1
INSTRUKCJA OBSŁUGI PROGRAMU iGrafx
Process for Six Sigma
Kurs podstawowy
2
Modelowanie i symulacja
Metodologia analizowania procesu z symulacją obejmuje następujące etapy:
1. Identyfikacja celów, zadań oraz zakresu projektu.
2. Zebranie danych z istniejących procesów poprzez wywiady i dokonywanie pomiarów.
3. Budowa modelu bieżącego procesu zbliżonego wydajnością do procesu podczas
symulacji.
4. Przeprowadzenie analizy hipotetycznej symulacji poprzez wprowadzanie zmian do
modelu i przeprowadzania symulacji.
5. Prezentacja wyników i zaleceń dotyczących wprowadzenia ewentualnych zmian w
bieżącym procesie.
W opisanej metodologii, budowa modelu wymaga przeprowadzenia poniższych czynności:
1. Utworzenia diagramu procesu przy użyciu torów, symboli oraz linii łączących.
Szczegóły – Utworzenie diagramu procesu (mapa lub diagram przepływów)
2. Opisania funkcjonowania poszczególnych czynności.
3. Opisanie środowiska symulacji procesu za pomocą scenariusza.
4. Przeprowadzenie symulacji oraz przeanalizowanie wyników w opcji Raport.
Ćwiczenie 1 - Utworzenie diagramu procesu (mapa lub diagram
przepływów)
1. Uruchamianie programu:
Start Programy iGrafx Process 2007 for Six Sigma
Typ diagramu procesu obsługuje wszystkie cechy i funkcje omówione w tej instrukcji. W
menu Plik należy wskazać opcję Nowy i wybrać element Proces.
Dział 1 – Dział – logicznie wyodrębniony obszar
w którym zachodzi proces.
Odpowiednik wydziału produkcyjnego. Wydziały
opisują obszary odpowiedzialności za proces.
Okienko eksploratora
Widok Pasek Eksploratora
Galeria symboli do rysowania
czynności procesu
3
2. Definiowanie wydziałów:
a) Dodawanie wydziałów
Wstaw Dział lub ikona
na skróconym pasku zadań
Nazwa nowego działu - należy wpisać nazwy wydziałów określone w zadaniu,
Należy również określić – orientację działu, orientację tekstu, oraz położenie.
b) Modyfikowanie nazw wydziałów
Aby zmodyfikować nazwę wydziału należy kliknąć nazwę pierwszego wydziału
Dział 1 Kliknięcie powtórne aktywuje kursor w polu wpisywania tekstu, co umożliwi
jego zmianę.
c) Zmiana kolejności wydziałów
Należy umieścić kursor nad zaznaczonym obszarem (zmieni się w cztero kierunkową
strzałkę), następnie trzymając lewy przycisk myszy przenieść wydział w odpowiednie
miejsce.
3. Budowanie mapy procesu:
Budując mapę procesu opisuje się graficznie proces poprzez stworzenie diagramu
(czasem nazywanego mapą lub wykresem przepływu).
Diagram procesu jest graficzną reprezentacją procesu zawierającego czynności, linie
łączące i działy.
W diagramie procesu czynności:
reprezentują pracę realizowaną w procesie,
są obrazowane jako różne symbole graficzne odwzorowujące w diagramie
specyficzne działania podejmowane w procesie,
Rodzaje czynności występujących najczęściej w mapach procesu:
Czynność „zwykła” występuje najczęściej
Czynność decyzyjna
Czynność startowa – do niej będą dostarczane transakcje. Może mieć
również inny kształt.
w czasie symulacji procesu czynności przetwarzają (obsługują) transakcje i do
tego celu wykorzystują zasoby,
Tak więc w modelowaniu procesu, uzupełnia się diagram procesu przez opisanie jak
każda czynność obsługuje transakcje oraz jakich zasobów wymaga aby transakcję
obsłużyć.
4
W czasie symulacji, każda z czynności zachowuje się zgodnie z przypisanymi jej
właściwościami.
Wyniki symulacji są rejestrowane w raporcie z symulacji pozwalającym na określenie
wpływu każdej czynności na całkowity czas jednostkowy i koszt procesu.
a) rysowanie mapy / schematu procesu:
b) Dodawanie stylu wypełniania dla departamentów i czynności:
Pod prawym przyciskiem myszy opcje „Formatuj” i „Czcionka”.
c) Łączenie czynności na diagramie
d) Tworzenie podprocesu
Aby stworzyć podproces należy dwukrotnie kliknąć na tą operację, w której ma się
on znajdować. Następnie we właściwościach czynności, w karcie Zadanie, w zakładce
Krok dla typu czynności należy wybrać opcję Proces, następnie należy wybrać typ
procesu (Podproces) oraz przypisać mu nazwę.
Z dostępnych symboli zaznaczonych na
rysunku obok należy narysować czynności
procesu produkcyjnego opisanego w zadaniu.
Nazwy czynności wpisujemy dwukrotnie
klikając w środek pola, co powoduje jego
edycję.
Czynność startową można potraktować jako
zlecenie.
Ze skróconego paska zadań dostępnego po
lewej stornie ekranu, należy wybrać rodzaj linii
łączącej.
Łączenie czynności następuje poprzez
przeciągnięcie kursora.
5
Po naciśnięciu przycisku Zastosuj w spisie składników procesu po lewej stronie
ekranu powinien pojawić się tak stworzony podproces. Podproces buduje się
analogicznie do procesu głównego. Aby zbudować czy też zobaczyć dany podproces
należy wcisnąć ikonę Składniki
, zamieszczoną na pasku narzędzi. Wówczas na
ekranie pojawia się interesujący nas podproces.
Ćwiczenie 2
1. Definiowanie harmonogramu pracy:
W programie istnieje wiele predefiniowanych harmonogramów pracy istniejące
harmonogramy. Czasem jednak istnieje potrzeba zdefiniowanego własnego
harmonogramu, przy wykorzystaniu następujących opcji:
Model Harmonogramy lub ikona
znajdująca się na pasku zadań.
Dodawanie nowego harmonogramu
Definiowanie dni jakie będzie obejmował
harmonogram
Definiowanie godzin pracy
Dodawanie
nowego procesu
Nazwa
podprocesu
6
2. Definiowanie zasobów produkcyjnych:
Zasobami w modelu mogą być np. pracownicy, maszyny/urządzenia, materiały,
informacje i inne.
Czynności mogą potrzebować zasobów do przeprowadzenia obsługi transakcji. Gdy
równolegle jest przetwarzanych kilka transakcji konkurują one o dostęp do
ograniczonych zasobów.
Program automatycznie do realizacji czynności w modelu przydziela domyślny zasób o
nazwie Pracownik. Do potrzeb modelu należy zdefiniować własne zasoby, niezbędne do
realizacji poszczególnych czynności.
Model Zasoby lub ikona
znajdująca się na pasku zadań.
Okresy pracy:
początek_pracy – początek_przerwy
początek_przerwy – koniec_przerwy
koniec_przerwy – koniec_pracy
Czas niewykorzystania – przerwa
Odpłatne – przerwa płatna
Miejsce na zdefiniowanie okresów pracy
Dodawanie
nowego zasobu
Nazwa zasobu
Liczba danego zasobu
Harmonogram według
którego będzie pracował
zasób
Koszty zasobów.
Stawka godzinowa –
płacone za godziny pracy,
Wykorzystanie – stawka
akordowa
Typ zasobu
(sprzęt,
pracownik)
7
W modelu występują trzy typy zasobów:
Praca – oznacza człowieka,
Wyposażenie – oznacza urządzenia, maszyny i aparaturę,
Inne – inny zasób potrzebny do wykonania czynności (np. informacja)
Ćwiczenie 3 - Opisywanie funkcjonowania czynności
Większość symboli przedstawia czynności i zawiera informacje o funkcjonowaniu.
Generalnie, podczas symulacji transakcja wprowadza określoną czynność i sprawdza każdą
stronę kategorii Modelowanie w oknie dialogowym Właściwości począwszy od opcji Wejścia
i kontynuując aż do strony Ostatnia symulacja. Najczęściej używane strony kategorii
Modelowanie to: Wejścia, Zasoby, Zadania i Wyjścia.
Aby wyświetlić okno dialogowe Właściwości, należy kliknąć dwukrotnie lewym przyciskiem
myszy symbol lub nacisnąć prawy przycisk myszy i wybrać opcję Właściwości.
1. Strona Wejścia: opisuje sposób gromadzenia transakcji
Typ czasu
Funkcjonowanie
Wsad
Opcję tą stosuje się do łączenia wchodzących transakcji przed podaniem
ich przetworzeniu. Pozwala ona na zachowanie przez wszystkie transakcje
swojej tożsamości. Spakowane transakcje mogą być w dalszej części
procesu rozpakowane i przetwarzane indywidualnie.
8
Złącz
Scalenie transakcji wielokrotnych w transakcję pojedynczą. Część danych
jest scalana, łącznie z atrybutami.
Bramka
Zatrzymanie transakcji przy bramce do czasu spełnienia warunków i
otwarcia bramki logicznej.
Grupuj
Transakcje mogą wprowadzać czynności pojedynczo, ale są one opatrzone
nazwą grupy.
Domyślnie nie istnieje żaden zgromadzony zbiór. W modelowaniu najczęściej używa
się następujących form gromadzenia transakcji:
Opcja Wprowadzenie transakcji – określa punkt procesu, w którym wprowadzana
jest transakcja.
• Opcja Brak wskazuje, że żadne transakcje nie zostały utworzone w tym miejscu.
• Opcja Używany punkt startowy określa punkt startowy, w którym generatory
wprowadzają transakcje do czynności.
• Opcja Utwórz tutaj zleca symulatorowi utworzenie transakcji, jeżeli pojawia się
warunek, np. gdy zachodzi zdarzenie lub upłynął okres czasu.
2. Przypisanie zasobów do poszczególnych czynności w procesie
Przypisanie zasobów do czynności realizowane jest w oknie właściwości czynności w
zakładce zasoby. Okno właściwości czynności jest otwierane poprzez dwukrotne
kliknięcie na wybraną czynność w schemacie procesu.
Strona Zasoby: określa zasoby wymagane do realizacji wybranej czynności.
Typ przypisania:
Czynność – za każdym razem, gdy
transakcja wchodzi do czynności
zasób jest przypisywany do jej
wykonania, a po wykorzystaniu
zwalniany.
Uzyskaj – zasób jest przypisany do
tej czynności, gdy ostania transakcja
przechodzi przez ta czynność,
Zwolnij – zasób, który poprzednio
został przypisany do transakcji w
innej czynności jest zwalniany i może
być użyty przez inną transakcję.
Ilość zasobu
potrzebnego do
zrealizowania
czynności
Dodawanie lub
usuwanie zasobu
9
Domyślnie aplikacja iGrafx automatycznie tworzy i alokuje wbudowany zasób nazwany
Pracownik do nowo utworzonego działu w momencie dodania czynności wykorzystującej
zasób. Domyślnie typ zasobu dla działu jest pierwszym typem alokowanym do niego
(pierwsza alokacja w zakładce Firmy). Możliwe jest utworzenie innych typów zasobów nie
pracowniczych, np. Praca lub Wyposażenie w opcji Scenariusz.
Najważniejsze opcje zasobów są wyświetlane domyślnie.
• Pracownik lub inny nazwany zasób (Pracownik domyślny jest domyślnym typem zasobu).
• Sposób wykorzystania zasobu. Zazwyczaj zasób pobierany jest dla określonej czynności.
• Liczba zasobów potrzebnych we wszystkich przetwarzanych transakcjach.
Należy nacisnąć przycisk, aby uruchomić więcej opcji okna dialogowego oraz nacisnąć
przycisk Dodaj, aby zaznaczyć, że dla czynności wymagany jest więcej niż jeden typ
zasobu. Przycisk Usuń usuwa określony zasób z czynności.
3. Definiowanie zadań poszczególnych czynności w procesie
Przypisanie czasów poszczególnym czynnościom następuje również oknie właściwości
czynności w zakładce zadanie.
Strona Zadanie: określa typ zadania, które wykonuje czynność.
W tym oknie dialogowym definiuje się typ zadania, czas, koszt czynności, wartość,
pojemność czynności (np. ile elementów może być jednocześnie obrabianych),
harmonogram i sposób korzystania z nadgodzin).
Należy nacisnąć zakładkę Krok, aby ustawić funkcje stosowane przez większość czynności,
takie jak typ zadania, czas trwania i określona obsługa.
10
Typ
zadania
Funkcjonowanie
Praca
Czynność obrazująca prace ma określony czas trwania. Domyślnie jest
podany jako zero. Czas spędzony w stanie pracy jest rejestrowany w
statystykach Transaction Working Times
Proces
Powoduje połączenie bieżącego diagramu z innym diagramem w tym
samym dokumencie. Czynność taka uruchamia podprocesy lub procesy
współbieżne.
Opóźnienie
Odwzorowuje wstrzymanie obsługi transakcji przez określony czas
Aby utworzyć proces podrzędny:
1. Na karcie Zadanie z menu rozwijanego typów zadań wybierz opcję Proces.
2. Naciśnij przycisk Nowy proces.
3. Wprowadź nazwę procesu i naciśnij przycisk OK.
Aby wyświetlić proces podrzędny, należy przytrzymać klawisz Shift i dwukrotnie kliknąć
symbol nadrzędny.
Jeżeli czynność to Praca lub Opóźnienie, zadanie ma określony czas trwania. Domyślny czas
trwania wynosi zero (0).
Typ czasu
Funkcjonowanie
Stały
Okres czasu taki sam dla wszystkich transakcji wchodzących do czynności.
Rozproszony
Okres czasu waha się w zakresie określonych granic czasu minimalnego i
maksymalnego (np. między 1 a 2 godziny). Rozkład wewnątrz tego przedziału
może być:
– równomierny (uniform) – wartości z przedziału mają takie samo
prawdopodobieństwo wystąpienia,
– normalny (normal) – wartości z zakresu mają rozkład normalny
Wyrażenie
Równania mogą opisywać czas trwania określonej czynności, np.
If(Rodzaj = Skrzydło; 10;14)
Klasa wartości określa czynność jako wartość dodaną, wartość dodaną dla
przedsiębiorstwa lub bez wartości dodanej.
Typ czasu
Funkcjonowanie
VA
(Value Added)
Wartość dodana – zasób bierze udział w wytworzeniu lub dostawie
produktu lub usługi. Klient jest skłonny zapłacić za tę pracę.
BVA (Business
Value Added)
Wartość dodana dla przedsiębiorstwa – zasób jest użyteczny podczas
przeprowadzania przedsięwzięcia, ale nie jest bezpośrednio związany
z produktem lub usługą. Ta praca nie podwyższa wartości dla klienta.
NVA
(Non
Value Added)
Określa, jakie procedury czynność podejmuje gdy zasoby
wykraczają poza harmonogram.
11
Należy użyć zakładki Po ukończeniu, aby określić jak transakcje są obsługiwane w
momencie zakończenia czynności. Niektóre z ogólnie dostępnych możliwości to:
Typ czasu
Funkcjonowanie
Brak
Nie określono funkcjonowania wyjść.
Duplikat
Polecenie umożliwia kopiowanie transakcji do wielokrotnych
(Licznik), identycznych transakcji.
Anuluj
Kończy transakcję, nie jest ona liczona jako
zakończona w raporcie symulacji.
Rozpakuj
Anuluje polecenie Wsad dla poszczególnych transakcji. Przy
rozpakowywaniu należy jednak pamiętać o tym, że należy tyle razy
rozpakować ile razy transakcja była spakowana.
4. Strona Wyjścia: opisuje sposób opuszczenia czynności przez transakcje
Transakcja, opuszczając czynność, podąża za wytyczonymi liniami łączącymi do wejść
następnej czynności. Zakładka Normalny używana do większości czynności określa sposób, w
jaki transakcje podążają za liniami. Zakładka Wyjątki określa szczególne rodzaje wyjść.
Możliwości w zakładce Normalny określają ścieżki, jakimi transakcja jest kierowana do
czynności:
Typ Wyjście
Funkcjonowanie
Wszystkie
Transakcja opuszcza czynność wszystkimi ścieżkami. Jeżeli istnieje
więcej ścieżek niż jedna, zachodzi niejawna duplikacja (iGrafx tworzy
identyczne transakcje i wysyła je wszystkimi ścieżkami).
12
Decyzja
Transakcje opuszczają czynność ścieżkami określonymi w oparciu o
udział procentowy lub wyrażenia.
Możliwości w zakładce Wyjątki określają warunki, dla jakich określona czynność zostanie
zakończona wcześniej oraz ścieżkę:
Typ Wyjście Funkcjonowanie
Wszystkie
Nie pojawiają się żadne szczególne wyjątki. Jest to opcja domyślna
Decyzja
Ustala limit czasu przeznaczonego na wykonanie określonej czynności.
Transakcje są przeprowadzane ścieżką wyjątku, jeżeli limit został
osiągnięty. Licznik czasu może być nieaktywny w różnych momentach
wykonywania czynności.
5. Karta atrybuty: umożliwia dostęp do atrybutów położenia opcji Transakcja
(lokalnie) lub Scenariusz (ogólnie)
Zapewnia dostęp do atrybutów przypominających zmienne programistyczne stosowane do
przekazywania informacji i zarządzania przepływem transakcji w trakcie procesu.
Szczegółowe informacje znajdują się w tematach dotyczących atrybutów i wyrażeń w
systemie pomocy iGrafx.
6. Karta Ostatnia symulacja: wyświetla wyniki podsumowania ostatniej symulacji dla
określonej czynności
Podsumowuje statystyki ostatniej symulacji dla określonej czynności. Szczegółowe
informacje znajdują się w oknie dialogowym Właściwości – strona Ostatnia symulacja w
systemie pomocy iGrafx.
Ćwiczenie 4 - Opisywanie środowiska symulacji poprzez opcję
Scenariusz
Scenariusz opisuje środowisko symulacji dla procesu. Symulacja wykorzystuje pojedynczy
scenariusz z jednym lub większą liczbą diagramów. Można korzystać z kilku scenariuszy w
jednym pliku w celu uruchamiania symulacji hipotetycznej lub wariantów procesu.
Aby wyświetlić scenariusz, należy nacisnąć przycisk Wyświetl scenariusz na pasku
Modelowanie.LubW menu Plik wybrać opcję Składniki, a następnie kliknąć dwukrotnie
przyciskiem myszy na scenariuszu lub kliknąć prawym przyciskiem i wybrać opcję Wyświetl.
Najważniejszym działami w opcji Scenariusz są: Ustawienia przebiegu, Generatory, Zasoby
oraz Harmonogramy – dział podrzędny w opcji Kalendarze.
13
1. Dział Ustawienia przebiegu: ustala czas symulacji i sposób wprowadzenia wyników
symulacji do raportu
Model Ustawienia przebiegu lub ikona
na skróconym pasku zadań
Należy dwukrotnie kliknąć dział Ustawienia przebiegu w opcji Scenariusz, aby wyświetlić
okno dialogowe Ustawienia przebiegu. Najważniejsze zakładki to: Czas symulacji oraz
Inicjalizacja/Raporty.
Opcja
Funkcjonowanie
Początek
symulacji
Określa czas rozpoczęcia symulacji (domyślnie ustawiane są raczej dni
robocze niż dokładna data).
Koniec
symulacji
Określa czas zakończenia symulacji (domyślnie są to dane z opcji
Zakończenie transakcji). Najczęściej należy ustawić czas trwania symulacji
(Niestandardowy). Aby ustawić czas zakończenia symulacji wyznaczony
przez użytkownika:
1.
Z listy rozwijanej wybierz opcję Niestandardowy.
2.
Wybierz jednostkę czasu trwania (np. godziny).
3.
Wprowadź czas trwania (zakończenie symulacji).
W zakładce Inicjalizacja/raporty należy określić sposób zapisania wyników w raporcie (opcją
domyślną jest Utwórz – wyniki są zastępowane każdorazowo podczas przeprowadzania
symulacji).
2. Dział Generatory: ustala sposób wprowadzania transakcji do procesu
Transakcje są obiektami, które przepływają przez proces i reprezentują takie rzeczywiste
obiekty jak np:
druk zamówienia,
komponent na linii produkcyjnej lub montażowej,
klienta realizującego usługę w banku, itd.
Transakcje są wprowadzane do procesu przez generatory i przepływają od czynności do
czynności wzdłuż ścieżek reprezentowanych przez skierowane linie łączące. Transakcje są
wejściami do i wyjściami z czynności, a pozostają tak długo w czynnościach jak został
zdefiniowany czas.
Model Generatory lub ikona
znajdująca się na pasku zadań.
Generatory wprowadzają transakcje do procesu w określonych punktach startowych
podczas przeprowadzania symulacji. Są one odpowiednikami programu dostaw
elementów do produkcji.
Generator jest tworzony automatycznie i przypisany do punktu startowego. Konieczne
jest nadanie każdemu punktowi startowemu unikalnej nazwy!!
14
Przed rozpoczęciem symulacji procesu, muszą zostać zdefiniowane parametry opisujące
przebieg symulacyjny. Parametry te są określane są jako informacje o przebiegu
symulacji.
Po zdefiniowaniu przebiegu modelu przechodzi się do ustawień generatora. Aby
zdefiniować generator należy wybrać opcję Model/Generatory, zakładka Ustawienia.
Domyślnie zdefiniowany jest jeden generator transakcji o nazwie Generator1, mając
domyślne wartości używane w symulacji.
Punkt startowy
Proces może mieć kilka punktów
startowych (np. gdy montujemy
elementy zakupowe).
Krok 5
Krok 1
Krok 7
Krok 6
Krok 4
Krok 2
Krok 3
15
Krok
Procedura
1.
W polu Generatory należy wybrać polecenie Zmień nazwę.
2.
Ustalenie typu generatora transakcji, czyli zaznaczenie w polu Typ Generatora opcji
Ukończenie – Wprowadza jedną lub więcej transakcji do określonego procesu, w
momencie gdy przetwarzanie poprzednich transakcji zostanie zakończone. Jeżeli
określono maksymalną liczbę transakcji będzie wprowadzać jednorazowo transakcję
lub grupę transakcji do procesu do momentu osiągnięcia maksymalnej liczby transakcji
(domyślna opcja Maksymalna liczba transakcji przyjmuje wartość: 1).
Żądanie – Wprowadza transakcję, gdy nazwany zasób (np. Pracownik) jest dostępny lub
nie wymagany w wydziale posiadającym opcję Rozpocznij czynność dla tego generatora
Częstotliwość generowania tranzakcji – Określa czas pomiędzy dostarczeniami transakcji
do procesu. Na początek można wprowadzić okres bezczynności generatora Stały lub
Rozproszony.
Stały: Ten sam (stały) czas pomiędzy wprowadzeniami transakcji do procesu.
Rozproszony: czas pomiędzy wprowadzeniami transakcji do procesu z zakresu pomiędzy
dwoma wartościami.
Wyrażenie: Wyrażenie może korzystać z funkcji matematycznych, np. funkcja ExponDist()
dla wartości wykładniczych.
Harmonogram – Wprowadza transakcje w określonych odstępach w danej rozpiętości
czasowej. Tabelę można powtórzyć.
Należy nacisnąć przycisk Modyfikuj harmonogram, aby zmodyfikować generator
harmonogramu. Na wykresie słupkowym oś X wyświetla odstępy czasowe i ogólną
rozpiętość czasową, a oś Y przedstawia liczbę transakcji wprowadzonych w każdym
odstępie. Przyjmowane są następujące wartości:
Przedział całkowity: całkowity przedział czasu objęty danym wzorem harmonogramu. Na
przykład 1d (1 dzień) oznacza, że dany wzór powinien powtarzać się każdego dnia.
Rozdzielczość czasowa: jest to najmniejsza jednostka odstępu czasu na wykresie
słupkowym.
3.
Zdefiniowanie punktu startowego procesu.
4.
Dla typu generatora Częstotliwość generowania transakcji, zdefiniowanie czasu pojawiania
się transakcji tzw. Okres bezczynności, umożliwia określenie w jakim przedziale czasowym
będą generowane kolejne transakcje.
5.
Zdefiniowanie liczby transakcji na każdą generację, czyli zaznaczenie ilości materiału
pobranego jednorazowo do przetworzenia.
6.
Ustalenie maksymalnej liczby transakcji.
7.
Zaznaczenie ograniczonego harmonogramu, po to, aby generator pracował w ramach
zdefiniowanego wcześniej harmonogramu.
16
3. Atrybuty
Krok 1
Definiowanie nowego atrybutu
Krok 2
Dodaj nowy atrybut
Krok 3
Nazwa nowego atrybutu: Rodzaj
Krok 4
Zdefiniowanie typów nowego atrybutu
Krok 5
Nazwa typu: Rodzaje
Krok 6
Wyrażenia składowe typu atrybutu: Skrzydło, Rama
Krok 1
Krok 2
Krok 3
Krok 4
Krok 5
Krok 6