Medyczne zabiegi ratunkowe
Semestr III, wykład
Zebrała i opracowała mgr I. Ratuszniak
Zasady insulinoterapii. Charakterystyka preparatów insuliny.
1. Rola insuliny w organizmie człowieka.
2. Charakterystyka preparatów insuliny.
3. Zasady stosowania insuliny.
Literatura
1.  Wstrzyknięcia i wlewy dożylne "
L. Brożek, PZWL W-wa 1998r.
2.  Insulina i jej preparaty" - artykuł
lek. med. M. Pustkowskiego (z
ródło
internetowe)
1. Rola insuliny w organizmie człowieka
Insulinę odkryli w 1922 roku dwaj naukowcy Federick Banting i Charles Best. W 1923
roku uhonorowano to odkrycie nagrodą Nobla (Banting i Maclod).
Insulina jest hormonem wytwarzanym przez komórki 6 wysp Largenhansa trzustki.
Zasadnicze znaczenie hormon ten odgrywa w procesach przemiany materii. Wpływa na
gospodarkę węglowodanową białkową i tłuszczową.
Wpływ na przemianę węglowodanową polega na:
- ułatwieniu transportu glukozy przez błonę komórkową i wykorzystanie jej w komórkach
(insulina jest swoistym  kluczem otwierającym przejście" dla glukozy do wnętrza komórek);
- wzmaganiu glikogenezy (przetwarzania glukozy w glikogen) w wątrobie i mięśniach.
Wpływ na przemianę białkową polega na:
- ułatwianiu transportu aminokwasów przez błonę komórkową;
- ułatwieniu syntezy białek.
Wpływ na gospodarkę tłuszczową polega na:
- ułatwieniu wytwarzania lipidów;
- hamowaniu rozpadu tłuszczów.
Kiedy brakuje insuliny glukoza zawarta we krwi nie może przedostać się do komórek. W
zastępstwie glukozy uruchamiane są rezerwy innego  paliwa" - wolnych kwasów
tłuszczowych. Kwasy tłuszczowe uwalniane w nadmiarze ulegają przemianom do tzw. ciał
ketonowych, które zakwaszają organizm. Duży niedobór insuliny i uruchomienie wolnych
kwasów tłuszczowych może spowodować kwasicę i śpiączkę.
Równocześnie nadmiar glukozy z krwi przechodzi do moczu i pociąga za sobą wodę.
Tak rozwijają się typowe objawy cukrzycy: wielomocz, zwiększone pragnienie, wzmożony
apetyt (komórki są  głodne" bo nie otrzymują glukozy).
2. Charakterystyka preparatów insuliny
Insulinę dzielimy ze względu na:
- pochodzenie (zwierzęca i ludzka);
- stopień oczyszczenia (chromatograficznie oczyszczona wysoko oczyszczona);
- czas działania (krótko działająca, o średnio wydłużonym czasie działania i o maksymalnie
wydłużonym czasie działania)
Do niedawna insulinę wytwarzano wyłącznie z trzustek zwierząt rzez
nych - wołowa i
wieprzowa. Dzięki osiągnięciom inżynierii genetycznej i biotechnologii obecnie wykorzystuje
się insulinę ludzką. Bakteriom Escherichia coli lub drożdżom piekarskim w warunkach
laboratoryjnych podaje się wyizolowany ludzki gen sterujący produkcją insuliny. Zmienione
mikroorganizmy (chimery) oprócz swoich białek zaczynają produkować ludzką insulinę.
Dzięki tym procesom technologicznym medycyna poradziła sobie z problemem uczuleń i
wydłużeniem szybkości wchłaniania insuliny.
2
Aby wyeliminować niepożądane skutki działania insuliny zaczęto ją oczyszczać z takich
związków jak: proinsuliny, glikagonu, polipeptydów białkowych. Odbywa się to za pomocą
chromatografii. Jednorazowa chromatografia umożliwia uzyskanie insuliny jednoszczytowej
- ChO lub MP (monopack). Dalszy proces oczyszczania chromatograficznego pozwala na
uzyskanie preparatu wysoko oczyszczonego - WO łub MC (monokomponentny,
jednoskładnikowe). Należą tu także preparaty rzadkoantygenowe - RA (rarely antigenic) i
insuliny humanizowane - HM.
W celu wydłużenia czasu wchłaniania insuliny dodaje się do niej różne substancje, np.
protaminę, cynk. Tak powstają insuliny: protaminowo - cynkowe, cynkowe czy izofanowe.
Wydłużenie czasu działania (wchłaniania i szczytu działania) insuliny jest niezbędne do
wytworzenia takiego poziomu insuliny w organizmie aby zapewniał on wartości glukozy jak
najbardziej zbliżone do prawidłowego stężenia na czczo.
Ze względu na czas działania wyróżnia się:
- Insulinę krótko działającą - zaczyna działać w ciągu 30 minut od podania, szczyt osiąga po
2 - 4 godzinach, a całkowity czas działania wynosi 4 - 8 godzin (insulinę taka podaje się
kilka razy na dobę. Należy tu:
" Insulina Solutio Neutralis,
" Insulina Maxirapid,
" Insulina Actrapid.
- Preparaty o średnio wydłużonym czasie działania - zaczynają działać po 2 - 6 godzinach,
szczyt osiąga po 4 - 14 godzinach, a całkowity czas działania to 14 - 24 godziny. Insulinę ta
podaje się najczęściej 2 razy na dobę. Należy tu, np.:
" Insulina Isophanicum (NPH),
" Insulina Lente,
" Insulina Monotard HM.
- Preparaty o maksymalnie wydłużonym czasie działania - początek działania po upływie 6 -
14 godzin, szczyt po 14-24 godzinach, a całkowity czas działania od 20 - 36 godzin. Należy
tu, np.. Insulina Ultraiente. Taką insulinę można podawać 1 raz na dobę.
Obecnie często stosowane są mieszanki insulin o krótkim i o średnio wydłużonym czasie
działania.
Pozostałe cechy preparatów insuliny to:
" stężenie w preparacie (40, 80, lub 100 jednostek w 1 ml)
" pH roztworu (odczyn kwaśny lub obojętny);
" środki przeciwbakteryjne dodawane do preparatu.
3
Na rynku farmakologicznym istnieje wiele rodzajów insulin. Dawniej stosowano insuliny
pochodzenia zwierzęcego (wieprzowe, wołowe). Teraz stosuje się insuliny ludzkie
produkowane drogą inżynierii genetycznej oraz analogi insulin.
W zależności od czasu działania stosuje się:
Analogi insulin szybko działające (analog insuliny krótko działającej; początek działania po
10 min., szczyt po 1-2 godzin, czas działania do 4h)
" insulina L1SPRO - HU MA LOG,
" insulina AspArt - NovoRapid)
Insuliny krótko działające
" Actrapid HM - Novo Nordisk,
" Humuiin R - Eli Lilly,
" Insuman Rapid - Hoechst,
" Gensułin R - Bioton)
Insuliny o pośrednim czasie działania
" Insulatard HM - Novo Nordisk,
" Humuiin N - Eli Lilly,
" Insuman Basal - Hoechst,
" Gensulin N - Bioton)
Insuliny długo działające
" Ultratard HM - Novo Nordisk,
" Humuiin U - Eli Lilly)
Długo działające analogi insulin
" insulina Glargine - Lantus,
" insulina Detemir)
W praktyce stosowane są również mieszanki insulinowe (insuliny złożone, dwufazowe),
składające się z:
" Szybko działającego analogu insuliny oraz z zawiesiny protaminowej tego analogu
(zawiesina protaminowa wydłuża czas działania analogu i opóz
nia wchłaniania dzięki
obecności protaminy)
o Krótko działających insulin ludzkich z ludzką insuliną izofanową o pośrednim czasie
działania (w insulinie izofanowej dodatek protaminy i niewielkiej ilości cynku
opóz
nia wchłanianie).
Mieszanki insulinowe chętnie stosowane są u osób starszych i mniej sprawnych.
4
INSULINY LUDZłićiE
Insuliny krótkodziałające (5 - 7 godzin). Mają początek działania po 30-60 minutach,
natomiast szczyt obserwuje się po 2 - 4 godzinach.
" Humulin R (Eli Lilly)
" Actrapid HM (Novo Nordisk)
" Gensulin R (Bioton)
Insuliny o przedłużonym czasie działania (13-18 godzin). Maja początek działania po 1 -
godzinach, natomiast szczyt obserwuje się po 6 - 8 godzinach.
" Humulin N (Eli Lilly)
" Insulatard (Novo Nordisk)
" Gensulin N (Bioton)
Mieszanki insulin krótkodziałającej i insuliny o przedłużonym czasie działania w
odpowiednich proporcjach np.
" Humulin M3 (Eli Lilly)
" Mhctard 30 (Novo Nordisk)
" Mixtard 50 (Novo Nordisk)
" Gensulin M 30 (Bioton)
fwsat/MV ftNMo&Gue
Insuliny krótkodziałające ( 3- 5 godzin)
" Humlog (Eli Lilly) ma początek działania po 0 - 15 minutach, natomiast szczyt
obserwuje sie po 40 - 60 minutach
" Novorapid (Novo Nordisk) ma początek działania 5-15 minutach, natomiast szczyt
działania obserwuje się po 1 - 2 godzinach
Insuliny o przedłużonym czasie działania (24 godziny). Mają początek działania po 1,5-2
godzinach, natomiast nie obserwuje się szczytu działania.
� Lantus (Aventis)
" Levemir (Novo Nordisk)
"
Mieszanki analogowe insuliny krótkodziałającej analogowej i insuliny o przedłużonym
czasie działania w odpowiednich proporcjach np.
" Humalog Mix 25 (Eli Lilly)
" Novo Mix 30 (Novo Nordisk)
Medyczne zabiegi ratunkowe
Wykład, sem. III
Zebrał i opracowała mgr I. Ratuszniak
Modele leczenia insuliną. Powikłania insulinoterapii
1. Kryteria rozpoczęcia leczenia insuliną.
2. Wskazania do czasowej insulinoterapii
3. Rodzaje insulinoterapii (modele leczenia insuliną)
4. Powikłania insulinoterapii.
Literatura i materiały z
ródłowe
1.,, Wstrzyknięcia i wlewy dożylne "
L. Brożek, PZWL W - wa 1998r.
2. A. Szczeklik: "Choroby wewnętrzne", Tom I.
3. F. Kokot: "Choroby wewnętrzne", Tom II.
4. Strony WWW:
http://pi.wildpedia.org/wMfl^
http^wvvw.pulsmedycyny.http ': i nonaln; .pl/insu w sulinoterapii.htm
1. Kryteria rozpoczęcia leczenia insuliną
Wśród podstawowych kryteriów rozpoczęcia leczenia insuliną wyróżnia się:
" niedawno rozpoznana cukrzyca z glikemią około 300 mg% (16,7 mmol/1) z
współistniejącymi objawami klinicznymi cukrzycy
" cukrzyca długotrwała
" ciąża
" zawał mięśnia sercowego (terapia przynajmniej przez 3 miesiące od momentu
wystąpienia zawału)
" cukrzyca typu LADA (ang. latent autoimmune diabetes in adults)
" stężenie HbAłC (hemoglobina głikowana) powyżej 7%
" uzasadnione życzenie pacjenta
Cukrzyca typu LADA - Cukrzyca insulinozalez
na o potnym początku i powolnym
przebiegu.
Ta postać cukrzycy dotyczy osób dorosłych, zazwyczaj po 25. roku życia , zazwyczaj
szczupłych.
Cechą charakterystyczną tej postaci cukrzycy jest jej sk/(po objawowy początek, wstępna
dobra odpowiedz
na leczenie dietetyczne czy tez stosowane doustne środki
hipoglikemizujące.
Jednak ta dobra odpowiedz
jest krótkotrwała i chorzy wymagają stosunkowo szybko
włączenia leczenia insuliną.
Obecnie uważa się, że cukrzyca LADA jest uwarunkowana autoimmunologic-nie postacią
cukrzyc)' typu 1 występującą u osób dorosłych.
Dane szacunkowe wskazują, że cukrzyca typu LADA stanowi około 50% przypadków
cukrzycy u osób szczupłych i około 20% cukrzycy u osób dorosłych.
2. Wskazania do insiilinoterapii czasowej
" dekompensacja cukrzycy (uraz, infekcja, kortykoterapia)
" zabieg chirurgiczny
" udar mózgu
" zabieg przezskórnej wewnątrznaczyniowej angioplastyki wieńcowej (PTCA).
Co oznacza pojecie dekompensacja cukrzycy?
2
3. Rodzaje insulinoterapii (modele leczenia insulina)
Modele leczenia insuliną można podzielić na dwie grupy: konwencjonalne leczenie insuliną
oraz intensywne leczenie insuliną.
KONHSNC^O NftL WŁ CLENiS /w2" 1-3 wstrzyknięć insuliny na dobę podskórnie. Stosuje się insulinę o przedłużonym
okresie działania, podając ją 1 raz w godzinach wieczornych lub rannych (2/3 dobowej
dawki) i wieczornych (1/3 dawki).
" konieczne jest codzienne monitorowanie glikemii (oznaczanie poziomu glukozy),
" podstawowe są preparaty o działaniu przedłużonym uzupełniane preparatami insuliny
krótko bądz
szybko działającej,
" często stosowane są insuliny dwufazowe,
" zalecane jest kwartalne oznaczanie hemoglobiny glikowanej HgAlc,
" edukacja z zakresu wiedzy i wysiłku fizycznego,
" konieczna jest wizyta u lekarza co 3 miesiące,
9 stosowane u ludzi starszych, w sytuacji gdy przebieg cukrzycy jest stabilny, u chorych
z cukrzycą typu 2 przy zachowanym wydzielaniu insuliny.
" system wielokrotnych (najczęściej 4) wstrzyknięć w ciągu doby,
" częste monitorowanie glikemii - ilość podawanej insuliny (najczęściej w penach)
uzależniona jest od glikemii, wielkości posiłku, zaplanowanego wysiłku fizycznego,
" hospitalizacja w celu rozpoczęcia leczenia,
" system bardziej elastyczny, zapewnia zbliżoną do naturalnej podaż (dawkę) insuliny,
" prowadzenie stałej edukacji, częste porady dietetyczne,
" comiesięczna wizyta w ambulatorium,
" stosowane u ludzi młodych, aktywnych, w przypadku infekcji, przygotowania do
zabiegów chirurgicznych i w przebiegu ciąży.
Polega na wielokrotnym stosowaniu wstrzyknięć podskórnych insuliny łub analogów insuliny
celem zapewnienia występowania jak najczęściej prawidłowych wartości glikemii (tzw.
normoglikemia) lub prawie prawidłowych jej wartości (okołonormogłikemia).
Schemat tej insulinoterapii wygląda następująco:
" insulina podstawowa (tzw. basal - do zapewnienia podstawowego zapotrzebowania na
insulinę) - to insulina o przedłużonym działaniu, podawana w godzinach wieczornych
zwykle w ilości 25 - 40 % dobowego zapotrzebowania na insulinę.
" insulina o krótkim okresie działania (lub analog insuliny) podawana przed głównymi
posiłkami w ilościach:
* 20 - 30% dziennego zapotrzebowania przed śniadaniem
* 15 - 20% przed obiadem i
* 20 - 25% przed kolacja.
Intensywną insulinoterapię można prowadzić metodą ciągłego wlewu insuliny za pomocą
pomp insulinowych. Insulina jest podawana w formie ciągłego wlewu podstawowego
(najczęściej drogą podskórną) oraz w formie wlewów kompensujących posiłki. Ciągły wlew
podstawowy powinien odzwierciedlać całodobowe wydzielanie insuliny, a wlewy
kompensujące wyrzut insuliny po każdym posiłku.
3
To elastyczny schemat podawania insuliny lub najlepiej analogów insuliny, uzależniony od
wyników wielokrotnych oznaczeń poziomu glukozy we krwi w ciągu dnia, planowanego w
tym dniu rodzaju posiłku i poziomu aktywności. Wymaga bardzo znacznego zaangażowania
chorego w proces leczniczy, ale dzięki przy tym sposobie leczenia najrzadziej dochodzi do
rozwoju powikłań cukrzycy. Pewną formą tego sposobu insulinoterapii jest stosowanie
pompy insulinowej.
Zewnętrzne pompy insulinowe stosuje się w sytuacji gdy niemożliwe jest osiągnięcie dobrego
wyrównania cukrzycy przy pomocy innych metod, w tym intensywnej insulinoterapii, u
chorych aktywnych fizycznie czy też prowadzących nieregularny tryb życia, kiedy częste są
nieprzewidywalne, nawracające hipoglikemie (niedocukrzenie), u pacjentek planujących ciążę
czy też będących w ciąży.
Stosując pompy należy pamiętać o ryzyku przerwania wlewu (wówczas szybko dochodzi do
kwasicy cukrzycowej), zakażeniu w miejscu wkłucia podskórnego i hipoglikemii (jeśli dawka
insuliny we wlewie podstawowym jest za duża w stosunku do kaloryczności przyjmowanych
posiłków).
4.Powikłania insulinoterapii.
Hi Po OLI HEM //ł - następstwo obniżenia poziomu cukru we kiwi
" Przyczyny: błędy w insulinoterapii, błędy w żywieniu, zmiany we wchłanianiu insuliny,
nieprawidłowe przechowywanie preparatów, duży wysiłek fizyczny bez uzupełnienia
węglowodanów. Wstrząs hipoglikemiczny pojawi się, gdy stężenie glukozy we krwi spadnie
poniżej 45mg% (2,5 mmol.l) - niskie stężenie glukozy nie pokrywa zapotrzebowania CUN.
" Objawy: wilczy głód, uczucie zmęczenia, drżenie mięśni, tachykardia, pocenie się, ból i
zwroty głowy, zmiany w zachowaniu, zaburzenia widzenia, śpiączka.
" Postępowanie : określić stężenie glukozy we krwi, podać słodki płyn do picia lub 3-4 kostki
cukru (jeżeli pacjent jest przytomny); podać dożylnie 20 - 40 ml 40% glukozy lub podłączyć
wlew kroplowy z 10-20% glukozy; można zastosować Glukagon 1-2 mg s.c /i.m.
s t w
yiPtR&U A
ftMf
~ n a s t c P � niedoboru insuliny
" Przyczyny: przerwanie podawania insuliny, za mała dawka insuliny, nieprawidłowe
mieszanie preparatów insuliny, podawanie insuliny w okolice lipodystroficzną.
� Objawy: wiełomocz, pragnienie, odwodnienie, niskie CTK, wąskie z
renice, oddech kwasicy,
objawy brzuszne (nudności, wymioty, ból brzucha), zmiana stanu psychicznego (apatia -
pobudzenie - utrata świadomości).
" Postępowanie: określić stężenie glukozy we krwi (diagnostyka w szpitalu - glukoza we krwi i
moczu, aceton w moczu, elektrolity we krwi, gazometria, mocznik we krwi, hematokryt). W
postępowaniu przedszpitalnym założyć wkłucie dożylne i podać płyny oraz monitorować
4
parametry życiowe i w trybie pilnym przewiez
ć do SOR W postępowaniu w szpitalu -
podać insulinę szybko działającą, uzupełnić płyny i elektrolity, kontrolować bilans płynów,
określić diurezę godzinową, monitorować parametry życiowe. Po wyrównaniu glikemii do
200 mg% leczenie dostosowuje się do stanu pacjenta. Przy głębokiej kwasicy (pH poniżej
7.15) podaje się środki alkalizujące (przy małym nasileniu kwasicy nie podaje się środków
alkalizujących ze względu na negatywne skutki.
ŁeA/ĆCJ,fr AA/Tf^A/tf^A
uczuleme na insulinę
Przyczyny: obecność w preparacie zanieczyszczeń (białkowych, środków konserwujących i
stabilizujących), błędy w leczeniu i technice podawania (przerwanie podawania, obecność
środków alkoholowych w kanale wkłucia).
" Rodzaje reakcji: natychmiastowa (w miejscu wkłucia i ogólna - pokrzywka, skurcz oskrzeli,
duszność, obrzęk Quinckiego, omdlenie, wstrząs) opóz
niona (po kilkunastu wstrzyknięciach,
najczęściej po 7 - 14 dniach leczenia, pod postacią swędzącego nacieku skóry i bolesnego
rumienią w miejscu wstrzyknięcia).
" Postępowanie: rozpoznać przyczynę, zastosować inny preparat insuliny, wysoko
oczyszczony, monokomponentny. zmieniać miejsca wstrzyknięć, przestrzegać zasad
podawania insuliny.
z a n i k ( n v m l u b
LI PO DUmOPl? fOl mu U NCUB ^ charakterze >' Porostowym
" Rodzaje
-Lii - zanik tkanki tłuszczowej w miejscu wstrzyknięcia, najczęściej po wprowadzeniu
insuliny zwierzęcej.
-Hi - przerost tkanki podskórnej o charakterze gąbczastego obrzmienia, może pojawić
się obok zmian zanikowych.
" Przyczyna: wstrzykiwanie insuliny w to samo miejsce. W konsekwencji dochodzi do
zwłóknienia tkanki tłuszczowej. Tkanka taka pozbawiona jest ułowienie i unerwienia, a skóra
nad zmienionym miejscem jest bezbolesna (dlatego pacjenci często chętnie podają w sobie
insulinę tuż nad ogniskiem hipertrofii i nasilają zwłóknienie).
" Postępowanie: zmiana miejsc wstrzyknięcia, stosowanie insuliny humanizowanej.
f
//V5UL (piO OPcg W& Sfc - zmniejszenie reaktywności organizmu pacjenta na hormon egzogenny.
O stanie insułinooporności mówi się, gdy u osoby dorosłej zapotrzebowanie dobowe na insulinę
przekracza 100 jednostek, a u dziecka 2,5 jednostki/kg mc
" Przyczyny:
- nieimmunologiczne - głównie otyłość
- immunologiczne - wzrost przeciwciał przeciwko insulinie (przeciwciała wiążą insulinę)
Wprowadzenie insulin ludzkich i analogów insuli znacznie zmniejszyło ryzyko wystąpienia
oporności na insulinę.
5
" Przyczyny - nagromadzenie płynów w organizmie z powodu z
le prowadzonej insulinoterapii
przez dłuższy czas.
" Objawy - obrzęki obejmujące okolicę przedgoleniową, krzyżową i wokół oczu.
" Postępowanie - ustalić właściwą insulinoterapię, edukować pacjenta w zakresie diety,
obliczania jednostek chlebowy cli, dawkowania insuliny
Jako ciekawostka
Insulinoterapia inhalacyjna
W lutym 2006r. Food and Drag Administration (FDA) dopuściło do stosowania preparat insuliny
wziewnej pod nazwą EXUBERA�, które było poprzedzone 20 miesięcznym badaniem klinicznym,
którym było objęte ponad 2 500 pacjentów. W chwili obecnej została zaaprobowana w leczeniu
zarówno cukrzycy typu 1, jak i 2. Podobną aprobatę wydała Komisja Europejska 26 stycznia 2006 r.
Zaleca się jej stosowanie 10 minut przed posiłkiem: dostępne dawki zawierają 1, 2 , 3 jednostki
insuliny, pamiętać należy, że 3-krotne przyjęcie dawki 1 jednostki, wiąże się z 30 - 40% większą
depozycją (odkładaniem, kumulacją) insuliny, niż 1-krotne dawki 3 jednostek.
Opisywane działania niepożądane przy stosowaniu leku: hipoglikemia, kaszel, duszność, ból gardła,
uczucie suchości w ustach. Przeciwwskazania: choroba płuc, taka jak POChP, astma oskrzelowa,
palenie papierosów w okresie 6 miesięcy przed wprowadzeniem leku, uprzednie epizody hipoglikemii.
Insulina inhalacyjna może być stosowana w monoterapii jak również w skojarzeniu i innymi lekami
przeciwcukrzycowymi. Aktualne dopuszczenia do stosowania i leczenia preparatu Exubera,
zobowiązuje również producenta (Pfizer) do przeprowadzenia długoterminowych badań
bezpieczeństwa stosowania leku.
Przełomem w stosowaniu insuliny będzie prawdopodobnie opracowana przez lekarzy z Zakładu
Doświadczalnego Akademii Medycznej szpitala im. Kopernika w A
odzi kapsułka, która -
wszczepiona pod skórę - zapewni choremu stały dopływ insuliny, bez konieczności wykonywania
codziennych zastrzyków. Kapsułka otoczona jest półprzepuszczalną polimerową osłonką która
przepuszcza do organizmu substancje odżywcze; dzięki niej insulina uwalniana jest do krwi powoli i
w niewielkich dawkach. Kapsułka wymieniana byłaby raz na kilka, kilkanaście miesięcy. Testowano
ją już na zwierzętach; eksperymenty wypadły tak pomyślnie, że wkrótce mają rozpocząć się testy z
udziałem ludzi. Trwają też badania nad możliwością zażywania insuliny w inhalacjach - drogą
oddechową przy zastosowaniu inhalatorów. Zdaniem Krajowego Konsultanta ds. Diabetologii prof.
Jana Tatonia, jest to możliwe dzięki zmodyfikowaniu cząsteczki tego hormonu: w inhalatorach
wykorzystywane będą drobnocząsteczkowe analogi insuliny. Jeszcze w tym roku Pfizer, amerykański
koncern farmaceutyczny, który prowadzi badania nad inhalatorem, zamierza złożyć wniosek o
rejestrację tego urządzenia. Nie jest wykluczone więc, że inhalatory wrziewne staną się dostępne już od
przyszłego roku. Nie zastąpią one jednak całkowicie tradycyjnego sposobu podawania insuliny; z
inhalatorów nie będą mogli korzystać chorzy na cukrzycę, wymagający regularnego zażywania
insuliny.
Magazyn Partnerów Polskiej Grypy Farmaceutycznych  Bez Recepty", lek. med. Ewa Pakuła
6
Wykaz preparatów insuliny podany przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne
Strona WWW będąca oficjalnym serwisem
mt p . /; w w v- ..
Nazwa handlowa Producent Nazwa
międzynarodowa
Actrapid HM Novo Nordisk insulin
Actrapid HM Novolet NOYO Nordisk insulin
Actrapid HM Penfill Novo Nordisk insulin
Actrapid InnoLet Novo Nordisk insulin
Gensulin M20 Bioton insulin
Gensulin M30 Bioton insulin
Gensulin M40 Bioton insulin
Gensulin M50 Bioton insulin
Gensulin N Bioton insulin
Gensulin R Bioton insulin
HumaJect M3 Eli Lilly insulin
HumaJect N Eli Lilly insulin
HumaJect R Eli Lilly insulin
Humalog (analog insuliny) Eli Lilly insulin lispro
Humalog Mix 25 (analog insuliny) Eli Lilly insulin lispro
Humalog Mix 50 (analog insuliny) Eli Lilly insulin lispro
Humulin M3 Eli Lilly insulin
Humulin N Eli Lilly insulin
Humulin R Eli Lilly insulin
Insulatard HM Novo Nordisk insulin
Insulatard HM Penfill Novo Nordisk insulin
Insulatard InnoLet Novo Nordisk insulin
Insulatard NovoLet Novo Nordisk insulin
Insulinum isophanicum WO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum lente ChO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum lente WO-S alto depuratum Polfa Tarchomin insulin
Insulinum maxirapid ChO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum maxirapid WO-S alto depuratum Polfa Tarchomin insulin
Insulinum semilente ChO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum semilente WO-S alto depuratum Polfa Tarchomin insulin
Insulinum solutio neutralis ChO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum solutio neutralis WO-S alto depuratum Polfa Tarchomin insulin
Insulinum ultralente ChO-S Polfa Tarchomin insulin
Insulinum ultralente WO-S alto depuratum Polfa Tarchomin insulin
Insuman Basal Aventis Pharma insulin
Insuman Comb 25 Aventis Pharma insulin
Insuman Rapid Avcntis Phanna insulin
Lantiis (analog insuliny) Aventis Pharma insulin glargine
1
Mixtard 10 HM Penfill Novo Nordisk insulin
Mixtard 10NovoLet Novo Nordisk insulin
Mixtard 20 HM Pcnfill
Novo Nordisk insulin
Mixtard 20 NovoLet Novo Nordisk insulin
Mixtard 30 HM Novo Nordisk insulin
Mixtard 30 HM Pcnfill
Novo Nordisk insulin
Mixtard 30 InnoLet Novo Nordisk insulin
Mixtard 30 NovoLet Novo Nordisk insulin
Mixtard 40 HM Penfill Novo Nordisk insulin
Mixtard 40 NovoLct Novo Nordisk insulin
Mixtard 50 HM Pcnfill Novo Nordisk insulin
Mixtard 50 NovoLct Novo Nordisk insulin
Monotard HM Novo Nordisk insulin
NovoRapid (analog insuliny) Novo Nordisk insulin aspart
NovoRapid FlexPen (analog insuliny) Novo Nordisk insulin aspart
NovoRapid NoYoLet (analog insuliny) Novo Nordisk insulin aspart
NovoRapid Penfill (analog insuliny) Novo Nordisk insulin aspart
Ultratard HM Novo Nordisk insulin
Słowniczek - wybrane pojęcia
" analogi insuliny
substancje powstałe w wyniku przestawienia kolejności aminokwasów wchodzących w skład insuliny;
taka modyfikacja budowy cząsteczki insuliny zmienia dynamikę jej funkcji, na przykład powoduje
szybki początek lub przedłużenie jej działania
" cukrzyca brązowa
Cukrzyca rozwijająca się w następstwie zaburzeń gospodarki żelazem (hemochromatozy).
Hemochromatoza to wzmożone wchłanianie żelaza w jelitach z towarzyszącym nadmiernym
odkładaniem złogów ferrytyny i hemosyderyny we wszystkich tkankach ustroju, szczególnie zaś w
narządach miąższowych (wątroba , trzustka) oraz płucach czy skórze.
W efekcie końcowym proces ten prowadzi do zmian strukturalnych jak i funkcjonalnych narządów.
Tym samym obserwujemy u chorego współ wy stępów an i e cukrzycy, marskości wątroby, marskości
płuc oraz brązowej pigmentacji skóry.
" cukrzyca chwiejna (brittle diabetes)
Cukrzyca w której obrazie dominują głębokie wahania stężenia glikemii od epizodów hipoglikemii
(niedocukrzeń) do hipergłikemii. Epizody te są trudne do przewidzenia ponieważ występują bez
żadnych widocznych przyczyn zewnętrznych jak na przykład nieprawidłowa dieta, nieadekwatne
dawki insuliny, nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich, błędy w podawaniu insuliny itd.
Niepokojącą informacją dla chorego jest fakt, iż chwiejny przebieg chorób}? sprzyja wcześniejszemu
rozwojowi powikłań.
Najczęściej obserwujemy ten typ przebiegu cukrzycy u dzieci i młodzieży.
Pewnym antidotum jest zastosowanie przy tego typu wahaniach glikemii osobistej pompy insulinowej.
Uznaje się obecnie ze za chwiejny przebieg cukrzycy mogą odpowiadać somatostatyna oraz
adrenalina.
2
" cukrzyca typu 1
(zwana również cukrzycą młodzieńczą lub insulinozależną) jest spowodowana bezwzględnym
brakiem insuliny; występuje u osób młodych, szczupłych; w leczeniu stosuje się dietę i insulinę;
choroba może mieć bardziej chwiejny przebieg ze skłonnością do niedocukrzeń i śpiączki
" cukrzyca typu 2
(zwana również cukrzycą dorosłych lub msulinoniezależną) charakteryzuje się występowaniem u osób
po 35-40 roku życia, najczęściej otyłych; obserwuje się częstsze występowanie rodzinne; przyczyną
jest oporność tkanek obwodowych (mięśni, tkanki tłuszczowej i wątroby na insulinę); leczenie polega
na stosowaniu odpowiedniej diety, leków doustnych lub insuliny
" cukrzycowa kwasica ketonowa
obecność w organizmie nadmiaru kwaśnych produktów przemiany materii (tzw. ketonów),
stwierdzona zarówno we krwi, jak i w moczu; należy do ostrych powikłań cukrzycy związanych z
brakiem insuliny
" euglikemia
poziom cukru mieszczący się w granicach normy
" edukator
specjalnie przeszkolona osoba, najczęściej pielęgniarka, służąca wiedzą i doświadczeniem choremu na
cukrzycę; uczy podawania insuliny, modyfikacji jej dawek, obsługi glukometrów; radzi jak
postępować w szczególnych sytuacjach życiowych (np, w podróży)
" glikemia
stężenie glukozy we krwi mierzone w mg% łub w mmol/1
" hipoglikemia
zbyt niski (poniżej 50 mg%) poziom glukozy we krwi; częste i długotrwałe hipoglikemie mogą
prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu, a nawet śmierci
" indeks glikemiczny
(inaczej wskaz
nik glikemiczny) metoda klasyfikacji pokarmów, zawierających węglowodany w
zależności od ich zdolności do podwyższania poziomu cukru we krwi (pokarmy o wysokim,
umiarkowanym i niskim indeksie); wartość indeksu dla glukozy wynosi 100, przykłady: gotowane
ziemniaki - 95, dojrzałe banany - 60, pomidory - 15
" ketonuria
obecność acetonu (ciał ketonowych) w moczu, jeśli występuje razem z cukrem w moczu, wskazuje na
znacznie podwyższony poziom cukru we krwi
" kwasica ketonowa
stan, który rozwija się, gdy organizm, by zdobyć energię, jest zmuszony spalać tłuszcz zamiast
glukozy; dochodzi do niego przy znacznym niedoborze lub całkowitym braku insuliny; w czasie tego
spalania powstają związki chemiczne zwane ketonami - ich wysoki poziom powoduje wystąpienie
kwasicy, wywołującej zaburzenia pracy mózgu (śpiączkę); nieleczona kwasica może prowadzić do
śmierci
" normogłikemia
prawidłowy poziom cukru w krwi, mieszczący się w granicach odpowiadając5'ch normom u zdrowego
człowieka
" pompa insulinowa
zminiaturyzowana pompa infuzyjna, służąca do ciągłego, podskórnego podawania insuliny
3
" próg nerkowy glukozy
poziom glukozy (zwykle 170-200 mg%), powyżej którego nerki nie mogą już ponownie wchłonąć
całej ilości glukozy przechodzącej do tak zwanego moczu pierwotnego i dlatego część glukozy
przechodzi do moczu ostatecznego, powodując cukromocz (obecność cukru w moczu)
" skojarzone leczenie cukrzycy
łączenie leków doustnych o różnym mechanizmie działania (np. pochodnych sulfonylomocznika z
biguanidami) lub łączenie insuliny z doustnymi lekami przeciwcukrzycowym
" słodziki
niebędące cukrami związki wywołujące uczucie słodkości; dodaje sieje do produktów dla chorych na
cukrzycę; utrudniają wyzbycie się nawyku jedzenia słodkich składników pożywienia
4