Suwałki 2005

Anna KOWALEWSKA

Maria Ewa KUBAS

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDA-

CYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁ-

NOSPRAWNOSCIĄ INTELEKTUALNĄ

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

2

SPIS TREŚCI

WSTĘP - Anna Kowalewska, Maria Ewa Kubas _______________________________ 3

PROPOZYCJE ZAJĘĆ ZESPOŁOWYCH - Anna Kowalewska ___________________ 4

SCENARIUSZE ZAJĘĆ - Anna Kowalewska__________________________________ 7

PROPOZYCJE ZAJĘĆ INDYWIDUALNYCH STYMULUJĄCYCH ROZWÓJ
KOMUNIKACJI - Maria Ewa Kubas _______________________________________ 18

SCENARIUSZE ZAJĘĆ - Maria Ewa Kubas _________________________________ 20

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

3

WSTĘP

W związku z wejściem w życie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 30 stycznia 1997 roku, w sprawie zasad organizacji zajęć rewalidacyjno – wycho-
wawczych, Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy nr 1 w Suwałkach zorganizował
zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze dla dzieci i młodzieży szkolnej

z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.

Początkowo kształceniem zostało objętych sześcioro uczniów w wieku szkolnym.

Zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze realizowane były w domach rodzinnych dzieci.
Z myślą o potrzebach naszych uczniów w roku szkolnym 2000/2001 powstała kolorowa,
nowocześnie wyposażona „Sala doświadczania świata”. Od tego momentu datuje się rów-
nież powstanie zespołu rewalidacyjno – wychowawczego „Okruszek”. Nasze dzieci, tak
jak i pozostali uczniowie placówki, mogą uczęszczać do szkoły i rozwijać się na miarę
swoich psychofizycznych możliwości.

Punktem wyjścia, a zarazem początkiem naszej pracy z dzieckiem z głęboką nie-

pełnosprawnością intelektualną jest dokładna obserwacja pozwalająca określić poziom
funkcjonowania dziecka.

Głównym celem naszej obserwacji jest usystematyzowanie zauważonych zacho-

wań, prób aktywności, poruszania się lub niepowodzeń. Ważnym elementem jest biografia
dziecka (historia choroby, etapy rozwoju w oczach rodziców, próby aktywności, formy i
metody postępowania z dzieckiem przez rodziców). Obserwacji dziecka dokonuje zespół,
w skład którego wchodzą: pedagodzy, neurologopeda, fizjoterapeuta. Dobrze opracowana
diagnoza funkcjonalna daje pełny obraz zachowania dziecka w aktualnych warunkach, jak
również jest punktem wyjścia do opracowania indywidualnych programów edukacyjno –
terapeutycznych. Pozwala także ocenić sukcesy i porażki w pracy

z dzieckiem, opracowanie celów długo – i krótkoterminowych oraz umożliwia powrót do
wcześniejszych etapów pracy z dzieckiem. Na jej podstawie dowiadujemy się, na jakim
etapie rozwoju, w zakresie motoryki dużej i małej, koordynacji wzrokowo – ruchowej,
percepcji wzrokowej i słuchowej, rozwoju społecznego, mowy, samodzielności znajduje
się nasz uczeń.

W niniejszej pracy przedstawiamy propozycje zajęć rewalidacyjno – wychowaw-

czych dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Można je wykorzystać do
przeprowadzenia indywidualnych, jak i zespołowych zajęć rewalidacyjno – wychowaw-
czych. Są one wynikiem kilkuletniej pracy z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością inte-
lektualną.

W scenariuszach przedstawiamy propozycje ćwiczeń dostosowanych do potrzeb

naszych dzieci, które funkcjonują na bardzo różnym poziomie sensoryczno - motorycz-
nym. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas propozycje pomogą
w rozwiązywaniu problemów z jakimi borykają się terapeuci prowadzący zajęcia
z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.

mgr Anna Kowalewska

– nauczyciel zajęć rewalidacyjno – wychowawczych pracujący

z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia głębokiego.

mgr Maria Ewa Kubas

- nauczyciel rewalidacji indywidualnej, neurologopeda, pracujący

z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną stopnia lekkiego,
umiarkowanego, znacznego i głębokiego.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

4

mgr Anna Kowalewska

PROPOZYCJE ZAJĘĆ ZESPOŁOWYCH

Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną są całkowicie zależne od in-

nych, często nie rozumieją otaczającego je świata. Przeważnie nie umieją poruszać się sa-
modzielnie, muszą być karmione, obsługiwane w toalecie. Często nie potrafią wyrazić
swoich potrzeb, uczuć, są zagubione nawet pośród bliskich osób, bowiem nie potrafią po-
rozumieć się z otoczeniem. Jedyną szansą rozwoju, zdobywania nowych umiejętności są
odpowiednio dobrane metody i sposoby uczenia stosowane według przemyślanego pro-
gramu.

Od kilku lat pracuję z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

i prowadzę zajęcia indywidualne w domach rodzinnych oraz zajęcia zespołowe w szkole.
Każde nauczane przeze mnie dziecko wymaga bardzo indywidualnego podejścia,
w związku z tym nie ma jednego programu nauczania dzieci z głęboką niepełnosprawno-
ścią. Jest ich tyle, ilu uczniów.

Pierwszym etapem pracy z dzieckiem, bez względu na formę prowadzonych zajęć

jest nawiązanie z min pozytywnego, emocjonalnego kontaktu. Musi być ono pewne, że ze
strony nauczyciela nie grozi mu żadne niebezpieczeństwo, że może mu zaufać.

Ważne miejsce w edukacji dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

zajmuje stymulacja sensomotoryczna. Polega ona na tym, że nauczyciel dostarcza ucznio-
wi różnego rodzaju bodźców zmysłowych: dotykowych smakowych, węchowych, słucho-
wych i wzrokowych.

Stymulacji zmysłowej służą zajęcia „PORANNEGO KRĘGU”. Odbywają się one

codziennie w specjalnie przygotowanej do tego sali. Zmienia ona swój wygląd
w zależności od pory roku. Pewne powtarzające się rytuały w czasie zajęć (ciepły nastrój
panujący w pomieszczeniu, stworzenie kręgu, znajomy zapach, piosenka, masaż rąk) służą
temu, aby uczeń czuł się bezpiecznie. Wszystkie czynności, które wykonywane są w czasie
„Porannego kręgu” przez terapeutę i dzieci – spotkanie z żywiołem (woda, ogień, ziemia,
powietrze), wspólne śpiewanie piosenki, wsłuchiwanie się w odgłosy otoczenia, masaże
mają za zadanie rozwinięcie komunikacji. To właśnie język znaków i symboli jest języ-
kiem „Porannego kręgu”, za pomocą którego spotykamy się z naszym uczniem.

Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, których ruch jest często rady-

kalnie ograniczony mają problemy z wyczuciem i poznaniem swojego ciała. Można obra-
zowo powiedzieć, że osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną nie czują się we
własnym ciele „jak u siebie”. Należy więc, dziecku dostarczać różnorodnych doznań
kształtujących poczucie własnego ciała podczas masażu i zajęć ruchowych.

Masaże można wzbogacić o dodatkowe doznania dotykowe, np.: pocierając maso-

wane miejsce (twarz, ręce) materiałami o zróżnicowanej strukturze (szorstkie, gładkie,
chropowate), owiewanie ciała ciepłym i zimnym powietrzem (wiatraczek, suszarka do
włosów), zawijanie całego dziecka w różnorodne tkaniny.

Ucząc poznawania własnego ciała należy rozpoczynać pracę od najbardziej wi-

docznych i aktywnych części ciała dziecka – dłoni, ramion, twarzy, nóg, potem dopiero
brzucha. Oczywiście u dziecka z porażonymi czterema kończynami, lecz ruchliwą twarzą,
pracę trzeba rozpocząć właśnie od niej.

Wszystkie ćwiczenia dobrze jest prowadzić przed lustrem, ażeby umożliwić, za-

równo dziecku jak i rodzicowi, obserwowanie ruchów.

Dobrym sposobem na poznanie własnego ciała są ćwiczenia ruchowe (bierne

i czynne).

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

5

Przykłady ćwiczeń:

9

leżenie na plecach, brzuchu;

9

ślizganie się w kółko na brzuchu, na plecach;

9

siedząc kręcenie się w kółko na pośladkach;

9

czołganie się na brzuchu, turlanie się;

9

dotykanie palcami stóp podłogi, uderzanie o podłogę piętami, całą stopą.

W pracy nad kształtowaniem świadomości i schematu ciała moich uczniów wy-

korzystuję programy M. i Ch. Knillów, elementy metody W. Sherborne oraz zabawy mu-
zyczno – ruchowe.

Moi uczniowie ze względu na duże deficyty motoryczne mają poważnie zaburzone

i ograniczone możliwości ruchu. Dlatego w tygodniowym rozkładzie zajęć znajdują się
zajęcia ruchowe. Dają one nauczycielowi szerokie pole dla własnej pomysłowości
i twórczości. Zwykłe kołysanie, obracanie się, turlanie, huśtanie w huśtawce czy hamaku,
obracanie się na fotelu obrotowym – może być nowym, niezwykłym przeżyciem dla
dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja zmysłu równowagi ma
bardzo duże znaczenie dla ogólnego rozwoju psychomotorycznego moich uczniów. Pracu-
jąc z dziećmi głęboką niepełnosprawnymi zauważyłam, że zwiększoną aktywność wywo-
łują u nich zajęcia z wykorzystaniem muzyki i rytmu. Są one dostępne nawet dla
uczniów z dużymi ograniczeniami ruchowymi. W czasie tych zajęć, poza zaspokojeniem
potrzeby zabawy staram się realizować także inne cele, takie jak: poznawanie swojego
ciała, poszczególnych jego części, mobilizowanie do wykonywania ruchów o charakterze
celowym, zwracanie uwagi na rówieśników i ich rolę w zabawie. Ponadto dzieci poznają
różne proste instrumenty i wydawane przez nie dźwięki. Do zajęć włączam zabawy mu-
zyczno ruchowe, elementy ilustrujące piosenki, oddziałujące na różne zmysły, często na
zasadzie skojarzeń.

Doskonałym sposobem na uwrażliwienie dłoni dziecka są wszelkie zabawy pla-

styczne. Dzieci, z którymi pracuję rzadko są zdolne do wykonywania dłonią,
a zwłaszcza palcami, precyzyjnych ruchów. Potrzebna jest zatem pomoc terapeuty
w czasie tych zajęć.

Najprostszą formą zajęć plastycznych jest odciskanie na papierze dłoni lub stopy

zamoczonej w farbie. Odcisk dłoni możemy również wykonać w masie solnej lub glinie.
Dzieci bardzo lubią malować dłońmi na dużych arkuszach papieru. Na dużych arkuszach
papieru rozmazują farby o różnych kolorach. Jest to najprostsza wersja tego typu zabawy.

Dzięki zabawom plastycznym dzieci widzą efekty swojej pracy, czują się spraw-

cami, co daje im dużo zadowolenia.

W kształceniu dzieci głęboko niepełnosprawnych należy zadbać o rozwój

w zakresie samoobsługi na miarę możliwości każdego ucznia. U dzieci tak zaburzonych
możemy zadbać o rozwój samodzielności w zakresach:

9

kontrolowania potrzeb fizjologicznych;

9

samodzielnego jedzenia i picia;

9

mycia się i ubierania .

Nauczenie dziecka kontrolowania potrzeb fizjologicznych jest jednym

z trudniejszych zadań, jakie może sobie postawić nauczyciel ucznia z głęboką niepełno-
sprawnością intelektualną. Warto jednak podjąć się tego trudu, ponieważ opanowanie
umiejętności korzystania z toalety bardzo zmienia jakość życia dziecka

i przynosi także ulgę jego rodzicom i opiekunom.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

6

Dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną często mają duże trudności

z jedzeniem. Wynikają one głównie z:

9

przetrwałych odruchów (ssania, kąsania);

9

nieumiejętności żucia i połykania;

9

braku lub słabej kontroli ustawienia głowy;

9

częstego dławienia i krztuszenia się.

Innym problemem jest nieprawidłowa pozycja, w jakiej bardzo często przebywają nasi
uczniowie w czasie jedzenia. Najbardziej prawidłową pozycją podczas posiłku jest pozycja
siedząca.

Wysiłek wkładany w zorganizowanie prawidłowego jedzenia służy:

9

nauczeniu prawidłowego jedzenia;

9

tworzeniu pozytywnych relacji dziecka z osobą dorosłą (analogicznie do sytuacji
karmienia niemowlęcia przez matkę);

9

ćwiczeniu tych narządów i mięśni, które są niezbędne do wytwarzania głosu.

Jeśli nawet nasze działania nie doprowadzą do realizacji wszystkich tych celów, to

warto je podjąć. Ważnym powodem takiej edukacji, jest to, żeby czynność jedzenia była
dla dziecka przyjemnością i okazją do pozytywnych kontaktów społecznych.

Czynności z zakresu samoobsługi należy w przypadku naszych dzieci rozbijać na

małe kroki. Stosujemy tutaj częste podpowiedzi, wskazana jest pomoc ze strony terapeuty.
Ze względu na różne ograniczenia ruchowe - niektóre moje dzieci opanują tylko czynność
zdejmowania czapki z głowy, inne natomiast będą potrafiły samodzielnie założyć kurtkę
i zapiąć w niej zamek. Jednak w każdym z tych przypadków będą czuły się sprawcami
swoich działań.

W przedstawionych niżej scenariuszach zajęć rewalidacyjno – wychowawczych

przeznaczonych dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną stopnia głębokiego przed-
stawiam wyżej opisane rodzaje zajęć.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

7

mgr Anna Kowalewska

SCENARIUSZE ZAJĘĆ

SCENARIUSZ

TEMAT: ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE POZNANIE POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI

CIAŁA. ZABAWY Z WODĄ, WYZWALAJĄCE AKTYWNOŚĆ DZIECKA.

CELE OGÓLNE:

9

utrwalanie znajomości nazw poszczególnych części ciała;

9

rozluźnianie napięcia mięśniowego;

9

rozwijanie samoświadomości;

9

wyzwalanie aktywności dziecka;

9

usprawnianie pracy rąk i dłoni;

9

stymulacja dotykowa, słuchowa.

CELE OPERACYJNE:

DZIECKO:
9

samo lub z pomocą wskazuje poszczególne części ciała (głowa, ręce, brzuch);

9

wykonuje polecenia wydawane przez nauczyciela;

9

próbuje wyjąć przedmioty ukryte w płynach.

FORMA: zajęcia grupowe.

CZAS: 45 minut

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

8

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie się
z dziećmi

Sala jest zaciemniona.
Zapalenie domku zapachowego wypełnio-
nego miętowym olejkiem.
Nauczyciel głośno wymawia imię dziecka,
a ono musi zasygnalizować swoją obecność.
Prowadzący odsłania okna.

Domek zapa-
chowy ze
świeczką,
zapałki.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Głośne nazywanie po-
szczególnych części
ciała na odbiciu
w lustrze. Robienie
min przed lustrem.

Nauczyciel stoi za dzieckiem, głośno nazywa
i pokazuje poszczególne części ciała.
Nauczyciel, wspólnie z dzieckiem pokazuje
różne miny – nadyma policzki, cmoka, śmie-
je się.

Lustro.

3.

Obrysowanie swego
lustrzanego odbicia
szminką, pastą do zę-
bów lub klejem roślin-
nym.
Zabawa z bitą śmieta-
ną.

Prowadzący kierując ręką dziecka obrysowu-
je na lustrze jego odbicie. Robi to szminką,
pastą do zębów i klejem roślinnym.
Nauczyciel nakłada na nos, policzki, czoło
i usta dziecka małe porcje śmietany starając
się później je narysować z dzieckiem na lu-
strze.

Lustro,
szminka, pasta
do zębów, klej
roślinny, bita
śmietana.

4.

Zabawa ruchowa połą-
czona ze śpiewem.

Nauczyciel stoi przed dzieckiem i powoli
śpiewa piosenkę pokazując części ciała
zgodnie z treścią piosenki:
„Pokaż (imię dziecka) gdzie masz (część
ciała) ...”.

Tekst piosen-
ki.

5.

Doświadczenia rucho-
we związane
z wyczuciem ciała.

Dzieci leżą na materacach. Prowadzący doci-
ska do podłoża brzuch, plecy dziecka z jed-
noczesnym nazywaniem tych części ciała.
Nauczyciel ślizga, kręci w kółko dzieci leżą-
ce na kocach. Z jego pomocą dzieci uderzają
o podłogę piętami i całą stopą.

Materace,
koce.

6.

Swobodna zabawa
dzieci z wodą.

Dziecko samodzielnie (lub z pomocą na-
uczyciela) wyjmuje z miski z wodą piłeczki.
Wlewa wodę z kubeczka, konewki do miski.
Chlapie się wodą, rozpryskuje lejąc wodę z
butelki do miski.

Miska z wodą,
piłeczki, ko-
newka, butel-
ka.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

7. Pożegnanie.

Zdmuchnięcie świeczki w domku.
Podanie ręki dzieciom z jednoczesnym wy-
powiedzeniem słowa „CZEŚĆ”

Domek zapa-
chowy ze
świeczką,
zapałki.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

9

SCENARIUSZ

TEMAT: USPRAWNIANIE PRACY RĄK – MALOWANIE GĄBKAMI I PALCAMI

NA DUŻYM ARKUSZU PAPIERU. USPRAWNIANIE NARZĄDÓW AR-
TYKULACYJNYCH PODCZAS ZABAWY Z PIANĄ.

CELE OGÓLNE:

9 usprawnianie małej motoryki;
9 wydłużanie czasu skupiania uwagi nad daną czynnością;
9 wyzwalanie aktywności dziecka.

CELE OPERACYJNE:

DZIECKO:
9 samo lub z pomocą rozprowadza farbę na dużym arkuszu papieru;
9 rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;
9 potrafi same lub z pomocą dmuchać;
9 odkręca kurki kranu, samodzielnie lub z pomocą namydla i wyciera ręce.

FORMA: zajęcia grupowe.

CZAS: 45 minut

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

10

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie się z
dziećmi

Śpiewanie powitalnej piosenki:

„Gdzie jest (imię dziecka) x2
odezwij się x2
Wszyscy Cię kochamy
Wszyscy Cię kochamy x2
Bądź wśród nas”

Tekst piosenki

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Malowanie palcami i
gąbkami na arkuszu
szarego papieru

Nauczyciel miesza farbę z podgrzanymi płat-
kami mydlanymi. Dziecko samodzielnie (lub
z pomocą prowadzącego zajęcia) rozmazuje
na szarym papierze farbę plakatową o róż-
nych kolorach. Po zastygnięciu na papierze
farba z płatkami mydlanymi tworzy formy
przestrzenne.
Dziecko stempluje gąbkami namoczonymi
w farbie arkusze papieru.

Arkusze sza-
rego papieru,
farby plaka-
towe w tu-
bach, płatki
mydlane, gąb-
ka, miska z
wodą.

3.

Chwalenie dzieci.
Wieszanie ich prac na
wystawie w klasie.

Każde dziecko zostaje nagrodzone po wyko-
naniu zadania (pochwała słowna lub smako-
łyk).

Cukierki, ta-
blica korko-
wa, szpilki.

4.

Ćwiczenia z zakresu
samoobsługi.

Po zakończeniu malowania dzieci myją sa-
modzielnie (lub z pomocą nauczyciela) ręce.

Wyposażenie
łazienki, my-
dło, ręczniki.

5.

Zabawa z pianą
i piórkiem – ćwiczenie
umiejętności dmucha-
nia.

Prowadzący wspólnie z dzieckiem dmucha
na pianę, piórko i piłeczki pływające w misce
z wodą.
Zabawy z pianą:
- kładzenie piany na dłonie i nos dziecka.
Umycie dziecka po skończonej zabawie.

Miska z wodą,
piórka, pi-
łeczki, płatki
mydlane,
trzepaczka.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

6. Pożegnanie.

Podanie ręki dzieciom z jednoczesnym wy-
powiedzeniem słowa „CZEŚĆ”

Cukierki.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

11

SCENARIUSZ

TEMAT – STYMULACJA POLISENSORYCZNA W JESIENNYM

„PORANNYM KRĘGU”.

CELE OGÓLNE:

9

stymulacja wielozmysłowa;

9

dostarczanie dziecku poczucia bezpieczeństwa w czasie zajęć;

9

usprawnianie pracy ręki i dłoni;

9

aktywizowanie do wokalizacji.

CELE OPERACYJNE:

DZIECKO:

9

reaguje na podstawowy smak: słodki;

9

rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;

9

reaguje na zapach lawendowy;

9

potrafi samodzielnie lub z pomocą zdmuchnąć świeczkę;

9

reaguje na zmianę temperatury (ciepło, zimno).

FORMA: zajęcia grupowe.


CZAS: 45 minut

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

12

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie się
z dziećmi

Zapalenie lampki zapachowej (zapach la-
wendowy, związany z porą roku). Obejście z
lampką kręgu dzieci i wymienienie ich
imion. Zwrócenie uwagi na cechy ognia (ja-
sny, gorący). Śpiewanie powitalnej piosenki
„Witaj Piotrusiu...”, jednoczesne masowanie
oliwką o zapachu lawendowym dłoni dziec-
ka.

Lampka zapa-
chowa, oliw-
ka, olejek la-
wendowy,
zapałki.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Spotkanie
z żywiołem

Dzieci same (lub z pomocą nauczyciela)
gniotą liście, wyrzucają je z miski, przerzu-
cają kasztany, dotykają jarzębiny. Następnie
prowadzący owiewa wiatraczkiem i suszarką
ciała dzieci, liście, zabawki mobilne.

Liście, kasz-
tany, jarzębi-
na, wiatra-
czek, suszar-
ka.

3.

Zapoznanie się
z instrumentem
muzycznym.

Nauczyciel śpiewa piosenkę pt. „Idzie lasem
Pani Jesień”, a dziecko samo (lub z pomocą)
gra na dzwonach rurowych.

Dzwony ru-
rowe.

4.

Przykrycie dzieci liść-
mi.

Prowadzący przykrywa ciała dzieci liśćmi.
Dzieci próbują zrzucić z siebie liście.

Liście.

5.

Wywoływanie
dzieci.

W zaciemnionej sali nauczycielka, trzymając
w ręku lampkę zapachową, chodzi po sali
wymawiając imiona dzieci. Dzieci sygnalizu-
ją swoją obecność w dowolny sposób (kla-
skanie, krzyk, cmokanie, śmiech lub odpo-
wiedź „tu jestem”).

Lampka zapa-
chowa.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

6. Pożegnanie.

Prowadzący podaje dzieciom jesienny przy-
smak – krem czekoladowy. Dzieci wspólnie
z nauczycielem gaszą lampkę zapachową.

Krem czeko-
ladowy,
lampka zapa-
chowa.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

13

SCENARIUSZ

TEMAT: STYMULACJA DOTYKOWO – SMAKOWO – WĘCHOWA.


CELE OGÓLNE:

9 stymulacja polisensoryczna;
9 usprawnianie koordynacji wzrokowo – ruchowej;
9 usprawnianie małej motoryki;
9 rozluźnienie napięcia mięśniowego;
9 wyzwalanie aktywności i samodzielności dziecka.


CELE OPERACYJNE:

DZIECKO:
9 potrafi odróżnić podstawowe smaki – słodki / kwaśny;
9 rozumie polecenia wydawane przez nauczyciela;
9 reaguje na zmiany zapachów.


FORMA: zajęcia grupowe.


CZAS: 45 minut

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

14

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie się
z dziećmi.

Śpiewanie piosenki z jednoczesnym masa-
żem dłoni.
Nauczyciel kolejno podchodzi do wszystkich
dzieci powtarzając słowa piosenki:

„Witaj (imię dziecka) x 2
Jak się masz, x 2

Wszyscy Cię witamy

Wszyscy Cię kochamy
Bądź wśród nas”

Tekst piosen-
ki.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Śpiewanie piosenki
z interpretacją rucho-
wą.

Nauczyciel śpiewa piosenkę i wraz

z dzieckiem wykonuje ruchy zgodnie

z poleceniami zawartymi w tekście:

„Wieje, wieje, wieje wiatr
i spadają liście z drzew,
kasztan tu, kasztan tam,
pięć, sześć, siedem, osiem

Wieje, wieje, wieje ...”.

Tekst piosen-
ki.

3.

Rozróżnianie smaków
potraw (kwaśne / słod-
kie)

Prowadzący zajęcia wkłada dzieciom do ust
małe porcje smakołyków. Dzieci smakują
potrawę i określają smak podanego im jedze-
nia, np. marchew – słodka, ogórek – kwaśny.

Ogórki kiszo-
ne, marchew,
mandarynki,
czekolada

4.

Lokalizacja źródła za-
pachów.

Nauczyciel przesuwa przed nosem dziecka
tampony waty nasączone różnymi zapacha-
mi. Dziecko podąża za tamponem lub odwra-
ca głowę przy kontakcie

z poszczególnymi zapachami.

Wata, tampo-
ny, olejki za-
pachowe, czo-
snek, kawa.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

15

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

5.

Odnajdywanie
i wyjmowanie różnych
przedmiotów ukrytych
w masach i cieczach.

9 dziecko zanurza ręce w ryżu, kaszy,

piasku i wyjmuje ukryte tam przed-
mioty – fasolę, klocki, kółka;

9 dziecko miesza wodę łyżeczką i

wyjmuje z niej przedmioty;

9 dziecko napełnia butelkę wodą;
9 dziecko pryska spryskiwaczem do

wody.

Miski (jedna
z wodą), ryż,
kasza, piasek,
fasola, klocki,
kółka, łyżka,
butelka, spry-
skiwacz do
wody.

6.

Rozróżnianie stopami
materiałów.

Prowadzący zajęcia pociera nogi dziecka
materiałami (gazetami, folią aluminiową,
futerkiem) o różnej strukturze.

Gazety, folia
aluminiowa,
futerko.

7.

Śpiewanie piosenki z
interpretacją ruchową.

Dzieci samodzielnie lub z pomocą nauczy-
ciela wykonują ruchy zgodne

z tekstem.

„Deszczyk pada, deszczyk pada
Wieje, wieje wiatr
Błyskawica, grzmot
I słoneczko do nas śmieje się.

Deszczyk ...”.

Tekst piosen-
ki.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

8. Pożegnanie.

Nauczyciel podaje każdemu dziecku rękę
z jednoczesnym wypowiedzeniem słowa –
„CZEŚĆ”.

Cukierki.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

16

SCENARIUSZ

TEMAT – STYMULACJA DOTYKOWO – SMAKOWA. MASAŻ ROZLUŹNIAJĄCY

NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE I EMOCJONALNE.

CELE OGÓLNE :

9

rozluźnienie napięcia mięśniowego;

9

utrwalenie poznanych nazw części ciała;

9

wydłużanie czasu skupiania uwagi na danej czynności;

9

poprawienie czucia głębokiego i powierzchniowego;

9

poprawa czucia konsystencji, faktury przedmiotów.

CELE OPERACYJNE

DZIECKO:
9

rozumie proste polecenia wydawane przez nauczyciela;

9

próbuje współpracować w czasie rozbierania i ubierania;

9

podejmuje próby prawidłowego utrzymywania głowy w czasie nauki picia

z kubka.

FORMA: zajęcia indywidualne

CZAS: 45 minut

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

17

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie gościa
przez dziecko

„Jestem ( imię dziecka)

Witam cię, witam cię.

Bardzo się cieszymy,

że cię tu gościmy,

pośród nas”.

Tekst piosen-
ki.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2. Masaż Shantalla

Zapalenie lampki zapachowej jako sygnał
rozpoczęciu zajęć. Poinformowanie dziecka
o rozpoczęciu masażu. Powolne rozbieranie
dziecka z nazywaniem poszczególnych czę-
ści ciała. Włączenie muzyki relaksacyjnej.
Masaż dłońmi poszczególnych części ciała:
9 masaż tułowia,
9 masaż kończyn górnych,
9 masaż kończyn dolnych,
9 masaż pleców,
9 masaż twarzy.
Stopniowe ubieranie dziecka. Zgaszenie
lampki zapachowej jako sygnał zakończenia
masażu.

Krem lub
oliwka, lamp-
ka zapachowa,
kaseta magne-
tofonowa
z muzyką re-
laksacyjną.

3.

Wspólne wykonanie
sałatki owocowej.

Przygotowanie owoców. Dotykanie

i oglądanie ich. Mycie owoców w zimnej
wodzie. Przygotowanie musu. Dostarczanie
dziecku bodźców:
9 zapachowych – wyciskanie soku

z pomarańczy;

9 smakowych – zjadanie cząstek owoców,
9 dotykowych – mieszanie rączkami sałat-

ki, smakowanie;

9 słuchowych – mycie naczyń i rąk

w ciepłej wodzie.

Dzwonek jako sygnał zakończenia.

Jabłka, poma-
rańcze, tarka
do owoców,
miska, cukier,
wyciskarka do
owoców,
dzwonek, wo-
da.

4.

Nauka prawidłowego
picia z kubka.

Posadzenie dziecka na krzesełku. Karmienie
sałatką owocową. Podanie dziecku kubeczka
z piciem. Dbanie o prawidłowe ułożenie
głowy i zamykanie ust podczas picia soku.
Wspólne mycie rąk i buzi po posiłku.

Kubek, mus
owocowy,
sok, mydło,
ręcznik.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

5. Pożegnanie.

Dziecko podaje prawą rączkę zaproszonemu
gościowi.

Cukierki.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

18

mgr Maria Ewa Kubas

PROPOZYCJE ZAJĘĆ INDYWIDUALNYCH STYMULU-

JĄCYCH ROZWÓJ KOMUNIKACJI.

Według angielskich autorek J. Coupe i J. Goldbart „Akt komunikacji ma miejsce wte-
dy, kiedy zachowanie jednej osoby jest rozumiane i interpretowane jako znaczące przez jej
partnera w interakcji”.

Na rozwój komunikacji wpływa wiele czynników. Najważniejsze, to czynniki we-

wnętrzne ( psychologiczne):
9

więź emocjonalna między dzieckiem i opiekunem;

9

potrzeba kontrolowania otoczenia;

9

naturalna sekwencja rozwoju występująca w zakresie komunikacji – od fazy prein-
tencjonalnej do fazy intencjonalnej.

Czynniki zewnętrzne (środowiskowe):
9

kontakt z osobami, które odczytują sygnały dziecka i adekwatnie na nie reagują oraz
przekazują komunikaty, które dziecko rozumie i zaczyna używać;

9

kontakt z przedmiotami;

9

udział w sytuacjach, w których dziecko chce się komunikować.
Komunikacja jest podstawowym procesem, niezbędnym w relacjach między ludźmi

oraz w poznawaniu otaczającego świata. Każde małe dziecko ma w swoim repertuarze
różne sposoby komunikowania się, takie jak kontakt wzrokowy, uśmiech, głośny śmiech,
mimika, gesty. Rodzice bardzo szybko uczą się je odczytywać i odpowiadają na nie czu-
łym dotykiem, wzięciem na ręce, utuleniem, a także wyrazistą mimiką i intonacją. Dzięki
wymianie tych sygnałów tworzy się więź emocjonalna, która warunkuje dalszy rozwój
poznawczy, społeczny i językowy dziecka. Dzieje się to w rodzinie – naturalnym środowi-
sku dziecka.

Jednakże w przypadku dzieci ze złożoną niepełnosprawnością, te wczesne komuni-

katy wysyłane przez dziecko mogą być bardzo trudne do odczytania przez rodziców. Mogą
ich w ogóle nie dostrzegać lub nieadekwatnie na nie reagować. Dziecko pozbawione ade-
kwatnych reakcji na swoje komunikaty, może z nich zrezygnować na rzecz autostymulacji.

Najtrudniejszy start w zakresie rozwoju komunikacji mają dzieci niewidome

i z poważnym uszkodzeniem wzroku powiązanym z głęboką niepełnosprawnością intelek-
tualną. Wzrok dostarcza 84% informacji ze świata zewnętrznego. Jest więc najważniej-
szym z dwóch centralnych zmysłów, które odgrywają decydującą rolę
w rozwoju psychofizycznym i społecznym. Jego brak utrudnia tworzenie się więzi emo-
cjonalnej z rodzicami, ogranicza motywację wchodzenia w interakcję ze światem ze-
wnętrznym, utrudnia własne działania dziecka (gesty, ruchy ciała, manipulację przedmio-
tami), uniemożliwia lub poważnie ogranicza zarówno rozwój rozumienia jak
i naśladowania pozawerbalnych elementów języka, a także formowania pojęć związanych
z osobami, przedmiotami i zdarzeniami w otoczeniu. Dlatego dzieciom słabo widzącym
trzeba stworzyć odpowiednie warunki rozwojowe, aby można było stymulować choćby
najmniejsze możliwości wzrokowe.

Komunikacja jest umiejętnością, którą należy kształtować jak najwcześniej, krok po

kroku, bowiem obejmuje ona szeroki obszar sprawności i relacji. Proces wytwarzania
dźwięków mowy składa się z szeregu wysoko wyspecjalizowanych czynności ruchowych,
w których bierze udział ok. 100 różnych mięśni układu fonacyjnego i artykulacyjnego.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

19

Rozwój funkcji artykulacyjnych jest poprzedzony rozwojem funkcji pokarmowych

(ssanie, łykanie, gryzienie, żucie). Obie oparte są w większości na pracy tych samych mię-
śni. Tak więc poprzez naukę prawidłowego połykania, gryzienia, żucia, ćwiczymy pano-
wanie nad narządami mowy.

Ćwiczenie tych umiejętności u dzieci utrudnia często nadwrażliwość dotykowa

warg, jamy ustnej i twarzy, która powoduje uciążliwe zakrztuszenia, wymioty przy poda-
waniu pokarmów o stałej konsystencji.

Istotą edukacji logopedycznej dzieci głęboko niepełnosprawnych intelektualnie jest

interakcja i stymulacja. Najważniejszym momentem prowadzącym do porozumienia się
z drugim człowiekiem jest nawiązanie satysfakcjonującego kontaktu i stworzenie warun-
ków do ujawniania się potencjalnych możliwości dziecka. Mnie jako logopedę interesują
najbardziej te formy zabiegów terapeutycznych, które prowadzą do takiego porozumiewa-
nia się. Jeżeli reakcje dziecka wskazują na przyzwolenie bliższego poznania, możemy po-
kusić się o wejście w kontakt bliższy, dotykowy. Jedną z form dotyku jest nauka jedzenia,
masaż twarzy, jamy ustnej oraz ustno - twarzowa terapia regulacyjna wg Castillo - Morale-
sa. Są to zabiegi stymulacyjne zmniejszające nadwrażliwość dotykową
i przyspieszające uzyskanie kontroli nad mięśniami twarzy. Na początku są to ćwiczenia
bierne, później wspomagane i wreszcie samodzielne.

Taką formę stymulacji należy prowadzić niezależnie od wieku, ale zgodnie

z poziomem funkcjonowania i sprawnością anatomiczną aparatu artykulacyjnego.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

20

mgr Maria Ewa Kubas

SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz

zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem ze sprzężoną niepełnosprawnością,

rozumiejącym proste polecenia słowne.

CZAS TRWANIA: 15-20 min.



TEMAT: KSZTAŁTOWANIE ORIENTACJI W SCHEMACIE WŁASNEGO CIAŁA.

CELE OGÓLNE:

9

pobudzanie do aktywnego udziału dziecka w zabawie;

9

utrwalanie orientacji w schemacie własnego ciała;

9

utrwalanie nazw części ciała;

9

dostarczanie doznań związanych z ruchem i przemieszczaniem się ciała;

9

rozwijanie orientacji kierunkowo- przestrzennej;

9

eliminowanie zachowań utrudniających pracę z dzieckiem;

9

rozwijanie pamięci słuchowej.

CELE OPERACYJNE:

9

dziecko potrafi samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela poruszyć ręką;

9

dotyka części twarzy ręką prowadzoną przez nauczyciela; poddaje się masażowi twa-
rzy;

9

dziecko przy pomocy nauczyciela wykonuje bierne ruchy naprzemienne;

9

doświadcza czucia zmiany położenia swego ciała podczas zabaw na piłce.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

21

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP FORMA

PRACY

REALIZACJA

POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1. Powitanie

Nauczyciel wyciąga rękę i mówi dzień dobry,
dziecko powtarza gest.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Zabawa ruchowa
połączona ze śpie-
wem.

Dziecko wykonuje ruchy bierne zawarte

w zwrotce piosenki:
„ Pokaż Jasiu, gdzie masz oko,
gdzie masz ucho, a gdzie nos.
Gdzie masz rękę, a gdzie nogę,
gdzie na głowie rośnie włos.
Daj mi rękę! Wysuń nogą!
Kiwnij głową „ tak” i „ nie”.
Klaśnij w ręce! Tupnij nogą!
Razem pobawimy się”.
Dziecko leżąc na materacu wykonuje bierne
ruchy naprzemienne

Magnetofon
z melodią
piosenki.
Uwaga!
Na początku
śpiewamy
bez magneto-
fonu zwalnia-
jąc tempo
przy nazwach
części ciała.

3.

Wspomaganie roz-
woju mowy poprzez
masaż
i dotykanie nazwa-
nych przez nauczy-
ciela części twarzy.

Nauczyciel wykonuje masaż logopedyczny,
nazywa masowane części twarzy.
Dziecko wykonuje ruchy bierne, dotyka ręką
części twarzy wymienione przez nauczyciela.

Krem do twa-
rzy z odpo-
wiednim
olejkiem za-
pachowym.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

4.

Rozwijanie czucia
kierunków ruchu
własnego ciała Po-
żegnanie.

Dziecko leży na brzuchu na piłce rehabilitacyj-
nej, nauczyciel przechyla je do przodu, do tyłu,
w prawo i w lewo nazywając kierunki
Nauczyciel wyciąga rękę i mówi „do widzenia”.
Dziecko powtarza gest wyciągnięcia ręki..

Duża piłka
rehabilitacyj-
na.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

22

Scenariusz

zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem nie mówiącym,

z mózgowym porażeniem dziecięcym.

CZAS TRWANIA: 15-20 min.


TEMAT: ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI KONTROLOWANIA RUCHÓW MIĘŚNI

TWARZY.

CELE OGÓLNE:

9

usprawnienie mięśni twarzy;

9

zmniejszenie nadwrażliwości dotykowej twarzy;

9

rozwijanie prawidłowej artykulacji samogłosek;

9

rozwijanie umiejętności wskazywania nazwanych części ciała.

CELE OPERACYJNE:

9

dziecko potrafi samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela prawidłowo artykułować
niektóre samogłoski;

9

dziecko bez większych oporów poddaje się zabiegowi masażu twarzy;

9

dziecko samodzielnie lub przy niewielkiej pomocy nauczyciela pokazuje nazwane
części ciała.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

23

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP FORMY

ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Przywitanie się
z dzieckiem.
Utrwalenie stałych
bodźców sygnało-
wych.

Nauczyciel podaje rękę dziecku.
Dziecko siedzi „twarzą w twarz”

z nauczycielem lub leży na materacu. Nauczy-
ciel nabiera krem na ręce
i pokazuje je dziecku (bodziec wzrokowy).

Krem do twa-
rzy.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Masaż logopedyczny
oraz ustno - twarzowa
terapia regulacyjna
wg Castillo –
Moralesa.

Nauczyciel wykonuje masaż twarzy

i uciska punkty twarzy stymulujące do mówie-
nia.
Podczas masażu układa usta dziecka do wy-
mowy samogłoski i wymawia tę samogłoskę
prowokując do wydobycia głosu.
Nauczyciel wypowiada nazwy masowanych
części twarzy.
Po wykonaniu masażu nauczyciel pyta dziec-
ko: gdzie jest twoja głowa, ucho czoło, itp.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

3.

Pożegnanie się
z dzieckiem.

Nauczyciel mówi „pa, pa „ wykonując ruchy
ręką.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

24

Scenariusz

zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem niewidomym, z głęboką niepełno-

sprawnością intelektualną.

CZAS TRWANIA: 15-20 min.



TEMAT: KSZTAŁTOWANIE WSPÓLNEGO POLA UWAGI.


CELE OGÓLNE:

9

zmniejszenie nadwrażliwości dotykowej;

9

eliminowanie zachowań utrudniających pracę z dzieckiem;

9

budowanie pozytywnej relacji dziecko – nauczyciel, kształcenie umiejętności sku-
piania uwagi na przedmiocie;

9

stymulacja doznań dotykowych i kinestetycznych.

CELE OPERACYJNE:

9

dziecko przez chwilę poddaje się masażowi rąk, ramion i twarzy;

9

dziecko wykazuje zainteresowanie przedmiotami, wyciąga rękę i szuka;

9

dziecko potrafi wziąć przedmiot do ręki i wypuścić go;

9

potrafi skakać w takt muzyki.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

25

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Powitanie – stały bo-
dziec sygnałowy roz-
poczynający zajęcia
logopedyczne.

Nauczyciel wita się z dzieckiem, biorąc jego
ręce w swoje. Nakłada krem na swoje ręce
i przysuwa do twarzy dziecka, mówiąc –
„powąchaj”. Sam również głośno wciąga
powietrze nosem, blisko twarzy dziecka.

Krem
z olejkiem
zapachowym
(wiosna –
cytrynowy).

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Masaż logopedyczny
twarzy i ustno – twa-
rzowa terapia regula-
cyjna według Castillo
– Moralesa.

Nauczyciel zdecydowanym ruchem masuje
ręce dziecka, zaczynając od dłoni. Gdy
dziecko oswoi się, nauczyciel przenosi swoje
ręce na szyję dziecka, okolice uszu

a następnie czoło, policzki i brodę.

3.

Wprowadzanie pro-
stych form zabawy.

Nauczyciel podaje dziecku do ręki klocek,
pomaga mu go przytrzymać drugą ręką,
dziecko rzuca klocek.
Nauczyciel stuka w stół klockiem, dziecko
próbuje szukać ręką. Jeśli samo nie wyciąga
ręki, nauczyciel podpowiada mu, prowadząc
jego rękę do klocka.

Klocki drew-
niane, plasti-
kowe różnych
wielkości.

CZĘŚĆ KOŃCOWA

4. Pożegnanie.

Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
góry i potrząsa nią mówiąc „pa – pa”

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

26

Scenariusz

zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością inte-

lektualną, sprawnym ruchowo.

CZAS TRWANIA: 15-20 min.



TEMAT: STYMULACJA SENSORYCZNA OPARTA NA WRAŻENIACH SŁUCHO-

WYCH I KINESTETYCZNYCH.

CELE OGÓLNE:

9

stymulacja doznań słuchowych i kinestetycznych;

9

rozwijanie umiejętności skupiania uwagi na rytmie i akcentowanych słowach;

9

prowokowanie do wydawania określonych dźwięków.

CELE OPERACYJNE:

9

dziecko potrafi przez chwilę skupić uwagę na bodźcach słuchowych;

9

dziecko potrafi podskakiwać przy pomocy nauczyciela;

9

dziecko podejmuje próby naśladowania dźwięków;

9

dziecko podnosi głowę i tułów, odpychając się w leżeniu na dużej piłce;

9

dziecko w ćwiczeniu na piłce, potrafi kontrolować ruchy głowy.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

27

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1. Powitanie.

Nauczyciel bierze dziecko za ręce i mówi –
„Hej”, „Dzień dobry”.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Zabawa ruchowa w
bliskim kontakcie fi-
zycznym.

Nauczyciel śpiewa piosenkę:
„Nazywają mnie poleczka,
umiem skakać jak piłeczka,
hop – hop trala – la,
kto zatańczy tak jak ja.”
Dziecko stoi, nauczyciel trzyma je za rękę
i prowokuje do podskoków (akcentuje hop,
hop) i naśladowania dźwięków.

3.

Rozwijanie koordyna-
cji ruchowej..

Nauczyciel kładzie dziecko na dużej piłce, na
brzuchu i popycha piłkę do przodu, do tyłu
i na boki, obserwując, czy dziecko kontroluje
ruchy swojego ciała.

Duża piłka
Bobathów..

CZĘŚĆ KOŃCOWA

4. Pożegnanie.

Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
góry i potrząsa nią mówiąc „pa – pa”

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

28

Scenariusz

zajęć indywidualnych logopedycznych z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością inte-

lektualną, sprawnym ruchowo, rozumiejącym proste polecenia z mową echolaliczną.

CZAS TRWANIA: 40 –45 min.



TEMAT: KSZTAŁTOWANIE OBRAZU WŁASNEGO CIAŁA ORAZ WSPÓLNEGO

POLA UWAGI.

CELE OGÓLNE:

9

kształtowanie obrazu własnego ciała;

9

usprawnianie narządów mowy(szczególnie ust);

9

przygotowanie dziecka do podjęcia ruchów mimicznych i artykulacyjnych oraz
ogólna stymulacja twarzy i ust (zwłaszcza na poziomie ruchów wrodzonych) poprzez
stymulację neuromotorycznych punktów twarzy;

9

dostarczanie doznań związanych z ruchem i przemieszczaniem ciała, rozwijających
orientację przestrzenną.

CELE OPERACYJNE:

9

dziecko lepiej kontroluje mięśnie twarzy i ćwiczy ich ruch;

9

dziecko lepiej wyodrębnia twarz jako znaczący element pozytywnej relacji
z ludźmi i z otoczeniem;

9

dziecko lepiej potrafi kontrolować pracę mięśni podczas ćwiczeń na piłce.

PROPOZYCJE ZAJĘĆ REWALIDACYJNO – WYCHOWAWCZYCH

DLA DZIECI Z GŁĘBOKĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

29

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

LP

FORMA ZAJĘĆ REALIZACJA POMOCE

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.

Ćwiczenia wstępne:
masaż logopedyczny
oraz ustno – twarzowa
terapia regulacyjna
według Castillo – Mo-
ralesa.

Dziecko znajduje się w pozycji leżącej lub
siedzącej. Nauczyciel wykonuje masaż stosu-
jąc różne formy stymulacji dotykowej (gła-
skanie, ruchy okrężne, szczypanie). Nazywa-
nie poszczególnych części twarzy.

Krem.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

2.

Ćwiczenia wyodręb-
niania twarzy jako
znaczącego elementu
doznania wzrokowego.

Wzmacnianie obrazu ludzkiej twarzy przez:

9 zbliżanie do lustra i oddalanie;
9 poruszanie głową (tak i nie);
9 gesty powitania siebie w lustrze;
9 zasłanianie i odsłanianie twarzy;
9 zabawy twarzą w twarz z odległości

30 cm., zmiany mimiki ze śpiewem
i mową.

Lustro, ma-
gnetofon, ta-
śma magneto-
fonowa ze
znaną melo-
dią.

3.

Ćwiczenia rozwijające
orientację kierunkowo
- przestrzenną.

Dziecko leży na piłce, nauczyciel asekurując
przechyla je do przodu, do tyłu, w prawo, w
lewo, określając słownie kierunek ruchu.

Duża piłka
Bobathów..

CZĘŚĆ KOŃCOWA

4. Pożegnanie.

Nauczyciel bierze dłoń dziecka, podnosi do
góry i potrząsa nią mówiąc „pa – pa”