Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt: OBSERWATOR RYNKU PRACY REGIONU
JELENIOGÓRSKO - LEGNICKIEGO
Um. nr: UDA-POKL.09.02.00-02-032/08-00
Materiały wykorzystywane w ramach realizacji warsztatów doradztwa edukacyjno-
zawodowego dla uczniów szkół i placówek kształcenia zawodowego
Blok II
„Planowanie kariery edukacyjno-
zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej”
DOLNOŚLĄSKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO S.A.
Wałbrzych 2008/2009
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Niniejsze materiały zostały opracowane w ramach Projektu „Obserwator rynku pracy regionu
wałbrzyskiego” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego, Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, Działanie 9.2
Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki.
Autorzy opracowania:
Katarzyna Druczak:
•
Blok I „Edukacja dla potrzeb rynku pracy”
Ludmiła Krawczyk:
•
Blok II „Planowanie kariery edukacyjno – zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej”
•
Blok III „Samopoznanie drogą do trafnych decyzji edukacyjnych i zawodowych”
Ewa Perlik:
•
Blok IV „Sukces na rynku pracy”
•
Blok V „Przedsiębiorczość jako postawa sprzyjająca realizacji celów zawodowych”
Projekt: „Obserwator rynku pracy regionu wałbrzyskiego”
Umowa nr: UDA-POKL.09.02.00-02-009/08-00
Termin realizacji: 02.09.2008 r. – 01.09.2010 r.
Kierownik Projektu: Małgorzata Rogoża
Strona www:
www.walbrzych.obserwatorrynku.pl
Wykonawca: Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A., ul. Szczawieńska 2, 58-310
Wałbrzych, Tel. 074 64 80 400, Fax 074 64 80 417,
www.darr.pl
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zasady korzystania z materiałów DARR S.A.
Szanowni Państwo,
zachęcamy do korzystania z zasobów informacyjnych Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A.
Uprzejmie prosimy o przestrzeganie następujących zasad:
Zasady korzystania z materiałów, dokumentów oraz danych rozpowszechnianych przez DARR
S.A. oraz umieszczanych na stronie internetowej www.walbrzych.obserwatorrynku.pl
1.
Dokumenty opracowane na potrzeby realizacji Projektu „Obserwator rynku pracy regionu
wałbrzyskiego” mają formę materiałów warsztatowych – scenariuszy zajęć wraz z
załącznikami. Materiały te są ogólnodostępne zostały i mogą być powielane przez
użytkowników bez odrębnej zgody Agencji. Nie mogą być jednak modyfikowane w żadnej
części i wykorzystywane w celach komercyjnych, ponieważ stanowią integralną część
realizowanych przez DARR S.A. Projektów współfinansowanych przez Unię Europejską w
ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Wykorzystując powyższe dokumenty prosimy o podawanie:
ź
ródła pochodzenia informacji - strony internetowe itp.
nazwy Projektu, w ramach którego zostały opracowane materiały
nazwy wykonawcy projektu oraz autorów opracowania
informacji o współfinansowaniu Projektu przez Unię Europejską w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
daty pobrania materiałów ze stron www (stan na dzień: dd/mm/rrrr)
informacji, że aktualne informacje dostępne są pod adresem:
Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Wysockiego 10
58-300 Wałbrzych
Tel. 074 8880900, Fax. 074 8880972
www.darr.pl
2.
Cytowanie
danych,
wyników
badań,
analiz
pobranych
ze
strony
www.walbrzych.obserwatorrynku.pl
powinno
być
opatrzone
każdorazowo
notą
bibliograficzną według następującego wzoru: Raport z badania ".........." przeprowadzonego
przez ........... w .......... roku na zlecenie Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w
Wałbrzychu .........rok
. http://www.walbrzych.obserwatorrynku.pl
3.
Prezentacje oraz konspekty pobrane z witryny
http://www.walbrzych.obserwatorrynku.pl
powinny być udostępnione w pliku typu pdf w funkcji "tylko do odczytu" z podaniem
nazwiska autora lub w przypadku braku autorów powinny być opatrzone napisem
„prezentacja/konspekt opracowana przez/na zlecenie DARR S.A. w Wałbrzychu”
4.
Publikacje/raporty/dane w wersji elektronicznej dostępne na stornach internetowych DARR
S.A. mogą być wykorzystywane tylko do użytku indywidualnego. Utrwalenie (sporządzenie
egzemplarza, który mógłby służyć publikacji utworu), zwielokrotnienie poprzez druk,
nagranie na płycie kompaktowej, dyskietce i wprowadzenie do obrotu, wypożyczenie lub
udostępnienie zwielokrotnionych egzemplarzy w celach komercyjnych jest niedozwolone.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Blok II. Planowanie kariery edukacyjno- zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej
Scenariusz zajęć (1)
1.
Temat: „Moja kariera – marzenia do spełnienia. Czynniki planowania kariery
edukacyjno - zawodowej”.
2.
Cele:
- wprowadzenie uczestników w problematykę planowania kariery
- uświadomienie znaczenia tworzenia własnych planów osiągania sukcesów życiowych (
podkreślenie roli subiektywizmu tego procesu)
- zainicjowanie refleksji nad zewnętrznymi i wewnętrznymi uwarunkowaniami realizacji
projektów kariery
Treści:
1.
Nowe wymiary pojęcia „kariera” w zmieniającej się rzeczywistości społecznej.
2.
Wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania, które należy brać pod uwagę przy
projektowaniu przyszłości edukacyjno - zawodowej.
3. Rola wartości jako priorytetów w planowaniu życia.
3.
Metody: praca metoda plakatów moderacyjnych, praca indywidualna w oparciu o
kwestionariusz, praca w grupach, mini-wykład, prezentacja, dyskusja.
4.
Pomoce i materiały: papier do tablicy typu flipchart, markery, masa mocująca,
propozycje zdań na plakaty moderacyjne (załącznik nr 1), mini – wykład (załącznik nr 2),
kwestionariusz E.Scheina „Moja kariera” (Załącznik nr 3), prezentacja multimedialna
„Kotwice kariery ”.
5.
Przebieg zajęć:
Ćwiczenie 1 „Czym dla mnie jest kariera, sukces, osiągnięcia?” (10 min.)
Uczestnicy w grupach przygotowują akronim wylosowanych wcześniej słów: kariera, sukces,
osiągnięcia, wyszukując skojarzenia jakie mają w związku z tymi pojęciami rozpoczynające
się na kolejne litery składające się na dane słowo, np.
S – SATYSFAKCJA
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
U – UDANE śYCIE
K – KARIERA
C – CZAS
E – ENERGIA
S – SZACUNEK, itp.
Grupy prezentują swoje skojarzenia, prowadzący zwraca uwagę na wieloznaczność tych pojęć
i możliwość nadawania im bardzo osobistych interpretacji.
Ćwiczenie nr 2 „Kariera – fakty, przekonania, mity”. Praca metodą plakatów
moderacyjnych, (20 min.)
Prowadzący rozwiesza w różnych punktach sali cztery arkusze, na których wypisane są
twierdzenia związane z planowaniem i realizacją kariery ( załącznik nr 1). Zadaniem
uczestników jest podejście do każdego plakaty i indywidualne ustosunkowanie się do
zamieszczonego na nim stwierdzenia przez dokonanie wpisu na plakacie w formie: „Tak,
bo…”, lub „Nie, bo…”, wyrażając tym samym swoją opinię. Prowadzący podkreśla, że
ważne jest aby każdy wypowiedział się na każdym plakacie, że wszystkie opinie są równie
ważne i nie ma złych odpowiedzi. W trakcie ćwiczenia czuwa, aby dokonujący zapisu
argumentowali swoją opinię.
Po zakończeniu ćwiczenia przez wszystkich uczestników prowadzący podsumowuje pracę
dokonując przeglądu udzielonych odpowiedzi mówiąc, że tak wygląda rozkład przekonań w
tej grupie co do zagadnień związanych z realizacją kariery. Autorów szczególnie
kontrowersyjnych wypowiedzi może poprosić o wyjaśnienie zapisów, tak aby były one
zrozumiałe dla reszty grupy
Zakończeniem ćwiczenia jest mini-wykład „ Planowanie kariery - wybór czy konieczność?”
( załącznik nr 2)
Ćwiczenie nr 3 „Moja kariera – kwestionariusz E.Scheina” (15 min)
Uczestnicy pracują indywidualnie wypełniając zgodnie z instrukcją Kwestionariusz E.Scheina
„Moja kariera”. Po wypełnieniu chętni uczestnicy dzielą się refleksjami związanymi z
uzyskanymi wynikami. Prowadzący pyta czy coś ich zdziwiło, czy nawet zaskoczyło po
analizie tego materiału, czy też potwierdzili przekonanie jakie mieli o sobie z związku z tym,
co jest dla nich ważne w projektowaniu przyszłości. Podsumowaniem jest prezentacja
multimedialna będąca komentarzem do uzyskanych wyników.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6.
Załączniki
Załącznik nr 1
Propozycje zdań do umieszczenia na plakatach moderacyjnych:
NO ŚCIEśCE KARIERY NIE MA CZASU I MIEJSCA NA ZMIANY DECYZJI I
ZACZYNANIE WSZYSTKIEGO OD NOWA.
W
DZISIEJSZYCH
CZASACH
ŁATWIEJ
JEST
ZROBIĆ
KARIERĘ
MĘśCZYZNOM NIś KOBIETOM.
ABY ZROBIĆ KARIERĘ NALEśY BYĆ REALISTĄ, A NIE MARZYCIELEM.
TO CZY OSIĄGNĘ KARIERĘ ZALEśY W DUśEJ MIERZE OD TEGO, KOGO
SPOTKAM NA DRODZE SWOJEGO śYCIA.
Uwaga!
Prowadzący może zaproponować przygotowane przez siebie zdania tak, aby były one
ciekawe dla grupy, z którą pracuje.
Załącznik nr 2
„Kariera – planuję, decyduję, działam”
„Nic nie tworzy przyszłości tak jak marzenia”
Wiktor Hugo
Słowo „kariera” jest od pewnego czasu bardzo modne. Po nie do końca dobrym
postrzeganiu w minionej epoce, termin ten przeszedł różne ewolucje i nabrał nowych
znaczeń. Niezależnie od mniej lub bardziej naukowych definicji, dla większości ludzi kariera
jest sposobem realizacji marzeń, ważnym celem życiowym, szczytem, który chcą zdobyć,
portem, do którego pragną dotrzeć.
Kariera – marzenia do spełnienia
Słowo kariera, w swoim francuskim znaczeniu – carriere, oznacza tor wyścigowy,
bieg. Sprzyja to tradycyjnemu rozumieniu tego zjawiska, jako zdobywania kolejnych szczebli
awansu zawodowego. Zakłada również pewną konkurencyjność – konieczność ukończenia
tego biegu na uprzywilejowanej pozycji, zostawiając daleko w tyle tych, którzy z nami
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
wyruszyli z punktu startowego. Kariera pojmowana w taki tradycyjny sposób, jako
zdobywanie coraz wyższych pozycji zawodowych i społecznych, zastrzeżona jest dla
nielicznych, choć tak wielu o niej marzy. Ilu jednak zwycięzców może zmieścić się na
podium, które z założenia ma ograniczoną powierzchnię?
Inne rozumienie kariery wypływa z angielskiego znaczenia słowa career. Oznacza ono
przebieg życia, i bywa określane jako droga zawodowa, życiowa. Tak pojmowana kariera jest
sekwencją zajęć zawodowych i pozazawodowych, jakie człowiek wykonuje w ciągu całego
ż
ycia, jest również, jak pisze D Super – listą wydarzeń składających się na życie, stale
zmieniającym się układem ról zarówno zawodowych jak i życiowych. Podobnie, ale aż w
trzech różnych wymiarach rozumie karierę E. Schein. Wymiar pionowy kojarzy się z
pokonywaniem kolejnych szczebli awansu i zakłada, że osoba, która go wybiera, najlepiej
będzie się czuła w zawodach i firmach, gdzie działa hierarchiczny podział stanowisk. Dziś już
nie ma wielu miejsc pracy, w których taki system zdobywania awansu funkcjonuje, nadal
jednak można się z nim spotkać w organizacjach o stosunkowo sztywnej, ściśle ustalonej
strukturze, np. w sferze związanej z wojskowością. Drugi wymiar kariery określany przez
Scheina funkcją lub orientacją poziomą, zakłada stałe poszerzanie własnych kompetencji,
umożliwiające zmianę stanowisk i sprawowanych funkcji. Ktoś o takiej orientacji nie czuje
potrzeby bycia szefem – dużo atrakcyjniejsze jest da niego bycie mistrzem w dziedzinie, którą
się zajmuje. I w końcu trzeci wymiar – tzw. droga w głąb; tu miarą sukcesu jest zdobywanie
satysfakcji i wpływów, które wynikają ze związania własnej biografii na przestrzeni czasu z
tą sama firmą i dogłębnego poznania ukrytych czasem mechanizmów jej funkcjonowania.
1
Popularna definicja „kariery” mówi, że jest to droga zawodowego rozwoju człowieka,
która dokonuje się w wyniku wykonywania przez niego różnych prac, pełnienia rozmaitych
funkcji i zajmowania stanowisk w strukturze jednej lub wielu organizacji.
Ten krótki przegląd znaczeń, jakie niesie ze sobą to słowo przekonuje, że warto
pokusić się o próbę odpowiedzi na ważne pytanie:
Czym jest kariera dla mnie, w wymiarze mojego osobistego życia?
Rzymski mędrzec Seneka, którego myśli nie straciły do dziś na aktualności, powiedział: „Jeśli
ktoś nie wie, do którego portu płynie – żaden wiatr nie jest dobry”...
Dlaczego warto planować karierę zawodową?
1
Paszkowska-Rogacz A., Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, KOWEZ, Warszawa 2002.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zacznijmy od korzyści, o której najrzadziej mówi się w aspekcie planowania kariery mimo,
ż
e nie sposób przecenić jej znaczenia.
•
Kiedy zaczynasz planować, stawiasz poważne wyzwanie bierności i bezradności
wynikającej z niełatwego i nie zawsze zrozumiałego rynku pracy.
•
Dzięki planom wzrasta prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu zarówno
zawodowego, jak i życiowego, bo trudno dziś traktować te sfery rozłącznie – nie
miotasz się od jednej chwilowej decyzji do drugiej i nie marnujesz swojej energii na
bezładne działania.
•
Kiedy planujesz przestajesz być kukiełką w rękach losu, przeznaczenia, karmy czy
przypadku. Pamiętaj, że szczęśliwy przypadek zdarza się wówczas, gdy okazja spotka
się z przygotowaniem. Warto więc mieć dobry plan w zanadrzu, żeby go nie
przegapić.
Czy znasz jakieś naprawdę duże przedsięwzięcie, które udało się zrealizować bez
opracowania szczegółowego planu? Kiedy wyruszasz w góry, dobrze jest mieć ze sobą mapę.
Kiedy rozpoczynasz podróż do sukcesu, dobrze jest mieć plan drogi, którą chcesz tam
dotrzeć.
Wartości a planowanie kariery zawodowej.
Wartości stanowią jedną z najsilniejszych sił kierujących działaniem ludzi. Są źródłem
motywacji i sferą określającą sposób realizacji celów. Badanie wartości pomaga nam
zrozumieć jak ludzie działają i dlaczego to robią.
Edgar H.Schein na podstawie badań doszedł do wniosku, że istnieje ścisły związek między
wyznawanym systemem wartości i potrzebami a wybranym rodzajem kariery. Schein
wyodrębnił osiem grup takich wartości, szczególnie istotnych z punktu widzenia wyboru
drogi zawodowej i nazwał je „kotwicami” kariery.
1.Profesjonalizm. Towarzyszy mu dążenie do „bycia fachowcem” w konkretnej dziedzinie,
potwierdzenie własnego mistrzostwa, awansu poziomego. Tacy ludzie najczęściej nie są
zainteresowani stanowiskami kierowniczymi,
2.Przywództwo. Celem zawodowym staje się wówczas zdobycie nowych doświadczeń w
zakresie zarządzania, podejmowania decyzji, zwiększenie zakresu władzy, dążenie do
sukcesu finansowego.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.Autonomia i niezależność. Związana jest z dążeniem do poszerzenia marginesu własnej
swobody, uwolnienia się z krępujących więzów i ograniczeń. Osoby silnie nastawione na
niezależność nie poszukują stanowisk kierowniczych, ale nie chcą być jedynie wykonawcami
poleceń zwierzchników. Ich celem jest „bycie sobie sterem i żeglarzem”, praca na stanowisku
samodzielnych specjalistów i związana z nimi odpowiedzialność.
4.Bezpieczeństwo i stabilizacja. Głównym motorem działania jest w tym przypadku
emocjonalny związek z firmą, poczucie lojalności. Pracownicy o stosunkowo silnej potrzebie
bezpieczeństwa mogą aspirować do stanowisk kierowniczych, ale najczęściej w ramach tego
samego zakładu. Zwykle bronią się przed zmianami swojego środowiska, np. nie interesuje
ich na ogół kariera międzynarodowa.
5.Kreatywność i przedsiębiorczość. Przejawia się w tym, że osoby twórcze chętnie
zdobywają wiedzę o sobie i organizacji, w której pracują, dostrzegają problemy i je
rozwiązują, dążą do wprowadzenia zmian i innowacji. Są zwykle mobilne i pozytywnie
nastawione do zmian. Większość z nich satysfakcjonuje stanowisko doradcy szefa.
6.Usługi i poświecenie dla innych. Głównym celem w życiu staje się realizacja wartości
humanistycznych, rozwiązywanie problemów, pomaganie innym, leczenie, nauczanie. Osoby
wyznające te wartości chętnie angażują się w akcje społeczne, podejmują pracę jako
wolontariusze.
7.Wyzwanie. Podłożem działania jest tu często chęć przeciwstawienia się trudnościom i
możliwość podejmowania ryzyka. Osoby lubiące wyzwania chętnie podejmują pracę w
ś
rodowisku stwarzającym okazje do walki i rywalizacji. Pola wyzwań mogą być bardzo
różne, np. ratowanie firmy od bankructwa, ale również handel i sport.
8.Styl życia. Osoby prezentujące tę wartość starają się o zachowanie proporcji i harmonii
między różnymi aspektami życia – a przede wszystkim pracą i życiem osobistym. Są gotowe
zrezygnować z wyższych dochodów na rzecz spędzania większej ilości czasu z bliskimi.
Sukces to dla nich coś więcej niż sukces zawodowy.
Załącznik nr 3
KWESTIONARIUSZ
„
MOJA KARIERA
”
2
Instrukcja
2
Paszkowska - Rogacz A. (2002), tamże.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Celem tego kwestionariusza jest zachęcenie Cię do refleksji na temat obszarów własnej
kompetencji, motywacji do pracy i systemu wartości. Nie ma tu odpowiedzi dobrych i złych.
Różne cechy opisane w Kwestionariuszu są równie dobre, a wypełnienie go ma posłużyć do
opisania Twoich „kotwic kariery” nie zaś do ich oceniania.
Prosimy o przypisanie najwyższej rangi (najwyższej liczby punktów) tym zdaniom, które
najlepiej Cię opisują, a niskiej rangi (najmniejszej liczby punktów) tym zdaniom, które do
Ciebie w ogóle nie pasują. Na przykład, jeśli twierdzenie mówi „Marzę o stanowisku
prezesa firmy” możesz przypisać mu następujące rangi:
„1” - jeśli to twierdzenie zupełnie nie pasuje do Ciebie
„2” lub „3” - jeśli to twierdzenie pasuje do Ciebie w niektórych sytuacjach
„4” lub „5” - jeśli to twierdzenie w dużej mierze pasuje do Ciebie
„6” - jeśli to twierdzenie całkowicie do Ciebie pasuje
Rangi wpisuj w kolumnie po lewej stronie twierdzeń.
Marzę o tym, żeby osiągnąć taki stopień profesjonalizmu, by ludzie zwracali się do
mnie po radę jak do eksperta.
Najbardziej angażuje mnie praca, dzięki której mogę kierować innymi
i koordynować ich wysiłki.
Marzę o karierze, która da mi wolność wyboru sposobu i czasu działania.
Bezpieczeństwo i stabilność są dla mnie ważniejsze niż niezależność i autonomia.
Jestem zawsze otwarty na pomysły, które pozwolą mi otworzyć własną firmę
Odniosę w życiu sukces tylko wówczas, gdy będę miał poczucie, że mam swój
udział w budowaniu społecznego dobra.
Marzę o takiej karierze, dzięki której będę rozwiązywać trudne problemy lub
stawać wobec prawdziwych wyzwań.
Raczej porzucę firmę niż pozwolę, żeby moja praca w niej stwarzała problemy
osobiste i rodzinne.
Będę czuł, że odniosłem sukces tylko wtedy, gdy uda mi się doprowadzić moje
umiejętności techniczne i umiejętności zarządzania do szczytowego poziomu.
Marzę o tym, żeby zarządzać wielką organizacją i podejmować decyzje mające
wpływ na sytuację wielu ludzi.
Najbardziej angażuję się w pracę, kiedy mam całkowitą swobodę decydowania o
zadaniu, harmonogramie i procedurach.
Z pewnością odejdę z firmy, która nie będzie dbała o moje bezpieczeństwo.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Nawet bardzo wysokie stanowisko menedżerskie w cudzej firmie nie jest dla mnie
ważne w porównaniu z możliwością prowadzenia własnego biznesu.
Najbardziej odpowiada mi kariera, dzięki której będę mógł używać swoich
zdolności w służbie innym ludziom.
Będę czuł, że moja kariera wiąże się z sukcesem tylko wtedy, gdy stanę twarzą w
twarz z trudnymi wyzwaniami.
Marzę o takiej pracy, która pozwoli mi zaspokajać jednocześnie potrzeby natury
osobistej, rodzinnej i zawodowej.
Bycie szefem i jednocześnie dobrym fachowcem w danej dziedzinie jest dla mnie
bardziej atrakcyjne niż praca dyrektora wysokiego szczebla.
Praca w firmie przyniesie mi satysfakcję tylko wtedy, gdy zajmę stanowisko
dyrektora wysokiego szczebla.
Praca w firmie przyniesie mi satysfakcję, gdy osiągnę wysoką autonomię
i swobodę działania
Poszukuję takiej pracy, która da mi poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.
Zaangażuję się w taką drogę zawodowa, która będzie całkowicie rezultatem
mojego własnego wysiłku i moich własnych pomysłów.
Zamiast osiągać wysoką pozycję menedżerską wolę spożytkować moje
umiejętności dla budowania lepszego świata.
Angażuję się w taką pracę, w której zadania na pierwszy rzut oka wydają się nie
do rozwiązania.
Sukces w życiu oznacza dla mnie utrzymanie równowagi między wymaganiami
ż
ycia osobistego, rodzinnego i zawodowego.
25.
Raczej odszedłbym z firmy, niż zaakceptował rotacyjny system obejmowania
stanowisk, który powoduje utratę pozycji eksperta w danej dziedzinie.
26.
Stanowisko dyrektora wysokiego szczebla jest dla mnie bardziej atrakcyjne
niż menedżera – fachowca
27.
Własny sposób wykonywania pracy, wolny od reguł i barier znaczy dla mnie
więcej niż poczucie bezpieczeństwa.
Najbardziej zaangażuję się w pracę, kiedy będę miał poczucie bezpieczeństwa
zatrudnienia i stałe zarobki.
Odniosę sukces zawodowy tylko wtedy, kiedy uda mi się stworzyć lub zbudować
coś co będzie oparte na moim własnym pomyśle.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Marzę o karierze, która wniesie realny wkład w rozwój społeczeństwa.
Poszukuję takiej pracy, która będzie stanowiła wyzwanie dla mojej zdolności
rozwiązywania problemów oraz pozwalała na zdrową rywalizację.
Utrzymanie równowagi między życiem osobistym i zawodowym jest dla mnie
ważniejsze niż wysoka pozycja menedżerska.
Najchętniej poświęcam się pracy, która angażuje moje szczególne umiejętności i
talenty.
Zmienię pracę, jeśli nie da mi ona szansy na otrzymanie stanowiska dyrektora
wysokiego szczebla
Odejdę z firmy, która będzie ograniczać moją wolność i autonomię
Marzę o karierze, która da mi poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.
Marzę o stworzeniu własnej firmy.
Jestem gotów na odejście z firmy, która nie doceni mojej umiejętności pomagania
innym.
Rozwiązywanie problemów pozornie nierozwiązywalnych jest dla mnie w pracy
ważniejsze niż osiąganie wysokiej pozycji menedżerskiej.
Zawsze będę poszukiwać takich możliwości pracy, które ograniczają do minimum
konflikty „praca-dom”.
Teraz przejrzyj jeszcze raz swoje odpowiedzi i zwróć uwagę na te, które rangowałeś
najwyżej. Wybierz z nich TRZY, które najdokładniej Cię opisują i do przyznanych im rang
dodaj jeszcze po cztery (4) punkty.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Tablica wyników
Przenieś wyniki wpisane w kolumnach do tablicy - klucza. Dodaj punkty wpisane
w każdej kolumnie w celu obliczenia liczby punktów przypisanych poszczególnym kotwicom
kariery. Nie zapomnij o dodaniu po cztery punkty do rang najdokładniej Cię opisujących.
Wynik każdej kolumny podziel następnie przez pięć. Otrzymasz w ten sposób średni wynik
dla każdej skali, oznaczający wagę jaką ma dla Ciebie dana wartość - kotwica kariery.
P
Prz
A/
N
B/S
K/
P
U/P
W
Sś
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
Suma
÷5
÷5
÷5
÷5
÷5
÷5
÷5
÷5
Ś
rednia
P - Profesjonalizm
Prz - Przywództwo
A/N - Autonomia i niezależność
B/S - Bezpieczeństwo i stabilizacja
K/P - Kreatywność i przedsiębiorczość
U/P - Usługi i poświęcenie dla innych
W - Wyzwanie
Sś - Styl życia
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Interpretacja
Edgar.H. Schein (1990) na podstawie badań doszedł do wniosku, że istnieje ścisły związek
między wyznawanym systemem wartości i potrzebami a obranym rodzajem kariery. Schein
wyodrębnił osiem grup takich wartości i nazwał je „kotwicami” kariery:
Profesjonalizm. Towarzyszy mu dążenie do „bycia fachowcem” w konkretnej dziedzinie,
potwierdzenia własnego mistrzostwa, awansu poziomego. Tacy ludzie najczęściej nie są
zainteresowani stanowiskami kierowniczymi.
1.
Przywództwo. Celem zawodowym staje się wówczas zdobycie nowych doświadczeń
w zakresie zarządzania, podejmowanie decyzji, zwiększenie zakresu władzy, dążenie do
sukcesu finansowego.
2.
Autonomia i niezależność. Związana jest z dążeniem do poszerzenia marginesu własnej
swobody, uwolnienia się z krępujących więzów i ograniczeń (związanych np. z biurokracją
i autokratyzmem przełożonych). Osoby silnie nastawione na niezależność nie poszukują
stanowisk kierowniczych, ale nie chcą być jedynie wykonawcami poleceń zwierzchników.
Ich celem jest „bycie sobie sterem i żeglarzem”, praca na stanowisku samodzielnych
specjalistów i związana z nimi odpowiedzialność.
3.
Bezpieczeństwo i stabilizacja. Głównym motorem działania jest w tym przypadku
emocjonalny związek z firmą, poczucie lojalności. Pracownicy o stosunkowo silnej
potrzebie bezpieczeństwa mogą aspirować do stanowisk kierowniczych, ale najczęściej
w ramach tej samej jednostki. Zwykle bronią się przed zmianami swojego środowiska, np.
nie interesuje ich na ogół kariera międzynarodowa.
4.
Kreatywność i przedsiębiorczość. Przejawia się w tym, że osoby twórcze chętnie posiadają
wiedzę o sobie, organizacji i różnych jej podsystemach, dostrzegają problemy i rozwiązują
je, dążą do wprowadzenia zmian, innowacji itd. Są zwykle mobilne i pozytywnie
nastawione do rotacji jako drogi podwyższania kwalifikacji oraz do awansu poziomego.
Większość z nich satysfakcjonuje stanowisko doradcy szefa. Jedną z odmian kreatywności
jest także przedsiębiorczość.
5.
Usługi i poświęcenie dla innych. Głównym celem w życiu staje się realizacja wartości
humanistycznych, rozwiązywanie problemów politycznych, pomaganie innym, leczenie,
nauczanie. Osoby wyznające te wartości chętnie angażują się w akcje społeczne,
podejmują pracę jako wolontariusze.
6.
Wyzwanie. Podłożem działanie jest tu często chęć przeciwstawiania się trudnościom
i możliwość podejmowania ryzyka. Osoby lubiące wyzwania chętnie podejmują pracę
w środowisku stwarzającym okazję do walki i rywalizacji. Pola wyzwań mogą być bardzo
różne np. takie jak ratowanie firmy od bankructwa, ale również handel i sport.
7.
Styl życia. Osoby prezentujące tę wartość starają się o zachowanie proporcji i harmonii
między różnymi aspektami życia - a przede wszystkim pracą i życiem osobistym. Są
gotowe zrezygnować z wyższych dochodów na rzecz spędzania większej ilości czasu
z bliskimi. Sukces to dla nich coś więcej niż sukces zawodowy.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7. Źródła i literatura:
Atamańczuk K., Kariery zawodowe w prognozach na XXI wiek, w: Edukacja i Dailog nr 3,
2000.
Gladding S.T. Poradnictwo zawodowe zajęcie wszechstronne. Urząd Pracy, Warszawa 2004
Herr E.L., Kramer S.H. Planowanie kariery zawodowej, w: Zeszyty informacyjno-
metodyczne doradcy zawodowego nr 15. Urząd Pracy, Warszawa, 2001
Paszkowska-Rogacz A., Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, KOWEZ,
Warszawa 2002
Suchar M. Kariera i rozwój zawodowy, Gdańsk, 2003
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Blok II. Planowanie kariery edukacyjno- zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej
Scenariusz zajęć (2)
7.
Temat: „Jak planować – zbuduj swoją strategię sukcesu.”
8.
Cele:
-
zapoznanie uczestników z uwarunkowaniami konstruowania planów życiowych i
określania etapów ich realizacji.
-
dostarczenie wiedzy dotyczącej cech dobrego celu
-
rozwijanie umiejętności realizacji przyjętych zamierzeń
3.Treści:
1.Planowanie – cechy dobrego planu i etapy jego konstruowania. Znaczenie rozeznania
własnych zasobów dla tworzenia realnych planów życiowych .
2. Określenie celów podstawowych początkiem planowania.
3. Kryteria prawidłowo określonego celu.
4.Metody: praca indywidualna, praca w grupach, mini-wykład, prezentacja, debata.
5.Pomoce i materiały: papier do tablicy typu flipchart, markery, masa mocująca, mini –
wykład (załącznik nr 1), prezentacja multimedialna .
6.Przebieg zajęć:
Ćwiczenie 1 „Czy planowanie ma sens? – debata z udziałem obserwatorów”. ( 20 min.)
Uczestnicy losują wcześniej przygotowane przez prowadzącego karteczki, które dzielą grupę
na trzy zespoły:
- zespół pierwszy to zwolennicy planowania życia
- zespół drugi to ci, którzy są przeciwni planowaniu
- zespół trzeci to grupa obserwatorów, która ma za zadanie wysłuchać argumentów obu stron i
wyrobić sobie własną opinię na temat, którego będzie dotyczyła dyskusja.
Grupy siadają razem i przygotowują się do dyskusji. Następnie prowadzący rozpoczyna
debatę pytając: „Czy w dzisiejszym świecie, tak dynamicznie zmieniającym się i stawiającym
przed ludźmi stale nowe wyzwania, warto i trzeba planować, czy też lepiej starć się być
elastycznym i podążać za zmianą nie kreśląc żadnych z góry założonych celów i planów ich
realizacji?” Grupy przedstawiają swoje argumenty prowadząc dyskusję. Obserwatorów
prosimy aby starali się, na ile to możliwe, odsunąć na czas ćwiczenia własne przekonania w
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
tym temacie, tak by w sposób otwarty wysłuchać argumentów grupy „za” i „przeciw”
planowaniu.
Uwaga! W tym ćwiczeniu ważną rolą prowadzącego jest dbanie o przestrzeganie ogólnie
przyjętych zasad prowadzenia dyskusji oraz pilnowanie aby była ona rzeczowa.
Po wyczerpaniu przez strony wszystkich argumentów prowadzący zaprasza do wypowiedzi
obserwatorów prosząc aby podzielili się opinią, które argumenty były dla nich bardziej
przekonywujące i z czego to według nich wynika.
Podsumowaniem debaty jest mini-wykład na temat cech dobrego celu i planu oraz rodzajów i
etapów planowania.
Ćwiczenie nr 2 „Linia życia” (10 min.)
Prowadzący rozdaje uczestnikom kartki i pisaki i podaje instrukcję: „ Narysuj linię prostą i
zaznacz na niej dwa punkty, które mają symbolizować twoją datę urodzenia i datę dzisiejszą.
Następnie różnymi kolorami zaznacz dwa wyodrębnione odcinki: „przeszłość” „przyszłość”.
W pierwszym wpisz swoje dotychczasowe osiągnięcia w różnych dziedzinach życia, w
drugim to wszystko, co chciałbyś osiągnąć w przyszłości.” Można zaproponować podzielenie
„przyszłości” na etapy np.: za rok, za 5 lat, za 10 lat itd. Uczestnicy mogą omówić ćwiczenie
w parze z wybraną osobą. Nie zachęcamy do omawiania swojej pracy na forum, chyba, że
ktoś ma
potrzebę podzielenia się swoimi przemyśleniami.
Ćwiczenie nr 3 „Most do celu” (15 min.)
Uczestnikom otrzymują kartki, długopisy i pisaki w kolorze czerwonym i zielonym z
poleceniem, żeby u góry kartki wpisali swoje imię, a na samym dole określenie celu, który
chcieliby zrealizować w najbliższym czasie. Prowadzący prosi, by formułując cele wzięli pod
uwagę cechy dobrego celu, o których była mowa we wcześniejszym mini-wykładzie (dla
przypomnienia warto wyświetlić odpowiedni slajd z prezentacji).
Następnie trener zachęca do zapisania wolnej przestrzeni informacjami związanymi z
realizacją celu:
a.
na czerwono – to wszystko co utrudnia realizację celu (inni ludzie, warunki,
własne zasoby, itp.)
b.
na zielono- to wszystko co ułatwia realizację celu (inni ludzie, warunki, własne
zasoby, itp.)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Na zakończenie prowadzący zaprasza uczestników do skomentowania ćwiczenia ;
pomocne mogą okazać się pytania:
-od czego przede wszystkim zależy realizacja celu?
-na czym głównie koncentrują się przy realizacji celu: na przeszkodach czy
ułatwieniach?
-czy spostrzegane przeszkody i ułatwienia są rzeczywiste?
- czy mamy na nie wpływ?
W podsumowaniu ćwiczenia warto zwrócić uwagę na poczucie osobistej skuteczności w
odniesieniu do kreślonych przez siebie planów i podejmowanych działań.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.Załączniki
Załącznik nr 1
Planowanie działań dotyczących własnego życia – zarówno osobistego jak i zawodowego –
jest procesem złożonym, kilkuetapowym. Wymaga wyznaczenia kierunku działania , czyli
określenia celów, następnie szczegółowego zaplanowania sposobu realizacji przyjętych
celów, wreszcie podjęcia właściwego działania, które doprowadzi do oczekiwanego finału.
Wg Słownika języka polskiego cel jest tym ,”do czego się dąży, co się chce osiągnąć ;
punkt, miejsce, do którego się zmierza”. Wyznaczenie celów porządkuje funkcjonowanie
człowieka w szerokim tego słowa znaczeniu, pobudza do długotrwałych działań, pomaga w
odkrywaniu własnych możliwości. Można powiedzieć, że stawianie celów nadaje sens życiu
i przyszłości.
Cel konkretnego działania można utożsamiać z główną dla tego działania wartością.
Dlatego określenie celu wymaga odpowiedzi na pytanie -„ co jest dla mnie w życiu
najważniejsze?
Prawidłowo określony cel charakteryzuje się następującymi cechami :
3
osobisty – powinien mieć wysoką wartość dla osoby, która go realizuje, być jej
autentycznym, wewnętrznym pragnieniem ;
pozytywny – powinien określać stan pożądany zamiast wskazywać, czego chce się
uniknąć;
konkretny – powinien być powiązany z konkretnymi działaniami dla jego
osiągnięcia;
osiągalny - powinien być osiągalny przy wykorzystaniu możliwych dostępnych
zasobów;
realistyczny- dający szansę na osiągnięcie sukcesu, związany z adekwatną
samooceną, o odpowiednim stopniu trudności;
mierzalny – cel i korzyści z jego osiągnięcia powinny być możliwe do
zmierzenia;
umiejscowiony w czasie- powinien zawierać daty realizacji poszczególnych
etapów.
3
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa, 2004
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Psycholodzy zajmujący się problematyką uwarunkowań skutecznego działania zwracają
uwagę na znaczenie marzeń i wyobraźni w efektywnym realizowaniu zamierzeń. Pełnią one
podwójną rolę:
-po pierwsze- pozwalają stwierdzić na ile cel deklarowany jest celem rzeczywiście
pożądanym, chcianym .Jest to szczególnie ważne, ponieważ ludzie często
automatycznie przyjmują cele innych osób ze swojego otoczenia, bez refleksji
czy dla nich samych okażą się równie dobre;
-po drugie - wyobrażeniowe poczucie celu i siebie w chwili osiągnięcia celu, pozwala lepiej
poczuć swoje CHCĘ wobec tego celu i zwiększa energię do realizacji .
Wyobraźnia i marzenia są siła napędową ludzkich celów!
Określenie celów podstawowych jest początkiem planowania.. W dalszej kolejności należy
odpowiedzieć na pytanie: W jaki sposób osiągnąć pożądany cel? Konieczne staje się teraz
wyznaczenie celów pośrednich, składających się na etapy celu zasadniczego oraz rozeznanie
w środkach, jakie pomogą w realizacji zamierzeń.
Plan realizacji celu powinien spełniać następujące warunki:
powinien być realistyczny, tj. granicach aktualnych możliwości danej osoby w
danej sytuacji;
powinien zawierać dokładne określenie działań na jeden dzień (lub tydzień) tak,
by można było dokładnie sprawdzić ,czy cel na ten dzień został osiągnięty. Dzięki
temu można odczuwać satysfakcję i radość na każdym poszczególnym etapie
nawet bardzo długiej drogi do celu;
powinien uwzględniać czas i sposób realizacji kolejnego etapu.
Kolejnym krokiem realizowania ustalonych celów jest podjęcie właściwego działania, które
wymaga:
-energii –jej źródłem jest pragnienie osiągnięcia celu;
-wiary –przekonania ,że cel uda się osiągnąć;
-cierpliwości – by być aktywnym przez cały czas potrzebny do osiągnięcia celu.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jak realizować plan – wskazówki Clode Bernarda:
4
ustalić wyraźny i ściśle określony cel działania (wg podanych wcześniej kryteriów).
Jeśli celów jest więcej, trzeba je podporządkować najważniejszemu i realizować
kolejno .
zrobić szczegółowy i dokładny przegląd wszystkich warunków i środków, przy
pomocy których można osiągnąć cel;
ułożyć dokładny plan działań zmierzających do celu, przy zastosowaniu najbardziej
odpowiednich środków, w najlepszych warunkach („ Mierz siły na zamiary”);
skrupulatnie, dokładnie i terminowo zrealizować plan;
skontrolować osiągnięte wyniki porównując je z zamierzonym celem, wyciągnąć
wnioski z poszczególnych etapów i robionych poprawek, ocenić warunki i środki
wykorzystywane przy realizacji planu
7.Źródła i literatura:
Golińska L., Tajemnica silnej woli czyli o tym jak zacząć i dojść do celu, Instytut Psychologii
Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa 1996
Lanthaler W., Zugmann J., Akcja JA. Nowy sposób myślenia o karierze, TWISSER,
Warszawa 2000
McGinnis A.L., Sztuka motywacji, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 1994
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa 2004
Paszkowska-Rogacz A., Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, KOWEZ,
Warszawa 2002
4
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa, 2004
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Blok II. Planowanie kariery edukacyjno- zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej
Scenariusz zajęć (3)
9.
Temat: „ Tworzenie Indywidualnych Planów Działania jako jeden ze sposobów
zarządzania karierą.”.
10.
Cele:
- zapoznanie uczestników z ideą tworzenia Indywidualnych Planów Działania
- rozwijanie umiejętności autoanalizy zasobów własnych , przydatnej w pracy tą metodą
- ćwiczenie wybranych elementów konstruowania IPD
Treści:
1.Czym jest idea tworzenia Indywidualnych Planów Działania?
2. Wybrane elementy IPD jako przykład metody stymulującej do aktywności zawodowej
11.
Metody: praca indywidualna w oparciu o przygotowane karty pracy, mini wykład na
bazie prezentacji, dyskusja.
12.
Pomoce i materiały: karty pracy, (załącznik nr 2,3,4), mini – wykład (załącznik nr 1),
prezentacja
13.
Przebieg zajęć:
Ćwiczenie 1 Wprowadzenie uczestników w ideę tworzenia Indywidualnych Planów
Działania ( załącznik nr 1) ( 10 min)
Prowadzący w oparciu o przygotowane materiały zapoznaje krótko uczestników z celem
tworzenia Indywidualnych Planów Działania, podkreślając znaczenie komplementarności
stosowanych w ramach tej metody działań. Informuje uczestników, że ze względu na
ograniczony czas trwania zajęć, na tym spotkaniu będą mieli okazję pracować nad wybranymi
elementami budowania IPD.
Ćwiczenie nr 2 „Co jest dla Ciebie ważne w pracy” ( załącznik nr 2) (10 min)
Uczestnicy wypełniają kartę „Co jest dla Ciebie ważne w pracy?. Chętne osoby dzielę się
refleksja po wykonaniu tego zadania. Prowadzący zwraca uwagę, że wypracowany materiał w
istotny sposób wskazuje na obszar, w jakim dana osoba może realizować się zawodowo i jest
jednym z elementów tworzenia wizji swojego profesjonalnego rozwoju.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ćwiczenie nr 3 „ Mój wymarzony zawód” ( załącznik nr 3) ( 10 min)
Prowadzący zaprasza uczestników do zastanowienia się nad idealną pracą dla siebie i nad
wymarzonym zawodem. Ważna również będzie w tym ćwiczeniu refleksja na ile potrafimy
go scharakteryzować. Dla uporządkowania myśli uczestnicy wpisują swoje refleksje w kartę
„Mój wymarzony zawód”. Po zakończeniu prowadzący inicjuje dyskusję dotyczącą tego, czy
wszystkie pola zostały wypełnione, jeśli nie to gdzie można znaleźć potrzebne informacje tak
aby urealnić swoje marzenia.
Ćwiczenie nr 4 „Mój kapitał” (załącznik nr 4) (15 min)
Prowadzący odwołując się do wprowadzenia na wstępie zajęć przypomina, że podstawowym
elementem tworzenia swojego Indywidualnego Planu Działania jest rozeznanie własnych
zasobów – w tym zalet i ograniczeń. Dlatego kolejnym ćwiczeniem jest praca indywidualna
każdego uczestnika w oparciu o kartę „ Mój kapitał”. Po wypełnieniu załącznika chętne osoby
dzielą się refleksją na ile praca, w oparciu o zaproponowane kroki, pomaga im w
gromadzeniu wiedzy potrzebnej do konstruowania planów na przyszłość.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
14.
Załączniki
Załącznik nr 1
Czym jest Indywidualny Plan Działania ?
Indywidualny Plan Działania określić można jako pomoc świadczoną w ramach procesu
doradczego, ułatwiająca podejmowanie konkretnych decyzji lub przedsięwzięć w celu
rozwiązania problemu zawodowego, lub osiągnięcia sukcesu
5
.Tworzenie takiego planu to
zaplanowana aktywność człowieka w kierunku zmiany sytuacji zawodowej, umożliwiająca
zatrudnienie. Indywidualny Plan Działania można również określić jako efekt pracy doradcy
zawodowego i klienta, wyrażony w formie pisemnej zawierający cele i alternatywy
zawodowe, działania jakie będą podejmowane dla osiągnięcia tych celów i terminy ich
realizacji. Dla osób kończących szkołę IPD jest szansą znalezienia pierwszej pracy i
dokonania trafniejszego wyboru niż, gdyby poszukiwał pracy w sposób tradycyjny. Dla
młodej, bezrobotnej osoby jest również szansą na zdobycie nowych kwalifikacji, doświadczeń
zawodowych i kompetencji, a w konsekwencji – znalezienia zatrudnienia.
Zakłada się, że przy wsparciu doradcy wdrożenie Indywidualnego Planu Działania powinno
prowadzić do wymiernych zauważalnych zmian w sytuacji zawodowej osoby wspieranej
poprzez:
- identyfikację własnych zasobów: mocnych i słabych stron, ograniczeń i możliwości,
- nabycie umiejętności poszukiwania i pozyskiwania zatrudnienia,
- nabycie nowych kompetencji ( szkolenie zawodowe, doświadczenie zawodowe)
- podejmowanie działań przedsiębiorczych związanych z utworzeniem własnej firmy.
Praca metodą IPD zakłada analizę oczekiwań osoby, która chce go utworzyć, w tym
określenie stanu wyjściowego, pragnień i wyobrażeń – słowem osobistej historii. Następnym
etapem jest nazwanie wstępnych celów zawodowych ( mogą one ulegać zmianom podczas
kolejnych etapów pracy). Kolejnym ważnym etapem jest pomoc w samopoznaniu. Chodzi tu
głównie o nazwanie istotnych wartości, zainteresowań, a także umiejętności i kompetencji.
Trafne podejmowanie decyzji zawodowych wymaga posiadania informacji o zawodach,
stanowiskach pracy oraz rynku pracy, dlatego proces tworzenia Indywidualnego Planu
Działania jest prowadzony tak, aby człowiek, który z pomocą doradcy go buduje, mógł
zweryfikować na bazie rzetelnych danych wiedzę, którą już posiada w tym zakresie oraz
zyskać nową – potrzebną mu do realnego planowania przyszłości. W trakcie pracy metodą
5
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa, 2004
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
IPD każdy uczestnik tworzy tzw. Osobisty Planer Kariery „Portfolio”. Składa się ono z części
otwartej, zawierającej dokumenty do prezentacji na zewnątrz, oraz z części prywatnej, w
której umieszcza się dokumenty tylko dla właściciela portfolio. I tak część otwarta może
zawierać:
•
Ś
wiadectwa, dyplomy itp.
•
CV, listy motywacyjne
•
Rekomendacje
•
Dokumenty potwierdzające kompetencje
•
Opisy ( dowody) dokonań, sukcesów (zdobyte nagrody, wyróżnienia, zdjęcia itp.)
•
Mój potencjał – karty ćwiczeń, wyniki autotestów itp.
Część prywatna zawiera :
•
Informacje zawodowe, edukacyjne
•
Moja sieć wsparcia
•
Wycinki z prasy
•
Notatki osobiste
•
Indywidualny Plan Działania ( plan spotkań, struktura)
Załącznik nr 2
6
Zaznacz ( krzyżykiem) właściwą odpowiedź:
CO JEST DLA CIEBIE WAśNE W PRACY?
WARTOŚĆ
WAśNE
NIEWAśNE
Satysfakcja z pracy
Pozycja społeczna
Pieniądze
Awans zawodowy
Realizowanie ambicji
Odpowiedzialność
śycie pod presja
Podejmowanie decyzji
6
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa, 2004
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Urozmaicenie
Poczucie bezpieczeństwa
Miejsce pracy
Bycie własnym szefem
Praca w zespole
Przyjaźń
Rozwijanie się
Tworzenie nowych rzeczy
Inne ( jakie)
Napisz, które z tych wartości chciałbyś przede wszystkim realizować pracy zawodowej:
1…………………………………………….
3………………………………………………….
2…………………………………………….
4………………………………………………….
Załącznik nr 3
7
MÓJ WYMARZONY ZAWÓD
1.
Nazwa zawodu:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………
2.
Wykonywane zadania i czynności:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………..
7
tamże
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3.
Środowisko pracy:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………
4.
Wymagania zawodowe:
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.........................
5.
Możliwości zatrudnienia:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
…………….
Załącznik nr 4
„Mój kapitał”
Moje mocne strony:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
…………
Główne cechy mojej osobowości i charakteru:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Moja wiedza i umiejętności:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Moje zainteresowania:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
To co chciałbym w sobie zmienić:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Wiedza jakiej potrzebuję:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
…………
Umiejętności, które chcę rozwinąć:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Od kogo mogę uzyskać wsparcie?:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
…………
8.Źródła i literatura:
Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów Działania, Warszawa, 2004r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Blok II. Planowanie kariery edukacyjno- zawodowej przez ucznia szkoły
ponadgimnazjalnej
Scenariusz zajęć (4)
15.
Temat: „ Efektywne gospodarowanie czasem”
16.
Cele:
-
zapoznanie uczestników z wybranymi metodami zarządzania czasem
-
rozwijanie umiejętności określania perspektywy czasowej planowanych działań
3.Treści:
1. Czas jako ważny element skutecznego działania. Zarządzanie czasem jako niezbędny
czynnik umożliwiający realizację planów zawodowych i życiowych.
2. Pułapki czasowe – sposoby ich rozpoznawania i unikania.
3.Autodiagnoza własnego stylu gospodarowania czasem jak ważny element wiedzy o sobie.
4.Metody: praca indywidualna, praca w grupach, mini-wykład, prezentacja, .
5.Pomoce i materiały: papier do tablicy typu flipchart, markery, masa mocująca, kredki,
mini – wykład (załącznik nr 1), prezentacja multimedialna, karty ćwiczeń „Koło czasu” i
„Zaplanuj swoje zadania” .
6.Przebieg zajęć:
Ćwiczenie 1 „ Ja i mój czas” ( 15 min.)
Każdy z uczestników otrzymuje kartę z kołem czasu (załącznik nr 1). Zadanie polega na
zaznaczeniu kolorami, według opracowanej przez siebie legendy, czasu przeznaczonego na
poszczególne działania w ciągu dnia. Prowadzący prosi, aby dobór kolorów nie był całkiem
przypadkowy, ale również miał dla biorących udział w ćwiczeniu znaczenie ( np. ulubiona
czynność – ulubiony kolor itp.). Uczestnicy omawiają swoje koła, dzielą się refleksją czy
chcieliby coś zmienić w swoim gospodarowaniu czasem i czy mają pomysł jak można to
zrobić. Prowadzący zwraca również uwagę na podobieństwa i różnice występujące w obrębie
grupy. Wspólnie zastanawiamy się nad ich możliwymi przyczynami.
Uwaga! Warto zadbać o wyeksponowanie prezentowanych prac w formie mini-galerii, na
tablicy lub ścianie sali.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ćwiczenie nr 2 „Pułapki czasowe” (15 min.)
Prowadzący dzieli uczestników na cztery zespoły. Każda grupa opracowuje wykaz tzw.
pułapek czasowych, czyli działań, zachowań, czynności, sytuacji, które powodują że
marnujemy czas, czyli nie wykorzystujemy go efektywnie. Następnie, korzystając z metody
wędrujących plakatów, zespoły zamieniają się plakatami i w odniesieniu do pracy
poprzedniego zespołu zastanawiają się nad sposobem unikania tych pułapek. Na forum grupy
proponują swoje rozwiązania, a wszyscy wspólnie zastanawiamy się nad innymi możliwymi
sposobami radzenia sobie ze „złodziejami czasu”. W miarę możliwości odwołujemy się do
osobistych doświadczeń wszystkich uczestników.
Podsumowaniem ćwiczenia jest mini-wykład dotyczący sposobów gospodarowania czasem
( załącznik nr 2)
Ćwiczenie nr 3 „Zaplanuj swoje zadania” (15 min.)
Uczestnicy na przygotowanej karcie ćwiczeń ( załącznik nr 3), wypisują zadania, które
zaplanowali wykonać w skali najbliższego tygodnia. Następnie próbują uporządkować je
według klucza: ważne, pilne, mniej pilne i mniej ważne, nieważne. Po zakończeniu zadania
prowadzący zachęca do podzielenia się uwagami dotyczącymi trudności tego zadania. Pyta,
która kategoria zadań była w ich karcie najliczniej reprezentowania. Zwraca uwagę na
potrzebę, a nawet konieczność hierarchizacji zadań, które przed sobą stawiam, dla
skuteczności naszego działania.
Dyskusja na bazie wypracowanych materiałów.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7.Załączniki
Załącznik nr 1”Koło czasu”
KOŁO CZASU
8
8
Ćwiczenie opracowane na podstawie materiałów Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Droga do
sukcesu, Warszawa 2004.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Załącznik nr 2
Zarządzanie czasem a osiąganie sukcesu.
„Czas jest jak wiatr, dobrze wykorzystany doprowadzi nas do każdego celu”
L. J. Seiwerst
Czas jest niezwykłym elementem naszego życia. To on nadaje mu określone ramy i wymiar.
Potrafi w znaczący sposób wpłynąć na naszą percepcję zdarzeń. Czasem dodaje nam
skrzydeł, kiedy indziej bezlitośnie weryfikuje marzenia i plany. Jest tak istotnym wymiarem
naszego życia, że od stuleci bywa przedmiotem rozważań nie tylko historyków, ale również
filozofów, socjologów, fizyków i psychologów. Nie sposób go niedoceniać i niebezpiecznie
lekceważyć.
Pewien rodzaj czynności, które wykonujemy każdego dnia stanowi tzw. pułapki czasowe, czy
pożeracze czasu. Mogą one być poważnym zagrożeniem dla realizacji naszych planów,
zwłaszcza jeśli nie mamy świadomości ich wpływu na nasze życie. Steve Prentice w swojej
książce „Zapanować nad czasem. Jak efektywnie pracować aby mieć czas na wszystko”,
dzieli pułapki czasowe na zewnętrzne i uwarunkowane wewnętrznie. Do pierwszych z nich
zalicza:
-
opóźnienia w wychodzeniu z domu (np. poszukiwanie kluczy);
-
przedłużający się czas dojazdu do celu;
-
rozmowy (plotkowanie) ;
-
problemy z komputerem i internetem;
-
korespondencja elektroniczna;
-
udział w zebraniach;
-
poszukiwanie zagubionych przedmiotów;
-
rozmowy telefoniczne;
-
telewizja;
-
osoby absorbujące naszą uwagę;
-
sprawdzanie poczty głosowej.
Oczywiście każdy z nas mógłby do tej listy dopisać te zewnętrzne przyczyny marnowania
czasu, które w jego przypadku są najbardziej dokuczliwe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Przyczyny części naszych problemów z czasem należy szukać w nas
samych. Są to cechy naszej osobowości, powodujące opóźnienia,
presję i stres. Ponieważ są one częścią naszego charakteru, trudniej
jest zdać sobie sprawę ze związku między nimi a sposobem
organizacji naszego dnia. Niektóre wewnętrzne czynniki powodujące
straty czasu to:
- brak asertywności;
- unikanie delegowania zadań;
- chęć wykonania zbyt wielu zadań w tym samym czasie;
- lekceważenie stałych obowiązków;
- brak umiejętności ustalania priorytetów;
- rozpoczynanie pracy bez odpowiedniego przygotowania;
- nierealistyczne oceny;
- rezygnacja z wyznaczania terminów ukończenia zadań;
- pragnienie, by zawsze być dostępnym dla innych;
- brak umiejętności koncentracji;
- akceptowanie różnego rodzaju przerw;
- niesłuchanie innych;
- rezygnacja z robienia notatek;
- intensywne kontakty towarzyskie;
- brak odpoczynku;
- poleganie na systemie działania, który znajduje się w naszej
głowie.
Nie jest łatwo sobie uświadomić tego typu przeszkody w efektywnym
wykorzystaniu czasu. Są one także trudniejsze do wyeliminowania niż zewnętrzni złodzieje
czasu
9
. Każdy z nas ma swoje pomysły i sposoby na unikanie znanych sobie pułapek
czasowych. Aby możliwe było skuteczne przeciwdziałanie im musimy je przede wszystkim
nazwać i określić.
Każdy z nas ma optymalny czas, w którym najlepiej mu się pracuje, w którym jest najbardziej
pomysłowy i twórczy. Dobrze jest ten właśnie moment dnia uczynić kluczowym dla swoich
9
Prentice S., Zapanować nad czasem. Jak efektywnie pracować aby mieć czas na wszystko., Grupa Wydawnicza
Helion S.A., Onepress. pl
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
najważniejszych działań, decyzji czy koncepcji. Wyznaczając go należy wziąć pod uwagę
czynniki takie, jak osobisty rytm pracy, tryb pracy w firmie( o ile pracuje się), częstotliwość
występowania przerw i kryzysów, swoją zdolność koncentracji i odporność na stres oraz, co
oczywiste, czekające nas obowiązki. Należy, w tym optymalnym dla siebie czasie, ograniczyć
wt do minimum (na ile to możliwe) kontakt z ludźmi i rzeczami, które mogą przeszkadzać w
realizacji zamierzonych działań. Warto postarać się również stworzyć, realną do realizacji,
listę spraw priorytetowych. Najlepsza technika ustalania priorytetów to przeznaczenie kilku
minut na spokojne przemyślenie sytuacji i przygotowanie odpowiedniego planu. Dobrze
pamiętać przy tym, że niewielu ludzi potrafi zajmować się w tym samym czasie wieloma
rzeczami jednocześnie i w dodatku robić to dobrze. Czas nie musi być przeciwnikiem jeśli
potrafimy dobrze z niego korzystać.
Załącznik nr 3 „Zaplanuj swoje zadania”
Zaplanuj swoje zadania
Zapisz zadania, które zaplanowałaś/łeś wykonać w nadchodzącym tygodniu.
1.
....................................................................................................
2.
....................................................................................................
3.
....................................................................................................
4.
....................................................................................................
5.
....................................................................................................
6.
....................................................................................................
7.
...................................................................................................
8.
....................................................................................................
9.
....................................................................................................
Uporządkuj je według następującej hierarchii:
-
Ważne i pilne (W/P)
-
Ważne, mniej pilne (W/MP)
-
Pilne, mniej ważne (P/MW)
-
Nieważne (Kosz
)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zadanie (wpisz numer)
Zadania ważne i pilne (W/P)
Zadanie ważne, mniej pilne (W/MP)
Pilne, mniej ważne (P/MW)
Nieważne (Kosz)
8. Źródła i literatura:
Covey S., 7 nawyków skutecznego działania, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2000
Forsyth P.., Efektywne zarządzanie czasem, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2004
Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Droga do sukcesu, Warszawa 2004Golińska L.,
Tajemnica silnej woli czyli o tym jak zacząć i dojść do celu, Instytut Psychologii Zdrowia i
Trzeźwości, Warszawa 1996
Prentice S., Zapanować nad czasem. Jak efektywnie pracować aby mieć czas na wszystko.,
Grupa Wydawnicza Helion S.A., Onepress pl, 2000
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Planowanie działań dotyczących własnego życia – zarówno osobistego jak i zawodowego –
jest procesem złożonym, kilkuetapowym. Wymaga wyznaczenia
kierunku działania , czyli określenia celów, następnie szczegółowego zaplanowania sposobu
realizacji przyjętych celów, wreszcie podjęcia właściwego działania, które doprowadzi do
oczekiwanego finału.
Wg Słownika języka polskiego cel jest tym ,”do czego się dąży, co się chce osiągnąć ;
punkt, miejsce, do którego się zmierza”. Wyznaczenie celów porządkuje funkcjonowanie
człowieka w szerokim tego słowa znaczeniu, pobudza do długotrwałych działań, pomaga w
odkrywaniu własnych możliwości. Można powiedzieć, że stawianie celów nadaje sens życiu
i przyszłości.
Cel konkretnego działania można utożsamiać z główną dla tego działania wartością.
Dlatego określenie celu wymaga odpowiedzi na pytanie -„ co jest dla mnie w życiu
najważniejsze?
Prawidłowo określony cel charakteryzuje się następującymi cechami :
osobisty – powinien mieć wysoką wartość dla osoby, która go realizuje, być jej
autentycznym, wewnętrznym pragnieniem ;
pozytywny – powinien określać stan pożądany zamiast wskazywać, czego chce się
uniknąć;
konkretny – powinien być powiązany z konkretnymi działaniami dla jego
osiągnięcia;
osiągalny - powinien być osiągalny przy wykorzystaniu możliwych dostępnych
zasobów;
realistyczny- dający szansę na osiągnięcie sukcesu, związany z adekwatną
samooceną, o odpowiednim stopniu trudności;
mierzalny – cel i korzyści z jego osiągnięcia powinny być możliwe do
zmierzenia;
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
umiejscowiony w czasie- powinien zawierać daty realizacji poszczególnych
etapów.
Psycholodzy zajmujący się problematyką uwarunkowań skutecznego działania zwracają
uwagę na znaczenie marzeń i wyobraźni w efektywnym realizowaniu zamierzeń. Pełnią one
podwójną rolę:
-po pierwsze- pozwalają stwierdzić na ile cel deklarowany jest celem rzeczywiście
pożądanym, chcianym .Jest to szczególnie ważne, ponieważ ludzie często
automatycznie przyjmują cele innych osób ze swojego otoczenia, bez refleksji
czy dla nich samych okażą się równie dobre;
-po drugie - wyobrażeniowe poczucie celu i siebie w chwili osiągnięcia celu, pozwala lepiej
poczuć swoje CHCĘ wobec tego celu i zwiększa energię do realizacji .
Wyobraźnia i marzenia są siła napędową ludzkich celów!
Określenie celów podstawowych jest początkiem planowania.. W dalszej kolejności należy
odpowiedzieć na pytanie: W jaki sposób osiągnąć pożądany cel? Konieczne staje się teraz
wyznaczenie celów pośrednich, składających się na etapy celu zasadniczego oraz rozeznanie
w środkach, jakie pomogą w realizacji zamierzeń.
Plan realizacji celu powinien spełniać następujące warunki:
powinien być realistyczny, tj. granicach aktualnych możliwości danej osoby w
danej sytuacji;
powinien zawierać dokładne określenie działań na jeden dzień (lub tydzień) tak,
by można było dokładnie sprawdzić ,czy cel na ten dzień został osiągnięty. Dzięki
temu można odczuwać satysfakcję i radość na każdym poszczególnym etapie
nawet bardzo długiej drogi do celu;
powinien uwzględniać czas i sposób realizacji kolejnego etapu.
Kolejnym krokiem realizowania ustalonych celów jest podjęcie właściwego działania, które
wymaga:
-energii –jej źródłem jest pragnienie osiągnięcia celu;
-wiary –przekonania ,że cel uda się osiągnąć;
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
-cierpliwości – by być aktywnym przez cały czas potrzebny do osiągnięcia celu.
Jak realizować plan – wskazówki Clode Bernarda:
ustalić wyraźny i ściśle określony cel działania (wg podanych wcześniej kryteriów).
Jeśli celów jest więcej, trzeba je podporządkować najważniejszemu i realizować
kolejno .
zrobić szczegółowy i dokładny przegląd wszystkich warunków i środków, przy
pomocy których można osiągnąć cel;
ułożyć dokładny plan działań zmierzających do celu, przy zastosowaniu najbardziej
odpowiednich środków, w najlepszych warunkach („ Mierz siły na zamiary”);
skrupulatnie, dokładnie i terminowo zrealizować plan;
skontrolować osiągnięte wyniki porównując je z zamierzonym celem, wyciągnąć
wnioski z poszczególnych etapów i robionych poprawek, ocenić warunki i środki
wykorzystywane przy realizacji planu
( Źródło: na podstawie: Paszkowska-Rogacz, 2002; Golińska, 2001., Metodologia tworzenia
IPD,2004.)