Jak m drze zadawa pytania

Copyright © 2001 by Eric S. Raymond

Copyright © 2002, 2003, 2004 by Tomasz Dudzisz & Kaja Mikoszewska & Maciej Wierzbicki

(polskie tłumaczenie)

Spis tre ci

Tłumaczenia

Zastrze enie

Wst p

Zanim zapytasz

Gdy pytasz

Odpowiednio wybieraj swoje forum

Najszybciej uzyskasz odpowied na kanałach IRC i forach WWW dla pocz tkuj cych

W drugiej kolejno ci korzystaj z list dyskusyjnych projektów

U ywaj tre ciwych, precyzyjnych tematów w nagłówkach

Spraw, by łatwo było odpowiedzie

Pisz poprawnie stylistycznie, gramatycznie i ortograficznie

Wysyłaj pytania w łatwych do zrozumienia formatach

B d precyzyjny i podawaj dokładne informacje dotycz ce problemu

Du o nie znaczy dobrze

Nie ogłaszaj, e znalazłe bł d

Płaszczenie si nie zast pi odrobienia pracy domowej

Opisz symptomy problemu, a nie Twoje domysły

Opisz symptomy problemu w kolejno ci chronologicznej

Opisz cel, a nie kroki na drodze do jego osi gni cia

Nie pro o odpowied na prywatny adres

Pytaj c, wyra aj si precyzyjnie

Nie wysyłaj zapyta z prac domow

Nie zadawaj bezcelowych pyta

Nie oznaczaj pyta jako "pilne", nawet je li Ci si spieszy

Grzeczno nie boli, a czasem pomaga

Wy lij podsumowanie i podzi kowania po rozwi zaniu problemu

Jak interpretowa odpowiedzi

RTFM i STFW: Jak powiedzie , e kompletnie dałe ciała?

Je eli nie zrozumiałe ...

Opryskliwe traktowanie

eby nie zachowa si jak łajza

Pytania, których si nie zadaje

Dobre i Złe pytania

Je eli nie otrzymujesz odpowiedzi

Jak by pomocnym w odpowiadaniu

Do poduszki

Podzi kowania

Od tłumaczy

Tłumaczenia

Page 1 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Oryginalny dokument angielskoj zyczny mo na znale

tutaj

.

Dokument ten dost pny jest rownie w j zykach:

du skim

,

esto skim

,

francuskim

,

niemieckim

,

hebrajskim

,

w gierskim

,

rosyjskim

oraz

hiszpa skim

. Je eli chcesz kopiowa , rozpowszechnia ,

tłumaczy b d cytowa ten dokument, przeczytaj moje

zastrze enia

.

Zastrze enie

Wiele stron WWW ró nych projektów zawiera odno nik do tego dokumentu. W porz dku, wła nie

po to powstał. Jednak je eli jeste webmasterem, który zamieszcza taki odno nik na stronie

swojego projektu - umie obok informacj , e nie jeste my wsparciem technicznym Twojego

projektu!

Okazuje si , e gdy zabraknie takiego zastrze enia, wielu idiotów s dzi, e publikuj c ten

dokument, zobowi zali my si do rozwi zywania wszystkich technicznych problemów wiata.

Je eli czytasz ten dokument, poniewa potrzebujesz pomocy i s dzisz, e mo esz j uzyska

bezpo rednio od jego autorów, jeste wła nie jednym z tych idiotów. Nie zadawaj nam pyta - po

prostu Ci zignorujemy. Chcieli my pokaza , w jaki sposób uzyska pomoc od osób zajmuj cych

si oprogramowaniem i sprz tem, z którym masz problem. Jednak w 99% przypadków to nie my

b dziemy tymi osobami. Dopóki nie b dziesz absolutnie pewien, e jeden z autorów tego

dokumentu jest ekspertem w tym, czego potrzebujesz, zostaw nas w spokoju. Wtedy wszyscy b d

szcz liwi.

Wst p

W naszym wiecie rodzaj odpowiedzi, któr otrzymasz na nurtuj ce Ci pytanie, zale y od

sposobu, w jaki je postawisz. Ten dokument nauczy Ci , jak formułowa pytania, aby otrzyma w

pełni satysfakcjonuj c odpowied .

Oprogramowanie open source jest ju powszechnie dost pne. Mo esz uzyska pomoc z nim

zwi zan od do wiadczonych u ytkowników, nie tylko od autorów. To dobra sprawa; u ytkownicy

s du o łagodniejsi wobec pocz tkuj cych. Poni sze rady przydadz Ci si zarówno w

porozumiewaniu si z autorami, jak i do wiadczonymi u ytkownikami.

Pierwsz rzecz , jak nale y sobie uzmysłowi , jest to, e lubimy zawiłe problemy oraz dobre,

zmuszaj ce do zastanowienia pytania. Gdyby my nie mieli takiego podej cia, nie byłoby nas tutaj.

Gdy dostarczysz nam interesuj ce zagadnienie do rozgryzienia, mo esz liczy na nasz

wdzi czno ; dobre pytania s bod cem do działania, s jak miłe prezenty. Takie zadania pomagaj

nam rozwija umiej tno ci i cz sto odkrywa rzeczy, na które nie zwracali my wcze niej uwagi

lub my leli my o nich inaczej. "Dobre pytanie!" - jest dla nas prawdziwym komplementem.

Cz sto mówi si , e reagujemy niech tnie lub opryskliwie na proste pytania. Czasem mo e to

wygl da , jakby my odruchowo oschle traktowali i ignorowali tych 'nowych'. W rzeczywisto ci

tak nie jest.

Nie zamierzamy po wi ca naszego czasu na odpowiedzi ludziom niech tnym do samodzielnego

my lenia - odróbcie wi c swoj prac domow , zanim zadacie jakiekolwiek pytanie. Tacy ludzie s

Page 2 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

po eraczami naszego czasu - zabieraj go nam bez opami tania, marnuj ka d chwil , któr

mogliby my po wi ci innemu, bardziej interesuj cemu zagadnieniu lub osobie, która bardziej

zasługuje na nasz odpowied . Tych pierwszych nazywamy 'łajzami' ('losers', z historycznych

wzgl dów wymawiane cz sto jako 'lusers').

Zdajemy sobie spraw , e wiele osób chce korzysta z naszego oprogramowania i nie wszystkich

interesuj techniczne detale. Dla wi kszo ci ludzi komputer jest jedynie narz dziem - w

dosłownym tego słowa znaczeniu; interesuj si innymi rzeczami i yj po swojemu. Rozumiemy

to i akceptujemy - nie spodziewamy si , e ka dego zafascynuje to samo, co nas. Jednak e nasz

styl odpowiedzi przeznaczony jest dla tych, którzy nieco interesuj si tematem i gotowi s

aktywnie uczestniczy w rozwi zywaniu problemu. To si nie zmieni. Nie powinno si zmieni -

je li tak si stanie, staniemy si mniej efektywni w tym, co robimy najlepiej.

Jeste my (w wi kszo ci) w pewnym sensie wolontariuszami. Po wi camy nasz wolny czas, by

odpowiada na pytania, których liczba momentami wr cz nas przygniata. Wi c musimy je ostro

filtrowa . W szczególno ci ignorujemy pytania ludzi, którzy wydaj si by łajzami. Dzi ki temu

mo emy efektywniej wykorzysta cenny czas na odpowiadanie ludziom, którzy na to zasługuj .

Je li uwa asz, e taka postawa jest wstr tna, poni aj ca dla Ciebie b d arogancka, zastanów si

jeszcze raz. Nie błagamy ka dego, eby do nas doł czył - jednak wi kszo z nas ch tnie powita

Ci w naszym gronie jako równego, je li tylko wło ysz w to odpowiedni wysiłek. Próba pomocy

ludziom, którzy nie s skorzy pomóc sami sobie, jest bezcelowa. Niewiedza jest zrozumiała i

dopuszczalna, udawanie głupka - absolutnie nie.

Jak wida , o ile niekoniecznie trzeba by technicznie kompetentnym, aby przyci gn nasz

uwag , o tyle koniecznie trzeba prezentowa podej cie do kompetencji prowadz ce - my lenie,

skupienie, czujno oraz aktywne uczestnictwo w rozwi zywaniu problemów. Je li nie mo esz

pogodzi si z takim rodzajem "dyskryminacji", zatrudnij kogo i pła mu za techniczne wsparcie,

zamiast prosi nas o bezinteresown pomoc.

Je li zdecydujesz si jednak zwróci do nas po pomoc, na pewno nie chciałby wyj na łajz .

Najlepszym sposobem, by otrzyma szybk odpowied , jest pyta jak człowiek inteligentny,

pewny siebie, posiadaj cy wiedz , któremu po prostu zdarzyło si szuka pomocy z tym jednym,

konkretnym problemem.

(Poprawki do tego przewodnika s mile widziane. Mo esz przesła swoje sugestie na adres

[e-mail]

. Pami taj jednak, e ten dokument nie miał by ogólnym przewodnikiem po

netykiecie

, a ja raczej odrzucam sugestie niezwi zane bezpo rednio z uzyskiwaniem u ytecznych

odpowiedzi na forum technicznym.)

Zanim zapytasz

Zanim wy lesz email z zapytaniem, zadasz pytanie na grupach dyskusyjnych czy te na innym

forum, postaraj si znale odpowied :

1. przeszukuj c sie ,

2. czytaj c dokumentacj ,

3. studiuj c FAQ,

4. eksperymentuj c,

5. zadaj c pytanie do wiadczonemu koledze,

6. czytaj c kod ródłowy, je eli jeste programist .

Page 3 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Gdy b dziesz zadawa pytanie, zaznacz, e zrobiłe ju wymienione powy ej rzeczy. Dzieki temu

b dziemy wiedzie , e nie jeste leniwy i nie marnujesz cudzego czasu. Jeszcze lepiej b dzie, gdy

przedstawisz, czego si dowiedziałe dzi ki "zaliczeniu" powy szych punktów. Lubimy pomaga

ludziom, którzy pokazuj , e potrafi si uczy na pytaniach.

Próbuj znale odpowied , u ywaj c wyszukiwarki Google do znalezienia fraz odpowiadaj cych

komunikatom o bł dach, jakie dostałe (i przeszukuj zarówno

archiwa grup dyskusyjnych

, jak i

strony WWW). To mo e naprowadzi Ci na poprawki w dokumentacji b d w tki na grupach

dyskusyjnych, które przynios odpowied na Twoje pytanie. A nawet je li nie, to dodanie

"przeszukałem sie pod k tem wyst pienia tego komunikatu" do maila lub posta z pro b o pomoc

jest dobrym pomysłem.

Przygotuj pytanie. Przemy l je. Im lepiej poka esz, e wło yłe wysiłek w prób rozwi zania

problemu zanim zapytałe nas, tym wi ksze b dzie prawdopodobie stwo, e rzeczywi cie

uzyskasz pomoc.

Nie zadawaj złych pyta . Je li pytanie, które zadasz, b dzie oparte na bł dnym zało eniu, kto z

nas (prawdopodobnie my l c: "Głupie pytanie...") odpowie Ci krótko i dosadnie, maj c nadziej ,

e nauczysz si czego , je li dostaniesz to, o co prosiłe , a nie to, co było Ci naprawd potrzebne.

Nigdy nie zakładaj, e nale y Ci si odpowied . Nie nale y si - w ko cu nie płacisz za to.

Otrzymasz odpowied , je eli na ni zasłu ysz - gdy zadasz solidne, interesuj ce i zmuszaj ce do

my lenia pytanie. Takie, które mo e wzbogaci wiedz ogółu, a nie takie, które jedynie wyci ga od

innych informacje.

Bardzo dobrym pocz tkiem b dzie wykazanie ch ci współpracy w procesie rozwi zywania

problemu. Zadaj c pytania typu: "czy kto mo e da mi jak wskazówk ", "czego tu brakuje" lub

"czy jest jaka strona, gdzie mógłbym to sprawdzi ", masz wi ksz szans na odpowied , ni

gdyby pytanie brzmiało: "Prosz o przesłanie dokładnej procedury". Daje to pewno , e

doko czysz proces, je li tylko kto Ci odpowiednio nakieruje.

Gdy pytasz

Odpowiednio wybieraj swoje forum

Starannie wybierz miejsce swojego zapytania. Prawdopodobnie zostaniesz zignorowany lub

uznany za łajz , je li:

wy lesz swoje pytanie na forum, gdzie b dzie ono "nie na temat" (off topic),

wy lesz podstawowy problem na forum, gdzie oczekiwane s raczej zaawansowane

techniczne pytania (lub odwrotnie),

wy lesz to samo pytanie na zbyt wiele grup naraz,

wy lesz na grup post b d cy pytaniem do konkretnej osoby, która ani nie ma wobec Ciebie

adnych zobowi za , ani nie jest odpowiedzialna za rozwi zanie Twojego problemu.

Zawsze odrzucamy pytania, które s le sprecyzowane i niewła ciwie ukierunkowane. W ten

sposób chronimy nasz kanał komunikacyjny przed rzeczami zupełnie niezwi zanymi z tematem.

Raczej nie chciałby zosta zignorowany.

Pierwsz rzecz , któr nale y zrobi , jest znalezienie wła ciwego forum. I znowu - Google i inne

Page 4 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

metody przeszukiwania sieci to Twoi przyjaciele. U yj ich do znalezienia strony WWW projektu

najbli szego temu, z którym masz problemy. Zwykle na takiej stronie b d odno niki do FAQ oraz

do list dyskusyjnych projektu wraz z archiwami. Te listy dyskusyjne s wła ciwym miejscem do

szukania pomocy, je eli poprzednie starania (wł cznie z przeczytaniem FAQ) nie przyniosły

rozwi zania.

Wysłanie maila do osoby lub na forum, z którym nie jeste zaznajomiony, jest do ryzykowne. Na

przykład zakładanie, e autor informacyjnej strony WWW zechce by Twoim darmowym

konsultantem, jest bł dne. Nie zakładaj optymistycznie, e Twoje pytanie b dzie mile widziane -

je eli nie jeste pewien, albo wy lij pytanie gdzie indziej, albo si po prostu powstrzymaj.

Podczas wybierania grupy dyskusyjnej nie sugeruj si wył cznie jej nazw . Zerknij do FAQ lub

opisu, aby upewni si , e Twoje pytania b d na miejscu. Przeczytaj kilka archiwalnych w tków,

aby wyczu , jaki klimat panuje na grupie, zanim po lesz swój artykuł. Bardzo dobrym pomysłem

jest przeszukanie archiwów grup lub list dyskusyjnych pod k tem odpowiednich słów kluczowych,

zanim wy lesz pytanie.

Musisz dokładnie wiedzie , o co chcesz zapyta ! Jedn z najcz stszych pomyłek jest zadawanie

pyta dotycz cych interfejsu programowania w systemach Unix b d Windows na forach

przeznaczonych do dyskutowania o j zyku programowania, bibliotece lub narz dziach dotycz cych

obu tych systemów. Je eli nie rozumiesz, dlaczego jest to powa ny bł d, najlepiej powstrzymaj si

z zadawaniem jakichkolwiek pyta do momentu, gdy stanie si to dla Ciebie jasne.

Generalnie pytania skierowane na wła ciwie obrane publiczne forum maj wi ksz szans na

u yteczn odpowied . Istnieje wiele powodów takiego stanu rzeczy. Jednym z nich jest po prostu

wi ksza liczba potencjalnych odpowiedzi. Innym jest liczno tzw. publiczno ci; wolimy udziela

odpowiedzi, które przydadz si wielu ludziom, a nie nielicznym.

Naturalnym jest, e my, a tak e autorzy popularnego oprogramowania, cały czas otrzymujemy

wi cej wiadomo ci - le ukierunkowanych wiadomo ci - ni jeste my w stanie przetrawi .

Doł czaj c do tego szumu informacyjnego, w ekstremalnych sytuacjach Twoja wiadomo mo e

zosta t , która przepełni czar goryczy - niejednokrotnie zdarzyło si , e niektórzy z nas

wycofywali swój wkład w popularne projekty z powodu zalewu bezu ytecznych maili,

doprowadzaj cego do sytuacji, w której korzystanie z własnej skrzynki pocztowej staje si

niezno ne.

Najszybciej uzyskasz odpowied na kanałach IRC i forach WWW dla

pocz tkuj cych

U ytkownicy interesuj cego Ci systemu lub oprogramowania mog poleca forum WWW lub

kanał ircowy, na którym pocz tkuj cy mog szuka pomocy. (W krajach nieangloj zycznych

cz ciej s to listy e-mailowe.) Je li uwa asz, e Twój problem jest wzgl dnie prosty lub do

powszechny, najlepiej zacz od szukania wła nie tam. Na otwartym kanale na IRC mo esz cz sto

otrzyma pomoc w czasie rzeczywistym.

Je li program, z którym masz kłopoty, pochodzi z jakiej konkretnej dystrybucji, dobrze zapyta

najpierw na forum/li cie dystrybucyjnej, a dopiero potem na forum/li cie projektu. [...]

Zanim zapytasz na jakimkolwiek forum, sprawd , czy mo na je przeszukiwa . Je li tak, sprawd

słowa kluczowe dotycz ce Twojego problemu; a nu wystarczy. Zrób to, nawet je li wcze niej

przeszukałe sie - niektóre strony forum mogły jeszcze nie zosta zaindeksowane.

Page 5 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Coraz cz ciej projekty organizuj forum lub zakładaj kanał na IRC po wi cone wsparciu dla

u ytkowników, rezerwuj c komunikacj e-mailow dla developerów. [...]

W drugiej kolejno ci korzystaj z list dyskusyjnych projektów

Je li interesuj cy Ci projekt ma własn list dyskusyjn developerów, pisz na t list , a nie do

poszczególnych osób - nawet je li wiesz, kto mo e najlepiej odpowiedzie na Twoje pytanie.

Adres listy dyskusyjnej znajdziesz w dokumentacji b d na stronie domowej projektu. Takie

posuni cie ma kilka zalet:

Ka de pytanie, które jest wystarczaj co dobre, by zada je jednemu z developerów, jest

wystarczaj co dobre, by zada je pozostałym. W przeciwnym razie - je eli uwa asz, e

pytanie jest zbyt głupie, by zada je na tej li cie - nie ma powodu, by niepokoi

poszczególnych developerów.

Pytania zadawane na li cie developerzy mog rozdziela mi dzy siebie. Jeden developer

(szczególnie prowadz cy projekt) mo e by zbyt zaj ty, by odpowiedzie na Twoje pytanie,

a inny nie.

Wi kszo list dyskusyjnych posiada archiwa poindeksowane przez wyszukiwarki WWW.

Dzi ki temu kazdy b dzie mógł znale Twoje pytanie wraz z odpowiedziami ju na etapie

przeszukiwania sieci, co oszcz dzi uczestnikom forum plagi powtarzaj cych si pyta .

Je li pewne pytania s zadawane do cz sto, mo e to by wskazówk dla developerów, by

poprawi dokumentacj lub sam program tak, by był bardziej przejrzysty.

Je li projekt ma zarówno list dla u ytkowników, jak i developerów (albo "koderów"), a Ty nie

grzebiesz w kodzie, pytaj na li cie/forum u ytkowników. Nie spodziewaj si , e otrzymasz pomoc

na li cie developerów - tam Twoje pytanie b dzie tylko przeszkadza w wymianie innego rodzaju

informacji.

Je li jednak jeste pewien, e Twój problem jest niezwykły, a z listy/forum dla u ytkowników

przez par dni nie uzyskałe pomocy, mo esz spróbowa pyta na li cie dla developerów.

Przedtem koniecznie obserwuj j przez kilka dni, eby wyczu klimat (ta rada dotyczy ka dej

prywatnej czy półprywatnej listy).

Je li nie mo esz znale adresu listy, a widzisz jedynie adres maintainera, napisz do niego. Nie

musi to oznacza , e lista dyskusyjna nie istnieje. Zaznacz w mailu, e pomimo prób nie udało Ci

si znale odpowiedniej listy, a tak e, e nie masz nic przeciwko przesłaniu Twojego listu do

innych osób. Wielu ludzi uwa a, e prywatny list musi pozosta prywatny, nawet je li nie zawiera

adnych tajnych danych. Takie pozwolenie daje odbiorcy wybór, co zrobi z listem od Ciebie.

U ywaj tre ciwych, precyzyjnych tematów w nagłówkach

Na listach pocztowych lub grupach dyskusyjnych najlepszym sposobem na przyci gn cie uwagi

ekspertów jest temat w nagłówku Twojej wiadomo ci zawarty w około 50 znakach (lub mniej). Nie

tra szansy na ich odpowied , pisz c bełkot w stylu "Prosz , pomó cie mi" (nie mówi c ju o

"PROSZ , POMUSZCIE!"; wiadomo ci z takim tematem omijamy odruchowo). Nie próbuj

wywrze na nas wra enia, ukazuj c ogrom swojego cierpienia.

Dobrym zwyczajem stosowanym przez organizacje wsparcia technicznego jest trzymanie si w

tematach konwencji "obiekt - nieprawidłowo ". Cz

"obiekt" okre la, z jak rzecz lub grup

Page 6 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

rzeczy wyst pił problem, w cz ci "nieprawidłowo " jest opis niespodziewanego zachowania.

Głupio:

POMOCY! Nie działa mi grafika w laptopie!

M drze:

W XFree86 4.1 znika kursor, grafika Fooware z chipsetem MV1004

Najrozs dniej:

XFree86 4.1 na grafice Fooware z chipsetem MV1004 - znikaj cy kursor.

Konwencja opisywania "obiekt - nieprawidłowo " pomo e Ci sformułowa problem w

szczegółowy sposób. Co jest nie tak? To tylko kursor, czy mo e tak e karta graficzna? Czy to jest

normalne dla XFree86? Dla wersji 4.1? Czy to jest charakterystyczne dla chipsetów grafiki

Fooware? Dla modelu MV1004? Je li widzimy rezultaty tych obserwacji, mo emy od razu

zrozumie , co jest przyczyn Twoich problemów i stwierdzi na pierwszy rzut oka, jakiego rodzaju

to jest problem.

Przegl danie archiwum najcz ciej odbywa si po tematach. Wybierz swój temat tak, by jak

najlepiej odpowiadał tre ci pytania - dzi ki temu nast pny przeszukuj cy archiwa w zwi zku z

problemem podobnym do Twojego znajdzie odpowiedni w tek i nie b dzie musiał pyta jeszcze

raz.

Je li zadajesz pytanie w odpowiedzi na inn wiadomo (Reply), pami taj, aby tak zmieni temat

listu, eby było wida , e zadajesz pytanie. Temat, który wygl da tak: "Re: test" lub "Re: nowy

bug" prawdopodobnie nie przyci gnie wystarczaj cej uwagi. Wycinaj równie cytaty poprzedniej

wiadomo ci do minimum, zgodnie z w tkiem.

Je eli chcesz utworzy nowy w tek, nie zrobisz tego poprzez odpowied na inn wiadomo .

Niektóre klienty poczty (jak np. mutt) zezwalaj na sortowanie wiadomo ci w w tkach i ukrywanie

ich w ten sposób. Osoby, które tak robi , nie zobacz Twojej wiadomo ci.

Zmiana tematu nie wystarczy. Mutt, a tak e prawdopodobnie inne klienty poczty, sprawdzaj

pozostałe informacje w nagłówkach wiadomo ci w celu przyporz dkowania ich do w tku.

Najlepiej po prostu utworzy now wiadomo .

Na forach WWW panuj nieco inne zasady. Wiadomo ci s zwi zane tylko z konkretnymi

dyskusjami i nie mo na ich znale poza w tkami. Zmiana tematu nie jest wi c konieczna (na

niektórych forach jest wr cz niemo liwa). Jednak zadawanie pytania w odpowiedzi na inny artykuł

jest w ogóle kiepskim pomysłem - przeczytaj je tylko obserwatorzy konkretnego w tku. Je li wi c

chcesz zainteresowa kogo oprócz osób aktywnych w tym w tku, załó nowy.

Spraw, by łatwo było odpowiedzie

Zako czenie wiadomo ci sentencj "prosz sła odpowied na adres..." raczej spowoduje, e nie

dostaniesz adnej odpowiedzi. Je eli nie jeste w stanie wygospodarowa kilku sekund na

ustawienie poprawnego pola Reply-To:, nikt z nas nie wygospodaruje kilku sekund na

przeanalizowanie Twojego problemu. Je eli Twój klient poczty nie ma takich mo liwo ci,

Page 7 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

korzystaj z lepszego klienta. Je eli Twój system operacyjny nie oferuje adnego klienta poczty z

takimi mo liwo ciami, zaopatrz si w lepszy system.

Pisz poprawnie stylistycznie, gramatycznie i ortograficznie

Z do wiadczenia wiemy, e ludzie, którzy niedbale i niechlujnie pisz posty, najcz ciej s niedbali

i niechlujni w my leniu i programowaniu. Odpowiadanie na pytania takim ludziom mija si z

celem, wolimy inaczej wykorzysta czas.

Formułowanie swoich pyta jasno i zrozumiale jest zatem bardzo wa ne. Je li nie chce Ci si tego

zrobi , nie oczekuj, e zwrócimy na Ciebie uwag . Zadbaj o poprawno j zykow . Nie chodzi tu

o sztywno czy oficjalno - porozumiewamy si raczej j zykiem swobodnym, argonowym i z

humorem, jeste my jednak bardzo precyzyjni. Precyzja jest konieczna - dzi ki temu wida , e

jeste my l cy i uwa ny.

Pisz c, u ywaj poprawnie znaków przestankowych oraz wielkich i małych liter. Nie PISZ

WIELKIMI LITERAMI - jest to niegrzeczne i rozumiane jako krzyk. (Pisanie samymi małymi

literami jest nieco mniej dra ni ce, jednak trudne do odczytania. Alanowi Coxowi to ujdzie, ale

Tobie nie.)

Je li piszesz jak półanalfabeta, zostaniesz prawdopodobnie zignorowany. Pisanie l337 h4X0r -

'haksorskim alfabetem' - jest podło eniem głowy pod topór i gwarantuje grobow cisz (w

najlepszym przypadku zostaniesz uraczony sarkazmem i kilkoma lekcewa cymi radami).

Je li zadajesz pytanie na forum, na którym nie u ywa si Twojego rodzimego j zyka, mo esz

spodziewa si pewnej tolerancji dla bł dów gramatycznych i ortograficznych - ale zerowej dla

lenistwa (tak jest, zwykle potrafimy dostrzec ró nic ). Ponadto je eli nie znasz j zyka rozmówców

- pisz po angielsku. Raczej olewamy pytania zadane w niezrozumiałym dla nas j zyku; angielski

uwa any jest za j zyk 'roboczy' Internetu. Pisz c po angielsku, minimalizujesz

prawdopodobie stwo odrzucenia swojego pytania.

Wysyłaj pytania w łatwych do zrozumienia formatach

Je eli Twoje pytanie b dzie trudne do odczytania, najprawdopodobnej zostanie zignorowane.

Dlatego:

Wysyłaj poczt w formacie plain text (nie jest trudno

wył czy HTML

).

Zał czniki MIME s dopuszczalne, je li zawieraj istotn tre (np. plik ródłowy, łatk ), a

nie mieci doł czane przez Twojego klienta pocztowego (np. kopi Twojej wiadomo ci).

Nie wysyłaj maili, w których akapity tworz wielokrotnie zawini te linie. Utrudnia to

odpowied na jaki fragment maila. Pami taj, e osoba odpowiadaj ca mo e czyta Twojego

maila na ekranie z ograniczeniem długo ci linii do 80 znaków, wi c ustaw zawijanie linii na

warto ni sz ni 80.

Nie zawijaj wierszy w cytowanych danych (we fragmentach logów czy zapisów sesji). Dane

powinny by zał czone w niezmienionej formie, tak, aby czytaj cy widzieli dokładnie to

samo, co Ty.

Nie wysyłaj maili z kodowaniem MIME Quoted Printable na fora angielskoj zyczne. Tego

typu kodowanie mo e by konieczne, gdy wysyłasz maila w j zyku, którego znaki

diakrytyczne nie s okre lone w tablicy ASCII, ale, niestety, wiele klientów pocztowych nie

Page 8 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

obsługuje tego kodowania. Znaki te mog by niepoprawnie wy wietlane i wprowadz

bałagan w wiadomo ci.

Nigdy nie oczekuj, e kto z nas zada sobie trud odczytania materiałów w zamkni tych,

płatnych formatach, takich jak na przykład dokumenty Microsoft Worda czy Excela.

Wi kszo z nas reaguje na tego typu dokumenty tak, jak Ty na psie odchody na

wycieraczce.

Je li wysyłasz poczt z systemu Windows, wył cz te głupie microsoftowe "Smart Quotes".

Dzi ki temu Twój mail nie b dzie okropnie u miecony ozdobnikami.

Na forach WWW nie nadu ywaj smileyów i mo liwo ci htmla. U mieszek czy dwa s OK,

ale kolorowany tekst jest uwa any za lamerski. Nadu ywanie u mieszków, kolorów i innych

ozdobników sprawi, e b dziesz wygl da jak rozchichotana nastolatka, co zasadniczo nie

jest najlepszym pomysłem, je li przychodzisz po odpowiedzi, a nie na podryw.

Je li u ywasz klientów pocztowych pracuj cych w rodowisku graficznym (Netscape Messanger,

MS Outlook itp.) i pracujesz z ustawieniami domy lnymi, mo esz naruszy powy sze zasady.

Wi kszo klientów posiada opcj "Podejrzyj ródło" - w ten sposób sprawd , czy poza czystym

tekstem nie wysyłasz jakich mieci.

B d precyzyjny i podawaj dokładne informacje dotycz ce problemu

Opisz swój problem lub bł d, który znalazłe , dokładnie i przejrzy cie.

Opisz rodowisko, w którym si pojawia (sprz t, system, aplikacja, cokolwiek). Zaznacz

wersj b d dystrybucj systemu (na przykład "Red Hat 8.0", "Slackware 5.1" itp.).

Opisz, co sprawdziłe , próbuj c zrozumie problem, zanim zadałe pytanie.

Opisz, jakie kroki podj łe , eby ustali , co jest problemem, zanim zadałe pytanie.

Opisz wszelkie zmiany w komputerze i konfiguracji oprogramowania, jakie zaszły w

ostatnim czasie i mog mie znaczenie.

Zrób wszystko, co w Twojej mocy, by odpowiedzie na pytania, jakie zostan Ci przez nas zadane.

Simon Tatham napisał znakomity esej zatytułowany

"Jak efektywnie raportowa bł dy"

. Gor co

polecamy.

Du o nie znaczy dobrze

Musisz precyzyjnie i konkretnie okre li problem. Nie pakuj olbrzymiej ilo ci kodu lub informacji

w swoje pytanie. Je li masz wielki, skomplikowany wynik bł dnego działania jakiego programu,

spróbuj przyci go, uczyni jak najmniejszym.

Ma to sens z co najmniej trzech powodów. Po pierwsze, zauwa alny wysiłek wło ony w

uproszczenie pytania sprawi, e z wi kszym prawdopodobie stwem otrzymasz odpowiedzi. Po

drugie, samo uproszczenie pytania sprawi, e szybciej kto odpowie. Po trzecie, w procesie

oczyszczania raportu o bł dzie mo e sam wpadniesz na rozwi zanie lub znajdziesz obej cie.

Nie ogłaszaj, e znalazłe bł d

Page 9 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Kiedy masz problem z kawałkiem kodu, nie twierd , e znalazłe bł d, dopóki nie b dziesz tego

absolutnie pewien. Podpowied : dopóki nie poka esz kodu łatki, która naprawia bł d, b d testów

porównawczych z poprzedni wersj , które pokazuj nieprawidłowe zachowanie, prawdopodobnie

nie jeste wystarczaj co pewien.

Pami taj, e mnóstwo u ytkowników nie miało takiego problemu. W przeciwnym wypadku

poznałby rozwi zanie podczas czytania dokumentacji i przeszukiwania sieci (bo zrobiłe to, zanim

zacz łe narzeka ,

prawda

?). A to oznacza, e najprawdopodobniej to Ty popełniasz bł d, a

oprogramowanie jest w porz dku.

Osoby, które napisały oprogramowanie, wło yły du o ci kiej pracy, by działało ono jak najlepiej.

Twierdz c, e znalazłe bł d, sugerujesz, e kto co gdzie zrobił le i najcz ciej w ten sposób

obra asz tego kogo - nawet je eli masz racj . Bardzo niedyplomatycznie jest zakrzykn "bł d" w

polu tematu.

Zadaj c pytanie, najlepiej zaznaczy , e prawdopodobnie to Ty co robisz nie tak, nawet je li jeste

pewny, e znalazłe bł d. Je eli rzeczywi cie co jest le, dowiesz si w odpowiedzi. Post puj c

tak, jak radzimy, stawiasz si w sytuacji, w której maintainerzy b d chcieli raczej Ci przeprosi ,

je eli faktycznie był bł d, ni zdenerwuj si , e oskar asz ich o bł d, który sam popełniłe .

Płaszczenie si nie zast pi odrobienia pracy domowej

Niektórzy ludzie, zrozumiawszy, e nie powinni byli zachowywa si arogancko i ordynarnie,

domagaj c si odpowiedzi, przesadzaj w drug stron i zaczynaj si płaszczy . "Wiem, e jestem

ałosnym lamerem, ale...". Takie zachowanie nie pomaga, a jest szczególnie denerwuj ce, kiedy

ł czy si z niezrozumieniem problemu.

Nie marnuj swojego i naszego czasu na niedojrzałe zagrywki. Zamiast tego zbierz fakty i

przedstaw pytanie tak jasno, jak potrafisz. Zdecydowanie lepiej zaprezentowa si w ten sposób,

ni si płaszczy .

Niektóre fora maj wydzielone miejsca na pytania pocz tkuj cych. Je li czujesz, e Twój problem

jest prosty, pytaj tam. I nie płaszcz si .

Opisz symptomy problemu, a nie Twoje domysły

Nie pisz co, według Ciebie powoduje problem (gdyby Twoje domysły były słuszne, nie

potrzebowałby pomocy). Upewnij si , e podajesz konkretne objawy problemu, a nie własn

interpretacj czy teori . Interpretacje i diagnozy pozostaw nam. Je li uwa asz, e Twoje domysły

mog by wa ne, zaznacz, e tylko zgadujesz, i wyja nij, czemu to nie wystarczyło.

Głupio:

Ci gle otrzymuj bł d SIG11 podczas kompilacji j dra i podejrzewam jakie

uszkodzenie podzespołu płyty głównej. Jak najlepiej to sprawdzi ?

M drze:

Page 10 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Mój domowy K6/233 z płyt główn FIC-PA2007 (chipset VIA Apollo VP2) oraz

256MB RAM-u Corsair PC133 SDRAM zwraca bł d SIG11 po dwudziestu minutach

od wł czenia podczas procesu kompilacji j dra, ale nigdy w ci gu pierwszych 20

minut. Reboot nie powoduje restartu zegara, natomiast wył czenie wszystkiego - tak.

Wymiana RAM-u nie pomogła. Interesuj ca cz

logu z zapisem procesu kompilacji

wygl da tak.

Opisz symptomy problemu w kolejno ci chronologicznej

Najbardziej u yteczna wskazówka w rozszyfrowywaniu czego , co poszło le, najcz ciej le y w

zdarzeniach bezpo rednio to poprzedzaj cych. Zatem Twój raport powinien opisywa dokładnie,

co zrobiłe lub co zrobiła maszyna - od pocz tku do ko ca. W przypadku linii polece tworzenie

logów sesji (np. u ywaj c programu script) i przytoczenie stosownych mniej wi cej dwudziestu

linii mo e bardzo pomóc.

Je li program, którego problem dotyczy, posiada wbudowane opcje diagnostyczne (jak np: -v for

verbose), spróbuj pomy le nad takich ich dobraniem, by wydoby mo liwie jak najwi cej

po ytecznych informacji.

Je li Twój raport zrobił si dosy du y (wi kszy ni 4 akapity), dobrze byłoby stre ci krótko

problem na pocz tku, a nast pnie reszt przedstawi w kolejno ci chronologicznej. Dzi ki temu

b dziemy wiedzieli, czego szuka podczas czytania Twojego raportu.

Opisz cel, a nie kroki na drodze do jego osi gni cia

Je eli próbujesz dowiedzie si , jak co zrobi (a nie zaraportowa bł d), zacznij od przedstawienia

celu. Dopiero potem wypunktuj kroki prowadz ce do tego, na czym utkn łe .

Cz sto ludzie, którzy potrzebuj pomocy technicznej, maj cel dokładnie sformułowany i utykaj

po drodze, któr uwa aj za jedyn mo liw . Przychodz po pomoc w jednym z kroków

post powania, ale nie zdaj sobie sprawy, e to cały sposób jest bł dny. Cz sto przełamanie

takiego toku rozumowania wymaga wi kszego wysiłku.

Głupio:

Jak ustawi przycisk kolorów w programie FooDraw, aby otrzyma heksadecymaln

warto RGB?

M drze:

Próbuj zast pi tablic kolorów w obrazku wybranymi przez siebie warto ciami.

Jedyne wyj cie, jakie widz , to edycja ka dej tablicy, ale nie mog w programie

FooDraw zmusi przycisku kolorów do pobrania heksadecymalnej warto ci RGB.

Druga wersja pytania jest lepsza - dopuszcza mo liwo odpowiedzi sugeruj cej u ycie lepszego

narz dzia do tego zadania.

Page 11 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Nie pro o odpowied na prywatny adres

Uwa amy, e rozwi zywanie problemu powinno by jawne, odbywa si na forum publicznym -

po to, by pierwsza odpowied , je li oka e si bł dna b d niekompletna, mogła zosta poprawiona

przez kogo o wi kszej wiedzy. Udzielanie dobrych odpowiedzi publicznie pozwala te na

zaprezentowanie swojej kompetencji i do wiadczenia.

Gdy prosisz o odpowied na prywatny adres, zakłócasz ten proces. Nie rób tego. To udzielaj cy

odpowiedzi dokonuje wyboru, jak to zrobi. Je li kto odpowiada na adres prywatny, oznacza to

zazwyczaj, e pytanie jest le sformułowane lub zbyt oczywiste, by zainteresowa innych.

Jest wyj tek od tej reguły. Je li uwa asz, e na swoje pytanie otrzymasz mnóstwo podobnych

odpowiedzi, napisz: "odpowiedzi prosz kierowa na mój adres, a ja podsumuj je i prze l na

grup ". Ustrze enie listy b d grupy dyskusyjnej przed zalewem identycznych wiadomo ci jest

uprzejme - musisz jednak dotrzyma słowa i przesła podsumowanie.

Pytaj c, wyra aj si precyzyjnie

Nieprecyzyjne pytania s uwa ane za bardzo czasochłonne. Ludzie, którzy z pewno ci udziel Ci

dobrej odpowiedzi, s równie bardzo zaj ci (bior na siebie wiele obowi zków). S uczuleni na

czasochłonne pytania, wi c na nieprecyzyjne te .

Najprawdopodobniej uzyskasz u yteczn odpowied , je li wyja nisz dokładnie, czego oczekujesz

(dostarczenia wskazówki, przesłania kodu, sprawdzenia Twojej łatki itp.). To pozwoli skupi

wysiłek na konkretnych czynno ciach i po rednio ograniczy czas i energi , któr trzeba wło y , by

Ci pomóc. To dobrze.

By zrozumie wiat, w którym yj fachowcy, pomy l o fachowo ci jako o niezmiernie obfitych

zasobach i bardzo krótkim czasie, który masz na korzystanie z nich. Im mniej czasu fachowcy

sp dz nad zrozumieniem pytania, tym prawdopodobniej otrzymasz odpowied od kogo naprawd

dobrego (i bardzo zaj tego).

Spraw, by forma Twojego pytania skróciła czas potrzebny fachowcowi na zagł bienie si - cz sto

nie sprowadza si to jedynie do uproszczenia pytania. Zatem na przykład "Czy mo esz da mi

jak wskazówk do wyja nienia X?" jest zwykle o wiele m drzejsze ni "Czy mo esz mi wyja ni

X?". Je li jaki kawałek kodu nie działa prawidłowo, zwykle lepiej poprosi kogo , by wyja nił, co

jest nie tak, ni prosi o naprawienie.

Nie wysyłaj zapyta z prac domow

Potrafimy odró ni prac domow od innych problemów - wi kszo z nas te je odrabiała. Te

pytania s dla Ciebie, eby samodzielnie znalazł odpowied i czego si nauczył. Pytaj o

wskazówki, ale nie o rozwi zanie.

Je li podejrzewasz, e kto podesłał Ci swoj prac domow , ale i tak nie jeste w stanie jej

rozwi za , spróbuj zapyta na grupie lub forum (w ostateczni ci na li cie) u ytkowników projektu.

Nawet je li my zauwa ymy, e to czyja praca domowa, by mo e inni u ytkownicy co

podpowiedz .

Page 12 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Nie zadawaj bezcelowych pyta

Oprzyj si pokusie, by ko czy swoje pro by o pomoc nic nie znacz cymi pytaniami w stylu "Czy

kto mo e mi pomóc?" lub "Czy jest na to jaka odpowied ?". Po pierwsze, je li opisałe swój

problem cho troch fachowo, takie pytania s naprawd zb dne. Po drugie, poniewa s zb dne -

niezmiernie nas dra ni - w odpowiedzi b dziemy odpowiada zgodnie z elazn logik , co w

stylu: "Tak, mo e Ci kto pomóc." lub "Nie, Tobie ju nikt nie mo e pomóc."

Ogólnie rzecz bior c, zadawania pyta "tak/nie" nale y unika , chyba e oczekuje si wła nie

odpowiedzi

"tak/nie"

.

Nie oznaczaj pyta jako "pilne", nawet je li Ci si spieszy

To Twój problem, nie nasz. Zaznaczenie pilno ci prawdopodobnie przyniesie odwrotny skutek -

wi kszo z nas po prostu skasuje takie wiadomo ci jako przejaw niegrzecznych i samolubnych

prób natychmiastowego skoncentrowania na sobie uwagi i wymuszenia specjalnego traktowania.

Od takiego zachowania istnieje jeden wyj tek. Zaznaczenie pilno ci mo e by wskazane, je eli

problem dotyczy wa nego programu, wykorzystywanego do zada , które mog nas interesowa . W

takim przypadku - kiedy jeste pod presj czasu i zaznaczyłe to grzecznie - ludzie mog si

wystarczaj co zainteresowa , by da odpowied szybciej.

Jednak jest to do ryzykowne z powodu subiektywnego podej cia do znaczenia usług lub

serwerów - nasza ocena b dzie prawdopodobnie inna od Twojej. Post z Mi dzynarodowej Stacji

Kosmicznej uszedłby, ale post wynikaj cy z ch ci poprawienia sobie samopoczucia lub z

powodów politycznych - raczej nie. W rzeczy samej post "Pilne, pomó cie mi ocali foczki!"

prawdopodobnie spowoduje, e utoniesz w ogólnym flame autorstwa nawet tych, którzy uwa aj

młode foczki za bardzo wa ne.

Je eli wydaje Ci si to zadziwiaj ce, zanim wy lesz jakikolwiek post, czytaj ten dokument jeszcze

raz i jeszcze raz - do momentu, a zrozumiesz.

Grzeczno nie boli, a czasem pomaga

B d uprzejmy. U ywaj zwrotów 'prosz ' i 'z góry dzi kuj '. Doceniaj to, e ludzie sp dzaj czas,

by Ci pomóc zupełnie za darmo.

Oczywi cie nie jest to tak wa ne, jak pisanie poprawnie gramatycznie, precyzyjnie i opisowo oraz

unikanie zastrze onych formatów itd. - i nie mo e tego zast pi . Generalnie wolimy raczej mie do

czynienia z czym ci kostrawnym, na przykład technicznie cisłym raportem o bł dzie, ni z

grzeczn niejasno ci .

Spróbuj jednak upiec dwie pieczenie na jednym ogniu - grzeczno zwi kszy Twoje szanse

otrzymania u ytecznej i pomocnej odpowiedzi.

(Musimy zaznaczy , e jedynym powa nym zarzutem, który padł pod adresem niniejszego

Page 13 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

dokumentu, jest zalecenie u ywania jedynie "z góry dzi kuj ". Niektórzy odbieraj to jako

zamierzenie braku podzi kowa dla kogokolwiek pó niej. Oczywi cie zalecamy obydwie rzeczy --

uprzejmo z góry i podzi kowania za czas/uwag z dołu.)

Wy lij podsumowanie i podzi kowania po rozwi zaniu problemu

Kiedy ju rozwi załe problem, wy lij wiadomo do tych, którzy Ci pomogli. Daj zna , jak

poszło, i podzi kuj. Je li w rozwi zanie problemu była zaanga owana lista czy grupa dyskusyjna,

podzi kowania wypada wysła te tam.

Najlepiej, gdyby podsumowanie było w tym samym w tku co oryginalne pytanie i miało dodane

słowo "ROZWI ZANIE", "ODPOWIED " lub co równie oczywistego w temacie. Na listach

dyskusyjnych o du ym ruchu osoba, która widzi w tek o "problemie X" zako czony wiadomo ci

z tematem "Problem X - ROZWI ZANY" wie dzi ki temu, e nie musi po wi ca czasu na

studiowanie tego w tku (chyba e uwa a "problem X" za interesuj cy) i mo e analizowac inny

problem.

Taka wiadomo nie musi by długa czy zawiła; proste "Witam - to był zepsuty kabel sieciowy!

Dzi kuj wszystkim - Bolek" jest lepsze ni nic. Tak naprawd , je eli wyja nienie nie zawiera

technicznych szczegółów, to krótkie, tre ciwe podsumowanie jest lepsze ni długa rozprawa.

Powiedz, jak rozwi załe problem, ale nie musisz wdawa si w szczegóły.

Przy zaawansowanych problemach dobrze jest wysła wiadomo z podsumowaniem historii

rozwi zania b d prób rozwi zania. Opisz tak e wynik wysiłków. Napisz, co zadziałało, a potem

wska lepe uliczki, które mo na omin . Potem, bo podsumowanie ma pokazywa rozwi zanie, a

nie by nowel detektywistyczn . Przedstaw osoby, które Ci pomogły - w ten sposób zyskuje si

przyjaciół.

Poza kwesti uprzejmo ci, informacja o rozwi zaniu, które pomogło Tobie, ułatwi innym

wyszukiwanie w archiwum pomocnych wiadomo ci.

I na koniec - tego typu mail daje wszystkim, którzy si w to zaanga owali, miłe poczucie

rozwi zania problemu. Je li sam nie jeste kumatym misiem, uwierz, e to dla nas bardzo wa ne.

Nierozwi zane problemy s niezmiernie frustrujace; chcieliby my mie je przerobione. Dobra

karma zgromadzona poprzez zaspokajanie tego pragnienia b dzie Ci bardzo, bardzo pomocna, gdy

b dziesz musiał zada kolejne pytanie.

Pomy l, jak mo esz pomóc innym w unikni ciu jakiego problemu. Zastanów si , czy poprawka w

dokumentacji lub FAQ pomo e. Je eli tak, zaproponuj poprawki maintainerowi.

Dla nas takie zachowanie jest wa niejsze ni zwykła uprzejmo . W taki sposób zdobywa si

reputacj człowieka, który zachowuje si w porz dku, a to bardzo po yteczna sprawa.

Jak interpretowa odpowiedzi

RTFM i STFW: Jak powiedzie , e kompletnie dałe ciała?

Istnieje starodawna i powa ana tradycja: je li w odpowiedzi ujrzysz "RTFM", osoba, która to

Page 14 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

napisała, sugeruje Ci, by Przeczytał Przyjazn Dokumentacj (Read The Friendly Manual). I

najcz ciej ma racj . Zatem zrób to.

RTFM posiada młodszego krewniaka: je li w odpowiedzi dostaniesz "STFW", osoba, która to

napisała, sugeruje Ci, e powiniene Przeszuka Przyjazn Sie (Search The Friendly Web). I

najcz ciej ma racj . Zatem zrób to.

Na forach mog Ci odesła do archiwum. Niektórzy s tak mili, e nawet podadz Ci tytuł w tku,

w którym problem został rozwi zany. Ale nie powiniene na to liczy ; sam przeszukaj archiwum,

zanim zadasz pytanie.

Cz sto osoba odpowiadaj ca w ten sposób ma przed oczami dokument lub stron WWW, której

potrzebujesz, i widzi to, czego szukasz. Taka odpowied oznacza zatem, e a) potrzebna Ci

informacja jest łatwa do odnalezienia, b) nauczysz si wi cej, szukaj c jej samodzielnie, ni je li

poda Ci j na tacy.

Nie powininno Ci to urazi . Nie zignorowali my Ci i w ten sposób dali my Ci do zrozumienia,

e jednak zasłu yłe na odpowied - wła nie j dostałe . Powiniene raczej by wdzi czny za

babcine pobła anie.

Je eli nie zrozumiałe ...

Je eli nie zrozumiałe odpowiedzi, nie wysyłaj natychmiast pro by o wytłumaczenie. Aby

zrozumie odpowied , zrób to, co wtedy, gdy rozwi zywałe problem (manuale, FAQ, strony

WWW, do wiadczeni znajomi). Je li wci b dziesz potrzebował wyja nie , zaznacz, co ju

zrozumiałe .

Na przykład załó my, e napisz : "Wygl da na to, e masz zapchane eglebegle, musisz

wyczy ci ".

Przykładem złego pytania jest: "Co to jest eglebegle?".

Przykładem dobrego pytania jest: "Przeczytalem dokumentacj i jedyne eglebegle, jakie znalazłem,

wspomniane s przy -z i przy -p foobarach. aden z nich nie wspomina o czyszczeniu eglebegle.

Chodzi o jeden z nich, czy co przegapiłem?".

Opryskliwe traktowanie

W naszym kr gu wi kszo z tego, co wydaje si nieuprzejmo ci i opryskliwo ci , nie wynika z

ch ci obra enia kogokolwiek. Raczej jest to efekt bezpo redniego, oczyszczonego z głupot stylu

komunikacji, naturalnego dla ludzi, którzy bardziej koncentruj si na rozwi zaniu problemu, ni

tworzeniu sympatycznego i miłego nastroju.

Je li dostrze esz tego typu opryskliwo , nie reaguj gwałtownie. Je li kto rzeczywi cie przesadził,

najprawdopodobniej kto ze starszyzny listy/grupy/forum go zmityguje. Je li jednak nic takiego si

nie zdarzy, a Ty straciłe cierpliwo , jest prawie pewne, e tamto podej cie jest tam normalne i to

Ty zachowałe si niewła ciwie. Twój bł d. To zmniejsza Twoje szanse na uzyskanie informacji

lub pomocy, której potrzebowałe .

Page 15 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Z drugiej strony czasami spotkasz si te z całkowicie nieuzasadnion nieuprzejmo ci i

pozerstwem. Drug stron medalu jest to, e akceptowalnym sposobem na opryskliwców jest

przywalenie im w ostrych słowach krytyczn analiz ich zachowania. B d jednak całkowicie

pewien swoich racji, zanim tego spróbujesz. Granica pomi dzy zwróceniem uwagi na

nieuprzejmo a prowokowaniem flame jest do cienka i czasem sami popełniamy bł d. Je li

jeste nowy w rodowisku, szanse na unikni cie takiego bł du masz niewielkie. Je li przyszedłe z

pytaniami, a nie eby si zabawi , lepiej trzymaj r ce z daleka od klawiatury i nie ryzykuj.

(Niektórzy ludzie twierdz , e wielu z nas ma łagodn form autyzmu lub zespołu Aspergera, e

brakuje nam cz ci mózgu odpowiadaj cych za 'normalne' relacje mi dzyludzkie. Mo e to prawda,

mo e nie. Je li nie jeste jednym z nas, taki pomysł mo e pomóc Ci znosi nasz ekscentryczno .

Prosimy bardzo. Nie dbamy o to, lubimy siebie, kimkolwiek jeste my - generalnie mamy dystans

do przyklejanych ludziom łatek wariatów.)

W nast pnej cz ci omówimy inny rodzaj gruboskórno ci, której do wiadczysz, gdy to Ty

zachowasz si niestosownie.

eby nie zachowa si jak łajza

Prawdopodobnie par razy dasz ciała w sposób tu opisany b d podobny. Zostaniesz o tym

dokładnie poinformowany, kwiecistymi słowy. Publicznie.

Najgorsze, co mo esz wtedy zrobi , to j cze na temat tego, co Ci spotkało, twierdzi , e zostałe

obra ony, da przeprosin, krzycze , wstrzymywa oddech, a posiniejesz, straszy s dem,

skar y si pracodawcom, zostawia podniesion desk klozetow itp. Zamiast tego:

yj z tym. To normalne. Tak naprawd , to jest to zdrowe i wła ciwe.

Standardy grupy nie bior si znik d - tworz si i utrzymuj dzi ki ludziom aktywnie je

stosujacym. Nie j cz, e krytyka powinna by wysyłana na prywatny adres. To tak nie działa. Tak

samo bez sensu jest twierdzenie, e zostałe obra ony, bo kto powiedział, e nie masz racji b d

miał inne pogl dy. Nie zachowuj si jak dupek.

Istniej techniczne rodowiska dyskusyjne, w których z powodu le poj tej superuprzejmo ci

pisz cym nie wolno wspomina o bł dach znalezionych w cudzych postach - "je li nie chcesz

pomóc u ytkownikowi w tym, o co pyta, to si nie odzywaj". Do wiadczeni u ytkownicy opuszcz

tak grup , a dyskusje tam zmieni si w bezsensown paplanin . Grupa stanie si bezu yteczna

jako forum techniczne.

Wyolbrzymiaj c - albo forum b dzie (w ten sposób) milutkie, albo u yteczne.

Pamietaj: kiedy mówimy Ci, e schrzaniłe (bez wzgl du na to, jak szorstko) i zeby wi cej tego

nie robił, mówimy to z troski o 1) Ciebie 2) swoje rodowisko. Łatwiej byłoby Ci zignorowa lub

wyfiltrowa . Je eli nie potrafisz wykrzesa wdzi czno ci, miej przynajmniej troch godno ci - nie

j cz i nie oczekuj, e b dziesz traktowany jak porcelanowa laleczka tylko dlatego, e jeste tu

nowy, delikatny, wra liwy i pełen złudze .

Mo e si zdarzy , e kto na Ciebie naskoczy, zaatakuje bez wyra nej przyczyny itp., nawet je li

nie schrzaniłe (tylko komu si tak zdało). Je li wtedy zaczniesz marudzi i narzeka , naprawd

schrzanisz.

Page 16 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Tacy napadaj cy to albo lamerzy bez poj cia, którzy wierz , e s niebywałymi fachowcami, albo

psychologowie z bo ej łaski, zabawiaj cy si sprawdzaniem, czy schrzanisz, je li Ci podpu ci .

Pozostali grupowicze albo ich zignoruj , albo rozprawi si z nimi po swojemu. To, e napadaj cy

wymy laj sobie jakie problemy, Ciebie nie musi dotyczy .

Nie daj si wci gn w takiego flame'a. Kłótnie tego rodzaju najlepiej ignorowa - oczywi cie

najpierw upewnij si , e to podpucha, a nie sposób na wskazanie Ci bł dów czy sprytnie

zakamuflowana odpowied na pytanie, które naprawd zadałe (czasem bywa i tak).

Pytania, których si nie zadaje

Poni ej kilka przykładów klasycznych głupich pyta - zobacz, co o tym s dzimy i dlaczego nie

odpowiadamy.

P: Gdzie znajd program X?

O: W tym samym miejscu gdzie ja znalazłem. Nie pajacuj - na drugim ko cu jakiej

wyszukiwarki. Bo e, czy ludzie jeszcze nie wiedz , jak u ywa

Google

?

P: Jak mógłbym wykorzysta X do zrobienia Y?

O: Je eli chcesz zrobi Y, powiniene zapyta bez okre lania metody, która mo e okaza si

niewła ciwa. Pytania tego typu wskazuj , e osoba co tam wie o X, ale nie ma poj cia o Y.

Najlepiej ignorowa takich ludzi, dopóki nie sformułuj precyzyjnie swojego problemu.

P: Jak mog skonfigurowa wygl d shella, którego u ywam?

O: Je eli jeste wystarczaj co bystry, by zada takie pytanie, to jeste tak e wystarczaj co bystry,

by

RTFM

.

P: Czy mog skonwertowa dokument AcmeCorp do formatu TeX przy u yciu konwertera

Bass-o-matic?

O: Sprawd . Dzi ki temu (a) poznasz odpowied i (b) przestaniesz marnowa mój czas.

P: Mój {program, konfiguracja, polecenie SQL} nie działa.

O: To nie jest pytanie. Nie interesuje mnie granie w "Dwadzie cia pyta ", eby wyci gn , o co

tak naprawd Ci chodzi - mam lepsze rzeczy do roboty. Typowe reakcje:

Chciałby jeszcze co doda ?

Ojej, to straszne. Mam nadziej , e dasz sobie z tym rad !

I co to ma z nami wspólnego?

P: Mam problem z moim Windowsem. Czy mo esz mi pomóc?

O: Tak. Wyrzu ten microsoftowy mie i zainstaluj otwarty (open-source) system operacyjny, jak

np. Linux czy BSD.

Uwaga: mo esz zadawa pytania zwi zane z Windows, je li dotycz programu, który ma swoj

Page 17 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

wersj na t platform lub musi z ni współdziała (np. Samba). Niech nie dziwi Ci cz sto

odpowiedzi, e bł d tkwi w Windows, a nie w programie - Windows jest generalnie zepsuty i z

tego wynikaj problemy.

P: Mój program nie działa. S dz , e z powodu bł du w systemie X.

O: Istnieje pradopodobie stwo, e jeste pierwsz osob , która zauwa yła bł d w funkcjach

systemowych i bibliotekach u ywanych przez setki tysi cy osób, ale raczej jeste wybitnie

nieprzytomny. Nadzwyczajne twierdzenia wymagaj nadzwyczajnych dowodów - kiedy wysuwasz

takie tezy, musisz je uzupełni wyczerpuj c dokumentacj studium bł du.

P: Mam problem z zainstalowaniem Linuksa lub X. Czy mo esz mi pomóc?

O: Nie. Musiałbym mie bezpo redni dost p do Twojej maszyny, by zdiagnozowa Twój problem.

Popro kogo o dora n pomoc na lokalnej grupie zwi zanej z Linuksem. Tu masz

list

polskich

grup.

Uwaga: pytania o instalacj Linuksa s na miejscu, je li zadajesz je na forum lub li cie konkretnej

dystrybucji, z któr masz problem, albo na lokalnej grupie u ytkowników. Dokładnie opisz

szczegóły bł du. Pami taj, eby najpierw przeszuka sie i archiwa ze słowem kluczowym 'linux'

pod k tem wszystkich podejrzanych cz ci sprz tu.

P: Jak mog zhackowa roota/wykolidowa opów/czyta cudze maile?

O: Jeste nisk form ycia, skoro chcesz takich rzeczy. Objawem ci kiej głupoty jest proszenie

nas o pomoc w takich sprawach.

Dobre i Złe pytania

Teraz poka emy na przykładach, jak zadawa pytania m drze. Przedstawimy po dwa pytania

dotycz ce tego samego problemu: jedno zadane głupio, a drugie m drze.

Głupio: Gdzie mog znale wiadomo ci dotycz ce Chruma Chrumowatego?

To pytanie prosi si o odesłanie do

"STFW"

.

M drze: Szukałem informacji o "Chrumie Chrumowatym 2600" w Google, ale nie znalazłem

adnych u ytecznych wskazówek. Nie wie kto mo e, gdzie mógłbym znale informacje o

programowaniu tego urz dzenia?

To pytanie ju przeszło przez etap STFW i zdaje si , e pytaj cy naprawd ma

problem.

Głupio: Nie mog skompilowa kodu projektu brumbrum. Czemu to jest popsute?

On zakłada, e kto inny co popsuł. Arogant.

M drze:

Kod projektu brumbrum nie kompiluje si pod Nuliksem 6.2. Przeczytałem FAQ, ale nie

ma tam nic o problemach zwi zanych z Nuliksem. Tu jest zapis mojej próby kompilacji, co

popsułem?

Page 18 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Okre lił rodowisko, przeczytał FAQ, wskazuje bł d i nie twierdzi, e to wina kogo

innego. Ten facet mo e by godny uwagi.

Głupio: Mam problem z płyt główn . Mógłby mi kto pomóc?

Jeden z nas prawdopodobnie zapyta: "Trzeba Ci te przewin i ponosi , eby Ci si

odbiło?" i nacisnie delete.

M drze: Próbowałem X, Y i Z na płycie głównej S2464. Kiedy to nie zadziałało, próbowałem A, B

i C. Przy C zauwa yłem ciekawe objawy. Niespodziewanie chrumkowanie si zbangladeszowało,

ale niekoniecznie o to mi chodziło. Co zazwyczaj powoduje bangladeszowanie na płycie głównej

Athlon MP? Ma kto pomysł, co jeszcze mog sprawdzi , eby zidentyfikowa problem?

Ta osoba wydaje si warta uwagi. Wykazała inicjatyw w rozwi zywaniu problemu, a

nie czekała na gotow odpowied .

W ostatnim pytaniu zauwa subteln , lecz istotn ró nic pomi dzy 'co robi ?', a 'pomó cie mi

wykombinowa , co jeszcze mog zrobi , eby mnie o wieciło'.

Ostatni przykład jest oparty na prawdziwym wydarzeniu, które miało miejsce w sierpniu 2001 na

li cie dyskusyjnej linux-kernel. Tym razem to ja (Eric) zadawałem pytanie. Zaobserwowałem

tajemnicze zwisy na płycie głównej Tyan S2464. U ytkownicy listy dostarczyli mi niezb dnych

informacji potrzebnych do odkrycia, w czym tkwił problem.

Zadanie pytania w sposób, w jaki ja to zrobiłem, sprawiło, e ludzie łatwo i z zainteresowaniem

zanga owali si w rozwi zanie problemu. Okazałem szacunek rozmówcom, doceniłem ich czas -

wskazałem lepe zaułki, w które ju trafiłem.

Po wszystkim, kiedy dzi kowałem wszystkim za pomoc i zaznaczyłem, jak wietnie wszystko

poszło, pewien u ytkownik listy zauwa ył, e współpraca nie wynikła z tego, e jestem na li cie

'kim wa nym', ale z tego, e zadałem pytanie we wła ciwej formie.

Jeste my na swój sposób bardzo merytokratycznym rodowiskiem; jestem pewien, e facet miał

racj . Gdybym zachował si jak dure , zostałbym wysłany na drzewo - bez wzgledu na to, kim

jestem. Sugestia faceta, by poda powy szy przypadek jako instrukcj dla innych, doprowadziła do

stworzenia tego dokumentu.

Je eli nie otrzymujesz odpowiedzi

Gdy Twoje pytanie pozostaje bez odzewu, nie traktuj osobi cie tego, e nie kwapimy si do

pomocy. Czasem członkowie pytanej grupy mog po prostu nie zna odpowiedzi. Brak odzewu to

nie to samo, co ignorowanie, ale oczywi cie trudno to odró ni , patrz c z zewn trz.

Przysłanie tego samego pytania jeszcze raz to zły pomysł. Jest dra ni ce i bezcelowe.

Istniej inne ródła pomocy, z których mo esz korzysta , cz sto lepiej przystosowane do potrzeb

nowicjuszy.

Jest wiele ogólnie dost pnych, lokalnych grup ludzi, którzy interesuj si oprogramowaniem,

nawet je li sami nigdy go nie pisali. Cz sto celem tworzenia takich grup jest wła nie pomoc

Page 19 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

pocz tkuj cym.

Ponadto istniej komercyjne firmy, które mo esz zatrudni do pomocy - zarówno małe i du e

(dwie najbardziej znane to RedHat i Linuxcare, jest te wiele innych). Nie bój si płaci za pomoc!

Kiedy silnik w Twoim samochodzie wypluje uszczelk , zazwyczaj zabierasz go do warsztatu i

płacisz za napraw . Nie mo esz oczekiwa , e nale y Ci si darmowa pomoc tylko dlatego, e

oprogramowanie było za darmo.

W popularnych projektach takich jak Linux na jednego programist przypada co najmniej 10 000

u ytkowników. Jedna osoba nie jest w stanie słu y wsparciem technicznym ponad 10 000 ludzi.

Pami taj, e je li płacisz za tak pomoc, wci kosztuje Ci ona o wiele mniej ni komercyjne

oprogramowanie (wsparcie dla zamkni tego oprogramowania [closed source] jest zwykle o wiele

dro sze i mniej kompetentne ni wsparcie dla oprogramowania otwartego [open source]).

Jak by pomocnym w odpowiadaniu

B d łagodny. Stres zwi zany z problemem mo e powodowa , e ludzie zachowuj si opryskliwie

b d głupio, nawet je li w rzeczywisto ci tacy nie s .

[...] Nie ma potrzeby publicznego upokarzania kogo , kto naprawd nie wiedział, co zrobi , a jego

pomyłka nie wynikła ze złej woli. Zupełny pocz tkuj cy mo e nie wiedzie , jak przeszukiwa

archiwa ani gdzie znale FAQ.

Je eli nie wiesz czego na pewno, zaznacz to! Zła, ale wiarygodnie brzmi ca odpowied jest gorsza

ni adna. Nie kieruj nikogo na zł cie k tylko dlatego, e fajnie jest brzmie jak ekspert. B d

skromny i uczciwy; dawaj dobry przykład ka demu z Twoich odbiorców.

Je eli nie mo esz pomóc - nie przeszkadzaj. Nie wypisuj " miesznych" instrukcji, które mog

doprowadzi Twoich odbiorców do kłopotów - kto nieu wiadomiony mo e wzi Twój art za

dobr monet .

Zadawaj pytania sonduj ce, by wydoby wi cej szczegółów. Je eli robisz to dobrze, odbiorca mo e

si czego nauczy - podobnie jak Ty. Spróbuj zamieni pytania złe w dobre. Pami taj, e ka dy

kiedy był pocz tkuj cy.

Rzucanie "RTFM" jest uzasadnione przy odpowiadaniu ewidentnie leniwym łajzom; najlepiej

poleci lektur dokumentacji (nawet je li b dzie to tylko odesłanie do Google z odpowiednim

słowem kluczowym).

Je eli odpowiadasz, rób to tre ciwie.

Nie proponuj skomplikowanych obej , je li pytanie wynika

z bł dnego rozumowania lub u ycia złego narz dzia. Wska dobre. Przeformułuj pytanie.

Niech ka dy ma szans wyci gn co z pytania. Gdy trafi si dobre pytanie, pomy l "jak zmieni

dokumentacj b d FAQ, by nikt nie musiał ponownie na to odpowiada ?". Prze lij propozycj

opiekunom dokumentacji/FAQ.

Je eli musiałe troch poszuka , aby odpowiedzie na pytanie, raczej zaproponuj pytaj cemu

w dk ni usma on ryb . Odpowiadanie jest jak danie posiłku głodnemu, ale przedstawienie

drogi rozumowania jest jak nauczenie go samodzielnego zdobywania ywno ci.

Page 20 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/

Do poduszki

Je li poszukujesz podstawowych wiadomo ci dotycz cych zasad działania komputerów, Uniksa

czy Internetu, poczytaj

Podstawy Uniksa i Internetu

.

Je li udost pniasz oprogramowanie b d piszesz łaty do oprogramowania, postaraj stosowa si do

Praktyki Tworzenia Oprogramowania

.

Podzi kowania

Evelyn Mitchell zaproponowała kilka głupich pyta i zainspirowała "Jak by pomocnym w

odpowiadaniu". Mikhail Ramendik zaproponował kilka istotnych ulepsze .

Od tłumaczy

Tłumacze chc przeprosi wszystkie osoby płci pi knej za to, e przy tłumaczeniu szowinistycznie

pisali wszystkie zdania tak, jakby były adresowane do panów. Wstawianie "musiał/musiała" było

ponad nasze siły.

Tłumacze dzi kuj (mimo wszystko) Wszystkim, Którzy Nie Umiej Poprawnie Zadawa Pyta w

hierarchii pl.* Usenetu - oni wła nie byli bezpo redni przyczyn popełnienia tego tłumaczenia.

Szczególne podzi kowania dla Krzysztofa Kowalika, Pawła Kota i Adama G siorowskiego za

przejrzenie tłumaczenia i dokonanie poprawek.

Wszelkie uwagi, poprawki i komentarze odno nie tego tłumaczenia mile widziane ->

RTFM-Team

.

Ostatnia aktualizacja - 07 maja 2004.

Page 21 of 21

Jak m drze zadawa pytania

2007-02-23

http://rtfm.killfile.pl/