inaczej, szybciej, Wlast

nalewa mi martela, a potem pyta: „No, panie Józefie, co mam

panu zagra

?”. A ja na to: „Niech mi pani zagra co

szybkiego!”. A Wlast

mówi: „A co?”. Wi

c jej

powiadam: „Co

kompozytora Bundy, zwanego Gobelinkiem...”. Czy mog

pani

prosi

, szwa-

gierko? Francinie, nastaw to troch

szybciej! I patrz, jak nale

y ta

czy

Stryjaszek Pepi wzi

ł mnie za r

ce i muzyka d

ezowa zacz

ła gra

tak szybko — bo Francin

przesun

ł d

wigienk

zmiany szybko

ci — jak biegaj

kobiety w przyspieszonym filmie. I stryjaszek

Pepi zacz

ł mi si

kłama

, a ja mu si

kłaniałam. Potem dotkn

ł mnie czołem, a ja jego równie

nagle stryjaszek obrócił si

w takt muzyki i ci

gle trzymaj

c si

za r

ce odwrócili

my si

i stali

do siebie plecami, a stryjaszek podniósł nog

i kr

cił, i poruszał trzewikiem i łydk

, potem rozrzucił

ce, klasn

ł w dłonie i obracał r

koma tak szybko, jakby nawijał pospiesznie jak

ąś

wełn

, potem

ł si

w pasie i wyrzucał przed siebie nogi, tak

e musiałam robi

to samo, tylko w odwrotnym

kierunku, aby mnie nie kopn

ł w kostk

, po czym odwrócił si

i uj

ł mnie wpół, i smyrgn

ł pod sufit,

tak

e włosami dotkn

łam tynku, i stryjaszek w rytmie muzyki nosił mnie tam i z powrotem, z nosem

utkwionym w moim brzuszku, i znów mnie pu

cił, obrócił mnie i dotykali

my si

plecami, i stryjaszek

zarzucił mnie na ramiona jak plecak, ja równie

zahaczyłam si

o jego ramiona i kołysali

my jedno

drugie, jakby

my próbowali nastawi

zwichni

ty kr

gosłup, po czym stryjaszek mnie pu

cił, obiegł

mnie wokół rytmicznym kłusem i zacz

ł robi

przeciwko mnie wypady, tak jak to robi czerwienny

walet z dr

giem, na

ladowałam go i taniec był precyzyjny i nieobliczalny, ci

gle jednak rytmiczny,

jakby ruch znacznie dokładniej odpowiadał muzyce ni

jakikolwiek taniec, a potem stryjaszek

podskoczył i rozło

ył nogi, i spadł na dywan, i zrobił szpagat, a ja si

bałam,

e mogłabym si

rozedrze

w pachwinach, i tylko kłaniałam si

na prawo i na lewo, podczas gdy stryjaszek na

przemian pochylał si

to nad lewym czubkiem buta, to nad prawym, a potem nagle jakby zacz

ło

wsysa

go w sufit, podskoczył, zło

ył nogi i wci

ł mnie tak szybko na rami

, przerzucił i znów

postawił na ziemi,

e obcasikiem pantofelka zrobiłam smug

na suficie, Francin patrzył na mnie i

miechał si

, po czym poszedł do kuchni, sk

d wrócił trzymaj

c w jednej r

ce garnuszek z letni

biał

kaw

, a w drugiej kromk

suchego chleba, któr

pogryzał, i patrzył na nas, ale przyspieszone

tango cichło, tenor przestał

piewa

...

Ksi

ęż

yc w to

stoczył, srebrem l

ni na dnie, otrzyj, Kitty, oczy i u

miechnij si

...

Odprowadzaj

c mnie na miejsce, stryjaszek Pepi pocałował mnie w r

i podtrzymał moje rami

, i

kłaniał si

gł

boko na wszystkie strony, kłaniał si

jakiej

wielkiej sali i posyłał całusy w róg pokoju...

Kiedy przechodziłam obok stołu, st

łam na klocek, który obci

my ze stołowej nogi, i

zwichn

łam sobie nog

w kostce...

— Jeste

żą

odłogiem harmoni

, braciszku — powiedział Francin.

A ja upadłam z krzykiem i ju

nie podniosłam.

Tej nocy Mucek oszalał. Dozorca musiał go ju

wieczorem uwi

na ła

cuchu w drewutni i tam

Mucek nie zdołał znale

źć

zwi

zku pomi

dzy rurk

z kremem a tym bólem w ogonku, i nie chciał ju

zosta

adonisem zgodnie z wymaganiami ostatniej mody, zacz

ł wi

c straszliwie wy

i piana

pojawiła mu si

na pysku, piana szale

stwa pomieszana z pian

rurek z kremem, i Francin musiał o

północy nabi

browning, a potem wyszedł na podwórze, sk

d po chwili usłyszałam strzelanin

jeden strzał za drugim, dowlokłam si

do okna i zobaczyłam w

wietle latarki Mucka: napinał

ła

cuch, stał na tylnych łapach i prosił przednimi,

e zgadza si

ze skróconym ogonem,

e jest

ze wszystkim pogodzony, tylko niech jego pancio ju

do niego nie strzela, a Francin wystrzelał cały

magazynek, Mucek jednak wci

ąż

jeszcze nie upadł, wprost przeciwnie, był bardziej wzruszaj

cy ni

kiedykolwiek przedtem, ci

gle stał na tylnych łapach i przebierał przednimi, a ja to wszystko

uwa

ałam za grzech

miertelny, jakiego dopu

ciłam si

na Mucku, i doczoł-gałam si

na otoman

, i

rozpłakałam si

, i zatykałam sobie uszy przed strzelanin

jak przed wyrzutami sumienia...

Tymczasem strzelanina ucichła i Mucek pewnie ju

nie

ył, jednak

e na pewno do ostatniej chwili

merdał nie istniej

cym ogonkiem, bo jako zwierz

z pewno

nie mógł i nie potrafił zrozumie

, jak

mogli

my mu sprawi

ten ból wła

nie my: ja i jego pancio. Wróciwszy z podwórza z browningiem,

Francin, tak jak stał, ubrany, zwalił si

na łó

ko i wydawało mi si

e on równie

płacze.

Teraz miał mnie Francin tak

, jak

pragn

ł mnie mie

: przyzwoit

siedz

w domu, kobiet

o której wiedział, gdzie jest, gdzie b

dzie jutro, gdzie pragn

łby j

mie

zawsze, nie bardzo chor

ale jakby chor

, która mo

e dowlec si

do pieca, do krzesła, do stołu, ale przede wszystkim

, która jest ci

ęż

arem, bo szczyt mał

skiego współ

ycia Francin widział w tym,

e jestem mu

wdzi

czna,

e przygotuje mi rano

niadanie, w południe pojedzie motocyklem do restauracji po

obiad, a wszystko po to, by mi pokaza

, jak mnie kocha, z jak

rado

opiekuje i w ten

sposób daje do zrozumienia,

e tak jak on stara si

o mnie, tak i ja powinnam si

stara

o niego, to

było marzenie Fran-cina, abym co roku chorowała na anginy i grypy, abym niekiedy miała nawet
zapalenie płuc. Wtedy zawsze tracił z rado

ci głow

, nikt nigdy nie mógł dba

tak o człowieka, jak

dbał o mnie Francin, to była jego religia, niebo na ziemi, kiedy mógł mnie owija

w prze

cieradła

zmoczone w chłodnej wodzie, kiedy biegał z prze

cieradłem dokoła mnie i tak je na mnie nawijał,

jakby mnie za

ycia balsamował, potem jednak brał mnie na r

ce i ostro

nie kładł do łó

ka, tak jak

dziewczynki układaj

lalki. I co godzina wybiegał z biura, aby mi zmierzy

temperatur

, co dwie

godziny zmieniał mi okłady i w duchu zapewne si

modlił, nie

eby sobie tego

yczył, ale gdyby los

nie mógł zrz

dzi

inaczej, to

ebym ju

nie wstała,

ebym była jego niemowl

ciem, które potrzebuje

go tak, jak on potrzebuje mnie. A kiedy byłam rekonwalescent-k

i próbowałam znów chodzi

, kiedy

zaczynałam znowu

mia

z całego serca i znowu zaczynała we mnie zwyci

ęż

nieprzyzwoita kobieta, Francin ponownie zamykał si

w sobie i marzył o tym,

e jestem kalek

, a on

wozi mnie w fotelu na kółkach, wieczorem czyta mi „Polityk

Narodow

” albo jak

ąś

powie

ść

i w ten

sposób rekompensuje sobie ten swój kompleks wynikaj

cy z mojego drapie

nego zdrowia, z mojej

witalno

ci, która uwielbiała przypadek i nieprzewidziane zdarzenia, i zdumiewaj

ce spotkania,

podczas gdy Francin kochał porz

dek i ład, powtarzalno

ść

wskazywała mu wła

ciw

drog

wszystko, co dało si

przewidzie

i załatwi

, wszystko to było

yciem Francina,

wiatem, w który

wierzył i bez którego nie potrafił

A teraz miał mnie w łó

ku, z kostk

w gipsie, w ol

niewaj

co białym gipsowym opatrunku,

unieruchomion

na długo, a je

li ju

nawet poruszaj

, to o kulach, a potem o lasce, i to teraz,

kiedy Józefina Baker ta

czy charlestona!

I chyba ta moja kostka przyszła w por

, bo Francin, kiedy biegałam, nie mógł uło

ani jednego

sloganu, zapisał tyle arkuszy papieru piórem ze stalówk

redis numer trzy i cała ta reklama, maj

na celu zwi

kszenie sprzeda

y piwa, ko

czyła w piecu. A teraz, kiedy moja biała noga spoczywała

na poduszce, Francin przemierzał kuchni

i pokój, pił letni

kaw

, przegryzaj

c suchym chlebem, i

nagle zatrzymał si

z garnuszkiem w r

ku, jakby si

pogr

ąż

ył w marzeniu, a nawet jakby miał

widzenie, z którego wychylał si

, odstawiał garnuszek, siadał i piórem ze stalówk

redis numer trzy

wypisywał kaligraficznie reklamy dla gospod, i sko

czywszy pisa

brał pinezk

i przypinał ten

arkusik do

ciany, abym go widziała i abym domy

liła si

e gdybym była zdrowa i zachowywała

tak, jak zachowuj

jako chora, to wtedy on zostałby w krótkim czasie mianowany dyrektorem

browaru, spółki z ograniczon

odpowiedzialno

, takim zapałem do pracy i

ycia napełnia go mój

kaleki ruch. W ci

gu tygodnia Francin wypił — bo to dodawało mu natchnienia — jeszcze z

pewno

pół hektolitra letniej białej kawy i na całej

cianie rozwiesił wypisane piórem ze stalówk

redis numer trzy i opracowane graficznie slogany:

CEJ PIWA — MNIEJ TROSK I ZGRYZOT!

NASZE PIWO
WZMACNIA NADWER

Ęś

ONE ZDROWIE!

KIEDY CZŁOWIEK NIE PIŁ,
CZUŁ SI

NIENAJLEPIEJ!

NAPIŁ SI

PIWECZKA,

KRA

NY JAK DZIEWECZKA!

GDYBY NIE TO PIWO,

SCZEZŁBYMJAKO

YWO!

LI ZDROWIE MASZ NIET

GIE,

PIJ

E PIWO NA POT

IM WI

CEJ PIWECZKA, TYM WI

CEJ ZDRÓWECZKA!

WIE

ŚĆ

, SIŁ

, ZDROWIE - W PIWIE ZNAJDZIE CZŁOWIEK!

KTO CHCE WESÓŁ BY

, MUSI PIWO PI

KTO DO NAS PRZYCHODZI, DWA RAZY SI

RODZI!

NASZE DOBRE PIWO NAPÓJ DLA KA

DEGO!

LEPIEJ NAM SI

DZIE

, JE

LI WI

CEJ PIWA PI

KTO DO GOSPOD NIE CHADZA,
NIE JE I NIE PIJE,

WŁASNE ZDROWIE ZDRADZA!
W DOMU, W PODRÓ

— WSZ

DZIE TYLKO ORZE

WIAJ

CE PIWO!

PIWO O KA

DEJ PORZE

SIŁ I ZDROWIA PRZYSPORZY!
I tak si

tym natchnieniem cieszył,

e nalał sobie pełny garnuszek kawy, nastawił gramofon...

Ksi

ęż

yc nad Tahiti

złotym blaskiem l

ni...

I próbował płynnymi krokami ta

czy

tango, i tak był pełen optymizmu, i tak cieszył si

jakim

wydarzeniem, które miało wkrótce nadej

ść

e zamykał si

w swoim pokoju i tam nieustannie grał

ten swój „Ksi

ęż

yc nad Tahiti”, co chwila wychodził z podr

cznikiem ta

ców nowoczesnych i

miał

, a kiedy ju

nacieszył, wracał do pokoju, dziurka od klucza

wieciła w półmroku tak jak moja

noga w gipsie, a ja wiedziałam,

e Francin narysował sobie kred

te kroki, te

lady nóg, nie tylko

kroki podstawowe, ale tak

e kroki do tyłu, te obroty, cał

tras

narysowanych kred

obrysów jego

podeszew, po których st

pał cierpliwie w takt i w rytm melodii „Ksi

ęż

yca nad Tahiti”. Tak si

cieszył,

e mu te kroki wychodz

e i we dnie, kiedy spogl

dałam przez okno na podwórze, a Francin szedł

pospiesznie do warzelni, aby co

załatwi

, nagle zwalniał kroku i szedł w rytmie tanga, obracał si

kroczył tyłem, i z r

koma lekko uniesionymi ta

czył dalej ten nowoczesny taniec, widziałam, jak

patrzy na swoje nogi, jaki jest bezradny, i wiedziałam,

e gdyby to było mo

liwe, namalowałby te

kroki na drodze, ale to go nie zniech

cało, wprost przeciwnie, tym gorliwiej usiłował wieczorem

znale

źć

na porysowanym kred

dywanie szpark

, przez któr

lizn

łby si

w rytm gramofonu,

graj

cego ju

po raz setny „Ksi

ęż

yc nad Tahiti”. Co wieczór Francin wyjmował z motocykla marki

orion akumulator, przynosił go i wł

czał pr

dy o wysokiej cz

stotliwo

ci, walizeczka wybita

czerwonym aksamitem pol

niewala blado szklanymi instrumentami i Francin puszczał mi iskry na

kostk

, fulguracyjne błyskawice przenikały przez gipsowy opatrunek, potem zdejmował ze mnie

jedn

po drugiej cz

ęś

ci garderoby, tak

e nawet nie zd

ąż

yłam sobie u

wiadomi

e jestem niemal

całkiem naga, te pr

dy fulguracyjne robiły mi dobrze, wałeczek masuj

cy wzmacniał drobnymi

iskierkami obie moje nogi i przydawał sił nerwom w plecach, a Francin szeptał:

— Oto, Mary, najlepszy sposób, by spot

gowa

twoj

urod

, konserwowa

dami fulguracyjnymi

urod

, któr

Bóg obdarzył...

Co wieczór cieszyłam si

na my

l o fioletowych masa

ach, pachn

cych błyskawic

i krótkim

spi

ciem, zza sadu słycha

znów było pi

kny m

ski głos; pan Jirout w atłasowym ubranku sam si

swoim głosem wystrzelił z armaty, przez

ciany widziałam, jak leci nad browarem, ma wyci

gni

przed siebie r

ce i u

miecha si

niepewnie...

odeszła ta miło

ść

, ,

cho

jej wiele nie było,

odeszła, odeszła daleko!
Moja złota dziewczyno,
i nast

pne te

min

...

Teraz pan Jirout zaczynał nachyla

w locie ku ziemi, rozło

ył r

ce i rzucał widzom ró

e i

pocałunki, Francin wło

ył mi do r

ki metalow

elektrod

i czarnym guziczkiem wł

czył przyrz

d, i

niczym hipnotyzer unosił dło

nad moim ciałem, i gdzie znalazła si

ka Francina, tam z tej dłoni

tryskały i trzaskały iskry, padał deszcz fioletowych ziaren, poprzez dło

Francina przenikało we

mnie z przyrz

du tysi

ce niezapominajek i fiołków, zapach ozonu i błyskawicy, która smagn

ła

dom, unosił si

nade mn

, tylko otulona gipsem kostka pol

niewała niebie

ciuchnym odblaskiem...

Nie zostanie nic po niej, zniknie w gł

bokiej toni pod Nymburkiem...

I pan Jirout spadł na elastyczn

trampolin

, i odbijał si

od batutu, i kłaniał si

w niebie

ciutkim

atłasowym ubranku... czułam,

e i moje ciało tchnie ostrym zapachem pr

du elektrycznego,

oddychałam coraz to gł

biej i gł

biej, całe moje ciało otaczała aureola, patrzyłam w lustro: le

ałam

wyci

gni

ta, fioletowe trzeszczenie i szelest były jedynym moim strojem, nigdy nie miałam

wra

enia,

e jestem naga, nieustannie spowita byłam jaskrawozielonym płaszczem, kauczukowy

kołnierzyk i białe mankiety Francina

wieciły tak jak moja gipsowa noga, oddychał gł

boko jak ja,

żą

ca na wznak, z oczyma przysłoni

tymi zgi

w łokciu r

, ten obrz

d o wysokiej

stotliwo

ci sprawiał,

e robiło mi si

słabo, nigdy o tym z Francinem nie rozmawiali

my,

przygotowywali

my si

w milczeniu, jakby

my oboje zamierzali dopu

rzeczy zakazanych, a

kiedy Francin przesun

ł z powrotem czarny guziczek, ka

de z nas patrzyło gdzie indziej, takie to

było pi

kne. Gdyby kto

nagle wtargn

ł do pokoju i wyniósł lamp

, Francin na pewno by zemdlał,

dlatego wolał zamyka

drzwi, opuszcza

aluzje i zasłania

firanki i na wszelki wypadek wychodził

na dwór, spogl

dał na okna, czy aby kto

nie mo

e do nas zajrze

i zobaczy

, jak dr

żą

cymi palcami

rozpina mi bluzeczk

, ostro

nie

ga spódnic

przez gipsow

kostk

, jak kl

czy przede mn

i za

pomoc

kosmetycznego masa

u zdobywa wszech

wiat.

Dzisiaj przyjechał pan doktor Gruntorad, poprosił,

ebym mu zaparzyła mocnej herbaty, bo

przezi

bił si

w nocy u tych swoich poło

nic, wyj

ł z torby no

yczki, a kiedy przecinał mi gipsowy

opatrunek, kilkakrotnie kichn

ł, a potem podczas tego przecinania usn

ł z no

yczkami w palcach, i

spał bardzo gł

boko, nie potrafiłam si

powstrzyma

i wyci

łam mu z kieszonki kamizelki złoty

zegarek, spojrzałam, która godzina, i znów cichutko wsun

łam zegarek z powrotem, ostro

nie,

niezwykle podniecona precyzj

swoich ruchów, i znów w tej próbie kradzie

y byłam cała ja, zegar

cianie wskazywał, która godzina, jednak

e ja chciałam wypróbowa

sam

siebie, czy nie

straciłam do ko

ca odwagi, czy jeszcze zdolna jestem zrobi

to, co mi wła

nie przyszło do głowy, i

rzeczywi

cie, jeszcze ze mn

nie było tak

le, chodziłam do sklepu galanteryjnego pana Pollaka

kupowa

guziki tylko dlatego,

e po południu nikogo nie było w sklepie, i kiedy pan Pollak schylał

pod lad

po pudełko, wyci

gałam r

nad lad

i brałam jeden niechodz

cy dziecinny zegarek,

a kiedy pan Pollak prostował si

, patrzyłam niewinnym wzrokiem czytaj

c w jego oczach,

e nic o

tej kradzie

y nie wie, i kiedy poprosiłam o inne guziki i pan Pollak znowu si

pochylał, szybko

wieszałam ten zegarek na miejscu, a kiedy pan Pollak prostował si

, to u

miechałam si

, tak jako

rosłam we własnych oczach, tak jako

mnie ta kradzie

i natychmiastowy a skuteczny

al krzepiły,

oddychałam z ulg

i wychodz

c ze sklepu miałam wra

enie,

e wyrosły mi ogromne skrzydła,

zaczepiam nimi o futryny i sypi

za mn

pióra, które pan Pollak przykl

wszy zmiata na

szufelk

... Pan doktor Gruntorad kichn

ł i obudził si

, i przeci

ł do ko

ca opatrunek, który otworzył

jak biały futerał, potem doktor obmacał mi kostk

i o

wiadczył:

— Ju

e pani znowu figlowa

...

Kichn

ł, a ja wzi

łam kule i przyniosłam garnuszek herbaty, a kiedy chciałam stan

ąć

na nodze,

noga ugi

ła mi si

— Ale

to wcale nie jest moja noga! — powiedziałam. A pan doktor Gruntorad na to:

— To pani noga, za tydzie

dzie pani znowu ha... Apsik! — kichn

ł gło

no.

— Panie doktorze — poskar

yłam si

— mam tak

e pewne trudno

ci z oddychaniem.

— Prosz

zdj

ąć

bluzeczk

— polecił pan doktor i napił si

herbaty, potem przyło

ył mi ucho do

pleców, jak zawsze ucho miał zimne, jakby mi przyło

ył szklan

popielniczk

, im cieplej było na

dworze, tym chłodniejsze było jego ucho, opukiwał mi plecy, prosił, abym oddychała gł

boko, a

potem jego palec wskazuj

cy stukał w moje plecy, uchem dotykał lekko moich pleców, jak chłopcy

nasłuchuj

cy z uchem przy słupie telegraficznym, przerzuciłam do tyłu sploty włosów i pan doktor

usn

ł ponownie, przysypany moimi włosami, tak jakby usn

ł na ławeczce pod wierzb

płacz

, raz

umy

lnie jechałam obok willi pana doktora Gruntorada tylko dlatego,

eby zobaczy

, czy jest tam

naprawd

ta wierzba ocieniaj

ca cały dom, ile

to ju

wody upłyn

ło od czasu, kiedy do jego

ony

przyje

ał na koniu oberst z Brandejsa, pan doktor Gruntorad, wtedy młody i na pewno odwa

ny i

dzielny, nieoczekiwanie wrócił w nocy do domu, na parterze zdj

ł fuzj

ciany i kopniakiem

otworzył drzwi do sypialni swojej

ony, zd

ąż

ył jeszcze zobaczy

pana obersta, jak biegnie do

otwartego okna na pierwszym pi

trze, pan doktor zdołał odci

ąć

kurki i kiedy pan oberst z

pla

ciem odbił si

od ramy okiennej i głow

w dół skoczył w to

nocy, i dalej, w krzaki

przekwitaj

ce-go bzu, pan doktor Gruntorad zd

ąż

ył jeszcze naszpikowa

rutem nikn

ce buty z

cholewami, drugi za

nabój pomkn

ł ku gwiazdom bł

kitnej nocy, która wypełniała okienne ramy...

obraz ten budził mnie cz

sto w nocy i nie pozwalał mi spa

, nigdy nie potrafiłam sobie wyobrazi

poł

czy

tego pi

knego zdarzenia z panem doktorem Gruntoradem, ci

gle ł

czyłam je z kim

innym, zupełnie odmienny soczysty obraz natomiast poł

czył mnie z panem oberstem, który z

przestrzelon

cholewk

zdołał jeszcze wspi

ąć

na konia, zd

ąż

ył wyci

ąć

zza cholewy

wierzbow

witk

, zd

ąż

ył pochyli

z konia do samej ziemi i wetkn

ąć

witk

w ziemi

, t

witk

, z

której wyrosła wierzba tak dzi

ogromna,

e podczas burzliwej i wietrznej nocy puka w szyby okien

całego domu niczym

ywe wspomnienie. A pan doktor Gruntorad nadal opukiwał mi palcem

wskazuj

cym plecy, mo

e nawet nie zdawał sobie ju

sprawy z tego,

e usn

ł, pukał jak zasypani

górnicy, a kiedy odwrócił si

, łykn

ł herbaty i podczas gdy ja si

ubierałam, wypisywał mi cicho

recept

, i znowu jego złote wieczne pióro zatrzymało si

nagle, pan doktor Gruntorad usn

ł na kilka

sekund, aby si

obudzi

i — pokrzepiony — dopisa

do ko

ca recept

na lekarstwa na moje piersi.

— Panie doktorze, czy mój m

ąż

pochwalił si

panu, co mi kupił? — spytałam.

— Niech pani poka

e! — polecił pan doktor i napił si

herbaty. Otworzyłam stoj

na stoliku

walizeczk

— A to co za szmelc? Gdzie

on to kupił? — spytał pan doktor.

— W Pradze — odparłam. — Ale pan ma katar, tu jest taki pi

kny przyrz

d, to co

niby „bory

szumi

na urwiskach...”

— Zna si

pani na tym? — spytał pan doktor.

— To nic trudnego, panie doktorze — powiedziałam i wsun

łam wtyczk

w kontakt, i obróciłam

czarny guziczek, i wło

yłam rurk

z p

dzelkiem na nerwy, i z p

dzelka tryskały fioletowe opiłki, a

pan doktor rozcierał sobie stawy dłoni i u

miechaj

c si

prostodusznie powiedział:

— To poetyckie, nic si

nikomu nie mo

e sta

, a je

li to robi pani, sprawia mi to nawet

przyjemno

ść

...

Wzi

łam elektrod

, ozonowy inhalator z rozpylaczem i zaproponowałam:

— Panie doktorze, najlepiej b

dzie, jak si

pan poło

y na otomanie...

Pan doktor usiadł na kanapie, zaci

łam be

owe story i sypki półmrok i fioletowy krzaczek

wyładowa

elektrycznych tryskaj

cych z tej specjalnej elektrody na nerwy o

wietlał łysin

pana

doktora kład

cego si

z wolna na otomanie. Na watk

inhalatora ozonowego kapn

łam mieszanin

olejku eukaliptusowego i olejku mentolowego, wkr

ciłam w rurk

szklany dwójniak, który wkłada si

do nosa, a potem zabrałam panu doktorowi p

dzelek na nerwy i wsun

łam do katody ten inhalator

ozonowy z rozpylaczem, i pokr

ciłam kółkiem, i pusta w

rodku rurka wypełniła si

neonowym

gazem, który przenikał przez watk

nas

czon

olejkiem eukaliptusowym, ukl

kłam przed kanap

przyrz

d ten zbli

yłam lekko do dziurek w nosie pana doktora.

— To, panie doktorze, na pewno pana wyleczy, mój m

ąż

stosuje to zawsze, ilekro

ma dosta

katar, to naprawd

jest tak, jakby „bory szumiały na urwiskach”; czuje pan ten zapach ozonu,

ywicy? A ten bł

kitny wyładowuj

cy si

neonowy po

ar, on sam ju

leczy, pa

skim kolorem jest

bł

kit, a bł

kit łagodzi wszelkie sprawy

yciowe, uspokaja nerwy, zwalnia obieg... — mówiłam

trzymaj

c w jednej r

ce ten pi

kny przyrz

d wypełniony olejem inhalacyjnym, a praw

naciskałam powoli gumow

piłeczk

, która pompowała powietrze przechodz

ce przez ozonow

olejow

komor

inhalatora... a pan doktor Gruntorad wszystko, co mówiłam, uszcz

ęś

liwiony

powtarzał za mn

, u

miechał si

błogo i usłyszałam, jak szcz

ły wahadłowe drzwi biura, potem

klucz obrócił si

w drzwiach i wszedł Francin, zsiniały i blady, i krzykn

ł cichutko:

— A co wy tu robicie?!

Przestraszyłam si

cisn

łam gumowy balonik, i pan doktor nie zd

ąż

ył za mn

powtórzy

: „bory

szumi

na urwiskach...”, i usiadł, i krzykn

ł, cała twarz mu si

ła i nagle odmłodniał, zerwał

i tak

miesznie przebierał nó

kami, i namacał klamk

, i pobiegł do słodowni, i wpadł do

słodowni, i po schodach zbiegł na dół, do stodoły, tam przebrn

ł przez kilka pryzm j

czmienia,

mielca-rze — zdumieni — stali z łopatami, ale pan prezes oderwał si

od Francina, który ukl

kł w

mokrym słodzie, i nie przestaj

c j

cze

wbiegł po schodach na strych, przebiegł obok suchych

pryzm słodu, ale ten ból w nosie gnał go a

na najwy

sze pi

tro, wbiegł tam w susz

cy si

rusztach j

czmie

, w sze

ść

dziesi

ciostopniowy upał, i wybiegł z powrotem o pi

tro ni

ej, i

mostkiem ł

cym przebiegł do warzelni, kilkakrotnie okr

ąż

ył kadzie i po schodkach zbiegł do

komory piwnej, a Francin wci

ąż

za nim, z komory piwnej pan doktor Gruntorad pobiegł a

chłodni, tam gdzie chłodziło si

młode piwo, otworzył

aluzje okien i wybiegł na dach chłodni, tam

gdzie kwitły rojniki. Francin ukl

kł w tych pi

knych

ółtych kwiatkach, ale pan doktor Gruntorad

znowu zacz

ł j

cze

i po schodkach wspi

ł si

z powrotem do warzelni, i przez wrota wybiegł na

dziedziniec, a z dziedzi

ca ruszył ku chlewom...

— Dzie

dobry, panie prezesie! Dzie

dobry, panie kierowniku — pozdrawiali ich robotnicy.

Ale pan doktor nadal przebierał nó

kami przez sad owocowy, a

dobiegł znów do otwartych drzwi

naszej kuchni i do pokoju, gdzie run

ł na kanap

i zawołał:

— Gdzie

cie kupili ten szmelc? Prosz

pokaza

! — I zacz

ł si

przygl

dokładnie ozonowemu

inhalatorowi z rozpylaczem, po czym pow

chał go i spytał: — A z czego pani, babo przekl

ta,

nalała tam tego oleju? Te „bory szumi

na urwiskach”? — Wło

ył cwikier, podałam mu buteleczk

a pan doktor, przeczytawszy etykietk

, zacz

ł krzycze

: — O, babo jedna przekl

ta, przecie

pani

zapomniała to rozrzedzi

jeden do dziesi

ciu! Spaliła mi pani

luzówk

! Apsik! — Pan doktor

Gruntorad kichn

ł, a kiedy zobaczył Francina, który kl

ł i rozło

ył r

ce, i westchn

ł błagalnie:

„Czy mo

e mi pan to wybaczy

?”, pan prezes powiedział: — Prosz

wsta

, dobry człowieku,

wolałbym by

kierownikiem browaru ni

jego prezesem... — Powiedziawszy to spojrzał na zegarek i

podał mi r

, po czym ucałował moj

dło

i powiedział: — R

czki całuj

! — I wyszedł, pojawił si

w sło

cu na dziedzi

cu, pozostawił po sobie zapach karbolu i lizolu, i eukaliptusa, z feudaln

lekko

wspi

ł si

na kozioł, jakby to wszystko, co si

stało, dodało mu sił, i teraz to widziałam,

teraz uwierzyłam,

e wówczas musiało si

sta

tak, jak o tym słyszałam, ta historia, po której

została tylko ta ocieniaj

ca cały dom wierzba płacz

ca. Pan doktor usiadł na ko

le, stangret podał

mu lejce, pan doktor zapalił papierosa w bursztynowej cygarniczce, nasun

ł na czoło mi

kki jasny

kapelusz, tak jak nie potrafił tego zrobi

aden inny m

ęż

czyzna, tak jako

odmłodniał z tymi lejcami,

wygl

dał tak, jakby wła

nie przyjechał tym powozem z Wiednia, wyprostował si

i wyjechał z

browaru powo

żą

c ogierem, który miał przystrzy

ony ogon i grzyw

, gdy tymczasem stangret pana

doktora rozwalał si

z tyłu na pluszowym siedzeniu landa, z przepraszaj

cym u

miechem

człowieka, który nigdy nie pojmie, dlaczego jego pan je

dzi na ko

le z tak

rado

i rozkosz

podczas gdy on, stangret, z poczuciem winy spoczywa na pluszowej kanapie... A Francin
przemierzał pokój i dobierał si

koma do mózgu.

Spojrzałam na zegarek, zbli

ała si

wła

nie pora, kiedy Bodzio Czerwonka ko

czy swoj

mał

rund

, na pewno kupił ju

niezwykle korzystnie warzywa i z rado

ci z tego kupna wpadł najpierw do

Swobodów na placu, gdzie zamówił sobie szklank

wermutu i pi

ęć

deka w

gierskiego salami,

potem trafił do „Grandu”, gdzie z pewno

kazał sobie poda

mały gulaszyk i trzy kufle

pilzne

skiego piwa, a nast

pnie, aby zacz

ąć

z wolna ko

czy

swoj

mał

rundk

, zajrzał do

drogerii u Mikola-szki i pogr

ąż

ony w przyjacielskiej rozmowie wypił trzy kieliszki koniaku; jednak

jest równie

liwe,

e pan Bodzio tak bardzo si

cieszył,

e zarobił na korzystnej transakcji

kupna dwie korony, i

kontynuował tak zwan

żą

rund

, to znaczy,

e wpadł jeszcze do hotelu

„Na Ksi

ążę

cym” na czarn

kaw

z oryginalnym rumem jamai-ca, by zatrzyma

potem w

specjalnym szynku firmy Louis Wantoch i wypi

na stoj

co kieliszek wi

niówki, który stanowił jakby

radosn

kropk

zamykaj

korzystne kupno kalafiora i warzyw na zup

Kiedy Francin, wcale nie udobruchany, poszedł do biura, dowlokłam si

do przedsionka,

wyci

łam rower i pojechałam do miasta, pedałowałam lekko t

moj

biał

i bol

nog

, pó

niej

jednak z ka

dym naci

ciem pedału jakby si

ta moja kostka wzmacniała, oparłam rower o

cian

, a kiedy zajrzałam do oficyny, pan Bodzio drzemał na obrotowym fotelu, weszłam i usiadłam

na wolnym krze

le. Pan Bodzio z pewno

wykonał du

żą

rund

, bo pachniał pestkami wi

ni, na

pewno sko

czył w firmie Griotta.

— Panie Bodziu — odezwałam si

— Co takiego? Ach, to łaskawa pani? — Wstał i tak si

przestraszył,

e wzi

ł no

yczki i zacz

ł nimi

szczebiota

A ja mówi

— Bodziu, chciałabym,

eby mi pan obci

ł włosy. Pan Bodzio przestraszył si

jeszcze bardziej.

— Co prosz

? — wymamrotał.

— Bodziu — ja na to — chc

eby mi pan obci

ł włosy tak krótko, jak nosi Józefina Baker.

Bodzio zwa

ył w dłoniach moje włosy i wytrzeszczył oczy.

— Ten relikt dawnej Austrii? To: „Ja, Anna Czilag, urodzona w Karlowicach na Morawach”? Nigdy!
— I pan Bodzio niech

tnie odrzucił no

yczki, i usiadł, i zało

ył r

ce, i patrzył przez okno, i robił mi

na przekór.

— Panie Bodziu — perswadowałam — pan doktor Gruntorad przystrzygł ogierowi grzyw

i ogon i

zalecił mi t

nowoczesn

fryzur

z powodu łupie

— Ostrzyc takie włosy — upierał si

pan Bodzio — to tak, jakbym po komunii

tej wypluł hosti

przenaj

tsz

— Bodziu — trwałam przy swoim — podpisz

panu rewers...

— Chyba

e tak... — zgodził si

pan Bodzio i przyniósł przybory do pisania, a ja na arkusiku

papieru napisałam, tak jak przed operacj

e dobrowolnie, znajduj

c si

przy zdrowych zmysłach, -

kazałam panu Bodziowi Czerwonce obci

ąć

swoje włosy. Pan Bodzio, osuszywszy machaniem ten

rewers, starannie wsun

ł go do portfela, strzepn

ł pelerynk

, zawi

zał mi j

pod brod

i pochylił mi

głow

, i wzi

ł no

yczki, przez chwil

wahał si

, była to chwila, jak kiedy w cyrku pod kopuł

artysta

wykonuje jaki

niebezpieczny numer i słycha

tylko odgłos werbli... i pan Bodzio dwoma ci

ciami

obci

ł pasma moich włosów. Ul

yło mi tak,

e głowa opadła mi na piersi i poczułam na karku pr

powietrza. Pan Bodzio poło

ył włosy na obrotowym fotelu, po czym wzi

ł maszynk

i przystrzygł mi

ce włosów na karku i koło uszu, a potem jego no

yczki zacz

ły szczebiota

, pan Bodzio

odchodził i patrzył na moj

głow

jak tworz

cy rze

biarz i znów jego no

yczki zaczynały w

skupieniu pracowa

dalej. Ilekro

chciałam podnie

ść

głow

i ukradkiem przejrze

w lustrze,

wciskał mi brod

dzy obojczyki i pracował dalej, widziałam, jak zaczyna si

poci

, jego twarz

niła i tchn

ł z niej zapach rumu jamaica i wi

niówki, i koniaku wraz z obłoczkiem niezbyt

przyjemnej woni piwa, a potem namydlił p

dzel i pilnował mnie, bo ilekro

usiłowałam spojrze

siebie, opuszczał mi głow

, ale widziałam,

e na jego twarzy rozlewa si

rado

ść

, taki pełen

zachwytu u

miech,

e co

mu si

udaje, a potem namydlił mi kark i starannie go wygolił, po czym

zwil

ył mi włosy i strzygł je brzytw

, a ja poczułam nagle gorycz w ustach i serce zacz

ło mi bi

jak

szalone, teraz, kiedy było ju

za pó

no, włosów ju

nie mo

na było przypi

ąć

z powrotem, ujrzałam

Francina, jak wieczorem siedzi w biurze i stalówk

redis numer trzy wpisuje inicjały w

browarnianych ksi

gach i wokół ka

dego inicjału rozwichrza łody

ki i poruszaj

ce si

w kształcie

liry moje rude włosy, ujrzałam Francina, któremu Bodzio Czerwonka odcina r

ce od moich włosów,

któremu odcina pobły-skuj

cy fioletowo neonowy grzebie

, bo Francin nigdy ju

nie b

dzie w

ciemnym pokoju czesa

moich włosów i pie

nimi, moich włosów, w których zakochał si

jeszcze za Austrii i dla których si

ze mn

enił... Zamkn

łam oczy i przycisn

łam brod

do piersi,

i przez chwil

przełykałam łzy, pan Bodzio dotkn

ł mnie dwa razy, ale nie miałam siły podnie

ść

oczu do lustra, pan Bodzio delikatnie uj

ł moj

twarz i podniósł mi brod

, po czym odsun

ł si

okazał si

na tyle taktowny,

e si

odwrócił... A tam w lustrze na obrotowym fotelu a

po szyj

białym prze

cieradle siedział przystojny młody m

ęż

czyzna, ale z tak bezczelnym wyrazem twarzy,

e sama na siebie podniosłam r

. Pan Bodzio odwi

zał mi pelerynk

i wyprostował si

, a ja

oparłam si

o marmurowy stolik i patrzyłam na siebie, i nie mogłam wyj

ść

ze zdumienia, bo pan

Bodzio tym swoim strzy

eniem wydobył ze mnie moj

dusz

, to uczesanie Józefiny Baker to byłam

ja, to był mój portret, ka

dego tutaj ta moja fryzura musiała d

ąć

w twarz jak dyszel. A pan

Bodzio dawno ju

wytrz

ł z pelerynki połamane i

te włosy i stwarzał mi miłosiernie warunki,

abym mogła sama si

z sob

pogodzi

, abym si

do siebie przyzwyczaiła. Usiadłam i ci

gle nie

spuszczałam z siebie wzroku. Pan Bodzio wzi

ł okr

głe lusterko i ustawił je za mn

. W lustrze

przede mn

widziałam w owalnym lusterku swój kark, swoj

chłopi

szyj

, dzi

ki której

powróciłam do dziewcz

cych lat, nie przestaj

c ani na chwil

kobiet

, która jest jeszcze zdolna

kusi

sam

siebie t

swoj

szyj

, tym karkiem ostrzy

onym w kształt serca. I w ogóle całe to moje

nowe uczesanie sprawiało wra

enie,

e to hełm, taka czapeczka z włosów, jak

miał Mefistofeles,

kiedy zespól Marcina grał Fausta w naszym teatrze,

e mo

na je zdj

ąć

zupełnie tak samo, jak przed

chwil

pan doktor Grunto-rad zdj

ł gipsowy opatrunek z mojej kostki... I zerwałam si

, a

e byłam

przyzwyczajona do tego,

e te moje włosy ci

ły mi głow

do tyłu, omal si

nie przewróciłam i nie

rozbiłam panu Bodziowi lustra... Zapłaciłam panu Bodziowi i powiedziałam mu,

e ma u mnie

skrzynk

piwa, a pan Bodzio u

miechał si

i zacierał r

ce, bo i jemu przywrócił siły ten fryzjerski

wyczyn.

— Bodziu — spytałam — czy sam pan to wymy

lił?

A pan Bodzio znalazł w

urnalu fryzjerskim seri

nowoczesnych fryzur: od grzywki Lyi de Putti a

po bubi-kopf Józefiny Baker... Wyszłam i poczułam wokół głowy wichur

, cho

było spokojnie.

Wskoczyłam na rower, pan Bodzio wybiegł za mn

i przyniósł w papierowej torebce te moje obci

włosy, dał mi je do r

k, wa

yły te moje włosy dobre dwa kilogramy, jakbym kupiła dwa kilogramowe

gorze.

— Bodziu — zwróciłam si

do niego — niech mi pan to poło

y z tyłu na baga

niku, dobrze?

I pan Bodzio podniósł spr

ęż

baga

nika, i poło

ył tam pasma włosów, a kiedy opu

cił spr

ęż

baga

nika na włosy, chwyciłam si

za głow

... A potem jechałam główn

ulic

i patrzyłam na

przechodniów, widziałam mistrza kominiarskiego pana de Giorgi, ale on mnie nie poznał,
pojechałam na dworzec, patrzyłam na odje

ce poci

gi, ale nikt nie zwrócił na mnie uwagi,

ludzie uwa

ali mnie za kogo

zupełnie innego, chocia

rower i moje ciało były takie same jak przed

tymi postrzy

yna-mi, naciskałam pedały roweru i wracałam główn

ulic

, przed piekarni

pana

Swobody stał powóz doktora Gruntorada, dopiero po południu znalazł pan doktor czas na p

katy

dzbanek białej kawy i koszyczek bułek, który czekał na niego codziennie rano, kiedy b

dzie wraca

od swoich poło

nic i w

trobowych kolek, i oto pan doktor wyszedł, stangret zeskoczył z kozła, gdzie

drzemał trzymaj

c lejce ogiera, pan doktor spojrzał na mnie, ukłoniłam si

i u

miechn

łam, ale pan

doktor wahał si

tylko chwil

, po czym zdecydowanie potrz

ł głow

i usiadł na ko

le, i odjechał,

podczas gdy jego stangret rozwalał si

na aksamitnym siedzeniu, przejechałam przez rynek koło

tej figury, wszyscy patrzyli na mnie, jakbym po raz pierwszy znalazła si

w miasteczku... na

promenadzie przed firm

Katz, sklep z towarami łokciowymi i galanteri

, spał buldog i stała grupka

odzianych na czarno dam, spódnice miały a

do samej ziemi, przewodnicz

ca towarzystwa

miło

ników miasta oprowadzała chyba jakiego

kompozytora, miał ogromny czarny kapelusz jak

socjaldemokrata. Kiedy

i ja tak

e szłam tak z tym towarzystwem miło

ników miasta w spódnicach

zmiataj

cych kurz z bruku, w

tyni pa

skiej pod wezwaniem

tego Idziego stały

my przed

zamkni

tym bocznym wej

ciem i patrzyły

my na posadzk

, gdzie nie było ju

nic, tylko

wspomnienie,

e jeszcze przed stu laty znajdował si

tam zaschły ko

uch krwi z owej masakry w

ciele, kiedy Szwedzi i Sasi wymordowali wszystkich mieszczan, którzy si

tam przed nimi ukryli,

potem stały

my przed jedyn

naprawd

i historycznie warto

ciow

bram

baszty, ale nie

patrzyły

my na t

bram

, tylko spogl

dały

my uwa

nie pod łuki kamiennego mostu, gdzie w 1913

roku pogromca z cyrku Kludsky k

pał swoje słonie, które jeszcze teraz pluskaj

w falach Łaby i

nabrawszy wody w tr

by niczym szlauchami opryskuj

sobie grzbiety, zupełnie tak samo jak na

fotografii w muzeum miejskim, bo przewodnicz

ca towarzystwa miło

ników miasta, pani

Krasie

ska, dzi

ki uskrzydlaj

cej wyobra

ni widzi z naszego miasteczka tylko to, czego w nim ju

zobaczy

nie mo

na. Teraz członkinie towarzystwa miło

ników miasta przeszły ze swoim wybitnym

ciem pod arkadami i znalazły si

przed gospod

„U Hawerdów”, i ze wzruszeniem patrzyły na

cementowy bruk, gdzie odpoczywał ongi

Fryderyk Wielki. I aby pokaza

rzecz najcenniejsz

naszym miasteczku, pani Krasie

ska wzi

ła kompozytora pod r

i zaprowadziła na

rodek placu,

gdzie na ławeczce siedzieli dwaj emeryci z brodami opartymi na laseczkach, i pani przewodnicz

przedstawiała i dokładnie opisywała renesansow

fontann

, która stała tam do 1840 roku, a pó

niej

została zburzona, myliłby si

jednak ka

dy, kto my

lałby, tak jak ci dwaj siedz

cy emeryci,

towarzystwo miło

ników miasta patrzy na nich. Sk

e znowu! Przewodnicz

ca pokazywała

wprawdzie i je

dziła palcem przed twarzami emerytów, jednak

e widziała to, co opisywała, te

kne ornamenty, girlandy z piaskowca i płaskorze

przedstawiaj

dwa aniołki, które

znajdowały si

na tej fontannie, a wi

c nadal s

ozdob

naszego miasteczka. Ach, pani

Krasie

ska, ta, która kocha to wszystko, czego ju

nie ma, zakochałam si

w niej, kiedy

dowiedziałam si

o tym jej romansie, przed trzydziestu laty zakochała si

w tenorze Teatru

Narodowego, panu Szicu, wyczekiwała po przedstawieniu przed wyj

ciem dla aktorów, a kiedy

tenor wychodził i odrzucał niedopałek papierosa, wbijała tego peta na szpilk

i wkładała do srebrnej

kasetki niczym bezcenn

relikwi

, a

e była szwaczk

, musiała cały dzie

szy

, aby zarobi

orchide

, i cały tydzie

musiała szy

, aby mogła kupi

sobie fotel w lo

y, z której zawsze rzucała

pod nogi panu Szicowi t

jedn

zarobion

w ci

gu dnia orchide

, a kiedy rzuciła ten kwiat po raz

dwudziesty, poczekała na tenora, zaczepiła go i powiedziała mu,

e go kocha. A pan Szic

powiedział jej,

e on jej nie kocha jedynie dlatego,

e nie podoba mu si

jej długi nos. I pani

Krasie

ska szyła przez cały rok, i za te pieni

dze kazała sobie w Bernie na Morawach obci

ąć

ten

długi nos i przyszy

do chrz

stki nosowej mi

sie

z własnego ramienia, mi

sie

, z którego pó

niej

lekarze uformowali przepi

kny grecki nosek. I oto pani Krasie

ska znów stała przy wyj

ciu dla

aktorów Teatru Narodowego, a

e była pi

kna, mogła wda

w rozmow

ze sławnym tenorem

panem Szicem, jednak

e tenor zaprosił j

na nocn

przechadzk

i przyznał si

jej,

e ju

niemal

cały rok szuka pi

knej dziewczyny z dr

żą

cym długim noskiem, noskiem, w którym si

zakochał i

bez którego nie mo

. I pani Krasie

ska wyznała mu,

e to ona jest t

dziewczyn

z długim

nosem, który jednak z powodu sławnego tenora kazała sobie odci

ąć

i zast

nosem, na który on

wła

nie teraz patrzy. A pan Szic podniósł r

ce i krzykn

ł:

— Co pani zrobiła z tym pi

knym nosem? Jak pani mogła!

I uciekł od niej.
I pani Krasie

ska spojrzała na mnie obok renesansowej fontanny, i podniosła r

ce, i krzykn

ła:

— Co pani zrobiła z tymi pi

knymi włosami? Jak pani mogła!

I wybitnemu go

ciowi naszego miasteczka pokazywała mnie, i ja wiedziałam ju

e moje włosy

nale

żą

do zabytków miasteczka. Nacisn

łam na pedały, ale trzy członkinie towarzystwa miło

ników

miasta wypo

yczyły sobie przed hotelem „Na Ksi

ążę

cym” rowery i ruszyły za mn

, z zazdro

ci tak

naciskały na pedały,

e bez trudu mnie wyprzedziły i krzyczały wskazuj

c na mnie:

— Obci

ła sobie włosy!

Kilku cyklistów, którzy mnie znali, w rozgoryczeniu pojechało za mn

, oni tak

e mnie wyprzedzili i

pluli mi pod koła, a ja jechałam w tym ruchomym szpalerze cyklistów, wszyscy smagali mnie
spojrzeniami pełnymi gniewu, ale to dodawało mi siły, zało

yłam r

ce i jechałam bez trzymania, i do

browaru wjechałam ju

sama, cykli

ci stali z rowerami pomi

dzy nogami przed biurem z napisem:

GDZIE SI

PIWO WARZY,

TAM SI

DOBRZE DARZY!

I oto wybiegł Francin, a za nim trzy członkinie towarzystwa miło

ników miasta, wskazuj

ce mnie

obu r

koma.

— Co si

stało z twoimi włosami? — spytał Francin z piórem ze stalówk

redis numer trzy w

żą

cych palcach.

— Mam je tutaj — odpowiedziałam i oparłszy rower o

cian

, podniosłam spr

ęż

baga

nika i

podałam mu te dwa ci

ęż

kie warkocze.

Francin wło

ył pióro za ucho i zwa

ył w dłoni te moje martwe włosy, i poło

ył je na ławeczce. A

potem odpi

ł pompk

od ramy mojego roweru.

— Mam d

tki wystarczaj

co napompowane — powiedziałam i ze znajomo

rzeczy dotkn

łam

przedniej i tylnej opony.

Francin jednak odkr

cił w

ęż

yk od pompki.

— Pompka jest tak

e w porz

dku — dodałam nic nie rozumiej

A Francin przyskoczył nagle do mnie, przegi

ł mnie przez kolano, podniósł mi spódnic

i zacz

mnie smaga

po tyłku, a ja zdr

twiałam na my

l, czy aby wło

yłam czyst

bielizn

i czy si

umyłam,

i czy jestem dostatecznie odsłoni

ta. Francin smagał mnie w

ęż

ykiem, cykli

ci z zadowoleniem

kiwali głowami, a trzy członkinie towarzystwa miło

ników miasta patrzyły na mnie, jakby zamówiły

sobie t

satysfakcj

W ko

cu Francin postawił mnie na ziemi, opu

ciłam spódnic

, Francin był pi

kny, nozdrza mu

ały zupełnie tak samo jak wówczas, kiedy poskromił spłoszone konie.

— Tak, moja panno — powiedział. — Zaczniemy nowe

ycie!

I schylił si

, i podniósł z ziemi pióro ze stalówk

redis numer trzy, po czym przykr

cił w

ęż

yk do

pompki, a pompk

wcisn

ł w klipsy umocowane na ramie mojego roweru.

Wzi

łam t

pompk

i pokazuj

c j

cyklistom powiedziałam:

— T

oto pompk

kupiłam w firmie Runkas przy ulicy Bolesławskiej.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Hrabal Bohumil Postrzyzyny
Hrabal Bohumil POSTRZYŻYNY
[ICI][PL] Hrabal Bohumil Postrzyzyny
Hrabal Bohumil Postrzyzyny
Hrabal Bohumil Zbyt głośna samotność
Hrabal Bohumil ?r Świat
Hrabal Bohumil Love Story
Hrabal Bohumil ?mbini di Praga47
Hrabal Bohumil ?r Świat
Hrabal Bohumil Pociagi pod specjalnym nadzorem
Hrabal Bohumil Sprzedam dom, w ktorym juz nie chce mieszkac
Hrabal Bohumil Zbyt głośna samotność
Hrabal Bohumil Obsługiwałem angielskiego króla
Hrabal Bohumił Dobranocka dla Cassiusa
Hrabal Bohumil Ostře sledované vlaky
Hrabal Bohumil Obsługiwałem angielskiego króla 2
Hrabal Bohumil Skarby swiata całego
Hrabal Bohumil Aferzysci i inne opowiadania
Hrabal Bohumil Taka piękna żałoba(1)

więcej podobnych podstron