Leibnitz
jb
Copleston 2-4
Prawdy rozumowe a przygodne
rozumowe: Konieczne znane z zasady sprzeczności lub tożsamości. Przykładowo pro-
stokąt o bokach równych jest prostokątem. Prawdy rozumowe nie są prawdami
egzystencjalnymi, znaczy że raczej nie potwierdzają nam istnienia czegokolwiek
(poza Bogiem).
Prawdy przygodne Znamy je na zasadzie racji dostatecznej. Znaczy to że jeśli A to
B, to racją dostateczną dla B jest A.
Konieczność absolutna a hipotetyczna. Wszystkie prawdy rozumowe są absolutnie
konieczne. Natomiast przygodne s ą konieczne hipotetycznie  znaczy to że choć
racją dla B jest A, to samo A jest prawdą przygodną i samo musi być umotywowane.
Jeśli mamy C sprzeczne z D to racją dla nieistnienia D jest istnienie C, ale Bóg
mógłby wybrać świat w którym jest D a nie ma C  w tym sensie nieistnienie D
jest konieczne hipotetycznie.
Prawdy przygodne są konieczne dla samego boga tylko.
Problem wolności Boga i najlepszy możliwy świat
najlepszy możliwy świat Ale jakąż rację miał Bóg do wybrania tego konkretnego
możliwego świata? Ano taką że jest on najlepszy (taki w którym ludzie wybierają
to co najlepsze).
wolność Boga Ale jak to? Gdzie jest wolność Boga, skoro jego wybór był zdetermino-
wany przez powyższą rację dostateczną.
Leibnitz wyróżnia konieczność logiczną, metafizyczną i moralną. I o ile pierwsze
dwie niszczą wolę, o tyle trzecia nie. NIe jest tak by Cezar decydując się na prze-
kroczenie Rubikonu był zdeterminowany logicznie czy metafizycznie  natomiast
musiał być moralnie. Nie oznacza to jednak że nie był wolny. Tak samo Bóg.
Nieodróżnialne substancje Nie mogą istnieć dwie różne (a nie różniące się niczym
substancje). Jeśliby były dwie substancje nie różniące się Bóg nie miałby racji dostatecz-
nej dlaczego jedna wywołuje inne skutki niż druga.
0
Disclaimer: Nie odpowiadam za adekwatność tej pracy
0
y
ródło: Copleston i lektury wymagane i ćwiczenia z p. dr Juśkiewicz
1
2
Monada Monada to substancja prosta. Nie posiada części więc nie może być rozciągła
(wszak każdą rzecz rozciągła da się podzielić na dwie części). Nie może powstać inaczej
jak przez stworzenie (bo nie ma z czego powstać), a ni nie może się rozpaść jak przez
destrukcję.
Monada jest aktywna  jest z
ródłem swych działań. Monada zawiera też materię pierw-
szą  czyli z
ródło bierności w swych działaniach, opór dla woli (dla aktywności). Materia
pierwsza nie ma mieć związku z rozciągłością.
Ciało Ciało to już agregat monad, tzw. materia druga. Zawiera w sobie aktywność i
bierność.
Entelchia pierwotna dusza (aktywność)
Materia pierwsza pierwotna siła bierna
Monada czyli proste złożenie tych dwóch
Masa Materia druga  złożenie nieskończenie wielu monad.
Istota żyjąca Ciało zdominowane przez jedną z monad.
Harmonia Wszechświat jest harmonijny  każda monada jest połączona ze wszyst-
kimi innymi, tworzą razem nieskończenie skomplikowany system zaprojektowany przez
Boga.
Percepcja a apercepcja Skoro monada odzwierciedla w sobie cały wszechświat to
musi móc percepować, percepcja dla L to  Wewnętrzny stan monady przedstawiający
rzeczy zewnętrzne . Czym jednak różni się postrzeganie człowieka i psa?
Człowiekowi dana jest jeszcze pamięć i apercepcja. Apercepcja to świadomość postrze-
gania i poznanie postrzegania. Pamięć to możliwość przewidywania pewnych następstw
(uwaga: przewidywania empirycznego nie rozumowego).
Rośliny tylko percepcją. Zwierzęta mają też pamięć, a człowiek ma do tego apercepcję.
Zasady natury i łaski
1 Substancja to byt zdolny do działania. Substancja prosta to monada.
2 Monady są niezniszczalne; co to percepcja i apercepcja.
3 Monada może być ośrodkiem działania innych monad, wtedy nazywamy ten konglo-
merat ciałem bądz
maszyną. Postrzeżenia rodzą się w monadach za pobudzeniem
innych monad i za prawami natury.
4 Każda monada jest żywa. Czucie to postrzeżenie (dążność) połączona z pamięcią, ciało
którego monada dominująca ma czucie nazywamy zwierzęciem, a samą monadę
duszą. Percepcja i apercepcja.
3
5 Postrzeżenia opierają się na pamięci skutków (lub faktów), nic nie mówią i przyczy-
nach. Kryterium posiadania ducha jest możliwość poznania prawd koniecznych.
6 O rodzeniu się zwierząt. W nasieniu są małe zwierzątka. Ważne: istota powoli wymie-
nia swoje monady żyjąc. Natomiast zyskuje (lub traci) prawie wszystkie naraz w
momentach zwanych narodzinami i śmiercią.
7 Zasada racji dostatecznej.
8 Racja dostateczna istnienia wszechświata nie leży w łańcuchu racji dostatecznych jego
części a w Bogu, czyli ostatecznej racji dostatecznej.
9 Bóg jako racja wszechświata musi posiadać doskonałość wszystkiego co w świecie. Nie-
doskonałość pochodzi w  pierwotnej ograniczoności tkwiącej w istocie stworzenia .
10 Taki Bóg wybrał wszechświat najlepszy z możliwych.
11 Prawa fizyki są doskonałe. Racją ich istnienia jest przyczyna celowa  doskonałość
jaką nadał im bóg.
12 Wszechświat jest najdoskonalszy z możliwych.
13 Wszystko jest powiązane ze wszystkim. Więc można z jednej duszy poznać cały świat,
gdyby wydrzeć z niej to co się w niej objawia stopniowo. Postrzeżenia wszechświata
przez dusze są mętne. Jedynie Bóg zna cały wszechświat wyraz
nie.
14 W duchu jest więcej niż w duszy  jest on obrazem Boga. Duch nie tylko ma po-
strzeżenia Jego dzieł, ale też może je odtwarzać w małej skali (poznawać ??)
15 Wszystkie duchy uczestniczą w Państwie Bożym.
16 ??
17 ?? - dalej też ?? Coś o Bogu. Nie rozumiem. Nie widzę związku z resztą pracy.
Monadologia
1-6 Monada
7 Monady są zamknięte  determinowane przez siebie. Nic się do nich nie dostanie i
nie wydostanie.
8 Monady mają jakości. Zasada racji dostatecznej.
9 Monady się różnią.
10 Wszystko się zmienia
11 Zmiany te są z wewnątrz (bo do monad nic się dostaje)
12 Ale co się dokładnie zmienia?
13 Monady. Monady zmieniają się na nieskończenie wiele sposobów.
14 Postrzeżenie to chwilowy stan monady.
15 To co w monadzie prze do zmiany nazywamy dążnością.
4
16 Żłe ksero pól paragrafu nie ma.
17 Myślenie nie jest mechaniczne (ruchy hipotetycznej maszyny myślącej nie odzwier-
ciedlałyby jej myśli.) Jest ono w monadzie.
18 Monada w aspekcie aktywnym to entelechia.
19 Dusza a Monada.
20 Człowiek sam doświadcza stanu w którym jest tylko monadą (nie zachowuje się jak
dusza, czy duch). Stan ten to sen czy utrata przytomności.
21 Nie oznacza to że monada nie ma wtedy postrzeżeń, a to że nie jest ich świadoma.
23 Skoro ocknąwszy się z omdlenia przypominamy sobie coś znaczy że mieliśmy wtedy
postrzeżenia.
24 Jest to stan monad gołych.
25 Zwierzęta mają zmysły i pamięć.
26-27 Co to pamięć.
28 Ludzie też często posługują się tylko pamięcią.
29 Ale to znajomość praw (możność ich poznania?) różni nas od zwierząt. Dlatego mamy
też ducha.
31-32 Rozumowanie opiera się na zasadzie sprzeczności i racji dostatecznej.
33-39 Prawdy rozumowe a faktyczne. Skoro rzeczy są prawdą faktyczną dowodzi się je
racją dostateczną (ostateczną racją dostateczną jest Bóg).
40-44 Bóg  stwórca. Prawdy rozumowe nie są egzystencjalne (nei powołują swych
przedmiotów do istnienia).
45 Jeśli bóg jest możliwy musi istnieć.
46 Prawdy wieczyste nie zależą od Woli Boga a od jego Istoty. Prawdy faktyczne od
zasady tego że ten świat jest najlepszy z możliwych.
47 Bóg jako pierwsza substancja prosta (coś jak jednia).
48-53 Przeczytać jeszcze raz.
54-59 Najlepszy możliwy świat. Dobrem jest rozmaitość monad (rozmaitość wszech-
świata) i harmonia.
60-62 Monada postrzega mętnie cały wszechświat. Dokładnie to czego jest dominantą
(duszą, duchem).
64 Ciało + dominanta to żyjątko. Ciało + dusza  zwierze. Stanowią one rodzaj ma-
chiny boskiej. Każda ich część też jest machiną.
70 Każde coś ma swoją entelechię (dominantę).
71 Materia pierwsza.
72 O rodzeniu i umieraniu.
5
79 Dusza działają według praw przyczyn celowych.
80 Dusze i ciała to dwa zsynchronizowane zegary. Bo ze względu na prawa przyrody na
ciała nic nie może poza ciałami oddziaływać.
83 Duchy są podobne do Boga
84-90 Państwo boże, etc.