Order Orła Białego

Kolejne skandale w Kapitule Orderu Orła Białego wstrząsają opinią publiczną. Ale przyznam, że

mną nie wstrząsają, bo zdążyłem się przyzwyczaić do problemów tzw „polityki orderowej” RP.

Przepychanki personalne w Kapitule trwają już piąty rok – nawet poświęcono im stosowny artykuł

w Wikipedii. Mam więc wrażenie, że Order Orła Białego budzi emocje jedynie w elitach na dobre

podzielonego państwa. Z tego powodu szczerze mówiąc jest mi obojętne kto kogo dekorował,

dekoruje i będzie dekorował orderem. Choć przyznam, że niektórzy Kawalerowie i niektóre Damy

mogą budzić zdziwienie a nawet rozbawienie. Nie mam zamiaru oceniać sylwetek krajowych

polityków odznaczonych orderem, bo utknąłbym jak Kapituła w jałowych rozważaniach o

sprawiedliwości dziejowej. Nie ma też sensu znęcanie się nad odznaczonymi orderem w okresie

gdy Polska nie miała niepodległości. Ale ciekawe jest zestawienie polityków zagranicznych

uhonorowanych Orłem Białym w latach gdy Polska cieszyła się już wolnością. W okresie

międzywojennym odznaczono nim 87 polityków i arystokratów zagranicznych. W okresie III RP

odznaczono kolejnych. Niestety jest kłopot z odnalezieniem w internecie całego ich zestawienia.

Jakbym nie liczył zawsze nazwisk jest mniej niż wynika ze statystyki co budzi podejrzenie, że

niektórych Kawalerów orderu się przemilcza, bo budziliby współcześnie - delikatnie mówiąc -

mieszane uczucia.. No ale mniejsza z tym – mimo luk w zestawienia śmiało można powiedzieć, że

odznaczeni orderem tworzą galerię niebanalnych, ciekawych i kontrowersyjnych osobowości

politycznych.

Listę otwiera król Abdullach, który otrzymał order w 2007 roku. Król Abdullach włada potężną

i bogatą Arabią Saudyjską, jest pobożnym muzułmaninem i odpowiedzialną głową rodziny. Z

czterema małżonkami doczekał się siedmiu synów i piętnastu córek co w prorodzinnej Polsce

oczywiście budzi sympatię. O królu Abdullachu jest głośno za sprawą Amnestii Międzynarodowej,

która wciąż namawia, aby do niego słac petycje o łaskę dla skazywanych wg okrutnego prawa

islamskiego nieszczęśników. Król Abdullach nie jest jedynym egzotycznym Kawalerem. W 1928

roku order przyznano Królowi Afganistanu Amanullahowi Chanowi. Niestety król był już

wówczas na emigracji, bo antyrządowe powstanie przeciwko jego satrapii zmusiło go do abdykacji

i ucieczki z kraju. Nigdy już zresztą do Afganistanu nie wrócił i zmarł w zapomnieniu w Szwajcarii.

Lecz nie tylko w dalekim Afganistanie próbowano realizować imperialne interesy Polski za

pomocą „polityki orderowej”. W 1922 roku orderem Orła Białego odznaczono świeżo upieczonego

japońskiego Cesarza Hirohito. Nikt wtedy nawet nie przypuszczał, że w 1940 roku Japonia

podpisze układ z Niemcami przystępując wraz z nimi do II Wojny Światowej i Kawaler Hirohito

będzie prowadził za pan brat politykę z Adolfem Hitlerem. Rok później (1923) orderem

uhonorowano jego ojca – Cesarza Yoshihito. To było ciekawe posunięcie dyplomatyczne,

ponieważ Yoshihito w 1921 roku abdykował z powodu szaleństwa. Zamiast na przykład czytać

przemówienia miał zwyczaj zwijać kartki na których je zapisano w tutkę i za pomocą takiej lunety

1

uważnie przyglądać się publiczności. Japońska rodzina cesarska zresztą na przestrzeni lat cieszyła

się dużym uznaniem Kapituły. W 2002 roku Kawalerem i Damą orderu zostali potomkowie

Yoshihito i Hirohito - Cesarz Akihito i jego małżonka Cesarzowa Michiko.

Natomiast w 1927 roku order otrzymał Reza Szah Pahlawi – Szach Iranu. Był założycielem

dynastii Pahlawi rządzącej po dyktatorsku swym krajem. Reza jak większość bliskowschodnich

satrapów zarazem był reformatorem i okrutnikiem. Niestety, wichry historii również jego zmiotły

z tronu i wygnały na emigrację. Nieszczęsny Szach zmarł opuszczony przez stronników w RPA.

Na czarnym lądzie, w 1930 roku order otrzymał także Hajle Sellasje – Cesarz Etiopii znany z

Polsce z książek „Z Panem Biegankiem w Abisynii” Mariana Brandysa i „Cesarz” Ryszarda

Kapuścińskiego. Jest to postać bardzo mi bliska, bo oprócz wypełniania swych rozlicznych

cesarskich obowiązków był również duchowym przywódcą ruchu rastafariańskiego słynącego z

kołyszącej, luzackiej muzyki reagge i upodobania do grubaśnych blantów z zielem. Niestety

Kawaler Hajle Selasje nie doznał spokojnej, rastafarianskiej jesieni życia. Doprowadził na starość

swój kraj do takiej ruiny cywilizacyjnej, że na skutek wojskowego puczu obalono go i zgładzono.

Oficjalny komunikat mówił, że zmarł w trakcie operacji prostaty, ale wtajemniczeni twierdzili, że

uduszono go po prostu poduszką. Ale zanim to się stało jego los nieoczekiwanie splótł się z losem

innego kawalera Orderu Orła Białego. Myślę o Królu Włoch Wiktorze Emanuelu III, który

po podboju Etiopii przez włoską armię w latach 1936 – 43 zastąpił Hajle Selasjego na cesarskim

tronie. Prawdziwy cesarz przebywał w tym czasie na tradycyjnej, wymuszonej emigracji w

Londynie. Wiktora Emanuela, podobnie jak innych kawalerów orderu historia nie potraktowała

najlepiej. Już po epizodzie etiopskim, za kolaborację z faszyzmem został zmuszony do abdykacji.

W 1946 roku wyniósł się z Włoch na emigrację do Egiptu. Tam, z nudów oddał się numizmatyce.

Nawet zgromadził jedną z największych na świecie kolekcji monet, którą niestety ukradziono mu

tuż przed śmiercią. Większość kłopotów życiowych Króla Emanuela źródła swe miała w ożywionej

działalności politycznej innego włoskiego Kawalera Orderu Orła Białego – Duce czyli Benito

Mussoliniego. Kapituła uhonorowała Benito Orłem Białym w 1923 roku czyli już po dokonaniu

przez niego faszystowskiego zamachu zwanego „Marszem na Rzym”. Duce jak wiadomo nie

skończył dobrze. W kwietniu 1945 roku postanowił wiać przed aliantami do Szwajcarii. W trakcie

ucieczki złapali go komunistyczni partyzanci. Wraz z kochanką Clarą Petacci Mussolini został

rozstrzelany w Giulino di Mezzegra a ciała obojga wywieszono ku radości tłumów głowami w dół

na stacji benzynowej w Mediolanie. Clara Petacci wplątana była również w dramatyczną historię

związaną z innym Kawalerem Orderu Orła Białego. Myślę o Papieżu Piusie XI znanym z

żarliwego piętnowania komunistów i faszystów. Pius XI zmarł w Watykanie 10 lutego 1939 roku -

jak podano oficjalnie z powodów naturalnych. Ale dobę po jego śmierci francuski kardynał

Eugene Tisserant ogłosił sensacyjną wiadomość, że wieczorem przed zgonem papież dostał

śmiertelny zastrzyk od doktora Francesco Petacciego – ojca kochanki Duce Clary Petacci. Zastrzyk

z trucizną, miał uniemożliwić papieżowi wygłoszenie następnego dnia przemówienia

2

potępiającego faszystów i antysemityzm. Ten sam kardynał miał na pogrzebie Piusa XI szeptać

„Zabili go, zabili!.”

Los nie najlepiej obszedł się również z innymi faszyzującymi Kawalerami Orderu Orła Białego.

Regent Węgier, dyktator i wspólnik hitlerowskiego reżimu admirał Mikołaj Horthy (otrzymał

order w 1929 roku) po wojnie ledwie wywinął się sprawiedliwości. Umarł w zapomnieniu na

emigracji w Portugalii, rządzonej przez jego koleżkę dyktatora Salazara. Hrabia Galeazzo

Ciano, zięć Mussoliniego i czołowy włoski polityk faszystowski, który otrzymał Orła Białego w

1938 roku po zdradzie swego teścia Benito został pokazowo osądzony i rozstrzelany w Weronie.

Wśród udekorowanych orderem był również Viktor Antonescu – autorytarny, faszyzujący

polityk rumuński. Niestety nie wiem jaki go spotkał koniec. Za to wiem co spotkało francuskiego

marszałka Philippa Petaina, którego Kapituła nagrodziła w 1921 roku. Po wojnie za

kolaborację z faszystowską Rzeszą został zdegradowany, a następnie skazany na śmierć przez

rozstrzelanie. Z powodu podeszłego wieku Pétaina (89 lat) generał Charles de Gaulle zamienił mu

karę na dożywotnie więzienie na wyspie Ile d'Yeu, u zachodniego wybrzeża Francji gdzie

szeregowy Petain dokonał w samotności żywota w 1951 roku.

Z uwagi na ograniczoną objętość kartki nie mogę niestety snuć dalszych historii Kawalerów i Dam

naszego Orderu Orła Białego. Na koniec chciałbym napisać więc tylko o tych, których darzę

szczególną sympatią. Na pewno jest to socjaldemokratka Tarja Kaarina Halonen – Pani

Prezydent Finlandii, która otrzymała order w 2001 roku. Dla mnie szczególnie

satysfakcjonujące jest to, że Pani Prezydent była wcześniej Przewodniczącą Fińskiego

Stowarzyszenia Gejów i Lesbijek SETA – wspieram bowiem wszelkie ruchy mniejszościowe.

Bardzo też cenię Václava Havla – czeskiego pisarza, dramaturga i działacza

antykomunistycznego. Błyskotliwy intelektualista i porządny człowiek Havel - Prezydent

Czechosłowacji a później Czech - otrzymał order w 1993 roku.

Ale z największą satysfakcją odnalazłem na liście nagrodzonych hiszpańskiego króla Juana

Carlosa I, który otrzymał order w 2001 roku. Nie ukrywam, że wyjątkowo cenie klasę tego

człowieka i polityka, więc w obliczu jego odznaczenia w niepamięć puszczam polityczne ekscesy

Kapituły i marne, życiowe końcówki Kawalerów Orderu o których pisałem wcześniej.

Na zdjęciu, w samochodziku – zabawce przyszły Kawaler Orderu Orła Białego czyli Juan Carlos

Alfonso Víctor María de Borbón y Borbón-Dos Sicilias - Król Hiszpanii.

czwartek, 11 listopada 2010

Wojtek

(15:50)

3