Ćwiczenia
artykulatorów

Prof. AM Krzysztof
Szydzisz

Ćwiczenia warg



Dmuchanie - wargi wysuni

ęte do przodu, możemy dmuchać na

płomień świecy, kawałki papieru, watę itp.

Uwaga: nie nadymamy policzków.



Cmokanie przy wysuni

ętych i zaokrąglonych wargach.



Unoszenie górnej wargi do nosa.



Trzymanie ołówka między górną wargą a nosem.



Przy zwartych wargach maksymalne przesuwanie warg w lew

ą

i w praw

ą stronę.



Parskanie, czyli wydychanie powietrza z wibracj

ą obu warg.

Przed wibracj

ą wargi powinny być nieco spłaszczone

i całkowicie rozluźnione.



Kładziemy język pod górną wargę, następnie wypychamy go
energicznym ruchem.

Ćwiczenia warg



Gwizdanie na jednym tonie.



Ściągamy usta jak przy samogłosce u, następnie

spłaszczamy, cofając kąciki jak przy samogłosce i. Ćwiczenie
powtarzamy wielokrotnie, wymawiaj

ąc: u i u i u i.



Nabieramy powietrze pod górną wargę, potem pod dolną.



Nadymamy policzki, nast

ępnie gwałtownie wypuszczamy

powietrze.



Nadymamy na przemian lewy i prawy policzek, przesuwaj

ąc

powietrze z jednej strony jamy ustnej do drugiej przy
zwartych wargach.



Przy rozchylonych szcz

ękach ściągamy wargi do środka jamy

ustnej.



Kładziemy górną wargę jak najdalej na dolną i wykonujemy
ruchy

ssania. To samo powtarzamy przy ułożeniu dolnej

wargi na górnej.

Ćwiczenia warg



Wysuwamy wargi do przodu w kształcie ryjka,
nast

ępnie wykonujemy wargami ruchy

przypominaj

ące łapanie powietrza przez rybę.



Wciągamy policzki do jamy ustnej. Policzki
przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą
„zajęczy pyszczek".

Ćwiczenia języka



Wysuwamy j

ęzyk maksymalnie na zewnątrz (język jest

wydłużony i zaostrzony) i cofamy w głąb jamy ustnej (masa
j

ęzyka jest skrócona)



Wysuwamy j

ęzyk na zewnątrz i wykonujemy poziome ruchy

wahadłowe w lewo i w prawo



Czubkiem j

ęzyka sięgamy na przemian do lewego i prawego

policzka, staraj

ąc się sięgnąć jak najdalej w kierunku ucha.



Wysuwamy j

ęzyk jak najdalej na zewnątrz jamy ustnej

i wykonujemy koliste ruchy w lewo i w prawo.



Przy zamkniętych ustach krążymy wolno językiem wewnątrz

pod wargami w lewo i w prawo (tzw. młynek)



Przy otwartych ustach szybkim ruchem dotykamy czubkiem
j

ęzyka ostatnich zębów trzonowych po obu stronach szczęki

górnej i dolnej.

Ćwiczenia języka



Wysuni

ęty język zaginamy jak najwyżej w kierunku nosa: język

ściśle przylega do górnej wargi i „wspina się" w kierunku nosa;
j

ęzyk w kształcie łyżeczki nie dotyka górnej wargi ani przestrzeni

między wargą a nosem.



Zaginamy wyostrzony j

ęzyk do góry i do dołu na zewnątrz jamy

ustnej



Oblizujemy wargi ruchem kolistym, coraz szerzej otwieraj

ąc

usta.



Przy

średnio otwartych ustach dotykamy językiem na przemian

górną i dolną wargę



Przy opuszczonej dolnej szcz

ęce dotykamy czubkiem języka na

przemian górnych zębów i górnej wargi



Przy szeroko otwartych ustach dotykamy czubkiem j

ęzyka na

przemian górnych i dolnych dziąseł. To samo powtarzamy,
dotykaj

ąc językiem górnych i dolnych zębów.

Ćwiczenia języka



Czubkiem j

ęzyka przejeżdżamy po podniebieniu od przednich

z

ębów jak najdalej w kierunku jamy gardłowej, następnie

wracamy do pozycji wyj

ściowej



Czubek j

ęzyka opieramy o dolne zęby, następnie cofamy język

w taki sposób, aby powstał „koci grzbiet„



Przy otwartych ustach „liczymy" zęby na przemian w górnej
i dolnej szcz

ęce, przejeżdżając językiem od wewnętrznej strony

po łuku zębowym od ostatniego trzonowego po jednej stronie do

ostatniego po przeciwległej



Wysuwamy szeroki, lu

źny język i swobodnie kładziemy go na

doln

ą wargę. Mocno parskając, wprowadzamy w drżenie jego

czubek



Zwijamy j

ęzyk w rulonik i dmuchamy w taki sposób, aby

powietrze przepływało tylko przez rulonik. W razie trudności

kładziemy na linii środkowej języka zapałkę i lekko naciskamy,

aby ułatwić sobie zwijanie.

Ćwiczenia języka



Przyciskamy język do podniebienia twardego tuż za dziąsłami



Energicznie trzemy językiem podniebienie i dziąsła, aż do
wytworzenia mlaskania



Uderzamy rytmicznie czubkiem języka o podniebienie twarde,

naśladując odgłos stukających kopyt kłusującego konia (tzw.
koniki)



Uderzamy czubkiem języka o nasadę górnych zębów

wymawiając:
t

y

t

y

t

y

...d

y

d

y

d

y

...; następnie energicznie wymawiamy: t

y

d

y

n

y

t

y

d

y

n

y



szybko wymawiamy: tktktk



Przy szeroko otwartych ustach wymawiamy samogłoskę a,

następnie – nie unosząc żuchwy - podnosimy język i czubkiem

dotykamy do wałka dziąsłowego, wymawiając głoskę „l”.
Powtarzamy wielokrotnie: a l a l a



Przyciskamy grzbiet języka do podniebienia. Następnie
opuszczamy i podnosimy dolna szcz

ękę, nie odrywając języka od

podniebienia.

Ćwiczenia żuchwy



Energiczne opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki



Opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki z zaznaczeniem trzech
faz: umiarkowane otwarcie;

pogłębione otwarcie; maksymalne

otwarcie.



Bardzo wolne opuszczanie dolnej szczęki aż do skrajnego
otwarcia -

szybki powrót do pozycji wyjściowej. W czasie

opadania szczęka powinna być „ciężka" i rozluźniona.



Zagryzanie dolnymi zębami i „skrobanie" górnej wargi, potem
zagryzanie i

skrobanie dolnej wargi górnymi zębami.



Ziewanie.



Ziewanie przy

zamkniętych wargach.

Ćwiczenia żuchwy



Wysuwanie dolnej szczęki do przodu i cofanie.



Ruchy dolnej szczęki na boki w lewo i w prawo.



„Żucie" - przy zamkniętych wargach powolne ruchy
szczęki we wszystkich kierunkach.



Przy lekko rozchylonych ustach wykonywanie
szybkich i drobnych ruchów dolną szczęką
(„szczękanie zębami").



Opuszczanie i unoszenie szczęki przy zamkniętych
wargach.

Ćwiczenia zwierającego pierścienia

gardłowego



Powoli, swobodnie wdychać i wydychać powietrze przez nos,
przy zamkniętych ustach



Powtórzyć ćwiczenie z jedną dziurka nosa zaciśniętą, następnie
zatkać drugą dziurkę



Wykonać głęboki wdech przez nos i wydech przez szeroko
otwarte usta; przy wydechy zatkać nos



Wdech przez usta a wydech przez nos



Wciąganie powietrza tzw. ssanie w czasie układania
i przenoszenia ziarnek grochu lub kuleczek za pomocą słomki



Ziewanie



Gwizdanie. Początkowo z zatkanym nosem potem bez
zaciskania nosa

Ćwiczenia zwierającego pierścienia

gardłowego



Zatrzymywanie powietrza w jamie ustnej (nadąć
policzki)



Wypowiadać sylaby apa z przedłużonym momentem
zwarcia warg w trakcie artykulacji p



Wypowiadać sylaby ze spółgłoską p na końcu,
przedłużając zwarcie wargowe np.. ap, op, up, ep,
yp, ip



Chrapanie na wdechu i wydechu



Wypowiadanie sylab: ak,ok, uk, ek, yk,
ik,aga,ogo,ugu,ege, ygy, igi etc.