Poprawa stanu instalacji elektrycznych
w europejskich domach
Podniesienie poziomu bezpieczeństwa może uratować życie, podnieść jego standard
i zwiększyć wartość nieruchomości.
R. Belmans, Międzynarodowy Związek Zastosowań Elektryczności
H. De Keulenaer, Europejski Instytut Miedzi
J. Manson, Gorham & Partners
E. Schellekens, Europejskie Stowarzyszenie Wykonawców Instalacji Elektrycznych
O
PARTNERACH
Europejskie Forum Bezpieczeństwa Domowych Instalacji Elektrycznych (FEEDS - The Forum for Europenan Electrical
Domestic Safety) jest zrzeszeniem 5 międzynarodowych organizacji, pracującym nad podniesieniem stanu instalacji elek-
trycznych poprzez regularne badania okresowe. Sygnatariuszami FEEDS są:
AIE
European Association of Electrical Contractors
(Europejskie Stowarzyszenie Wykonawców Instalacji Elektrycznych)
AIE zrzesza 21 narodowych stowarzyszeń instalatorów elektrycznych:
Kontakt: E. Schellekens
00 32 2 253 42 22
evelyne.schellekens@aie-elec.org
www.aie-elec.org
ECI
European Copper Institiute
(Europejski Instytut Miedzi)
ECI jest centrum promocyjnym przemysłu miedziowego w Europie i jest częścią światowej sieci Międzynarodowego Sto-
warzyszenia Miedzi, z 30 oddziałami na całym świecie.
Kontakt: H. De Keulenaer
00 32 2 277 70 84
hdk@eurocopper.org
www.eurocopper.org
EUROPACABLE
Europacable jest Europejską Federacją 16 narodowych stowarzyszeń wytwórców kabli i przewodów elektrycznych. Fede-
racja została założona w 1991 r i reprezentuje 90% europejskiego przemysłu kablowego, zrzesza ponad 200 wytwórców.
Kontakt: M. Kelly
00 44 1483 721646
m.kelly@europacable.com
www.europacable.com
FISUEL
International Federation for Safety of Electrical Users
(Międzynarodowa Federacja Bezpieczeństwa Użytkowników Instalacji Elektrycznych)
Międzynarodowa Federacja Bezpieczeństwa Użytkowników Instalacji Elektrycznych jest stowarzyszeniem, które zrzesza
organizacje mające na celu promocję bezpieczeństwa elektrycznego, poprzez wydawanie przepisów o regularnych bada-
niach okresowych instalacji, uchwalanie norm i procedur postępowania.
Kontakt: D. Hannotion
00 33 6 74 09 01 47
d.hannotin@wanadoo.fr
www.fisuel.com
UIE
International Union of Electricity Applications
(Międzynarodowy Związek Zastosowań Elektryczności)
Międzynarodowy Związek Zastosowań Elektryczności zrzesza ponad 15 państw i powstała w 1953 r w celu promocji
racjonalnego wykorzystania energii elektrycznej i zachęcania do jej rozwoju.
Kontakt: M. Machiels
00 33 1 41 26 5 48
uie@uie.org
www.uie.org
S
TRESZCZENIE
Standardy bezpieczeństwa w wielu dziedzinach życia ulegają zmianie, niestety bezpieczeństwo domowych instalacji elek-
trycznych nie nadąża za nimi. Ludzie oczekują, że w domu będą bezpieczni i nie narażeni na żadne zagrożenia. Wypadki
będące rezultatem niebezpiecznych instalacji elektrycznych (wypadki śmiertelne i obrażenia, będące skutkiem pożaru lub
porażenia elektrycznego) są do uniknięcia. Ze względu na wielkość populacji oraz wiek domów, potrzeba wprowadzenia
regulacji prawnych zapobiegających zagrożeniom i rozszerzających poczucie bezpieczeństwa, staje się działaniem o rosną-
cym znaczeniu.
Aktualne tempo wykańczania nowobudowanych mieszkań powoduje, że przeciętny całkowity okres użytkowania euro-
pejskiego mieszkania to ok. 200 lat, a większość zasobów mieszkaniowych (60%) jest starsza niż 30 lat. Jeżeli budynki te
nie będą prawidłowo adaptowane, eksploatowane i odnawiane, ich instalacje techniczne będą w coraz mniejszym stopniu
odpowiadać podwyższanym standardom funkcjonalności i bezpieczeństwa
1)
, wymaganym przez współczesne społeczeń-
stwo. Chociaż całkowity koszt remontu jest jedną z barier, to raport stwierdza, ze nie jest to bariera, której nie można
pokonać. Odpowiednie środki, pozwalające pokonać barierę kosztów, obejmują staranną segmentację rynku, wprowa-
dzaną planowo, odpowiednio do poziomów ryzyka i zachęt fiskalnych, w celu podziału kosztów pomiędzy rząd, właścicieli
i najemców.
Świadoma eksploatacja i remonty, mogą poprzez okresowe badania, pomóc w zarządzaniu zasobami mieszkaniowymi
— jednym z największych dóbr społecznych.
W celu osiągnięcia celu funkcjonalnego, społecznego i ekonomicznego, proponowane są następujące działania:
wprowadzenie okresowych badań technicznych, które:
- będą wymagały przedstawienia ostatniego certyfikatu badania w przypadku zmiany licznika lub kontraktu na
dostawę energii, albo zmiany właściciela lub dzierżawcy,
- będą przeprowadzane przez Inspektorów z odpowiednimi kwalifikacjami, tj. certyfikowani instalatorzy,
przedstawiciele zakładów energetycznych lub niezależny certyfikowany organ,
- będą optymalizowane poprzez kontrolę wszystkich instalacji technicznych (elektryczność, gaz, woda, cen-
tralne ogrzewanie),
- zapewnią wykonanie wymaganych remontów w rozsądnym czasie,
podniesienie
świadomości bezpieczeństwa elektrycznego wśród mieszkańców, właścicieli, zarządców obiektów.
Działania te powinny być przede wszystkim prowadzone na szczeblu krajowym, a ich wprowadzanie w życie może przy-
nieść korzyści dla mieszkańców i właścicieli, tj.:
podniesienie poziomu i poczucia bezpieczeństwa,
zwiększenie wartości nieruchomości,
podniesienie
poziomu
życia poprzez zwiększenie komfortu,
zmniejszenie kosztów całkowitych ponoszonych z posiadaniem/wynajmem.
Oraz zyski w wymiarze społecznym:
zmniejszenie kosztów opieki medycznej
oszczędność energii
stworzenie nowych miejsc pracy , co powoduje spadek bezrobocia, oraz zwiększenie przychodów z podatków.
Raport ten wykazuje, że wprowadzenie stosownych regulacji prawnych, w celu podniesienia bezpieczeństwa instalacji
elektrycznych w domach, jest uzasadnione.
S
PIS
TREŚCI
1 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2 Tworzenie kultury bezpieczeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.1 Zagadnienia
bezpieczeństwa w istniejących domach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2
Potrzeba konserwacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3 Funkcjonalność i bezpieczeństwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
3 Elektryczność: zagrożenia i bezpieczeństwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3.1 Występowanie pożarów i zniszczeń
8,9)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3.1.1 Częstotliwość występowania pożarów domowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3.1.2 Koszty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3.2 Obrażenia i zgony w wyniku pożaru. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
3.3
Europejski rynek mieszkaniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
3.4 Porażenie prądem elektrycznym i skutki przepływu prądu przez organizm ludzki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
4 Środki ochrony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4.1 Zabezpieczenia
urządzeń i instalacji elektrycznych
15)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
4.2
Nowe wymagania dla generacji rozproszonej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
4.3
Inne aspekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
5 Zapewnienie
bezpieczeństwa elektrycznego: dostawcy usług, normy i techniki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
5.1 Dostawcy
usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
5.2
Normy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
5.3
Techniki przebudowy instalacji elektrycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
6 Zapewnienie
bezpieczeństwa elektrycznego: regulacja i koszty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
6.1
Rodzaje kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
6.2
Zalecenia dla badań/przeglądów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
6.3
Lista kontrolna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
6.4 Wymiar
społeczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
6.5
Koszty inspekcji i remontów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
6.6
Model makroekonomiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
7 Uwagi i zalecenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
8 Załącznik I: Bibliografia dotycząca bezpieczeństwa i tematów pokrewnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
8.1 Artykuły w prasie i magazynach.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
8.2 Raporty i publikacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
9 Załącznik II: Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
- 1-
1 W
STĘP
Europa jest dumna ze swojego dobrze zachowanego dziedzictwa i starych budowli, które pokazują jej historię oraz różno-
rodność stylów w całym regionie. Utrzymanie starych budynków, oraz wykorzystanie ich w celach kulturalnych, jest ciągle
kontynuowane - aktualny stan nowych mieszkań to 0.5% wszystkich, co implikuje średni czas użytkowania 200 lat
2)
. 60%
domów europejskich to budynki starsze niż 30 lat, a każdego roku 1% aktualnego stanu przekracza ten wiek. Tylko 0.32%
aktualnego stanu jest każdego roku poddawane remontom (Manson [75]). Tak więc stan instalacji elektrycznych jest ciągle
rosnącym problemem.
Ponadto poziom życia Europejczyków zmienia się szybciej niż kiedykolwiek wcześniej. Od ponad 40 lat wykorzystanie energii
elektrycznej stale rośnie w wyniku wzrostu liczby urządzeń elektrycznych w kuchniach, salonach i pokojach dziecięcych. Po-
wszechność komputerów, sprzętu RTV, telefonów i Internetu jest jednym z głównych powodów wzrostu zapotrzebowania na
energię elektryczną. W porównaniu z okresem użytkowania budynków, używanie Internetu i komputerów osobistych rozpo-
wszechniło się w bardzo krótkim czasie. Wzrasta zainteresowanie nowymi technologiami tj. systemami automatyki budynków,
sprzętem RTV, a trend do pracy w domu stymuluje dalsze zapotrzebowanie na sprzęt komputerowo-komunikacyjny. Kto wie
co przyniesie przyszłość? Projektowanie budynków z myślą o przedłużonym okresie użytkowania jest prawie niemożliwe po-
nieważ zarówno oczekiwania i standard mieszkań podlegają ciągłym zmianom, wymagając lepszych rozwiązań i infrastruktury,
lepszych i bezpieczniejszych materiałów oraz większej wygody.
Nawet jeżeli nasz poziom życia pozostaje niezmieniony, zacho-
wanie stanu instalacji elektrycznych na dobrym poziomie nie jest
możliwe bez remontów. Czas powoduje degradację materia-
łów, twardnienie i pękanie izolacji, rozluźnienie połączeń. W ten
sposób, charakterystyki funkcjonalne instalacji elektrycznych
pogarszają się z czasem i nie spełniają pierwotnych założeń.
W konsekwencji stan większości instalacji elektrycznych w Eu-
ropie jest niewłaściwy. Instalacje wykonane w czasie rozkwitu
budownictwa w latach 60. i 70., projektowane zgodnie z ówcze-
snymi normami i przeznaczone głównie dla oświetlenia i drob-
nego sprzętu domowego, nie są niedostosowane do obecnie
przyjętych standardów i norm bezpieczeństwa
3)
. Modernizacja
instalacji elektrycznych jest aktualnie jedną z głównych potrzeb.
Wzrost bezpieczeństwa i poczucia bezpieczeństwa jest jednym
z głównych powodów, dla których wymagana jest przebudowa
starych instalacji elektrycznych. Innymi zyskami są np.:
wystarczająca liczba i prawidłowa lokalizacja gniazd
wtyczkowych
właściwe oświetlenie
nowe funkcje (np. dodanie gniazdek telefonicznych
i RTV)
oszczędność energii i kosztów (np. poprzez wprowadze-
nie urządzeń monitorujących i sterujących).
W wielu krajach Europejskich wydatki związanie z mieszkaniem są
głównymi wydatkami, które rzadko kiedy są niższe niż 20% całko-
witych wydatków (rys.2). Regularne badania i właściwa konserwacja
mogą być pomocne w utrzymaniu kosztów związanych z nierucho-
mością pod kontrolą. Zwiększenie koszów nieruchomości ma swoje
odbicie we wszystkich sektorach gospodarki.
Podsumowując, raport ten pokazuje, iż poświęcenie większej
uwagi instalacjom elektrycznym w budynkach mieszkalnych, jest
głównym czynnikiem utrzymania i zwiększenia bezpieczeństwa
i komfortu życia.
Rys. 1. Profil wieku zasobów mieszkaniowych
w krajach UE (Raport o Stanie Mieszkalnictwa UE)
Rys. 2. Wydatki w krajach UE na mieszkania
i wyposażenie mieszkań (Eurostat)
0%
20%
40%
60%
80%
100%
<1970
>1970
Wielka Brytania
Hiszpania
Holandia
Włochy
Grecja
Niemcy
Francja
Belgia
Austria
0%
10%
20%
30%
40%
Housing
Furnishing
Szwecja
Dania
Niemcy
Francja
Finlandia
Belgia
Włochy
Austria
UE
Holandia
Irlandia
Wielka Brytania
Grecja
Hiszpania
Portugalia
Kraj
Kraj
% zasobów mieszkaniowych
% całkowitych wydatków konsumpcyjnych
2 T
WORZENIE
KULTURY
BEZPIECZEŃSTWA
Bezpieczeństwo elektryczne w domu zaczyna się od jego użytkowników. Instalacje
elektryczne są projektowane i wykonane optymalnie pod względem bezpieczeństwa,
ale użytkownik powinien być poinformowany jak je bezpiecznie używać i inwestować
w ich utrzymanie. Pomimo najlepszego projektu instalacji elektrycznych, przewidujące-
go wszystkie możliwe sytuacje takie, jak niewłaściwe użytkowanie i błędy ludzkie, nigdy
nie zapewnimy bezpieczeństwa dopóki użytkownik nie będzie jej używał we właściwy
sposób.
Raport ten jest wkładem w stworzenie kultury bezpieczeństwa przez połączenie inicja-
tywy na rzecz regulacji z kampanią informacyjną skierowaną do właścicieli-użytkowni-
ków, najemców, właścicieli nieruchomości i zarządców budynków.
Projekt przebudowy instalacji elektrycznej ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa
i może podnieść komfort domu. Poprzez ulepszenie instalacji elektrycznej wzrasta
jakość życia Europejczyków, co da w efekcie zwiększenie poczucia bezpieczeństwa
i komfortu użytkowania instalacji elektrycznych.
2.1 Zagadnienia
bezpieczeństwa w istniejących domach
Pierwszą grupą problemów związanych z instalacjami elektrycznymi jest ich wiek.
W instalacjach budowanych ponad 30 lat temu występują dwa zjawiska:
stan instalacji ulega pogorszeniu w trakcie eksploatacji,
funkcjonalność nie odpowiada obecnym potrzebom użytkowników.
Pomimo ujednolicania europejskich norm dotyczących instalacji elektrycznych, proces
ten jeszcze nie jest zakończony i nadal istnieją poważne różnice w przepisach pomię-
dzy poszczególnymi krajami. Wynikiem tego są różnice w instalacjach elektrycznych
w poszczególnych krajach. Poniżej została przedstawiona lista głównych problemów,
chociaż nie stosują się one do wszystkich krajów:
często gniazda wtyczkowe i punkty oświetleniowe nie posiadają przewodu
ochronnego (PE),
brak
właściwych uziomów,
zasilania nie są zabezpieczone wyłącznikami różnicowoprądowymi (RCD) -
szczególnie w instalacjach starszych niż dwudziestoletnie,
brak ochrony przed porażeniem za pomocą wyłączników różnicowoprądo-
wych dla obwodów łazienkowych i pomieszczeń wilgotnych,
brak ochrony przed porażeniem za pomocą wyłączników różnicowoprądo-
wych dla obwodów zewnętrznych,
zużycie i zniszczenie osprzętu elektrycznego, mogące spowodować poraże-
nie prądem,
częste, niewytłumaczalne wyłączanie (tzw. niepożądane wyłączanie) wyłącz-
ników instalacyjnych. W trakcie użytkowania instalacji, obciążenie niektórych
obwodów może być większe niż pierwotnie zakładano, co może powodować
wyzwalanie zabezpieczeń.
gniazda wtyczkowe, wyłączniki, tablice rozdzielcze grzeją się lub nawet ulegają
nadpaleniu. Oznacza to przeciążenie lub brak dobrego styku, co wymaga pod-
jęcia natychmiastowego działania.
Nie
używaj niepotrzebnego
sprzętu elektrycznego
w łazience.
Nie
pozwalaj dziecku
na zabawę
w pobliżu gniazdek.
Nie
zmieniaj żarówek przy
załączonym napięciu.
Nie
używaj rozdzielaczy
dla urządzeń o dużej mocy
(np. pralka).
- 3 -
Druga grupa problemów bezpieczeństwa jest związana z funkcjonalnością instala-
cji domowych; w związku z wiekiem instalacji i wzrastającą ilością elektrycznego
sprzętu domowego użytku:
częste wykorzystywanie przedłużaczy i prowadzenie ich pod wykładzinami.
W przypadku uszkodzenia takiego przedłużacza występuje zagrożenie pożarem.
przeciążanie gniazd wtyczkowych przez stosowanie rozdzielaczy („złodzie-
jek”), co zwiększa ryzyko pożaru.
samodzielne modyfikacje instalacji są często wykonywane przez osoby nie-
upoważnione i nie przeszkolone, bez wiedzy o przepisach i normach, tzw.
„złote rączki”, zatem instalacje takie mogą nie być bezpieczne. W wielu kra-
jach samodzielna przeróbka instalacji elektrycznych lub ingerencja w nią jest
prawnie zabroniona lub bardzo ograniczona.
2.2 Potrzeba konserwacji
Instalacje elektryczne nie ulegają szybkiej degradacji, więc nie wymagają ciągłych remontów
i konserwacji. Jednakże, uwzględniając długi czas użytkowania instalacji, wymagają one okre-
sowych badań kontrolnych, przeglądów i konserwacji, w celu przeciwdziałania skutkom
starzenia oraz dostosowywania ich do nowych potrzeb i nadążania za zmianami stylu życia
mieszkańców. Badania pokazują, że w wielu domach brak konserwacji instalacji elektrycznej
powoduje obniżenie poziomu bezpieczeństwa. Badania wykonane w Wielkiej Brytanii przez
CFR [50] i BSRIA [43] pokazują, iż na 46% gospodarstw domowych, które są remontowane
każdego roku, w jedynie w 4,5% przypadków poprawiany jest stan instalacji elektrycznej. Na
przykład, kiedy nowy właściciel zamieszkuje budynek, kuchnia i łazienka są remontowane, ale
tylko w niewielu właścicieli decyduje się na remont instalacji elektrycznej, a w pojedynczych
przypadkach na jej całkowitą wymianę. Pomimo polepszania stanu instalacji elektrycznej,
nie musi to oznaczać to poprawy bezpieczeństwa do akceptowalnego poziomu - w poło-
wie przypadków jedynie są dodawane nowe gniazda wtyczkowe. Tylko 20% przypadków
uwzględnia wymianę osprzętu, a 15% kompletną wymianę oprzewodowania. Średni koszt
robót elektrycznych jest szacowany na około 600 EUR.
Okresowe badania
5)
, np. co 10 lat, mogłyby pomóc w identyfikacji problemów związa-
nych z bezpieczeństwem i skorygowaniu ich na stosunkowo wczesnym etapie.
Innym ważnym problemem jest to, że instalacja powinna być unowocześniana za każ-
dym razem, kiedy sposób użytkowania energii elektrycznej ulega znaczącej zmianie.
Można to zapewnić przez kontrole, które są właściwym środkiem do tego celu, i które
powinny być wykonywane przy każdorazowej zmianie właściciela lub najemcy - co
często jest najdogodniejszym czasem.
Długoterminowa konserwacja jest najważniejszym czynnikiem decydującym o bezpieczeństwie instalacji elektrycznej,
niemniej jednak kilka specyficznych sytuacji wymagających natychmiastowego działania, jest równie ważnych. Poniższe
zagrożenia powinny być rozpowszechniane w kampanii informacyjnej:
luźnie gniazda wtyczkowe - kiedy gniazdo nie jest dobrze zamontowane w ścianie, powinno być to naprawione.
Wkładanie i wyjmowanie wtyczek może powodować zmęczenie i zniszczenie przewodów, rozluźnienie styków,
które grzeją się punktowo, co może spowodować pożar,
instalacje
aluminiowe
- w Europie Wschodniej nadal wiele domowych instalacji elektrycznych jest wykonanych prze-
wodami aluminiowymi. Ponieważ aluminium łatwo ulega zjawisku „płynięcia” pod naciskiem sił zewnętrznych, połączenia
śrubowe w gniazdkach i oprawach ulegają poluzowaniu, co powoduje zwiększenie rezystancji styku i ich rozgrzewanie.
Jest to prawdopodobną przyczyną że liczba ofiar pożarów w Europie Wschodniej
6)
jest wyższa niż średnia europejska.
częste wyzwalanie wyłączników instalacyjnych - kiedy następuje zadziałanie wyłącznika instalacyjnego oznacza to jego
przeciążenie. Wymiana wyłącznika na inny o większym prądzie zadziałania jest tylko wtedy możliwa, kiedy pozwala na
to oprzewodowanie. Prąd zadziałania wyłączników i przekrój przewodów muszą być się sobą skoordynowane, w prze-
ciwnym przypadku przewody w obwodzie muszą być wymienione na przewody o większej obciążalności prądowej.
Nie
układaj przewodów
pod dywanami
Nie
nadużywaj rozgałęźników
Nie
naprawiaj bezpieczników
niczym oprócz oryginalnych
wkładek
Nie
zaniedbuj obluzowanych
gniazd wtyczkowych
2.3 Funkcjonalność i bezpieczeństwo
Pomimo poprawnego zaprojektowania, wykonawstwa i konserwacji instalacje elektryczne mogą okazać się niebezpiecznie
poprzez niewłaściwe ich użytkowanie, szczególnie w sytuacji, kiedy nie odpowiadają potrzebom mieszkańców. Rozbież-
ność pomiędzy wykonaniem a oczekiwaniami jest najbardziej widoczna w przypadku gniazd wtyczkowych, zarówno jeżeli
chodzi o ich liczbę jak i usytuowanie. Zapewnienie wystarczającej liczby gniazd wtyczkowych we wszystkich instalacjach
w nowych budynkach, przy przebudowach lub renowacjach, jest bardzo istotne dla zmniejszenia ryzyka pożaru z powodu
przeciążenia obwodów.
Zapotrzebowanie na liczba gniazd wtyczkowych zwiększa się od lat i jest wynikiem:
dużej ilości urządzeń elektrycznych, jak zmywarki, mikrofalówki, sprzęt RTV, komputery i niezliczona ilość urzą-
dzeń przenośnych z akumulatorami np. telefony komórkowe, elektronarzędzia.
zmiany w charakterze pracy - rośnie tendencja do pracy w „domowym biurze”, z użyciem komputera i innych
urządzeń elektronicznych.
Użytkownicy z niewystarczająca ilością gniazd zwiększają zagrożenie pożarowe i porażeniowe poprzez:
używanie rozdzielaczy (często przeciążonych)
- zagrożenie pożarem,
używanie przedłużaczy
- zagrożenie pożarem jeżeli są prowadzone pod dywanami/wykładzinami
- zagrożenie porażeniem poprzez przerwanie ciągłości przewodu ochronnego.
Brak wystarczającej ilości gniazd wtyczkowych nie dotyczy jedynie starych budynków, gdzie można oczekiwać, że insta-
lacja nie była projektowana z nadmiarem. Ostatnie badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazują, że ponad 70%
właścicieli dwuletnich domów nie posiada wystarczającej liczby gniazd. Podobne przypadki zostały zanotowane w krajach
Beneluksu i we Włoszech.
W Wielkiej Brytanii, Stowarzyszenie Inżynierów Elektryków (IEE - Institution
of Electrical Engineers) posiada pełne rozeznanie tego problemu. W 2000 r.
wydano nowe zalecenia dotyczące ilości gniazd wtyczkowych w „Guidance
Note I - Selection and Erection” [Wytyczne I - Dobór i montaż]. W tych wy-
tycznych przedstawiono ilość gniazd wtyczkowych w zależności od wielkości
i przeznaczenia pomieszczenia (tabela 1.).
IEE zwraca uwagę na domowe pomieszczenia, w których liczbę i rozmieszcze-
nie gniazd wtyczkowych należy potraktować ze szczególna uwagą:
w
pobliżu gniazdek antenowych RTV, gdzie często występuje potrze-
ba podłączenia dodatkowego sprzętu RTV: tunery satelitarne, video,
odtwarzacze DVD itp.
w
pobliżu gniazdek telefonicznych, gdzie może zaistnieć potrzeba
podłączenia automatycznej sekretarki czy faksu,
w
pobliżu gniazdek sieciowych,
sypialnie
młodzieży, gdzie coraz częściej znajdują się komputer czy
sprzęt elektroniczny,
biuro domowe, z komputerem i innym wyposażeniem elektronicz-
nym.
Tabela 1. Zalecana liczba gniazd
wtyczkowych w zależności od typu
pomieszczenia - wszystkie gniazda
podwójne (IEE Guidance Note I)
Rodzaj pomieszczenia
Liczba gniazd
Salon
6 - 10
Jadalnia
3
Kuchnia
6 - 10
Sypialnia dwuosobowa
4 - 6
Sypialnia jednoosobowa
4 - 6
Sypialnia – pokój dzienny
4
Hall
2
Schody / półpiętro
1
Strych
1
Gabinet / biuro domowe
6
Garaż
2
Pomieszczenia gospodarcze
2
- 5 -
W Niemczech obowiązują bardziej szczegółowe zalecenia
7)
(tabela 2.) dzielące instalacje na 3 grupy (oznaczone jedną,
dwiema, trzema gwiazdkami), określające liczbę gniazd wtyczkowych na pomieszczenie, liczbę obwodów na mieszkanie
i inne pomieszczenie funkcyjne.
Fakt, że pewne nowoczesne normy i zalecenia uwzględniają potrzebę zwiększenia funkcjonalności, wzmacnia związek
między funkcjonalnością i bezpieczeństwem. Rozwijające się nowe technologie i wzrost ich powszechnego wykorzystania,
powodują zwiększenie roli instalacji elektrycznych, nie tylko jako oświetlenia podstawowego czy zasilania sprzętu gospo-
darstwa domowego, lecz również dla działania złożonych systemów sterowania i monitoringu.
Dwie dziedziny, w których pojawiają się nowe technologie dla instalacji mieszkaniowych, to efektywność wykorzystania
energii energetycznej i telemedycyna. Oświetlenie sterowane czujnikami obecności, może być wyłączane kiedy pomiesz-
czenie jest puste, co przynosi oszczędność energii i pieniędzy. Wraz ze starzeniem się społeczeństw, zapotrzebowanie na
monitorowanie stanu zdrowia, sprzężone z domowym systemem podtrzymania życia, będą wymagały instalacji o bardzo
dużej funkcjonalności i najwyższym stopniu niezawodności. Wzrost w tych dziedzinach będzie dodatkowym czynnikiem
napędowym poprawy funkcjonalności i konserwacji instalacji.
Tabela 2. Zalecania norm niemieckich dla instalacji w mieszkaniach prywatnych (RAL-RG 678).
‘*’ minimalne wymagania dla instalacji wewnętrznych wg DIN 18015.
Liczba gniazd wtyczkowych zalecana dla mieszkań o powierzchni od 75 do 100m
2
.
Instalacje wewnętrzne RAL-RG 679
Gniazda
wtyczkowe
Punkty oświetleniowe
Rodzaj pomieszczenia
*
**
***
*
**
***
Kuchnia
7
9
11
2
3
3
Kuchenka
5
7
8
2
2
2
Łazienka
3
4
5
2
3
3
Hall
dł.<=2.5m
1
1
1
1
2
3
Hall
dł.>2.5m
1
2
3
1
2
3
Sypialnia/pokój dzienny
pow. <= 12m
2
3
5
7
1
2
3
Sypialnia/pokój dzienny
12m
2
< pow. <= 20m
2
4
7
9
1
2
3
Sypialnia/pokój dzienny
pow. > 20m
2
5
9
11
2
3
4
Piwnica
1
2
2
1
1
1
Balkon, taras, loggia
szer. <= 3.0m
1
1
2
1
1
1
Balkon, taras, loggia
szer. > 3.0m
1
2
3
1
1
2
Toaleta
1
2
2
1
1
2
Magazynek
1
2
2
1
1
1
Gabinet
4
7
9
1
2
3
Pracownia
3
5
7
1
2
2
Obwody
1-fazowe
Obwody
3-fazowe
*
**
***
*
**
***
Obwody ogólne
7
11
13
1
2
2
Dodatkowe obwody ogrzewania wody
1
1
1
-
-
-
Dodatkowe obwody w gabinecie
1
1
1
-
-
-
*
**
***
Dzwonek lub gong
+
+
+
Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych
Zależnie
od potrzeb
+
+
Wejście do bramy w większych domach
+
+
+
Domofon w domach jedno i dwurodzinnych
Zależnie
od potrzeb
+
+
Domofon w większych domach
+
+
+
3 E
LEKTRYCZNOŚĆ
:
ZAGROŻENIA
I
BEZPIECZEŃSTWO
Poprzedni rozdział wyjaśnia, dlaczego domowe instalacje elektryczne w Europie nie są tak bezpieczne jak można by ocze-
kiwać, pokazuje źródła zagrożeń i proponuje środki zaradcze dla podniesienia poziomu bezpieczeństwa. W niniejszym
rozdziale przedstawiono możliwe skutki niedostatecznego poziomu bezpieczeństwa, zagrożenia i wypadki wywołane
przez instalacje elektryczne, w celu ustalenia priorytetu działań.
Wykorzystanie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym niesie ze sobą dwa rodzaje zagrożenia: pożar i porażenie
prądem elektrycznym.
Zagrożenie pożarem. Do wywołania pożaru konieczne są trzy warunki (tak zwany „trójkąt pożarowy”):
- obecność tlenu,
- materiał łatwopalny,
- zapłon.
Pierwsze dwa czynniki zawsze występują w obiektach budow-
lanych. Elektryczność jest jednym z potencjalnych źródeł za-
płonu, innymi mogą być: kuchenka i urządzenia grzewcze oraz
nieostrożne obchodzenie się z ogniem (zapałki, zapalniczki,
świeczki, papierosy itp.).
Porażenie prądem elektrycznym. Każde z urządzeń elektrycz-
nych może być potencjalną przyczyną zwarcia. Mieszkańcy
muszą być zabezpieczeni przed skutkami przepływu prądu
zwarciowego.
3.1 Występowanie pożarów i zniszczeń
8,9)
Nie istnieje oficjalna europejska baza występowania pożarów. W celu zrozumienia skali zjawiska w Europie oraz liczby zgo-
nów i obrażeń, jak również kosztów pożarów wywołanych przez zwarcia w instalacji elektrycznej, partnerzy z FEEDS oraz
organizacje stowarzyszone, zbierają informacje z krajowych danych statystycznych dotyczących pożarów (30 raportów
z 10 krajów - Belgii, Kanady, Finlandii, Francji, Włoch, Holandii, Norwegii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczo-
nych). Ponadto brane są pod uwagę statystyki pożarów publikowane na szczeblu samorządowym (Amsterdam, Frankfurt,
Madryt, Monachium, Paryż). Inne dane są pobierane ze światowego programu rejestracji pożarów w Genewie. W oparciu
o dane podstawowe opracowywany został model demograficzny, zawierający następujące dane z zanotowanych wszyst-
kich przypadków pożarów:
roczna liczba pożarów przypadająca na tysiąc osób,
roczna liczna pożarów przypadająca na tysiąc mieszkań,
liczba
przypadków
śmiertelnych na jeden pożar,
stosunek liczby rannych do liczby zgonów,
straty materialne przypadające na jeden pożar,
całkowity koszt strat związanych bezpośrednio z pożarem.
Na podstawie tych zestawień i danych otrzymanych z innych krajów opracowano model, którego wnioski zostały przed-
stawione w statystyce pożarów, zniszczeń wywołanych pożarami, przypadków śmiertelnych dla każdego z krajów euro-
pejskich oraz dla EU-15 (kraje Unii Europejskiej sprzed 1 maja 2004) i dla EU-25 (25 krajów Unii Europejskiej po 1 maja
2004). Końcowy model został zakwalifikowany przez wszystkich partnerów FEEDS. Całkowita liczba pożarów w Europie
została sprawdzona i potwierdzona w danych Europejskiego Systemu Pożarowego. Dane podstawowe zostały przedsta-
wione czcionką pogrubioną, natomiast dane pochodne - kursywą.
Nie
narażaj użytkowników na porażenie
elektryczne spowodowane
niezabezpieczoną instalacją
- 7 -
3.1.1 Częstotliwość występowania pożarów domowych
Na podstawie modelu demograficznego, może-
my oszacować dla Europy
11)
:
na 1000 mieszkań, na mieszkania przy-
pada około 3,2 pożaru rocznie,
ponad 60% przypadków pożarów budyn-
ków dotyczy budynków mieszkalnych.
Ocenia się, że tylko 25% wszystkich przypadków
pożarów jest zgłaszanych całkowita liczba pożarów
czterokrotnie większa niż to wynika ze statystyk.
Oznacza to, że 60% Europejczyków ma styczność
z pożarem przynajmniej raz w ciągu swojego życia.
Ekstrapolacja liczby pożarów przypadających na
1000 mieszkań, daje całkowitą liczbę pożarów na
poziomie 510 000 w EU-15 i 620 000 w EU-25.
3.1.2 Koszty
Najbardziej wiarygodne dane
10)
dotyczące po-
żarów pochodzą z Wielkiej Brytanii i Stanów
Zjednoczonych (Weiner [89], Kartr [106],
Schofield [67]). Na podstawie danych o stratach
materialnych można oszacować całkowity koszt
ponoszony przez społeczeństwo.
Średni całkowity koszt ponoszony przez społe-
czeństwo przypadający na jeden pożar wynosi
32 000 EUR. Obejmuje on koszt opieki medycz-
nej, interwencji straży pożarnej, prewencji prze-
ciwpożarowej oraz administracji ubezpieczenio-
wej (Weiner [89]). Natomiast bezpośredni koszt
strat przypadających na jeden pożar mieszkania
wynosi 8 000 EUR (dla Wielkiej Brytanii). Na
postawie tych danych, oraz danych zawartych
w tabeli 4, całkowity koszt pożarów w miesz-
kaniach wynosi 14 miliardów
12)
EUR dla EU-15
i 17 miliardów EUR dla EU-25. Koszty strat bez-
pośrednich to 3,1 miliarda EUR dla EU-15 i 3,8
miliarda EUR dla EU-25, wyłączając nie zgłoszone
straty.
W Wielkiej Brytanii pożary wywołane zwarciami
instalacji elektrycznej stanowią 10% całkowitej
liczby pożarów w mieszkaniach, z czego 40% po-
żarów wymaga interwencji straży pożarnej (Aust
[85]). Średni koszt pożarów wywołanych wadami
instalacji elektrycznej jest pięciokrotnie większy od
średniego kosztu pożaru
13)
. Dane te są zgodne z da-
nymi z Mansona [75], które opierają się na analizie
statystyk pożarowych z 8 krajów europejskich.
We Francji szacuje się, że 25% pożarów mieszkań
jest spowodowanych zwarciami (źródło: CNPP:
Centre National de Prevention et de Protection).
Tabela 3. Szacowana całkowita liczba pożarów
mieszań w przeciągu roku w poszczególnych krajach.
Tabela 4. Bezpośrednie straty i koszt całkowity pożarów mieszkań
Kraj
Populacja
[tys.]
Mieszkania
[tys.]
Liczba pożarów
na rok
Austria
8 100
3 300
10 461
Belgia
10 200
4 200
13 314
Czechy
10 300
3 700
11 729
Dania
5 300
2 500
7 925
Finlandia
5 200
2 300
7 291
Francja
61 700
28 000
100 000
Niemcy
82 000
37 500
118 875
Węgry
10 000
4 100
12 997
Włochy
57 500
22 000
69 740
Holandia
15 900
6 800
17 000
Norwegia
4 500
2 100
6 657
Polska
38 600
13 400
41 000
Hiszpania
39 900
12 500
39 625
Szwecja
8 800
4 400
13 948
Szwajcaria
7 200
3 100
9 827
Wielka Brytania
59 400
24 300
72 000
Razem
424 600
174 200
552 389
UE-15
160 000
507 360
UE-25
195 000
618 345
Kraj
GPD
Straty
Koszt pożaru
w mieszkaniu
Całkowity
koszt pożaru
w mld EUR
w mld EUR / rok
Austria
189
0,07
0,29
0,87
Belgia
227
0,18
0,81
2,43
Czechy
51
0,03
0,11
0,34
Dania
162
0,10
0,45
1,36
Finlandia
122
0,05
0,20
0,60
Francja
1 294
0,69
3,00
5,60
Niemcy
1 873
0,80
3.52
4,70
Węgry
46
0,02
0,09
0,26
Włochy
1 074
0,43
1,87
5,90
Holandia
365
0,08
0,36
2,60
Norwegia
162
0,12
0,51
1,52
Polska
158
0,02
0,07
0,21
Hiszpania
559
0,05
0,22
0,67
Szwecja
227
0,11
0,46
1,39
Szwajcaria
240
0,11
0,50
1,49
Wielka Brytania
1 403
0,54
2,55
9,11
Razem
8 152
3,4
15.01
39,05
UE-15
3,1
13,8
UE-25
3,8
16,8
3.2 Obrażenia i zgony w wyniku
pożaru
Według publikacji Schofileda [72], 61% ofiar spowo-
dowanych pożarem i 81% obrażeń, powstaje w do-
mach (w oparciu dane z Wielkiej Brytanii z 1999 r.).
Tak więc, mieszkania są na głównym miejscu w pro-
gramie zapobiegania pożarom.
W Europie średnio występuje 7 przypadków śmier-
telnych w wyniku pożaru na milion mieszkańców (tab.
5), co oznacza, że około 1 na 200 pożarów w miesz-
kaniach ma skutek śmiertelny. Średnio 1 na 14 po-
żarów mieszkań skutkował obrażeniami ciała, należy
jednak podkreślić, że pojęcie „obrażeń” jest różnie
definiowane w poszczególnych krajach europejskich.
W oparciu o te wyliczenia, rocznie notuje się w po-
żarach około 2 700 domowych wypadków śmiertel-
nych i 37 000 obrażeń rocznie w EU-15, oraz 3 250
zgonów i 45 000 obrażeń rocznie w EU-25.
Pomimo tego, że od 10 do 20% pożarów jest wyni-
kiem awarii instalacji elektrycznej, to mają one niepro-
porcjonalnie duży udział w liczbie obrażeń (20-30%).
Rys. 3. Liczba wypadków śmiertelnych w pożarach / milion miesz-
kańców / rok - wszystkie pożary (Geneva Association)
Tabela 5. Liczba obrażeń i zgonów w wyniku pożarów w wybranych krajach europejskich.
0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
Singapur
Szwajcaria
Hiszpania
Holandia
Australia
Austria
Włochy
Niemcy
Francja
Nowa Zelandia
Republika Czeska
Słowenia
Wielka Brytania
Belgia
Norwegia
Kanada
Polska
Dania
USA
Szwecja
Japonia
Finlandia
Węgry
Kraj
Liczba wypadków śmiertelnych
w pożarach /1 000 000/rok
Kraj
Populacja
[tys.]
Mieszkania
[tys.]
Zgony
na rok
Obrażenia
na rok
Zgony na 10
6
mieszkań
Zgony na 10
6
mieszkań
Czechy
10 300
4 700
66
660
6,4
14
Francja
61 700
28 000
800
10 000
13,1
28,5
Niemcy
82 000
37 500
380
3 800
4,6
10,1
Węgry
10 000
4 100
114
1 140
11,4
27,8
Włochy
57 500
22 000
240
2 400
4,2
10,9
Holandia
15 900
6 800
38
725
2,4
5,6
Polska
38 600
13 400
336
3 360
8,7
25,1
Hiszpania
39 900
12 500
150
1 500
3,8
12
Szwajcaria
7 200
3 100
24
240
3,3
7,7
Wielka Brytania
59 400
24 300
400
12 500
6,7
16,5
Razem
382 500
156 400
2 548
36 325
Średnia
6,7
16,7
- 9 -
3.3 Europejski rynek mieszkaniowy
Bezpieczeństwo elektryczne i ochrona przed pożarami mają wymiar społeczny. W nowych mieszkaniach stosowane są
najnowsze technologie z tej dziedziny, są budowane zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami, a ich systemy ochro-
ny są w dobrym stanie. W starszych mieszkaniach sytuacja jest inna z powodu zaniedbań remontów i konserwacji. Często
starsze mieszkania są zamieszkałe przez mniej zamożnych obywateli, a niższy standard życia jest powiązany z niższym po-
ziomem bezpieczeństwa.
Tak więc, pomocne będzie podzielenie rynku nieruchomości na segmenty i opisanie poziomu bezpieczeństwa w każdym
z nich. Proponuje się następującą segmentację rynku:
ze
względu na mieszkańców:
-
powszechnie wynajmowane mieszkania (30% europejskich mieszkań) i mieszkania socjalne (10%), gdzie
właściciel jest odpowiedzialny za konserwację i remonty. W przypadku odpowiedzialnych za większą
liczbę mieszkań tj. władze lokalne lub mieszkania socjalne, powinności najemcy są często uregulowane
stosownymi rozporządzeniami.
- mieszkania
własnościowe zamieszkałe przez właścicieli (60%).
ze
względu na typ:
-
mieszkania (50%), gdzie utrzymanie jest powiązane z odpowiedzialnością właściciela/najemcy i zarządcy.
Nieproporcjonalnie duża liczba ofiar pożarów występuje w budynkach wyższych niż 3 kondygnacje,
gdzie nie ma zewnętrznych schodów pożarowych lub wspólnych tarasów.
-
domy (50%), gdzie utrzymanie jest w całości przerzucone na właściciela lub najemcę.
-
inne (hotele, przyczepy mieszkalne, łodzie, itp.) stanowią mały odsetek wszystkich mieszkań i nie są
brane pod uwagę w niniejszym raporcie.
Rys. 4. Profil zasobów mieszkaniowych w krajach UE
(Raport o Stanie Mieszkalnictwa UE)
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Własnościowe
Socjalne
Inne wynajmowane
Pozostałe
Szwecja
Niemcy
Holandia
Dania
Austria
Francja
UE
Finlandia
Wielka Brytania
Portugalia
Belgia
Włochy
Luksemburg
Grecja
Irlandia
Hiszpania
Kraj
% zasobów mieszkaniowych
Mieszkania własnościowe są bezpieczniejsze od mieszkań wynajmowanych. Mieszkania socjalne, często zamieszka-
łe przez najuboższych, wykazują największy stopień zagrożenia. Regulacje prawne, kampanie edukacyjne na temat
ochrony przeciwpożarowej powinny więc być skierowane do odpowiednich segmentów rynku w kolejności według
priorytetu:
1. mieszkania
socjalne,
2. mieszkania pod wynajem,
3. mieszkania
własnościowe.
Rys. 5. Rodzaje mieszkań (Raport o Stanie Mieszkalnictwa UE)
Rys. 6. Zależność pomiędzy występowaniem pożarów z przychodami
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Dom
Mieszkanie
Włochy
Finlandia
Hiszpania
Szwecja
Grecja
Niemcy
UE
Francja
Portugalia
Dania
Austria
Luksemburg
Holandia
Belgia
Wielka Brytania
Irlandia
0.0%
2.0%
4.0%
6.0%
8.0%
10.0%
12.0%
14.0%
Średnia
Głowa gospodarstwa domowego 16-24 l.
Jedna osoba dorosła z dziećmi
Niestabilne finansowo gospodarstwa domowe
Nieruchomości miejskie – największe trudności
Gospodarstwa domowe o niskich dochodach
Strefa wewnątrzmiejska
Lokale socjalne
Kraj
Rodzaj lokalu mieszkalnego
Grupa demograficzna
Częstość występowania pożarów 1998-1999
- 11 -
3.4 Porażenie prądem elektrycznym i skutki przepływu prądu
przez organizm ludzki
W zasadzie nie istnieją statystyki dotyczące mieszkań, notujące przypadki porażenia prądem elektrycznym. Konsekwencje
porażenia prądem sięgają od chwilowego dyskomfortu do zgonu, w zależności od natężenia prądu i czasu trwania jego
przepływu.
Podstawowe funkcje życiowe w organizmie kontrolowane są przez impulsy elektryczne i mogą być poważnie zakłócone
przez porażenie prądem elektrycznym. Większość płynów fizjologicznych zawiera pewne stężenie soli i dobrze przewodzi
prąd elektryczny. Skutki porażenia elektrycznego zależą od natężenia prądu przepływającego przez organizm, a nie od
wartości napięcia (pomimo, że dla danej drogi przepływu, wartość prądu jest prawie proporcjonalna do napięcia. Gęstość
prądu w ciele ludzkim zależy od rezystancji tkanek na drodze przepływu prądu. Przeprowadzono szereg eksperymentów,
dla zmierzenia tej rezystancji. Skóra, będąca zwykle miejscem wnikania prądu, wykazuje największą rezystancję (od kilku
tysięcy omów dla skóry suchej do omów dla wilgotnej skóry). Przewodzenie prądu wewnątrz ciała ludzkiego zależy od
gęstości, kształtu, orientacji i wielkości komórek w tkankach. Typowa rezystancja wewnętrzna pomiędzy dwiema kończy-
nami wynosi kilkaset omów.
Droga przepływu prądu pomiędzy rękami (najczęstsza droga przepływu) oraz pomiędzy ręką i nogą, należą do najnie-
bezpieczniejszych, ponieważ prąd przepływa w pobliżu serca i mięśni odpowiedzialnych za oddychanie. Skutki fizjo-
logiczne przepływu prądu o częstotliwości 50Hz uzależnione są od jego natężenia, chwili wystąpienia i czasu trwania
przepływu oraz od rodzaju styku z organizmem. Serce jest szczególnie narażone w okresie regeneracji pomiędzy
kolejnymi skurczami. Odporność na porażenie jest nieprzewidywalna - osoba może przeżyć kilka przerywanych
krótkich porażeń i nabrać fałszywego poczucia bezpieczeństwa, a w przyszłości zostać śmiertelnie porażona w po-
dobnym przypadku.
Przepisy i normy wymagają projektowania instalacji elektrycznych tak, aby zapewnić, że ich użytkownicy nie będą narażeni
na niebezpieczne skutki porażenia. Na przykład, dla urządzeń przenośnych, zabezpieczenia powinny wyłączyć zwarcie
w czasie 400ms i prąd o natężeniu 30mA (tabela 6.). Poziom ochrony powinien być zapewniony przez prawidłowo uzie-
mione źródło zasilania, instalację z oddzielnym przewodem ochronnym uziemiającym (PE) i/lub zastosowanie wyłączników
różnicowoprądowych (RCD).
We Francji ANAH (Agence Nationale pour l’Amelioration de l’Habitat) szacuje, że w domach około 200 000 osób do-
znaje bolesnych poparzeń (61,7 miliona mieszkańców) a ponad jedna czwarta ofiar to dzieci w wieku poniżej 5 lat (ANAH
[79]). Porażenie prądem jest główną przyczyną wypadków. Przykład ten pokazuje, że wielu ludzi doznaje porażenia prą-
dem, a porażenia te są znacznie silniejsze niż byłoby to możliwe w przypadku należycie zaprojektowanych i konserwowa-
nych instalacji. Część z tych wypadków wynika z ludzkich błędów i nadużyć, ale większość z nich jest wynikiem złego stanu
instalacji elektrycznych.
Tabela 6. Skutek przepływu prądu przez organizm ludzki
14)
Natężenie prądu
(mA)
Czas trwania
(ms)
Skutek
0 - 0,4
bez ograniczeń
brak efektów
0,4 - 20
bez ograniczeń
Najczęściej bez poważnych efektów fizjologicznych
20
< 500
30
< 400
50
<100
100
< 30
200
< 10
20
> 400
Skurcz mięśni i ból
Trudności z oddychaniem
Poparzenia
50
> 100, < 1000
100
> 30, < 500
200
> 10, < 400
50
> 1000
Poważne poparzenia
Zatrzymanie akcji serca i procesów oddechowych
Ryzyko migotania komór, zwiększające się wraz ze wzrostem natężenia prądu
100
> 500
> 500
dowolny
4
Ś
RODKI
OCHRONY
Istnieją przepisy, normy, zalecenia regulujące wymagania bezpieczeństwa stawiane instancjom elektrycznym. Pod koniec
XIX w. i na początku XX w., kiedy wykorzystanie energii elektrycznej stało się powszechne, w większości krajów euro-
pejskich powołano organy tworzące normy i zalecenia. Ich rozwój był stymulowany przez towarzystwa ubezpieczeniowe,
które były zainteresowane ograniczeniem kosztów odszkodowań za pożary, ale konieczność normalizacji wynikała także
ze zwiększenia potencjalnego zagrożenia porażeniem.
Biorąc pod uwagę powszechność i częstość korzystania z energii elektrycznej, która jest bezpieczniejszym źródłem energii
niż węgiel, benzyna czy gaz ziemny, stan bezpieczeństwa pod koniec XX w. jest niczym innym jak kroniką sukcesu. Jednakże
elektryczność, jak każde źródło energii, może być niebezpieczna. Poziom bezpieczeństwa instalacji elektrycznych zależy od
norm obowiązujących w chwili jej wykonania, oraz dokładności ich spełnienia instalację oraz od tego jak jest ona konser-
wowana. Obecnie, w dobie rosnącego zapotrzebowania na infrastrukturę elektryczną, należy szczególną uwagę poświęcić
zapewnieniu bezpieczeństwa w starzejących się substancji mieszkaniowej
Bezpieczeństwo i niezawodność instancji elektrycznych wymaga bardzo złożonych systemów technicznych. Wiele z nich,
jak wyłączniki instalacyjne, jest wykorzystywanych od lat i są ciągle rozwijane, aby spełniały współczesne wymagania, inne
- takie jak urządzenia ochrony przepięciowej - są urządzeniami zupełnie nowymi. Bez przeglądów okresowych starsze
instalacje elektryczne nie korzystają tych osiągnięć technicznych.
4.1 Zabezpieczenia urządzeń i instalacji elektrycznych
15)
Zabezpieczenia są jednym z elementów, których celem jest eliminacja ryzyka powstania zagrożenia ze strony instalacji.
Zmniejszają ryzyko wystąpienia pożaru, porażenia i strat materialnych. Środki zaradcze możemy podzielić na następujące
kategorie:
Właściwe uziemienie - pozwala prądowi zwarciowemu spłynąć bezpośrednio do ziemi. Odpowiednio mała rezy-
stancja uziemienia pozwala na przepływ prądu zwarciowego wystarczająco dużego, aby spowodować zadziałanie
zabezpieczenia nadprądowego w odpowiednio krótkim czasie.
Zabezpieczenie przed prądem upływowym doziemnym - obecnie, zwiększa się liczba urządzeń elektrycznych,
które dopuszczają niewielki prąd upływu do przewodu ochronnego instalacji budynku. Dla pojedynczego urzą-
dzenia prądem upływowy jest niewielki, ale jeżeli urządzeń jest wiele, suma tych prądów jest wystarczająco duża
aby stanowić potencjalne zagrożenie. Aby uniknąć tego zagrożenia, w domowych instalacjach należy stosować
odpowiednie zabezpieczenia (np. wyłączniki różnicowoprądowe).
Zabezpieczenia
nadprądowe - obwody są projektowane do spodziewanego obciążenia i są chronione przez za-
bezpieczenia tj. bezpieczniki i wyłączniki instalacyjne. Jeżeli prąd osiągnie wartość wyższą niż prąd znamionowy
zabezpieczeń, obwód zostaje rozłączony. Bez takiego zabezpieczenia, prąd o nadmiernej wartości powoduje
grzanie się przewodów i w konsekwencji może spowodować pożar. Kiedy zabezpieczenie nadprądowe działa
zbyt często oznacza to, że jest ono źle dobrane do obciążenia i należy zwiększyć przekrój przewodów w obwo-
dzie. Zwiększenie prądu znamionowego zabezpieczania jest możliwe tylko wtedy, kiedy pozawala na to przekrój
zainstalowanego przewodu.
Odpowiedni dobór przewodów - nieodpowiednio dobrany przekrój przewodów może powodować prze-
grzanie. Należy zwrócić na to szczególną uwagę, gdy instalacja była wykonywana dwadzieścia, trzydzieści lat
temu, gdy zapotrzebowanie na energie elektryczną było dużo niższe i przekroje przewodów są często nieade-
kwatne do dzisiejszych potrzeb. W teorii, zakładając, że zabezpieczenia nadprądowe są prawidłowo dobrane,
stara instalacja nie musi stwarzać problemów z bezpieczeństwem. Jednakże obciążalność obwodu może być
niewystarczająca dla mocy zapotrzebowanej przez obecnych użytkowników. Nastąpiło zwiększenie zarówno
średniego jak i szczytowego poboru prądu (pewne urządzenia pobierają duży prąd rozruchowy, większy od
prądu roboczego).
Zabezpieczenie
przeciwprzepięciowe - domowy sprzęt elektryczny staje się coraz bardziej wyrafinowany
i coraz droższy (sprzęt audiowizualny, sprzęt informatyczny i inne dobra), tak więc straty materialne spo-
wodowane przepięciami mogą być znaczne. Zabezpieczenia przeciwprzepięciowe stają się coraz ważniejsze.
Przepięcia mogą być generowane przez wyładowania atmosferyczne jak też przez operacje łączeniowe w sieci
energetycznej.
- 13 -
4.2 Nowe wymagania dla generacji rozproszonej
Większość energii elektrycznej jest wytwarzana w dużych, centralnych elektrowniach.
W wyniku uznania konieczności zmniejszenia oddziaływania produkcji energii elektrycznej na środowisko naturalne,
otworzyły się nowe możliwości wytwarzania energii w małych, ale licznych źródłach, np. poprzez wytwarzanie energii
elektrycznej w elektrociepłowniach (wytwarzanie skojarzone) czy panelach słonecznych. Generacja rozproszona staje się
praktyczna i ekonomiczna na poziomie mieszkańców, w indywidualnych domach stanowi dodatkowe źródło, którzy nad-
miar energii elektrycznej odsprzedają dostawcy energii. W rezultacie sieć przesyłowa jest mniej obciążona i bardziej efek-
tywna, paliwa kopalne są wykorzystywane bardziej wydajnie, a więcej energii może być uzyskane ze źródeł odnawialnych.
Ani sieć rozdzielcza, ani normy dla instalacji domowych, nie zostały zaprojektowane myślą o generacji rozproszonej. W tej
dziedzinie istnieje pilna potrzeba normalizacji aby umożliwić rozwój rynku.
4.3 Inne aspekty
Zaburzenia elektromagnetyczne (lub „problemy kompatybilności elektromagnetycznej” - EMC). Domy coraz częściej są
wyposażone sprzęt elektryczny emitujący fale elektromagnetyczne, które mogą oddziaływać nieprzewidywalny sposób.
W dużych zespołach mieszkaniowych, które zawierają znaczną ilość sprzętu informatycznego (np. 2 komputery osobiste
z dodatkowymi urządzeniami, na jedno mieszkanie), mogą wystąpić podobne problemy z jakością energii elektrycznej jak
biurach.
Niezawodność zasilania staje się coraz ważniejszym wymaganiem stawianym przez odbiorców. Koszty ponoszone za każdą
nie dostarczoną kWh sięgają do 500 EUR. W mieszkaniu, konsekwencje braku energii elektrycznej zależą od czasu trwania
przerwy i rodzaju zasiedlenia, a mogą się objawiać skutkami począwszy od braku oświetlenia i niemożliwości oglądania
telewizji aż do poważnych konsekwencji takich, jak uszkodzenie urządzeń telemedycznych.
Bezpieczeństwo instalacji zewnętrznych. Używanie sprzętu elektrycznego na zewnątrz budynków niesie ze sobą zwiększo-
ne niebezpieczeństwo prażenia prądem elektrycznym lub oparzeń. Szczególną uwagę należy zwrócić na:
używanie urządzeń i przewodów odpornych na wpływy atmosferyczne,
konsekwentne stosowanie wtyczek z trzema bolcami,
unikanie
niewłaściwego obchodzenia się z urządzeniami i przewodami,
unikanie stosowania zbyt długich przewodów,
całkowite rozwinięcie przewodów przed ich użyciem,
zastosowanie lokalnych wyłączników różnicowo-prądowych (RCD) w obwodach zewnętrznych.
W oparciu o raport Aust [85], blisko 10% pożarów mieszkań zaczyna się na zewnątrz budynków.
Bezpieczeństwo na zewnątrz domu - należy stosować odpowiednie zabezpiecza-
nia i zwracać baczną uwagę na bezpieczne użytkowanie urządzeń elektrycznych
5 Z
APEWNIENIE
BEZPIECZEŃSTWA
ELEKTRYCZNEGO
:
DOSTAWCY
USŁUG
,
NORMY
I
TECHNIKI
Zapewnienie bezpieczeństwa elektrycznego wymaga aby:
projektowanie i wykonanie instalacji było prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami, z wyko-
rzystaniem odpowiednich materiałów, technologii i osprzętu,
instalacje
były konserwowane w sposób właściwy i, w razie potrzeby, modernizowane.
W obu tych obszarach sektor elektroenergetyczny odgrywa główna rolę. Sektor elektroenergetyczny projektuje, produ-
kuje i instaluje wyroby i materiały potrzebne dla bezpieczeństwa instalacji oraz promuje je na rynku. Jest w tym zaintereso-
wany finansowo, a zatem będzie też zainteresowany w promowaniu tych rozwiązań dla odbiorców. Jednakże sam handel
nie doprowadzi do zasadniczej zmiany nastawienia, musi również istnieć system regulacji prawnych dotyczących kontroli,
które przedstawiono w rozdziale 6.
5.1 Dostawcy usług
Sektor elektroenergetyczny, w odniesieniu do domowych instalacji elektrycznych, składa się z 5 grup:
1. Operatorzy sieci i dostawcy energii elektrycznej - odpowiadają za dostarczenie energii elektrycznej i mają
społeczne zobowiązania. W niektórych krajach operatorzy sieci są również odpowiedzialni za główne punkty
uziemiające.
2. Wytwórcy - są zainteresowani w wytwarzaniu bezpiecznych urządzeń. Biorą także udział w regulacjach praw-
nych poprzez swoje stowarzyszenia handlowe. Mogą wspierać kampanie poprzez promocję i działania marke-
tingowe.
3. Sprzedawcy - mają korzyści handlowe w promowaniu bezpieczeństwa elektrycznego. Ponieważ mają częsty kon-
takt z instalatorami, stanowią idealną drogę dla kampanii promocyjnych na rynku.
4. Instalatorzy - są kluczem do poprawy bezpieczeństwa. Mają stały kontakt z użytkownikami końcowymi i mogą
promować bezpieczeństwo. Ponieważ posiadają bezpośrednie korzyści z wykonywania instalacji, konieczne jest
dostarczenie im bezstronnych, niezależnych i pełnych informacji do wykonywania ich pracy. Rolą stowarzyszeń
branżowych jest upewnienie się, że ich członkowie są dobrze poinformowani o nowych trendach i kierunkach
rozwoju. Stowarzyszenia powinny także sprawdzać stopień kompetencji oraz wydawać odpowiednie uprawnie-
nia.
5. Architekci i wykonawcy budowy - sprawy bezpieczeństwa dotyczą ich tylko w początkowej fazie, a ich odpowie-
dzialność jest ograniczona czasowo (najczęściej do 10 lat). Ich obowiązkiem jest zapewnienie, żeby ukończony
budynek odpowiadał właściwym przepisom budowlanym i BHP. W większości krajów normy, którym podlegają
instalacje elektryczne są zawarte w jednej z tej grup.
Sektor elektroenergetyczny działa w ramach prawnych i legislacyjnych ustanawianych przez:
1. Organizacje
normalizacyjne
- tworzą normy dotyczące instalacji elektrycznych, które mają zapewnić bezpieczne
użytkowanie energii elektrycznej. Ciała normalizujące nie działają aktywnie; odpowiadają na zapotrzebowanie
stron zainteresowanych normami, ale nigdy same nie występują z inicjatywą normalizującą.
2. Rząd - powinien być świadomy sytuacji na rynku i wprowadzać regulacje jeżeli:
- rzetelne dane są dostępne,
- koszty
będą rozsądne.
3. Inspektorzy
- zapewniają, że instalatorzy wykonują pracę zgodnie z przepisami i normami. Mogą być niezależni
lub pracownikami dostawców, operatorów sieci, członkami stowarzyszeń branżowych lub certyfikowani samo-
dzielnie.
- 15 -
4. Towarzystwa
ubezpieczeniowe
- poprawa bezpieczeństwa instalacji elektrycznych ma dla nich niski priorytet,
ponieważ roszczenia z tytułu pożarów powstałych z przyczyn elektrycznych, są niższe niż inne rodzaje ryzyka
w ich portfelu wypłat. Dane statystyczne o rzeczywistych kosztach społecznych nie są wystarczające aby uzyskać
większe poparcie. Niemniej, niniejszy raport wykorzystuje dostępne statystyki dla Europy, aby przekonać towa-
rzystwa ubezpieczeniowe, że powinny być zainteresowane działaniem w tym aspekcie.
5. Organizacje
konsumenckie
- posiadają idealną pozycję stymulowania odpowiednich regulacji prawnych, przy
możliwym wsparciu wyżej wymienionych stron. Organizacje te należy przekonać aby w swoich programach nada-
ły wyższy priorytet temu zagadnieniu.
6. Ośrodki naukowe - mają funkcję kontrolną; zapewniają zrównoważone podejście do zagadnienia bezpieczeń-
stwa elektrycznego.
5.2 Normy
Główną normą regulującą sprawy bezpieczeństwa instalacji elektrycznych jest norma IEC 60364, jej europejskim odpo-
wiednikiem jest CENELEC HD384. Każdy kraj europejski posiada swój własny odpowiednik tej nomy (AREI/RGIE - B,
VDE100 - D, REBT - ES, NF C 15-100 - F, CEI 64-8 - I, NN 1010 - NL, BS 7671 - UK). Jednakże występuje wiele
różnic pomiędzy normą międzynarodową a normami krajowymi.
Norma IEC składa się z 7 części. Część 4 omawia środki ochrony w instalacjach a część 6 opisuje sposoby ich weryfikacji
(wstępne/początkowe przeglądy instalacji, protokoły i okresowe przeglądy). Instalacje o specjalnym przeznaczeniu są opisane
w rozdziale 7 (np. instalacje medyczne, łazienkowe, instalacje przystani jachtowych, instalacje z ogniwami fotowoltaicznymi).
Rozdział 6 normy IEC jest obecnie w ponownym opracowaniu. Dokument ten zawiera zalecenia dotyczące przeglądów
okresowych, które są zawarte w krajowych regulacjach ustawowych. Jeżeli takie okresy nie są podane, inspektor powinien
w protokole początkowym wyznaczyć datę następnych badań. Okres 10 letni został podany jako przykładowy. W dalszym
ciągu, zdecydowanie zaleca się przegląd instalacji przy każdorazowej zmianie
16)
właściciela lub najemcy mieszkania.
W maju 2000 r. grupa robocza CENELEC
17)
(Comite Europeen de Normalisation Electrotechnique) wydała „Europejską
specyfikację przeglądów i badań domowych instalacji elektrycznych”
18)
. Dokument ten ustanawia okres 10 letni, jako mak-
symalny dla przeglądów instalacji elektrycznych.
Należy zaznaczyć, że zmiany w normach dotyczą tylko nowych budynków i nie mają zastosowania do budynków już istnie-
jących. W związku z tym większość mieszkań nie jest jeszcze wyposażona w nowoczesne środki ochrony, które zostały
wprowadzone w latach 70-tych i 80-tych, takie jak wyłączniki instalacyjne czy wyłączniki różnicowoprądowe
19)
. W więk-
szości krajów nie jest wymagane, aby istniejące mieszkania były dostosowywane do nowych norm, które weszły w życie
po zbudowaniu budynku
20)
.
5.3 Techniki przebudowy instalacji elektrycznych
Pierwszą rzeczą, jaką należy sprawdzić Przy renowacji mieszkaniowej instalacji elektrycznej jest główna tablica rozdzielcza
(De Saint-Albin [8]).często są to tablice rozdzielcze instalowane w latach 50. lub 60., które mają zbyt małą ilość obwodów
(tylko 2 lub 3), albo mocowane do konstrukcji drewnianej (co jest zabronione przez obecne przepisy i normy).
Nowe rozdzielnice modułowe pozwalają na łatwą rozbudowę instalacji. Na przykład czasomierze mogą przesuwać zużycie
energii elektrycznej poza okres szczytu energetycznego. Niektóre zakłady energetyczne oferują przekaźniki, które pozwa-
lają w godzinach szczytu wyłączyć odbiorniki o dużym poborze mocy.
Innym ważnym aspektem renowacji jest wymiana przewodów, która jest
pożądana w przypadku, gdy:
przewody
są stare, a ich izolacja jest krucha - szczególnie w oprawach oświetleniowych, gdzie może występować
ich nagrzewanie,
przewody
mają izolację gumową zamiast PVC - guma może pękać pod wpływem starzenia i temperatury, przez
co część przewodów może być pozbawiona izolacji,
przewody
z
izolacją z PVC (sprzed 1954 r.) - użyte plastyfikatory użyte mogą wypłynąć pozostawiając kruchą
izolację a w puszkach instalacyjnych może zbierać się niebieska ciecz.
Wymiana przewodów jest
konieczna jeżeli:
występuje zjawisko migania światła, lub urządzenia pracują z przerwami, co oznacza złe styki,
osprzęt - wyłączniki, gniazda, oprawy oświetleniowe grzeją się,
występują częste zadziałania bezpieczników lub wyłączników instalacyjnych - obwody są zbyt nisko zwymiarowa-
ne w stosunku do poboru mocy.
Nowe obwody zawsze powinny być trzyprzewodowe (dla instalacji jednofazowej), zawierające przewód ochronny (PE).
Położenie przewodów od nowa pozwala na dodanie gniazd wtyczkowych, jak również telefonicznych, informatycznych
czy RTV. Dodatkowe obwody nie muszą być instalowane w ścianach. Dostępność akcesoriów pozwala na układanie in-
stalacji w cokołach czy listwach przypodłogowych. Ułożenie instalacji w listwie przypodłogowej pozwala na separację sieci
energetycznej od innych instalacji (telefony/RTV/informatyka), co jest często wymagane przez normy branżowe. Gniazda
wtyczkowe, RTV lub telefoniczne mogą być montowane w dogodnym dla użytkownika miejscu na listwie przypodłogowej.
Ułożenie instalacji w listwach przypodłogowych lub cokolikach pozwala przełożenie instalacji elektrycznej bez znacznych
zniszczeń nieruchomości, co często jest największą barierą przed wymianą instalacji elektrycznej.
Można rozważyć użycie środków zmniejszających palność, jeśli dają one należyte zabezpieczenie relatywnie niewielkim
kosztem, jednak należy zwrócić szczególną uwagę aby nie ograniczać przepływu powietrza wokół przewodów, albo odpo-
wiednio zwiększyć przekrój poprzeczny przewodów.
Oświetlenie ma duży wpływ na atmosferę w domu i, zależnie od potrzeb, można wybrać system oświetlenia pośredniego,
bezpośredniego, rozproszonego lub mieszanego. Instalacja dodatkowych punktów oświetleniowych pozawala na dogod-
niejszy wybór i elastyczność. Oświetlenie to 10% całkowitego zużycia energii w mieszkaniu, tak więc jego kontrola poprzez
zastosowanie czujników obecności lub czasomierzy pozwala na zmniejszenie zużycie energii i poprawę bezpieczeństwa.
- 17 -
6 Z
APEWNIENIE
BEZPIECZEŃSTWA
ELEKTRYCZNEGO
:
REGULACJA
I
KOSZTY
W większości krajów istnieją przepisy lub normy dotyczące instalacji elektrycznych w budynkach, które są pochodną norm
IEC lub CENELEC i zostały włączone do przepisów prawa budowlanego lub przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
albo są prawnie egzekwowalne. Problemem jest to, że normy bardzo rzadko działają wstecz i mieszkańcy już istniejących
obiektów budowlanych nie korzystają z poprawy standardów bezpieczeństwa, w wyniku czego potrzebne są pewne regu-
lacje prawne dla starszych budynków. Działania zmierzające do wprowadzenia regulacji prawnych mogą być uzasadnione
poprawą bezpieczeństwa i wtórnymi korzyściami z tytułu podniesienia standardu życia. Właściwe regulacje prawne powin-
ny zapewnić aby koszty uzyskania zgodności były umiarkowane, co podziała jako katalizator rynku.
6.1 Rodzaje kontroli
Badania powykonawcze: są obowiązkowe w większości krajów europejskich. Certyfikowane organa nadzorujące są w Bel-
gii, Francji, Irlandii, Portugalii, Hiszpanii i Szwajcarii. W innych krajach opiera się to na kwalifikowanych/certyfikowanych
wykonawcach instalacji elektrycznych (Niemcy, Wielka Brytania, Holandia) lub inspekcje przez zakłady energetyczne
21)
.
We Włoszech badania powykonawcze są przeniesione prawnie na wykonawcę. Komunalne przeglądy, powszechne
w Ameryce Północnej, prawie nie występują w Europie.
Weryfikacja taka jak badania powykonawcze powinny być wykonywane przez władze publiczne lub zakłady energetyczne.
Często dostawcy energii elektrycznej wymagają okazania protokołów pomiarowych przed podłączeniem nowej instalacji
elektrycznej do sieci.
Badania okresowe: w większości krajów europejskich nie ma wymagań dotyczących okresowych badań dla już istniejących
mieszkań. Co prawda w Czechach, Polsce, Rosji, na Węgrzech są takie regulacje, nakładające obowiązek badań co 5-9 lat,
lecz wskutek braku egzekwowania nie osiągają zamierzonego celu. W Francji i Włoszech trwają prace nad wprowadze-
niem obowiązkowych badań okresowych.
Badania dopuszczające: W Hiszpanii, Portugalii, Irlandii i Francji wymagane są przeglądy instalacji elektrycznych (lub „de-
klaracja zgodności”) dla obiektów, które były poddane remontowi kapitalnemu lub złożono wniosek o dopuszczenie do
użytkowania. Innym przypadkiem jest zmiana umowy na dostarczanie energii elektrycznej (Belgia) lub zmiana najemcy.
W przypadku zmiany zasiedlającego, umowa na dostawę energii elektrycznej jest zmieniania w bardzo prostej procedurze
administracyjnej. To stracona okazja - takim wypadku obowiązek przedstawiania ostatnich protokołów pomiarowych (nie
starszych niż 10 lat) mógłby być silnym bodźcem podniesienia poziomu bezpieczeństwa w domach europejskich i dawałoby
to pewność stosowania najnowszych przepisów i norm.
Badania obowiązkowe: we Włoszech, w 1990r.
22)
, przeprowadzono ustawowe kontrole - i były zalecone remonty - dla
mieszań wybudowanych przed 1999 r. Jednym z pozytywnych efektów tej kontroli jest to, że tylko 7% mieszkań we Wło-
szech nie ma zabezpieczeń różnicowoprądowych, dla porównania we Francji nie mniej niż 68%. W tym konkretnym przy-
padku narzucono stosowanie wyłącznika różnicowoprądowego o prądzie zadziałania nie większym niż 30mA dla instalacji
gdzie nie ma obwodu uziemiającego.
6.2 Zalecenia dla badań/przeglądów
W oparciu o trzy główne typy mieszkań można opracować następujący system regulacji prawnych:
mieszkania
własnościowe - obowiązkowe badania dopuszczające w przypadku zmiany właściciela. W przypadku kiedy
dostawca energii elektrycznej zgadza się na przeniesienie umowy na nowego właściciela, nowy właściciel będzie zobo-
wiązany do dostarczenia najnowszych protokołów pomiarowych. Dodatkowo zaleca się okresowe badania co 10 lat.
mieszkania pod wynajem - właściciel powinien być zobligowany do konserwacji i remontów instalacji elek-
trycznej. Powinien być zmuszony do przedstawiania protokołów pomiarowych (nie starszych niż 10 lat) przy
podpisywaniu umowy najmu. Francuskie prawo wymaga od właścicieli wynajmowania mieszkań o odpowiednim
standardzie. Oznacza to, że właściciel nieruchomości może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za wypadki
spowodowane stanem technicznym instalacji.
lokale
socjalne
- obowiązkowe badania powinny być objęte ogólnym harmonogramem remontów i przeglądów
nieruchomości. Okres pomiędzy badaniami nie powinien być dłuższy niż 5 lat i powinien skrócony w przypadku
częstej rotacji mieszkańców.
Mieszkania własnościowe
Mieszkania na wynajem
Lokale socjalne
Nowe
Badania jako część procesu inwestycyjneg
Istniejące
Obowiązkowe - podczas zmiany właściciela,
Zalecane - okresowe badania co 10 lat.
Odpowiedzialność nałożona ma właściciela,
Obowiązkowe badania co 10 lat,
albo częściej w przypadku częstej
rotacji mieszkańców.
Zarządca jest zobowiązany do przeglądów.
Obowiązkowe badania co 5 lat,
albo częściej w przypadku częstej
rotacji mieszkańców.
Tabela 7. Optymalne regulacje prawne dla różnych segmentów rynku budownictwa mieszkaniowego
23)
6.3 Lista kontrolna
Następujące sprawy powinny być brane pod uwagę przy opracowywaniu projektu regulacji:
Kwalifikacje wykonawców - szkolenia zapewniające ciągły rozwój wykonawców są podstawowym wymaganiem.
Kwalifikacje wstępne i ciągły udział w zawodzie powinny być objęte regulacją;
System
zapewniający, że w razie potrzeby są prowadzone inspekcje istniejących instalacji wtedy gdy zachodzi
potrzeba. że inspekcje istniejących instalacji będą przeprowadzane wtedy gdy zachodzi tego potrzeba. Mechanizm
ten może być zmienny w zależności od typu nieruchomości;
System
weryfikujący, że kroki w celu poprawienia niedostatków zostały podjęte na czas,
System kontroli działania nowych instalacji elektrycznych. Może być realizowany przez akredytowanym urzędzie,
zakładzie energetycznym, lub miejscowych wykwalifikowanych wykonawcach/instalatorach.
Program szkolenia dla inspektorów. Usprawnianie kontroli instalacji elektrycznych, razem z technicznymi kon-
trolami bezpieczeństwa w budynku innych mediów takich jak gaz, woda, systemy ogrzewania, mogą zapewnić, że
cały system stanie się bardziej efektywny, bez obniżenia jakości inspekcji.
6.4 Wymiar społeczny
W oparciu o raport Aust [85] pewne grupy społeczne mają wyższy od średniego, poziom ryzyka pożarowego (rysunek 6.)
Są to dokładnie te same grupy, które już są w niekorzystnej sytuacji w innych dziedzinach. Pożary w mieszkaniach to 16%
całkowitej liczby pożarów, ale do tej grupy należy 50% ofiar
24)
. Wysokie budynki mają niewspółmierny udział w rachunku
ofiar śmiertelnych.
W oparciu o te dane, można oszacować, iż 3/4 europejskiej substancji mieszkaniowej
25)
wymaga stałej kontroli, tzn. około
190 milionów mieszkań z całkowitej liczby 263 milionów, a połowa mieszkań, tj. 130 milionów, wymaga remontów. Wiele
z tych mieszkań można zidentyfikować wg kryteriów demograficznych, inne natomiast przy okazji zmiany właściciela lub
najemcy. Do zidentyfikowania pozostałych można wykorzystać kampanię uświadamiającą, prowadzoną przy współpracy
firm dystrybucyjnych.
6.5 Koszty inspekcji i remontów
Średni koszt inspekcji w istniejących domach/mieszkaniach jest szacowany na 100 EUR dla EU-15 i 50 EUR dla krajów
spoza Piętnastki. Dla 190 milionów mieszkań całkowity koszt inspekcji jest szacowany na 13 miliardów EUR. W okresie
dziesięcioletnim wymaga to ok. 13 000 inspektorów
26)
.
Średni koszt przebudowy waha się od 300 EUR za modernizację rozdzielnicy, do 2 000 EUR przy całkowitej wymianie in-
stalacji elektrycznej
27)
. Przyjmuje się, że średni koszt na jedno mieszkanie to ok. 1000 EUR dla EU-15 i 500 EUR dla krajów
spoza Piętnastki. Dla 130 milionów mieszkań całkowity koszt szacowany jest na 83 miliardy EUR. Wymagać to będzie ok.
140 000 wykonawców.
- 19 -
Całkowity koszt badań i remontów w Europie
28)
w oparciu o proponowany schemat może być oszacowany na 96 miliar-
dów EUR lub 9,6 miliarda EUR na rok w przypadku dziesięcioletniego okresu. Może to podwoić obrót na europejskim
rynku branży elektrycznej w budownictwie mieszkaniowym.
6.6 Model makroekonomiczny
Kwota 9,6 miliarda EUR, poniesiona na niezbędne kontrole i remonty może przynieść określone korzyści dla społeczeń-
stwa:
do 14 miliardów
13)
EUR rocznie oszczędności z powodu ograniczenia zniszczeń, kosztów opieki medycznej i akcji
ratunkowych,
do 3 miliardów EUR rocznie oszczędności z redukcji emisji zanieczyszczeń i oszczędności energii elektrycznej
29)
,
stworzenie nowych miejsc pracy.
Podniesienie bezpieczeństwa użytkowników przyniesie korzyści:
podniesienie
stanu
życia (poprzez podniesienie funkcjonalności i komfortu).
podniesienie
wartości nieruchomości
podniesienie poczucia bezpieczeństwa
zmniejszenie kosztu energii
30)
.
Koszty i korzyści mogą się zmieniać zależności od kraju, który rozpatrujemy; niektóre korzyści są trudne do ujęcia ilościo-
wego. Powyższe ujęcie ilościowe zakłada znaczne zachęty ze strony rządu, w postaci subsydiów, preferencji podatkowych
lub regulacji prawnych.
Modyfikacja do należytego poziomu bezpieczeństwa wszystkich mieszkań w Europie, które tego wymagają, to ponad
140 000 nowych wykonawców i 13 000 nowych, przeszkolonych inspektorów, aby wykonać prace renowacyjne
w przeciągu 10 lat. Przyjmuje się, że część z tych wykonawców jest i tak potrzebna, aby zajmować się instalacjami
elektrycznymi o rosnącej złożoności i funkcjonalności („inteligentne budynki”, telemedycyna, domowe źródła energii,
zarządzanie energią). Rozpatrując zagadnienie tworzenia miejsc pracy we wszystkich aspektach, ważne jest podejście
do liczby netto nowopowstałych stanowisk pracy i ich wpływ na całą gospodarkę. Należy zatem uwzględnić następujące
czynniki:
1. Miejsca praca mogą być tworzone poprzez inspekcje, kontraktacje prac, produkcję osprzętu i zaopatrzenie w ma-
teriały do produkcji (czynnik pozytywny).
2. Ludzie
pracujący na nowostworzonych miejscach pracy mogą przyczynić się do zwiększenia sprzedaży energii
elektrycznej, co w konsekwencji może stwarzać dodatkowe miejsca pracy (czynnik pozytywny).
3. Z
przebudową, remontami i podniesieniem poziomu bezpieczeństwa instalacji elektrycznych wiążą się koszty. Te
koszty będą musiały być poniesione przez właścicieli i mieszkańców, a więc ich siła nabywcza spadnie, np. będą
kupować mniej ubrań lub rzadziej stołować się poza domem, itp. To w wyniku prowadzi do spadku zatrudnienia
(czynnik negatywny).
4. Jeśli mieszkańcy wezmą pożyczkę pod zastaw hipoteczny na remont, może to zwiększyć ilość pieniędzy w obro-
cie, które będą stymulować rozwój ekonomiczny (czynnik pozytywny).
5. Jeśli rząd będzie udzielał subwencji na część tych kosztów np. na inspekcje, te pieniądze mogą nie być zainwesto-
wane w inną dziedzinę (czynnik negatywny).
Z pięciu wymienionych czynników, pierwszy jest decydujący. inspekcje i wykonawstwo są pracochłonne - prawie cały
kapitał przechodzi do wynagrodzeń. można więc oczekiwać, że inwestycje w bezpieczeństwo elektryczne poprzez regu-
lacje prawne i kontrole, przyniesie dodatkowe miejsca pracy. Jeszcze jedną korzyścią jest to, że wszystkie nowopowstałe
miejsca pracy zostaną stworzone na szczeblu lokalnym.
7 U
WAGI
I
ZALECENIA
.
Domowe instalacje elektryczne w Europie są w większości nieodpowiednie. Wysoki średni wiek budynków, połączony
ze stylem życia wymagającym intensyfikacji użytkowania elektryczności oraz zwiększające się normy bezpieczeństwa są
czynnikami wymuszającymi regularne, okresowe remonty instalacji elektrycznej. Obecnie, takie czynności jednak niestety
nie mają miejsca. Współczynnik remontowanych instalacji domowych w Europie jest niski.
Brak właściwych środków bezpieczeństwa może grozić poważnymi konsekwencjami. Usterki elektryczne są jedną z po-
wszechnych przyczyn pożarów. Badania dowodzą, że pożary wynikłe wskutek usterek instalacji elektrycznych powodują
znacznie większe szkody, a ich skutki są groźniejsze dla człowieka, niż średnia dla pożarów. Źle utrzymany sprzęt elek-
tryczny może również być przyczyną porażeń elektrycznych. Usterki instalacji elektrycznej mogą wpływać ponadto na
niewłaściwą pracę aparatury medycznej, co może grozić poważnymi konsekwencjami.
Istnieją środki techniczne by temu zaradzić. Większość środków ochrony jest dostępna na rynku już od dłuższego czasu.
Inne są nowe, lub przystosowane do nowego środowiska. Jednak w większości gospodarstw domowych środki te nie
zostały jeszcze wprowadzone.
Główne działania powinny być skierowane na instalowanie u użytkowników nowych rozdzielnic, wymianę oprzewodowa-
nia i, w razie potrzeby, wyposażanie instalacji w dodatkowe gniazda wtyczkowe.
Wprowadzenie stosownych regulacji prawnych jest katalizatorem potrzebnym dla zwiększenia tempa realizacji niezbęd-
nych remontów. Potrzebne normy międzynarodowe już są wprowadzone w życie. W niektórych państwach europej-
skich istnieją również pewne, ograniczone, regulacje prawne. W obecnym kształcie prawa, powinno się ustalić zestaw
wytycznych dla inspekcji. Na przykład, częścią procesu transformacji prawnych mogłoby być rozporządzenie, narzucające
konieczność przeprowadzenia kontroli stanu bezpieczeństwa instalacji i przedstawienie certyfikatu kontroli, gdy miesz-
kanie czy dom zmieniają właściciela bądź najemcę. Dla budynków własności komunalnej, program kontroli powinien być
częścią ogólnego programu utrzymania i konserwacji. Dodatkowym składnikiem powinno być przyjęcie aktu prawnego,
nakazującego inspekcje domowych instalacji elektrycznych co 10 lat. Dla zwiększenia efektywności, kontrola ta powinna
być przeprowadzana wraz z kontrolą instalacji gazowej, wodno-kanalizacyjnej i grzewczej.
Kampanie informacyjne pomogą polepszyć świadomość w zakresie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo bierze swój początek
w prawidłowym, pod względem technicznym, wykonaniu instalacji, jednak również od użytkowników wymaga znajomości
zagadnień bezpieczeństwa tak, by samodzielnie mogli monitorować stan techniczny własnych instalacji elektrycznych. mo-
gliby wtedy wprowadzać niezbędne zmiany i drobne naprawy w okresach pomiędzy remontami i inspekcjami.
Lepsza instalacja elektryczna stwarza szereg dodatkowych korzyści. Poza zmniejszeniem liczby poszkodowanych osób
i strat materialnych, ulepszenie instalacji:
zwiększa wygodę użytkowania urządzeń elektrycznych,
zwiększa poczucie bezpieczeństwa,
zmniejsza
zużycie energii, i w rezultacie emisję (gazów cieplarnianych),
zwiększa wartość nieruchomości,
daje
zatrudnienie
Poprawa jakości bezpieczeństwa domowych instalacji elektrycznych jest warta starań. Ogólne korzyści dla społeczeństwa,
wynikłe z podniesienia standardów bezpieczeństwa, są znaczące. Muszą zostać podjęte starania w celu zapobiegania wzro-
stowi liczby wypadków
- 21 -
8 Z
AŁĄCZNIK
I: B
IBLIOGRAFIA
DOTYCZĄCA
BEZPIECZEŃSTWA
I
TEMATÓW
POKREWNYCH
8.1 Artykuły w prasie i magazynach.
1
Domen, J, Performance-based fire safety engineering,
Ingenieursblad, 1995/11, 9 stron
2
Fesaix, P, Le risque electrique (I), Face au risque,Avr
1996, 6 stron
3
Fesaix, P, Le risque electrique (II), Face au risque,
Juin-Juill 1996, 5 stron
4 Camm, J, Clear and present danger, Electrical
Review,Vol 233 No 3, 2 strony
5
Guyette, J E, Safety counts, LPGas magazine, June
2001, 6 stron
6 Paap, G C, Slootweg, J G, van der Sluis, van
Voorden,A M, Potentieel voor duurzame energie in
bestaande netten, Energietechniek, jaargang 79, June
2001, 5 stron
7 Le Gall,Y,Valentin, M,Votre installation electrique
est-elle dangereuse?, Le Parisien, 8 August 2001, 2
strony
8
De Saint-Albin, S, Mary, J, Roger, R, Rénover sans
casser: au coeur du savoir-faire de l’électricien,
l’électricien info, Dec 2002, 8 stron
9 Sagot, F, Comment assurer le bien-etre dans la
maison, l’electricien e+, Oct-Nov 2003, 4 strony
10 Renovez sans degat au niveau des murs, l’electricien
e+, Nov-Dec 03, 2 strony
11 Franz, A, Keller, J, Aus Unfällen lernen, Bulletin
des Schweizerischen Elektrotechnischen, 21/2003,
9 stron
12 Ris, H R, Fortschritt oder Gleichschritt?, ET
Elektrotechnik, 1/2004, 1 strona
13 De Boni, R, Gut geklemmt ist die halbe Funktion,
Elektrotechnik, 2/03, 2 strony
14 Meyer, W, Mindestausstattung für Einfamilienhäuser,
de, 6/2003, 1 strona
15 Soboll, R,Müssen Bäder mit RCDs nachgerüstet
werden?, de, 6/2003, 1 strona
16
Bluhm, H, Brandgefahr elektrischer Anlagen
verringern, Elektro Praktiker, 57 (2003) 7, 4 strony
17 Mallein, P, Les gens ne veulent pas gerer leur logis,
Liberation, 17 mai 2003
18 Chapman,D, Socket science, Electrical Contracting
News, June 2003, 2 strony
19 Bikmaniene, I, Martinaitis, V, Rogoza, A, Criterion
to evaluate the ‘twofold benefit’ of the renovation of
buildings and their elements, Energy and Buildings,
36(2004), 6 stron
20
Simmonds, R,Transmission terminated, Electrical
Review, Vol 236 No 14, 3 strony
21 Serafini, T, Alerte au feu sur les installations
electriques, Liberation, 12 Jan 2004, 1 strona
22
Hochbaum, A, Elektrische Anlagen in der
Landwirtschaft, Elektro Praktiker, 1/2004, 5 stron
23 Feldmann, E, Versuchs- und Ausbildungszentrum
CEF, ET Elektrotechnik, 1/2004, 2 strony
24 De Boer, R, Innovaties met toekomst gezocht, intech
K&S, Jan 2004, 2 strony
25 Reiff, E-C, Schubnell, H, Brandverhalten von Kabeln
und Leitungen, de, 4/2004, 1 strona
26 Chen, Y, Rousseau, D, Sustainability options for
China‘s residential building sector, Building Research
& Information,Vol 29 Issue 4, 9 stron
27 Floyd, I, Electrical safety - Arc flash analysis: are we
missing the point?, IEEE Industry Applications, Jan-
Feb 2003, 2 strony
28 Dechert, B,Wohnen im Alter - ein Wachstumsmarkt
mit Potenzial, de, 6/2004, 2 strony
29 Stoecklhueber, A, Wohnen ohne Grenzen, de, 6/
2004, 3 strony
8.2 Raporty i publikacje
30 R. W. King, Industrial hazard and safety handbook,
Butterworth & Co, London, 1979,
ISBN
0-408-00304-9
31
W. Hammer, Occupational safety management
and engineering, Prentice-Hall, Englewood Cliffs,
N.J., 1976, ISBN 0-13-629-402-2
32 Home electrical safety audit, US Consumer Product
Safety Commission, 1984, 11 stron
33 Miller, C, Schwab, C V,Westphal, J F, Reduce Fires with
Electrical Safety, Safe Farm Programme, 1992, 3 strony
34 Guida alla sicurezza elettrica nel condominio, Prosiel,
1993, 40 stron
35 In home electrical safety check, ESFI, 1994, 13 stron
36 Your Home Fire Safety Checklist, US Consumer
Product Safety Commission, 1994, 9 stron
37 Repairing Aluminum Wiring, US Consumer Product
Safety Commission, 1994, 4 strony
38 D. Leibovici, J. Shemer, S. C. Shapira, ‘Electrical
injuries: current concepts,’ In Injury, 26 (9),
pp. 623 - 627, 1995
39 Elektrische installatie OK? Elektrisch comfort OK!,
Sibelgas, 1995, 17 stron
40 Residential electrical maintenance code for one-
and two family dwellings (NFPA73), NFPA, 1996,
7 stron
41 Electrical Safety in the Home, Copper Development
Association UK, 1997, 4 strony
42 Baggini, A, Casa sicura 2003 - anteprima principali
resultati, Prosiel, 1997, 28 stron
43
Samuelson-Brown, G,Thornton, M, Repair,
maintenance & improvement in housing - electrical
supply, the supply side, BSRIA, 1997, 43 strony
44 Brandveilig grbruik van woningen, NIBRA, 1997,
36 stron
45 Health for All database,World Health Organisation,
1997 46 Blondal, S, Pilat, D, The economic enefits
of regulatoryreform, OECD, 1997, 41 stron
47 Dossier economique, CICLA, 1997, 16 stron
48 D. Skinner,A. Swain, R. Peyton, C. Robertson,
Cambridge textbook of accident and emergency
medicine, Cambridge University Press, Cambridge,
1997, ISBN 0-521-43379-7
49 Testez votre installation, Copper Benelux, 1998, 6
stron
50 The GB Private Home Improvement Market -
the demand side for electrical & security system
improvements, Construction Forecasting and
Research Limited, 1998, 69 stron
51 Migliora la sicurezza e il comfort della tua casa. E il
momento giusto, Sistema Casa, 1998, 11 stron
52 D’Ambrosio, D, Informazioni di base per vivere in
una CasaPiùSicura, Associazione Ambiente e Lavoro,
1998, 20 pages
53 Guide de mise en sécurité de l’installation électrique,
Promotelec, 1998, 22 strony
54 Electrical safety in the home, Electrical Contractors
Association, 1998
55 De woning brandt,Centraal Bureau voor Statistiek,
1999, 2 strony
56 Protection against electrical shock
(IEC 60364-4-41), IEC-TC64, 1999, 45 stron
57 Investment and Construction Industry perspectives
in the integrated Europe of the year 2 000 (47th
Euroconstruct Conference), Euroconstruct, 1999
58 Nuove prospettive per la sicurezza, AFIS, 1999,
8 pages 59. ICA suggestions for your house wiring,
International Copper Association, Ltd, 1999,
32 strony
60 Structure fires in one- and two-family dwellings
in which the form of heat of ignition was the heat
from electrical arcing, US Fire Marshals, 1999, 2
strony
61 Rookmelder(s) in woningen, CCRB, 2000, 12 stron
62 Blyth, W, Collingwood, J, Heady, C J, Markandya,
A, Taylor P G, Study on the relationship between
environment/energy taxation and employment
creation, University of Bath, 2000, 48 stron
63 Dandini, V, LaChance, J, Nowlen, S P, Wyant,
F, Circuit analysis - failure mode and likelihood
analysis, Sandia National Laboratories, 2000,
155 stron
64 Schokker, J, Sprinklerbeveiliging in woningen, NIBRA,
2000, 48 stron
65
Chapman,D, Electrical Convenience in New
Build Homes - Survey Report (Builders), Copper
Development Association UK, 2000, 10 stron
- 23 -
66 Chapman,D, Electrical Convenience in New Build
Homes - Survey Report (Contractors), Copper
Development Association UK, 2000, 10 stron
67 Schofield, R, Fire Statistics, Estimates United Kingdom,
1999, Home Office - Research, Development and
Statistics Directorate, 2000, 16 stron
68 Nute, R, Equipotentiality and grounding, Hewlett
Packard, 2000 69 Simonson, M, Stripple, H, LCA
study of TV sets with V0 and HB enclosure material,
IEEE International Symposium on Electronics and the
Environment, 2000, 10 stron
70
Foley, J,Hewett,C,Employment Creation and
Environmental Policy: a literature review,TUSDAC,
2000, 31 stron
71 World Fire Statistics 2000,The Geneva Association,
2000, 7 stron
72 Schofield, R, Fire Statistics - United Kingdom 1999,
Home Office - Research, Development and Statistics
Directorate, 2000, 19 stron
73 Elias, I C, Hagen, R R, Kobes, M, Onderzoek -
oorzaken en gevolgen van woningbranden, NIBRA,
2000, 56 stron
74 Home wiring hazards, US Consumer Product Safety
Commission, 2000, 40 stron
75 Manson, J, Improving electrical wiring safety standards,
inspection periodicity and providing more effective
controls, European Copper Institute, 2000, 16 stron
76 El libro azul de la electricidad,AENOR, 2000,
251 pages 77 George, C, Vernon, J, Employment
effects of waste management policies, European
Commission - DG Environment, 2001, 160 stron
78 Helsloot, I, Jaarboek onderzoek 2000, NIBRA,
2001, 160 stron
79 Limiter les risques de brulures et d’electrocutions,
ANAH, 2001, 8 stron
80
Limiter les risques d’incendie,ANAH, 2001,
8 pages 81 Blazy, P, De Keulenaer, H,Taildeman,
F, improving electrical wiring safety standards and
inspection periodicity - case for France, European
Copper Institute, 2001, 14 stron
82 De Keulenaer, H, Ionov, V, Improving electrical
wiring safety standards and inspection periodicity
- case for Russia, European Copper Institute, 2001,
19 stron
83
Testo unico delle disposizioni legislative
e regolamentari in materia edilizia, Italian Parliament,
2001, 73 stron
84
Housing and health in Europe, World Health
Organisation, 2001, 27 stron
85 Aust, R, Fires in the home: findings from the 2000
British Crime Survey, UK Department for Transport,
Local Government and Regions, 2001, 69 stron
86 De Keulenaer, H, Targosz, R, Improving electrical
wiring safety standards and inspection periodicity
- case for Poland, European Copper Institute, 2001,
16 stron
87 14o censimento generalte della popolazione e delle
abitazioni, ISTAT, 2001, 30 stron
88 Brand voorkomen thuis, KBC Insurance, 2001,
28 stron
89 Weiner, M, The economic costs of fire, Home Office
- Research, Development and Statistics Directorate,
2001, 48 stron
90
Controlelijst brandveiligheid in woningen,
Brandpreventieweek, 2001, 10 stron
91 Dol, C P, Haffner,M E A, Housing Statistics in
the European Union 2001, Finnish Ministry of
Environment, 2001, 100 stron
92 Observatoire de l’habitat existant,ANAH, 2001
93
Statistik der Versicherungs-dienstleistungen,
European Commission - EUROSTAT, 2001, 8 stron
94 Requirements for special installations or locations
- Solar photovoltaic power supply systems
(IEC 60364-7-712), IEC - TC64, 2002, 13 stron
95 Protection for safety - protection against voltage
disturbances and electromagnetic disturbances
(64/1208/CDV), IEC - TC64, 2002, 11 stron
96 De Keulenaer, H, Targosz, R, Improving electrical
wiring safety standards and inspection periodicity
- the case for Czech Republic, European Copper
Institute, 2002, 16 stron
97 De Keulenaer, H, Targosz, R, Improving electrical
wiring safety standards and inspection periodicity
- the case for Hungary, European Copper Institute,
2002, 16 stron
98 Housing in England 2000/1, UK Department for
Transport, Local Government and Regions, 2002,
300 stron
99 IEC 60479: Effects of current on human beings and
livestock - New part 4, IEC, 2002, 20 stron
100 AFCI inquiry and report, National Association of Fire
Marshals, 2002, 88 stron
101 Helsloot, I, Jaarboek onderzoek 2001 2002, NIBRA,
2002, 156 stron
102 Brand - tips en een checklist, NIBRA, 2002,
24 stron
103 Measures against electromagnetic influences (IEC
60364- 4-44, 64/1274/CD), IEC - TC64, 2002,
26 stron
104 World Fire Statistics #18, Oct 2002, The Geneva
Association, 2002, 8 stron
105 Jenkins, D, Domestic Electrical Safety, RoSPA, 2002,
13 stron
106 Karter, M J, Fire loss in the United States during
2001, NFPA, 2002, 39 stron
107 Fire safety research looking for partners, ERFA,
2002, 3 strony
108 Ooh ... which electrician should I choose?, NICEIC,
2002, 8 stron
109
Outdoor electrical safety check, ESFI, 2002,
37 stron
110 Housing statistics 2002, Office of the Deputy Prime
Minister, 2002, 160 stron
111 De verzekering in Belgie 2002, BVVO, 2002,
80 stron
112 World Health Report 2002 - Annex Table 2,World
Health Organisation, 2002, 2 strony
113 Do you need an electrician?, CDA Inc, 2002, 2 strony
114 Fire statistics 2002, Svenska Brandförsvarsföreningen,
2002, 6 stron
115 Sicurezza in casa, PROSIEL, 2003, 24 strony
116. Geef brand geen kans ... met veilig doe-het-zelven,
NIBRA, 2003, 2 strony
117 Is there a struggle for power in your home?, Copper
Development Association UK, 1999
118
Au feu!, Commission de la Sécurité des
Consommateurs, 2003, 4 strony
119 Risocoanalyse veiligheid gas- en elektra-installaties
in de woning,VROM, 2003, 85 stron
120 Ontario fire losses 2001, Office of the Fire Marshal
- Ontario, 2003
121 So many electrical hazards in just one home ...,
NICEIC, 2003, 16 stron
122 Jong,W, Miljoenenbranden, NIBRA, 2003, 82 stron
123 Revision de l’installation electrique,ANAH,2003,
97 stron
124 Regular inspection and maintenance of technical
building equipment, CEETB, 2003, 13 stron
125 De Keulenaer, H, Esendal, S, Oztoprak, A, Tepiroglu,
A, Status of wiring in Turkish residential installations,
European Copper Institute, 2003, 12 stron
126 Recommendations for small renewable energy and
hybrid systems for rural electrification - Part 5: Safety
rules, IEC, 2003, 29 stron
127 Rapport d’activite 2002, CONSUEL, 2003, 31 pages
128 Avoid electrical hazards, care for your life and
property, Copper Development Centre - South East
Asia, 2003, 6 stron
129 Measures for safer electrical installations in homes,
Copper Development Centre - South East Asia,
2003, 6 stron
130 The European electrical contracting industry and the
building electronic system market towards 2007,
AIE, 2003, 28 stron
131 Brandursachen, Feuerwehr Mainz, 2003, 6 stron
132 CENELEC Work Shop - Smart House, CENELEC,
2003, 55 stron
133 Bastide, J C, Gilet, J C, Le risque electrique, INRS,
2003, 4 strony
134 World Fire Statistics, The Geneva Association,
2003, 9 stron
135 Siekkinen, H, Ageing - a new potential for European
construction sector, VTT Building and Transport,
2003, 23 strony
136 L’assurance francaise en 2002, Federation Francaise
des Societe d’Assurances, 2003
137 Effectiveness of sprinklers in residential premises,
BRE, 2004, 15 stron
- 25 -
9 Z
AŁĄCZNIK
II: P
RZYPISY
1.
Bezpieczeństwo w raporcie określa się następująco: „Bezpieczną instalacją elektryczna nazywa się taką, która została
zaprojektowana zgodnie z wymogami norm, została prawidłowo wykonana, jest regularnie konserwowana, spełnia
obecne i przyszłe wymagania konsumenta oraz jest właściwie użytkowana”.
2.
Źródło [91]. Wszystkie liczby dla krajów UE. Zasoby mieszkaniowe wynosiły w 1999r. 164 milionów mieszkań. Liczba ukoń-
czonych budów wynosi 1,9 miliona rocznie. Uwzględniając wzrost populacji 0,3% rocznie (0,5 miliona nowych mieszkań)
oraz zmniejszenia wielkości rodziny (2,5 do 2,4 osoby w rodzinie w latach dziewięćdziesiątych, wymagające 0,6 miliona no-
wych mieszkań rocznie) otrzymujemy liczbę 0,8 miliona mieszkań poddawanych rozbiórce i renowacji każdego roku.
3.
Liczba niebezpiecznych mieszkań opiera się na badaniu ankietowym przygotowanym dla 13 zasadniczych zagadnień bez-
pieczeństwa (patrz: http://safety.copperwire.org/method.php). Mieszkanie traktowane jest jako bezpieczne, kiedy gdy
spełnia wszystkie warunki, jako potencjalnie niebezpieczne (wymagające kontroli) dla jednego niespełnionego warunku
oraz niebezpieczne (wymagające sprawdzenia i renowacji) dla dwóch lub więcej warunków. Podstawą takiego rozumo-
wania jest wniosek, iż dla 2 lub więcej zagadnień mogą wzajemnie na siebie oddziaływać powodując zagrożenie (np. brak
wyłączników różnicowoprądowych połączony z brakiem uziemienia). Wyniki otrzymane przy zastosowaniu tej meto-
dologii do określenia poziomu bezpieczeństwa są zgodne z wynikami fizycznej kontroli wykonanej Francji, Włoszech
i Hiszpanii na wybranej próbce mieszkań.
4.
Ponieważ nie istnieje europejska baza danych dla zagadnień bezpieczeństwa instalacji elektrycznych, w raporcie sformu-
łowano następujące zasady:
i) Przyjęto oficjalne dane statystyczne, jeżeli były dostępne.
ii) W przypadku braku danych przyjęto liczby oparte na racjonalnych założeniach. Dokonano tego przez benchmarking
oraz w wyniku zebrania opinii ekspertów.
iii) Udokumentowano wszystkie źródła, aby móc dokonywać ulepszeń metod w przyszłości.
Wiele wniosków, bazuje na statystykach brytyjskich, ponieważ Wielka Brytania jest krajem, w którym dostępne są naj-
bardziej szczegółowe dane. Wielka Brytania jest krajem o wysokim standardzie instalacji elektrycznych, stąd ekstrapola-
cja wyników brytyjskich na inne rynki, powoduje zbyt niskie oszacowanie rzeczywistego zagrożenia bezpieczeństwa.
5.
Zabezpieczenie różnicowoprądowe (RCD): jest to urządzenie, które wykrywa małe prądy upływu do ziemi (typowo
30 - 500 mA) i odłącza obwód elektryczny.
6.
CENELEC norma europejska ES59009 zaleca okresowe inspekcje co 10 lat. Inne organizacje normalizacyjne, takie jak
IEC, także zalecają okresy inspekcji co 10 lat.
7.
Mieszkania wyposażone w instalacje aluminiową są 55-krotnie bardziej podatne na pożar niż wyposażone w instalacje
miedziane. Źródło: US Consumer Product Safety Commission www.cpsc.org.
8.
RAL Deutsches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung e.V., Elektrische Anlagen in Wohngebäuden RG 678.
Przyjęto oznaczenie z systemu RAL dla standardów DIN (ref. 18015).
9.
Istnieje szeroka gama statystyk odnośnie zgłaszanych pożarów. Wynika to stąd, że:
poziomy
bezpieczeństwa różnią się dla poszczególnych krajów.
istnieją różne warunki odniesienia, głównie z tego powodu, że liczby odnoszą się do:
- wszystkich
pożarów, lub pożarów jedynie w budynkach. Większość miejsc powstawania pożarów to budyn-
ki, pojazdy i lasy.
- jedynie
zgłoszonych pożarów lub całkowitej liczby pożarów. Wiele pożarów wybucha samoczynnie lub
może być łatwo ugaszona bez interwencji (np. płonąca świeczka, która upada na stół). Jedynie najpoważniej-
sze pożary wymagają interwencji Straży Pożarnej i te są zgłaszane.
-
łączna suma pożarów: łączna liczba pożarów, które wybuchają w kraju czy regionie w ciągu roku. Zazwyczaj
zawiera ona pożary na otwartej przestrzeni, w pojazdach, lasach i budynkach.
EU-15 = Unia Europejska przed majem 2004 (Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Wło-
chy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania).
EU-25 = Unia Europejska po rozszerzeniu o nowe kraje (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Estonia, Litwa
Łotwa, Malta i Cypr).
Wszystkie zgłoszone pożary: łączna liczba pożarów wymagających interwencji. Znaczna część pożarów na zewnątrz
budynków nie wymaga interwencji. Także pożary wewnątrz budynków są często gaszone przez użytkujących pomiesz-
czenia, bez konieczności interwencji Straży Pożarnej. Zgłaszane pożary są gromadzone w statystykach państwowych,
regionalnych lub miejskich.
Wszystkie pożary w budynkach i wszystkie zgłoszone pożary w budynkach: odpowiedniki dwóch powyższych
kategorii, ale dla podkategorii „w budynku”.
Wszystkie pożary elektryczne i wszystkie zgłoszone pożary elektryczne: odpowiedniki podkategorii dla poża-
rów w wyniku działania prądu elektrycznego w budynkach.
10.
Właściwe źródła statystyczne dla pobierania informacji o pożarach można znaleźć w:
Wielka Brytania: Home Office Research, Development and Statistics Directorate (Schofield [67],Weiner
[89],Aust [85] www.homeoffice.gov.uk/rds/index.html)
Stany Zjednoczone: National Fire Protection Association (Karter [106], www.nfpa.org)
Globalnie: World Fire Statistics from The Geneva Association ([104], www.thegenevaassociation.org)
11.
Por.: Karter [106]: Stany Zjednoczone, 2001: 521 500 pożarów w roku; Schofield [67] Wielka Brytania, 1999:
115 500 pożarów w roku. Łącznie: 637 000 pożarów w roku w populacji 310 milionów, czyli średnio 2,054 pożaru
na milion mieszkańców rocznie.
12.
W dokumencie słowa „miliard” użyto w znaczeniu 1 000 milionów.
13.
Źródło [85], podaje średni koszt pożaru w mieszkaniu oraz średni koszt pożaru w mieszkaniu, wynikłego z działania
prądu elektrycznego. Nie podaje się kosztów przeciętnych, gdyż z uwagi na niesymetryczny typ rozkładu (skośność
dystrybucji) szkód wynikłych z pożaru, koszt przeciętny szacuje się powyżej średniego.
14.
Źródło: Prof. R. Belmans, Katholieke Universiteit Leuven, Belgia
15.
Definicja sformułowana przez R. Belmans, profesora na Katholieke Universiteit Leuven, Wydział Elektryczny
(http://www.esat.kuleuven.ac.be/electa) i prezydenta UIE.
16.
Patrz: IEC 60364-6-61 oraz IEC 60364-6-62 na stronie www.iec.ch. Prace normalizacyjne w toku nie są publikowane.
Informacje można uzyskać w państwowych jednostkach normalizacyjnych, patrz: członkowie IEC.
17.
CENELEC, the European Committee for Electrotechnical Standardisation, powstała w 1973 w wyniku połączenia
dwóch wcześniejszych organizacji europejskich: CENELCOM i CENEL. Obecnie CENELEC jest instytucją non-
profit, prowadzącą prace organizacyjne dla jednostek technicznych w myśl prawa belgijskiego i złożoną z pań-
stwowych jednostek normalizacyjnych 27 krajów europejskich. Dodatkowo, 8 Komitetów Narodowych z Europy
Środkowej i Wschodniej, mających status członków stowarzyszonych, bierze udział w działaniach CENELEC.
Członkowie CENELEC pracują wspólnie nad harmonizacją europejską od roku 1950, tworząc zarówno normy
żądane przez rynek, jak i normy zharmonizowane z prawem europejskim, co wpływają na kształtowanie wewnętrz-
nego rynku europejskiego.
18.
ES 59009:2000, maj 2000r. www.cenelec.org
19.
Por. Badania 16 000 mieszkań odnoście bezpieczeństwa elektrycznego w Europie (www.electric-safety.org). Przecięt-
nie 67% mieszkań nie posiada zabezpieczeń różnicowo-prądowych, czyli urządzeń zabezpieczających dostępnych na
rynku od przeszło 20 lat.
20.
Poza przypadkami, gdy brak zgodności z obecnymi normami stanowi zagrożenie bezpieczeństwa (np. CH, CZ, D, I)
- 27 -
21.
Źródło: Badania CENELEC BTTF95 na temat kontroli okresowych.
22.
Legge 46, Norme per la sicurezza degli impianti, 5 marzec 1990r.
23.
Źródło: Prof. R. Belmans, Katholieke Universiteit Leuven, Belgia
24.
D Phillips, Lokalne Władze Przeciwpożarowe środkowej i wschodniej Walii, http://www.the-fic.org.uk
25.
Tabela: wyniki z badań w 16 000 domów w Bułgarii, Czechach, Francji, Węgrzech, Włoszech, Polsce, Rumunii, Rosji, Hiszpa-
nii, Turcji, Ukrainie (wyniki pogrubioną czcionką). Dla innych państw, przyjęto założenie, że są „podobne jak dla Francji”
Kraj
Liczba mieszkań
[mln]
Bez problemów
[%]
1 problem
[%]
2 lub więcej problemów
[%]
Koszty inspekcji
[mln EUR]
Koszty remontów
[mln EUR]
Źródło
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
Austria
3,7
56
31
13
163
481
Belgia
4,0
56
31
13
176
520
Bułgaria
3,0
4
26
70
144
1050
Czechy
3,7
8
42
50
170
925
Dania
2,5
56
31
13
110
325
Finlandia
2,4
56
31
13
106
312
Francja
28,0
56
31
13
1263
3731
Niemcy
29,7
56
31
13
1307
3861
Węgry
4,1
2
31
67
201
1374
Włochy
25,0
46
34
20
1350
5000
Holandia
6,6
56
31
13
290
858
Polska
13,4
2
17
81
657
5427
Rumunia
7,7
2
11
87
377
3350
Rosja
51,7
1
14
85
2559
21973
Hiszpania
18,7
14
19
67
1608
12529
Szwecja
4,3
56
31
13
189
559
Turcja
15,8
1
10
89
782
7031
Wielka Brytania
20,4
56
31
13
898
2652
Ukraina
18,7
0
5
95
935
8883
Łącznie
263,4
73,0
60,2
130,9
13285
80841
(1)
Liczba
mieszkań w UE, Economist World in Figures 2003
(2-4)
Liczby opierają się na badaniach na losowo wybranej grupie właścicieli domów; liczby kursywą pochodzą z Francji. Dla założeń jak w uwadze 1.
(5-6)
Średni koszt inspekcji dla już istniejących mieszkań szacuje się na 100€ dla krajów EU-15 i 50€ dla krajów poza EU-15. Koszty remontów wahają się
pomiędzy 300€ dla zmiany rozdzielnicy do 2000€ dla pełnej zmiany oprzewodowania. Średni koszt, przy niespełnieniu 2 lub więcej zagadnień bezpieczeń-
stwa przyjęto na poziomie 1000€ dla krajów EU-15 oraz 500€ poza -EU-15, liczony dla jednego mieszkania.
26.
We Francji 280 inspektorów kontrolowało 140 000 mieszkań rocznie i wydało 550 000 zaświadczeń o zgodności
z normami (1 mieszkanie na 43 fizycznie sprawdzone). Źródło: www.consuel.com
27.
Pełna zmiana instalacji odpowiada pracy jednego człowieka w ciągu tygodnia. W roku jest 46 tygodni pracy.
28.
Wszystkie państwa Europy wraz z Rosją i europejską częścią Turcji.
29.
Zakładamy, że przez udoskonalenie instalacji elektrycznej można zaoszczędzić 5% rocznego zużycia energii elektrycznej, co
odpowiada 200kWh rocznie. Jest to równowartość 80 kg emisji CO
2
. Dla ponad 130 milionów mieszkań daje to łącznie
26TWh energii elektrycznej oraz 10 milionów ton emisji CO
2
rocznie, co jest równoważne 3 miliardom EUR kosztów.
30.
Oceniamy, że z tytułu wymiany oprzewodowania, oszczędności związane z mieszkaniowymi zastosowaniami energii
elektrycznej, wyniosą: 5% zużycia energii, 10% kosztów energii oraz 10% emisji. Opiera się to na 5% oszczędności
w oświetleniu, i przewodach, oraz dodatkowych 5% z powodu przesunięcia obciążenia szczytowego. Obecne zużycie
energii to 3500kWh na gospodarstwo domowe rocznie, a emisyjność wynosi 0,4 kg CO
2
/kWh.
N
OTATKI
:
Dla uzyskania szerszych informacji:
Hans De Keulenaer, Electric & Electronic Manager
Europejski Instytut Miedzi
Tervurenlaan 168, b10, B-1150 Brussels, Belgium
Tel: +32 2 777 7084
Fax: +32 2 777 7079
Email: hdk@eurocopper.org
Prawa autorskie
2004, Europejski Instytut Miedzi (ECI), Europejskie Stowarzyszenie Wykonawców Instalacji Elektrycznych,
Europacable, Międzynarodowy Związek Zastosowań Elektryczności oraz Międzynarodowa Federacja
ds. Bezpieczeństwa Użytkowników Energii Elektrycznej.
Kopiowanie dozwolone, materiał w pełnym wydaniu z potwierdzeniem źródła.
Uwaga dodatkowa
Pomimo faktu, że niniejszy dokument przygotowano z należytą starannością, ECI oraz inne organizacje
nie dają gwarancji poprawności merytorycznej zawartości i nie ponoszą odpowiedzialności
za żadne bezpośrednie, pośrednie i wynikłe z użycia dokumentu szkody.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Kontrola stanu instalacji elektrycznych niskiego napiecia
Protokół z okresowej kontroli i oceny stanu techn instalacji elektrycznej teletechnicznej co 5 lat
Urządzenia i instalacje elektryczne w przestrzeniach zagrożonych wybuchem
Instalacje elektroenergetObl1
Projekt instalacjii elektrycznej budynku mieszkalnego
Oddziaływanie ograniczników przepięć na inne urządzenia w instalacji elektrycznej w obiekcie bu
Projekt instalacji elektrycznej
Instalacja Elektryczna W Domu Jednorodzinnym Projekt
Instalacje elektryczne
instrukcja bhp przy eksploatacji urzadzen i instalacji elektroenergetycznych na placu budowy
Instalacja elektryczna ka od 97
instalacja elektryczna
instalacje elektryczne
mercedes w 202 instalacja elektryczna
Przekładka EnergiaPro L-124, TBS Wrocław Wojanowska, Etap I, ETAP I - PROJEKT WYK, Instalacje elektr
CAD, Instalacje elektryczne(3)
więcej podobnych podstron