Nurty poezji barokowej. Scharakteryzuj na przykładach.











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Barok
>
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Nurty poezji
barokowej. Scharakteryzuj na przykładach.










kategoria:   J.polski
zakres:   Barok
dodano:   1999-07-21




Barok ma dwa
podstawowe nurty tj.: dworkowy i dworski. Ten pierwszy
oparty na sarmatyźmie, czyli typie kultury szlacheckiej
ukształtowanej w okresie baroku, chociaż zapoczątkowanej w latach
80-tych XVI w. Jego podstawą było uznanie, że słowianie pochodzą ze
starożytnego mężnego rodu Sarmatów przybyłych z dalekiego orientu.
Sarmatyzm wiązał sie z pewnym modelem życia i wartościami, które z
biegiem czasu degradowały się i nabierały negatywnego zabarwienia
takiego jak: nacjonalizm czy zaściankowość. Nurt dworkowy
kształtował się w dwóch odmianach: A. Poprzez nawiązanie do
sarmatyzmu renesansowego. Jego przedstawicielem był Wacław Potocki,
podkreślający w swoich dziełach potrzebę patriotyzmu, gdyż
pierwotnie sarmatyzm odwoływał się właśnie do tych cech. B.
Model typowej, przeciętnej mentalności szlacheckiej, ukazujący
zderzenie pozytywnych i negatywnych elementów sarmatyzmu, np.:
"Pamiętniki" Jana Chryzostoma Paska. Wacław Potocki
(1621-1676) wydał dwa zbiory wierszy "Ogród fraszek" i "Moralia". W
wierszu "Nierządem Polska stoi" poeta krytykuje życie szlachty, jej
chciwość i prywatę, zwraca uwagę na niestałość prawa osłabiającą
państwo "Co rok nowe prawa i konstytucyje", "Pospolite ruszenie"
udowadnia samowolę szlachty. Porusza sprawy obronności kraju, które
są zaniedbywane. Jest to utwór zdecydowanie pesymistyczny podobnie
jak "Zbytki polskie", w których Potocki przedstawia marzenia i
nierealne pragnienia kraju, w którym zamożne warstwy społeczne nie
zauważają potrzeby wsparcia bankrutującego skarbu państwa. W wierszu
"Czuj! Stary pies szczeka" poeta utożsamia się z psem, który
nadremnie ujada chcąc obudzić gospodarza, Polskę symbolizuje dom
podkopywany przez zbójców. Ważnym dziełem Potockiego jest
"Transakcja wojny chocimskiej", będąca pierwszym polskim eposem
rycerskim. Dzieło to zawiera elementy kroniki, jednak głównym jego
celem jest pokazanie dawnej waleczności polskiego rycerstwa. Hetman
Chodkiewicz przedstawiony jest tu jako odważny żołnierz i wspaniały
strateg. Styl utworu jest podniosły, uroczysty, przeważają zdania
długie i charakterystyczne dla baroku liczne porównania. Jan
Chryzostom Pasek (1636-1701) był pamiętnikarzem i szlachcicem, brał
udział w wojnie ze Szwedami, Węgrami i Moskwą. Ogromny temperament,
awanturnicze życie pełne procesów skończyło się skazaniem na
banicje, której jednak nie dożył. Jego pamiętniki dotyczą okresu od
1656 do 1688 roku; były pisane z perspektywy czasu i można w nich
wyróżnić dwie części. Pierwsza (Diariusz) dotyczy życia
żołnierskiego, jest to okres oparty na sarmatyźmie pojmowanym jako
wszystkie męskie cechy, jak np.: waleczność, odwaga. Zawiera ona
opisy wypraw Paska do obcych krajów, gdzie wolny czas spędzał na
obserwowaniu tamtejszych obyczajów i kultury. Część zawierająca te
opisy zwana jest Itinerariuszem. Wszystko to podporządkowuje normom
gawędy, przefiltrowuje historię przez własne doświadczenia.
Przedstawiając swoje przygody autor podkreśla nieskazitelność swojej
postawy. Druga część jego pamiętnika (Raptularz) składa się
z synkretycznych notatek z życia, w których opisuje polowania i
hodowlę, nie opisuje natomiast procesów i awantur. Zwraca uwagę
także retoryczny styl utworu. Pasek ukazuje swój kunszt budowy
zdania, umie korzystać z retorycznych środków wyrazu, nawiązuje
także do motywów mitologicznych (Achilles). Nurt drugi
dworski. Są to lekkie utwory o kunsztownej budowie, sprawne
językowo przeważnie o tematyce towarzyskiej i miłosnej, oparte na
paradoksie (marynizm). Jan Andrzej Morsztyn (1621-1693) był
czołowym przywódcą stronictwa profrancuskiego oraz rzecznikiem praw
Jana Kazimierza i Marii Ludwiki. Jego utwory były głównie o tematyce
dworskiej i erotycznej. Zawierały obraz życia rozumianego jako gra,
przemienność realności i nicości. Swoje wiersze pisał do szuflady,
nie dbał o rozgłos. Poezja Morsztyna nawiązuje do Marina Moriniego.
"Cuda miłości" to sonet, w którym zwracają uwagę liczne
kontrasty, mówiące o tym jak wiele sprzecznych uczuć targa
zakochanym człowiekiem. Jednak sprzeczności te nie prowadzą do
katastrofy, a wręcz przeciwnie - na tym polega cudowność tego
uczucia. "Do trupa"- podmiot liryczny porównuje się do
trupa, jest on zabity "strzałą miłości". W wierszu zwracają uwagę
liczne hiperbole i antytezy. "Niestatek" można uważać za
żart dotyczący natury ludzkiej. Oprócz miłości widać u Morsztyna
pewien barokowy konceptyzm, wynikający ze złożoności i zmienności
świata, który ukazywany jest sensualistycznie. Poeta bawi się
konwencjami np: trenem w wierszu "Nagrobek Perlisi", w którym opiewa
śmierć psa. Pragnie też podkreślić swoją sprawność warsztatową.
Zwraca uwagę gradacja uczuć. Poezja Morsztyna nie miała być odbiciem
świata ale jedynie osobistą jego koncepcją wynikającą z przjemności
tworzenia. Daniel Naborowski (1573-1640) - poeta
wszechstronnie wykształcony, przedstawiciel manieryzmu, będącego
gatunkiem pośrednim między renesansem a barokiem. Jego poezja
zawierała renesansowe treści w barokowej formie, kładł nacisk na
ekspresję, wprowadzał elementy fantastyczne, kładł nacisk na
ozdobność. W swoich wierszach poruszał problem ludzkiego życia
będącego tylko "Dźwiękiem, cieniem, dymem, wiatrem, błyskiem,
głosem, punktem" - "Krótkość żywota" uznawał uczucia i wartości
duchowe za trwałe w przeciwieństwie do wartości materialnych -
"Marność", "Do Anny" - niezmienność uczuć, "Cnota grunt
wszystkiemu".







Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000