Małgorzata Godlewska
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej
Neurochemia a emocje
Seminarium z psychologii emocji, motywacji i poznania
Warszawa, 2011
Elektryczna natura włókien
nerwowych - Galvani
Podczas badań
anatomicznych żab,
Galvani dokonał
odkrycia zjawiska
pobudzenia
elektrycznego
narządów (wówczas
błędnie przypisane
tzw. elektryczności
zwierzęcej).
Elektryczna stymulacja nerwu
błędnego żab  eksp. Loewiego
Otto Leowi prowadząc
eksperymenty nad
elektryczną
stymulacją nerwu
błędnego żaby
dokonał odkrycia, że
posłańcami między
jedną komórką
nerwową a drugą są
substancje
chemiczne.
Rodzaje substancji
neurochemicznych
Neuroprzekaz
niki
Neuromodulatory
Hormony
Połączenia synaptyczne
Połączenie synaptyczne:
1-mitochondrium 2-
pęcherzyki presynaptyczne
z neurotransmiterem 3-
autoreceptor 4-szczelina
synaptyczna 5-
neuroreceptor 6-kanał
wapniowy 7-pęcherzyk
uwalniający
neurotransmitery 8-
receptor zwrotnego
wychwytu mediatora
Neuroprzekaz
niki
substancje przekaz
nikowe wydzielane na
synapsach komórek nerwowych
zazwyczaj drobne cząsteczki o szybkiej
dyfuzji
najczęściej są to aminy lub aminokwasy,
np.:
- serotonina
- dopamina
- acetylocholina
- glutamina,
- GABA (kwas ł-aminomasłowy)
Neuromodulatory
substancje przekaz
nikowe wydzielane na
synapsach komórek nerwowych
zazwyczaj są to większe molekuły zbudowane z
krótkich łańcuchów aminokwasów, wiele z nich to
peptydy, np.:
- endogenne opiaty  modulują system bólu,
- cholecystokinina  wywołuje efekty emocjonalne
przemieszczają się na większą odległość niż
neuroprzekaz
niki, oddziałują na wiele tysięcy
komórek nerwowych
najsłabiej poznane
Hormony
transportowane z krwią
do narządów docelowych,
działają po dłuższym
czasie, a efekt ich
działania trwa niż w
przypadku
neuroprzekaz
ników
sterowane przez
przysadkę połączoną z
podwzgórzem
drobne cząsteczki
(aminy, aminokwasy) lub
peptydy: adrenalina,
kortyzol, oksytocyna
Rola substancji chemicznych
w procesach emocjonalnych
Substancje przekaz
nikowe ze względu na rolę
w przekazywaniu impulsów, są niezbędnym
elementem pojawiania się emocji, ich
rozpoznawania i ekspresji
Systemy emocjonalne korzystają ze specyficznych
przekaz
ników  podstawa działania leków
wpływających na emocje, nastroje, pobudzenie.
Systemy emocjonalne
są zróżnicowane
anatomicznie i chemicznie.
Prozac - depresja
Manipulacja systemem chemicznym
mózgu (1)  badania L-Dopy
śpiączkowe zapalenie
mózgu (encephalitis
lethargica) - wirus
atakujący okolicę
prążkowia mózgu.
lek L-Dopa (prekursor
dopaminy)  przebudzał
chorych z letargu
Opis choroby i jej leczenia
opisał Olivier Sack
( Przebudzenia  I wyd.
1973)
Manipulacja systemem chemicznym
mózgu (2) wpływ peptydów na strach
peptyd cholecystokinina (CCK)  wywołuje
ataki paniki
w badaniach nad paniką po podaniu CCK:
- 97% osób, które już miały atak paniki,
- i 60% osób, które nie miały wcześniej takich
napadów
przeżyło nagłe kilkunastominutowe ataki paniki
(zwiększony przepływ krwi w układzie
limbicznym, mierzony PET i MRI)
Manipulacja systemem chemicznym
mózgu (3) zachowania macierzyńskie
zmiany hormonalne u ssaków tuż
przed porodem jako podłoże
zachowań macierzyńskich - znaczny
wzrost poziomu oksytocyny i prolaktyny;
zmiany hormonalne wywołują u matek stan
emocjonalny, który wyłącza strach przed młodymi,
a włącza pociąg do zajmowania się nimi;
eksperyment - szczurzyce zaraz po porodzie
przejawiały zachowania macierzyńskie względem
małych, w przeciwieństwie do szczurzych dziewic
(chyba, że tym ostatnim podano oksytocynę,
wówczas podobnie jak matki zajmowały się
przygotowaniem legowiska i opieką nad małymi).
Podsumowanie
Intensyfikacja badań empirycznych nad
znaczeniem roli neuroprzekaz
ników,
hormonów i neuromodulatorów w genezie
zaburzeń emocjonalnych jako najlepsza
droga do odkrycia skutecznych leków,
mogących pomóc ludziom dotkniętym
patologią emocji.
Wiedza o neurochemii mózgu stanowi
podstawę powstawania skutecznych leków
antydepresyjnych, antylękowych, etc.