zegarmistrz 731[05] z1 01 u

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Andrzej Zych

Organizowanie stanowiska montażu mechanizmów
zegarowych 731[05].Z1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Leon Zujko
mgr. inż. Andrzej Strzykowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Andrzej Zych

Konsultacja:

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[05].Z1.01

zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu zegarmistrz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1.

Organizacja stanowiska pracy do montażu i demontażu mechanizmów
zegarowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 14
4.2.3. Ćwiczenia 14
4.2.4. Sprawdzian postępów 17
4.3. Obsługa narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 18
4.3.3. Ćwiczenia 18
4.3.4. Sprawdzian postępów 20
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizowaniu stanowiska do

montażu mechanizmów zegarowych.

Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 3 tematów, są to: Organizacja

stanowiska pracy do montażu i demontażu mechanizmów zegarowych, Narzędzia i przyrządy do
montażu i demontażu, Obsługa narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich.

Temat: „Organizacja stanowiska pracy do montażu i demontażu mechanizmów

zegarowych” pomoże Ci poznać zasady zorganizowania stanowiska pracy w sposób
ergonomiczny i zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Ponadto znajdziesz tam
zalecenia dotyczące stosowania środków ochrony indywidualnej i sposobów ochrony oczu.

Temat: „Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu” pomoże Ci poznać podstawowe

narzędzia, przyrządy zegarmistrzowskie i przyrządy pomiarowe.

Temat: „Obsługa narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich” pomoże Ci zapoznania się

z obsługą przyrządów zegarmistrzowskich. Ponadto zapozna Cię ze sposobem i wymaganiami
dotyczącymi instrukcji obsługi.

Poradnik ten posiada następującą strukturę:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

Informacje dotyczące informacje, opisy, tabele, rysunki z danego tematu,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki

modułowej.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po
przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny

pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[05].Z1

Montaż zegarków i zegarów

731[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska montażu

mechanizmów zegarowych

731[05].Z1.02

Montowanie mechanizmu zegarowego

731[05].Z1.03

Montowanie mechanizmu chodzika

731[05].Z1.04

Montowanie zegarów budzików

731[05].Z1.05

Montowanie zegarów bijących

731[05].Z1.06

Montowanie zegarów i zegarków

mechanicznych

731[05].Z1.07

Montowanie zegarów i zegarków

elektrycznych i elektronicznych

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji,
− posługiwać się, dokumentacja techniczną,
− odczytywać rysunek techniczny,
− posługiwać się układem jednostek SI,
− stosować wymagania określone regulaminem pracowni.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– dobrać na podstawie dokumentacji technologicznej, narzędzia do montażu i demontażu

mechanizmów zegarowych,

– dobrać na podstawie dokumentacji technologicznej, przyrządy do montażu i demontażu

mechanizmów zegarowych,

– dobrać z katalogu narzędzia do montażu i demontażu mechanizmów zegarowych,
– dobrać z katalogu przyrządy do montażu i demontażu mechanizmów zegarowych,
– dobrać przyrządy pomiarowe do prac montażowych,
– dobrać dokumentację techniczną do zapoznania się z obsługą przyrządów

zegarmistrzowskich,

– zorganizować stanowisko pracy zegarmistrza, zgodnie z wymaganiami technologicznymi,
– zorganizować stanowisko pracy zegarmistrza, zgodnie z zasadami ergonomii,
– zorganizować stanowisko pracy zegarmistrza z uwzględnieniem przepisów bhp i ochrony

środowiska,

– dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do realizacji zadania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Organizacja stanowiska pracy do montażu i demontażu

mechanizmów zegarowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.1.1. Organizacja stanowiska pracy

Montaż (składanie) i demontaż (rozbieranie) zegarów i zegarków odbywać się powinno

na odpowiednio przygotowanych stanowiskach pracy. Stanowiska powinny być zorganizowane
w

odpowiednim pomieszczeniu, posiadającym odpowiednia temperaturę, odpowiednie

oświetlenie i wentylację. Pomieszczenie pracy powinno mieć odpowiednią wysokość (3,3 metra
lub 3 metry w zależności od liczby osób w nim pracujących) oraz powierzchnię (tak aby na
każdego pracownika wypadało minimum 2 m

wolnej powierzchni).

W pomieszczeniu pracy powinno być oświetlenie naturalne (okna) oraz sztuczne składające

się z oświetlenia ogólnego oraz oświetlenia miejscowego (oświetlającego stanowisko pracy).
Praca zegarmistrza jest praca wymagająca dużej precyzji, wiec oświetlenie miejsca pracy
powinno wynosić 750 luxów.

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić odpowiednią wentylację i temperaturę.

Wentylacja może być naturalna (okna, wywietrzniki, kratki wentylacyjne) i sztuczną
(wentylator, klimatyzator). Wentylacja powinna zapewnić odpowiednią ilość świeżego
powietrza, lecz nie powinna stwarzać przeciągów). Temperatura pomieszczenia pracy powinna
wynosić 20

Podstawowym wyposażeniem stanowiska do montażu i demontażu zegarów i zegarków jest

stół zegarmistrzowski.

Rys.1. Stanowisko zegarmistrzowskie [na podstawie 4]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska do montażu jest uzależnione od rodzaju wykonywanych prac.

Jeżeli na danym stanowisku dokonuje się montażu i demontażu różnych zegarów i zegarków to
wyposażenie powinno być uniwersalne, jeżeli natomiast służy do montażu urządzeń w dłuższych
seriach lub o podobnej budowie (np. budziki) wówczas na stanowisku znajdują się narzędzia
bardziej specjalistyczne. Przy składaniu i rozbieraniu zegarów i zegarków możemy przyjąć
następującą zasadę. Na stanowisku zawsze znajdują się narzędzia i przyrządy uniwersalne oraz
dodatkowe narzędzia i przyrządy specjalistyczne uzależnione od rodzaju wykonywanych prac.

Podczas montażu i demontażu należy przestrzegać następujących zasad rozmieszczenia

narzędzi:
– najważniejsze narzędzia i przyrządy powinny znajdować się w miejscach najbardziej

dogodnych do ich obsługi,

– narzędzia najczęściej używane powinny znajdować się w miejscu, do którego łatwo sięgnąć

(pod ręką),

– jeżeli podczas montażu i demontażu wymagana jest określona kolejność użycia to powinny

one znajdować się obok siebie, w wymaganej kolejności,

– narzędzia używane rzadziej raczej nie powinny się znajdować bezpośrednio na stanowisku.

4.1.1.2. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas wykonywania prac zegarmistrz powinien być ubrany w ubranie robocze wygodne

lecz przylegające do ciała. Rękawy powinny być pozapinane. Ubranie chronić będzie również
przed kontaktem z różnymi materiałami stosowanymi podczas prac (np. płyny czyszczące).

Przy składaniu i rozkładaniu zegarów i zegarków należy zachować ostrożność, gdyż jest się

narażonym na skaleczenia. Konieczne jest właściwe trzymanie przedmiotów i narzędzi, tak aby
zsuniecie się ostrza nie uderzyło w dłoń).

Przy wykonywaniu prac należy również stosować sprzęt ochrony osobistej. Szczególnie

taki, który chroni oczy. Praktycznie do większości prac precyzyjnych trzeba korzystać z lupy
(nawet jeżeli nie jest to konieczne).

Praca zegarmistrza wymaga skupienia i pozostawania przez długi czas w jednej pozycji, jest

to pozycja siedząca. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie miejsce do siedzenia. Krzesło lub
fotel powinien być ergonomiczny. Siedzenie powinno być miękkie, z regulowaną wysokością.
Oparcie powinno być dostosowane do pleców. Powinno podpierać plecy na wysokości łopatek
oraz lędźwi. Ponadto pod nogami powinien znajdować się regulowany podnóżek. Bardzo ważna
jest również wysokość stołu zegarmistrzowskiego.

Podczas pracy należy robić przerwy, podczas których zaleca się wykonywanie ćwiczeń

fizycznych (zalecanych przez lekarza lub wskazanych przez nauczyciela).

W pracy zegarmistrza bardzo ważne są oczy. Podstawową sprawą jest ochrona przed

olśnieniem. W związku z tym na stanowisku należy unikać wyposażenia i sprzętu
o błyszczących powierzchniach, stosować zasłony lub żaluzje, stosować odpowiednio dobrane
oświetlenie ogólne i stanowiskowe.

Przy małych zegarkach konieczne jest długotrwałe skupiania wzroku. Podczas tego typu

prac należy robić przerwy, spojrzeć na chwilę w dal, najlepiej na zieleń.

Zegarmistrz powinien również przestrzegać zasad higieny rąk oraz zapobiegać ich poceniu

się i drżeniu. Codzienna higiena polega ma częstym myciu, dokładnym suszeniu i stosowaniu
odpowiednich środków kosmetycznych. W przypadku pocenia wskazane są zimne kąpiele,
kąpiele ziołowe i inne zalecone przez lekarza. W przypadku drżenia wskazane są odpowiednio
dobrane ćwiczenia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rodzaje oświetlenia powinna posiadać pracownia zegarmistrzowska?
2. Jaką wysokość powinno mieć pomieszczenie pracowni zegarmistrzowskiej?
3. Jaka temperatura powinna być w pracowni zegarmistrzowskiej?
4. Od czego zależy wyposażenie w narzędzia i przyrządy stanowiska do montażu i demontażu?
5. Jakie są zasady rozmieszczenie narzędzi na stanowisku montażu i demontażu zegarów

i zegarków?

6. Jakie są zagrożenia dłoni podczas montażu i demontażu zegarów i zegarków?
7. Jak należy chronić oczy przed olśnieniem?
8. Jak zapewnić wypoczynek oczom jeżeli praca wymaga dużego skupienia wzroku?
9. Jak zapobiegać drżeniu rąk?
10. Jak zapobiegać poceniu się rąk?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ warunki środowiska pracowni oraz opisz jej wyposażenie.

Nazwa

Wymagania:

Wynik pomiaru, opis

Ocena

(zgodne/niezgodne

z wymaganiami)

Temperatura w
pracowni

Wysokość
pracowni

Powierzchnia
wybranego
stanowiska

Rodzaje
oświetlenia
pracowni

Rodzaje wentylacji
pracowni

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) określić wymagania dotyczące pracowni i wpisać je w kolumnie 2,
2) odczytać temperaturę i wpisać ją do kolumny 3,
3) zmierzyć (lub oszacować) wysokość pomieszczenia i wpisać ją do kolumny 3,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zmierzyć (lub oszacować) powierzchnię stanowiska (wolnej powierzchni) i wpisać ją do

kolumny 3,

5) wpisać w kolumnie 3 rodzaje oświetlenia,
6) wpisać w kolumnie 3 rodzaje wentylacji,
7) dokonać oceny spełnienia wymagań,
8) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− termometr, miara zwijana,
− literatura podana w poradniku.

Ćwiczenie 2

Opracuj plan pracowni w rzucie z góry. Całe wyposażenie zaznacz kwadratami

i prostokątami z wpisaną nazwą.

Rys. do ćwiczenia 2 – plan pracowni.

1 m

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wykonać pomiary szerokości i długości pracowni i oznaczyć je konturem na planie,
2) zmierzyć powierzchnie stanowisk, szaf, stołów, krzeseł i nanieść je na planie,
3) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− miara zwijana,
− linijka, ołówek.

Ćwiczenie 3

Wypisz znajdujący się na sali sprzęt ochrony osobistej i określ jego przeznaczenie.

Nazwa środków ochrony
osobistej

Przeznaczenie środków ochrony osobistej

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie środki ochrony osobistej,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie i literatury określić ich przeznaczenie,
3) porównać swoje wyniki z wynikami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− wyposażenie pracowni,
− katalogi sprzętu ochrony osobistej,
− literatura podana w poradniku.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić wymagania stawiane wysokości pomieszczeń pracy zegarmistrza?

2) określić wymagania dotyczące temperatury?

3) sklasyfikować rodzaje oświetlenia pracowni zegarmistrzowskiej?

4) określić wymagania dotyczące oświetlenia?

5) sklasyfikować rodzaje wentylacji pracowni zegarmistrzowskiej?

6) określić wymagania dotyczące wentylacji?

7) opracować plan wyposażenia pracowni?

8) podać wymagania dotyczące ochrony środowiska?

9) podać podstawowe zasady organizacji stanowiska pracy?

10) określić sposoby zapobiegania drżeniu rąk?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Narzędzia i przyrządy do montażu i demontażu

4.2.1. Materiał nauczania

Do montażu (składania) i demontażu (rozbierania) zegarów i zegarków służą różne narządza

i przyrządy zegarmistrzowskie. Montuje się i demontuje się rożne zegary i zegarki (małe, duże,
o różnej konstrukcji, zegary mechaniczne, elektryczne). Stosowane narzędzia są bardzo liczne
i często różnią się tylko wielkością.

Narzędzia i przyrządy może my podzielić na uniwersalne (będące na podstawowym

wyposażeniu oraz narzędzia specjalistyczne, dostosowane do konkretnych rodzajów zegarów
i zegarków.

Do podstawowych narzędzi służących do składania i rozbierania zegarów i zegarków

możemy zaliczyć:
– otwierak nożowy i uniwersalny – służące do otwierania kopert zegarków zwykłych oraz

zwykłych i wodoszczelnych,

– komplet wkrętaków do zegarków – służące do wkręcania i wykręcania śrub i wkrętów.

Wyróżniamy wkrętaki płaskie i krzyżowe. Mogą mieć one rożne wielkości końcówek,

– pincety zwykłe (chwytki) – służą do chwytania i przytrzymywania części zegarków,
– pincety (chwytki do włosów) – służą do prostowania włosów, wypychania klocków włosów,

przytrzymywania wskazówek,

– przyrząd do zdejmowania wskazówek – służy do ściągania mocno osadzonych wskazówek,
– ściągacz przerzutnika – służy do ściągania przerzutnika z osi balansu,
– klucze do nakrętek – zestaw kluczy służących do odkręcania i zakręcania nakrętek

w zegarach,

– lupy zegarmistrzowskie – służą do wykonywania prac zegarmistrzowskich. Mogą

występować lupy pojedyncze (jednooczne) lub podwójne (dwuoczne),

– komplet szczypiec i służących do przytrzymywania części, wyginania, prostowania.

Wyróżniamy szczypce płaskie, półokrągłe, okrągłe i boczne (do obcinania wałków
naciągowych),

– podstawki pod mechanizmy – służące do układania na nie rożnych mechanizmów zegarków,
– przyrząd do wkładania szkiełek zegarków,
– imadło,
– imadełka ręczne,
– młotek,
– kowadełko,
– nabijaki.

Do podstawowych przyrządów służących do składania i rozbierania zegarów i zegarków

możemy zaliczyć:
– odmagneśnicę – urządzenie do odmagnesowywania zegarków,
– wibrorgaf (sprawdzarka chodu zegarka, chronokomparator) – urządzenie elektroniczne

umożliwiające sprawdzenie dokładności chodu zegarka. Wynik odczytu uzyskuje się na
taśmie lub monitorze,

– aparaturę do kontroli szczelności,
– grafoskop,
– wyciskarkę do szkieł,
– nabijarkę,
– miernik uniwersalny do pomiaru wielkości elektrycznych,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wyważarka.

Do podstawowych przyrządów pomiarowych możemy zaliczyć:

– suwmiarkę,
– mikrometr zegarmistrzowski,
– macki dziesiętne i zwykłe,
– sprawdzian do czopów, szkieł, koronek, sprężyn, wskazówek.

Oprócz narzędzi i przyrządów podstawowych na stanowisku zegarmistrza znaleźć się mogą

specjalistyczne, takie jak:
– klucz do zakręcania kopert zegarków wodoszczelnych,
– wciskarki do panewek mineralnych,
– ustawiarki zazębień,
– inne narzędzia i przyrządy specjalistyczne zalecane przez różnych producentów.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie narzędzia zegarmistrzowskie możemy zaliczyć do podstawowych?
2. Jakie przyrządy zegarmistrzowskie możemy zaliczyć do podstawowych?
3. Jakie przyrządy pomiarowe możemy zaliczyć do podstawowych?
4. Jakie narzędzia i przyrządy możemy zaliczyć do specjalistycznych?
5. Do czego stosuje się chwytki,
6. Do czego służy otwierak uniwersalny?
7. Do czego słudzy wibrograf?
8. Do czego służy odmagneśnica?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w katalogu narzędzia zegarmistrzowskie, podaj ich zastosowanie i wielkości

charakterystyczne (producent, numer katalogowy, wielkości, itp.).

Nazwa narzędzia/

przyrządu

Producent, nr

katalogowy

Typ i wielkości charakterystyczne

Zastosowanie

Otwierak nożowy

Lupy
zegarmistrzowski
e

Pincety

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szczypce

Imadełka ręczne

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w katalogu podane narzędzie,
2) wpisać nr katalogowy i nazwę producenta,
3) wpisać podstawowe dane i wielkości charakteryzujące to narzędzie,
4) wpisać zastosowanie,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− katalogi narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich.

Ćwiczenie 2

Odszukaj w katalogu przyrządy zegarmistrzowskie, podaj ich zastosowanie i wielkości

charakterystyczne (producent, numer katalogowy, wielkości, itp.).

Nazwa przyrządu

Producent, nr

katalogowy

Typ i wielkości charakterystyczne

Zastosowanie

Odmagneśnica

Chronokomparator

Wyciskarka do
szkieł

Nabijarka

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w katalogu podane przyrządy,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) wpisać nr katalogowy i nazwę producenta,
3) wpisać podstawowe dane i wielkości charakteryzujące to narzędzie,
4) wpisać zastosowanie,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− katalogi narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich.

Ćwiczenie 3

Odszukaj w katalogu przyrządy pomiarowe, podaj ich zastosowanie i wielkości

charakterystyczne (producent, numer katalogowy, wielkości, itp.).

Nazwa narzędzia/

przyrządu

Producent, nr

katalogowy

Typ i wielkości charakterystyczne

Zastosowanie

Suwmiarka

Mikrometr
zegarmistrzowski

Sprawdzian do
czopów

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w katalogu podane przyrządy,
2) wpisać nr katalogowy, producenta,
3) wpisać podstawowe dane i wielkości charakteryzujące to narzędzie,
4) wpisać zastosowanie,
5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− katalogi narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich.

Ćwiczenie 4

Odszukaj narzędzia i przyrządy znajdujące się w pracowni i wpisz je do tabeli. Podczas

wykonywania ćwiczenia korzystaj z katalogów narzędzi i przyrządów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nazwa narzędzia

Nazwy i wielkości charakterystyczne

Narzędzia
zegarmistrzowskie

Przyrządy
zegarmistrzowskie

Przyrządy
pomiarowe

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać narzędzia zegarmistrzowskie znajdujące się na wybranym stanowisku,
2) wpisać odszukane narzędzia do tabeli (ich nazwy i wielkości charakterystyczne),
3) odszukać przyrządy zegarmistrzowskie znajdujące się na wybranym stanowisku,
4) wpisać odszukane przyrządy do tabeli (ich nazwy i wielkości charakterystyczne),
5) odszukać przyrządy pomiarowe znajdujące się na wybranym stanowisku,
6) wpisać odszukane przyrządy do tabeli (ich nazwy i wielkości charakterystyczne),
7) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− stanowisko zegarmistrzowskie,
− katalogi narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich,
− dokumentacje techniczne.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odszukać w katalogu określone narzędzie zegarmistrzowskie?

2) odszukać w katalogu określony przyrząd zegarmistrzowski?

3) odszukać w katalogu określony przyrząd pomiarowy?

4) rozróżnić narzędzia znajdujące się na stanowisku zegarmistrzowskim?

5) rozróżnić przyrządy znajdujące się na stanowisku zegarmistrzowskim?

6) rozróżnić przyrządy pomiarowe znajdujące się na stanowisku

zegarmistrzowskim?

7) wskazać na stanowisku różne narzędzia i przyrządy?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Obsługa narzędzi i przyrządów zegarmistrzowskich

4.3.1. Materiał nauczania

Przyrządy zegarmistrzowskie powinny by przechowywane, czyszczone i konserwowane

zgodnie z zaleceniami producenta. Przyrządy pomiarowe powinno się przechowywać
w specjalnych futerałach, wyczyszczone i lekko zakonserwowane. Narzędzia zegarmistrzowskie
należy po każdym użycie wyczyścić i umieścić w miejscach dla nich przeznaczonych.

Do konserwacji narzędzi pomiarowych służą smary konserwacyjne. Nowe narzędzia są

zakonserwowane smarami i zabezpieczone przed warunkami długiego przechowywania. Przed
pierwszym użyciem narzędzia powinny być odkonserwowane (można do tego użyć benzyny
ekstrakcyjnej) i następnie lekko zakonserwowane (np. smarem wazelinowym lub olejem
wazelinowym).

Obsługiwanie przyrządów zegarmistrzowskich polega na ich czyszczeniu i konserwowaniu.

Czynności te należy wykonywać zgodnie z zaleceniami producentów. Zalecenia te znajdują się
w dokumentacji technicznej, dostarczonej razem z przyrządami.

Przed pierwszym użyciem należy zapoznać się z dokumentacją techniczna. Należy zapoznać

się z zasadą działania, przeznaczeniem i oczywiście z postępowaniem podczas pierwszego
uruchomienia. Jeżeli w dokumentacji brak jest instrukcji obsługi należy ja opracować.

Każdy przyrząd i urządzenie zegarmistrzowskie powinny posiadać instrukcję obsługi,

w której powinny się znaleźć czynności przed przystąpieniem do pracy, zasady i metody
właściwego wykonywania pracy, oraz czynności po zakończeniu pracy. Instrukcja taka znajduje
się w dokumentacji technicznej lub jest opracowana na jej podstawie.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak należy przechowywać narzędzia pomiarowe?
2. Jakimi środkami można zakonserwować narzędzia pomiarowe?
3. Jakie czynności konserwacyjne wykonuje się przy przyrządach zegarmistrzowskich?
4. Jakie czynności należy wykonać przed pierwszym użyciem przyrządów zegarmistrzowskich?
5. Co powinna zawierać instrukcja obsługi przyrządu zegarmistrzowskiego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj konserwacje zegarmistrzowskich przyrządów pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić przyrządy pomiarowe znajdujące się na wybranym stanowisku,
2) dobrać i zgromadzić materiały konserwacyjne,
3) wyczyścić przyrządy,
4) lekko zakonserwować przyrządy i włożyć je do odpowiednich pojemników lub odłożyć na

miejsce.

Wyposażenie stanowiska pracy:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− zegarmistrzowskie narzędzia pomiarowe,
− ściereczka z flaneli, ircha, wazelina techniczna, benzyna ekstrakcyjna.

Ćwiczenie 2

Opracuj instrukcję obsługi mikrometru zegarmistrzowskiego (lub innego przyrządu

pomiarowego).

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją producenta,
2) wypisać czynności do wykonania przed pomiarem,
3) wypisać zasady i metody właściwego wykonywania pomiaru,
4) wypisać czynności po zakończeniu pomiaru,
5) porównać swoją instrukcje z instrukcjami opracowanymi przez kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dokumentacja techniczna wybranego przyrządu pomiarowego.

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z obsługą odmagneśnicy.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadą działania odmagneśnicy,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi,
3) wykonać czynności opisane w instrukcji obsługi, bez włączenia urządzenia,
4) zgłosić nauczycielowi gotowość do odmagnesowania wybranej części na odmagneśnicy,
5) wykonać odmagnesowanie części.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dokumentacja techniczna odmagneśnicy,
− instrukcja obsługi odmagneśnicy,
− odmagneśnica,
− części do odmagnesowania.

Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z obsługą chronokomparatora.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadą działania chronokomparatora,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi,
3) wykonać czynności opisane w instrukcji obsługi, bez włączenia chronokomperatora,
4) zgłosić nauczycielowi gotowość do wykonania pomiaru dokładności chodu,
5) wykonać pomiar dokładności chodu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− dokumentacja techniczna chronokomparatora.
− instrukcja obsługi chronokomparatora.
− chronokomparator.
− zegarki do badania.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zakonserwować narzędzia pomiarowe?

2) opracować instrukcję obsługi prostego przyrządu zegarmistrzowskiego?

3) odmagnesować cześć na odmagneśnicy?

4) wykonać pomiar dokładności chodu na chronokomparatorze?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

7. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wysokość pomieszczenia warsztatu zegarmistrzowskiego powinna wynosić:

a) Min 2,2 m lub min 2,5 m, w zależności od jego powierzchni.
b) Min 3 m lub min 3.3 m, w zależności od jego powierzchni.
c) Min 3,0 m lub 3,3 m, w zależności od liczby osób w nim pracujących.
d) Min 2,2 m lub 2,5 m, w zależności od liczby osób w nim pracujących.

2. Powierzchnia wolnej podłogi przypadająca na stanowisko pracy powinna wynosić

minimum:
a) 1,5 m

b) 2,0 m

c) 2,5 m

d) 3,0 m

3. W pracowni zegarmistrzowskiej powinny być następujące rodzaje oświetlenia:

a) Naturalne, sztuczne ogólne i sztuczne stanowiskowe.
b) Naturalne ogólne i naturalne stanowiskowe.
c) Sztuczne ogólne i sztuczne stanowiskowe.
d) Elektryczne stanowiskowe i elektryczne ogólne.

4. W pracowni zegarmistrzowskiej powinny być następujące rodzaje wentylacji:

a) Naturalna i sztuczna.
b) Sztuczna wentylatorowa i sztuczna dmuchawkowa.
c) Samoczynna i wymuszona.
d) Tylko naturalna, aby nie wywoływać ruchu powietrza.

5. Wyposażenie stanowiska do składania zegarów zależy od:

a) Doświadczenia zegarmistrza.
b) Zmechanizowania pracowni zegarmistrzowskiej.
c) Rodzaju wykonywanej pracy.
d) Posiadanych narzędzi i przyrządów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Do podstawowych zasad dobrego zorganizowania stanowiska pracy zegarmistrza należą

cztery spośród niżej wymienionych:

a) najważniejsze narzędzia i przyrządy powinny znajdować się w miejscach najbardziej

dogodnych do ich obsługi,

b) najważniejsze narzędzia i przyrządy powinny znajdować się na specjalnych zaczepach na

tablicy narzędzi,

c) narzędzia najczęściej używane powinny znajdować się w miejscu, do którego łatwo sięgnąć

(pod ręką),

d) jeżeli podczas montażu i demontażu wymagana jest określona kolejność użycia to powinny

one znajdować się obok siebie, w kolejności,

e) przy posługiwaniu się narzędziami nie wolno dotykać ich gołymi rękoma,
f) narzędzia używane rzadziej raczej nie powinny się znajdować bezpośrednio na stanowisku,
g) narzędzia używane rzadziej powinno się zastępować uniwersalnymi.

a) b), c), d), g).
b) c), e), f), g).
c) a), c), d), f).
d) a), d), e), f).

7. Podczas wykonywania montażu zegarków najbardziej narażone na urazy są:

a) Ręce i kręgosłup.
b) Oczy i kręgosłup.
c) Głowa i układ oddechowy.
d) Ręce i oczy.

8. Do ochrony oczu podczas montażu zegarków najlepiej zastosować:

a) Przyłbicę ochronną.
b) Kask z okularami.
c) Lupę dwuoczną.
d) Okulary ochronne.

9. Aby dać wypocząć oczom podczas wykonywania prac wymagających dużego skupienia

należy:
a) Zrobić przerwę i spojrzeć w dal na zieleń.
b) Zrobić przerwę i spojrzeć na ścianę.
c) Zamknąć na chwile oczy.
d) Przyłożyć do oczy środek znieczulający.

10. Do otwierania kopert zegarków służy:

a) Wkrętak płaski.
b) Otwierak nożowy.
c) Nóż zegarmistrzowski.
d) Praska zegarmistrzowska.

11. Na stanowisku do montażu powinny znajdować się następujące rodzaje wkrętaków:

a) Plaski, półokrągły, okrągły.
b) Płaski i półpłaski.
c) Płaski, czworokątny i sześciokątny.
d) Plaski i krzyżowy.

12. Pinceta (chwytka) służy do:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) Wykonywania montażu wskazówek
b) Chwytania wskazówek.
c) Chwytania i zakręcania małych wkrętów.
d) Chwytania i przytrzymywania drobnych części.

13. Odmagneśnica służy do:

a) Odmagnesowywania elektromagnesy zegarkowego.
b) Odmagnesowywania części zegarków.
c) Magnesowania części aby ułatwić ich montaż.
d) Magnesowania balansu.

14. Chronokomparator (wibrograf) służy do:

a) Pomiaru wibracji zegarka.
b) Graficznego przedstawiania wibracji balansu.
c) Regulowania minutnika.
d) Odczytywania dokładności wskazań chodu zegarka.

15. Do podstawowych urządzeń na stanowisku montażu zegarków elektrycznych zaliczyć

możemy:
a) Miernik uniwersalny i grafoskop.
b) Miernik napięcia baterii zegarkowych i grafoskop.
c) Elektrokomparator i miernik uniwersalny.
d) Elektrograf i miernik uniwersalny.

16. Do podstawowych sprawdzianów stosowanych do montażu zegarków zaliczyć możemy

następujące spośród niżej wymienionych:

a) sprawdzian do włosów,
b) sprawdzian do czopów,
c) sprawdzian do łożysk,
d) sprawdzian do szkieł,
e) sprawdzian do koronek,
f) sprawdzian do wkrętów,
g) sprawdzian do kołków,
h) sprawdzian do sprężyn,
i) sprawdzian do otworów,
j) sprawdzian do wskazówek.

a) a), b), h), i).
b) b), c), e), g).
c) b), d), e), j).
d) b), d), e), h).

17. Do konserwacji narzędzi pomiarowych można zastosować:

a) Smar zegarmistrzowski.
b) Smar wazelinowy.
c) Olej roślinny.
d) Benzynę ekstrakcyjną.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Instrukcja obsługi odmagneśnicy powinna zawierać:

a) Sposób konserwacji urządzenia, czynności wykonywane podczas odmagnesowywania,

czynności po zakończeniu odmagnesowywania.

b) Czynności przed pracą na odmagneśnicy, zasady i metody bezpiecznego wykonywania

pracy, czynności po zakończeniu pracy.

c) Sposób uruchomienia odmagneśnicy, sposób wyłączenia odmagneśmicy, sposób

odmagnesowywania.

d) Czynności przygotowawcze, czynności podstawowe i czynności końcowe podczas

odmagnesowywania.

19. Najlepszym sposobem przechowywania mikrometru zegarmistrzowskiego jest:

a) Przechowywanie go w szufladzie stołu zegarmistrzowskiego.
b) Przechowywanie go zaczepionego na specjalnym uchwycie na tablicy.
c) Przechowywanie go w oryginalnym pudełku lekko zakonserwowanego.
d) Przechowywanie go w futerale skórzanym nasączonym olejem wazelinowym.

20. Nazwij przyrząd pokazany na rysunku:

a) Nabijarka z nabijakami i kowadełkami.
b) Przyrząd do rozwiercania gniazd.
c) Przyrząd do centrowania czopów.
d) Przyrząd do cechowania części.

21. Nazwij przyrząd pokazany na rysunku:

a) Przyrząd do zdejmowania szkiełek.
b) Przyrząd do zdejmowania wskazówek.
c) Przyrząd do centrowania czopów.
d) Przyrząd do zakładania łożysk.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22. Nazwij przyrząd pokazany na rysunku:

a) Przyrząd do zdejmowania szkiełek.
b) Przyrząd do zdejmowania wskazówek.
c) Przyrząd do centrowania czopów.
d) Przyrząd do zakładania łożysk.

23. Nazwij przyrząd pokazany na rysunku:

a) Przyrząd do zdejmowania szkiełek.
b) Przyrząd do zdejmowania sprężyn naciągowych.
c) Imadełko zegarmistrzowskie.
d) Podstawka do mechanizmów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizowanie stanowiska montażu mechanizmów zegarowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź Punkty

A B C D

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bartnik B.S., Podwapiński W.A.: Technologia mechanizmów zegarowych t. I –

Mechanizmy. WSiP, Warszawa 1976

2. Bartnik B.S., Podwapiński W.A.: Technologia mechanizmów zegarowych t. II – Montaż,

konserwacja i naprawa. WSiP, Warszawa 1986

3. Bartnik B.S., Podwapiński W.A.: Zegarmistrzostwo. Ilustrowany słownik zegarmistrzowski.

WSiP, Warszawa 1990

4. Bartnik B.S., Podwapiński W.A.: Zegarmistrzostwo. Naprawa zegarów i zegarków

mechanicznych. WSiP, Warszawa 1970

5. Czerwiec W., Maciszewski A., Molinski T.: Zegarmistrzostwo – Technologia. Wyd. Libra,

Warszawa 1980