1

1. Definicja rynku finansowego i jego podstawowe funkcje.

Rynek finansowy – ogół transakcji których przedmiotem jest pieniądz i kapitał pomiędzy określonymi podmiotami
gospodarczymi. Na rynku finansowym dochodzi nie tylko do rozliczania zawieranych pomiędzy podmiotami transakcji, lecz
także do finansowania ich działalności gospodarczej. Przez rynek finansowy rozumie się miejsce, gdzie zawiera się różnego
rodzaju umowy pożyczkowe bądź kredytowe czy inne, będące w ogólnym rozumieniu źródłem finansowania działalności
gospodarczej. (schemat funkcjonowania rynku finansowego) Na rynku finansowym będącym częścią składową gospodarki
każdego kraju występują pośrednicy finansowi. Są to instytucje pośredniczące w przepływie środków finansowych między
podmiotami mającymi ich nadwyżkę a podmiotami, które te środki chcą przyjąć do zagospodarowania. Pośrednicy finansowi
przyjmują od gospodarstw domowych i przedsiębiorstw niewykorzystane przez nich w danym momencie środki finansowe,
z których udzielają kredytów tym gosp. domowym i przedsiębiorstwom, które chcą je uzyskać. Przedsiębiorstwa mogą
pozyskiwać także środki finansowe bezpośrednio od gospodarstw domowych, oferując im w zamian udziały czyli prawo do
majątku. Ponadto pośrednicy finansowi mogą pozyskiwać środki od podmiotów zagranicznych oraz od państwa (od banku
centralnego), także w zamian za udziały w ich majątku – akcje.

Wyróżniamy dwie podstawowe funkcje rynku finansowego:

1. Inwestycyjna – polega na tym że rynek finansowy stwarza możliwość inwestowania wolnych środków

2. Finansowania działalności – stworzenie możliwości przyjęcia środków do zagospodarowania; tą funkcję realizują

przedsiębiorstwa finansując swoją działalność bieżącą i rozwojową, robią to za pośrednictwem papierów
wartościowych.

2. Definicja instrumentu finansowego i ich podział ze względu na aspekt własnościowy i sposób generowania dochodu.

Instrument finansowy – stosunek kredytowy zawierany w ramach transakcji między kapitałodawcą a kapitałobiorcą.
Kapitałodawca ma roszczenie wobec kapitałobiorcy np. do zwrotu kwoty, wpłacenia procentu, do udziału w majątku.
Kapitałobiorca ma zobowiązanie wobec kapitałodawcy np. do zwrotu kwoty. Dla kapitałodawcy instrument jest aktywem,
dla kapitałobiorcy – zobowiązaniem finansowym. Za pomocą instrument finansowego następuje przepływ środków. Papiery
wartościowe to też instrumenty finansowe, natomiast zbiór papierów wartościowych jest podzbiorem zbiorów
instrumentów finansowych. Instrument finansowy jest szerszym pojęciem niż papier wartościowy.

Podział instrumentów finansowych



Ze względu na aspekt własnościowy (udziałowe, wierzytelnościowe)

Instrumenty udziałowe stwarzają prawo kapitałodawcy do udziału w majątku kapitałobiorcy (emitenta). Są one
dokumentem potwierdzającym własność kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą; właściciel kapitału na tej
podstawie ma prawo do korzyści w postaci udziału w zysku emitenta (dywidenda) np. akcje, udziały, kwity depozytowe,
certyfikaty depozytowe.

Instrumenty wierzytelnościowe mają charakter długu (inaczej pożyczki) są nazywane inaczej instrumentami dłużnymi; są
świadectwem udostępnienia kapitału na określony czas. Tu musi być określony termin zapadalności. Korzyścią jest procent
np. obligacje, weksle, depozyty bankowe.



Sposób generowania przez nie dochodu

Instrumenty o stałym dochodzie – klasyczny przykład to obligacje i depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu. Można
także zaliczyć do nich inne instrumenty wierzytelnościowe np. weksle o znanej stopie dyskontowej.

Instrumenty o zmiennym dochodzie – akcje, wynika to z rezydualnego charakteru dywidendy, którą one przynoszą, oraz
obligacje o zmiennym oprocentowaniu, czyli uzależnionym od kształtowania się innej wielkości ekonomicznej np. stopy
inflacji.

2



Przynależność sektorowa emitenta kreującego dany instrument finansowy

Instrument bezpośredni – emitent jest niefinansowym podmiotem gospodarczym (przedsiębiorstwem, organem władzy
lokalnej lub centralnej). Wynika to z faktu, że zgromadzone w ten sposób kapitały są przez emitenta bezpośrednio
zagospodarowywane.

Instrument pośredni – jeśli jest emitowany przez instytucję finansową, rolą tych instytucji jest bowiem pośredniczenie w
przepływie kapitału np. przez udzielanie kredytów.



Okres od ich emisji do wykupu (zwany także okresem zapadalności)

Instrument krótkoterminowy z okresem zapadalności do 1 roku; średnioterminowy od 1 roku do 3, a czasami do 5 lat oraz
długoterminowe – powyżej tego okresu.

Akcje nie maja z góry określonego terminu zapadalności są one instrumentem bezterminowym, ponieważ zwrot
wyłożonego na ich zakup kapitału jest jedynie możliwy w przypadku likwidacji spółki.

Czasami dzieli się także instrumenty na: krótkoterminowe – termin zapadalności do 1 roku(inaczej instrumenty pieniężne;
rynku pieniężnego) i długoterminowe (instrumenty kapitałowe; rynku kapitałowego)– okres zapadalności powyżej 1 roku.

3. Definicja papieru wartościowego i jego ogólna istota.

Papier wartościowy – dokument potwierdzający fakt odpłatnego udostępnienia kapitału co daje kapitałodawcy określone
prawa. Celem udostępniania przez rynek finansowy środków jest ich inwestowanie, czyli chęć osiągnięcia dochodu. Papiery
wartościowe są przedmiotem transakcji rynku finansowego; uważane są za podstawowy instrument finansowy (rynku
finansowego).

Istota papieru wartościowego jako podstawowego instrumentu rynku finansowego.

1 prawo: do współwłasności majątku (takie prawo dają akcje i udziały);

2 prawo: do określonego procentu lub innych pożytków np. obligacje lub inne instrumenty dłużne;

3 prawo: do otrzymania określonego aktywa w przyszłości lub rozliczenia pieniężnego (są to instrumenty pochodne).

4. Schemat ogólnej struktury rynku finansowego ze względu na rodzaj instrumentu.

Rynek finansowy:



Rynek pieniężny (lokaty międzybankowe, bony skarbowe, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, weksle)



Rynek kapitałowy (akcje, obligacje- skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw, certyfikaty inwestycyjne, kwity
depozytowe)



Rynek instrumentów pochodnych (forwards, futures, opcje, swapy)



Rynek depozytowo – kredytowy (lokaty bankowe, kredyty bankowe, pożyczki)



Rynek walutowy (waluty)

5. Instytucje finansowe – istota i podział.

Charakterystyczną cechą instytucji finansowych tworzących własne instrumenty (pośrednie) jest tzw. aktywne
pośrednictwo, a więc działanie, w czasie którego zmieniają się właściwości instrumentów finansowych. Chodzi o to, że
instytucje te przyjmując od podmiotów niefinansowych, a także od innych instytucji finansowych, instrumenty finansowe
(środki pieniężne), kreują własne instrumenty, które z reguły mają już inne właściwości, np. inną stopę zwrotu, inny poziom
ryzyka, inny okres zapadalności, inną wartość.

3

Instytucje tworzące własne instrumenty finansowe można podzielić na takie, które kreują pieniądz i pozostałe, czyli te,
których instrumenty nie są pieniądzem. Do pierwszej grupy zaliczamy sektor bankowy danej gospodarki, w skład którego
wchodzi bank centralny i banki komercyjne, określane również mianem handlowych. Sektor ten odgrywa zasadniczą rolę na
rynku finansowym przez kreowanie ogólnej ilości pieniądza w gospodarce oraz przez wpływ na kształtowanie się
rynkowych stóp procentowych (ceny pieniądza). Szczególne funkcje spełnia bank centralny, który zazwyczaj jest
odpowiedzialny za realizację polityki monetarnej w państwie.

Instytucje finansowe tworzące własne instrumenty finansowe, które nie są pieniądzem (określone mianem pozostałych
instytucji), nie tworzą już tak homogenicznej grupy, jak sektor bankowy. Tworzone przez nie instrumenty nie są
wykorzystywane do rozliczeń pieniężnych między podmiotami gospodarczymi. Z reguły instytucje te działają bardzo
aktywnie na rynku kapitałowym, gdzie pełnią rolę inwestorów instytucjonalnych. Przykłady: towarzystwa ubezpieczeniowe,
różnego rodzaju fundusze inwestycyjne oraz fundusze emerytalne. Te dwie ostatnie określa się również mianem instytucji
wspólnego albo zbiorowego inwestowania. Na współczesnym rynku finansowym wszystkie wymienione tutaj instytucje
pełnią coraz bardziej znaczącą rolę.

Do instytucji rynku finansowego należą także giełdy instrumentów finansowych. Tworzą one infrastrukturę tego rynku,
gdyż umożliwiają instytucjonalizację zawierania transakcji, przez co zapewnia się im odpowiedni stopień bezpieczeństwa.
Ich domeną jest przede wszystkim rynek wtórny, na którym odbywa się mobilizacja, transformacja oraz wycena kapitału.
Generalnie giełdy instrumentów finansowych dzielimy na klasyczne – zwane inaczej giełdami papierów wartościowych, na
których przedmiotem obrotu są podstawowe instrumenty rynku kapitałowego, jakimi są akcje i obligacje – oraz terminowe,
gdzie obraca się instrumentami pochodnymi.

6. Definicja rynku depozytowo – kredytowego i systemu bankowego. 7.Rola nadzoru bankowego w systemie

bankowym.

Rynek depozytowo kredytowy rozumiany jako rynek depozytów (lokat) i kredytów organizowany przez banki komercyjne.
Banki są jednym z elementów systemu bankowego państwa który jest fundamentem systemu finansowego.

System bankowy – to zespół działających określonych instytucji instrumentów, które te instytucje wykorzystują oraz
przepisów prawnych na podstawie których instytucje te funkcjonują. 3 elementy:

a) prawo bankowe – zbiór ustaw oraz innych aktów prawnych regulujących działalność banku. Podstawową cechą

tego prawa jest to że odnosi się wyłącznie do ??? i reguluje stosunki między nimi a jego klientami. Podstawową
ustawą obowiązującą w Polsce jest ustawa z 29.08.1997. Jest to tzw. prawo bankowe oraz ustawa 29.08.1997 o
Narodowym Banku Polskim. Określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków,
oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów instytucji kredytowych oraz określa zasady
sprawowania nadzoru bankowego postępowania naprawczego oraz likwidacji i upadłości banków.

b) Nadzór bankowy – banki są instytucjami zaufania publicznego. Najważniejszym zadaniem jest zapewnienie

bezpieczeństwa banków. W tym zakresie szczególne znaczenie mają tzw. normy ostrożnościowe dotyczące
głównie depozytów, kredytów i operacji walutowych. Normy są ustanawiane przez nadzór bankowy
(rekomendacja wystawiana przez KNF). Od 1 stycznia 2008 w Polsce działa zintegrowany system nadzoru
bankowego sprawowany przez KNF. Sprawowanie bieżącego nadzoru bieżącej sytuacji banków, wydawanie
odpowiednich przepisów które w szczególności odnoszą się do bezpieczeństwa systemu bankowego, nakładania
sankcji na banki, które nie przestrzegają obowiązujących przepisów. KNF udziela licencji bankom na działalność.

c) Bank – jest to osoba prawna tworzona zgodnie z przepisami prawnymi działająca na podstawie zezwolenia

uprawniającego do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod
jakimkolwiek tytułem zwrotu.

7. Rola nadzoru bankowego w systemie bankowym.

Najważniejszym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa banków. W tym zakresie szczególne znaczenie mają tzw.
normy ostrożnościowe dotyczące głównie depozytów, kredytów i operacji walutowych. Normy są ustanawiane przez
nadzór bankowy (rekomendacja wystawiana przez KNF). Od 1 stycznia 2008 w Polsce działa zintegrowany system nadzoru
bankowego sprawowany przez KNF. Sprawowanie bieżącego nadzoru bieżącej sytuacji banków, wydawanie odpowiednich

4

przepisów które w szczególności odnoszą się do bezpieczeństwa systemu bankowego, nakładania sankcji na banki, które
nie przestrzegają obowiązujących przepisów. KNF udziela licencji bankom na działalność.

8. Przedstaw podstawowe funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej.



Pełni rolę banku emisyjnego

Polega na emisji znaków pieniężnych (banknotów, monet) oraz tzw. centralnego pieniądza rezerwowego. Dzięki tej funkcji
bank centralny jest zawsze wypłacalny co oznacza że złożone w nim wkłady są całkowicie bezpieczne.



Pełni rolę banku banków

Oznacza to że bank centralny staje się bankiem dla banków komercyjnych które mają tam swoje rachunki na których
ewidencjonowane są kredyty, lokowane wkłady oraz odprowadzenie rezerwy obowiązkowej. BC jest dla banków
komercyjnych bankiem rezerwowym ponieważ jego działalność jest determinowana podażą pieniądza. NBP w ramach tej
funkcji oddziałuje na system bankowy przez instrumenty polityki pieniężno-kredytowej: kształtowanie polityki w zakresie
stóp procentowych, kształtowanie polityki w zakresie rezerw obowiązkowych, prowadzenie polityki w zakresie
refinansowania banków komercyjnych.



Spełnia rolę banku państwa

Wykorzystywanie istotnych usług bankowych na rzecz rządu np. prowadzenie rachunków jednostek budżetowych oraz
bieżąca obsługa budżetu państwa. Będąc bankiem państwa NBP prowadzi działalność dewizową realizuje politykę państwa
w odniesieniu do kursu walutowego i rezerw międzynarodowych środków pieniężnych.

9. Definicja depozytu bankowego i jego ogólna istota.

Depozytem bankowym, zwanym też lokatą, nazywamy określony wkład pieniężny wniesiony do banku przez osobę fizyczną
lub prawną w celu otrzymania go w określonym terminie przyszłym wraz z odpowiednim oprocentowaniem. Z punktu
widzenia banku depozyty są pasywami – zaliczane do zobowiązań, czyli kapitału obcego. Współcześnie kapitały obce w
bankach stanowią ponad 90% pasywów. W polskim systemie bankowym depozyty stanowią około 75% kapitałów obcych –
pozostałą część stanowią lokaty międzybankowe i inne zobowiązania, np. wobec budżetu czy NBP. Pieniądze uzyskiwane z
depozytów bank przeznacza na prowadzenie akcji kredytowej (musi zarobić na oprocentowanie depozytów). Zdecydowana
większość depozytów pochodzi od osób fizycznych (gospodarstw domowych). Lokują one w bankach swoje nadwyżki
finansowe (oszczędności).

10. Omów rodzaje rachunków bankowych.

Prawo bankowe w Polsce pozwala na tworzenie trzech rodzajów rachunków bankowych (pomijamy tutaj rachunki
pomocnicze), którymi są: rachunki bieżące, rachunki lokat terminowych i rachunki oszczędnościowe. Rachunki bieżące,
zwane popularnie rachunkami a vista, charakteryzują się tym, iż składane na nich lokaty nie mają określonego terminu
trwania, co oznacza, że mogą być w każdej chwili wypłacone przez klienta. Rachunki te służą więc najczęściej do
gromadzenia bieżących dochodów klienta (np. wpłat, wynagrodzeń) i regulacji bieżących zobowiązań (bieżących
wydatków), a więc do operacji rozliczeniowych. Dla klientów indywidualnych rachunki te nazywają się rachunkami
oszczędnościowo – rozliczeniowymi (ROR). Cechą charakterystyczną tych rachunków jest bardzo niskie oprocentowanie
(nawet czasami zerowe). Jeśli chodzi o przedsiębiorstwa (szczególnie większe), to przepisy nakazują posiadanie rachunku
bieżącego i przeprowadzanie przez ten rachunek wszystkich operacji, których kwota przekracza ustaloną przepisami
wysokość. Obsługa rachunków bieżących dla banku jest pracochłonna i kosztowna (chociaż ułatwiają ją znacznie systemy
informatyczne stosowane przez banki), jednakże środki tam gromadzone są najważniejszym źródłem tzw. taniego
pieniądza. Pieniądze gromadzone na rachunkach bieżących przez bank nazywane są też lokatami bieżącymi.

Z kolei na rachunkach lokat terminowych i rachunkach oszczędnościowych gromadzone są depozyty (lokaty) terminowe. Są
to takie depozyty, dla których zdefiniowany jest okres ich przetrzymywania na rachunku bankowym i deponent jest
zobowiązany tego okresu dotrzymać. Długość tego okresu jest bardzo różna i może wynosić od jednego dnia do kilku lat.
Depozyt ten może być również odnawiany, co oznacza automatyczne przedłużenie jego trwania o następny okres (z
kapitalizacją odsetek lub bez). W wypadku złamania terminu lokaty terminowej przez deponenta traci on część lub całość

5

odsetek, np. odsetki mogą być naliczane tak jak dla rachunku bieżącego. Jedynie w przypadku lokaty dynamicznej deponent
może wycofać wpłacone pieniądze w dowolnym terminie otrzymując oprocentowanie naliczone zgodnie z podpisaną
umową lokaty. Długość okresu trwania depozytu terminowego, jak również wysokość oprocentowania określa bank i
stanowią one element jego oferty. Oferta ta z kolei wynika ze strategii realizowanej przez bank, potrzeb banku, aktualnej
sytuacji na rynku (konkurencji) etc. Oprocentowanie lokat terminowych jest zdeterminowane długością trwania depozytu
oraz wysokością jego kwoty.

Do lokat terminowych zaliczane są również lokaty rentierskie. Polegają one na tym, iż klient składa w banku depozyt w
określonej wysokości i pobiera naliczane od niego odsetki w ustalonych terminach, zwane rentą, np. miesięczną, kwartalną
lub roczną. Z lokat tych korzystają na ogół osoby starsze traktując uzyskiwaną rentę jako dodatek do emerytury. Do
depozytów bankowych należą także certyfikaty depozytowe, jednakże zostaną omówione one w dalszej części wykładu.

11. Przedstaw ogólną charakterystykę instrumentów kredytowych banku.

Są to instrumenty sprzedawane przez banki a uzyskiwane z tego tytułu prowizje i odsetki stanowią istotną część
przychodów banku. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem bankowym działalność kredytową mogą prowadzić
wyłącznie banki (jest zastrzeżona wyłącznie dla banków). Inne podmioty zarówno fizyczne jak i prawne mogą udzielać tylko
pożyczek (banki też mogą udzielać pożyczki). Kredyty dla banku są jego aktywami i w polskim systemie bankowym stanowią
około 50% ogółu aktywów. Kredyty dla banku są też najważniejszym źródłem zysku. Kredyty są bardzo zróżnicowane
(niektóre banki stosują też swoje nazwy dla poszczególnych kredytów) i ich systematyzacja może przebiegać według
różnych kryteriów.

12. Rodzaje kredytów wyróżnione ze względu na rodzaj kredytobiorcy.

Ze względu na rodzaj kredytobiorcy wyróżniamy kredyty dla podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) i kredyty dla
osób indywidualnych (ludności). Ta pierwsza grupa kredytów ma najważniejsze znaczenie dla banku komercyjnego.
Najważniejszym rodzajem kredytu udzielanym przedsiębiorstwom jest kredyt w rachunku bieżącym lub nazywany czasami
kredytem w rachunku otwartym. Jest to zarazem najbardziej popularny kredyt stosowany przez banki dla przedsiębiorstw.
Cechą charakterystyczną tego kredytu jest określony limit kwotowy i czasowy, co oznacza, iż bank wyznacza (najczęściej w
porozumieniu z kredytobiorcą) maksymalną kwotę udzielanego kredytu (zwaną kwotą maksymalnego zadłużenia) oraz czas
trwania kredytu (najczęściej jest to okres roku). Kredyt w rachunku bieżącym jest przyznawany przedsiębiorstwom, które w
danym banku mają swój rachunek bieżący i jest on systematycznie zasilany wpływami ze sprzedaży, które oznaczają spłatę
kredytu w danym dniu. W dniu następnym jest on automatycznie odnawiany, co oznacza, iż przedsiębiorstwo może się
ponownie zadłużyć do ustalonego limitu. W ten sposób przedsiębiorstwo może postępować do czasu ważności umowy
kredytowej. Po jej wygaśnięciu umowa może być odnowiona, jednakże musi być przeprowadzona przez bank określona
procedura sprawdzająca. Wygoda korzystania z tego kredytu dla przedsiębiorstwa polega na tym, że wysokość kwoty
kredytu jest codziennie dostosowywana do rzeczywistych potrzeb przedsiębiorstwa wynikających z trybu regulowania
zobowiązań, oraz że odsetki są naliczane od kwoty rzeczywiście wykorzystanego w danym dniu kredytu. Kredyty w
rachunku bieżącym są kredytami krótkoterminowymi i są nazywane też kredytami obrotowymi, chociaż kredyty obrotowe
mogą również stanowić oddzielną grupę kredytów udzielanych przedsiębiorstwom na określony cel, np. na zakup
surowców i materiałów, a więc na zaspokojenie potrzeb w zakresie środków obrotowych.

Innym rodzajem kredytów udzielanych przedsiębiorstwom są kredyty inwestycyjne. Są one udzielane na zakup środka
trwałego lub realizację określonego projektu inwestycyjnego czy przedsięwzięcia modernizacyjnego. Ich przyznanie
wymaga wdrożenia przez bank określonej procedury sprawdzającej a ze strony przedsiębiorstwa określonej dokumentacji
(biznes planu, oceny finansowej opłacalności realizowanej inwestycji). Kredyty inwestycyjne należą do grupy kredytów
długoterminowych. Stąd też banki mają z nich odsetki na ogół przez kilka lat, jednakże ryzyko banku, głównie z tytułu
niemożności spłaty zaciągniętego kredytu, jest znacznie wyższe niż przy kredytach w rachunku bieżącym.

Innym rodzajem kredytów udzielanych przedsiębiorstwom jest kredyt wekslowy, zwany również dyskontowym, który może
uzyskać dane przedsiębiorstwo z tytułu przekazanych do dyskonta i przyjętych przez bank weksli własnych (wystawionych
przez jego bezpośrednich dłużników) lub na nie indosowanych. Weksle te mają określone terminy wykupu (np. 3 miesiące
od daty ich wystawienia) i są one dla przedsiębiorstwa zabezpieczeniem uregulowania jego należności, na ogół z tytułu
prowadzonej przez nie sprzedaży kredytowej. Bank przyjmując weksle do dyskonta przed terminem ich wykupu, przekazuje
przedsiębiorstwu na rachunek bieżący gotówkę w wysokości sumy przyjętych weksli pomniejszoną o pobrane z góry

6

odsetki (opłatę dyskontową). Przedsiębiorstwo ma więc możliwość wcześniejszego uzyskania gotówki, którą może
wykorzystać dla własnych celów a weksle stanowią dla banku rodzaj zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu.

Drugim rodzajem kredytów wyróżnionych ze względu na rodzaj kredytobiorcy są kredyty dla ludności (gospodarstw
domowych). Mogą to być kredyty zarówno krótkoterminowe, zwane czasami konsumpcyjnymi, jak również
długoterminowe udzielane na cele inwestycyjne, np. zakup mieszkania, zakup czy budowę domu. Wśród kredytów dla
ludności istotne miejsce odgrywają, wspomniane już, kredyty ratalne, z których część należy do grupy kredytów
inwestycyjnych.

Istnieją jeszcze inne rodzaje kredytów, których tutaj nie przedstawiamy. Spośród nich dla przykładu można wymienić: kredyt
budowlany (udzielany na budowę domu), kredyt mieszkaniowy (udzielany na zakup mieszkania), kredyt samochodowy
(udzielany na zakup samochodu) czy kredyt studencki (udzielany studentom w celu sfinansowania studiów). Są też kredyty
hipoteczne – udzielane na zakup nieruchomości czy budowę domu, których cechą charakterystyczną jest wpis do księgi
wieczystej (hipoteki) danej nieruchomości jako zabezpieczenie. Kredytów hipotecznych często udzielają specjalne banki,
zwane bankami hipotecznymi.

13. Definicja rynku pieniężnego i jego ogólna istota.

Rynek pieniężny jest rynkiem najbardziej płynnych aktywów finansowych, służących jednostkom gospodarczym do pokrycia
zapotrzebowania na kapitał obrotowy, a więc zapewniającym im utrzymanie płynności. Następuje to głównie poprzez
zaciąganie kredytów i pożyczek krótkoterminowych. Jest to również rynek, na którym szczególną aktywność wykazują
instytucje finansowe w tym banki niejednokrotnie poszukujące możliwości ulokowania wolnych środków pieniężnych nawet
na bardzo krótki okres, np. na jeden dzień, dwa, trzy dni, tydzień czy dwa tygodnie, lub także chcące przyjąć środki do
zagospodarowania. Główna funkcja rynku pieniężnego sprowadza się do przynoszenia dochodu od wolnych w danym
momencie aktywów oraz do zapewnienia ciągłości w regulowaniu zobowiązań. Rynek pieniężny służy również państwu do
realizacji określonej polityki monetarnej, w szczególności przez wpływ na wielkość strumienia podaży pieniądza i prędkość
jego cyrkulacji w gospodarce. Do podstawowych instrumentów rynku pieniężnego zalicza się: bony skarbowe, bony
pieniężne, bony komercyjne przedsiębiorstw, weksle, czeki, akcepty bankowe oraz certyfikaty depozytowe.

14.

Indeksy lokat międzybankowych w Polsce.

W Polsce funkcjonują dwa indeksy rynku lokat międzybankowych, którymi są:



WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) określana jako roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest skłonny udzielić
kredytu innym bankom,



WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate) określana jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za
środki przyjęte w depozyt od innych banków.

Obie stopy są obliczane jako średnia arytmetyczna stóp kwotowanych przez banki będące dilerami rynku pieniężnego, czyli
banki, które zostały dopuszczone do zawierania transakcji z NBP. Stawki te są obliczane z godziny 11 każdego dnia
roboczego (tzw. fixing) po odrzuceniu dwóch kwotowań: najwyższego i najniższego. Kwotowania banków przekazywane są
w Polsce za pośrednictwem Agencji Reutersa, która została upoważniona do obliczania stawek WIBOR i WIBID. Ich ustalanie
następuje w oparciu o regulamin fixingu tych stawek dla depozytów złotowych opracowany przez Polskie Stowarzyszenie
Dilerów Bankowych – Forem Polska. Oba indeksy są obliczane dla środków przekazywanych na jeden dzień (O/N, T/N), jeden
tydzień (1 W), dwa tygodnie (2 W), jeden miesiąc (1 M), trzy miesiące (3 M), sześć miesięcy (6 M), dziewięć miesięcy (9 M)
oraz jeden rok (1 Y) – są to depozyty międzybankowe. Są one nie tylko punktem odniesienia w operacjach banków z
klientami, lecz także odzwierciedlają rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym. W szczególności w oparciu o
stopę WIBOR banki komercyjne określają wysokość oprocentowania udzielanych kredytów. Stopy procentowe WIBID i
WIBOR są ceną pieniądza będącego przedmiotem transakcji na rynku lokat międzybankowych. Pierwsza z nich oznacza cenę
kupna (bid) a druga cenę sprzedaży (offer). Podawanie tych cen do publicznej wiadomości nazywa się kwotowaniem kursu
kupna i kursu sprzedaży. Są to ceny banku kwotującego. Kurs kupna oznacza cenę, jaką dany bank jest skłonny zapłacić za
przyjęty depozyt od innego banku na określony termin. Kurs kupna powinien być niższy od kursu sprzedaży, aby operacja
przyjmowania i przekazywania środków w depozyt była opłacalna dla danego banku komercyjnego. Banki zazwyczaj
kwotują obydwa kursy, jednakże bywa, iż przy niskich rynkowych stopach procentowych kwotowana jest tylko jedna

7

wartość. Różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna jest nazywana marżą albo spreadem. Jest ona dochodem
banku uczestniczącego w transakcjach rynku lokat międzybankowych.

15. Rodzaje depozytów międzybankowych.

Depozyty międzybankowe z punktu widzenia długości okresu, na jaki zostały zawarte, dzielą się na krótko- i
długoterminowe. Do pierwszej grupy zalicza się depozyty trwające od jednego dnia do jednego miesiąca. Jednak wśród
depozytów jednodniowych można jeszcze wyróżnić:

a) Overnight (O/N) – rozpoczynający się w dniu zawarcia transakcji i zapadający w następnym dniu roboczym

b) Tomnext (T/N – tommorow next) rozpoczynający się w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i

zapadający w dniu następnym

c) Spot next (S/N) rozpoczynający się w drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji i zapadający w następnym

dniu roboczym.

Wszystkie pozostałe depozyty z tej grupy rozpoczynają się tak, jak depozyt spot next.

Do grupy depozytów długoterminowych zalicza się te, które trwają powyżej jednego miesiąca do jednego roku. Zaczynają
się one zwyczajowo tak, jak depozyt spot next. Są jednak pewne wyjątki od tej reguły, kiedy dochodzi do zawarcia
(udzielenia lub przyjęcia) tzw. depozytu łamanego, a więc na inny (określony w umowie) niż podany wyżej termin. Możliwe
jest także rozpoczęcie depozytu od następnego dnia roboczego po dniu zawarcia transakcji, a więc inaczej niż przy
depozycie spot next.

16. Czynniki kształtujące cenę pieniądza na rynku lokat międzybankowych.

Cena pieniądza na rynku lokat międzybankowych jest zdeterminowana trzema głównymi czynnikami. Są to:



Wysokość stóp procentowych ustalanych przez bank centralny

Stopy procentowe banku centralnego, zwane też stopami bazowymi, są ceną pieniądza uzyskiwanego w banku centralnym,
na ogół w wyniku refinansowania się banków komercyjnych. Ponieważ banki te refinansowanie w banku centralnym
uważają za drogie i niekiedy ostateczność, to stopy bazowe stanowią zwykle górną granicę ceny pieniądza na rynku lokat
międzybankowych. Są jednak sytuacje, w których bank centralny ogranicza dostęp banków komercyjnych do kredytów
refinansowanych, wówczas stopy procentowe na rynku lokat międzybankowych mogą przewyższać stopy bazowe.



Podaż i popyt na pieniądz w gospodarce

Podaż pieniądza w gospodarce oraz zapotrzebowanie na pieniądz bezpośrednio wpływają na podaż i popyt na pieniądz na
rynku lokat międzybankowych, które to wielkości determinują jego cenę, czyli stopy procentowe na tym rynku. Nadwyżka
popytu pieniądza powoduje wzrost stóp procentowych, natomiast nadwyżka podaży pieniądza ich spadek. W tej ostatniej
sytuacji, zwłaszcza gdy nadwyżka podaży pieniądza wzrasta i utrzymuje się przez dłuższy czas, z reguły następuje
interwencja banku centralnego poprzez operacje otwartego rynku, zmierzające do ograniczenia tej nadwyżki podaży
pieniądza, czyli zmniejszenia nadpłynności sektora bankowego.



Wiarygodność kontrahenta transakcji na rynku międzybankowym

Innym czynnikiem wpływającym na cenę pieniądza na rynku lokat międzybankowych jest ocena wiarygodności kredytowej
kontrahenta transakcji, mierzona jego ryzykiem kredytowym. Im stopień tego ryzyka jest większy, tym cena pieniądza jest
wyższa.

Cena pieniądza w transakcjach na rynku lokat międzybankowych może przyjąć postać stałej lub zmiennej stopy
procentowej. W zdecydowanej większości transakcji (praktycznie we wszystkich transakcjach z okresem zapadalności do
jednego roku) jest to stała stopa, a więc znana z góry wielkość ustalona na czas trwania depozytu, czyli na polskim rynku
stopa WIBID lub WIBOR. Odsetki od depozytu są wówczas płacone w momencie wygaśnięcia terminu depozytu wraz ze
zwrotem kwoty depozytu. Bywają jednakże sytuacje, w których oprocentowanie od depozytu międzybankowego jest

8

naliczane według stopy zmiennej. Dotyczy to nielicznych depozytów, dla których termin zapadalności przekracza rok. Stopa
oprocentowania takiego depozytu zależy wówczas od pewnej stopy referencyjnej, która może być określona stopa
procentowa banku centralnego lub oficjalnie publikowana stopa rynku lokat międzybankowego np. WIBID lub WIBOR (jak
wiadomo są to średnie stopy kwotowań pierwszorzędnych banków). W ustalonym oprocentowaniu depozytu
międzybankowego mieści się również marża banku komercyjnego przyjmującego depozyt lub udzielającego depozytu,
której wysokość jest zdeterminowana stopniem wiarygodności kredytowej kontrahenta uczestniczącego w transakcji z tym
bankiem. Marża ta może być dodawana do stopy referencyjnej lub od niej odejmowana.

17. Przedstaw bon skarbowy jako papier wartościowy.

Bon skarbowy – drugi ważny instrument rynku pieniężnego. Bony skarbowe są także zwane wekslami skarbowymi lub
dłużnymi papierami wartościowymi skarbu państwa. Ich okresy zapadalności wynoszą od kliku tygodni do 1 roku (są
instrumentami krótkoterminowymi). Bony skarbowe to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez rząd w
celu sfinansowania potrzeb budżetu państwa. Stanowią dogodny instrument krótkoterminowego kredytu do finansowania
narastającego w czasie deficytu budżetowego. Kredyt ten stanowi zazwyczaj źródło finansowania potrzeb skarbu państwa
w długim okresie. Odbywa się to przez uzyskiwanie środków z nowych emisji w celu wykupienia emisji wcześniejszych. Na
przykład, aby wykupić bony o rocznym terminie zapadalności, emituje się bony z 13-tygodniowym okresem wykupu.
Następuje wówczas finansowanie długu o dłuższym okresie zwrotu długiem o krótszym terminie wymagalności. Sytuacja
może być również odwrotna, to znaczy w celu wykupu bonów z 13-tygodniowym okresem zapadalności emituje się bony z
rocznym terminem wykupu.

Cechy

bonu

:



Zerowe ryzyko – są bardzo bezpieczne; mają najniższą stopę zwrotu; Skarb Państwa emitując je zadłuża się, jest to
tani sposób pozyskiwania środków pieniężnych; bony skarbowe są atrakcyjnym papierem alokacyjnym w
szczególności dla banków i i instytucji finansowych



Wysoka płynność – osiągana dzięki funkcjonowaniu rozwiniętego rynku wtórnego; ponadto bony skarbowe są
wykorzystywane przez banki centralne do regulowania obiegu pieniądza w gospodarce



W Polsce reprezentantem skarbu państwa przy emisji bonów skarbowych jest Ministerstwo Finansów, a agentem
emisji jest NBP, odpowiedzialny za organizację emisji oraz za dokonywanie rozliczeń. Głównym celem ich emisji jest
umożliwienie finansowania w krótkich okresach potrzeb budżetu państwa wynikających z deficytu budżetowego, z
ujemnego salda handlu zagranicznego, a także ze spłat zobowiązań długoterminowych.



Mają postać zdematerializowaną – istnieją w formie elektronicznego zapisu w Rejestrze Papierów Wartościowych
prowadzonym przez agenta, który dokonuje rejestracji zmian stanu posiadania, będących wynikiem obrotu.



Są papierami wartościowymi na okaziciela emitowanymi w nominałach 10 tys. Zł na okres od 1 do 90 dni lub od 1
tygodnia do 52 tygodni.

18. Rynek pierwotny bonów skarbowych w Polsce.

Rynek pierwotny tworzą przetargi organizowane przez agenta emisji, czyli NBP. Przed każdym przetargiem bonów minister
finansów ogłasza komunikat, w którym podaje m.in.

a) Przewidywaną wartość nominalną bonów o danym terminie wykupu oferowanych do sprzedaży

b) Okresy, na jakie bony są emitowane

c) Minimalną wartość nominalną oferty

Oferty przetargowe na zakup bonów skarbowych mogą być składane wyłącznie przez podmioty mające status dilera
skarbowych papierów wartościowych (DSPW). Mogą nimi zostać banki, z którymi minister finansów zawarł odpowiednią
umowę przyznającą im prawo do składania ofert na przetargu. Jednym z warunków stania się takim dilerem jest
zobowiązanie się do uczestnictwa we wszystkich przetargach skarbowych papierów wartościowych i nabycie w ciągu

9

kwartału papierów wartościowych o wartości nie mniejszej niż 5% wartości nominalnej bonów skarbowych sprzedanych w
ciągu tego okresu. Oferty zakupu bonów skarbowych na przetargu składają jego uczestnicy (DSPW) we własnym imieniu i
na własny rachunek. Są oni zobowiązani do określenia liczby bonów skarbowych, którą chcieliby nabyć, oraz ceny
przetargowej. Wartość nominalna oferty z daną ceną przetargową, przedstawiona przez uczestnika przetargu, nie może być
mniejsza od określonej w komunikacie do danego przetargu. Na przetargu przyjmuje się oferty zakupu bonów z ceną
wyższą od najniższej przyjętej ceny przetargowej; oferty z ceną równą cenie najniższej mogą być redukowane.

Koniecznym warunkiem nabywanie bonów skarbowych przez uczestników przetargu jest posiadanie konta depozytowego
w Rejestrze Papierów Wartościowych NBP oraz rachunku bieżącego w centrali NBP. Ponadto dilerem skarbowych papierów
wartościowych może być stabilny i bezpieczny finansowo bank krajowy lub zagraniczny, przy czym w tym drugim przypadku
bank taki powinien pełnić funkcję dilera papierów skarbowych w co najmniej jednym kraju członkowskim OECD (Organizacja
Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Banki te kupują bony skarbowe do własnego portfela na przetargach, a następnie
sprzedają je klientom na rynku wtórnym. Wywiązywanie się z funkcji DSPW ocenia emitent bonów skarbowych, czyli skarb
państwa.

19. Wyjaśnij pojęcie dyskonta, stopy dyskontowej i stopy rentowności bonu skarbowego.

Bony skarbowe są sprzedawane z dyskontem, co oznacza, iż należą do instrumentów finansowych zwanych instrumentami
dyskontowymi. Cena takiego instrumentu jest zawsze niższa od jego wartości nominalnej. Cenę bonów skarbowych
określają ich potencjalni nabywcy (jest to cena przetargowa). Z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku (do grosza)
podają oni kwotę, którą skłonni są zapłacić za każde 10 000 zł nominalnej wartości bonu w dniu jego wykupu. Dyskontem
bonu skarbowego nazywamy różnicę między wartością nominalną bonu (10 000zł) a wartością, po której go nabyto (w
obrocie jest to jego bieżąca wartość rynkowa, czyli bieżąca cena), co można zapisać jako:

D=N-P

D- kwota dyskonta (dyskonto); N- wartość nominalna (10 000zł) P- wartość rynkowa (bieżąca).

Uzyskaną kwotę dyskonta można przeliczyć na roczną stopę dyskonta w sposób następujący:

d=(D/N)*(360/n)*100

Gdzie: d – roczna stopa dyskonta w procentach; n – liczba dni od momentu zakupu bonu do dnia jego wykupu.

Dla zadanej stopy dyskontowej wysokość dyskonta (D) obliczymy na podstawie wzoru:

D=N*(d/100)*(n/360)

Kwota dyskonta świadczy o wielkości kosztu, który ponosi emitent bonu skarbowego. Z kolei dla jego nabywcy ważna jest
informacja o stopie zwrotu, którą uzyskuje on z zainwestowanego w bony skarbowe kapitału. Roczna stopę zwrotu, zwaną
też stopą rentowności bonu, można obliczyć w sposób następujący:

r= (D/P)*(360/n)*100

20. Przedstaw bon pieniężny.

Instrumentem bardzo podobnym do bonów skarbowych są bony pieniężne Narodowego Banku Polskiego, których pierwsze
emisje wprowadzono w lipcu 1990r. Są one ważnym instrumentem rynku pieniężnego, wykorzystywanym przez NBP także
do regulacji obiegu pieniądza w gospodarce przez wpływanie na możliwości kredytowe sektora bankowego i jego płynność.
Bony te nabywają głównie banki komercyjne i inne instytucje finansowe, dysponujące przejściowo rezerwami środków
pieniężnych, w celu dokonania dochodowych lokat na stosunkowo krótki termin. Sprzedaż bonów pieniężnych odbywa się
również na organizowanych co pewien czas przetargach. Fakt organizowania przetargów bonów pieniężnych NBP w
zależności od oceny sytuacji na rynku pieniężnym, a więc w nieregularnych odstępach czasu, odróżnia ten instrument od
bonów skarbowych. NBP wybiera najkorzystniejszą pod względem ceny ofertę, uwzględniając skierowaną do sprzedaży
pulę walorów oraz określoną przez siebie cenę minimalną. Bony pieniężne są papierami wartościowymi na okaziciela o
wartości nominalnej 10 tys. zł. Termin ich wykupu może wynosić od 1 do 7 dni lub 2, 4, 13, 26, 39 i 52 tygodnie. Wykup bonów
w terminie następuje według wartości nominalnej. NBP może dokonać wcześniejszego wykupu całości lub części bonów

10

danej emisji. Na rynku pierwotnym bony pieniężne mogą nabywać podmioty posiadające status banku-dilera NBP (jest to
jednocześnie diler rynku pieniężnego). Status taki otrzymuje bank krajowy lub oddział banku zagranicznego działającego w
Polsce, który posiada rachunek bieżący w Departamencie Systemu Płatniczego NBP i podpisał z NBP odpowiednią umowę.
Nabywca bonu pieniężnego NBP może go przetrzymać do dnia wykupu albo odsprzedać innemu inwestorowi na rynku
wtórnym, wówczas nabywcami mogą być inne banki, czyli te, które nie mają statusu dilera rynku pieniężnego.

Należy zaznaczyć, iż emisja bonów pieniężnych NBP utorowała drogę emisjom bonów skarbowych, ponieważ po ich
pojawieniu się znaczenie bonów pieniężnych wyraźnie zmalało; przez kilka lat ich emisja była nawet wstrzymana. Trzeba
liczyć się z tym, iż emisja bonów pieniężnych zostanie w przyszłości całkowicie wstrzymana, bowiem nie jest to instrument
typowy dla rozwiniętej gospodarki rynkowej.

21. Przedstaw definicję krótkoterminowego papieru dłużnego przedsiębiorstwa dłużnego i jego zalety z punktu

widzenia emitenta.

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw stanowią jedno ze źródeł finansowania ich działalności przez rynek
pieniężny. Papier ten jest instrumentem rynku pieniężnego zobowiązującym emitenta do wykupu papieru w określonym
terminie wg podanej na nim wartości nominalnej. Dla emitenta jest to krótkoterminowa pożyczka udzielona bez
zabezpieczenia przez nabywcę tego papieru. W stosunku do kredytu bankowego są tańszym i bardziej elastycznym źródłem
finansowania działalności przedsiębiorstwa. Względna taniość wynika z faktu, iż firma-emitent nie musi spełniać wszystkich
wymogów niezbędnych do uzyskania kredytu w banku. Większa elastyczność jest powodowana tym, że firma emitująca te
papiery ma pełną swobodę działania w stosunku do banku oraz tym, że bardziej elastycznie ustalane są okresy płatności i
stopa procentowa. Zaletą jest również krótki czas pozyskiwania środków-jest to zazwyczaj kilka dni. Emisje tych papierów
wpływają także na zwiększenie wiarygodności emitenta.

22. Przedstaw procedurę emisji krótkoterminowych papierów dłużnych przedsiębiorstwa.

Procedura emisji rozpoczyna się od tego że przedsiębiorstwo składa zlecenie emisji u agenta przedstawiając zarazem
preliminarz zapotrzebowania na kapitał i stosowne informacje o swojej sytuacji finansowej. Dokumenty te stanowią
podstawę do przygotowania programu emisji oraz memorandum informacyjnego dla inwestorów. Po uruchomieniu emisji
jej agent zajmuje się sprzedażą papierów, wykupem papierów oraz rozlicze4niami finansowymi.

23. Przedstaw emisję skryptu dłużnego przedsiębiorstwa w formie weksla własnego.

Treścią weksla własnego jest przyrzeczenie zapłaty sumy wekslowej przez wystawcę remitentowi. Wystawca weksla
własnego odpowiada w charakterze dłużnika głównego(sam przyrzeka zapłacić).Prawo wekslowe nie precyzuje żadnych
wymogów, co do ujawnienia informacji o remitencie. Inwestor stoi przed możliwością wyboru wykupu weksla własnego
wystawcy(otrzymuje go do ręki)lub zakupu prawa współwłasności do weksla globalnego(doręczane na rachunek
powierniczy i istnieją w formie zdematerializowanej). Pozytywną cechą wykorzystywania prawa wekslowego do emisji
krótkoterminowych papierów wartościowych jest fakt, iż obrót nimi na rynku wtórnym jest ułatwiony, gdyż strony
uczestniczące w obrocie nie wnoszą żadnej opłaty skarbowej, co zwiększa jego atrakcyjność.

24. Przedstaw certyfikat depozytowy i jego podstawowe rodzaje.

Certyfikat depozytowy należy do ważniejszych instrumentów rynku pieniężnego. Są to papiery wartościowe emitowane
przez banki komercyjne w celu pozyskania środków pieniężnych. Wyróżnia się:

1. Krótkoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu emitowane na okres od 1 m-ca do 1 roku. Zazwyczaj są to papiery
na okaziciela.

2. Długoterminowe certyfikaty o stałym oprocentowaniu emitowane na okres od 1 roku do 5 lat. Wypłata odsetek następuje
zwykle co 6 lub 12 m-cy.

3. Dyskontowe certyfikaty depozytowe, które są emitowane po cenie niższej od ich wartości nominalnej.

4. Certyfikaty depozytowe ze zmienną stopą procentową emitowane na okres od 3 m-cy do 5 lat. Odsetki są naliczane z
częstotliwością 3,6 lub 12 m-cy.

11

25.

Przedstaw ogólną charakterystykę certyfikatu depozytowego.

Gdy inwestor chce wycofać środki, które ulokował w certyfikacie, to może go zbyć wg ceny rynkowej, nie tracąc odsetek za
okres od zakupu tego papieru do jego sprzedaży. Stopa oprocentowania certyfikatów jest wyższa od stopy oprocentowania
bonów skarbowych. Emituje się je w postaci zdematerializowanej, zazwyczaj w dużych okrągłych kwotach. Występuje
głównie na rynku hurtowym. Mogą być emitowane w walutach obcych. Rynek pierwotny tworzą: remitent, czyli bank i
nabywcy. Cena papieru może być negocjowana bądź ustalana w drodze przetargu. Przez rynek wtórny rozumie się
sprzedaż/kupno certyfikatów między inwestorami. Jego organizacją zajmuje się remitent.

26.

Definicja rynku kapitałowego i jego główna istota.

Rynek kapitałowy uważa się ten segment rynku finansowego, na którym są zawierane transakcje, których przedmiotem są
instrumenty finansowe o terminie wykupu powyżej jednego roku z przeznaczeniem uzyskanych środków na cele
rozwojowe. Na tym rynku występuje podaż kapitału długoterminowego. Papiery występujące na rynku kapitałowym nazywa
się instrumentami kapitałowymi i zalicza się do nich akcje, obligacje skarbowe, komunalne, certyfikaty inwestycyjne, kwity
depozytowe. Podstawowym zadaniem i przedmiotem działalności rynku kapitałowego jest przetwarzanie kapitałów
pieniężnych o charakterze oszczędności na kapitał trwały produkcyjny i nieprodukcyjny. Celem rynku kapitałowego jest
umożliwienie pozyskiwania środków finansowych na zapewniającą dochody działalność inwestycyjną.

27. Cechy odróżniające rynek kapitałowy od pieniężnego.

- występuje na nim znacznie więcej podmiotów

- wyższy stopień ryzyka ( spowodowany długim terminem zwrotu zainwestowanego kapitału)

- rynek kapitałowy jest powiązany z bankiem centralnym w sposób pośredni

- niższa przeciętna wartość zawieranych transakcji

- stopa zwrotu z zainwestowanych w walory rynku kapitałowego środków jest relatywnie wysoka, zwłaszcza w długim
okresie i podlega znacznym wahaniom

28. Cechy papieru wartościowego świadczące o szczególności tego dobra na rynku.

Papier wartościowy nie jest towarem w klasycznym tego słowa rozumieniu, a więc o określonych cechach fizycznych,
jakościowych. Trudno określić jego jakość, dlatego przyjęto zasadę, iż o tym, czy dany papier wartościowy może być
przedmiotem obrotu publicznego decyduje komisja dopuszczeniowa ( Komisja Nadzoru Finansowego), która sprawdza czy
dany papier spełnia wymogi formalne.

29. Pojęcie i ogólna istota pierwotnego rynku kapitałowego.

Rynek pierwotny to ta część rynku kapitałowego, na którym dokonuje się sprzedaż papierów wartościowych nowo
wyemitowanych przez uprawnione podmiot gospodarcze, chcące powiększyć swoje zasoby kapitałowe tym inwestorom
angażującym swoje środki w przekonaniu, iż zakup jest korzystniejszą lokatą niż inne sposoby oszczędzania.

Zatem na tym rynku dokonuje się alokacja kapitału. Pieniądze są alokowane w takie przedsięwzięcia inwestycyjne, które są
w stanie zapewnić wymagane przez inwestorów stopy zwrotu. Stad też kapitał alokuje się w tych działach gospodarki,
przedsiębiorstwach czy gałęziach, które mają wysoka wycenę rynkową. Alokacja kapitału poprzez rynek pierwotny
dokonuje się w układzie długookresowym, gdyż inwestorzy zdają sobie sprawę, że zwrot z zainwestowanego kapitału
można osiągnąć po kilku latach.

Na rynku pierwotnym można wyróżnić emisję publiczną i niepubliczną.

30. Alokacyjna funkcja rynku pierwotnego.

Alokacja kapitału dokonuje się zarówno na rynku pierwotnym jak i wtórnym. Na rynku pierwotnym przedsiębiorcy inwestują
w takie inwestycje rynku kapitałowego, które według ich oceny są w stanie zapewnić zadawalająca stopę zwrotu. Stad też
kapitał alokuje się w tych działach gospodarki, przedsiębiorstwach czy gałęziach, które mają wysoka wycenę rynkową.

12

Alokacja kapitału poprzez rynek pierwotny dokonuje się w układzie długookresowym, gdyż inwestorzy zdają sobie sprawę,
że zwrot z zainwestowanego kapitału można osiągnąć po kilku latach.

31. Funkcja realokacji kapitału na rynku wtórnym.

Rynek wtóry mobilizuje kapitał, gdyż umożliwia jego przepływ od podmiotów posiadających go w nadmiarze do podmiotów
zgłaszających na niego zapotrzebowanie. Chodzi o umożliwienie emitentom zasilania w środki kapitałowe poprzez
pojawianie się nowych emisji akcji lub obligacji. To z kolei zależy od wysokości cen papierów wartościowych i organizacji
rynku wtórnego. Inwestorzy są bowiem bardziej skłonni do zakupu papierów wartościowych, jeżeli ich inwestycja nie łączy
się z ryzykiem długoterminowego zamrożenia środków, czyli istnieje możliwość ich łatwej odsprzedaży w momencie, gdy
sobie tego będą życzyć. Ponadto wzrost cen na giełdzie będzie pociągać nowe kapitały, które zaczną nakręcać koniunkturę.

32. Rozumienie emisji publicznej i oferty publicznej

Emisja publiczna - proponowanie nabycia papierów wartościowych w dowolnej formie i w dowolny sposób, skierowane do
co najmniej 100 osób lub do nieoznaczonego adresata. Może być realizowana wyłącznie w drodze oferty publicznej

Oferta publiczna – udostępnianie na terytorium Polski co najmniej 100 osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w
dowolnej formie i w dowolny sposób, informacji o papierach wartościowych i warunkach dotyczących ich nabycia,
stanowiących dostateczną podstawę do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych.

33. Zalety występowania spółki na rynku publicznym.

1. Łatwiejszy dostęp do dużych kwot kapitału. Wynika to stąd, iż na rynku publicznym występuje konkurencja

kapitału inwestorów indywidualnych oraz instytucjonalnych i każda spółka może z tego kapitału korzystać
przez kolejne emisje swoich akcji lub obligacji. Wiarygodnej spółce, która już egzystuje na rynku publicznym,
łatwiej przeprowadzić kolejną emisję, ponieważ jest znana inwestorom.

2. Efekt marketingowy. Fakt, że sytuacją spółek publicznych interesują się środki masowego przekazu, jest

bezpłatną promocją, co pozwala na stałą obecność firmy w świadomości odbiorców informacji, wśród których
są potencjalni inwestorzy. Spółka publiczna ma mocniejszą pozycję w negocjacjach dotyczących kontraktów i
łatwiej jej powiększać rynki zbytu.

3. Wzrost wiarygodności. Uwiarygodniają się w oczach inwestorów spółki już notowane. Spółki mają obowiązek

przekazywać na rynek informacje o sytuacji finansowej oraz o innych zdarzeniach mogących nieć wpływ na kurs
notowanego waloru. Zwiększa się przez to prestiż i renoma spółki.

4. Ekspansja na rynku. Kolejne emisje pozwalają na gromadzenie kapitału na rozwój. Oznacza to możliwość

modernizacji produkowanych wyrobów lub wprowadzanie nowych a to powoduje wzrost przychodów. Spółka
w ten sposób może znaleźć strategicznego inwestora, który ułatwi jej dalszą ekspansję na rynku. Może
rozpocząć proces budowania grupy kapitałowej poprzez przejmowanie innych podmiotów.

5. Rynkowa wycena papierów wartościowych. Poprzez efektywny rynek wtórny dokonuje się obiektywna wycena

akcji spółek publicznych. Znana jest więc cena, która informuje o możliwej do uzyskania stopie zwrotu z
dokonanej w daną spółkę inwestycji. Cena ta dla inwestorów stanowi podstawę do podjęcia decyzji o wejściu
lub wyjściu z inwestycji, a dla emitentów punkt odniesienia przy ustalaniu ceny kolejnej emisji waloru.

34. Wady występowania spółki na rynku publicznym

1. Odkrywanie się przed konkurencją. Obowiązki informacyjne spółki publicznej związane z jej przejrzystością

powodują, że przesyłane na rynek informacje są również znane konkurentom spółki. Może to powodować
określone straty w przewadze konkurencyjnej spółki na rynku.

2. Możliwość wrogiego przejęcia. Istnieje ryzyko wrogiego przejęcia spółki publicznej przez zakup jej akcji na

rynku wtórnym.

13

3. Stosunkowo wysokie koszty, wynikające z przygotowania emisji, przeprowadzenia jej na rynku pierwotnym i

wprowadzenia na rynek giełdowy. Do kosztów należy także zaliczyć stałe opłaty ponoszone na rzecz giełdy.

35. Prospekt emisyjny – istota, potrzeba sporządzania, forma.

Emitenci sami decydują jakie informacje zamieścić w prospekcie i jaką mu nadać formę.

Prospekt emisyjny może być sporządzony albo w formie jednolitego dokumentu, albo w formie zestawu dokumentów, w
skład którego wchodzą: dokument rejestracyjny, dokument ofertowy, i dokument podsumowujący.

Prospekt emisyjny sporządza się w przypadku oferty publicznej oraz dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu na
rynku regulowanym.

Prospekt jest ważny 12 miesięcy od daty udostępnienia jego do publicznej wiadomości. Powinien odpowiadać wymogom
przyjętym w UE

36. Przeprowadzanie oferty publicznej na podstawie memorandum informacyjnego.

Aby przeprowadzić ofertę publiczną memorandum informacyjne musi spełniać odpowiednie wymogi prawne również pod
względem formy i treści. Możliwość skorzystania z takiego wyjścia gwarantuje spółce jedynie ustawa o obrocie, w której
zapisane są wszelkie dopuszczalne przypadki. Taka sytuacja może mieć miejsce w związku z:

a. wydawaniem akcji akcjonariuszom spółki przejmowanej lub spółek łączących się.
b. bezpłatnym wydawaniem akcji akcjonariuszom ( ze środków spółki) lub jako dywidendy czy w ramach tzw. opcji

menadżerskich ,

c. emisją papierów wartościowych przez skarb państwa lub NBP-pod warunkiem, że oferta publiczna i ich

dopuszczenie do rynku regulowanego mam miejsce na terenie Polski.

37. Procedura notyfikacji emisji.

Emitent posiadający siedzibę w państwie członkowskim innym niż Polska, chcący przeprowadzić ofertę publiczną lub
dopuścić swoje papiery wartościowe do obrotu na rynku regulowanym w Polsce, powinien poddać je notyfikacji. Polega ona
na tym, że Komisja Nadzoru Finansowego od właściwego organu nadzoru w państwie macierzystym emitenta powinna
otrzymać:

a. dokument potwierdzający zatwierdzenie prospektu emisyjnego

b. kopię zatwierdzonego prospektu wraz z tłumaczeniem na język polski części podsumowującej prospektu.

38. Potrzeba istnienia wymogów ustawowych na rynku kapitałowym.

Najważniejszą rolą wymogów ustawowych jest ochrona drobnych inwestorów przed ryzykiem, jakim jest utrata środków
pieniężnych. Wymogi te wynikają z dążenia ustawodawcy do maksymalnego ukrócenia praktyk gromadzenia przez
emitentów kapitału bez konieczności przekazywania nabywcom papierów wartościowych niezbędnych informacji, na
podstawie których mogliby oni podejmować decyzje inwestycyjne. Tak więc emitenci są zobowiązani do publikowania
wiarygodnych danych finansowych dotyczących wielkości sprzedaży, zysku, majątku produkcyjnego, przepływów
finansowych oraz informacji takich jak: zmiana w składzie zarządu i rady nadzorczej, czy o mającym znaczenie kontrakcie.
Dzięki takim danym inwestorzy są w stanie ocenić ryzyko swoich przedsięwzięć. Emitenci, którzy poddają się rygorom
ustawowym, czyli udostępniają wszelkie informacje finansowe stają się bardziej atrakcyjni dla inwestorów, którzy bardzo
chętnie współpracują i inwestują środki w działalność emitenta. Renoma na rynku jest bardzo ważna - przyciąga inwestorów
oraz daje możliwość uzyskania wyższej ceny papierów wartościowych. Firma przestrzegająca wymogów ustawowych ciągle
się rozwija i stwarza sobie szanse na dalszą ekspansje na rynku.

Takim wymogom nie podlegają emisje niepubliczne - kierowane do mniej niż 100 inwestorów. Ustawodawca zakłada, że to
emisja zamknięta w danym kręgu osób, które są w stanie same sprawdzić informacje finansowe i ocenić ryzyko inwestycji.
Emitent w tym przypadku nie ma obowiązku tworzenia prospektu emisyjnego.

14

39. Badanie opłacalności planowanej emisji.

Aby zbadać opłacalność planowanej emisji, potrzebne jest przede wszystkim porównanie z innymi możliwościami
znalezienia źródeł finansowania (zwiększenia kapitału), np. przez kredyt bankowy czy ewentualne połączenie z inną firmą.
Analizie należy także poddać skutki zaniechania emisji, wynikające z utraty części udziału w rynku czy braku możliwości
konkurowania na rynku. W takiej analizie powinno się również wykorzystać informacje o:

a. możliwości uzyskania kredytu bankowego, jego wysokości i oprocentowaniu (koszcie)

b. możliwej do zebrania kwocie kapitału z wyemitowanych papierów (możliwej cenie emisyjnej)

c. możliwym do osiągnięcia zysku po przeprowadzeniu emisji

d. koszcie emisji.

Przy emisji papierów wartościowych należy rozważać wiele kwestii i doprowadzić do minimalizacji ryzyka.

40. Rola pasywna i aktywna domu maklerskiego w przeprowadzaniu emisji.

Rola pasywna – pełniąc rolę pasywną dom maklerski lub grupa domów maklerskich jedynie pośredniczy pomiędzy
emitentem walorów a ich nabywcami (inwestorami) w rozprowadzaniu emisji, udostępniając w tym celu, za odpowiednią
opłata, sieć swoich placówek. Widać stąd, że instytucje te (dystrybutorzy) nie biorą na siebie żadnego ryzyka za dojście do
skutku danej emisji, przez co rozumie się jej rozprowadzenie w odpowiednim terminie; np. w przypadku akcji musi to
nastąpić w ciągu trzech miesięcy od momentu rozpoczęcie emisji.

Rola aktywna – dom maklerski pełniący rolę aktywną przy rozprowadzaniu emisji, bierze na siebie także ryzyko jej alokacji w
odpowiednim terminie. Staje się więc gwarantem dojścia do skutku, co oznacza iż jeżeli cała pula wyemitowanych walorów
nie zostanie wykupiona przez inwestorów w ustawowym terminie, to dom maklerski zakupi resztę, którą może zostawić w
swoi portfelu przez dłuższy okres lub sprzedać po wprowadzeniu do obrotu giełdowego, zarabiając lub tracąc w zależności
od tego, jak ukształtuje się ich cena rynkowa w porównaniu z ceną emisyjną. W przypadku pełnienia aktywnej funkcji przy
rozprowadzaniu emisji dom maklerski pobiera jednak wyższą, niż w sytuacji jedynie pośrednictwa, opłatę od emitenta.

41. Subemisja usługowa.

Polega ona na podpisaniu umowy między emitentem, a subemitentem usługowym. Ten ostatni zobowiązuje nabyć się na
własny rachunek całość lub część papierów wartościowych danej emisji w celu ich dalszej odsprzedaży w pierwszej ofercie
publicznej lub obrocie pierwotnym. Subemitentem usługowym może być: dom maklerski, bank, zagraniczna firma
inwestycyjna lub konsorcjum tych podmiotów.

42. Subemisja inwestycyjna.

Jest to nabycie papierów wartościowych oferowanych w obrocie pierwotnym lub pierwszej ofercie publicznej, na które
inwestorzy nie założyli zapisów w trakcje ich przyjmowania. Podczas, gdy inwestorzy zawodzą emisje papierów
wartościowych przejmuje subemitent inwestycyjny i samodzielnie podejmuje co chce z nimi zrobić. Subemitentem
inwestycyjnym może być: dom maklerski, otwarty fundusz emerytalny, fundusz inwestycyjny, bank, zakład ubezpieczeń,
zagraniczna instytucja finansowa mająca siedzibę w krajach należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
(OECD) lub konsorcjum tych podmiotów.

43.Określanie ceny emisyjnej poprzez metodę stałej i zmiennej ceny.

a. Metoda stałej ceny – inwestorzy nabywają emitowane papiery wartościowe po stałej cenie, którą określa emitent,
ewentualnie w porozumieniu ze swoim doradcą inwestycyjnym. Zapewnia on sobie w ten sposób uzyskanie pewnej stałej
kwoty kapitału, pod warunkiem, że wszystkie akcje zostaną rozprowadzone.

b. Metoda zmiennej ceny – inwestorzy, którzy chcą nabyć akcje spółki

emitenta muszą przystąpić do przetargu. Cena zostaje wówczas ustalona na podstawie ofert zgłoszonych przez
inwestorów. Metoda ta jest szczególnie zalecana w sytuacji stosunkowo dużej nadwyżki popytu nad podażą na rynku

15

kapitałowym, a także gdy spółka sama ma kłopoty z określeniem poziomu ceny emisyjnej waloru. Stosując tą metoda spółka
może liczyć na więcej kapitału, ponieważ zakupu akcji dokonują jedynie inwestorzy, którzy zgłosili chęć zakupu po
najwyższej cenie. Istnieje także większe prawdopodobieństwo, że cena akcji bezpośrednio po wprowadzeniu ich do obrotu
giełdowego nie będzie znacznie odbiegać w dół od ceny emisyjnej. Kwota kapitału może być niska wtedy, gdy występuje
mały popyt lub inwestorzy zaniżają proponowane ceny nabycia.

44. Ogólna charakterystyka metody book building.

Book building – jest to metoda oparta na technice marketingowej (badaniach lub testach rynkowych), uważana za
najbardziej właściwy sposób ustalania ceny emisyjnej papieru wartościowego. Podstawą tej metody jest proces tworzenia
księgi popytu (potencjalnych zamówień) na emitowane akcje spółki. W tym celu powołuje się konsorcjum dystrybucyjne,
będące zarazem gwarantem przyszłej emisji, które dodatkowo musi ściśle współpracować z zarządem spółki w celu
wypracowania najbardziej efektywnego sposobu rozprowadzenia emisji. Takie konsorcjum tworzone jest najczęściej przez
instytucje finansowe i domy maklerskie. Metoda book building składa się z kilku faz, z których pierwsza polega na tym, iż
firmy emitenta wspólnie ze swoimi doradcami oraz konsorcjum dystrybucyjnym kierując się oceną na rynku kapitałowym,
określa dolny i górny poziom ceny emisyjnej waloru. Kolejnym krokiem jest przygotowanie prospektu emisyjnego oraz tzw.
marketing emisji. Polega on na tym że wszyscy członkowie konsorcjum pytają swoich klientów i potencjalnych inwestorów
czy są zainteresowani emisją oraz jaką ilość i po jakiej cenie chcieliby zakupić dane papiery wartościowe. Taka ankieta
pozwala na zbudowanie księgi popytu . Zebranie deklaracji kupna zamyka pierwszy etap. Faza druga rozpoczyna się od
określenia, na podstawie stworzonej księgi popytu, rekomendacji dla zarządu firmy emitenta odnośnie do poziomu ceny
emisyjnej. Ostateczna cena zostaje opublikowana i następuje podpisanie umów gwarancyjnych z konsorcjum
dystrybucyjnym oraz rozpoczyna się subskrypcja. Po określonym terminie następuję zamknięcie subskrypcji.

45.Pojęcie kwitu depozytowego oraz różnica pomiędzy ADR i GDR.

Kwit depozytowy – jest dokumentem (papierem wartościowym) inkorporującym prawo własności do jednej lub wielu akcji
spółki oraz prawa z nimi związane. Podstawą jego emisji jest określona liczba akcji spółki, która podlega zdeponowaniu.
Kwity te są emitowane i stanowią przedmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych. Różnica w nazwie kwitów nie
jest związana z ich szczególnymi cechami, ale wynika z reguł rynku, któremu są podporządkowane:

a.ADR (American Depositary Receipts) regułom rynku amerykańskiego-pierwszy instrument tego typu, pojawił się na rynku
amerykańskim w 1927 r. jest emitowany przez banki amerykańskie w celu ułatwienia tamtejszym inwestorom lokowania
kapitału w akcje zagraniczne,

b.GDR (Global Depositary Receipts) regułom rynków innych krajów- wydawany najczęściej przez banki międzynarodowe w
więcej niż jednym kraju.

46. Niesponsorowana emisja kwitów depozytowych.

Emisja kwitów odbywa się bez udziału emitenta akcji, na podstawie których są emitowane są następnie kwity depozytowe.
Mechanizm: inwestor zagraniczny np. bank inwestycyjny lub inna instytucja finansowa, kupuje określony pakiet akcji danej
spółki na rynku lokalnym. Akcje te są następnie składane w banku depozytowym, który na tej podstawie emituje kwity
depozytowe, z których każdy odzwierciedla prawo do jednej lun kilku zdeponowanych akcji emitującej je spółki. Kwit ten
staje się prawomocnym papierem wartościowym na rynku innego kraju, np. ADR na rynku amerykańskim, gdzie mo0że być
sprzedawany jak każdy inny papier wartościowy. Wyemitowane przez bank depozytowy w emisji niesponsorowanej kwity
depozytowe są przekazywane inwestorowi deponującemu akcje, który może je następnie odsprzedać kolejnym
inwestorom. Emisje niesponsorowane są na ogół przeprowadzane we wczesnym stadium rozwoju rynku kapitałowego kraju
emitenta akcji, na którym inwestorzy zagraniczni interesują się akcjami niektórych firm, ale na którym występuje
stosunkowo duże ryzyko inwestycyjne. Kwity depozytowe ADR emitowane w emisji niesponsorowanej mogą być jedynie
przedmiotem obrotu na amerykańskim rynku pozagiełdowym. Emisja niesponsorowana może być przekształcona w
sponsorowaną.

47. Sponsorowane emisja kwitów depozytowych.

Ta forma emisji jest bardziej popularna. Odbywa się na podstawie umowy formalnej, którą emitent zawiera z bankiem
depozytowym, którym na ogół jest znany bank działający w kraju, w którym kwity depozytowe mają być emitowane. Z

16

inicjatywą emisji sponsorowanej wychodzi zazwyczaj spółka emitująca akcje, która wspólnie z bankiem depozytowym ustala
sposób przeprowadzania emisji oraz jej strukturę. Do tego dochodzi jeszcze z reguły bank inwestycyjny organizujący emisję i
rozprowadzanie kwitów depozytowych. Emisja kwitów depozyt. może być przeprowadzona w oparciu o już istniejące akcje
spółki lub akcje nowych emisji.

48, Rola banku depozytowego i powierniczego w emisji kwitów depozytowych.

a) Depozytowy:



Emisja kwitów depozyt.



Umarzanie kwitów depozyt.



Pełnienie funkcji agenta spółki na rynku zagranicznym w zakresie przenoszenia i rejestrowania zmiany
prawa własności kwitów, obsługi i wspierania kontaktów emitenta z posiadaczami kwitów przez
przekazywanie informacji o nim, raportów, przekazywania dywidendy na konto nabywców kwitów oraz
reprezentowania ich interesów na walnym zgromadzeniu spółki.

Osoba posiadająca kwit może przekazać na bank depozytowy sposób głosowania zdeponowanymi akcjami na
walnym zgromadzeniu spółki jak również może zażądać umorzenia kwitu, prosząc bank o wypłatę pieniędzy za ich
sprzedaż. Źródłem dochodu banku są prowizje pobierane przy wystawianiu i umarzaniu kwitów.

b) Powierniczy (może nim być krajowa filia banku depozytowego w kraju emitenta lub wybrany bank krajowy):



Pełni wobec banku depozytowego właściwą usługę deponowania akcji emitenta



Otwiera, prowadzi rachunek, na którym przechowywane są akcje będące podstawą wystawienia kwitów
depozytowych



Pomiędzy bankiem depozytowym a powierniczym zawiera się umowę powierniczą. Bank –powiernik
pobiera od emitenta dywidendę w przypadku jej wypłacenia i przelewa ją na konto banku depozytowego,
jak również może przyjąć na siebie scedowanie (przeniesienie) prawa reprezentowania posiadaczy kwitów
depozytowych na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki. W Polsce rolę tę najczęściej pełniły Bank
Handlowy oraz Bank Pekao SA.

49. Poziomy emisji ADR.

Występuje kilka poziomów emisji ADR. Ich klasyfikacja może przebiegać wg kryterium formy obrotu (publiczny,
niepubliczny) oraz system notowań (giełdowy, pozagiełdowy)

1. Emisja poziomu pierwszego (najprostszy sposób wejścia spółki zagranicznej na rynek kapitałowy Stanów Zjedn.)

Podstawą emitowanych kwitów depozytowych są akcje już wyemitowane i nabyte przez bank depozytowy na
rynku wtórnym. Mogą być one nabyte na rynku niepublicznym i notowane w obrocie pozagiełdowym.

Korzyść: możliwość zwolnienia spółki z obowiązków informacyjnych. Ich emisję należy jedyne

zarejestrować w komisji dopuszczeniowej, czego konsekwencją jest brak możliwości prowadzenia określonych
działań marketingowych na rynku amerykańskim, by nie uznano ich za ofertę publicznej sprzedaży. Ten sposób
zwalnia również spółkę z obowiązku dostosowania rachunkowości do standardów amerykańskich. Spółka może
odnieść też korzyści takie jak: wzrost zainteresowania akcjami spółki na giełdowym rynku w kraju spółki-emitenta
wskutek wykupu ich przez bank depozytowy, wejście na rynek kapitałowy Stanów Zjedn. zwiększy uznanie dla
spółki na rodzimym rynku giełdowym i może pozytywnie wpłynąć na notowania akcji, przejście fazy wstępnej do
uruchomienia następnych emisji kwitów depozyt.

Nabywcami tego poziomu mogą być inwestorzy amerykańscy oraz podmioty z innych państw.

2. Emisja poziomu drugiego (bardziej skomplikowana) są one przedmiotem obrotu publicznego na jednej z giełd

amerykańskich lun w elektronicznym systemie notowań NASDAQ. Spółka emitująca ma obowiązek zarejestrowania

17

emisji w amerykańskiej komisji dopuszczeniowej i musi podporządkować się jej wymogom informacyjnym. Musi
także dostosować swoją księgowość do standardów amerykańskich. Podstawą emisji kwitów depozytowych są
wcześniej wyemitowane akcje, co oznacza, że spółka również nie pozyskuje dodatkowego kapitału. Wzrasta
jedynie prestiż tej spółki wśród inwestorów, a więc traktuje ona tę emisję jako wstępny etap rzeczywistego
gromadzenia środków na rynku amerykańskim.

3. Emisja poziomu trzeciego (najwyższego), umożliwia wprowadzenie ich do obrotu publicznego i handel nimi na

giełdach amerykańskich. Wymaga ona uzyskania zgody tamtejszej komisji dopuszczeniowej, spełnienia jej
wymogów informacyjnych oraz dostosowania wszelkiej sprawozdawczości i księgowości do standardów
amerykańskich. Jest on realizowany na podstawie nowej emisji akcji spółki, czyli stanowi źródło pozyskiwania
kapitału na rynku amerykańskim.

50. Pojęcie i ogólna istota wtórnego rynku kapitałowego.

Jest to rynek transakcji, w którym nie bierze udziału emitent. Obrót walorami, który się tam odbywa, następuje tylko między
inwestorami. Emitent nie jest zasilany w kapitał, nie może on bowiem odkupywać swoich akcji (poza pewnymi przypadkami
wynikającymi z umarzania akcji) Na tym rynku poprzez obrót papierami wartościowymi proponuje się sprzedaż praw z
wyemitowanych wcześniej walorów lub sprzedaż takich praw przez podmioty nie będą Ce ich emitentem. Rynek wtórny
stanowi główną domenę działania giełdy i inwestorów. Główną cechą występowania na rynku wtórnym jest czekanie na
uzyskanie większych korzyści w stosunku do tych które przynoszą np. lokaty bankowe

51. Funkcja transformacji kapitału na rynku wtórnym.

Jest to domeną giełdy papierów wartościowych. Oznacza ona możliwość natychmiastowej zmiany formy ulokowanego
kapitału. Możliwość ta powinna dotyczyć transformacji wierzytelności finansowej na pieniądz lub wymiany innych walorów
na inne, bardziej korzystne. Powszechnie uważa się że rynek wtórny jest bardziej sprawny, jeśli jest bardziej przejrzysty i
płynny.

52. Funkcja mobilizacji i oceny kapitału na rynku wtórnym.

Rynek wtórny mobilizuje kapitał, gdyż umożliwia jego przepływ od podmiotów posiadających go w nadmiarze do
podmiotów zgłaszających na niego zapotrzebowanie. Chodzi przede wszystkim o umożliwienie emitentom zasilania w
środki kapitałowe poprzez pojawienie się nowych emisji lub obligacji. To z kolei zależy od wysokości cen pap. wart. I
organizacji rynku wtórnego;

Ocena Kapitału odnosi się głównie do spółek emitujących pap. Wat. Będące w obrocie pozagiełdowym. Spółki te ustalając
cenę emisyjną swojego waloru orientują się na ceny walorów na giełdzie. Są one swego rodzaju pkt. Odniesienia. Ceny w
obrocie pozagiełdowym w dużym stopniu oscylują wokół cen giełdowych. Pozwala to spółce zorientować się jak dużo
kapitału może ona zebrać.

53. Przejrzystość i płynność rynku wtórnego.

Przejrzystość rynku jest to łatwość dostępu inwestorów do informacji o występujących na rynku walorach, oraz ich
emitentach. Większa przejrzystość rynku wpływa pozytywnie na powiększenie się jego obrotów, oraz oddziałuje
mobilizująco na kapitał.

Płynność rynku rozumiana jest jako stopień koncentracji wtórnej podaży i wtórnego popytu na określony papier
wartościowy. Rynek na którym dokonuje się znaczna koncentracja obrotów, określa się mianem stałego, taniego i
bezkolizyjnego.

54. Pojęcie rynku regulowanego i zorganizowanego papierów wartościowych w Polsce.

Rynek regulowany jest to wtórny rynek giełdowy i pozagiełdowy. Jest to system obrotu papierami wartościowymi
dopuszczonymi do publicznego obrotu, zorganizowany w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert nabycia i sprzedaży tych
papierów zapewniony jest powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie, oraz zachowane są
jednakowe warunki nabywania i zbywania tych papierów. Rynek ten podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

18

Warunki jakie musi spełniać rynek regulowany, określa w swoim rozporządzeniu minister właściwy do spraw Instytucji
finansowych. Rynek regulowany i alternatywny system obrotu określany jest mianem rynku zorganizowanego.

55. Ogólna charakterystyka regulowanego rynku pozagiełdowego w Polsce.

Rynki pozagiełdowe są tworzone wyłącznie przez spółkę akcyjną, której jedynym przedmiotem działalności jest
prowadzenie rynku pozagiełdowego lub innej działalności w zakresie organizowania obrotu inst. Finansowymi. Ponadto
spółka taka może organizować rynki wyodrębnione pod względem rodzajów pap. Wart. Lub innych instrumentów
finansowych oraz rodzaju ich emitentów. Kapitał zakładowy spółki nie powinien być mniejszy niż 7,5 mln zł., a jej akcje
mogą być wyłącznie imienne. Spółka musi uzyskać KNF. Przedmiotem handlu są papiery wart. które nie zostały
dopuszczone do powszechnego obrotu, charakteryzujące się nieograniczoną zbywalnością, oraz zostały złożone do
Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Rynek pozagiełdowy pełni dla wielu spółek funkcję rynku przejściowego, z
którego korzystają zanim spełnią warunki dopuszczenia ich walorów do notowań giełdowych. Regulowany rynek
pozagiełdowy notowany jest w formie Centralnej Tabeli Ofert (CTO).

56. Rola i zadania Komisji Nadzoru Finansowego.

KNF jest organem nadzoru rynku kapitałowego. Funkcjonuje jako centralny organ administracji rządowej, nad którą nadzór
sprawuje Prezes Rady Ministrów. Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku kapitałowego,
w szczególności bezpieczeństwa obrotu oraz ochrony inwestorów i innych jego uczestników, a także przestrzegania reguł
uczciwego obrotu. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes RM.

Do jej zadań należy:



podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku kapitałowego;



zatwierdzenie prospektu emisyjnego oraz prowadzenie ewidencji papierów wartościowych



sprawowanie nadzoru nad działalnością podmiotów nadzorowanych oraz wykonywaniem przez te podmioty
obowiązków związanych z ich uczestnictwem w obrocie na rynku kapitałowym;



podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku kapitałowego;



przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku kapitałowego.

57. Rola i zadania Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

KDPW jest organem giełdowym, od 1994 roku wydzielonym z GPW w Warszawie. Jest spółką akcyjną, a jego
akcjonariuszami mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę lub rynek pozagiełdowy, domy maklerskie, skarb państwa,
NBP, oraz banki.

Główne zadania to:

• Rejestrowanie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu

• Prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz kont depozytowych dla podmiotów przechowujących w nim
papiery wartościowe

• Rejestracja transakcji na tych kontach

• Obsługa realizacji zobowiązań emitentów wobec akcjonariuszy (wypłata dywidendy)

• Organizowanie i prowadzenie rozliczeń transakcji zawieranych na rynku regulowanym

Poza obsługą giełdy KDPW prowadzi rozliczenia transakcji na rynku pierwotnym obligacji oraz na CeTO.

KWPD jest także odpowiedzialny za utworzenie obowiązkowego systemu rekompensat w celu zgromadzenia środków na
wypłatę rekompensat z tyt. upadłości domu maklerskiego.

19

W KWPD deponowane są zbiorcze odcinki reprezentujące wszystkie papiery wartościowe danej emisji i prowadzi ewidencję
zmian na kontach domów maklerskich.

58. Warunki dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu na GPW w Warszawie.

Warunki dopuszczenie papierów wart. do obrotu na GWP w W-wie określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Dwoma podstawowymi warunkami są:

• Dopuszczenie do publicznego obrotu (decyduje o tym Komisja Papierów Wartościowych i Giełd)

• Nieograniczona zbywalność

W przypadku akcji lub innych instrumentów finansowych wymaga się dodatkowych warunków i dodatkowych trybów ich
dopuszczenia.

59. Wprowadzanie papierów wartościowych na podstawowy rynek giełdowy w Warszawie

Podstawowym warunkiem dopuszczenia papierów wartościowych do obrotu giełdowego jest uzyskanie zgody Komisji
Papierów Wartościowych i Giełd na wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu.

Przed podjęciem decyzji dokonuje ona szczegółowej analizy i oceny sytuacji finansowej emitenta, jego prognoz, perspektyw
rozwoju, możliwości realizacji planów inwestycyjnych, warunków na jakich emitowane były akcje, tak by został zachowany
interes i bezpieczeństwo wszystkich uczestników obrotu giełdowego.

W przypadku Spółek, których akcje tego samego rodzaju są już notowane na giełdzie stosuje się uproszczoną procedurę
dopuszczeniową. Wystarczy, że emitent dołączy do wniosku o wprowadzenie akcji stosowne oświadczenie.

Do obrotu giełdowego mogą zostać również dopuszczone prawa do nowych akcji Spółki, której akcje nie są jeszcze
notowane na giełdzie. Warunkiem ich dopuszczenia do obrotu giełdowego jest ich dopuszczenie do publicznego obrotu
oraz uznanie przez KPWiG, że obrót nimi będzie odpowiednio płynny, zapewni prawidłowy przebieg transakcji, a także, że
akcje w jakie prawa się przekształcą będą spełniały warunki Regulaminu Giełdy.

Żeby jednak nowa Spółka mogła zadebiutować na giełdzie lub też akcje nowej emisji Spółki giełdowej mogły pojawić się w
obrocie potrzebne jest jeszcze złożenie wniosku o wprowadzenie akcji do obrotu giełdowego.

Papiery wartościowe, w zależności od zysków emitenta, rozproszenia akcjonariatu i wielkości emisji dopuszczonej do obrotu
giełdowego, mogą być notowane na rynku podstawowym, równoległym bądź wolnym.

W roku 2000 uruchomiono WARSET - nowy system notowań Giełdy Warszawskiej. System ten znacznie usprawnił działanie
uczestników rynku papierów wartościowych, gdyż umożliwił śledzenie w czasie rzeczywistym przebiegu sesji,
otrzymywanie na bieżąco informacji dotyczących zawieranych transakcji, wolumenu obrotów i kursów, a także obserwację
arkusza zleceń, jedną linię notowania dla każdego papieru, nową organizację sesji i rynków notowań oraz jednostkę
transakcyjną równą jednemu papierowi. W ramach systemu WARSET papiery wartościowe są notowane w jednym z trzech
systemów notowań: z jednokrotnym fixingiem, z dwukrotnym fixingiem oraz w systemie notowań ciągłych.

Obecnie na giełdzie warszawskiej notowane są: akcje, obligacje, certyfikaty inwestycyjne, kontrakty terminowe oraz
warranty.

60. Rola i zadania animatora rynku i animatora emitenta na GPW w Warszawie.

Głównym zadaniem animatora jest wspomaganie płynności handlu określonym papierem wartościowym. Może nim zostać
członek giełdy lub inna instytucja finansowa niebędąca członkiem giełdy, która podpisze odpowiednią umowę z giełdą bądź
emitentem.

20

Animatorzy dzielą się na dwie grupy:

• Animatorów rynku – funkcjonujących na mocy umowy podpisanej z giełdą. Ich zadaniem jest wspomaganie płynności
określonego papieru wartościowego. Umowa taka może być podpisana z więcej niż jednym animatorem. Organizowanie
obrotu odbywa się za pośrednictwem członka giełdy.

Animator rynku nie może składać zleceń w których występowałby on jako sprzedający i kupujący

• Animatorów emitenta – funkcjonujących na mocy umowy podpisanej z emitentem. Zadania są podobne do zadań
animatorów rynku, z tym, że animator może składać oferty jedynie za pośrednictwem giełdy. Informacja o zawarciu takiej
umowy musi być natychmiast przekazana zarządowi giełdy, która podaje te informację uczestnikom obrotu giełdowego.

61. Klasyfikacja zleceń na GPW w Warszawie.

• Market order - inwestor podejmuje na bieżąco decyzję o realizacji transakcji przez maklera. Inwestor musi mieć możliwość
samodzielnego śledzenia kursów i szybkiego kontaktu z maklerem. Najczęściej dotyczy to transakcji sprzedaży.

• Limit order -zlecenie z limitem ceny jest podstawą do wydania zlecenia dla maklera w jakich przedziałach cen akcji może
dokonywać on transakcji kupna lub sprzedaży. Zlecenia tego typu nie mają określonego czasu ważności, mogą trwać Id lub
do ich odwołania.

• Stop order - ten rodzaj transakcji określa maklerowi przy jakich poziomach cen akcji musi się wycofać z transakcji kupna
lub sprzedaży. Zasadą tego zlecenia jest aby cena akcji nie pogorszyła się w stosunku do oczekiwań klienta, czyli jest typowo
spekulacyjnym zleceniem

62. Pojęcie indeksu giełdowego i ich podstawowe rodzaje.

Indeksem giełdowym nazywamy pewne syntetyczne mierniki, które wyrażają łączną zmianę kursów notowanych na giełdzie
walorów w czasie sesji giełdowej.

Indeksy dzieli się na:

• dochodowe gdzie przy ich obliczaniu bierze się pod uwagę zmiany wszystkich spółek notowanych na danej giełdzie z
uwzględnieniem dywidend i pobory z akcji

• cenowe oblicza się na podstawie zmian cen walorów wchodzących w jego skład i określonej ich liczbie.

63. Pojęcie akcji oraz jej ceny nominalnej, emisyjnej i rynkowej oraz relacje między nimi.

Akcja jest papierem wartościowym stwierdzającym udział jej posiadacza w kapitale spółki akcyjnej, uprawniającym jej
właściciela do uczestniczenia w walnych zgromadzeniach oraz zyskach spółki. Uczestnictwo to wyraża się w wartości
nominalnej akcji (ma jedynie znaczenie księgowe)

Przez wartość nominalną akcji rozumie się jednakową (równą) w stosunku do innych część kapitału zakładowego spółki.
Jest ona ustalana przez akcjonariuszy-założycieli spółki w przypadku powołania jej do życia lub wynika z podzielenia
wartości majątku spółki przez ustaloną liczbę emitowanych akcji w przypadku przekształcenia jej w spółkę akcyjną.
Emitowane akcje spółki powinny mieć tę sama wartość nominalną.

Każda akcją oprócz wartości nominalnej ma również cenę emisyjną (cena jej sprzedaży akcjonariuszom na rynku
pierwotnym), oraz wartość rynkową (wartość rzeczywistą, która zmienia się zgodnie z prawem popytu i podaży)

Cena rynkowa może różnić się dowolnie od ceny nominalnej, natomiast cena emisyjna musi być równa lub wyższa od ceny
nominalnej (różnica zasila kapitał zapasowy spółki)

64. Akcja imienna i na okaziciela.

Akcje imienne, czyli zawierające dane identyfikujące akcjonariusza ( jego imię i nazwisko ), które ujmowane są w księdze
akcyjnej. Mogą być wydane akcjonariuszom po zarejestrowaniu spółki, nawet przed pełną wpłatą kapitału akcyjnego.

21

Przeniesienie praw z tych akcji wymaga ich wręczenia oraz pisemnego oświadczenia o woli zbycia ich określonemu
nabywcy, co potwierdzone powinno być wpisem w księdze akcyjnej

Akcje na okaziciela nie zawierają wskazania osoby akcjonariusza. Zbywane są przez wręczenie ich nowemu akcjonariuszowi,
z tym jednak, że nie mogą być wydane akcjonariuszowi przed pełną wpłatą należności za akcje. Jeżeli wpłata będzie tylko
częściowa to zgodnie z Kodeksem Handlowym należy wydać imienne świadectwo tymczasowe.

65. Formy występowania akcji.

Akcje mogą występować w formie:



Materialnej – fizyczny dokument sporządzony na piśmie i zawierający nast. Informacje: pełna nazwę emitenta,
wartość nominalną akcji, serię i numer, siedzibę spółki, czy jest to akcja imienna, czy na okaziciela, podpisy
przedstawicieli zarządu, datę emisji i zarejestrowania spółki, uprawnienia szczególne z akcji, ograniczenia co do
rozporządzania akcją i wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennej. Może do niego być dołączony
kupon dywidendowy, odcinany przy pobieraniu dywidendy.



Zdematerializowanej – dokument w postaci zapisu elektronicznego. Obecnie najczęściej spotykany i traktowany
jako wymóg w obrocie giełdowym. Zbiorowy odcinek akcji powinien być przekazany do KDPW.

66. Prawa wynikające z akcji zwykłych – ogólna charakterystyka.

Prawa majątkowe wynikające z akcji zwykłych: prawo do dywidendy polega na wypłaceniu części zysków osiągniętych przez
przedsiębiorstwo stosownie do ilości posiadanych akcji zwykłych, prawo poboru akcji nowej emisji polega na skierowaniu w
pierwszej kolejności nowej emisji do obecnych akcjonariuszy gdyż zbyt duże rozproszenie akcji może pogorszyć sytuację
pierwotnych akcjonariuszy a limity zakupu nowej emisji określane są na poziomie posiadanych już akcji, prawo do wartości
części majątku w przypadku likwidacji spółki gdzie wypłata następuje z części masy upadłościowej odpowiednio do ilości
akcji ale po spłaceniu zobowiązań przez spółkę wobec innych właścicieli.

67. Uprawnienia z akcji uprzywilejowanych w Polsce.

W Polsce uprawnienia z akcji uprzywilejowanych mogą dotyczyć:



Wysokości wypłacanej na jedną akcję dywidendy (może być większa nie więcej niż 50% od dywidendy wypłacanej
na akcję zwykłą)



Liczby głosów przypadających na jedną akcję na zgromadzeniu akcjonariuszy (nie więcej niż 2 głosy na jedną akcję)



Prawo akcjonariusza do przypadającego na dana akcję majątku likwidowanej spółki

Rodzaje i sposób uprzywilejowania określa statut spółki, zakres uprzywilejowania reguluje kodeks spółek handlowych.

68. Akcje nieme.

Są to akcje, które nie dają prawa głosu. Są akcjami uprzywilejowanymi, wobec których nie maja zastosowania regulacje
kodeksu spółek handlowych. W zamian za wyłączenie akcjonariusza z prawa do wpływania na działalność spółki przysługują
mu prawa do dywidendy, bez ograniczenia jej wysokości oraz mogą korzystać w roku dywidendowym z pierwszeństwa do
zaspokojenia przed pozostałymi akcjami. Posiadaczowi akcji niemej, któremu nie wypłacono dywidendy, lub jej części w
roku obrotowym przysługuje wyrównanie z zysku w latach następnych (do trzech następnych lat), jeżeli statut dopuszcza
możliwość wyrównania z zysku. Również w momencie likwidacji spółki właściciel akcji niemej ma prawo do pierwszeństwa
wypłat przypadających na każdą akcję sum.

Przywileje te są rekompensatą za brak (decyzyjności inwestorów w działalność firmy, jak również pozwala spółce
ograniczyć ryzyko przejęcia przez inwestorów zewnętrznych.

Zniesienie przywilejów akcji niemej (uchwałą walnego zgromadzenia) powoduje automatycznie uzyskania prawa głosu
związanego z tą akcją.

22

69. Prawo z akcji zwykłej do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

Akcje zwykłe są podstawą obrotu giełdowego i nie łączą się z nimi żadne szczególne czy dodatkowe uprawnienia, ale ich
nabycie daje prawo do uczestnictwa w spółce akcyjnej bez możliwości usunięcia z niej (oprócz umorzenia akcji przez
spółkę), prawo do uczestnictwa w walnych zgromadzeniach i współdecydowania o dalszym rozwoju spółki, prawo biernego
wyboru organów spółki oraz prawo mniejszości dające możliwość zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia akcjonariuszy,
prawo do wyboru poszczególnych członków rady nadzorczej, prawo łączenia się w celu wyboru członka organów spółki.

70. Prawo poboru wynikające z akcji zwykłej.

Aby zapewnić dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie ich stanu posiadania praw do majątku spółki prawo poboru
uprawnia ich do subskrybowania określonej liczby nowych akcji z reguły w określonym stosunku do ilości już posiadanych
akcji. Np. przyjęcie relacji 5:3 oznacza, że na każde posiadane 5 akcji może nabyć 3 nowo emitowane.

Prawo poboru jest prawem do pierwokupu nowych akcji i jest prawem zbywalnym będącym przedmiotem obrotu
giełdowego.

71. Pojęcie obligacji i jej główna charakterystyka.

Jest papierem wartościowym poświadczającym wierzytelność, czyli zobowiązanie dłużne emitenta wobec jej właściciela
(obligatariusza) na określoną sumę wraz z zobowiązaniem wypłaty oprocentowania w ustalonych terminach. Może także
zawierać zobowiązanie emitenta do określonego świadczenia niepieniężnego. Obligacja może wielokrotnie zmieniać
właściciela- obligatariuszy. Obligacje mogą być papierami na okaziciela oraz imiennymi. Z pkt widzenia emitenta obligacja
stanowi możliwość czasowego korzystania z poza bankowych funduszy. Wartość nominalna obligacji to przypisana
pojedynczej obligacji z danej emisji kwota pieniędzy. Jest ona stała do momentu wykupu obligacji przez emitenta.

Termin wykupu obligacji (termin zapadalności) to okres od daty jej emisji do momentu w którym powinien nastąpić wykup
jej wartości nominalnej.

72. Rodzaje świadczeń z obligacji (w tym w Polsce).

Najczęściej występującą formą świadczenia pieniężnego z obligacji jest oprocentowanie wypłacane okresowo w postaci
kuponów odsetkowych. Stanowi ono zysk dla posiadacza obligacji oraz koszt dla jej emitenta. Oprocentowanie może być
stałe lub zmienne. Zmienne jest zwykle uzależnione od stóp rynkowych lub rentowności bonów skarbowych.

Inną formą świadczenia pieniężnego jest dyskonto otrzymywane przy sprzedaży obligacji. W okresie ważności takich
obligacji nie są dokonywane wypłaty odsetkowe, dlatego określa się je mianem obligacji zerokuponowych.

73. Pierwotny i rzeczywisty termin wykupu obligacji.

Pierwotny termin wykupu obligacji to okres , na który została wyemitowana obligacja. Po upływie każdego roku jej okres
zapadalności skraca się o rok. Ten nowy okres zapadalności nazywa się rzeczywistym okresem zapadalności

74. Podział obligacji ze względu na rodzaj emitenta.

Ze względu na rodzaj emitenta obligacje dzielimy na:

Skarbowe – emitentem jest skarb państwa. Mogą być długoterminowe (15-30 lat), jak również emitowane na okresy krótsze
(1-10 lat – tresury notes) lub do 1 roku – tresury bills (bony skarbowe). Obligacje są emitowane w celu pokrycia deficytu
budżetowego. Ponieważ rząd gwarantuje ich spłatę, są to obligacje obciążone najmniejszym ryzykiem, z tego powodu mają
najmniejsza stopę zwrotu. Nie mogą być wezwane do wykupu przed pierwotnym terminem.

Komunalne – manipulacyjne, są na ogół długoterminowe. Emitowane przez władze lokalne, ich agencje lub
przedsiębiorstwa lokalne działające w sektorze publicznym. Środki z ich emisji przeznaczane są na finansowanie
infrastruktury lokalnej. Inwestowanie w te obligacje wiąże się z uzyskaniem odpisów od podatków i regularnym
wpływaniem odsetek.

23

Przedsiębiorstw – emitowane są w taki sposobów by przemawiały do masowego klienta. emitentami są:

a. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (elektrownie, elektrociepłownie, firmy telekomunikacyjne)

b. Firmy transportowe (kolej, lotnictwo)

c. Korporacje przemysłowe

d. Banki i inne instytucje finansowe

Przedsiębiorstwa emitują obligacje z powodu zapotrzebowania na dodatkowe fundusze (na okres dłuższy niż rok), oraz
pozyskanie tańszego (np. niż akcje, czy kredyty bankowe) źródła finansowania. Obligacje przedsiębiorstw charakteryzują się
zróżnicowanym stopniem ryzyka. (obligacje tandetne – śmieciowe – emitowane w celu wykupienia upadających firm, aby je
ratować)

75. Podział obligacji ze względu na sposób oprocentowania.



stałej stopie procentowej (papiery wartościowe o stałej dochodzie) czyli ich właściciele otrzymują stałe odsetki przez
cały czas ważności obligacji (jedne podlegają wykupowi a inne nie podlegają, te drugie są rzadziej spotykane na
rynku),



zmiennej stopie procentowej (pap. Wart. O zmiennym dochodzie) Wielkość dochodu jaki przynosi waha się w
zależności od zachowania się parametru (np. LIBOR), w stosunku do którego naliczane jest oprocentowanie tych
obligacji.

76. Kwestia zabezpieczania emisji obligacji.

Obligacje mogą byś zabezpieczone:

a)

Pierwszą hipoteką – zabezpieczający majątek jest wpisywany na pierwszym miejscu w księdze wieczystej

b)

Drugą lub generalną hipoteką – zabezpieczający majątek jest wpisywany na drugim miejscu lub w ogóle jest
wpisywany

c)

Innymi papierami wartościowymi posiadanymi przez emitenta

d)

Innym instrumentem (podporządkowane) – oznacza to, że zobowiązania z tego zabezpieczenia bada spłacane
dopiero po uregulowaniu zobowiązań wobec posiadaczy innych obligacji

e)

Notami korporacyjnymi – prawo do masy upadłościowej realizuje się dopiero po zaspokojeniu wszystkich roszczeń
z tyt. Innych papierów wartościowych

77. Pojęcie obligacji zamiennej i jej istota.

Obligacje zamienne są instrumentem łączącym cechy długu i akcji. Są to obligacje, które początkowo są długiem, od którego
płaci się odsetki, a później (po okresie konwersji) dług ten może być wykupiony lub zamieniony na akcje (staje się kapitałem)

Korzyści emitenta:

a)

Oprocentowanie obligacji zamiennych jest niższe niż zwykłych (źródło finansowania tańsze)

b)

Zmniejsza stopień „rozwodnienia” zysku przypadającego na akcję (emitent uzyskuje kapitał z wyprzedzeniem
poprzedzającym dylacje zysku)

c)

Ewentualna konwersja umożliwia zamianę długu na kapitał zakładowy

d)

Warunki emisji są na ogół mniej rygorystyczne gdyż są to zazwyczaj obligacje podporządkowane.

Obligację warto zamienić, jeśli zainwestowany kapitał wraz z premią będzie niższy niż dochód z akcji. Dlatego obligacje
zamienne należy nabywać gdy ceny akcji są w depresji, a obligacje sprzedawane są z dyskontem

24

78. Rola powiernika w emisji obligacji.

Instytucję powiernika emisji obligacji wprowadza się w celu zwiększenia inwestujących w obligacje inwestorów. Z mocy
ustawy powiernik, którym może być bank , reprezentuje posiadacza obligacji, podpisuje z emitentem umowę powierniczą,
która obejmuje:

a) Obsługę obligacji w momencie ich emisji

b) Określenie warunków ich wygaśnięcia

c) Określenie obowiązków emitenta

Do istotnych obowiązków powiernika należy monitorowanie i nadzorowanie wykonania warunków umowy emisyjnej. W
razie niewypłacalności emitenta powiernik w imieniu obligatariuszy zajmuje się zbyciem i ściąganiem należności z
zabezpieczenia. Powiernik może zająć majątek upadłego emitenta lub podjąć się jego sanacji.

79. Ogólna charakterystyka zasad emisji obligacji w Polsce.

Obligacje w Polsce mogą być emitowane przez :

1. Podmioty prowadzące działalność gospodarczą mające osobowość prawną

2. Gminy, powiaty, województwa

3. Inne podmioty mające osobność prawną upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw

4. Instytucje finansowe, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska, lub NBP albo jedno z państw należących do

OECD.

80. Pojęcie obligacji przychodowej i jej istota.

Obligacje przychodowe są wygodną formą finansowania różnorodnych przedsięwzięć użyteczności publicznej, służących
rozbudowie infrastruktury lokalnej, gdyż ich emitentami mogą być:

a)

Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, oraz m-st Warszawa

b)

Spółki z o.o. oraz spółki akcyjne w których w/w podmioty mają ponad 50% głosów na walnym zgromadzeniu ich
jedynym przedmiotem działalności jest zaspakajanie potrzeb społeczności lokalnej lub wykonywanie zadań z
zakresu użyteczności publicznej

c)

Spółki z o.o i spółki akcyjne których jedynym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu
użyteczności publicznej ,na podstawie umowy zawartej z jednostkami samorządu terytorialnego, przez okres co
najmniej równy okresowi zapadalności obligacji

d)

Spółki akcyjne, które mają koncesję, upoważnienie ustawowe lub zezwolenie na wykonywanie zadań z zakresu
użyteczności publicznej, albo mogą świadczyć usługi w zakresie transportu, komunikacji co najmniej do momentu
zapadalności obligacji

Emitenci są zobowiązani do :

a)

Udostępniania obligatariuszom sprawozdań (o przychodach i kosztach realizowanego z obligacji przedsięwzięcia,
oraz o kwotach wypłaconych świadczeń)

b)

Opublikowania w 2 dziennikach (jednym ogólnopolskim) informacji o łącznej wysokości zadłużenia z tyt.
Wyemitowanych obligacji i wskazania przedsięwzięcia w odniesieniu do którego obligatariusze mają pierwszeństwo

c)

Niestanowienia przedmiotem zabezpieczenia i cesji wierzytelności tworzących przychody, do których
pierwszeństwo mają obligatariusze

d)

Gromadzenie wszystkich przychodów z realizowanego przedsięwzięcia na rachunku bankowym przeznaczonym
wyłącznie do dokonywania wypłat na rzecz obligatariuszy, którzy maja prawa pierwszeństwa (środki te nie
podlegają egzekucji do kwoty zobowiązań wobec obligatariuszy)

25

81. Rola i zadania banku reprezentanta w emisji obligacji w Polsce.

Bank reprezentanta pełni funkcję przedstawiciela ustawowego czyli ubezpiecza posiadaczy obligacji. Rolą takiego banku
jest :

a) do dokonywania okresowych analiz sytuacji finansowej emitenta,

b) informowanie i wyjaśnianie obligatariuszom zasad emisji,

c) składanie oświadczeń wobec obligatariuszy,

d) niezwłoczne ich zawiadamianie w sytuacji zagrożenia niewypłacalności zobowiązań z obligacji

W przypadku naruszenia przez emitenta warunków emisji bank reprezentant musi :

a) zawiadomić obligatariuszy o naruszeniu obowiązków emitenta wobec nich,
b) wprowadzić ochronę praw obligatariuszy i powiadomić ich o tym.

Dodatkowo może on ustalić dla emitenta dodatkowe zabezpieczenie, poinformowanie emitenta o odsetkach głównego
długu, wystąpienie z powództwem wobec emitenta do wniosku o ogłoszeniu jego upadłości.

82. Transakcja terminowa i jej istota.

Biorąc pod uwagę kryterium czasu dostawy i rozliczenia transakcji zawieranych na giełdzie, transakcje te możemy

podzielić na natychmiastowe (kasowe) i terminowe.

Transakcja terminowa polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do

ilości i jakości dobra, będącego jej przedmiotem, a kupującego – do jego odebrania w wyznaczonym terminie, po cenie
ustalonej w momencie zawierania umowy. Zamiast dostarczenia i odebrania przedmiotu transakcji, jej umowa może
zobowiązywać strony do dokonania równoważnego z tymi czynnościami rozliczenia pieniężnego. Zawarcie kontraktu
terminowego oznacza oddzielenie w czasie momentu zawarcia umowy od momentu dostarczenia dobra i zapłaty za nie,
zazwyczaj na dłuższy okres niż przysłowiowe 2 dni giełdowe, służące do rozliczenia transakcji natychmiastowych.

Przedmiotem kontraktu terminowego może być bardzo wiele towarów, takich jak np. produkty rolne, surowce, metale, a
także waluty, papiery wartościowe czy stopy procentowe lub indeksy giełdowe. Charakterystyczną cechą kontraktu
terminowego jest więc fakt, że jego strony, wyznaczając określoną cenę dobra będącego jego przedmiotem, uwzględniają
między sobą, że jego realizacja nastąpi w ustalonym późniejszym terminie.

Kontrakty terminowe nie stanowią w miarę jednorodnej grupy.

Ich trzy podstawowe rodzaje to:



forwards (zyski i straty oblicza się w dniu realizacji kontraktu)



futures ( zyski i straty oblicza się każdego dnia do momentu wygaśnięcia kontraktu)



opcje

Innym podziałem transakcji terminowych jest ich podział na:



rzeczywiste (fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji kontraktu)



nierzeczywiste (dokonuje się tylko rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu
rozliczeniowego)

Typowym przykładem transakcji rzeczywistych są kontrakty forwards, a transakcji nierzeczywistych kontrakty futures, w
których w zdecydowanej większości nie występuje efektywna dostawa instrumentu bazowego w przewidzianym terminie.

26

83. Pojęcie transakcji natychmiastowej i terminowej.

Transakcja natychmiastowa (kasowa) – zawarcie umowy kupna lub sprzedaży określonego dobra po wyznaczonej cenie,
przy czym jego dostawa oraz zapłata następują natychmiast. Oznacza to, iż kupujący otrzymuje dobro, a sprzedający
gotówkę w momencie zawarcia transakcji. W transakcji tej praktycznie eliminuje się ryzyko, że jedna ze stron nie wywiążę
się z warunków zawartej umowy, bowiem w momencie dojścia jej do skutku następuje dostawa dobra oraz zapłata za nie.

Transakcja terminowa – polega na zawarciu umowy zobowiązującej sprzedającego do dostarczenia określonego co do ilości
i jakości dobra, a kupującego – do jego odebrania w wyznaczonym przyszłym terminie, po cenie ustalonej w momencie
zawierania umowy.

84. Bezwarunkowa i warunkowa transakcja terminowa.

Transakcje bezwarunkowe – do których należą kontrakty forwards i futures, to takie w których kontrahenci w dniu realizacji
transakcji bezwarunkowo muszą wykonać zobowiązania wynikające z zawartej umowy.

Transakcje warunkowe – do których zalicza się opcje, nabywca może odstąpić od jej wykonania, jeżeli uzna, iż z punktu
widzenia osiągnięcia zysku jest to nieopłacalne.

85. Rzeczywista i nierzeczywista transakcja terminowa.

Transakcje rzeczywiste – to fizyczne dostarczenie instrumentu bazowego w momencie realizacji transakcji, przykładem są
kontrakty forwards.

Transakcje nierzeczywiste - dokonywanie rozliczenia gotówkowego kontraktu w stosunku do ostatecznego kursu
rozliczeniowego, przykładem są kontrakty futures.

86. Schemat struktury rynku terminowego.

Rynek finansowy składa się z:



rynek terminowy



rynek kasowy

Rynek terminowy natomiast składa się z:



transakcje terminowe bezwarunkowe (forwards i futures)



transakcje terminowe warunkowe (opcje)

87. Ogólna charakterystyka kontraktu forward.

Kontrakt terminowy forward jest umowa zobowiązującą jedna ze stron do dostawy, a drugą do przyjęcia określonego dobra
w ustalonym terminie, w określonej ilości a także po cenie wyznaczonej w momencie zawierania umowy (dot. najczęściej
produktów rolnych, metali szlachetnych, ropy naftowej, waluty, akcji, obligacji skarbowych itp.)

Warunki kontraktu ustalane są w procesie negocjacji (kontrakt niestandaryzowany), a z powodu braku płynności (w trakcie
trwania trudno jest z niego zrezygnować) nie występują w obrocie giełdowym (handluje się nimi na rynkach
pozagiełdowych). Zawarcie kontraktu forwards nie wymaga wniesienia depozytu, a płatność następuje dopiero po dostawie
dobra. Cechą charakterystyczną jest zobowiązanie się stron do jego realizacji niezależnie od skutków finansowych, które
muszą ponieść strony.

27

88. Podstawowe różnice pomiędzy kontraktami forwards i futures.

Kontrakty forwards

Kontrakty futures

1. Prywatna umowa między dwoma stronami

2. Brak standaryzacji

3. Zwykle określona jedna data dostawy

4. Rozliczany na zakończenie ważności kontraktu

5. Zwykle dochodzi do dostawy lub końcowego

rozliczenia gotówkowego

1. Przedmiot obrotu giełdowego

2. Kontrakty standaryzowane

3. Przedział dat w których możliwa jest dostawa

4. Rozliczany codziennie

5. Zwykle zamknięcie pozycji przed nadejściem

terminu realizacji

89. Pojęcie kontraktu futures i jego istota.

Kontrakt futures, podobnie jak kontrakt forward, jest umową zawarta pomiędzy stronami, zobowiązująca jedną z nich do
zakupu, a druga do sprzedaży określonej ilości przedmiotu transakcji, po wyznaczonej cenie, w ustalonym dniu przyszłym,
lub do dokonania rozliczenia pieniężnego mającego na celu wyrównanie różnicy cen. Jest ko kontrakt
standaryzowany(wszystkie warunki kontraktu, poza ceną, są ustalane przez giełdę). Rozliczenie kontraktu zazwyczaj nie
polega na dostarczeniu dobra, ale na wyrównaniu różnicy ceny z kontraktu i ceny rynkowej z dnia jego rozliczenia.

Większość kontraktów futures stanowią finansowe kontrakty futures, w których instrumentem bazowym są określone
instrumenty finansowe (np. waluta, papiery wartościowe – dopuszczone do obrotu na giełdzie). Finansowe kontrakty
futures są przedmiotem handlu na giełdach i z tego tytułu podlegają określonym regułom:



Standaryzacji



Występowania izby rozrachunkowej



Depozytom zabezpieczającym



Rozliczeniom dziennym

90. Istota standaryzacji kontraktu futures.

Standaryzacja kontraktu futures jest podstawowym warunkiem jego występowania na zorganizowanym rynku wtórnym.
Polega ona na tym, że wszystkie warunki kontraktu – poza ceną – są ustalone przez giełdę, czyli standardowe (nie mogą być
dowolnie zmieniane przez strony kontraktu.

Przykładami standaryzacji są:



Określenie przez giełdę rodzaju walut, na które kontrakty mogą być zawierane



Określenie rozmiaru transakcji (minimalnej, niepodzielnej jednostki)



Określenie terminu na jaki zawierane są kontrakty



Określenie wysokości zmiany ceny kontraktu futures

91. Istota i rodzaje depozytu zabezpieczającego w kontraktach futures.

Depozyt zabezpieczający ma na celu niedopuszczenie aby straty wynikające z zawartego kontraktu futures nie obarczyły
jednej ze stron. Poziom depozytu jest ciągle aktualizowany przez izbę rozrachunkową i należy go wnosić w gotówce z
rachunku członka izby ponoszącego straty na danym instrumencie bazowym, na rachunek członka izby, który osiągnął zysk

28

z powodu sprzyjającej jemu zmiany kursu. Oficjalny kurs określający stratę lub zysk jest kurs z zamknięcia danej sesji
giełdowej. W przypadku braku uzupełnienia depozytu zabezpieczającego przez stronę ponoszącą stratę jej pozycja zostaję
zamknięta. Z powodu codziennego raportowania inwestor ponoszący straty jest na bieżąco informowana i może zapobiec
powiększeniu się ewentualnych strat, natomiast inwestorowi zyskującemu zapewnia wypłatę zysków.

Wyróżnia się dwa rodzaje depozytów:



Depozyt początkowy - to pewna suma, która muszą wpłacić do izby rozrachunkowej obie strony kontraktu w
momencie otwierania swoich pozycji.



Depozyt ubezpieczający - to różnica w kwocie depozytu początkowego wynikająca z niekorzystnej dla inwestora
zmiany ceny instrumentu bazowego (przy stracie na inwestycji)

92. Rozrachunki dzienne w kontraktach futures.

Rozrachunki dzienne (marking to market) są istotnym elementem systemu zabezpieczeń poprzez fakt zmniejszania ryzyka
ich przeprowadzenia. Polegają one na codziennym obliczaniu zobowiązań i należności z tytułu pozycji zajmowanych przez
inwestorów. Przeprowadza się je po zakończeniu sesji giełdowej. Ich głównym celem jest aktualizacja wniesionych
depozytów zabezpieczających.

Dzięki takim rozrachunkom zapobiega się kumulowaniu strat, których wysokość znacznie mogłaby przewyższyć wartość
depozytu wniesionego przez inwestora.

93. Rola izby rozrachunkowej w kontraktach futures

Każdy kontrakt zawarty na giełdzie musi być do niej zgłoszony, przez nią zweryfikowany pod względem ustalonych
standardów i zarejestrowany. Izba staje się z jednej strony sprzedawcą dla kupującego i nabywcą dla sprzedającego, a obaj
kontrahenci nie mają zobowiązań względem siebie tylko względem izby, która gwarantuje ich wykonanie. Najważniejszym
zadaniem izby rozrachunkowej jest gwarantowanie wykonania każdej zarejestrowanej przez jej członków transakcji. Izba
przejmuje ryzyko niewypłacalności stron kontraktu.

Inne zasadnicze funkcje izby rozrachunkowej to: określanie wysokości depozytów zabezpieczających oraz dokonywanie
codziennego rozliczenia każdego zarejestrowanego kontraktu futures. Ponadto izba przeprowadza księgowanie transakcji
zawartych między jej członkami. Izba rozrachunkowa również zobowiązuje uczestników obrotu giełdowego kontraktami
futures do wniesienia depozytu zabezpieczającego, który jest istotną cechą tych kontraktów.

94. Pojęcie kontraktu opcyjnego i jego istota.

Kontrakt opcyjny jest umową zawartą między nabywcą (posiadaczem) kontraktu a jego sprzedawcą (wystawcą) dającą
nabywcy prawo, lecz nie stwarzającą zarazem zobowiązania, zakupu od wystawcy określonej ilości wyspecyfikowanego
instrumentu finansowego według z góry ustalonej ceny i w ciągu oznaczonego okresu lub w umówionym terminie. Cenę tę
nazywamy cenę wykonania opcji, natomiast termin wykonania opcji, określa się jako termin rozliczenia, wygaśnięcia opcji.

Stroną aktywną w kontrakcje opcyjnym jest jego nabywca. Decyduje on bowiem, czy kontrakt będzie wykonany czy też nie.
Za prawo decydowania o tym posiadacz kontraktu płaci premię. Nabywca może pozwolić na samoistne wygaśnięcie
ważności kontraktu opcyjnego.

Na wystawcy kontraktu opcyjnego ciąży obowiązek dostarczenia jego posiadaczowi lub odebrania od niego takiej ilości
wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, na jaką ten kontrakt opiewa. Zobowiązanie sprzedawcy opcji ma charakter
warunkowy, a zatem wystawca kontraktu jest stroną pasywną, gdyż jego rola sprowadza się do oczekiwania na decyzję
posiadacza.

Przy kontraktach opcyjnych występuje wariantowość terminu wykonania opcji, która powoduje podział opcji na
amerykańskie i europejskie. Opcja amerykańska może być rozliczana zgodnie z życzeniem nabywcy w dowolnym momencie
od daty jej zakupu do dnia jej wygaśnięcia. Opcja europejska może być rozliczona tylko w ściśle oznaczonym terminie
przypadającym w dniu wygaśnięcia jej ważności.

29

Mamy również opcje kupna i sprzedaży.

95. Charakterystyka opcji kupna.

Jest kontraktem dającym jego nabywcy prawo , przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania , do zakupu od
sprzedającego wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, którego ten kontrakt dotyczy, po z góry ustalonej cenie i w z
góry określonym lub wcześniejszym terminie oraz zobowiązującym kupującego do zapłacenia sprzedającemu wymaganej
premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek dostarczenia posiadaczowi na jego żądanie wymienionego instrumentu zgodnie
z zapisanymi warunkami.

Opcja kupna przebiega wg schematu :

Cena wykonania + premia za strony nabywcy w zamian za instrument pierwotny ze strony wystawcy.

96. Charakterystyka opcji sprzedaży

Opcja sprzedaży (put option) jest to kontrakt dający jego nabywcy prawo, przy jednoczesnym niestwarzaniu zobowiązania,
do sprzedaży wystawiającemu ten kontrakt wyspecyfikowanego instrumentu finansowego, którego kontrakt ten dotyczy,
po z góry ustalonej cenie i w określonym z góry (lub wcześniejszym) terminie oraz zobowiązującym kupującego do
zapłacenia sprzedającemu wymaganej premii. Wystawca kontraktu ma obowiązek odebrania od posiadacza opcji na jego
żądanie wymienionego instrumentu zgodnie z zapisanymi warunkami. Transakcja taka ma charakter spekulacyjny; nabywca
opcji sprzedaży spekuluje na zniżkującym kursie instrumentu finans, sprzedawcy spodziewają się stagnacji lub umiarkowanej
zmiany kursu.

97. Wyjaśnij pojęcia „waluta” oraz „dewizy”

Waluta- termin stosowany zamiennie w stosunku do pieniądza, najczęściej w kontekście wymiany międzynarodowej. Środek
rozliczeniowy/regulowania płatności w transakcjach międzynarodowych. Ostatnio termin stosowany w szerszym znaczeniu-
obejmuje dewizy oraz walutę(pieniądze zagraniczne).

Dewizy- określony instrument finansowy (weksel, czek, akredytywa), dający tytuł do otrzymania zapłaty z zagranicy oraz
wkłady w bankach z zagranicy.

98. Wyjaśnij pojęcie kursu wymiennego walut

Jest to ilościowy stosunek w jakim jedna waluta wymienia się na inną walutę. Inaczej cena jednej waluty wyrażona w drugiej
walucie.

99. Przedstaw podstawowe funkcje kursu walutowego

Funkcja informacyjna – kurs informuje osoby fizyczne i prawne w danym kraju o cenie walut obcych. Funkcja cenotwórcza –
dzięki możliwościom wzajemnych porównań kurs przenosi zagraniczne układy cen na układ krajowy wraz ze wszystkimi
wynikającymi stąd ekonomicznymi konsekwencjami dla gospodarki światowej.

100. Wyjaśnij pojęcie dewaluacji i rewaluacji waluty oraz jej deprecjacji i aprecjacji

Dewaluacja- administracyjne obniżenie kursu waluty kraju w stosunku do innych walut. Rewaluacja- podwyżka kursu waluty
danego kraju w stosunku do walut innych krajów w wyniku działań organów państwowych, które zobowiązują się w ten
sposób do obrony kursu waluty.

Deprecjacja- zjawisko obniżenia się siły nabywczej pieniądza. Na rynku krajowym deprecjacja przejawia się zmniejszeniem
ilości dóbr i usług, które można kupić za określoną kwotę.

Aprecjacja- wzrost kursu waluty krajowej względem walut zagranicznych, który oznacza zwiększenie się siły nabywczej
pieniądza krajowego.

30

101. Definicja rynku walutowego i jego ogólna istota.

Rynek walutowy to całokształt transakcji wymiany walut wraz z instytucjami pomagającymi je przeprowadzić (są to głównie
banki komercyjne) oraz zespół reguł, według których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń czynności
prowadzących do zawierania transakcji. Jest on w istocie siecią rozrzuconych po całym świecie i połączonych ze sobą
telekomunikacyjnie czy za pośrednictwem komputerów banków, niektórych nie bankowych instytucji finansowych i firm
brokerskich (rynek zdecentralizowany pod względem ekonomicznym i technicznym). Specyficzną cechą ryn. walutowego
jest to, iż obroty walutowe są fizycznie przeprowadzane w konkretnych krajach, jednakże międzynarodowy rynek walutowy
nie jest sumą rynków narodowych, lecz jednym wielkim rynkiem pracującym 24 godziny na dobę w skali światowej.

102. Podstawowe zadania rynku walutowego.

Rynek walutowy spełnia 3 ważne zadania:

1.Transfer siły nabywczej w formie pieniężnej między różnymi krajami, w których funkcjonują odrębne systemy pieniężne.
Rynek walutowy poprzez wymianę walut (krajowych i zagranicznych pieniędzy) umożliwia zmianę formy nabywczej
pieniądza zgodnie z wymogami międzynarodowego obrotu gospodarczego. Wynika to z gry popytu i podaży na rynku.

2.Stworzenie możliwości niewyrównywania obrotów zagranicznych. Chodzi tu o zapewnienie transferu dodatkowej masy
towarów i usług, która nie zostanie zrekompensowana wzajemnymi równowartościowymi dostawami towarów i usług. W
tym przypadku import przekraczający wartość eksportu może zostać sfinansowany przez uzyskanie dodatkowych
zagranicznych środków pieniężnych.

3.Zabezpieczenie pewnej części zagranicznego majątku finansowego przed zmniejszeniem w wyniku zmian kursów walut.
Ta ochrona ze strony rynku walutowego odnosi się tylko do części majątku lokowanego w zagranicznych walorach
finansowych na krótkie okresy. Chodzi przede wszystkim o zabezpieczenie się przed ryzykiem wahań kursów walut w
okresie od nabycia tych walorów do momentu ich sprzedaży.

103. Wyjaśnij pojęcie pozycji walutowej pozycji płynności.

Jest to zestawienie należności i zobowiązań w walutach obcych bez względu na termin ich realizacji. Pozycja walutowa
może być zamknięta (gdy należności w danej walucie są równe zobowiązaniom) lub otwarta (gdy takiej równowagi nie
ma).Pozycja walutowa otwarta może być „długa” (polega na przewadze należności nad zobowiązaniami) lub „krótka” (
przewaga zobowiązań nad należnościami).

Zajmowanie pozycji „długiej” wywołuje ryzyko utraty części majątku wtedy, gdy kurs waluty zagranicznej spadnie-wtedy
można uzyskać mniejszą ilość waluty krajowej. Przy zajmowaniu pozycji „krótkiej” niekorzystny jest wzrost kursu waluty
zagranicznej.

104. Uczestnicy rynku walutowego.

Głównym gospodarzem na tym rynku jest bank centralny, który przez prowadzenie pewnej polityki pieniężno-kredytowej i
walutowej określa reguły działania tego rynku. Przeprowadza on głównie operacje interwencyjne na rynku walutowym,
mające na celu zapobieganie nadmiernemu wzrostowi kursu własnej waluty lub też jej nadmiernemu spadkowi. Kolejnym
uczestnikiem są banki handlowe, które na wolnym rynku skupiają waluty obce (dewizy) i sprzedają je innym podmiotom
gospodarczym (banki te w miarę potrzeby przeprowadzają również operacje walutowe między sobą). W niektórych wysoko
rozwiniętych krajach kapitalistycznych wykształciły się specjalne firmy zajmujące się pośrednictwem w handlu walutami
obcymi-firmy brokerskie. Głównymi specjalistami banków handlowych w handlu walutami obcymi są tzw. Arbitrażyści.

105. Podstawowe segmenty rynku walutowego.

Najważniejszym segmentem jest bieżący rynek walutowy(spot market) i terminowe rynki walutowe(futures, forward
market).Na bieżącym rynku walutowym dokonuje się bieżących transakcji walutowych związanych z wymianą towarów,
usług oraz przepływem kapitałów, np. zakup dolarów za franki szwajcarskie lub francuskie. Na ryn. terminowych
przeprowadza się terminowe transakcje walutowe np. zakup dolarów za franki szwajcarskie z dwumiesięczną dostawą w
różnych okresach. Na terminowych rynkach walutowych typu forward i futures występuje zjawisko spekulacji walutowej.

31

Wyróżnia się również podział rynku walutowego na wolny (funkcjonuje w danym kraju wówczas gdy podmioty gospodarcze
mogą swobodnie wymieniać walutę tego kraju na inne waluty; na tego rodzaju rynku walutowym aktualną sytuację rynkową
określają bieżące relacje podaży i popytu), reglamentowany (mamy do czynienia wówczas, gdy podmioty gospodarcze
danego kraju nie mogą swobodnie wymieniać waluty danego kraju; wiąże się to z istnieniem państwowego monopolu
walutowego, oznaczającego przymus odsprzedaży określonej instytucji państwowej zarobionych za granicą dewiz;
instytucja ta sprzedaje nabyte przez nią dewizy wybranym podmiotom gospodarczym) i pośredni (występuje wtedy gdy w
kraju pewne sfery obrotu dewizowego są reglamentowane przez państwo, a inne nie są).

106. Przedstaw podział międzynarodowych transakcji walutowych

Międzynarodowe transakcje walutowe można podzielić na dwie następujące kategorie

1) transakcje rzeczywiste – w ich skład wchodzą transakcje kasowe, terminowe typu forward i transakcje swapowe,

2) transakcje walutowe instrumentami pochodnymi w ich skład wchodzą kontrakty futures i opcje

Rynek transakcji rzeczywistych jest nazywany rynkiem tradycyjnym a rynek walutowych instrumentów pochodnych rynkiem
nowoczesnym. Istnieją 3 zasadnicze różnice pomiędzy wyróżnionymi wyżej rodzajami transakcji:

a) transakcje rzeczywiste wymagają realnej dostawy waluty ustalonej w kontrakcie, natomiast w transakcjach
pochodnych nie zawsze musi dochodzić do fizycznej dostawy przedmiotu kontraktu, co oznacza, iż mogą być one też
rozliczane pieniężnie (różnicowo),

b) prawa i obowiązki stron kontraktu instrumentami pochodnymi mogą być asymetryczne, czego przykładem są opcje,

c) transakcje rzeczywiste są zawierane na rynku pozagiełdowym, natomiast większość transakcji instrumentami
pochodnymi jest zawierana na giełdzie (zazwyczaj są to giełdy terminowe – futures lub opcyjnie).

107. Omów walutowe transakcje rzeczywiste

Rynek ten dzieli się na dwie następujące podstawowe kategorie:

1) transakcje kasowe (natychmiastowe)

2) transakcje terminowe.

Ad1) Transakcje kasowe, zwane także spot, są to operacje kupna – sprzedaży walut, w których dostawa następuje
najpóźniej w drugim dniu roboczym po ich zawarciu. W transakcjach tych jest stosowany kurs kasowy (spot rate).To
transakcje zawierane na giełdzie. Rozliczenie tych transakcji następuje poprzez odpowiednie przeksięgowanie na
rachunkach inwestycyjnych nabywcy i zbywcy.

Wyróżnia się cztery podstawowe motywy zawierania transakcji kasowych:

a) obsługa klientów banków prowadzących działalność na rynkach międzynarodowych (wymaga zakupu walut po kursie
kasowym)

b) operacje o charakterze spekulacyjnym (osiągnięcie zysku wskutek korzystnych zmian kursu walutowego)

c) operacje służące utrzymaniu właściwej struktury walutowej aktywów i pasywów (w przypadku gdy bank nie jest
zainteresowany ryzykiem otwartej pozycji (ekspozycją na ryzyko zmiany kursu), przeprowadza transakcje, które umożliwiają
zamknięcie pozycji lub osiągniecie odpowiedniej struktury walutowej należności i zobowiązań)

d) arbitraże walutowe (transakcje arbitrażowe polegają na zakupie waluty na jednym rynku i równoczesnej jej odsprzedaży
na drugim rynku)

Ad 2) Transakcje terminowe (forward) są transakcjami kupna – sprzedaży walut, w których dostawa następuje w terminie
późniejszym, najczęściej 1, 3, 6 i 12 miesięcy. Kurs transakcji jest ustalany w dniu jej zawierania i jest to tzw. kurs terminowy
(forward rate). Transakcje forward charakteryzują się następującymi cechami:

32

a) są negocjowane indywidualnie przez strony transakcji,

b) ich realizacja następuje poprzez fizyczną dostawę waluty,

c) są zawierane na rynku pozagiełdowym,

d) nie mają płynności, co oznacza brak możliwości wyjścia przed okresem zapadalności,

e) są zawierane na ogół przez duże podmioty rynkowe.

Wyodrębnia się trzy motywy zawierania transakcji forward:

a) zabezpieczający przed ryzykiem kursowym (niepewność ukształtowania się kursu walutowego w przyszłości)

b) spekulację (przewidywanie określonej zmiany kursu walutowego w przyszłości i chęci zarobku na tej zmianie)

c) operacje służące utrzymaniu właściwej struktury walutowej aktywów i pasywów (takie same jak na rynku kasowym)

108. Omów transakcje walutowymi instrumentami pochodnymi.

Rynek walutowych instrumentów pochodnych (derywatów) dzieli się na dwie części, którymi są:

1) rynek giełdowy, nazywany rynkiem instrumentów standaryzowanych,

2) rynek pozagiełdowy (OTC), nazywany rynkiem instrumentów niestandaryzowanych (wystawcami kontraktów są banki,
instytucje finansowe i duże przedsiębiorstwa. W odróżnieniu od rynku giełdowego instrumenty na rynku pozagiełdowym
nie są standaryzowane, czyli mają różne daty zapadalności i różne wielkości kontraktu. Są one dopasowane do
indywidualnych potrzeb klienta)

Podstawowe transakcje zawierane na rynku instrumentów pochodnych dotyczą opcji i kontraktów futures, z tym że na
giełdach handluje się opcjami i kontraktami futures, a na rynku pozagiełdowym opcjami i instrumentami hybrydowymi, do
których należą między innymi swap kursowy i opcja swap

Opcja walutowa jest to kontrakt dający nabywcy prawo, lecz nie stwarzający obowiązku zakupu lub sprzedaży

określonej ilości waluty po określonym kursie z ustalonym terminem wykonania (wygaśnięcia). Nabywca opcji płaci jej
wystawcy premię (cenę opcji). Wystawca opcji ma obowiązek wywiązania się z kontraktu (dostarczenia waluty – opcja
kupna lub odebrania waluty – opcja sprzedaży), jeżeli nabywca zażąda jego wykonania.

Transakcje opcyjnie charakteryzują się następującymi cechami:

1) w przypadku transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym wszystkie elementy kontraktu są ustalane w drodze
indywidualnych uzgodnień pomiędzy stronami kontraktu,

2) opcje giełdowe są standaryzowane i gwarantem ich wykonania jest izba rozrachunkowa,

3) premia jest ceną za nabycie prawa do wykonania kontraktu (nabywca nie musi jednakże realizować opcji, jeżeli mu się to
nie opłaca – w opcji kupna jeżeli bieżący kurs waluty będzie niższy od kursu wykonania, a w opcji sprzedaży jeżeli bieżący
kurs waluty będzie wyższy od kursu wykonania) i nabywca opcji nie musi wpłacać depozytu zabezpieczającego,

4) nabywca opcji ma do wyboru cztery następujące możliwości:

a) fizyczną realizację kontraktu (kupno lub sprzedaż waluty),

b) rozliczenie gotówkowe (różnicowe), czyli wyrównanie pozycji wobec izby rozrachunkowej,

c) sprzedaż opcji przed terminem jej wygaśnięcia na rynku wtórnym,

d) zamknięcie kontraktu, czyli pozwolenie na jej samoistne wygaśnięcie.

Podstawowymi motywami zawierania transakcji opcyjnych są:

33

1) zabezpieczanie przed ryzykiem zmiany kursu walutowego (ryzykiem kursowym) płatności zagranicznych z tytułu
potencjalnych należności lub zobowiązań (przedsiębiorca, który nie ma pewności co do realizacji transakcji eksportowej lub
importowej zabezpieczy ją kontraktem opcyjnym),

2) traktowanie opcji jako instrumentu handlowego dla osiągnięcia zysku z przewidywanej zmiany kursu waluty (spekulacja).

Walutowy kontrakt futures (currency futures) jest instrumentem, w którym strony zobowiązują się do zawarcia w

ustalonym terminie przyszłym transakcji na warunkach przyjętych w kontrakcie. Stronami kontraktu są wystawca i nabywca.
Wystawca kontraktu zobowiązuje się dostarczyć określoną w kontrakcie ilość waluty w ustalonym terminie – jest to zajęcie
pozycji krótkiej. Natomiast nabywca zobowiązuje się do zapłaty za ustaloną ilość waluty po uzgodnionej cenie – jest to
zajęcie pozycji długiej. Jest to kontrakt kupna, natomiast w kontrakcie sprzedaży wystawca zajmuje pozycję długą a
nabywca pozycję krótką.

Walutowe kontrakty futures są instrumentami standaryzowanymi będącymi przedmiotem obrotu tylko na rynku

giełdowym. W ich standardzie określona jest wielkość kontraktu (ilość waluty), termin wygaśnięcia oraz rodzaj waluty (z
reguły jest to kilka głównych walut na świecie). Zawarcie kontraktu wymaga pośrednictwa domu maklerskiego, w którym
składa się zlecenie giełdowe. Kontrakt futures w odróżnieniu od opcji musi być wykonany lub rozliczony gotówkowo.
Można też wyjść z tego kontraktu, czyli go zamknąć, co odbywa się przez zawarcie kontraktu przeciwnego (zajęcie
przeciwstawnej pozycji).

Kontrakty futures charakteryzują się następującymi cechami:

1) ceny transakcji są jednolite dla wszystkich uczestników rynku,

2) jednostką obrotu jest kontrakt lub jego wielokrotność,

3) partnerem dla stron transakcji jest izba rozrachunkowa, która zabezpiecza wykonanie kontraktu,

4) warunkiem zawarcia kontraktu jest wpłacenie przez obie strony do izby rozrachunkowej odpowiedniej kaucji, zwanej
depozytem zabezpieczającym,

5) rynek transakcji futures cechuje duża płynność.

Wyróżnia się trzy następujące motywy zawierania kontraktów futures:

a) zabezpieczający przed ryzykiem zmiany kursu walutowego,

b) spekulacyjny – są popularnym instrumentem wykorzystywanym do gry rynkowej w celu osiągania zysku z przewidywanej
zmiany kursu,

c) arbitrażowy – służą do zarabiania na różnicach kursowych pomiędzy rynkami walutowymi.

109. Omów działanie lokalnego rynku walutowego

Podstawowym celem działania rynku walutowego w gospodarce rynkowej jest zagwarantowanie podmiotom
gospodarczym, jak również osobom fizycznym możliwości swobodnej wymiany walut obcych na pieniądz krajowy po kursie
ustalonym według zasad obowiązujących w danym państwie.

Na tym rynku banki także realizują swoje własne cele związane z ich strategią maksymalizowania zysku, traktują więc rynek
walutowy jako miejsce do zarabiania pieniędzy. Rynek międzybankowy jest tym segmentem, na którym ustala się kurs
walutowy w wyniku gry podaży i popytu, natomiast rynek detaliczny otrzymuje ten kurs dany z zewnątrz, tzn. z rynku
międzybankowego.

Jeżeli waluta danego kraju jest walutą w pełni wymienialną to banki (w granicach obowiązującego w tym kraju prawa) mogą
dokonywać transakcji kupna – sprzedaży walut w bankach zagranicznych (dokonują ich na wielką skalę) w sposób ciągły lub
jednorazowy. Kiedy tak się dzieje, instytucje te stają się uczestnikami międzynarodowego rynku walutowego, w odróżnieniu
od lokalnego rynku walutowego, na którym transakcje są zawierane z podmiotami krajowymi.

34

Lokalne rynki walutowe działają w dwu luźno związanych ze sobą obszarach. Po pierwsze jest to rynek detaliczny,

czyli ogół transakcji zawieranych przez banki ze swoimi klientami. Jest to obszar na styku finansowego i realnego sektora
gospodarki. Drugim segmentem jest rynek międzybankowy, zwany też hurtowym, który działa wewnątrz samego sektora
finansowego (nie jest dostępny dla klientów detalicznych). Ten obszar rynku zazębia się z analogicznymi rynkami hurtowymi
innych krajów, tworząc ponadnarodową strukturę wzajemnych powiązań o zasięgu globalnym. Dzięki temu ten segment
rynku, będąc częścią rynku lokalnego, jest równocześnie integralną częścią międzynarodowego rynku walutowego i
świadczy o otwartości danej gospodarki na światowy rynek finansowy.

Instytucje finansowe, stanowiąc zarazem strukturę organizacyjną rynku walutowego, działają na obu jego

segmentach, tzn. rynku detalicznym i hurtowym. Zarówno jeden jak i drugi rynek daje kontrahentom okazję do zawierania
transakcji kasowych, jak również terminowych.

Organizacyjną strukturę lokalnego rynku walutowego tworzą przeważnie duże banki komercyjne. Natomiast decydujące
znaczenie na międzynarodowym rynku walutowym mają przede wszystkim oddziały wielkich, ponadnarodowych korporacji
bankowych

110. Ogólna charakterystyka czołowych walutowych rynków świata

Na czołowych rynkach walutowych świata, jakimi są rynek nowojorski i londyński podstawowa część transakcji dokonuje się
bezpośrednio pomiędzy bankami, zwanymi także dealerami. Pewna część transakcji dokonuje się za pośrednictwem
agentów zwanych brokerami. Handel odbywa się w ten sposób, iż klient zainteresowany zawarciem transakcji na rynku
walutowym przesyła przez Internet odpowiednią informację brokerowi, a ten z kolei poszukuje najodpowiedniejszego
partnera dla zawarcia tej transakcji, zarabiając na tym prowizję. Firmy brokerskie na rynku walutowym intensywnie zbierają
informacje na całym jego obszarze, w kraju jak i za granicą, po to aby informacje te odpłatnie przekazać zainteresowanym
uczestnikom rynku. Uwalniają przez to dealerów bankowych od samodzielnego rozpoznawania sytuacji na rynku
walutowym. Należy jednak podkreślić, iż brokerzy – w odróżnieniu od dealerów – nie działają na własny rachunek i we
własnym imieniu. Brokerzy funkcjonują tylko jako pośrednicy (nie angażując w transakcje własnego kapitału) i ich zyskiem są
prowizje, natomiast dealerzy angażują w zawierane transakcje swój kapitał i ich zarobkiem jest marża (spread) pomiędzy
kursem sprzedaży i kupna waluty.

Od połowy lat 80. ubiegłego wieku nastąpił szczególny wzrost wolumenu obrotów na rynku walutowym świata.

Jest to związane z ogromną ekspansją przepływów kapitałowych w świecie. Ten rozwój rynku walutowego przyciągnął
także nowych, poza bankami i brokerami, uczestników. Są nimi nie bankowe instytucje finansowe, a mianowicie fundusze
inwestycyjne , w tym także fundusze hedgingowe, fundusze emerytalne, a nawet departamenty finansowe firm
produkcyjno – usługowych (wielkich korporacji ponadnarodowych).

111. Działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym.

Działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym:

1. pośrednio wpływają na opłacalność inwestowania w papiery wartościowe Uczestnicząc w ustalaniu ceny na kapitał

pożyczkowy określają granice rentowności inwestycji. Ma to znaczenie dla tych inwestorów, którzy nie mają
dostatecznej ilości własnych środków do realizacji zamierzonych przedsięwzięć, mogą zatem skorzystać z kredytu
bankowego, który staje się kapitałem inwestycyjnym.

2. Lokują środki własne i klientów w zyskowne inwestycje rynku kapitałowego. Głównym celem tych inwestycji jest

uzyskanie większego dochodu w porównaniu z innymi możliwościami inwestowania środków. Wśród
instrumentów rynku kapitałowego, którymi w szczególności interesują sie banki są: papiery emitowane przez
przedsiębiorstwa prywatne o znacznej sytuacji finansowej oraz przez instytucjie publiczne – obligacje skarbowe i
komunalne.

3. Uczestniczą w zarządzaniu spółkami akcyjnymi.

Mogą to robić poprzez zakup określonego pakietu akcji spółki, dającego mu prawo dopodejmowania

strategicznych decyzji oraz oraz przez dysponowaniem prawem głosu związanym z akcjami swojich klientów. W ten

35

sposób naki mogą kształtować politykę rozwojową spółki i wpływać na wielkość wypracowanego zysku i
wypłaconej dywidendy.

4. Działalność związana z bankowością inwestycyjną

Typowym przykłądem takiego działania są lokaty inwestycyjne. Są to depozyty lokowane przez inwestorów w
banku na pewien czas, których oprocentowanie uzależnione jest od poziomu wybranej zmiennej tynkowej. Dla
inwestora jest to forma inwestowania oszczędności, a dla banku możliwość przyciągnięcia pieniędzy na akcję
kredytową.

112. Istota ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym.

Istota ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym (ubezpieczenie na cele inwestycyjne) polega na tym, iż wpłaconą
do towarzystwa ubezpieczeniowego składkę dzieli się na:



składkę na ochronę ubezpieczeniową



składkę na inwestycje, z której zakupuje się jednostki uczestnictwa w funduszy prowadzonym przez to
towarzystwo.

Instytucje ubezpieczeniowe prowadzące tego typu ubezpieczenia podejmując ryzyko w stosunku do klienta, przyjmują
od niego składkę przez pewien czas, aby w razie realizacji tego ryzyka lub po upływie określonej liczby lat wypłacić mu
pewną kwotę pieniędzy. Zatem instytucje te muszą być z góry nastawione na długookresowe lokowanie
zgromadzonych środków.

113. Potrzeba tworzenia funduszy emerytalnych.

Fundusze te należą do największych uczestników rynku kapitałowego, wpływając pozytywnie na jego rozwój i stabilizację
oraz wywołując wzrost inwestycji. Celem tworzenia funduszy emerytalnych jest tworzenie dodatkowego zabezpieczenia
osób indywidualnych na starość, niezależnie od państwowego (bazowego) systemu ubezpieczeń społecznych.

W celu uatrajcyjnienia uczestnictwa w funduszach emerytalnych państwo stwarza osobom do nich należących mo.zliwość
pewnych odpisów podatkowych.

Można stwierdzić, iż motywacja podatkowa powoduje wzrost popularności funduszy emerytalnych w społeczeństwie i
przyczynia się do zwiększenia jego skłonności do oszczędzania.

114. Istota wspólnego inwestowania w funduszach inwestycyjnych.

Fundusze inwestycyjne opierają się na koncepcji połączenia środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich
wspólnego inwestowania na rynku finansowym. Wspólne inwestowanie oznacza, że środki finansowe poszczególnych
inwestorów są gromadzone i następnie inwestowane w papiery wartościowe, do których należą instrumenty finansowe np.
akcje, obligacje, instrumenty rynku pieniężnego i towarowego, a wynikające z tego korzyści lub straty dzieli się między
inwestorów zgodnie z ich udziałami. Cechą wszystkich funduszy wspólnego inwestowania jest wymóg zarządzania nimi
przez specjalistyczne firmy menedżerskie, a więc wykwalifikowany personel. Zatem zwalniają pojedynczego inwestora z
systematycznego śledzenia trendów rynkowych i samodzielnego podejmowania decyzji.

115. Zalety inwestowania poprzez fundusze inwestycyjne.

Do głównych zalet inwestowania poprzez fundusze inwestycyjne zaliczamy:

 Dywersyfikację portfela inwestycyjnego funduszu

ogranicza to ryzyko strat, bo spadki na jednych instrumentach będą rekomensowane wzrostami na innych.

 Wybór strategii odpowiadającej skłonności inwestora do ponoszenia ryzyka

36

Inwestor może wybrać tzw. fundusz bezpieczny jeżeli ma awersję do ryzyka i nie oczekuje wysokiej stopy zwrotu lub

fundusz agresywny jeśli preferuje ponoszenie ryzyka w oczekiwaniu na wysoką stopę zwrotu.

 Bezpieczeństwo lokowanych środków

powoływanie do życia, funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych oraz lokowanie przez nie środków podlega
odpowiednim regulacjom ustawowym, które narzucają pewne limity i wymogi.

 Profesjonalne zarządzanie portfelem funduszu

w imieniu inwestora decyzje inwestycyjne podejmuje profesjonalna kadra i to po niezbędnej analizie. Kadra ta
posiada duże doświadczenie, kwalifikacje, wiedzę oraz odpowiednie licencje.

 Niższe koszty transakcyjne ponoszone przez fudusz

inwestor indywidualny dysponujący na ogół niewielkimi kwotami kapitalu ponosi relatywnie wyższe koszty
transakcyjne w porównaniu z funduszem inwestycyjnym, który obraca bardzo wysokimi kwotami kapitalu. Może on
negocjować stawki opłat prowizyjnych. Niższe koszty transakcyjne przekładają się na wyższe zyski, które mogą osiągnąć
fundusze z poczynionych inwestycji.

 Możliwość szybkiej zamiany inwestycji na gotówkę

Inwestor może w każdej chwili przedstawić posiadane jednostki uczestnictwa do umorzenia lub sprzedać na rynku
wtórnym certyfikaty inwestycyjne (papiery wartościowe emitowane przez fundusze inwestycyjne) nie tracąc przy tym
korzyści wynikających z czasu trwania inwestycji.

116. Rodzaje ryzyka towarzyszącego inwestowaniu poprzez fundusze inwestycyjne.

Do najważniejszych rodzajów ryzyka towarzyszącego inwestowaniu za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych należą:

1. Ryzyko zmienności warunków gospodarowania, zwane też ryzykiem zmienności rynku. Wynika ono ze zmiany

ogólnych warunków gospodarowania w stosunku do tych, których oczekuje inwestor w okresie trwania inwestycji
na skutek zewnętrznych oraz wewnętrznych uwarunkowań, którym podlega gospodarka kraju.. Ryzyko to
uwidacznia się w szczególności przy inwestowaniu w fundusze akcji, przy czym jest ono najwyższe w przypadku,
gdy fundusze te inwestują w akcje agresywne.

2. Ryzyko inflacyjne- jest ono związane z ogólną tendencją do wzrostu cen dóbr konsumpcyjnych i usług, co powoduje

obniżanie się realnej siły nabywczej pieniądza w momencie wychodzenia z dokonanej inwestycji. W przypadku
inwestowania poprzez fundusz inwestycyjny ryzyko to uwidacznia się, gdy inwestor wybiera fundusz inwestujący w
papiery wierzytelnościowe, np. Obligacje o stałym oprocentowaniu. Zjawisko inflacji w dużym stopniu rzutuje na
wybór odpowiedniego funduszu inwestycyjnego.

3. Ryzyko kredytowe- dotyczy ono tych funduszy, które swe środki lokują w papiery dłużne. Jest ono związane z

ewentualną niewypłacalnością ich emitenta. Stąd też fundusz inwestujący w takie papiery musi brać pod uwagę
niepewność co do terminowego ich wykupu i regulowania odsetek. Tę niepewność fundusz rekompensuje sobie
oczekiwaniem wyższej stopy zwrotu.

117. Schemat działania towarzystwa inwestycyjnego.

Działalność towarzystw inwestycyjnych (spółek prowadzących fundusze) jest szczegółowo regulowana przepisami prawa
poszczególnych państw.

Z

(prywatnym inwestorem) kotaktuje się dystrybutor.

organizuje, przez swoje

uczestnikiem funduszu

Dystrybutor

placówki kub korzystając z pośredników, ktorymi są na ogół biura maklerskie i banki, sprzedaż jednostek
uczestnictwa funduszy (udziałów) oraz ich umarzanie.

zazwyczaj jest bank. Jego podstawową

Powiernikiem

funkcją jest bezpieczne przechowywanie aktywów funduszu. Dokonuje on płatności za zakupione do portfela walory
oraz przyjmuje pieniądze za sprzedane papiery. Dba również o to, aby sprzedaż i wykup, emisja i umarzanie lub
wycofywanie jednostek dokonywane bylo zgodnie z prawem i regulaminem funduszu lub statutem spółki
inwestycyjnej. Do podstawowych obowiązków

należy:

agenta obsługującego uczestników funduszu

Prowadzenie rejestru uczestników

37

Przyjmowanie od dystrybutora zlecen nabycia oraz środków finansowych na nabycie jednostek uczestnictwa

Przyjmowanie od dystrybutora zlecen umarzania jednostek uczestnictwa

Przesyłanie uczestnikom funduszu świadectw uczestnictwa potwierdzających nabycie jednostek
uczestnictwa

Wypłacanie uczestnikom funduszu dywidendy i zysków kapitałowych

Udzielanie informacji uczestnikom funduszu oraz osobom zainteresowanym uczestnictwem

Funduszamie różnego ryzyka danego towarzystwa inwestycyjnego zarządzają specjaliści – firmy zarządzające.

Organizatorem funduszy inwestycyjnych często jest również bank, który albo sam tworzy fundusz, albo współpracuje
z innymi podmiotami, przede wszytkim w celu zwiększenia swoich możliwości ustawicznego pozyskiwania środków i
wyjścia naprzeciw oczekiwaniom klientów. Występują także sytuacje w których towarzystwo inwestycyjne wchodzi w
skład holdingu finansowego, który został stworzony w celu kumulowania kapitału.

118. Rodzaje funduszy inwestycyjnych ze względu na formę organizacyjno- prawną.

Biorąc pod uwagę formę organizacji funduszu inwestycyjnego, wyróżnia się dwa ich typy:

direct lub statutory type – jego cechę jest brak rozdziału

Fundusz o charakterze statutowym (spółkowym) –

majątku zarządzającej nim spółki i majątku funduszu. Fundusz jest w tym przypadku wlasnością spółki, a jego
uczestnik będący inwestorem jest jednocześnie akcjonariuszem (udziałowcem) wyposażonym w prawa
majątkowe i prawa korporacyjne.

contractual lub indenture type – ma on postać wydzielonego majątku,

Fundusz o charakterze umownym –

pochodzącego z zebranych lokat inwestorów indywidualnych, przeznaczonego do nabywania papierów
wartościowych. W funduszu tym stosunek prawny między inwestorem a spółką zarządzającą nie ma znamion
prawa korporacyjnego, co oznacza, że inwestor nie jest akcjoariuszem (współnikiem) tej spółki.

119. Ogólna charakteystyka otwartego funduszu inwestycyjnego.

Spółka inwestycyjna będąca funduszem otwartym emituje wyłącznie akcje zwykłe, które jednak nie są przedmiotem obrotu.
Inwestor zawsze może zakupić nowo emitowane akcje, a gdy zamierza się wycofać z funduszu, może to zrobić przez ich
umorzenie (wykupienie) za sumę równą jego procentowemu udziałowi w całej wartości aktywów netto funduszy (Net Asset
Value per share). Natomiast cena zakupu (Public Offering Price) odpowiada wartości NAV powiększonej o opłatę
manipulacyjną z tytułu kosztów dystrybucji. Określenie funduszu jako otwartego bierze się stąd, że ustawicznie przyjmuje
on nowych uczestników, których środki służą do powiększania portfela inwestycyjnego, a więc ruchomy jest także kapitał
funduszu.

120. Ogólna charakterystyka zamkniętego funduszu inwestycyjnego

Spółka inwestycyjna typu zamkniętego funkcjonuje podobnie, jak spółka publiczna, z tą jednak różnicą, iż zebrane od
inwestorów środki z emisji wykorzystuje wyłącznie do nabywania innych papierów wartościowych. Akcji tego funduszu nie
umarza się, podlegają one normalnemu obrotowi (na rynku wtórnym). Akcje funduszy zamkniętych zazwyczaj sprzedaje się
za pośrednictwem banków inwestycyjnych występujących w roli gwaranta emisji w ofercie dotyczącej ściśle określonej
liczby akcji. Ponieważ oferta taka na rynku pierwotnym może być jednorazowa lub wielokrotna, oznacza to, że akcje
funduszy zamkniętych nie są oferowane w sprzedaży ciągłej, tak jak w przypadku funduszy otwartych. Wyjście z funduszu
zamkniętego wiąże się z koniecznością zbycia akcji. Korzyści dla inwestora wynikają z wypłaconej przez fundusz dywidendy i
zwyżki cen akcji. Fundusz zamknięty ma ograniczony czyli zamknięty kapitał, wynikający z określonej liczby akcji.