www.polskiinstalator.com.pl

Polski Instalator 1/2007

2

INSTALACJE SANITARNE

Najwiêksze zyski dziêki ekonomicznym systemom sp³ukiwania

Oszczêdzamy wodê w toaletach
publicznych

Higiena, komfort, bezawaryjne dzia³anie
i niskie koszty eksploatacji to wyzwania
jakie stoj¹ przed producentami urz¹-
dzeñ montowanych w toaletach publicz-
nych. Innym, jak¿e wa¿nym problemem
jest to, aby urz¹dzenia by³y nierozbieral-
ne i odporne na przypadkowe b¹dŸ celo-
we zniszczenie.

Baterie czerpalne

Musz¹ spe³niaæ wysokie wymagania wy-
trzyma³oœciowe, g³owice baterii s¹ bo-
wiem wielokrotnie odkrêcane i zakrêcane
w ci¹gu dnia. Prawdziw¹ zmor¹ jest nieza-
krêcanie baterii po skorzystaniu z przybo-
ru w myœl zasady – umy³em rêce wiêc nie
bêdê siê nara¿a³ na ich ponowne zanie-
czyszczenie. Dlatego optymalnym roz-
wi¹zaniem dla toalet publicznych s¹ bate-
rie pneumatyczne, b¹dŸ elektroniczne.
Baterie pneumatyczne – maj¹ œciœle
ustalony czas wyp³ywu (st¹d inna nazwa
baterie czasowe), mog¹ byæ uruchamiane
rêk¹, kolanem lub peda³em w pod³odze.
Zasada dzia³anie urz¹dzenia jest prosta,
przyciœniêcie baterii powoduje sprê¿enie
s³upa powietrza, który unosi membranê
zaworu, otwieraj¹c tym samym dop³yw
wody. Sprê¿one powietrze powoli wyp³y-
wa przez skalibrowan¹ g³owicê zaworu
rozprê¿nego, po spadku zaœ ciœnienia

membrana zamyka ponownie przep³yw
wody. Im wiêkszy otwór w g³owicy zawo-
ru rozprê¿nego, tym krótszy czas prze-
p³ywu wody. Czas ten daje siê doœæ pre-
cyzyjnie regulowaæ w przedziale od 3 do
60 s, z dok³adnoœci¹ do 1-2 s. Fabrycznie
ustawiane baterie maj¹ zwykle czas wy-
p³ywu 12 lub 16 s.
Baterie elektroniczne – wyposa¿one s¹
w fotokomórkê dzia³aj¹c¹ na podczerwieñ,
która pe³ni rolê czujnika ruchu. Przeciêcie
promienia fotokomórki zamyka obwód
elektryczny, wzbudzaj¹c tym samym za-

wór elektromagnetyczny na dop³ywie wo-
dy. Wyp³yw wody trwa do momentu po-
nownego zak³ócenia czujnika (np. poprze-
zwyjêcie r¹k z umywalki). Szybkoœæ reak-
cji fotokomórki jest niemal natychmiasto-
wa, st¹d zu¿ycie wody pojawia siê tylko
w momencie korzystania z przyboru.
Dziêki dodatkowemu zastosowaniu perla-
tora uznaæ mo¿na, ¿e baterie elektronicz-
ne s¹ najbardziej wodooszczêdnymi urz¹-
dzeniami wœród armatury czerpalnej.
W ma³ych toaletach, wyposa¿onych mak-
symalnie w kilka umywalek najtañszym
rozwi¹zaniem bêdzie zakup modeli dzia-
³aj¹cych na baterie litowe 6-9 V. W zale¿-
noœci od producenta jedna bateria wy-
starcza na 200 000-300 000 uruchomieñ
(2-3 lat nieprzerwanej pracy). W wiêk-
szych systemach (lotniska, dworce) pro-
jektuje siê na ogó³ instalacjê elektryczn¹
dla ca³ej toalety.

Sp³uczki ustêpowe

Wielkoœæ zu¿ycia wody w wielu wypad-
kach zale¿y od trwa³oœci samej p³uczki
i jej odpornoœci na wandalizm. Zupe³nie
nie nadaj¹ siê do tego celu sp³uczki na-
tynkowe i kompakty, nawet te z przyci-

Wodooszczêdna bateria czasowa do toalet
publicznych – zu¿ycie wody tylko 4 l/min

F

ot. Presto

Elegancka, odporna na wandalizm bateria
elektroniczna WT 60 z podwójnym czujnikiem
podczerwieni i wodooszczêdn¹ g³owic¹

F

o

t. Geberit

Alfred Adamczewski

Polski Instalator 1/2007

3

INSTALACJE SANITARNE

skami dwudzielnymi. Najlepszym rozwi¹-
zaniem s¹ zdecydowanie modele podtyn-
kowe ze sp³ukiwaniem: rêcznym, pneu-
matycznym, elektronicznym, radarowym.
Sp³ukiwanie rêczne – z punktu widze-
nia oszczêdnoœci wody korzystne s¹ ste-
rowania z p³ytkami spustowymi dwu-
dzielnymi. W biurach, hotelach, pensjo-
natach itp. mo¿na stosowaæ p³ytki z two-
rzyw sztucznych. W budynkach szkol-
nych, dworcowych, na lotniskach i bo-
iskach pi³karskich czêsto dochodzi do
prób podpalenia p³ytki, dlatego powinno
siê stosowaæ wy³¹cznie siê wykonane ze
stali nierdzewnej.
Generalnie p³ytki umieszczone w za-
mkniêtych kabinach sanitarnych s¹ czê-
sto niszczone lub kradzione, dlatego wie-
lu inwestorów decyduje siê na dro¿sze,
ale wandaloodporne sterowania radarowe.
Sp³ukiwanie pneumatyczne – spusz-
czenie wody mo¿emy w tym wypadku
wykonaæ, wciskaj¹c nog¹ peda³ umiesz-
czony nisko nad pod³og¹ lub nawet w sa-
mej pod³odze. Sprê¿one powietrze po-
przez przewód impulsowy powoduje
otwarcie zaworu spustowego w zbiorniku
i zrzut wody. W odró¿nieniu do baterii
pneumatycznych, sp³ukiwanie nie ma tu-
taj charakteru czasowego. Na ogó³ zrzuca-
na jest ca³a zawartoœæ zbiornika, chocia¿
dostêpne s¹ te¿ rozwi¹zania z przyci-
skiem dwudzielnym. Zawory pneuma-
tyczne s¹ bardziej wandaloodporne od
p³ytek spustowych rêcznych, w d³u¿szej
perspektywie zapewniaj¹ te¿ ni¿sze kosz-
ty eksploatacji.
Sterowania elektroniczne – s¹ ca³ko-
wicie higieniczne, u¿ytkownik nie po-
trzebuje bowiem uruchamiaæ ¿adnego
przycisku, a sp³ukiwanie wykonywane
jest automatycznie po odejœciu od przy-

boru. Modu³y elektroniczne maj¹ szereg
dodatkowych funkcji zapewniaj¹cych wy-
soki komfort dla u¿ytkownika. Na przy-
k³ad modu³ elektroniczny WC 61 firmy
GEBERIT umo¿liwia m.in:
• sp³ukanie wstêpne (urz¹dzenie po wy-

kryciu nowego u¿ytkownika dokonuje
przep³ukania miski, usuwaj¹c resztki
zanieczyszczeñ po poprzednim u¿yt-
kowniku);

• sp³ukanie higieniczne (jednorazowe

sp³ukanie miski ustêpowej raz na np.
24 godziny, nawet jeœli nikt nie korzy-
sta³ z przyboru), zapobiega ono tworze-
nia siê osadów kamienia;

• automatyczne sp³ukanie po ponownym

w³¹czeniu pr¹du.

Radary – w odró¿nieniu do pozosta³ych
rozwi¹zañ nie wymagaj¹ zamocowania na
œcianie nad misk¹ ¿adnych widocznych
elementów. Czujnik umieszczony jest

zwykle w suficie lub nawet w samej kon-
strukcji miski, u¿ytkownik nie ma wiêc do
niego dostêpu. Zasada dzia³ania jest po-
dobna jak w rozwi¹zaniu z fotokomórk¹.
Przeciêcie promienia radaru (np. zbli¿enie
siê do miski ustêpowej), wywo³uje efekt
odbicia fali radarowej i odbierane jest jako
zak³ócenie. Trwanie takiego zak³ócenia
powy¿ej ustalonego czasu „wykrywania”
(czas ten mo¿na regulowaæ w przedziale 1-
60 s, fabryczne ustawienie wynosi zazwy-
czaj 7 s), powoduje wzbudzenie zaworu
elektromagnetycznego na dop³ywie wody.
Zawór nie otwiera jednak automatycznie
przep³ywu, a jedynie znajduje siê w stanie
oczekiwania. Ponowne przeciêcie promie-
nia (np. wyjœcie z kabiny, oddalenie siê od
miski ustêpowej) powoduje sp³ukanie.
Iloœæ sp³ukiwanej wody w systemach rada-
rowych regulowana jest poprzez ustawie-
nie zaworu p³ywakowego w zbiorniku. Dla
zapewnienia komfortu dla u¿ytkownika,
podobnie jak w modu³ach elektronicz-
nych, tak i w systemach radarowych, ist-
nieje mo¿liwoœæ ustawienia opcji sp³ukania
wstêpnego, higienicznego, itp.
Ogólnie systemy radarowe i dzia³aj¹ce na
podczerwieñ s¹ pewne w dzia³aniu i po-
zwalaj¹ œciœle kontrowaæ wielkoœæ zu¿ycia
wody. Za poœrednictwem automatyki ser-
wisowej umo¿liwiaj¹ te¿ prowadzenie
statystyki (liczby sp³ukañ, liczby u¿yt-
kowników, liczby dni pracy).

Pisuary

Mêskie przybory sanitarne chyba najbar-
dziej uleg³y przeobra¿eniu w ostatnich
latach. Te, które pamiêtamy z czasów
PRL-u w niczym nie przypominaj¹ obec-
nych rozwi¹zañ, „œciany p³aczu” po któ-
rych wiecznie la³a siê woda zasta³y zast¹-

[e-mail]

P³ytki sterowane podczerwieni¹

F

o

t. Geberit

F

ot. Viega

Instalacja pisuaru ze sterowaniem zaworu sp³ukuj¹cego falami radio-
wymi (czujnik radarowy)

F

ot. Viega

Pisuar „Feliks” firmy Ko³o z armatur¹ radarow¹ firmy Sanela umiesz-
czon¹ z ty³u miski

F

ot. Sanitec K

o³o

pione muszlami pisuarowymi, czêsto
z bardzo wyszukanymi rozwi¹zaniami
systemów sp³ukuj¹cych. Oszczêdzaæ wo-
dê mo¿emy obecnie, stosuj¹c:
• sp³ukiwanie pneumatyczne,
• sp³ukiwanie elektroniczne,
• systemy radarowe,
• pisuary suche, bez sp³ukiwania.

Pneumatyczne zawory sp³ukuj¹ce –
wykonywane s¹ jako natynkowe i podtyn-
kowe. Zalicza siê je do armatury czasowej,
mo¿na je regulowaæ w szerokim zakresie
poprzez kalibracje szczeliny powietrznej
zaworu rozprê¿nego (ustawienie czasu
wyp³ywu wody). W zale¿noœci od modelu
iloœæ sp³ukiwanej wody mo¿na ustawiaæ
od 1 do 7 litrów. Wad¹ rozwi¹zania jest
mniejsza higiena i pewnoœæ sp³ukania
(nie ka¿dy u¿ytkownik z niej korzysta).
Systemy radarowe i dzia³aj¹ce na pod-
czerwieñ – w pisuarach s¹ one znacznie
bardziej rozbudowane. Pisuary wymagaj¹
ma³ego zu¿ycia wody, nie przekraczaj¹cego
zazwyczaj 3 l na pojedyncze sp³ukanie. Za-
chodzi jednak pytanie: czy za ka¿dym ra-
zem? Jeœli weŸmiemy pod uwagê czêste
korzystanie z pisuaru (stadiony w czasie
przerwy, dworce kolejowe, lotniska itp.),
liczba sp³ukañ mo¿e byæ przecie¿ znacznie
rzadsza, np. raz na dziesiêciu u¿ytkowni-
ków, co w niczym nie zmieni charakteru
przyboru, a da ogromne oszczêdnoœci wo-
dy. Wspó³czeœnie rozwi¹zania takie maj¹
inteligentne uk³ady œledz¹ce np. system
IQ 145 firmy Dallmer, HyTronic firmy Ge-
berit, czy SLP firmy Sanela.
W rozwi¹zaniu firmy Geberit czujnik
mierzy czas pomiêdzy sp³ukaniami, jeœli
wykryje du¿¹ ich czêstotliwoœæ prze³¹cza
system w tzw. „dynamiczne sp³ukiwa-
nie”, które automatycznie zmniejsza
iloœæ wody (skraca czas wyp³ywu).

System IQ 145 za³¹cza z kolei sp³ukiwa-
nie w przypadku wykrycia przez sensor
wzrostu objêtoœci p³ynu w syfonie pisu-

arowym (stosowany jest tutaj specjalny
typ syfonu firmy Dallmer). Samo stanie
przed pisuarem nie wzbudzi w tym wy-
padku zaworu. Dodatkowa funkcja „oko”
œledzi czêstotliwoœæ sp³ukiwania, prze-
chodz¹c w zale¿noœci od potrzeb w tryb
oszczêdny, sp³ukuj¹c miskê pisuarow¹
raz na np. 10 minut. System radarowy fir-
my Sanela montuje siê w samej ceramice
pisuaru i wyposa¿ony jest on sensor ru-
chu wykrywaj¹cy ruch uryny w syfonie pi-
suarowym. Iloœæ sp³ukiwanej wody nie
przekracza tutaj 1 litra (oferta dostêpna
w firmie Sanitec Ko³o).
Pisuary bez sp³ukiwania – to oferta dla
toalet o du¿ej dobowej liczbie u¿ytkowni-
ków. W odró¿nieniu do wszystkich opisa-
nych powy¿ej modeli pisuary suche nie
wymagaj¹ doprowadzenia wody. Rynek
oferuje tutaj kilka odmiennych rozwi¹zañ:
Centaurus firmy Ko³o – oferowany jest
w dwóch wersjach: bezwodnej, wyposa-
¿onej w zawór membranowy automatycz-
nie zamykaj¹cy odp³yw do kanalizacji po
sp³ywie œcieków (korek zapachu), wod-
nej z dysz¹ sp³ukuj¹c¹ uruchamian¹ ma-
nualnie lub automatycznie zu¿ywaj¹c¹
w wersji oszczêdnej nawet mniej ni¿
1 litr wody. Pisuary Cenaturus pokryte s¹
dodatkowo specjalnym g³adkim szkli-
wem KeraTect, które znacznie u³atwia
utrzymanie czystoœci.
URIDAN Polska – oferuje pisuar
z bezzapachowym firmowym syfonem,
wype³nionym specjalnym biologicznym
p³ynem Urilock. P³yn ten jest l¿ejszy od
wody dlatego pe³ni rolê korka zapachu,
przepuszczaj¹c swobodnie urynê, ale nie
dopuszczaj¹c do przenikania woni z ka-
nalizacji. Jedna porcja p³ynu Urilock wy-
starcza na 5000-7000 u¿ytkowników.
Koszt eksploatacji pisuaru to w praktyce
koszt wymiany p³ynu.

www.polskiinstalator.com.pl

Pisuar z czujnikiem podczerwieni i modu³em
elektronicznym umieszczonym w konstrukcji
muszli

Ozn: 1 – dop³yw wody p³ucz¹cej, 2 – doprowadzenie wody
z wodoci¹gu, 3 – zawór odcinaj¹cy, 4 – syfon, 5 – regulator
przep³ywu, 6 – bateria litowa, 7 – pokrywa czujnika, 8 –
uchwyt dla elektroniki, 9 – œruba ³¹cz¹ca, 10 – zawór elek-
tromagnetyczny, 11 – modu³ elektroniczny, 12 – czujnik
podczerwieni

F

ot. Duravit

Polski Instalator 1/2007

4

INSTALACJE SANITARNE

Toaleta z pisuarami sterowanymi elektronicz-
nie, z modu³em umieszczonym w œcianie

F

ot. Viega