Technik_farmaceutyczny_322[10]_Z1_03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe zasady technologii chemicznej

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Przepływ płynów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rozdzielanie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Rozdrabnianie i mieszanie

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Procesy przenoszenia ciepła

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Destylacja, absorpcja, ekstrakcja, krystalizacja

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Bilanse i wskaźniki produkcji

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Gospodarka wodna i ochrona powietrza

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Wytwarzanie wybranych środków leczniczych

5.9.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik farmaceutyczny.

Poradnik dla nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy nauczycielowi jako organizatorowi

procesu uczenia się.

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, które uczeń powinien mieć opanowane przystępując do realizacji
jednostki modułowej,

−

wykaz umiejętności, które uczeń ukształtuje realizując program jednostki modułowej,

−

propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności analizowania procesów technologicznych
produkcji leków,

−

wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia.
Poradnik zawiera również przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny

być prowadzone różnymi metodami aktywizującymi ucznia:

−

wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,

−

samokształcenia kierowanego,

−

wykładu informacyjnego,

−

dyskusji dydaktycznej.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od

indywidualnej działalności ucznia, do pracy zespołowej.

W poradniku dla nauczyciela zawarte są również zestawy zadań testowych w celu

sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, przykładowa karta odpowiedzi, instrukcja dla
ucznia i nauczyciela oraz klucz odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu
pracowni,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z Farmakopei Polskiej,

−

poszukiwać informacji z różnych źródeł,

−

posługiwać się terminologią chemiczną,

−

interpretować podstawowe pojęcia fizyczne i chemiczne,

−

opisywać podstawowe reakcje chemiczne,

−

dokumentować obserwacje i podejmowane działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić podstawowe zasady prowadzenia procesów technologicznych,

−

scharakteryzować procesy technologiczne wybranych postaci leków,

−

wykonać podstawowe obliczenia wydajności procesów technologicznych,

−

wykonać podstawowe obliczenia ilości substratów potrzebnych do produkcji leków,

−

określić rolę substancji pomocniczych w procesie technologicznym,

−

zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych otrzymywania wybranych substancji
leczniczych,

−

wykonać bilans materiałowy i energetyczny wybranych procesów technologicznych,

−

posłużyć się instrukcjami i normami stosowanymi w przemyśle farmaceutycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Podstawy

analizy

wytwarzania

środków

leczniczych 322 [10].Z1

Jednostka modułowa:

Analizowanie

procesów

technologicznych

produkcji leków 322[10].Z1.03

Temat:

Klasyfikowanie pomp stosowanych w procesach technologicznych.

Cel ogólny:

Kształtowanie umiejętności różnicowania pomp na podstawie budowy
i działania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zaplanować tok pracy przy określaniu budowy i działania pomp,

−

analizować schematy rysunkowe pomp,

−

określić różnice w budowie i działaniu pomp,

−

porównać różne rodzaje pomp,

−

znać zasady wyboru pomp,

−

zinterpretować wyniki,

−

zapisać cały tok rozumowania i podać klasyfikację pomp.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

wykład informacyjny.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

podczas wykładu informacyjnego i dyskusji praca zespołowa,

−

podczas realizacji ćwiczeń przedmiotowych praca indywidualna.

Czas:

6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura fachowa,

−

schematy pomp,

−

zeszyt, przybory do pisania.

Przebieg zajęć:
1. Czynności wstępne, przywitanie grupy, sprawdzenie obecności, sprawdzenie gotowości

do pracy (odzież ochronna, zeszyty ćwiczeń).

2.  Zadanie uczniom pytań sprawdzających znajomość regulaminu pracowni.
3.  Podanie tematu i celu zajęć.
4.  Wprowadzenie  do  wykładu  (zorientowanie  uczniów  w  przedmiocie  wykładu,

przypomnienie znanych treści mających powiązanie z tematem zajęć, skoncentrowanie ich
uwagi).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Omówienie zawartej w temacie problematyki.
6. Podsumowanie materiału z jednoczesnym podkreśleniem praktycznych możliwości

wykorzystania przedstawianych treści.

7. Postawienie pytań problemowych przez nauczyciela.
8. Postawienie pytań uzupełniających przez uczniów i udzielenie na nie odpowiedzi przez

nauczyciela.

9. Uzyskanie informacji zwrotnej od uczniów dotyczącej zrozumienia zrealizowanych treści

(w formie dyskusji dydaktycznej).

10. Ustalenie odpowiedzi na postawione przez nauczyciela pytania problemowe.
11. Ocenienie wartości dydaktycznej dyskusji, osób biorących w niej udział i posumowanie

dyskusji.

12.  Opisanie czynności składających się na całość ćwiczenia.
13.  Przydzielenie zadań do indywidualnego wykonania.
14.  Wykonywanie przez uczniów poszczególnych czynności.
15.  Monitorowanie przebiegu samodzielnie wykonywanych czynności.
16.  Prezentacja wykonanych zadań (nauczyciel komentuje efekty pracy).
17.  Sprawdzenie  stopnia  przyswojenia  przez  uczniów  wiedzy  zdobytej  samodzielnie

(nauczyciel zadaje pytania, na które uczniowie udzielają odpowiedzi).

18. Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają swoje stanowiska pracy, nauczyciel

kontroluje porządek w pracowni).

Zakończenie zajęć:
Uczniowie sygnalizują, które etapy pracy sprawiały najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz
wskazuje jakie ważne umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich w
przyszłości unikać. Nauczyciel zapowiada temat kolejnych zajęć i żegna się z grupą.

Praca domowa
Podaj wady pomp tłokowych i wirowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Anonimowe odpowiedzi na pytania:

Który z etapów ćwiczeń był dla Ciebie najtrudniejszy?

Czy baza lokalowa i sprzętowa była wystarczająca do wykonania ćwiczeń?

Jaką punktację w skali 0-5 (0-najniższa, 5-najwyższa) wystawisz osobie prowadzącej,

biorąc pod uwagę sposób prowadzenia zajęć, wiedzę i zaangażowanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł

Podstawy analizy i wytwarzania środków leczniczych
322 [10].Z1

Jednostka modułowa:

Analizowanie procesów technologicznych produkcji
leków 322[10].Z1.03

Temat:

Opisywanie produkcji kwasu acetylosalicylowego.

Cel ogólny:

Wyrobienie umiejętności opisywania i analizowania produkcji kwasu
acetylosalicylowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zaplanować wszystkie czynności potrzebne do zdobycia pełnej informacji o produkcji
kwasu acetylosalicylowego,

−

wymienić i opisać aparaturę stosowaną w produkcji kwasu acetylosalicylowego,

−

określić etapy produkcji kwasu acetylosalicylowego,

−

napisać reakcje chemiczne acetylowania kwasu salicylowego w roztworze benzenowym,

−

narysować schemat produkcji kwasu acetylosalicylowego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

podczas wykładu praca zespołowa,

−

przy wykonywaniu ćwiczeń przedmiotowych praca indywidualna.

Czas:

6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura fachowa,

−

schematy produkcji i rysunki aparatury,

−

zeszyt, przybory do pisania.

Przebieg zajęć:
1.  Czynności organizacyjno porządkowe (zaznajomienie uczniów z tematem ćwiczeń).
2.  Sprawdzenie znajomości przepisów bhp (poprzez zadawanie pytań wybranej osobie).
3.  Przedstawienie uczniom tematu i celów zajęć.
4.  Zwięzłe przedstawienie treści.
5.  Kontrolowanie sporządzanych przez uczniów notatek.
6.  Sprawdzenie stopnia przyswojenia przekazanych treści.
7.  Określenie celów zadania.
8.  Wskazanie przez nauczyciela, wszystkich czynności przy realizacji zadania.
9.  Wymiana  informacji  na  temat  przyswojonych  treści  (uczniowie  prezentują  swoje

przemyślenia, co pozwoli na usystematyzowanie wiadomości, wyrobi umiejętność
samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz referowania).

10. Rozdanie uczniom zadań do samodzielnego wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Wykonanie ćwiczenia przez wszystkich uczniów.
12. Prezentacja wykonanych zadań (nauczyciel komentuje swoje obserwacje z realizacji

ćwiczeń).

13. Sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej, poprzez

zadawanie pytań przez nauczyciela).

14. Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają, nauczyciel kontroluje porządek

w pracowni).

Zakończenie zajęć
Nauczyciel  analizuje  przebieg  ćwiczeń,  uczniowie  zgłaszają,  które  etapy  pracy  sprawiały
najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje jakie ważne umiejętności były ćwiczone,
jakie  wystąpiły  nieprawidłowości  i  jak  ich  w  przyszłości unikać.  Nauczyciel  zapowiada  temat
kolejnych zajęć i żegna się z grupą.

Praca domowa
Znajdź  informacje  na  temat  węgla  aktywowanego  używanego  w  produkcji  kwasu
acetylosalicylowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
-

rozmowa przeprowadzona na końcu zajęć, na temat stopnia trudności ćwiczenia, sposobu

jego przeprowadzenia, czasochłonności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe zasady technologii chemicznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W dostępnej literaturze wyszukaj i narysuj w zeszycie 3 dowolne aparaty, w których

prowadzi się reakcje chemiczne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas pracy uczniów należy zwrócić uwagę na ich umiejętność
korzystania z literatury. Proponuje się, pracę grupową w czasie przeprowadzania pogadanki
oraz pracę indywidualną podczas korzystania z literatury. Efektem pracy uczniów powinno być
zdobycie umiejętności wyszukiwania i analizowania budowy wybranych aparatów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

3) wybrać i przerysować na podstawie dostępnej literatury i schematów do zeszytu 3

dowolnie wybrane aparaty, w których prowadzi się reakcje chemiczne,

4)  scharakteryzować wybrane aparaty,
5)  zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

rysunki i schematy wybranych aparatów.

Ćwiczenie 2

W dostępnej literaturze wyszukaj informacje dotyczące najlepszego wykorzystania

surowców i energii w procesach technologicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób  wykonania.  Podczas  pracy  uczniów  należy  zwrócić  uwagę  na  ich  umiejętność
korzystania  z  literatury.  Proponuje  się,  pracę  grupową  w  czasie  przeprowadzania  pogadanki
oraz  pracę  indywidualną  podczas  korzystania  z  literatury.    Efektem  pracy  uczniów  powinno
być zdobycie umiejętności wyszukiwania i analizowania budowy wybranych aparatów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

3) określić na podstawie dostępnej literatury od czego zależy najlepsze wykorzystanie

surowców i energii w procesach technologicznych,

4) zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
5) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Przepływ płynów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj instrukcję obsługi pompy tłokowej, scharakteryzuj niebezpieczeństwa

wynikające z nie stosowania się do instrukcji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób  wykonania.  Podczas  pracy  uczniów  należy  zwrócić  uwagę  na  ich  umiejętność
korzystania  z  literatury  instrukcji.  Proponuje  się,  pracę  grupową  w  czasie  przeprowadzania
pogadanki  oraz  pracę  indywidualną  podczas  korzystania  z  literatury.  Efektem  pracy  uczniów
powinno  być  zdobycie  umiejętności  analizowania  i  stosowania  się  do  wskazań  zawartych
w instrukcji obsługi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

3)  przeczytać instrukcję obsługi pompy tłokowej,
4)  scharakteryzować niebezpieczeństwa wynikające z nie stosowania się do instrukcji,
5)  zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

praca zespołowa,

−

praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

instrukcje obsługi pomp tłokowych.

Ćwiczenie 2

Sklasyfikuj pompy stosowane w procesach technologicznych, scharakteryzuj wybrane

pompy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas pracy uczniów należy zwrócić uwagę na ich umiejętność
korzystania z literatury. Proponuje się, pracę grupową w czasie przeprowadzania pogadanki
oraz pracę indywidualną podczas korzystania z literatury. Efektem pracy uczniów powinno być
zdobycie umiejętności klasyfikowania pomp według budowy i działania oraz wykorzystywania
do tego celu literatury fachowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do klasyfikowania pomp,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

3) dokonać na podstawie dostępnej literatury i schematów budowy pomp klasyfikacji pomp

według działania,

4)  scharakteryzować wybrane pompy,
5)  zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

literatura fachowa,

−

schematy pomp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rozdzielanie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj instrukcję obsługi wirówki, scharakteryzuj niebezpieczeństwa wynikające

z nie stosowania się do instrukcji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

3)  przeczytać instrukcję obsługi wirówki,
4)  scharakteryzować niebezpieczeństwa wynikające z nie stosowania się do instrukcji,
5)  zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

instrukcje obsługi wybranych wirówek.

Ćwiczenie 2

Określ budowę filtrów stosowanych w procesach technologicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Podczas pracy uczniów należy zwrócić uwagę na ich umiejętność
korzystania z literatury. Proponuje się, pracę grupową w czasie przeprowadzania pogadanki
oraz pracę indywidualną podczas korzystania z literatury. Efektem pracy uczniów powinno być
zdobycie umiejętności różnicowania filtrów pod względem budowy i zastosowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

2) odszukać w dostępnej literaturze schematy filtrów (ramowa prasa filtracyjna, obrotowy

filtr próżniowy),

3)  przerysować schematy do zeszytu ćwiczeń,
4)  odszukać różnice w budowie filtrów,
5)  zapisać wszystkie informacje w zeszycie,
6)  określić,  w  jaki  sposób  budowa  filtrów  wpływa  na  ich  przydatność  do  oczyszczania

produktów otrzymywanych w procesach technologicznych,

7) przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

schematy filtrów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Rozdrabnianie i mieszanie

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj urządzenia do rozdrabniania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną
do pracy. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności określania budowy
urządzeń do rozdrabniania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania urządzeń do

rozdrabniania,

2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  uważnie przeczytać treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie literatury właściwości urządzeń służących do rozdrabniania,
5)  określić twardość i kształt materiałów poddawanych rozdrabnianiu,
6)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
7)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura fachowa,

−

schematy urządzeń do rozdrabniania,

−

próbki materiałów do rozdrabniania,

−

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj urządzenia do mieszania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania urządzeń do

mieszania,

2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie literatury właściwości urządzeń służących do mieszania,
5)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
6)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura fachowa,

−

schematy urządzeń do mieszania,

−

próbki materiałów do mieszania,

−

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Procesy przenoszenia ciepła

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj budowę wężownicy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania wężownic,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie literatury budowę wybranej wężownicy,
5)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
6)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

schemat wężownicy.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj budowę wyparki Roberta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania urządzeń do

ogrzewania i schładzania,

2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie literatury budowę wyparki Roberta,
5)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
6)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

schematy budowy wyparki Roberta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Destylacja, absorpcja, ekstrakcja, krystalizacja

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj budowę aparatu do destylacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania urządzeń do

destylacji,

2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie literatury budowę wybranego urządzenia do destylacji,
5)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
6)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa

−

schematy aparatów do destylacji.

Ćwiczenie 2

Przeanalizuj instrukcję obsługi urządzenia do destylacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną
do pracy. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności korzystania z instrukcji
obsługi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej na dany temat,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  przeczytać instrukcję obsługi urządzenia do destylacji,
4)  scharakteryzować niebezpieczeństwa wynikające z nie stosowania się do instrukcji,
5)  zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

instrukcja obsługi aparatu do destylacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Bilanse i wskaźniki produkcji

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj schemat bilansu materiałowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną
do pracy. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności analizowania bilansu
materiałowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania bilansu

materiałowego,

2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić elementy uwzględniane w bilansie materiałowym,
5)  wypisać jednostki w jakich został sporządzony bilans materiałowy,
6)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
7)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

przykładowe opracowania bilansów materiałowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Gospodarka wodna i ochrona powietrza

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj normy jakie powinna spełniać woda w zależności od zastosowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą i akty
prawne potrzebne do pracy. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności
analizowania norm jakie powinna spełniać woda stosowana w procesach technologicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia
2) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

3)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
4)  określić na podstawie wybranych aktów prawnych normy jakie powinna spełniać woda,
5)  zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,
6)  przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

wybrane akty prawne zawierające normy dotyczące wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Wytwarzanie wybranych środków leczniczych

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz produkcję kwasu acetylosalicylowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób  wykonania.  Wskazana  jest  indywidualna  oraz  zespołowa  praca  ucznia  na  podstawie
literatury  i innych środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Efektem pracy
uczniów  powinno  być  zdobycie  umiejętności  analizowania  procesu  produkcyjnego  kwasu
acetylosalicylowego.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

2)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
3)  podać w zeszycie wzór strukturalny kwasu acetylosalicylowego,
4)  określić etapy produkcji kwasu acetylosalicylowego,
5)  narysować w zeszycie schemat produkcji kwasu acetylosalicylowego,
6)  wymienić i opisać aparaturę stosowaną przy produkcji kwasu acetylosalicylowego,
7)  przedstawić  opisany  proces  otrzymywania  kwasu  acetylosalicylowego  za  pomocą  reakcji

chemicznych,

8) przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

literatura fachowa,

−

schematy produkcji kwasu acetylosalicylowego.

Ćwiczenie 2

Opisz produkcję sulfonamidów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Wskazana jest indywidualna oraz zespołowa praca ucznia na podstawie
literatury i innych środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Efektem pracy
uczniów powinno być zdobycie umiejętności analizowania procesu produkcyjnego
sulfonamidów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

2)  określić etapy produkcji sulfonamidów,
3)  napisać w zeszycie reakcje chemiczne,
4)  narysować w zeszycie schemat produkcji sulfonamidów,
5)  wymienić i opisać aparaturę stosowaną przy produkcji,
6)  przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

literatura fachowa,

–

schemat produkcji sulfonamidów.

Ćwiczenie 3

Opisz produkcję penicyliny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób  wykonania.  Zaleca  się,  aby  temat  produkcji  penicyliny  i  innych  antybiotyków
nauczyciel  przedstawił  za  pomocą  filmu  dydaktycznego,  a  następnie  przeprowadził  dyskusję
dydaktyczną,  w  czasie  której  uczniowie  mogliby  przedstawić  swoje  wnioski  i  wymienić  się
spostrzeżeniami.  Efektem  pracy  uczniów  powinna  być  umiejętność  analizowania  produkcji
penicyliny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury

uzupełniającej,

2)  przeczytać uważnie treść ćwiczenia,
3)  określić etapy produkcji penicyliny,
4)  określić rodzaj drobnoustrojów stosowanych w produkcji penicyliny,
5)  narysować w zeszycie schemat produkcji penicyliny,
6)  wymienić i opisać aparaturę stosowaną przy produkcji,
7)  przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

dyskusja dydaktyczna,

–

pokaz filmu dydaktycznego.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

film dydaktyczny,

–

literatura fachowa,

–

schemat produkcji penicyliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Analizowanie procesów

technologicznych produkcji leków”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 2, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. a, 2. b, 3. c, 4. a, 5. c, 6. c, 7. c, 8. c, 9. a, 10. d, 11. d,

12. a, 13. d, 14. c, 15. b, 16. c, 17. d, 18. b, 19. a, 20. b

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wykonać

podstawowe

obliczenia

wydajności

procesów technologicznych

Wykonać

podstawowe

obliczenia

wydajności

procesów technologicznych

Posłużyć się instrukcjami i normami stosowanymi
w przemyśle

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
otrzymywania wybranych substancji leczniczych

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonać bilans materiałowy wybranych procesów
technologicznych

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Scharakteryzować procesy technologiczne wybranych
substancji leczniczych

Zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
otrzymywania wybranych substancji leczniczych

Scharakteryzować procesy technologiczne wybranych
substancji leczniczych

Zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
otrzymywania wybranych substancji leczniczych

Scharakteryzować procesy technologiczne wybranych
substancji leczniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
4.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi
5.  Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.
7.  Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8.  Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia

i zakończenia rozwiązywania testu.

9. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
10. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.  Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.
12.  Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.
13.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie

niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test

zawiera

zadań

dotyczących

jednostki

„Analizowanie

procesorów

technologicznych produkcji leków”.

5.  Zadania są  zamknięte wielokrotnego wyboru.
6.  Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
7.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
8.  Prawidłowe odpowiedzi zaznacz w odpowiedniej rubryce znakiem X.
9.  Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10.  Kolejność rozwiązania jest dowolna.
11.  W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zakreśl kółkiem, a następnie prawidłową zaznacz X.
12.  Uważnie przeczytaj zestaw zadań testowych.
13.  Jeżeli  będziesz  miał  problem  z  udzieleniem  odpowiedzi  na  jakieś  pytanie,  zostaw  je,

przejdź do następnych a do niego wrócisz na końcu.

14. Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w karcie odpowiedzi, czy dla wszystkich

zadań zaznaczyłeś odpowiedź.

15. Rozwiązuj zadania samodzielnie.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jednostką masowego natężenia jest

a)  kg/s.
b)  kg/min.
c)  m/s.
d)  m/min.

2. Jednostką objętościowego natężenia przepływu jest

a) m²/s.
b) m³/s.
c) kg/s.
d) m/s².

3. Do metod rozdzielania nie należy

a)  flotacja.
b)  sedymentacja.
c)  fluidyzacja.
d)  filtracja.

4. Wielkością charakteryzującą proces fluidyzacji jest

a)  prędkość krytyczna.
b)  transport pneumatyczny.
c)  wywiewanie.
d)  powinowactwo.

5. Odstojnik to urządzenie stosowane w procesach

a)  kumulacji leku.
b)  filtracji.
c)  sedymentacji.
d)  flotacji.

6. Wszystkie czynne sulfonamidy mają

a)  różny szkielet cząsteczki i różny rodnik R.
b)  taki sam rodnik R i różny szkielet cząsteczki.
c)  taki sam podstawowy szkielet cząsteczki i różny rodnik R.
d)  taki sam podstawowy szkielet cząsteczki i taki sam rodnik R.

7. Wyparka to urządzenie służące do

a)  odparowywania rozpuszczalnika z rozcieńczonych roztworów soli.
b)  odparowywania rozpuszczalnika ze stężonych roztworów soli.
c)  odpowiedzi a i b są poprawne.
d)  skraplania rozpuszczalnika z roztworów soli.

8. Bilans materiałowy składa się z

a)  przychodu.
b)  rozchodu.
c)  przychodu i rozchodu.
d)  surowców i produktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Do odpylania gazów służą urządzenia

a)  cyklon i elektrofiltr.
b)  cyklon i autoklaw.
c)  elektrofiltr i wyparka.
d)  elektrofiltr i autoklaw.

10. Do procesów przenoszenia ciepła zaliczamy

a)  promieniowanie.
b)  przewodzenie i konwekcję ciepła.
c)  promieniowanie i przewodzenie ciepła.
d)  wszystkie odpowiedzi są poprawne.

11. Wymienniki ciepła stosuje się do

a)  ogrzewania i skraplania.
b)  ogrzewania i schładzania.
c)  schładzania i zamrażania.
d)  skraplania i schładzania.

12. Rurociąg przez, który przetłacza się gaz palny ma barwę

a)  żółtą.
b)  zieloną.
c)  niebieską.
d)  czerwoną.

13. Absorpcja to pochłanianie

a)  pary przez ciecz.
b)  cieczy przez ciecz.
c)  cieczy przez gaz.
d)  gazu przez ciecz.

14. Twardość węglanowa wywołana jest obecnością

a)  węglanów wapnia i magnezu.
b)  węglanów sodu i potasu.
c)  wodorowęglanów wapnia i magnezu.
d)  wodorowęglanów sodu i potasu.

15. Podstawowym surowcem do produkcji kwasu acetylosalicylowego jest

a)  bezwodnik octowy.
b)  kwas salicylowy.
c)  fenolan sodu.
d)  kwas acetylowy.

16. W estryfikacji kwasu salicylowego utrzymuje się temperaturę

a)  40ºC.
b)  69ºC.
c)  60ºC.
d)  90ºC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie procesów technologicznych produkcji leków

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test II

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Analizowanie procesów

technologicznych produkcji leków”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 2, 16, 20, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. b, 2. c, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c, 7. b, 8. d, 9. a, 10. b, 11. b,

12. a, 13. a, 14. b, 15. b, 16. c, 17. a, 18. d, 19. b, 20. b

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Posłużyć się instrukcjami i normami stosowanymi
w przemyśle

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Wykonać podstawowe obliczenia wydajności
procesów technologicznych

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Scharakteryzować procesy technologiczne wybranych
substancji leczniczych

Określić podstawowe zasady prowadzenia procesów
technologicznych

Wykonać bilans materiałowy wybranych procesów
technologicznych

Posłużyć się instrukcjami i normami stosowanymi
w przemyśle

Zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
otrzymywania wybranych substancji leczniczych

Scharakteryzować procesy technologiczne wybranych
substancji leczniczych

Zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych
otrzymywania wybranych substancji leczniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

i zakończenia rozwiązywania testu.

9. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
10. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie

niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Wszystkie  zadania  są  wielokrotnego  wyboru.  Tylko  jedna

odpowiedź jest prawdziwa.

5. Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Prawidłową odpowiedź zaznacz w odpowiedniej rubryce znakiem – X. W przypadku

pomyłki błędną odpowiedź zakreśl kółkiem, a następnie prawidłową zaznacz – X.

7. Kiedy będziesz miał problemy z udzieleniem odpowiedzi na jakieś pytanie, zostaw je,

przejdź do następnych a do niego wrócisz na końcu jak zostanie Ci czasu.

8. Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w karcie odpowiedzi, czy dla wszystkich

zadań zaznaczyłeś odpowiedź.

9. Rozwiązuj zadania samodzielnie, pozwoli ci to nie tylko sprawdzić stopień opanowania

wiedzy, ale przyniesie satysfakcję.

10. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:
–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zespół podstawowych aparatów i urządzeń produkcyjnych służących do przeprowadzenia

procesu technologicznego nazywamy
a)  organizacją procesu technologicznego.
b)  układem technologicznym.
c)  instalacja produkcyjną.
d)  zespołem technologicznym.

2. Do procesów podstawowych powtarzających się w wielu produkcjach zaliczamy

a)  procesy wysokotemperaturowe.
b)  procesy wysokociśnieniowe.
c)  nitrowanie, sulfonowanie, fluorowanie.
d)  procesy elektrochemiczne.

3. Jeżeli tory przepływu poszczególnych cząsteczek są prostolinijne to taki przepływ

nazywamy

a)  ruchem uwarstwionym.
b)  ruchem burzliwym.
c)  ruchem prostolinijnym.
d)  ruchem bezwymiarowym.

4. Liczba Reynoldsa podaje zależność liczbową miedzy

a)  prędkością płynu i długością rurociągu.
b)  prędkością płynu, średnicą rurociągu, gęstością płynu, lepkością płynu.
c)  gęstością, lepkością i stężeniem płynu.
d)  prędkością płynu, średnicą i długością rurociągu.

5. Przepływ płynów przez rurociąg ma charakter burzliwy, gdy liczba Reynoldsa wynosi

a)  <2100.
b)  2000-3000.
c)  2000.
d)  >3100.

6. Ssanie i tłoczenie cieczy zachodzi pod działaniem siły odśrodkowej w pompie

a)  tłokowej.
b)  odśrodkowej.
c)  wirowej.
d)  ssącej.

7. Metody stosowane do rozdzielania zawiesin to

a)  sedymentacja, fluidyzacja, wirowanie.
b)  sedymentacja, filtracja, wirowanie.
c)  filtracja, wirowanie, skraplanie.
d)  filtracja, fluidyzacja, wirowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Rozdzielanie materiałów sypkich według rozmiarów (kawałków lub ziaren) nazywamy

a)  filtracją.
b)  flotacją.
c)  sortowaniem.
d)  klasyfikacją.

9. Do rozgniatania materiału bardzo twardego stosujemy

a)  uderzenie i zgniatanie.
b)  ścieranie i rozłupywanie.
c)  rozłupywanie i zgniatanie.
d)  ścieranie i uderzanie.

10. Przenoszenie ciepła przez cząsteczki płynu znajdującego się w ruchu to

a)  przewodzenie ciepła.
b)  konwekcja ciepła.
c)  promieniowanie.
d)  wrzenie.

11. Chłodnice ociekowe służą do

a)  tylko ogrzewania.
b)  ogrzewania i schładzania.
c)  tylko schładzania.
d)  odparowywania.

12. Rozdzielanie mieszanin ciekłych lub wydzielanie składników ciał stałych za pomocą

ciekłego rozpuszczalnika nazywamy

a)  ekstrakcją.
b)  krystalizacją.
c)  destylacją.
d)  rektyfikacją.

13. Bilans uwzględniający skład surowców, wydajność wszystkich reakcji przebiegających

w warunkach prowadzenia procesu oraz straty surowców i produktów to

a)  bilans materiałowy.
b)  bilans ekonomiczny.
c)  bilans cieplny.
d)  techniczny.

14. Wykres strumieniowy (Sankeya) służy do graficznego przedstawienia

a)  procesu technologicznego.
b)  bilansu materiałowego.
c)  gospodarki wodą.
d)  rozchodu i przychodu.

15. Bezwymiarowy współczynnik toksyczności (T) gazu odlotowego wylicza się względem

a)  tlenku siarki.
b)  dwutlenku siarki.
c)  tlenku węgla.
d)  azotu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Z bezwodnego fenolanu sodu i dwutlenku węgla otrzymuje się

a)  kwas acetylowy.
b)  kwas acetylosalicylowy.
c)  kwas salicylowy.
d)  kwas węglowy.

17. Acetylowanie kwasu salicylowego przeprowadza się

a) bezwodnikiem octowym.

b) octanem sodu.

c) benzenem.

d) benzoesanem.

18. W celu oczyszczenia surowy sulfanilamid we wrzącej wodzie poddaje się

a)  estryfikacji.
b)  rektyfikacji.
c)  destylacji.
d)  krystalizacji.

19. Pierwszy etap produkcji penicyliny przebiega w

a)  hali przemysłowej.
b)  laboratorium oddziałowym.
c)  fermentatorze.
d)  filtratorach.

20. Podczas ekstrakcji penicyliny z roztworu wodnego przy niskim pH może nastąpić

a) odparowanie rozpuszczalników.

b) szybki rozkład penicyliny.

c) autoliza grzybni.

d) krystalizacja penicyliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie procesów technologicznych produkcji leków

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Chmiel A., Grudziński S.: Biotechnologia i chemia antybiotyków. PWN, Warszawa 1998
2.  Gayer R., Matysiakowa Z.: Zbiór zadań z technologii chemicznej. WSiP, Warszawa 1988
3.  Jabłońska-Drozdowska  H.,  Krajewska  K.:  Aparaty,  urządzenia  i  procesy  przemysłu

chemicznego. WSiP, 1986

4.  Kayser O., Mueller R.H.: Biotechnologia farmaceutyczna. PZWL, Warszawa 2002
5.  Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna Tom I i II. PWN, Warszawa 2001
6.  Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1993
7.  Mueller  R.H.,  Hildebrant  G.E.:  Technologia  nowoczesnych  postaci  leków.  PZWL,

Warszawa 1997

8. Zejc A., Gorczyca M.: Chemia leków. PZWL, Warszawa 2002

Literatura metodyczna:
1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wyd. ITeE, Radom 2001

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999
3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”,

Warszawa 2003

4. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.

Wyd. ITEE, Radom 1999