Gazeta Podatkowa nr 44 • 31.05.2007 r.

www.gazetapodatkowa.pl

10

Rachunkowość dla każdego

Porady eksperta

Zasady tworzenia i funkcjonowania spółki komandytowej regulują przepisy prawa han-

dlowego, tj. art. 102-124 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych

(Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).

Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa

pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden

wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej

jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona (art. 102 K.s.h.).

Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru sądowego (art. 109 § 1 K.s.h.).

Umowa spółki powinna być sporządzona obowiązkowo w formie aktu notarialnego.

Z definicji spółki komandytowej wynika, że w spółce występują dwa rodzaje wspólni-

ków:

- komplementariusz – reprezentuje spółkę i odpowiada za zobowiązania spółki całym

swoim majątkiem,

- komandytariusz – może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik i odpowiada

za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandyto-

wej.

Wspólnikami spółki komandytowej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby praw-

ne (np. spółka z o.o., spółka akcyjna). W przypadku jednak gdy komplementariuszem jest

spółka z o.o. lub spółka akcyjna, zaś komandytariuszem jest wspólnik tej spółki, wkładem

komandytariusza nie mogą stanowić jego udziały w tej spółce z o.o. lub akcje tej spółki

akcyjnej (art. 107 § 3 K.s.h.).

Jeżeli wkładem komandytariusza do spółki jest w całości lub w części świadczenie

niepieniężne, umowa spółki określa przedmiot tego świadczenia (aport), jego wartość, jak

Usuwanie skutków huraganu

Spółka poniosła koszty związane z usuwaniem skutków huraganu, w tym

z naprawą dachu magazynu materiałów produkcyjnych. Magazyn był ubez-

pieczony, w związku z czym spółka otrzymała odszkodowanie od firmy ubez-

pieczeniowej. Jak w księgach rachunkowych ująć powyższe zdarzenie?

Szkody powstałe na skutek takich zdarzeń jak np. pożar, powódź, grad, huragan,

tąpnięcia, osunięcia się ziemi, sztorm lub inne katastrofy spowodowane czynnikami

naturalnymi zaliczane są do zdarzeń nadzwyczajnych.

Wydatki, poniesione na likwidację skutków powstałych w wyniku zdarzeń nadzwy-

czajnych, spółka powinna zaliczyć w ciężar konta 77-1 „Straty nadzwyczajne”.

Spółka, jak wynika z pytania, ubezpieczyła magazyn od skutków zdarzeń losowych.

Otrzymane od firmy ubezpieczeniowej – w związku z powstałą szkodą – odszkodowa-

nie spółki powinna zaliczyć do zysków nadzwyczajnych i ująć na koncie 77-0 „Zyski

nadzwyczajne”.

Ewidencję rozliczenia szkody z firmą ubezpieczeniową spółka może prowadzić za po-

średnictwem konta 24 „Pozostałe rozrachunki”. W ewidencji analitycznej prowadzo-

nej do tego konta jednostka może ujmować rozrachunki dotyczące powstałych szkód

na kontach: „Rozliczenie szkód”, „Rozliczenie niedoborów i szkód” lub „Rozrachunki

z ubezpieczycielem”. O sposobie ewidencji powstałych szkód i stosowaniu ewidencji

analitycznej do konta 24 decyduje kierownik jednostki, określając przyjęte rozwiązania

w zakładowym planie kont.

Spółka rozliczając powstałą w wyniku huraganu szkodę powinna również pamiętać

o art. 7 ust. 3 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym wartość poszczególnych skład-

ników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków

i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości

różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów oraz kosztów związanych z nimi

oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

Ewidencję poszczególnych operacji związanych z powstałą szkodą oraz otrzymanym

od firmy ubezpieczeniowej odszkodowaniem przedstawia poniższy przykład.

Przykład

Założenia

1. Naskutekhuraganuwuległzniszczeniudachmagazynu.

2. Spółkaponiosłakosztyusuwaniaskutkówhuraganuinaprawytegomagazynu.

OtrzymanaodwykonawcyusługifakturaVATopiewałanakwotę:

- wartośćnetto

10.000zł,

- podatekVAT(22%)

2.200zł,

- łącznakwotazobowiązania

12.200zł.

3. Firmaubezpieczeniowawypłaciłaspółceodszkodowaniewwysokości 25.000zł.

4. DorozliczeniaszkódzgodniezZPKspółkastosujekontoanalitycznedokonta24

„Pozostałerozrachunki”(„Rozrachunkizubezpieczycielem”).

Dekretacja

1. Faktura VAT za naprawę magazynu:

a) wartość netto

10.000 zł

- Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”,

b) VAT naliczony podlegający rozliczeniu z urzędem skarbowym

2.200 zł

- Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”

(w analityce: VAT naliczony i jego rozliczenie),

c) wartość brutto

12.200 zł

- Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami”

(w analityce: Konto wykonawcy usługi).

2. PK – rozliczenie kosztów:

10.000 zł

- Wn konto 77-1 „Straty nadzwyczajne”,

- Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu”.

3. PK – zarachowanie przyznanego odszkodowania:

25.000 zł

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem),

- Ma konto 77-0 „Zyski nadzwyczajne”.

4. WB – wpływ odszkodowania na rachunek spółki:

25.000 zł

- Wn konto 13 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”

(w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem).

A.B.

Kara umowna za niewywiązanie się z umowy

Nasza spółka zawarła z kontrahentem umowę o dostawę towaru, w której za-

warto zapis dotyczący kar za nieprzestrzeganie warunków umowy. Kontrahent

nie wywiązał się z warunków umowy i dlatego też obciążyliśmy go karą wysta-

wiając notę obciążeniową. Jak to zdarzenie ująć w księgach rachunkowych?

Strony mogą zastrzec w zawartej umowie cywilnoprawnej, że naprawienie szkody wy-

nikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nastąpi przez zapłatę

określonej sumy (kary umownej). Stanowi o tym art. 483 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia

1964 r. Kodeksu cywilnego – Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.).

Kara umowna, która ma na celu zabezpieczenie wykonania zobowiązania w terminie

i w sposób należyty pod względem jakości, należy się wierzycielowi w zastrzeżonej

na ten wypadek wysokości, bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1

ww. ustawy).

W księgach rachunkowych otrzymane kary zaliczane są do pozostałych przychodów

i kosztów operacyjnych (art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. f) ustawy z dnia 29 września 1994 r.

o rachunkowości – Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Jak wynika z pytania, kontrahent spółki nie wywiązał się z umowy. W takim przypad-

ku spółka będąca wierzycielem, może domagać się od kontrahenta zapłacenia tej kary

wystawiając notę obciążeniową w dwóch egzemplarzach. Oryginał noty obciążeniowej

spółka powinna przekazać dłużnikowi, zaś kopię pozostawić w firmie i na jej podstawie

dokonać właściwego ujęcia kary w księgach rachunkowych.

Spółka przed rozpoczęciem księgowania operacji związanych z tym zdarzeniem, powinna

zwrócić uwagę na moment ujęcia tych kar w księgach rachunkowych. W momencie naliczenia

kary i wystawienia noty obciążeniowej jej wartość spółka powinna ująć jako rozliczenie

międzyokresowe przychodów, bowiem może zdarzyć się sytuacja, że dłużnik odmówi jej

zapłaty. Z chwilą wyegzekwowania kary czyli w momencie rzeczywistego otrzymania

zapłaty kary, wartość tej kary należy zaliczyć do pozostałych przychodów operacyjnych.

W księgach rachunkowych spółki operacje związane z tym zdarzeniem mogą prze-

biegać zapisami:

1. Nota obciążeniowa – zarachowanie kary z tytułu nieprzestrzegania warunków

zawartej umowy:

- Wn konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” (w analityce: Imienne konto kontra-

henta),

- Ma konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”.

2. WB – zapłata należnej kary przez kontrahenta na rachunek bankowy:

- Wn konto 13 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 21 „Rozrachunki z dostawcami” (w analityce: Imienne konto kontra-

henta).

3. PK – Rozliczenie międzyokresowe przychodów z tytułu otrzymania kary:

- Wn konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”,

- Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”.

A.B.

również osobę wspólnika wnoszącego takie świadczenie niepieniężne. Jeżeli umowa nie

stanowi inaczej, wkład komandytariusza może być wniesiony w wartości niższej niż suma

komandytowa (art. 108 § 1 K.s.h.).

Spółka komandytowa zobowiązana jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych z chwilą

powstania – na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunko-

wości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Wkłady wniesione przez wspólników (komplementariuszy i komandytariuszy), zgodnie

z umową spółki, ujmuje się w księgach rachunkowych, zapisem:

1. KP lub WB – wniesienie wkładów pieniężnych:

- Wn konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikami

z tytułu wkładów),

2. PK – wniesienie wkładów niepieniężnych (aport):

- Wn konto 01 „Środki trwałe”, konto 02 „Wartości niematerialne i prawne”, konto 31

„Materiały”, konto 33 „Towary”, konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikami

z tytułu wkładów).

3. PK – należne wkłady zadeklarowane w umowie spółki (pod datą wpisu do rejestru

sądowego):

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki ze wspólnikami

z tytułu wkładów),

- Ma konto 80 „Kapitał zakładowy” (w przypadku spółek w analityce odrębne konta

wspólników).

Należy zaznaczyć, że nie ujmuje się w księgach rachunkowych sumy komandytowej,

gdyż jak zaznaczono wcześniej suma komandytowa określa granicę odpowiedzialności

komandytariusza za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli.

Dochód z tytułu udziału w zysku w spółce komandytowej

Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście

wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 123 K.s.h.).

Jeżeli spółka komandytowa osiąga zysk, to komandytariuszowi, tak jak innym wspólni-

kom, przysługuje udział w zysku proporcjonalnie do posiadanego wkładu.

W odróżnieniu od dochodu z tytułu udziału w zysku osoby prawnej, który jest opodat-

kowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym, dochody osiągane z tytułu udziału

w zysku w osobowej spółce są opodatkowane na ogólnych zasadach. Spółka komandytowa

jako spółka osobowa nie jest więc podatnikiem podatku dochodowego – w swoim rocznym

sprawozdaniu finansowym spółka komandytowa wykazuje zysk (stratę) brutto. Natomiast

podatnikami podatku dochodowego są poszczególni wspólnicy. Kwestię opodatkowania

dochodów uzyskanych w osobowej spółce regulują następujące przepisy:

- w stosunku do wspólników tej spółki będących osobami prawnymi – art. 5 ustawy

z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r.

nr 54, poz. 654 ze zm.),

- w stosunku do wspólników tej spółki będących osobami fizycznymi – art. 8 ustawy

z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r.

nr 14, poz. 176 ze zm.).

Zgodnie ze wskazanymi przepisami przychody z udziału w spółce niebędącej osobą

prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub

Spółka komandytowa – rozrachunki z tytułu wkładów i udziału w zysku

ciąg dalszy na str. 11