Kasperczyk T Kmak S Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii

Tadeusz Kasperczyk, Stanis aw Kmak

MASA PUNKTOWY I INNE

METODY REFLEKSOTERAPII

KRAKÓW 2003

SPIS

TRE CI

owo wst pne ............................................................................................. 5

Rozdzia I
Rys historyczny ..'. ......................................................................................... 9

U róde czyli w Chinach ......................................................................... 9

W Polsce ..............................................................................................

Rozdzia II
Podstawy filozofii medycyny chi skiej ..................................................... 13

Tao

......................................................................................................

Energia Qi i jej formy yang i yin .............................................................. 16
Prawo pi ciu elementów ....................................................................... 20
Meridiany g ówne i dodatkowe .............................................................

Punkty chi skie i metody ich lokalizacji ................................................. 29

Rozdzia III
Przebieg meridianow, po

enie punktów

i wskazania terapeutyczne ..........................................................................

Meridian p uc .......................................................................................

Meridian jelita grubego ........................................................................

Meridian

dka .................................................................................

Meridian ledziony i trzustki .................................................................

Meridian serca .....................................................................................

Meridian jelita cienkiego ......................................................................

Meridian p cherza moczowego .............................................................

Meridian nerek .....................................................................................

Meridian osierdzia...................................................................................

Meridian potrójnego ogrzewacza ............................................................. 82
Meridian p cherzyka

ciowego .......................................................... 87

Meridian w troby .................................................................................. 94

ówny regulator tylny ......................................................................... 99

SPIS TRE CI

ówny regulator przedni ...................................................................... 103

Punkty pozameridianowe dodatkowe i nowe" ................................... 107

Rozdzia IV
Podstawy diagnostyki................................................................................. 109

Diagnostyka kliniczna ................................................... .................... 109
Diagnostyka stanów chorobowych .................................................. ... 111
Diagnostyka narz dowa ....................................................................... 112
Diagnostyka meridian ............................................................................ 115
Poj cie recepty punktowej",

podzia punktów pod wzgl dem funkcji ............................................... 119
Punkty ród owe ................................................................................... 120

Punkty zgodno ci (przychylno ci) .......................................................... 120
Punkty przepustowe (Luo) ................................................................... 121
Punkty tonizuj ce ................................................................................ 122

Punkty sedatywne ................................................................................ 122
Punkty zgodno ci przedniej (alarmowe) ............................................... 122
Punkty zgodno ci tylnej (alarmowe) .................................................... 123

Punkty Hua Tuo ................................................................................... 126

Punkty pozosta e .................................................................................. 126

Rozdzia V
Akupresura i inne metody refleksoterapii

............................................. 127

Akupresura .......................................................................................... 127
Akupunktura ........................................................................................ 131
Przy eganie .......................................................................................... 132
Elektroakupunktura ................................................................................ 132
Sonopunktura ...................................................................................... 132
Elektropunktura

.................................................................................. 132

Magnetopunktura ................................................................................. 134

Laseropunktura .................................................................................... 136

Rozdzia VI
Recepty punktowe ................................................................................... 138

Wykaz recept punktowych .................................................................... 138
Wskazania i przeciwwskazania w stosowaniu akupresury .................... 139
Recepty punktowe .............................................................................. 140
Punkty samodzielne ............................................................................. 197
Najcz ciej stosowane punkty w praktyce sportowej ............................ 204

Bibliografia

.............................................................................................. 211

Za cznik

.......................................................................... 213

Za cznik II

.............................................................................................. 214

OWO WST PNE

Troska o zachowanie w asnego zdrowia staje si wspó cze nie coraz

powszechniejsza. Do wielu z nas dotar a wiadomo , e przeciwdzia anie
chorobie to nie to samo co leczenie jej samej. Szukamy wi c takich sposobów
post powania, które chroni nas od chorób.

Strategiczne miejsce w systemie profilaktyki chorób przypada na odnow

psychosomatyczn .

Odnowa psychiki i odnowa biologiczna to dzia anie polegaj ce na przy-

spieszaniu naturalnych procesów wypoczynkowych i regeneracji organizmu. Aby
efekty te osi gn nale y pozna odpowiednie techniki stosowane w tym celu i
ich teoretyczne uzasadnienie. Ogromn rol w tym wzgl dzie odgrywaj systemy
profilaktyczne i terapeutyczne zbudowane na podstawie filozofii medycyny
wschodu, np. joga, Zen, Qigong i inne.

W ramach studiów na kierunku rekreacji w Akademii Wychowania Fizycz-

nego w Krakowie realizowana jest specjalizacja z odnowy psychosomatycznej.
Na program tej specjalizacji sk adaj si mi dzy innymi takie dzia y jak: masa
klasyczny i punktowy, refleksoterapia, odnowa biologiczna i psychiczna, trening
zdrowotny i dietetyka.

Autorzy adresuj t ksi

g ównie do studentów wspomnianego kierunku

studiów jako podr cznik do masa u punktowego. Zak adamy, e b dzie ona
pomocna tak e w zawodzie: lekarza, fizjoterapeuty, masa ysty i innych osób
zainteresowanych zagadnieniami zdrowotnymi.

Osoby bez przygotowania metodycznego, które zechc skorzysta z niej

winni zdawa sobie spraw , e wiadomo ci g ównie w zakresie anatomii i
patofizjologii, nale y uzupe ni we w asnym zakresie.

Niniejszy podr cznik po wi cony jest przede wszystkim akupresurze. Przez

akupresur rozumiemy tak form terapii, w której dzia aj c bod cem
mechanicznym w formie ucisku palcem (lub pa eczk ) na okre lony punkt lub
stref cia a wywo ujemy reakcj organizmu.

OWO WST PNE

Akupresura wykonywana na punktach chi skich bywa nazywana masa em

punktowym. Poj ciem szerszym od akupresury jest refleksoterapia. W refle-
ksoterapii wykorzystuje si ró ne postacie bod ców: energi pr du elektrycz-
nego, ciep a, sta ego i zmiennego pola magnetycznego, wiat a, itp.

W tej ksi ce, obok akupresury wykonywanej na punktach chi skich

omawiamy najpopularniejsze metody refleksoterapii tj. elektropunktur , mag-
netopunktur i laseropunktur .

Pierwowzorem tej publikacji jest nasza pierwsza ksi ka z tego zakresu pt:

Leczniczy masa punktowy" . Szybkie wyczerpanie si nak adu ksi ki

zach ci o nas do dalszego doskonalenia jej merytorycznej strony, a tak e
szeregu zmian redakcyjnych.

Najistotniejsze ró nice pomi dzy Leczniczym masa em punktowym"

a Masa em punktowym i innymi metodami refleksoterapii" dotycz :

1. Szerszego potraktowania zagadnie teoretycznych podstaw masa u

punktowego, a w szczególno ci filozofii taoistycznej i prawa pi ciu
elementów w medycynie naturalnej.

czenia do rozdzia u Podstawy diagnostyki" oprócz diagnostyki

stanów chorobowych i diagnostyki narz dowej, tak e diagnostyki klini-
cznej i diagnostyki meridian. Pomimo szerszego potraktowania proble-
matyki rozpoznania, ci gle aktualne, pozostaje za

enie, e odbiorca

tej ksi ki b dzie korzysta z gotowych recept punktowych".
Postawienie diagnozy w konwencji tradycyjnej medycyny chi skiej jest
spraw bardzo trudn i wymaga wszechstronnej wiedzy medycznej,
a zatem i lat studiów koniecznych do jej zdobycia i zastosowania w
praktyce.

3. Poszerzenia zakresu wykorzystania punktów samodzielnych" o punkty

wykorzystywane w odnowie biologicznej sportowców.

4. Wszystkie punkty wchodz ce w sk ad recepty punktowej" a tak e

punkty samodzielne" zilustrowano rycinami niezale nie od podania

w tek cie lokalizacji punktów.

W tym miejscu zwracamy uwag czytelnika, e metodyka lokalizacji
punktów nakazuje post powa wed ug nast puj cego toku: W pierwszej
kolejno ci wykorzystujemy rysunek, który ukazuje topografi punktu,
nast pnie nale y zapozna si z opisem jego po

enia a ostatecznym

potwierdzeniem w

ciwej lokalizacji jest efekt de-Qi.

Kasperczyk T., Kmak S.: Leczniczy masa punktowy. Comes, Warszawa, 1993.

OWO WST PNE

5. Zrezygnowano z umieszczenia tre ci dotycz cych obja nienia biologi-

cznych mechanizmów dzia ania akupresury. Tym razem przyj li my
za

enie, e ksi ka w ca

ci napisana b dzie w konwencji tradycyjnej

filozofii medycyny wschodu. Jakkolwiek wiele zagadnie z zakresu
tradycyjnej medycyny wschodu znalaz o obja nienie na gruncie nauk
medycznych, to istniej jeszcze takie obszary, których w stopniu zada-
walaj cym na gruncie medycyny konwencjonalnej nie sposób wyja ni . Z
kolei szersze zaprezentowanie tej problematyki wykracza oby poza ramy
tego wydawnictwa. Czytelników których te zagadnienia bardzo interesuj
odsy amy do pozycji ksi kowych, których wykaz podano w

Bibliografii".

6. Z metod refleksoterapeutycznych szerzej omówiono wykorzystanie pr du

sta ego (elektropunktura), sta ego pola magnetycznego (magnetopunktura)
i wiat a laserowego (laseropunktura).

W tym miejscu pragniemy podzi kowa wszystkim tym, którzy podzielili
si z nami swoimi uwagami i opiniami na temat Leczniczego masa u
punktowego". Mamy nadziej , e i tym razem b dzie podobnie. Prosimy o
uwagi i spostrze enia Pa stwa na adres autorów.

Tadeusz Kasperczyk, Stanis aw Kmak

Katedra Teorii

Rekreacji i Sportów Wodnych
Al. Jana Paw a II 78 AWF
31-571 KRAKÓW.

Rozdzia I RYS

HISTORYCZNY

Ten rys historyczny, wbrew pozorom, w wi kszo ci po wi cony jest nie

dokonaniom w sferze akupresury, lecz akupunktury, któr potocznie zwie si
starsz

siostr " masa u punktowego. Wynika to z trudno ci jakie napotyka

si ju na wst pie docieka maj cych na celu okre lenie historii akupresury.
Aby wiarygodnie przedstawi problem nale

oby przeprowadzi gruntowne

studia materia ów dotycz cych chi skiej medycyny. Nie to jednak jest
tematem niniejszego opracowania. Poni szy rys historyczny nie pretenduje do
roli wszechstronnego opracowania rozwoju tej dziedziny medycyny chi skiej
w uj ciu historycznym. Celem tego rozdzia u jest podanie w formie kalenda-
rium najwa niejszych dat i faktów dotycz cych rozwoju akupunktury i przy e-
gania, które traktujemy jako minimum niezb dnej wiedzy w tym zakresie.

Szersze omówienie historii rozwoju akupunktury znajdzie zainteresowany

Czytelnik w podr cznikach autorów polskich i zagranicznych, których du y
zestaw zamieszczono na ko cu ksi ki.

U róde , czyli w Chinach

Pocz tki akupunktury, za kolebk której uznajemy Chiny, si gaj oko o

5000 lat p.n.e. Nazwy Zhen - tzn. nak uwanie i Tsju - tzn. przy eganie
pochodz z czasów staro ytnych. yj cy oko o 3000 lat p.n.e. cesarz Chin,
nazwany w przekazach historycznych

tym Cesarzem - Huang Ti, nakaza

lekarzom zaniechania leczenia tradycyjnego, tj. w rozumieniu wspó czesnym
farmakologicznego, a zaleci leczenie nak uwaniami za pomoc cienkich igie ,
które kieruj przep ywem energii yciowej (Qi) i w ten sposób przywracaj
zdrowie. Z tego wynika, e wówczas metoda ta musia a by ju do
powszechnie znana, a filozofia zwi zana z uzasadnieniem jej skuteczno ci
rozwini ta.

RYS HISTORYCZNY

Jednym z najstarszych opracowa po wi conych akupunkturze jest dzie o

pt. Huangdi-Nei-Jing", czyli Przyroda i ycie", nazwane tak e Kanonem
Medycyny Wewn trznej". Prawdopodobnie dzie o to powsta o w latach 475-
221 p.n.e. Jest prac zbiorow sk adaj

si z 10 tomów w 2 cz ciach, z

których druga cz

po wi cona jest akupunkturze i przy eganiu (Ling shu -

Kanon Akupunktury). W dziele tym zamieszczono map z topografi 295
punktów, w tym 25 nieparzystych. Znajdziemy tam omówienie teorii pi ciu
elementów (drzewo-ogie -ziemia-metal-woda) oraz pogl dy na energi

ycio-

Qi i jej formy yang i yin.

yj cy w latach 141-208 n.e. lekarz - uwa any za pioniera chirurgii

chi skiej - Hua Tuo jako pierwszy wykorzysta akupunktur do znieczulenia
przed zabiegiem chirurgicznym.

W latach 215-282 n.e.

lekarz chi ski - Huang Fou-Mi, który w 285 r.

og osi dzie o pt. Kia-yi-king", co w t umaczeniu na j zyk polski znaczy:

O akupunkturze i przy eganiu" (te sposoby w Chinach rozwija y si jedno-

cze nie). Autor opisa ju 649 punktów: 300 parzystych i 49 nieparzystych.
Inny wybitny lekarz - Souen Ssen-Mo (581-682) napisa dzie o, z

one z 30

tomów, pt. Tsien-kin-fang", czyli Tysi c Z otych Recept". Dwa z owych 30
tomów po wi cone s akupunkturze i przy eganiu. Podr cznik ten przez

ugie lata s

do nauki akupunktury i przy egania nie tylko lekarzom

chi skim, ale tak e korea skim i wietnamskim.

W okresie 618-907 powsta y w Chinach szko y akupunktury jako wydzia y

szkó medycznych. To dla celów szkoleniowych w 1027 r. na polecenie
Cesarza Chin, lekarz Wang-Wei-Jin zleci odlanie z br zu modeli naturalnej
wielko ci ludzkich postaci, pustych w rodku. Na powierzchni ka dej z dwóch
figur (odlano tylko 2 modele zwane Tang-Jen) zaznaczono przebieg 12 meri-
dian i 649 punktów. Wspomniany lekarz jest autorem podr cznika pt. Ilustro-
wany podr cznik o punktach akupunktury i przy egania na odlanym modelu
z br zu".

Kolejny krok w rozwoju metody leczenia akupunktur przypad na rok

1303. To z tego roku pochodzi zapis autorstwa lekarza Hu-Te-Pina o kolej-
nych 2 kana ach (meridianach): g ównym tylnym i g ównym przednim.

cznie mamy ju w XIV wieku 14 meridianów i 693 punkty. Od tamtego -

jak e odleg ego czasu - nie zmieni a si liczba kana ów, dodaje si jedynie
nowe punkty.

Czasy renesansu przynios y dalszy rozwój metod leczenia i nowe dzie a

naukowe. W 1601 roku ukaza o si

Kompendium akupunktury i przy egania"

- dzie o porz dkuj ce posiadan na ten temat wiedz ówczesnych. Znajdujemy
w nim opis dziewi ciu igie oraz terapeutyczne w

ciwo ci kana ów i punktów.

RYS HISTORYCZNY

Powtórnie zosta y odlane modele z br zu, tym razem trzy: m czyzny, kobiety
i dziecka. Modele te s

y g ównie celom szkoleniowym.

W rozwoju akupunktury w Chinach nast pi pewien regres. W XVIII w.

w Chinach powsta y wy sze uczelnie na wzór europejski. Wielu lekarzy
powróci o z Europy po okresie studiów i stali si oni przeciwnikami tradycyj-
nej chi skiej medycyny uznaj c j za nienaukow . Zastój ten przypad na lata
1664-1930.

W latach wojen, jakie z przerwami toczy y si w Chinach od 1924 r. a do

ko ca II wojny wiatowej akupunktura by a wykorzystywana do leczenia
rannych

nierzy i to sprawi o, e nast pi jej powtórny rozkwit i pe na

rehabilitacja. Ponownie metoda ta zosta a zrównana z innymi metodami
leczenia. Z Chin akupunktura rozprzestrzeni a si na ca y Daleki Wschód i
tam, z pewnymi zmianami, by a szeroko stosowana.

W Polsce

Je eli nie bra pod uwag udzia u Micha a Boyma w dziele popularyzacji

akupunktury w Europie, to pierwsze dokumenty, wiadcz ce o zainteresowa-
niu si lekarzy t metod leczenia w Polsce, pochodz z lat 1828 i 1830. Data
1828 wi e si z uzyskaniem przez lekarza Antoniego Baranowskiego stopnia
doktora medycyny na Uniwersytecie Wile skim za prac napisan po acinie,
a po wi con japo skiej moksie (przy eganiu). Tytu rozprawy po acinie
brzmi: De moxa japonica ac sinensi dissertatio inauguralis chirurgico-practica
quam in Caesarea Litteraturum Universitate Vilnensi ad gradum doctoris
medicinae vito obfinendum publice defendet Antonius Baranowski Lithauanus
Medicinae Magister".

W dwa lata pó niej inny Polak - Józef Domaszewski na Uniwersytecie

Jagiello skim broni rozpraw doktorsk cz ciowo po wi con akupunkturze;
tytu rozprawy: De Hydrocephale interno chronice item de acupunctura.
Dissertatio inauguralis medico-chirurgica".

* Micha Boym (1612-1659). Polski jezuita, urodzony we Lwowie, jako misjonarz wyjecha

do Chin (1644 r.). Pobyt w Chinach, obok dzia alno ci misyjnej, M. Boym po wi ci na
studiowanie medycyny chi skiej. Mia ku temu dobre podstawy wyniesione jeszcze z domu
rodzinnego - ojciec Micha a, Pawe Boym, by nadwornym lekarzem Zygmunta III Wazy.
Poza tym znajomo j zyka chi skiego pozwala a mu na szybkie zg bienie tajemnic
chi skich ksi g medycznych i t umaczenie ich na j zyk aci ski. Pozostawi po sobie dzie a:
Flora Sinesis (Flora Chin), wydane w 1656 r. w Wiedniu, Clavis Medica ad Chinarium
Doctorinam de Pulsihus (Klucz medyczny), wydane w 1686 r. w Norymberdze; ponadto

kopisy prac Chi ski medyk i Ksi gi chi skich receptur, wydane ju po mierci przez

Andreasa Cleyera oraz Wilhelma Ten Rhyne. Zmar w Chinach w 1659 roku.

RYS HISTORYCZNY

Jako ciekawostk podajemy, e ta cz

pracy, która zosta a po wi cona

akupunkturze zawiera zaledwie 9 stron druku, ma charakter pracy pogl dowej
i oparta by a na 12 wspó czesnych publikacjach zagranicznych. Niemniej
zawarto w niej zadziwiaj co du o tre ci: rys historyczny akupunktury, opis
igie , obja nienia mechanizmu dzia ania nak uwa , zastosowanie i warto ci
lecznicze tej metody.

Pomi dzy rokiem 1830 a poni ej sporz dzonym wykazem dat wa niej-

szych wydarze dotycz cych akupunktury istnieje olbrzymia przepa . Wydaje
si , e jest to niemo liwe, aby przez ca e dziesi ciolecia w Polsce nie znano,

nie interesowano si akupunktur . Je eli podr czniki z tego okresu nic na

ten temat nie mówi , to oprócz hipotezy, e rzeczywi cie nic istotnego w tym
zakresie si nie dzia o mo na tak e przypuszcza , e nie odkryto i nie opisano
jeszcze tych co si tym zagadnieniem interesowali.

Uznajemy zatem, e histori polskiej akupunktury, któr mo emy zaliczy

do m odych dziedzin medycyny, wyznaczaj nast puj ce daty:

1972 - powsta a w Gliwicach Poradnia zwalczania Bólu (za spraw dr

med. Boles awa Rutkowskiego), w której stosowano g ównie akupunktur
i elektroakupunktur .

1978 - w Warszawie utworzono pierwsz w Polsce instytucj maj

nazw akupunktura w swoim szyldzie: Poradnia Akupunktury.

1981 - rozpocz a prac Sekcja Refleksoterapii przy ZG Polskiego Towa

rzystwa Lekarskiego.

1983 - ukaza o si czasopismo Akupunktura polska".
1985 - powo ano Krajowego Specjalist do spraw Akupunktury.
1987 - utworzono samodzieln organizacj : Polskie Towarzystwo Aku-

punktury (w miejsce wspomnianej Sekcji Refleksoterapii).

1988 - powsta o Sto eczne Centrum Akupunktury.
1982 i 1984 - odby y si krajowe konferencje akupunktury.

Przy omawianiu historii akupunktury w Polsce i jej osi gni doby wspó -

czesnej nie sposób nie wspomnie o roli i zas ugach jakie na tym polu po
Prof. dr med. Zbigniew Garnuszewski, którego uznaje si powszechnie za ojca
polskiej akupunktury.

Rozdzia II PODSTAWY

FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Tao

Omówienie zagadnienia dotycz cego poj cia Tao wymaga odniesienia si do

a historyczno - filozoficznego okresu w którym si ono pojawi o za spraw

chi skiego lekarza i filozofa nazwiskiem Lao-Tsy (lub Lao-Tzu), czyli stary
mistrz". Powstaje w tym czasie utwór filozoficzny pt. Tao - te King" (IV albo III
w. p.n.e.). To w nim opisane jest po raz pierwszy poj cie Tao.

Przez Tao rozumie si - drog , metod , sposób w jaki wszech wiat znajduje

si w ci

ym ruchu, zasady dotycz ce regularno ci pewnych zjawisk w nim

wyst puj cych, inaczej mówi c wszelkie prawid owo ci wiata przyrody i praw
nim rz dz cych.

Zak ada si , e koncepcja Tao zrodzi a si g ównie z obserwacji corocznego

nast powania po sobie pór roku, prowadz cego do rozwoju, odnowy i rozk adu.
Cz owiek cz sto zastanawia si nad pot

przyrody i zdawa sobie spraw ze

swej bezwzgl dnej od niej zale no ci. W ten sposób zrodzi o si w ludziach
przekonanie, e aby istnie i

we wzgl dnej szcz liwo ci, powinni

post powa zgodnie z zasadami natury - przystosowa si do jej praw. Gdyby
czyny cz owieka by y w jakim momencie niezgodne z wszechmocnym Tao,
wówczas z pewno ci nast pi by konflikt, w którym strona zdecydowanie s absza
- czyli cz owiek musia by ponie pora

. Tego rodzaju rozwa ania prowadzi y

ludzi do badania i odkrywania prawid owo ci Tao oraz kszta towania w oparciu o
nie swojego post powania. Innymi s owy, cz owiek pojmuj c wszech wiat jako
co o ywionego, zmuszaj cego go do bezwzgl dnego pos usze stwa, stara si
poznawa jego rol by móc w

ciwie j wype ni .

Taoizm jako system filozoficzno-religijny powsta w epoce Chou (XI - III w.

p.n.e.), w tej samej w której

inny wybitny filozof tej epoki Konfucjusz

(551^79 r. p.n.e.). Filozof ten wywar ogromny wp yw na my l filozoficzn i
spo eczn tej epoki.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Nale y nadmieni , e w epoce tej w Chinach panuje jeszcze system

patriarchalny - w adz sprawuje król, a ziemia i ludzie j uprawiaj cy pozostaj
jego w asno ci . Wtedy jeszcze uznawano, e obok Tao nieba i ziemi istnieje
jeszcze Tao - droga króla. Tak rozumiano sposób post powania nieba i króla.
Król co jaki czas schodzi z nieba na ziemi przebywa w poszczególnych
komnatach pa acu - wi tyni. Mia on g ównie za zadanie kierowa

adem

spo ecznym. Bez w tpienia pogl dy te mia y s

zachowaniu okre lonego

adu spo ecznego i norm moralnych, a wi c pozwoli rz dzi ludem bez

zak óce . Konfucjusz jakkolwiek w wielu kwestiach wyra

wiat y pogl d,

w tych trzyma si tradycyjnych pogl dów i akceptuje istniej ce stosunki
spo eczne.

Zarówno Konfucjusz (który jednak e nie napisa

adnego dzie a) jak i

yj cy po nim wspomniany ju Lao-Tsy znali teori pi ciu elementów.

Zosta a ona opisana w rozdziale Wielki Kanon" w utworze Ksi ga pism"

i zak ada si , e zosta a napisana w pierwszej po owie pierwszego tysi clecia
p.n.e. (a wi c przed urodzeniem si obu filozofów). Lao-Tsy wyklucza ju
w swoich za

eniach o Tao ingerencj czynnika ludzkiego w prawa natury

i wszech wiata. G osi pogl d, e Tao wszech wiata sk ada o si z 2 zasadni-
czych cz ci: Tao nieba (Chien-tao) oraz Tao ziemi (Kun-tao).

Tao nieba by o otoczone wi ksz czci ni Tao ziemi. Uwa ano, e dzi ki

ciep u i deszczom jakie niebo zsy o na biern , ciemn i such ziemi móg
nast powa proces tworzenia. W zwi zku z tym niebo by o najwi kszym
bóstwem, a coroczne odradzanie si

ycia w przyrodzie by o uwa ane za

spontaniczne dzia anie nieba i ziemi w oparciu o odwieczne zasady Tao.
Równolegle do Tao wszech wiata istnia o Tao cz owieka. Cz owiek winien
kierowa si w swoim yciu jednostkowym i spo ecznym porz dkiem obowi -
zuj cym w wiecie natury. W my l tej filozofii kto kto jest zdrowy jest
cz owiekiem znaj cym sw wewn trzn natur , widz cym siebie w swoim
wn trzu. Cz owiek taki uwa any jest za zdrowego, poniewa zna swój umys .
A wi c zdrowie nie mo e by w aden sposób oddzielone od duchowego
rozwoju. Rozwa aj c problem po ywienia wiadomo, e je li nie b dzie ono
odpowiednie mo e doprowadzi do tego, e cz owiek zacznie zachowywa si
neurotycznie. Wspieraj c swoje w asne zdrowie poprzez dba

o wszystko

co jest wokó nas, o bezpiecze stwo innych ludzi, rozwijaj c w ten sposób
swoje otoczenie - powodujemy, e to wraca do nas niejako podtrzymuj c
nasze zdrowie. Kiedy pracujecie nad swoim umys em, starajcie si o to by
panowa nad swoimi negatywnymi uczuciami, nad emocjami, gniewem,
niech ci , a wówczas staniecie si zdrowsi.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Staro ytna filozofia chi ska uwa

a, e cz owiek jest male kim wszech-

wiatem, zbudowanym z tych samych elementarnych cz stek materialnych na

obraz i podobie stwo wszech wiata. yje i dzia a pod wp ywem tych samych si ,
które rz dz przyrod i podlega tym samym regu om. Cz owiek wyró nia si
jednak posiadaniem rozumu, zdolno ci odczuwania i poznawania otaczaj cego

wiata. Lekarze chi scy wychodz c z tych ogólnych za

filozoficznych

odpowiednio interpretowali zgromadzone wiadomo ci z anatomii, patologii i
fizjologii oraz ustalali zasady teorii naukowych i metody post powania, które
uleg y stopniowej przemianie ewolucyjnej.

Budowa cz owieka i procesy yciowe przebiegaj wed ug zasad si yin i yang,

oraz regu 5 elementów. Aktywno cz owieka to jest yang, jego sen to yin, górna
po owa cia a - yang, dolna - yin, ramiona - yang, nogi yin. Tzw. puste narz dy
systemu trawiennego: jelita,

dek s aktywnymi producentami energii i dlatego

yang.

Rozwini cie teorii yin-yang zawarto na dalszych stronach ksi ki. Nie wdaj c

si w dalsze rozwlek e opisy poj cia Tao, przedstawiamy 7 twierdze
uniwersalnych i 12 zasad wzgl dno ci, które wystarczaj co szczegó owo ujmuj
istot zagadnienia. (Królicki 1994)

Twierdzenia te i zasady stwarzaj dobr okazj do refleksji i medytacji i jako

takie s podstaw kontemplacji w zakresie ró nego rodzaju praktyk
psychoterapeutycznych wywodz cych si z my li taoistycznej.

Siedem twierdze uniwersalnych

1. Wszystko jest rezultatem zró nicowania. Niesko czono ci.
2. Wszystko podlega ustawicznym zmianom.
3. Ka da rzecz i ka de zjawisko posiada swoje przeciwie stwo.
4. Ka da rzecz i ka de zjawisko ma dwa oblicza. 5
Nie istnieje identyczno .
6. Im mocniejsza jest cecha danej rzeczy, tym wi ksze jest przeciwie stwo tej

cechy.

7. Cokolwiek ma pocz tek musi dobiec ko ca.

Dwana cie zasad wzgl dno ci

1. Jedna jedyna Niesko czono manifestuje si ci

przemian dope -

niaj cych i antagonistycznych tendencji yin i yang.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

2. Yin i yang przejawiaj si nieustannie we wszystkim dzi ki odwiecznemu

ruchowi niesko czonego Tao.

3. Yin reprezentuje si od rodkow , yang si do rodkow i wspólnie tworz

energi Qi i wszystkie zjawiska.

4. Yin przyci ga yang, yang przyci ga yin.
5. Yin odpycha yin, yang odpycha yang.
6.

czone w ró nych proporcjach yin i yang tworz ró ne zjawiska, które s

do siebie podobne.

Zachodz cy pomi dzy rzeczami i zjawiskami objaw przyci gania i od-
pychania jest wprost proporcjonalny do zawartych w nich si yin i yang.

7. Wszystkie zjawiska s zmienne, nieprzerwanie zmieniaj , swoj konsty-

tucj stanowi

enie si yin i yang. Yin ulega przemianie w yang,

yang przemianie w yin.

8. Nic nie sk ada si wy cznie z yin lub wy cznie z yang. Wszystko stanowi

komponent obydwu tendencji o zró nicowanym stopniu nasycenia.

9. Nie istnieje neutralne, w ka dym zjawisku przewa a yin lub yang.

10. Wielkie yin przyci ga ma e - yin, wielkie yang przyci ga ma e yang.
11. Skrajne yin wytwarza yang, skrajne yang wytwarza yin.
12. Wszystkie reakcje fizyczne s natury yang w swym wn trzu, natury yin na

powierzchni.

Energia Qi i jej formy yang i yin

Jednym z podstawowych poj chi skiej filozofii medycyny jest poj cie

energii Qi.

Wszystkie procesy, stany, zdrowie rozpatruje si w kategoriach braku,

nadmiaru lub równowagi Qi.

Qi - jest to niewidzialna energia - si a yciowa, która istnieje i kr y w

ka dym organizmie ywym, a nawet ka dej materii posiadaj cej struktur
chemiczn warunkuj c jego prawid owe funkcjonowanie.

Ka da komórka i narz d maj wi kszy lub mniejszy zasób Qi. Suma

wszystkich Qi stanowi o potencji yciowej ca ego organizmu. Kr enie owej
energii ma charakter ci

y i odbywa si ustalonymi szlakami, które nazywamy

kana ami, po udnikami lub meridianami.

Nale y jednak podkre li , e jednoznaczne t umaczenie Qi przy pomocy

owa energia" w kr gach cywilizacji europejskiej mo e prowadzi do wielu

mylnych interpretacji. Dzieje si tak dlatego, e poj cie energii jest na gruncie
nauk przyrodniczych ci le zdefiniowane. Dlatego powinni my pami ta

PODSTAWY

FILOZOFII

MEDYCYNY

CHI SKIEJ

o pewnej umowno ci tego znaczenia, a ju na pewno unika jego fizycznych
interpretacji.

Ca a medycyna chi ska to w zasadzie studiowanie i analiza energii Qi i jej

rodzajów. Zachodzi pytanie sk d ta energia si bierze. ród em jej s rodzice i
jest to energia odziedziczana. Przez ca e swoje ycie cz owiek uzupe nia i
wydatkuje swoj Qi. Uzupe nienie nast puje poprzez oddychanie i czerpanie jej z
powietrza jak te poprzez spo ywanie pokarmów. Qi jest te pobierana z
kosmosu poprzez skór . Cz owiekowi s niezb dne do prawid owego fun-
kcjonowania ró ne rodzaje Qi - typu yang z kosmosu, typu yin z ziemi z
po ywienia i oddychania, ta odziedziczona, i ró ne inne nabywane innymi
sposobami.

cz si one przenikaj c wzajemnie, tworz c w ciele cz owieka

wewn trzne Qi" lub ma e Qi" uwa ane za podstawowy czynnik yciowy.

Z istnieniem wielkiej ilo ci Qi, lub jej wyczerpywaniem si , wi zano poziom
aktywno ci yciowej cz owieka. Wewn trzne Qi by o tym, co decydowa o o
powodzeniu danej dzia alno ci, nie metoda dzia ania by a najwa niejsza, lecz
ilo Qi, której cz owiek móg u

do wykonywania okre lonej czynno ci.

Energia ta w trakcie pracy wyczerpuje si ale podlega bardzo szybko odnowieniu.
Ruch energii jest ci

y i wielostronny. Nawi zuje do tego nast puj cy obrazowy

opis: ka de dzia anie powinno by jak woda, która najpierw sp ywa po zboczach
gór strumieniami w doliny, a potem w postaci mgie i chmur unosi si ponad
szczyty gór, by spa na nie w postaci deszczu i sp yn z powrotem po ich
zboczach. Cz sto podkre la si , e woda zatrzymana w swoim biegu zarasta
zielskiem, zamula si i zmienia w niezdrowe bagno, wystarczy jednak umo liwi
jej dalszy ruch, by sta a si znów przejrzysta i zdrowa. Ka da aktywno je eli
tylko nie jest zbyt jednostronna powoduje przep yw Qi, stwarzaj c pomy lne
warunki zarówno dla podejmuj cego j , jak i dla jego otoczenia. Aktywno
powoduje równie gromadzenie si energii Qi. Niebezpieczny jest zarówno zastój
energii, jak i jej gwa towne wyczerpanie si . Utrata kontroli i brak mo liwo ci
regeneracji zapasów Qi grozi chorob , a w skrajnych stanach mierci . Z
rozwa

nad Tao wiemy, e yang i yin to dwie formy energii Qi (ryc. 1).

Formy te s przeciwstawne sobie, to dwa bieguny,

które istniej tylko razem, (nie mog istnie samo-
dzielnie). Egzystuj we wzajemnym powi zaniu -
harmonii. Zachwianie równowagi mi dzy nimi ma
wp yw na równowag ustroju, na jego zdolno do Ryc.
i. znak Tao, symbol samoregulacji. W poj ciach
starochi skiego systemu energii Q\ - yang i yin.
filozoficznego nie ma we wszech wiecie organizmu,

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

gdzie nie by oby konkurencji i walki przeciwie stw. Dlatego te formy energii
yang i yin okre la si jako prawo jedno ci lub walki przeciwie stw. Te obie
formy energii zmieniaj si i zachodz na siebie. Przedstawia to najlepiej
monada chi ska gdzie kolor jasny to yang, a ciemny - yin. W ciemnym jest
cz stka jasnego i odwrotnie (ma e yang i ma e yin). Wed ug tej filozofii
wszystko co nas otacza, a tak e jest w nas, daje si zaliczy do yang, lub yin.
Yang to: wiat o, s

ce, niebo, ogie , ciep o, dzie , lato, rodzaj m ski, ruch,

rado , czerwie , opadanie i inne. Yin to: ciemno , noc, ksi yc, zimno,
woda, rodzaj

ski, sta

, smutek, bezruch, purpura, przestrze , wznoszenie

si i inne.

Z faktu, e co jest yang a co yin nie wynika, e co jest lepsze a co

gorsze. W przyrodzie nie wyst puje poj cie dobra i z a i nie stosuje te ona
takiego warto ciowania. Jest to wytwór intelektualny cz owieka dobry i s uszny
tylko w sferze, wytworzonych przez niego zasad moralnych. Dla przyrody
zarówno to co z e, np.: drapie nik, jak i to co dobre np.: jagni , s potrzebne
i równie wa ne dla niezak óconego jej stanu.

Rozwa ania o istocie prawa jedno ci, lub walki przeciwie stw maj

ogromne znaczenie praktyczne. W yciu codziennym w sposobie pracy i cza-
sie wolnym, przy wyborze towarzystwa lub partnerów, przy dobieraniu

ciwej diety czy leku, najwa niejsze jest czenie pierwiastków na zasadzie

przeciwie stw i pami tanie, e ca y otaczaj cy nas wiat zawsze d y do
równowagi i pe nej homeostazy. W dalszych rozwa aniach dotycz cych energii
Qi i jej form skupimy uwag na tych wiadomo ciach, które wykorzystane b
dla omówienia mechanizmu akupresury.

Wspomniano te powy ej, e energia Qi w organizmie kr y nieustannie

swoimi utartymi szlakami czyli meridianami.

Jeden cykl kr enia energii Qi trwa dob (24 godz.) i rozpoczyna si od

serca i do serca wraca.

Wysoko fali przep ywu energii w danym meridianie zale y od poziomu

Qi w meridianie przed nim le cym.

Je eli z przyczyn chorobowych poziom Qi w danym narz dzie zwi zanym

z meridianem jest niski to fala p yn ca do narz du nast pnego b dzie równie
niska. Zadzia anie na przyk ad poprzez ucisk (akupresur ) lub nak ucie ig ami
(akupunktur ), lub inn technik na okre lone punkty meridianu chorego
narz du - czyli os abionego energetycznie - wyrównuje w nim poziom
energii, a przez to podnosi fal p yn

do narz du nast pnego. Narz dy cia a

ludzkiego wykazuj ró ny stopie aktywno ci w ci gu doby, co daje podstawy
do podzia u ich na narz dy: dzienne, dzienno-nocne i nocne (ryc. 2).

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Ryc. 2. Dobowy cykl kr enia energii Qi w organizmie cz owieka.

Narz dy dzienne - maksimum energii wyst puje w nich w godzinach od 7.00

do 15.00, s to:

dek

ledziona z trzustk ( ledziona i trzustka w tradycyjnej medycynie chi skiej,

uwa ane s za jeden narz d)

3. serce
4. jelito cienkie

Narz dy dzienno-nocne: godz. 15.00-19.00 i 3.00-7.00, s to:

uca

2. jelito grube
3.

cherz moczowy

4. nerki

Narz dy nocne: od 19.00 do 3.00, s to:

1. osierdzie
2. potrójny ogrzewacz
3.

cherzyk

ciowy

troba

Zdrowym jest ten cz owiek, u którego energia Qi cyrkuluje w organizmie w

sposób niezak ócony.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Istota leczenia w medycynie starochi skiej, polega na udro nieniu przep ywu

energii Qi w ustroju, by ta przep ywa a w sposób niezak ócony. W tym celu
stosuje si ró ne techniki oddzia ywania na punkty chi skie le ce na przebiegu
meridianu.

Prawo pi ciu elementów

Wed ug tradycyjnej filozofii medycyny chi skiej u podstaw organizacji

wszech wiata le y cykliczno . Przyj to, e sposób organizacji wszech wiata jest
uniwersalny, tzn. e elementy owej organizacji w takim samym stopniu dotycz
ca

ci (wszech wiata) jak i sk adowych cz ci tej ca

ci, np. istot ywych oraz

ka dej fizjologicznej funkcji.

W ten sposób podporz dkowano wszystkie zjawiska pi ciu elementom.

Teoria ta t umaczy materialne zjawiska i procesy zachodz ce w tkankach, tak e
stany psychiki, oraz wszelkie zale no ci mi dzy fizjologi , patologi i

rodowiskiem.

Te pi elementów (pierwiastków) to:

1. drzewo (D)
2. ogie (O)
3. ziemia (Z)
4. metal (M)
5. woda (W)

Pomi dzy tymi elementami zachodz relacje, które mo na okre li ogólnie

jako prawa przemiany i istnienia. Tak wi c przez prawo pi ciu elementów Wu
Sing rozumie si symbole pod które podstawia si równowa niki odnosz ce si
do cz owieka, jego otoczenia, a tak e do wiata przyrody (tab. 1).

Tab. 1. Odpowiedniki pi ciu elementów

Odpowiedniki

DRZEWO

OGIE

ZIEMIA

METAL

WODA

I Narz d pe ny

troba

serce
osierdzie

ledziona

uca

nerka

Narz d pusty

cherzyk

ciowy

jelito cie .
polrójny
ogrzewacz

dek

jelito gr.

cherz

moczowy

Zmys

oczy - wzrok

zyk - mowa

wargi -

luzówka

dotyk

nos - w ch

ucho - s uch

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Odpowiedniki

DRZEWO

OGIE

ZIEMIA

METAL

WODA

Tkanka

mi nie,

ci gna,

paznokcie

cera -
ukrwienie,
naczynia

tnicze

cia o -
mi nie,
tkanka

czna

skóra, w osy
cia a

ko ci, mózg,

osy g owy

Wydaliny

pot

l ina

luz

mocz

Osobowo

spokojny

aktywny

zrówno-
wa ony

prawy,
nieugi ty

ruchliwy

Emocje

gniew, z

nienawi

rado

troska,
zmartwienie,
wspó czucie

smutek

strach,
depresja

Sk onno

do wzywania -
krzyku

do miechu

do piewu

do p aczu

do st kania

Wyczerpuje

nadu ycie
oczu

obserwacja,
dzia anie
poznawcze

siedzenie

le enie

stanic

Zapach

zje cza y

spalenizna

przyjemny

gryz cy

zgni y

Smak

kwa ny

gorzki

odki

ostry

ony

Rozwój

urodzenie

wzrost

dojrza

starzenie si

zej cie -

mier

Kolor

zielony

czerwony

ty,

ot>

bia y,
srebrny

czarny,
niebieski

Mi so

kura
(drób)

baranina

wo owina

konina

wieprzowina,
ryby

Ziarno

pszenica

yto

kukurydza

owies, ry

fasola

Metoda
konserwacji

Fermentacja,
kiszenie

dzenie

w cukrze

w ostrych
przyprawach,
w pró ni

solenie,
zamra anie

Sposób
gotowania

krótkie
zaparzanie bez
przykrycia na
ogniu z drzewa

pieczenie
(ruszt),
sma enie z
obracaniem

duszenie pod
przykryciem w
ma ej ilo ci
wody, t uszczu
nic miesza ,
piec w glowy

pod ci -
nieniem,
kuchnia
elektryczna

gotowa w
du ej ilo ci
wody,
miesza

Pora dnia

rano

po udnic

po po udniu

wieczór

noc

Pora roku

wiosna

lato

pó ne lato

jesie

zima

Wp yw
bioklimatu

wiatr

gor co

wilgo

sucho

zimno

Strona wiata

wschód

po udnic

rodek

zachód

pó noc

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Istniej wzajemne wi zi mi dzy tymi pi cioma elementami. S to:
1. Wi twórczo-pobudzaj ca (od ywcza)

Drzewo pobudza (w znaczeniu rodzi) ogie , ogie pobudza (ogrzewa)

ziemi , ziemia daje metal, metal daje wod , woda ywi drzewo (ryc. 3).
Nadmiar pobudzania jednego z 5 elementów prowadzi do zaburzenia równo-
wagi pomi dzy nimi.

2. Wi

destrukcyjno-hamuj ca

Drzewo hamuje (podrywa korzeniami) ziemi , ziemia wypija wod , woda

gasi ogie , ogie topi metal, metal tnie drzewo (ryc. 3).

Je eli okre lony element np. woda wykazuje s abo , to inny np. ogie

zaczyna dominowa , przybiera form ataku a do jego ca kowitego zniszczenia.

Ryc. 3. Schemat przedstawiaj cy prawo pi ciu elementów.

Z powy szych wi zi wywodzi si jedno z prawide recepty punktowej

nazwane prawid em matka-córka", (lub ojciec-syn"). Element drzewa, który
ma zwi zek z w trob jest matk " elementu, ognia. Ogie ma zwi zek z
sercem. W przypadku chorej w troby nie jest ona w stanie dostarczy energii
Qi sercu i serce wykazuje niesprawno .

Do wykorzystania w praktyce tego prawid a b dziemy powraca jeszcze na

dalszych stronach ksi ki.

*» wzajemne pobudzanie

wzajemna akcja destrukcyjna

przeciwdzia anie

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Patologia mi dzy pi cioma elementami

Zdrowie zawdzi czamy energii Qi, która sprawia, e organizm dysponuje

odpowiednimi si ami obronnymi zarówno przed patogennymi czynnikami
zewn trznymi jak i wewn trznymi. Mechanizmy obronne ustroju, dzi ki
dynamicznej równowadze pomi dzy yang i yin naszego cia a zachowuj stan
zdrowia. Utrzymuje si on dopóki silny czynnik atakuj c nie naruszy tego stanu
lub b

c s abym nie natrafi na obni on niewydoln wewn trzn si energii

patogennej. Czynnikiem atakuj cym mo e by nag e pogorszenie si pogody jak
np. przenikliwe zimno i je eli natrafi na obni on odporno na ten czynnik mo e
doj do choroby. Choroba mo e trwa krótko przy dobrych si ach obronnych
ustroju, wytwarza si podwy szona ciep ota (gor czka) i poty, które
przeciwdzia aj atakowi agresji. Je eli organizm na skutek zak ócenia energii
yang-yin nie upora si z atakiem w krótkim czasie, to choroba przewleka si .

W tradycyjnej chi skiej medycynie istnieje poj cie pe no ci gdy nadmiar

patogennego czynnika atakuje powierzchni odpornego organizmu (Pincel 1994).
Objawami pe no ci jest nag y pocz tek choroby, ostry jej przebieg, wysoka
gor czka, poty, szybkie t tno. Jest to tzw. zespó wewn trzny yang-nadmiar czyli
Shi.

Drugie poj cie to pusto , jest ona przy s abej obronno ci organizmu i

wnikni ciu g biej czynnika szkodliwego. Objawami pusto ci s : przewlekanie
si choroby, brak gor czki i zwolnione t tno. Stan ten to zespó wewn trzny yin-
niedobór czyli Xu.

Leczenie ma wzmocni stan niedoboru lub os abi nadmiar.
Ze wzgl du na pochodzenie czynnika patogennego dzieli sieje na:
1. Patogenne czynniki zewn trzne; zimno, ciep o, wiatr, susza, wilgo ,

wp ywy kosmiczne, urazy i zaka enia.

2. Patogenne czynniki wewn trzne; z

, troska, smutek, strach, rado ,

przeci enie prac narz dów wewn trznych, b dy w od ywianiu i inne.

Meridiany i punkty zwi zane z elementami

Meridiany g ówne czyli narz dowe posiadaj odpowiedni równowa nik w

zakresie elementów i tworz bardzo ciekawy uk ad, którego cechami
szczególnymi s : wyst powanie tego samego elementu w parze jak tworz
poszczególne meridiany typu yang (narz dy puste) i yin (narz dy pe ne).

Zmiana elementu wyst puje zawsze b

przy uk adzie yang-yang, b

yin-

yin. Element ognia wyst puje 4-krotnie, a pozosta e tylko po 2 razy.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Ryc. 4. Schemat obrazuj cy powi zania pomi dzy meridianami a pi cioma elementami.

Oprócz obiegu energii w meridianach tworz cych pary (ryc. 4) i maj cych

po czenia pomi dzy sob poprzez punkty przepustowe (Luo) istniej te
po czenia, które okre lamy jako du e po udniki. Wyodr bniamy trzy du e
po udniki typu yang; i trzy typu yin.

Du e po udniki typu yang tworz :
1. jelito cienkie (meridian r czny) i p cherz moczowy (meridian no ny) -

Tai yang

2. potrójny ogrzewacz (meridian r czny) i p cherzyk

ciowy (meridian

no ny) - Shao yang

3. jelito grube (meridian r czny) i

dek (meridian no ny ) - Yang Ming

Du e po udniki typu yin tworz :
1.

uco (meridian r czny) i ledziona-trzustka (meridian no ny) - Tai yin

2. osierdzie (meridian r czny) i w troba (meridian no ny) - Yueh yin
3. serce (meridian r czny) i nerka (meridian no ny) - Shao yin
Du e po udniki i ich funkcje mo emy przedstawi w nast puj cy sposób:

Tai yang - zimno
Shao yang - ciep o
Yang Ming - sucho
Tai yin - wilgo
Yueh yin - wiatr
Shao yin - ogie

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Strza ki cz ce du e po udniki wskazuj wzajemne oddzia ywania na siebie

du ych po udników.

Ka da para w ten sposób jest w stanie wyrówna powstaj ce w wyniku

dzia

powy szych czynników zaburzenia.

Przyk ad: atak zimna na powierzchni cia a zadzia a na le cy zewn trznie

du y po udnik Tai yang. Tai yang tworz meridian jelita cienkiego (ciep o) i

cherza moczowego (zimno). Podczas ataku zimna na po udnik p cherza

moczowego b dzie d no ze strony jelita cienkiego do wyrównania zimna
swoim ogniem.

Przy ataku suszy na Yang Ming ratunek nast pi przy pomocy wilgoci ze

strony

dka.

Tak wyrównane s mi dzy innymi codzienne wahania klimatyczne. Poja-

wienie si deficytu energii w wyrównuj cym sk adniku utrudnia likwidacj ataku
patogennego czynnika prowadz cego do zaburzenia.

W pierwszym przyk adzie atak zimna dotknie po udnik Tai yang, a w drugim

sucho , po udnik Yang Ming.

Zaburzenie równowagi w tych podwójnych, du ych po udnikach niezlikwi-

dowane w ich obr bie, mo e by wyrównane, jak wskazuj strza ki, przez drugi
du y po udnik wspó pracuj cy. I tak Tai yang otrzyma pomoc ze strony ognia
Shao yin rozpraszaj cego zimno, a Yang Ming od Tai yin dostarczyciela wilgoci.
Zale no ci te s wzajemne, tzn. e je eli wewn trzny ogie b dzie uszkadza
Shao yin, wtedy Tai yang dostarczy zimna.

W terapii gdy zimno uszkodzi Tai yang, trzeba u

punktu Luo po udnika

jelita cienkiego dla zaopatrzenia go w ogie od serca z równoczesnym
rozproszeniem punktu ród a na po udniku serca.

Takie post powanie na pocz tku choroby mo e wspomóc zlikwidowanie

szkodliwego zimna na po udniku Tai yang.

Jak wida z tego, du e po udniki maj wa ne praktyczne znaczenie (Pincel

1994).

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Punkty chi skie i ich po czenie z pi cioma elementami

Ka dy z punktów zgodno ci (Shu) zwi zany jest z odpowiednim elementem,

(st d inna ich nazwa - punkty-elementy") i tak:

Punkty dla meridianów yang:

Punkty dla meridianów yin:

I róde ko (Ting)

- metal

(M)

- drzewo (D)

II strumyczek (Yang) - woda

(W)

- ogie (O)

III strumie (Shu)

- drzewo

(D)

- ziemia (Z)

IV rzeka (King) - ogie

(O)

- metal (M) V

morze (Ho) - ziemia

(Z)

- woda (W)

Tab. 2. Punkty elementy

Meridiany

Elementy

Meridiany

Elementy

Yang

Yin

liczby wygrubionc - punkt element w elemencie"

Punkty te wykorzystuje si przede wszystkim do oddzia ywania na okre lone

narz dy. Szczególnie dotyczy to punktów elementów" (lub element w ele-
mencie).

Punkty te w tab. 2 wygrabiono. Punkt le cy na lewo od niego ma dzia anie

pobudzaj ce, a le cy na prawo uspakajaj ce (hamuj ce).

Z zagadnieniem tym wi e si poj cie prawid a okre lanego jako matka-

córka" lub ojciec-syn". To co przedstawiono przy omawianiu rodzaju wi zi
pomi dzy pi cioma elementami (ryc. 3) odnosi si tak e do ka dego mendianu z
osobna. Wi twórczo-pobudzaj ca wyra a si tym, e chc c pobudzi serce C.8.
(ogie ), nale y dzia

na C.9. (drzewo). W wi zi hamuj cej serce C.8. (ogie )

nale y dzia

na C.3. (woda). Prawo - teoria pi ciu elementów t umaczy w

sposób, który mo na uzna za naukowy, obieg energii w naturze i stanowi kanon
medycyny naturalnej.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Meridiany g ówne i dodatkowe

to szlaki przep ywu energii Qi. Biegn one przewa nie wzd

cia a.

Odchodz ce od nich odga zienia (kolaterale) cz okre lone punkty na
powierzchni cia a z odpowiednimi narz dami wewn trznymi. Punkty te
najcz ciej s znane jako: punkty chi skie (PCH), punkty akupunktury (PA),
biologicznie aktywne punkty (BAP).

Na obwodzie meridianów ko czyn, tak górnej (poni ej stawu okciowego),

jak i dolnej (poni ej stawu kolanowego), meridiany cz si ze sob . Te ga zki

cz ce nazywamy Luo (czyt. lo). Meridian yang czy si z meridia-nem yin i

tym samym daje to swobodne kr

enie energii Qi w ca ym ustroju.

Dla unikni cia nieporozumie , których przyczyn mo e by stosowanie

ró nych nazw, postanowiono oznacza meridiany cyframi rzymskimi (od I do
XIV), przyjmuj c za I meridian p uc.

Meridiany g ówne :

Wydaje si , e najlepszym rozwi zaniem jest stosowanie obok nazw

rodzimach - nazw aci skich. Chi czycy wspó cze ni tak e stosuj ten system.

NAZWA POLSKA

NAZWA ACI SKA

I Meridian p uc P

Pulmones P

II Meridian jelita grubego JG

Intestinum crassum IC

III Meridian

dka Z

Gaster G

IV Meridian ledziony - trzustki ST

Lien - Pankreas LP

Cor C

VI Meridian jelita cienkiego JC

Intestinum tenue IT

VII Meridian p cherza moczowego PM

Vesica urinaria VU

VIII Meridian nerki N

Ren R

IX Meridian osierdzia O

Pericardium PC

X Meridian potrójnego ogrzewacza PO

przyj to z chin. SJ

(San Jiao)

XI Meridian p cherzyka

ciowego P

Vesica fellea VF

XII Meridian w troby W

Hepar H

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Meridiany dodatkowe

XIII Meridian rodkowy tylny (ST), czyli

przyj to z chin. TM

ówny regulator tylny (GRT)

(Tu Mai)

XIV XIV Meridian rodkowy przedni

przyj to z chin. JM

(SP), czyli g ówny regulator przedni

(Jen Mai)

(GRP) "

to mendiany niesymetryczne.

Mendiany maj dwie cz ci: zewn trzn , biegn

po powierzchni cia a

wzd

punktów, i wewn trzn , zmierzaj

do odpowiadaj cych im narz -

dów. Zewn trzne cz ci meridianów maj charakterystyczny przebieg. Wszy-
stkie zaczynaj si lub ko cz na palcach r k i nóg. Tylko meridian nerki
zaczyna si na podeszwowej cz ci stopy. W przewa aj cej swojej d ugo ci
biegn one przez ko czyny górne lub dolne, dlatego dzielimy je na meridiany
górne - tj. r k, i dolne - tj. nóg.

Do meridianów r k nale : m. p uc, m. jelita grubego, m. osierdzia, m.

potrójnego ogrzewacza, m. serca, m. jelita cienkiego. Pozosta e to meridiany
nóg.

T. Mann, omawiaj c przebieg meridianów po powierzchni cia a, podaje

nast puj cy opis: je li cz owiek wyprostuje si w taki sposób, e jego ramiona

uniesione w stron nieba, a jego stopy spoczywaj na ziemi, to zauwa amy,

e meridiany yang id od nieba do ziemi, a yin od ziemi do nieba. Jest to

zgodne ze staro ytn tradycj , wed ug której, energia yang pochodzi z kosmosu,
a yin z ziemi.

Obok 12 meridianów g ównych istnieje 8 meridianów dodatkowych. Dwa

z nich maj szczególne znaczenie i zostan omówione podobnie jak g ówne.

to: meridian rodkowy tylny (TM) i rodkowy przedni (JM). Oba meridiany

dodatkowe maj po czenia z meridianami g ównymi typu yang i yin, i zarz -
dzaj nimi. TM zarz dza typem yang, a JM typem yin. Wed ug starych ksi g
chi skich, meridiany te stanowi zbiorniki energii Qi i s zlewiskiem tej
energii, dlatego nazywamy je meridianami zarz dzaj cymi, lub g ównymi
regulatorami.

Punkty kolejne meridianu podano cyfr arabsk i odnosz si one wy cz-

nie do danego meridianu (bywaj systemy numeracji cznej punktów). Liczb
punktów w danym meridianie oraz jego typ podano przy charakterystyce
ogólnej przebiegu meridianu (patrz rozdzia III).

IEJ

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Punkty chi skie i metody ich lokalizacji

Punkty chi skie s to miejsca na ciele o szczególnych w

ciwo ciach,

których nak ucie, ucisk lub inny sposób pobudzenia s podstaw leczniczego
oddzia ywania na organizm. W przebiegu wy ej wymienionych meridianów le y
670 punktów:

12 Meridianów g ównych Meridian

ówny regulator tylny Meridian

ówny regulator przedni

= 309 x 2 (parzyste) =618 +

28 +
24

RAZEM:

670 punktów

Oprócz tych punktów opisano oko o 800 dodatkowych, tzw. Extra. Punkty te

znajduj si na skórze cz owieka od urodzenia i maj jednakow lokalizacj u
ka dego. Ich wielko u ludzi zdrowych waha si od 2 do 5 mm ( rednica), a w
czasie choroby narz du mog si powi ksza do 10 mm.

Istnieje kilka sposobów lokalizacji punktów. Poni ej podajemy niektóre z

nich.

1. Wed ug informacji dotycz cych miejsc anatomicznych cia a, na przyk ad:

G.45. znajduje si po stronie strza kowej drugiego palca u nogi, 3 mm od
rogu paznokcia. T metod b dziemy si pos ugiwa najcz ciej.

2. Metoda cuna indywidualnego. Cun jest to jednostka, która nie odpowiada

adnej znanej dotychczas jednostce pomiarowej. Od tysi cy lat stosowany

jest w akupunkturze, s

c do lokalizacji punktów. W akupunkturze

szeroko kciuka uznajemy za 1 cun. Tak e odleg

ci mi dzy dwoma

fa dami na rodkowym paliczku III palca r ki (u kobiet prawej, u m czyzn
lewej) okre la 1 cun indywidualny (ryc. 5).

3. Metoda cuna proporcjonalnego. Chi czycy podzielili poszczególne okolice

cia a wzd

i wszerz na ró ne odcinki, tzw. proporcjonalne jednostki cun.

W metodzie tej 1 cun na czole nie jest równy 1 cunowi na klatce
piersiowej. Mierzony w jednostkach uk adu SI w ka dej okolicy cia a

dzie mia inn d ugo . Zawsze jednak odleg

od punktu Extra 1, tj.

le cego u nasady nosa w rodku mi dzy brwiami - do przedniej linii

osów, niezale nie od tego, czy b dzie to kobieta czy m czyzna, doros y

czy dziecko, o wysokim czy niskim czole -wynosi b dzie 3 cuny. Inne
przyk ady: odleg

mi dzy brodawkami

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Ryc. 5. Cun indywidualny.

sutkowymi wynosi b dzie 8 cunów , odleg

od górnego brzegu

spojenia onowego do p pka - 5 cunów (ryc. 6).

4. Metoda palpacyjna - szczególnie przydatna w stanach chorobowych,

kiedy punkt jest powi kszony i bolesny.

5. Lokalizacja za pomoc punktoskopu. Punktoskop jest to aparat, którego

dzia anie opiera si na wykorzystaniu ni szego oporu elektrycznego
punktu od otaczaj cej go skóry. Inaczej mówi c, punktoskop jest to
bardzo czu y omomierz (ryc. 7).

U kobiet mi dzy liniami rodkowoobojczykowymi.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHINS KIEJ

Ryc. 6. Cun proporcjonalny.

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

1 - elektroda czynna,
2 - elektroda bierna,
3 - potencjometr,
4 - sygnalizator optyczny,
5 - pokrywa pojemnika baterii.

Ryc. 7. Punktoskop (omomierz).

6. Lokalizacja punktów przez odpowiednie u

enie cia a lub przyj cie

odpowiedniej pozycji. Przyk ad: punkt VF.31. (Fengshi) mo na zlokali-
zowa , przyjmuj c pozycj wyprostn ( na baczno ") z przy

eniem

k do ud. Koniec palca rodkowego wskazuje ten punkt. Sposób ten

wykorzystuje si najcz ciej dla wyznaczenia punktów:
a) VF.3L,
b) LP.10.,
c) IC.4.,
d) P.7.,
e) R.l.(ryc. 8).

PODSTAWY FILOZOFII MEDYCYNY CHI SKIEJ

Ryc. 8a

Ryc. 8b

Ryc. 8c

Ryc. 8d Ryc. 8. Przyk ady

sposobów

lokalizacji

punktów.

Ryc. 8e

Rozdzia III

PRZEBIEG MERIDIANÓW, PO

ENIE PUNKTÓW I

WSKAZANIA TERAPEUTYCZNE

MERIDIAN P UC ( AC. PULMONES - P)

Przebieg meridianu

W swoim przebiegu zewn trznym rozpoczyna si w punkcie P.I., tj. na

powierzchni klatki piersiowej, na wysoko ci pierwszej przestrzeni mi dzy e-
browej, 6 cunów od linii rodkowej cia a. Dalej biegnie w gór i na zewn trz
- punkt P.2., st d zst puje w dó po przy rodkowej powierzchni ramienia i
dochodzi do stawu okciowego. Od stawu okciowego biegnie po stronie
promieniowej przedramienia, przez nadgarstek przechodzi na t tnic promie-
niow i osi ga koniuszek kciuka - 3 mm od promieniowego k ta macierzy
paznokcia (P. 11.).

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Metal, tworzy par z meridia-
nem jelita grubego. Wa niejsze punkty:

- ród owy P.9.
-przychylno ci Shu" P.ll., P.10., P.9., P.8., P.5.
- tonizuj cy P.9.
- sedatywny P.5.
- przepustowe P.7., (P.9.)
- alarmowy przedni P. 1.
- alarmowy tylni VU.13.
- samodzielne P.7., P.l 1.
Ogó em punktów: 11, czas najwi kszej aktywno ci 3.00-5.00.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 9. Meridian p uc.

Wykaz punktów: P.l. Zhongfu
(zwyk y pa acyk)

enie: na powierzchni klatki piersiowej, na wysoko ci pierwszej

przestrzeni mi dzy ebrowej, 6 cunów od linii rodkowej cia a.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

Wskazania: dychawica oskrzelowa, choroby p uc, obrz k twarzy i ko czyn,

ból w okolicy klatki piersiowej.

P.2. Yunmen (drzwi ob oków)
Po

enie: we wg bieniu, pod wewn trznym brzegiem obojczyka (w odle-

ci 1/3 od barkowego ko ca obojczyka).

Wskazania: takie same .
P.3. Tianfu (niebia ski pa ac)
Po

enie: na rodkowej górnej powierzchni ramienia, 3 cuny poni ej

przebiegu do u pachowego, po promieniowej stronie mi nia dwug owego
ramienia.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych, ból w okolicy opatki, barku i

stawu barkowego, nerwice, zawroty g owy.

P.4. Xiabai (szlachetny wiat)
Po

enie: na rodkowej powierzchni ramienia, po promieniowej stronie

mi nia dwug owego, 1 cun poni ej P.3.

Wskazania: neurogenne choroby serca, cz stoskurcz napadowy, md

ci, ból

w piersiach.

P.5. Chize (staw okcia)

enie: we wg bieniu stawu okciowego, po stronie promieniowej ci gna

mi nia dwug owego ramienia (u atwia lokalizacj pozycja zgi cia przedramienia
z d oni zwrócon ku górze - mo na wtedy zauwa

nieznaczne wg bienie, w

którym le y ten punkt).

Wskazania: choroby narz dów oddechowych i uk adu nerwowego (nerwice,

stany reaktywne, nietrzymanie moczu, drgawki u dzieci, ból w okolicy opatki,
niedow ady, zapalenie splotu nerwowego).

P.6. Kongzui (wi kszy otwór)
Po

enie: po odwróceniu d oni ku górze punkt ten znajduje si po

promieniowej stronie przedramienia, w odleg

ci 5 cunów poni ej zgi cia

okciowego, a 7 cunów powy ej poprzecznego zgi cia nadgarstka.

Wskazania: ostre choroby uk adu oddechowego, wysoka temperatura, kaszel,

chrypka, nie yt krtani, zapalenie gard a, ból w okolicy ramienia i stawów r k.

P.7. Lieque (niedostatek przechylenia)
Po

enie: przy d oni zwróconej ku górze punkt ten le y po promieniowej

stronie, powy ej wyrostka rylcowatego, 1,5 cuna od zgi cia poprzecznego
nadgarstka.

Przez stwierdzenie takie same" nale y rozumie wskazanie jak dla punktu poprzedniego.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

Wskazania: tiki i przykurcze mi ni mimicznych, zapalenie nerwu twarzo-

wego i nerwu trójdzielnego, bóle z bów, dychawica oskrzelowa, nie yt krtani,
zapalenie migda ków podniebiennych, bóle g owy w okolicy potylicznej,
migrena, szczególnie z towarzysz cymi wymiotami, schorzenia r k.

P.8. Jingqu (dolny kana lub sp yw kana u)
Po

enie: przy promieniowej stronie mi nia zginacza r ki, 1 cun nad fa dem

promieniowo-nadgarstkowym.

Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, dychawica oskrzelowa,

wymioty, czkawka, zapalenie nerwu promieniowego.

P.9. Taiyuan (wielkie ród o)

enie: przy promieniowym brzegu ci gna mi nia promieniowego

zginacza r ki, na dolnym fa dzie stawu promieniowo-nadgarstkowego.

Wskazania: rozedma p uc, angina, nerwoból mi dzy ebrowy, ból przedra-

mienia, zapalenie spojówek, zapalenie rogówki, bezsenno , depresja. Wykazuje
specjalne oddzia ywanie na t tnice, podnosi ci nienie t tnicze itp.

P.10. Yuji (spotkanie ryby)
Po

enie: na d oniowej powierzchni k bu, w rodku pierwszej falangi

kciuka.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, nadmierne wydzielanie potu,

zapalenie migda ków podniebiennych.

P.ll. Shaoshang (m ody kupiec)
Po

enie: po promieniowej stronie kciuka, 3 mm od rogu paznokcia

(ko cowy punkt).

Wskazania: omdlenia, choroby jamy ustnej, gard a, prze yku, bezsenno ,

drgawki u dzieci, punkt znieczulenia skóry podczas zabiegów chirurgicznych.

MERIDIAN JELITA GRUBEGO ( AC.
INTESTINUM CRASSUM - IC)

Przebieg meridianu
Biegnie w gór od punktu IC.l., który znajduje si 3 mm w bok (po stronie

promieniowej) od rogu paznokcia palca II, poprzez nadgarstek, przedrami , rami
do przedniego brzegu wyrostka barkowego opatki (acromion), od tego punktu
skr ca na przedni powierzchni klatki piersiowej do do ka nadoboj-czykowego.
St d wznosi si ku górze i biegnie przez rodek trzonu uchwy, policzek, do
wargi górnej. Ko czy si na górnym brzegu bocznej bruzdy skrzyde ka nosa
(IC.20.).

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Metal, tworzy par z meridia-

nem p uc.

Wa niejsze punkty:
- ród owy IC.4.
- przychylno ci Snu" IC.l., IC.2., IC.3., IC.5., IC.l 1.
- toni uj cy IC.l 1.
- sedatywny IC.2.
- przepustowe IC.6., (IC.4.)
- alarmowy przedni G.25.
- alarmowy tylni VU.25.
- samodzielny IC.4., IC.l 1.
Ogó em punktów: 20, czas najwy szej aktywno ci 5.00-7.00.

Wykaz punktów:
IC.l. Shangyang (kupiec yang)

enie: po stronie promieniowej palca wskazuj cego, 3 mm w bok od

ta macierzy paznokcia.

Wskazania: choroba jamy ustnej (zapalenie migda ków podniebiennych,

jamy ustnej, krtani, bóle z bów), szum w uszach, choroby narz du oddecho-
wego; udzielenie nag ej pomocy w omdleniach.

IC.2. Erjian (drugi interwa )

enie: po promieniowej stronie, nieco dystalnie od stawu ródr czno-

paliczkowego palca wskazuj cego. Punkt ten lokalizuje si przy d oni zaci -
ni tej w pi

Wskazania: choroba jamy ustnej i nosa (zapalenie krtani i migda ków

podniebiennych, krwawienia z nosa, ból z bów); zw enie prze yku, kruczenie
w jelitach, rozwolnienia itp., choroby skóry (tr dzik pospolity), itp.

IC.3. Sanian (trzeci interwa )

enie: na promieniowym brzegu II ko ci ródr cza (w ty od jej g ówki

wyczuwa si zag bienie).

Wskazania: takie same.

IC.4. Hequ (z cza ko ci)

enie: w po owie d ugo ci II ko ci ródr cza po stronie promieniowej.

Przy odwiedzeniu od siebie kciuka i palca wskazuj cego punkt ten le y w

rodku linii cz cej miejsce po czenia I i II ko ci ródr cza i rodka

kraw dzi b ony mi dzy palcowej (p etwy).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

11 10 9 8

Ryc. 10. Meridian jelita grubego.

Wskazania: bóle g owy (twarzy, nosa, oczu, uszu), narz du oddechowego,

zapa , bezsenno , nocne pocenie si , brak miesi czki, nerwica neurasteniczna,
ból i niedow ad ko czyn górnych, zespo y bólowe w górnej po owie tu owia.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

IC.5. Yangxi (potok yang)
Po

enie: na grzbietowej stronie nadgarstka. Gdy kciuk jest odwiedziony w

bok i ku górze, to punkt ten znajduje si w powsta ym wg bieniu mi dzy

ci gnami mi ni prostowników d ugiego i krótkiego kciuka, w popularnej

anatomicznej tabakierce".

Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zapalenie migda ków podniebien-

nych, ból z bów, choroby stawu promieniowo-nadgarstkowego.

IC.6. Pianli (pochylone przej cie)
Po

enie: 3 cuny powy ej IC.5.

Wskazania: takie same.

IC.7. Wen iu (ciep y strumyk)

enie: nad ko ci promieniow , po rodku odleg

ci mi dzy stawem

promieniowo-nadgarstkowym a zgi ciem okciowym.

Wskazania: choroby jamy ustnej,

dka, jelit, bóle r k.

IC.8. Xialian (dolna wynios

r ki)

enie: 4 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).

Wskazania: pora enie zwieraczy p cherza moczowego, kruczenie w jelitach,

ból w okolicy serca, dychawica oskrzelowa, nie yt oskrzeli, zapalenie op ucnej,
gru lica p uc, zapalenie gruczo u sutkowego.

IC.9. Shanglian (górna wynios

r ki)

enie: 3 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).

Wskazania: takie same.
IC.10. Shousanli (trzy odleg

ci na r ce)

enie: 2 cuny poni ej zewn trznego zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym),
na linii cz cej IC.5. z IC.6.

Wskazania: bóle z bów, zapalenie jamy ustnej, ból w okolicy okcia i

ramienia, pora enia po owicze, udar mózgu, nerwoból nerwu promieniowego,
zapalenie gruczo u sutkowego, zapalenie linianki przyusznej, grypa, przewlek e
zapalenie okr

nicy.

ICH. Quchi (zgi ty staw)

enie: na zewn trznym brzegu zgi cia okciowego, po rodku mi dzy

fa dem okciowym a zewn trznym k ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).

Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, ból w okolicy ramienia,

epatki i okcia, bóle g owy, pora enie po owicze, zapalenie op ucnej, nerwoból

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

mi dzy ebrowy, neurastenia, niedokrwisto , choroby skóry, przewlek e zapa-
lenia okr

nicy.

IC.12. Zhouliao (jamka stawu okciowego)

enie: na bocznej powierzchni ramienia, 1 cun powy ej zewn trznego

brzegu zgi cia okciowego, po rodku mi dzy fa dem okciowym a zewn trznym

ykciem (przy zgi tym stawie okciowym).

Wskazania: choroby ko czyn górnych.

IC.13. Shouwuli (pi odleg

ci na r ce)

enie: na zewn trznym brzegu ko ci promieniowej, 3 cuny nad zgi ciem

okciowym.

Wskazania: zapalenie p uc, go ciec, zaburzenia czynno ci ruchowej i czu-

ciowej ko czyn górnych, senno , gru licze zapalenie w

ów ch onnych w

okolicy szyi, fobie.

IC.14. Binao (mi sie r ki)

enie: na bocznej powierzchni ramienia, tu nad przyczepem mi nia

naramiennego do ko ci ramieniowej.

Wskazania: takie same.

IC.15. Jianyu (koniec k ta ramienia)

enie: nad stawem ramiennym, mi dzy barkowym wyrostkiem opatki a

guzkiem wi kszym ko ci ramieniowej. Odpowiada zag bieniu powsta emu przy
podniesieniu r ki.

Wskazania: choroba nadci nieniowa, pora enie po owicze, kr cz szyi, ból w

okolicy ramienia.

IC.16. Jugu (wielka ko )
Po

enie: w zag bieniu mi dzy ko cem barkowym obojczyka a grzebieniem

opatki.

Wskazania: drgawki u dzieci, bóle z bów, uchwy, zapalenie splotu

nerwowego, zapalenie oko ostawowe ramienno- opatkowe.

IC.17. Tianding (naczynie niebios)
Po

enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na

wysoko ci dolnego brzegu chrz stki tarczowej.

Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, zapalenie gard a, trudno ci

w po ykaniu.

IC.18. Neck-Futu (boczne uwypuklenie)
Po

enie: w rodku mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkawego, na

wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.

Wskazania: kaszel, dusznica, nadmierne lub zbyt sk pe wydzielanie liny,

afonia czynno ciowa, zbyt niskie ci nienie t tnicze.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

IC.19. Nose-Heliao (male ka jamka)
Po

enie: 15 mm poni ej skrzyde ka nosa (na wysoko ci 1/3 wargi górnej).

Wskazania: ostry i przewlek y nie yt nosa, czyrak nosa, zapalenie nerwu

twarzowego, tik i przykurcz mi ni twarzy, nerwoból nerwu trójdzielnego.

IC.20. Yingxiang (powitanie wonno ci)
Po

enie: w po owie fa du wargowego, tu obok skrzyde ka nosa (punkt

ko cowy).

Wskazania: ostry nie yt nosa, os abienie powonienia, krwawienie z nosa,

zapalenie nerwu twarzowego itp.

MERIDIAN

DKA ( AC. GASTER - G)

Przebieg meridianu
Rozpoczyna si w punkcie G.I., tj. na dolnym brzegu oczodo u, prostopadle

do renicy oka. St d biegnie w dó , okala wargi i dalej wzd

dolnej cz ci

uchwy do jej k ta, dziel c si po drodze na dwie odnogi. Jedna odnoga

skierowana pionowo do góry, do k ta czo a (punkt G.8.). Druga zst puje na dó
po szyi, klatce piersiowej, brzuchu, pachwinie, przedniej powierzchni uda,
podudzia i po grzbietowej cz ci stopy i ko czy si na palcu drugim stopy, 3 mm
od rogu paznokcia, po stronie strza kowej (G.45.).

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ziemia, tworzy par z meri-danem

ledziony i trzustki. Wa niejsze punkty:

ród owy G.42.

- przychylno ci Shu" G.45., G.44., G.42., G.41., G.36.
- tonizuj cy G.42.
- sedatywny G.45.
- przepustowy G.40. (G.42.)
- alarmowy przedni JM. 12.
- alarmowy tylni VU.21.
- samodzielny G.36., G.44.

Ogó em punktów: 45, czas najwy szej aktywno ci 7.00-9.00.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Wykaz punktów:

G.l. Cheng i (zbiornik ez)

enie: na dolnym brzegu oczodo u, prostopadle do renicy oka.

Wskazania: choroby oczu, tiki i przykurcz mi ni okr nych ust i oczu.
G.2. Sibai (czterokrotna wiat

)

enie: 0,7 cuna poni ej dolnego brzegu oczodo u prostopadle do renicy

oka.

Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, choroby oczu, ból g owy, zawroty

owy, zapalenie zatok szcz kowych, nie yt nosa, zapalenie nerwu twarzowego,

przykurcz mi ni mimicznych, zaburzenia mowy.

G.3. Face-Juliao (du a ko )

enie: na wysoko ci skrzyde ka nosa, w linii G.2.

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, nerwoból nerwu trójdzielnego, zapalenie rogówki, jaskra, krótkowzrocz-
no , zapalenie zatok szcz kowych, bóle z bów, choroby warg i policzków.

G.4. Dicang (spichlerz ziemi)
Po

enie: 0,4 cuna (ok. 1 cm) z boku k cika ust.

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni okr

nych

ust i oczu, nerwoból nerwu trójdzielnego, zaburzenia mowy itp.

G.5. Daying (wielkie przej cie)

enie: ku przodowi i górze od k ta uchwy, na dolnym brzegu mi nia

wacza, w miejscu, w którym wyczuwa si t tnic

uchwow . Przy ustalaniu

punktu usta winny by zamkni te.

Wskazania: obrz k twarzy, tiki i przykurcze mi ni okr

nych ust, mi ni

uchwy i mi ni szyi oraz oczu, zaburzenia mowy, ból z bów.

G.6. Jiache (rydwan szcz ki)

enie: ok. 0,5 cuna do przodu i ku górze od k ta uchwy (we wg bieniu).

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, nerwoból nerwu trójdzielnego, chrypka, bóle z bów (w uchwie), zapalenie
jamy ustnej, bóle, tiki i przykurcze mi ni szyi, rozci gni cie wi zade w okolicy
szyjno-poty licznej, pora enie po owicze, pora enie 4 ko czyn, zaburzenia
mowy.

G.7. Xiaguan (dolna granica)

enie: w przód i w dó od wyrostka stawowego uchwy; przy zamkni -

tych ustach miejsce to jest nieznacznie wg bione, a gdy usta s otwarte, miejsce,
w którym ten punkt le y, jest uwypuklone.

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, zawroty g owy, szum w uszach,

os abienie s uchu, bóle z bów (w szcz ce).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 11. Mcridian

dka (cz

górna).

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

Ryc. 12. Meridian

dka (cz

dolna).

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

G.8. Touwei (zm czona g owa)
Po

enie: nieznacznie powy ej k ta czo a, 0,5 cuna od przedniej linii

osów; 4,5 cuna od linii rodkowej g owy.

Wskazania: ból w okolicy czo owej, migrena, zapalenie spojówki, os abienie

wzroku, zawienie, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego.

G.9. Renying (przyj cie cz owieka)
Po

enie: na przednim brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,

na wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.

Wskazania: nie yt krtani, zapalenie migda ków podniebiennych, choroby

uc, choroba nadci nieniowa.

G.10. Shuitu (wodospad)

enie: na przednim brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,

w bok od dolnego brzegu chrz stki tarczowej.

Wskazania: zapalenie migda ków podniebiennych, zapalenie oskrzeli,

dusznica, nie yt krtani, krztusiec.

G.ll. Qishe (domek oddechu)

enie: na górnym brzegu do rodkowego ko ca obojczyka, mi dzy

ówkami mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.

Wskazania: takie same.
G.12 Quepen (rozbity puchar)
Po

enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, w

rodku jamki nadobojczykowej.

Wskazania: dychawica, zapalenie op ucnej, zapalenie mi ni szyi i barku,

nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, zapalenie migda ków podniebiennych,
gru licze zapalenie w

ów ch onnych.

G.13. Qihu (dom oddechu)
Po

enie: pod obojczykiem, 4 cuny w bok od linii po rodkowej klatki

piersiowej.

Wskazania: choroby uk adu oddechowego, skurcz przepony, czkawka,

krztusiec.

G.14. Kufang (skarbiec)
Po

enie: w pierwszym mi dzy ebrzu, 4 cuny w bok od linii po rodkowej

klatki piersiowej.

Wskazania: choroby p uc.
G.15. Wayi (pokojowy parawan)
Po

enie: w drugim mi dzy ebrzu, pod G.14.

Wskazania: takie same.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

G.16 Yingchuang (sokole oko)
Po

enie: w trzecim mi dzy ebrzu, pod G.15.

Wskazania: takie same.
G.17. Ruzhong

rodek klatki piersiowej)

enie: w rodku sutka.

Wskazania: takie same.
G.18. Rugen (trzon piersi)
Po

enie: w pi tym mi dzy ebrzu, na dolnym brzegu gruczo u sutkowego.

Wskazania: procesy zapalne gruczo u sutkowego, niedostateczna laktacja,

zapalenie op ucnej, nerwoból mi dzy ebrowy.

G.19. Burong (zakazane wej cia)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 6 cunów powy ej

pka.

Wskazania: choroby serca,

dka, w troby, zaburzenie czynno ci ruchowej i

czuciowej w okolicy opatki i barku, nerwoból mi dzy ebrowy.

G.20. Chengman (poczucie pe no ci)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 5 cunów nad

pkiem.

Wskazania: kaszel, krwawe wymioty, utrudnione po ykanie, os abienie

apetytu, wzd cie brzucha, biegunka, kruczenie w jelitach, zapalenie otrzewnej,

taczka, skurcz przepony.

G.21. Liangmen (wrota skrzy owania)

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 4 cuny nad p pkiem.

Wskazania: choroby

dka, a szczególnie nie yt, choroba wrzodowa,

os abienie apetytu, niestrawno itp.

22. Guanmen (pograniczne wrota)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 3 cuny nad p pkiem.

Wskazania: takie same.
G.23. Taiyi (wielka monada)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 2 cuny nad p pkiem.

Wskazania: takie same.
G.24 Huaroumen ( liskie, nasmarowane wrota)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 1 cun nad p pkiem.

Wskazania: padaczka, zapalenie j zyka, przewlek e zapalenie

dka i jelit,

wodobrzusze, zapalenie nerek, zapalenie b ony luzowej macicy, zaburzenia
cyklu miesi czkowego.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

G.25. Tianshu (niebia ska kolumna)

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, na wysoko ci p pka.

Wskazania: choroby

dka i jelit, zapalenie p cherzyka

ciowego, nerek,

ony luzowej macicy, zaburzenia cyklu miesi czkowego.

G.26. Wailing (zewn trzne wzgórze)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 1 cun pod p pkiem.

Wskazania: ból w dolnej cz ci brzucha, kolka jelitowa, bolesno przedniej

ciany brzucha.

G.27. Daju (wielka w adza)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 2 cuny poni ej p pka.

Wskazania: bezsenno , kolka jelitowa, zaparcia, zatrzymanie moczu, niemoc

ogólna (astenia).

G.28. Shuidao (szlak wodny)

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 3 cuny poni ej p pka.

Wskazania: zapalenie nerek i p cherza moczowego, zatrzymanie moczu,

zapalenie naj drza i rdzenia, kolka jelitowa, wypadanie odbytnicy, choroby
macicy i jajników.

G.29. Guilai (powrót)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, 4 cuny poni ej p pka.

Wskazania: zaburzenia moczowo-p ciowe.
G.30. Qichong (uderzenie oddechu)
Po

enie: 2 cuny w bok od linii po rodkowej brzucha, na wysoko ci wzgórka

ko ci onowej.

Wskazania: choroby narz dów p ciowych m skich i

skich, ból krzy a.

G.31. Biguan (granica biodra)
Po

enie: mi dzy mi niem krawieckim a mi niem napinaj cym powi

szerok uda. Na skrzy owaniu linii prowadz cych przez kolec biodrowy przedni,
górny i linii horyzontalnej przechodz cej przez dolny brzeg spojenia onowego.

Wskazania: ból krzy a, zaburzenia czynno ci ruchowych i czynno ci

ruchowych ko czyn dolnych, zapalenie pachwinowych w

ów ch onnych.

G.32. Femur-Futu (boczne uwypuklenie)
Po

enie: na brzu cu mi nia prostego uda, 6 cunów powy ej górnego

brzegu rzepki.

Wskazania: takie same.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

G.33. Yinshi (zacieniony bazar)
Po

enie: w zag bieniu, 3 cuny powy ej górno-bocznej kraw dzi rzepki.

Wskazania: takie same.
G.34. Liangqiu (szczyt wzgórza)
Po

enie: w zag bieniu, 2 cuny powy ej górno-bocznej kraw dzi rzepki.

Wskazania: zapalenie stawu biodrowego, ból krzy a, zapalenie gruczo u

sutkowego, ból i s abo ko czyn dolnych.

G.35. Dubi (nos cielaka)
Po

enie: przy zgi tym kolanie punkt ten le y we wg bieniu na zewn trz

wi zad a rzepki, na poziomie dolnego brzegu rzepki, tzw. oko tygrysa.

Wskazania: zaburzenia czynno ci stawu kolanowego.
G.36. Zusanli (trzy odleg

ci na nodze). Punkt przez Chi czyków nazywany

wielkim lekarzem nóg".

enie: 3 cuny poni ej dolnego brzegu rzepki i 1,5 cuna w bok od

grzebienia ko ci piszczelowej. Lokalizacja punktu przez odpowiednie u

enie

cz ci cia a: przy zgi tym stawie kolanowym (90°) uk adamy d

z rozwartymi

palcami w taki sposób, e dolny brzeg rzepki pokrywa si z lini stawów
paliczkowo- ródr cznych. Palec rodkowy przebiega wzd

grzebienia ko ci

piszczelowej, a koniec palca IV wskazuje punkt G.36. Praw d oni wyznaczamy
punkt na prawej nodze, lew za na lewej.

Wskazania: choroby uk adu trawiennego, ko czyn dolnych, wyczerpanie

ogólne, choroby jamy ustnej, zatrzymanie moczu, choroba nadci nieniowa, ból

owy, zawroty g owy, choroby oczu.

G.37. Shangjuxu (górna, ogromna pustka)
Po

enie: 3 cuny poni ej G.36., na brzu cu mi nia piszczelowego.

Wskazania: ból krzy a, zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej ko czyn

dolnych, zapalenie stawu kolanowego, choroby

dkowo-jelitowe.

G.38. Tiaokou (pokryte zmarszczkami usta)
Po

enie: mi dzy ko ci piszczelow i ko ci strza kow , 8 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.

Wskazania: choroby

dkowo-jelitowe i choroby ko czyn dolnych.

G.39. Xiajuxu (dolna, ogromna pustka)

enie: mi dzy ko ci piszczelow i ko ci strza kow , 7 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.

Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowych i ruchowych ko czyn dolnych,

bóle fantomowe, ból g owy, nerwoból mi dzy ebrowy, zapalenie migda ków
podniebiennych, linotok, zapalenie gruczo u sutkowego.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

G.40. Fenglong (bogata pe no )
Po

enie: na przedniej kraw dzi ko ci strza kowej, 8 cunów nad górn

kraw dzi kostki bocznej.

Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowych i ruchowych ko czyn dolnych,

ból g owy, zaparcia, zatrzymanie moczu, choroby w troby, kaszel z plwocin .

G.41. Jiexi (rozerwany potok)
Po

enie: w poprzecznym zgi ciu grzbietu stopy, mi dzy ci gnem mi nia

prostownika palców d ugiego a ci gnem mi nia prostownika palucha.

Wskazania: choroby ko czyn dolnych, obrz k twarzy, zawroty g owy,

padaczka, zaparcia, wzd cia brzucha.

G.42. Chongyang (wartki yang)
Po

enie: na najwy szym miejscu grzbietu stopy, na zewn trznym brzegu

ci gna prostownika d ugiego palca, mi dzy II a III ko ci

ródstopia.

Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej ko czyn dolnych,

stany zapalne stawów ko czyn dolnych, ból z bów, zapalenie dzi se , padaczka,
wymioty, wzd cia brzucha, brak aknienia.

G.43. Xiangu (obni aj cy si pagórek)
Po

enie: mi dzy II a III ko ci

ródstopia, w najszerszym miejscu.

Wskazania: obrz k twarzy, przekrwienie spojówki, kruczenie w jelitach, kolka

jelitowa, choroby z gor czk , pocenie si nocne.

G.44. Neiting (wewn trzny dziedziniec)
Po

enie: na grzbietowej powierzchni stopy, mi dzy g ówkami II i III ko ci

ródstopia, w odleg

ci 0,5 cuna od brzegu p etwy.

Wskazania: gor czka przerywana, obrz k twarzy, zapalenie dzi se , skurcz

wi zade g osowych, kolka jelitowa, skurcze przepony.

G.45. Lidui (straszna zap ata)
Po

enie: po stronie strza kowej drugiego palca u nogi, 3 mm od rogu

paznokcia (ko cowy punkt).

Wskazania: choroba narz dów jamy ustnej, ból g owy, psychozy, ból ko czyn

dolnych i okolicy pachwinowej, wzd cia brzucha.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

MERIDIAN LEDZIONY I TRZUSTKI

AC. LIEN-PANCREAS - LP)

Przebieg meridianu
Meridian ledziony i trzustki rozpoczyna si w punkcie LP. 1., tj. 3 mm do

wewn trz od macierzy paznokcia palucha. Nast pnie biegnie po przy rodkowej
powierzchni stopy, podudzia, uda, bocznej powierzchni brzucha (gdzie wielo-
krotnie wchodzi do jamy brzusznej) i dalej w gór do drugiego mi dzy ebrz - 6
cunów od linii rodkowej cia a. St d kieruje si w dó do drugiej przestrzeni
mi dzy ebrowej, gdzie ko czy si punktem LP.21., tj. w rodku linii pachowej, w
szóstym mi dzy ebrzu.

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Ziemia, tworzy par z meridia-

nem

dka.

Wa niejsze punkty:

- ród owy LP.3.
-przychylno ci Shu" LP.l., LP.2., LP.3.. LP.5., LP.9.
- tonizuj cy LP.2.
- sedatywny LP.5.
- przepustowe LP.4. (LP.3.)
- alarmowy przedni H.13.
- alarmowy tylni VU.20.
- samodzielny LP.6.

Ogó em punktów: 21, czas najwy szej aktywno ci 9.00-11.00.

Wykaz punktów:
LP.l. Yinbai (tajemnicze wiat o)

enie: 3 mm do wewn trz od macierzy paznokcia palucha stopy.

Wskazania: zapa , ostre zapalenie j elit a cienkiego i okr

nicy, wzd cia

brzucha, zaburzenia cyklu miesi czkowego, drgawki u dzieci, choroby psychi-
czne. W okresie ci y dzia anie na ten punkt jest przeciwwskazane.

LP.2. Dadu (wielkie miasto)
Po

enie: na wewn trznej powierzchni palucha, u podstaw falangi palucha,

na jej dolnym bfzegu.

Wskazania: takie same.

LP.3. Taibai (najwy sza wiat

)

enie: na wewn trznej stronie stopy, na tylno-dolnym brzegu g ówki I

ko ci ródstopia.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ryc.

13.

Meridian lcdziony-trzustki

(cz

dolna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 14. Meridian ledziony-trzustki (cz

górna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Wskazania: choroby

dkowo-jelitowe, ból krzy a, zaburzenia czynno ci

ruchowej i czuciowej ko czyn dolnych, padaczka.

LP.4. Gongsun (wnuk ksi cia)
Po

enie: na wewn trznej powierzchni stopy, na przednio-dolnym brzegu

podstawy I ko ci ródstopia.

Wskazania: choroby

dkowo-jelitowe, zapalenie mi nia sercowego,

choroba wie cowa, zapalenie op ucnej, obrz ki g owy i twarzy, padaczka,
krwotok z macicy, poronienie nawykowe.

LP.5. Shangqiu (wzgórze narad)
Po

enie: we wg bieniu, nieco z przodu i poni ej kostki przy rodkowej.

Wskazania: choroby

dkowo-jelitowe (wzd cia brzucha, kruczenie w je-

litach, ból j zyka i dolnej cz ci brzucha, wymioty, zaparcia i hemoroidy).
Choroby

i ko ci.

LP.6. Sanyinjiao (punkt spotkania trzech yin)
Po

enie: na wewn trznej powierzchni ydki, 3 cuny powy ej rodka kostki

przy rodkowej, bezpo rednio z ty u kraw dzi ko ci piszczelowej.

Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego (brak miesi czkowania,

krwotok maciczny, bóle w okolicy pr cia, polucje), zaburzenia czynno ci
czuciowych i ruchowych ko czyn dolnych, nie yt jelita cienkiego i okr

nicy,

krwawienie z ylaków odbytu, bezsenno , zespo y neurasteniczne.

LP.7. Lougu (ods oni ty pagórek)
Po

enie: 6 cunów nad górnym brzegiem kostki przy rodkowej, 15 mm w ty

od ko ci piszczelowej.

Wskazania: choroby uk adu trawiennego.
LP.8. Diji (organ ziemi)
Po

enie: 8 cunów nad kostk przy rodkow , przy tylnym brzegu ko ci

piszczelowej.

Wskazania: bóle krzy a, os abienie.

LP.9. Yinlingquan ( ród o na wzgórzu)
Po

enie: na wewn trznej stronie ydki, przy zgi tym kolanie we wg bieniu

na dolnym brzegu k ykcia przy rodkowego piszczeli.

LP.IO. Xuehai (morze krwi)
Po

enie: na wewn trznej powierzchni uda, przy zgi tym kolanie 2 cuny

powy ej górnego brzegu rzepki i przy rodkowego k ykcia ko ci udowej.

Wskazówka praktyczna: pacjent siedzi, a masa ysta k adzie swoj praw d

na jego lewym kolanie, tak aby d

znajdowa a si nad rzepk -koniuszek kciuka

wskazuje punkt LP.IO. Punkt ten nazywamy punktem 100 sw dze ".

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

Wskazania: krwotok macicy, zapalenie b ony luzowej macicy, zapalenie

naj drza, zaburzenia cyklu miesi czkowego, wyprysk (egzema), wrzody na
ko czynach dolnych, zmazy nocne.

LP.ll. Jimen (siódme wrota)
Po

enie: przy przy rodkowej kraw dzi mi nia czworog owego uda, 6

cunów nad górn kraw dzi rzepki.

Wskazania: zaburzenia czynno ci p cherza moczowego, pachwinowe zapa-

lenie w

ów ch onnych.

LP.12. Chongmen (wrota ataku)

enie: przy dolnej kraw dzi rodka wi zad a pachwinowego, 4 cuny w

bok od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: zapalenie naj drza, nerwoból nerwu powrózka nasiennego,

zapalenie b ony luzowej macicy, rozd cie brzucha, kurczowy ból

dka,

zapalenie gruczo u sutkowego.

LP.13. Fushe (wielki pa ac)
Po

enie: 1 cun nad wzgórkiem onowym, 4 cuny w bok od linii

po rodkowej cia a.

Wskazania: powi kszenie ledziony, zatrucia o owiem, zaparcia.
LP.14. Fujie (szew brzucha)
Po

enie: 3,5 cuna nad wzgórkiem onowym, 4 cuny w bok od linii

po rodkowej cia a.

Wskazania: kolka jelitowa, czerwonka, impotencja.
LP.15. Daheng (wielki zakr t)
Po

enie: na wysoko ci p pka, 4 cuny w bok od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: choroby jelita cienkiego i grubego.
LP.16. Fuai (ból brzucha)
Po

enie: 1,5 cuna nad p pkiem, 4 cuny w bok od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: choroby

dka.

LP.17. Shidou (otwór po ywienia)
Po

enie: w pi tym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od linii po rodkowej

cia a.

Wskazania: zapalenie p uc i oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy, choroby

troby.

LP.18. Tianxi (niebia ski potok)

enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od linii po rodkowej

cia a.

Wskazania: zapalenie oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy, zmniejszona

wydzielina mleka, zapalenie gruczo u sutkowego.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

LP.19. Xiongxiang (okolica piersi)
Po

enie: w trzecim mi dzy ebrzu, 6 cunów od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: bóle w klatce piersiowej i plecach, utrudnione po ykanie,

zapalenie oskrzeli.

LP.20. Zhourong (otaczaj cy przepych)
Po

enie: w drugim mi dzy ebrzu, 6 cunów od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.
LP.21. Dabao (wielki wynalazca)
Po

enie: w rodku linii pachowej, w szóstym mi dzy ebrzu (ko cowy

punkt).

Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby w troby.

MERIDIAN SERCA ( AC. COR - C)

Przebieg meridianów
Rozpoczyna si pod pach w punkcie Cl., tj. przy dolnym brzegu mi nia

piersiowego wi kszego i wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia.
St d biegnie wzd

okciowego brzegu wewn trznej powierzchni ramienia,

stawu okciowego, przedramienia nadgarstka i dalej przez d

i promieniow

powierzchni V palca r ki, po stronie grzbietowej, 3 mm od wewn trznego k ta
paznokcia (punkt C.9.).

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu; yin, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-nem
jelita cienkiego. Wa niejsze punkty:

ród owy Cl.

- przychylno ci Shu", C.9., C.8., C.7., C.4., C.3.
- tonizuj cy C.9.
- sedatywny C.7. -
przepustowe C.5. (C.7.)
- alarmowy przedni JM. 14.
- alarmowy tylni VU. 15.
- samodzielny C.7., C.9.

Ogó em punktów: 9, czas najwy szej aktywno ci 11.00-13.00.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

Ryc. 15. Meridian serca.

Wykaz punktów:
Cl. Jiquan (najwy sze ród o)
Po

enie: na wysoko ci do u pachowego, przy dolnym brzegu mi nia

piersiowego wi kszego i wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia.

Wskazania: choroby serca, histeria, nerwoból mi dzy ebrowy, zapalenie

splotu nerwowego, md

ci, choroba Raynauda.

C.2. Qingling (m oda dusza)

enie: na wewn trznym brzegu mi nia dwug owego ramienia, 3 cuny

nad zgi ciem okciowym.

Wskazania: te same.
C.3. Shaohai (ma e morze)
Po

enie: na brzegu okciowym przedramienia, w odleg

ci 12 cunów od

zgi cia poprzecznego nadgarstka.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Wskazania: cz stoskurcz napadowy, zapalenie w

ów ch onnych szyjnych i

pachowych, psychozy, bóle z bów, zawroty g owy, nerwoból nerwu trój-
dzielnego, kurcze mi ni ko czyn górnych, choroba Raynauda.

C.4. Lingdao (droga ducha)
Po

enie: na d oniowej powierzchni przedramienia, po promieniowej stronie

ci gna mi nia zginacza nadgarstka okciowego, 1,5 cuna powy ej bruzdy

poprzecznej nadgarstka.

Wskazania: choroby czynno ciowe serca, histeria, md

ci, ból w okolicy

stawu okciowego, pora enie nerwu okciowego.

C.5. Tongli (wi ze wiatem wewn trznym)
Po

enie: mi dzy ci gnem okciowym zginacza r ki a powierzchniowym

zginaczem palców, 1 cun nad fa dem nadgarstkowym.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, cz stoskurcz pochodzenia nerwo-

wego, przekrwienie spojówki, kurcze mi ni ko czyn górnych, nerwice,
nadci nienie t tnicze.

C.6. Yinxi (granica yin)

enie: mi dzy ci gnem okciowego zginacza r ki a powierzchniowym

zginaczem palców, 0,5 cuna nad fa dem nadgarstkowym.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwotoki z nosa, cz stoskurcz

napadowy, zapalenie migda ków podniebiennych, histeria, wrzody

dka,

astemia u ludzi w podesz ym wieku.

C.7. Shenmen (boskie drzwi)
Po

enie: w bru dzie poprzecznej nadgarstka po stronie d oniowej, na linii

cz cej C.4., C.5. i C.6.

Wskazania: bezsenno , nerwice, psychozy i neurogenne choroby serca,

nadczynno gruczo u tarczowego, choroba nadcisnieniowa, utrata krwi po
porodzie itp.

C.8. Shaofu (ma y obszar)
Po

enie: mi dzy IV a V ko ci

ródr cza, w szerokiej przestrzeni mi dzy

kostnej.

Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu,

okresowe obfite krwawienia miesi czkowe, wi d w okolicy zewn trznej
narz dów p ciowych, cz stoskurcz napadowy, ból ramienia.

C.9. Shaochong (mniejszy potok)

enie: po promieniowej stronie koniuszka V paica, 3 mm od k ta

podstawy paznokcia (ko cowy punkt).

Wskazania: astemia po chorobach z gor czk , nerwoból mi dzy ebrowy,

cz stoskurcz neurogenny, kurcze mi ni ko czyn górnych, zapalenie gard a,
nerwice z zespo em strachu, smutku, t sknoty, amnezja itp.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

MER1DIAN JELITA CIENKIEGO

AC. INTESTINUM TENUE - IT)

Przebieg meridianu
Zaczyna si na V palcu r ki, 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia

(punkt IT.l.). Nast pnie biegnie wzd

okciowego brzegu tego palca i r ki,

przechodzi na tyln powierzchni nadgarstka, sk d po stronie okciowej wznosi
si na bark. Z barku (po stronie grzbietowej) przechodzi na szyj , kieruje si w
okolic k ta uchwy, policzka, zewn trznego k ta oka i ko czy si w okolicy
skrawka ucha w punkcie IT.l9.

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ognia, tworzy par z meridia-

nem serca.

Wa niejsze punkty:

- ród owy IT.4.
-przychylno ci Shu" IT.l., IT.2., IT.3., IT.5., IT.8.
- tonizuj cy IT.3.
- sedatywny IT.8.
- przepustowe IT.7., (IT.4.)
- alarmowy przedni JM.4.
- alarmowy tylni VU.27.
- samodzielny IT.l., IT.2.

Ogó em punktów: 19, czas najwy szej aktywno ci 13.00-15.00.

Wykaz punktów:
IT.l. Shaoze (ma y staw)
Po

enie: ok. 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia V palca r ki.

Wskazania: kaszel, bóle g owy, zapalenie migda ków podniebiennych,

choroby czynno ciowe serca, ból przedramienia, tiki i przykurcze mi ni okolicy
szyjno-potylicznej, niedostateczna laktacja, zapalenie gruczo u sutkowego,
zatrucia pokarmowe.

IT.2. Qiangu (przednia dolina)
Po

enie: w zag bieniu przednim od g ówki paliczka V palca.

Wskazania: szum w uszach, bóle przedramienia, niedostateczna laktacja,

zapalenie gruczo u sutkowego, padaczka, czkawka.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ryc. 16. Meridian jelita cienkiego.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

IT.3. Houxi (tylny w wóz)
Po

enie: w stawie ródr czno-paliczkowym V palca r ki, tu za g ow V

ko ci ródr cza. Punkt ten naj atwiej wyznaczy wówczas, gdy r ka jest
zaci ni ta w pi

. Wtedy to znajduje si on na szczycie zgi cia d oni w stawach

ródr czno-paliczkowych.

Wskazania: przykurcz mi ni okolicy szyjno-potylicznej, przedramienia i

ramienia, padaczka, krwotok z nosa, os abienie s uchu, zapalenie powiek,
zapalenie korzeni nerwowych szyjnych.

IT.4. Hand-Wangu (ko nadgarstka)
Po

enie: na okciowym brzegu d oni, we wg bieniu mi dzy podstaw ko ci

ródr cza a ko ci trój grani as t .

Wskazania: takie same.
IT.5. Yanggu (s oneczna okolica)
Po

enie: w zag bieniu mi dzy wyrostkiem rylcowatym ko ci okciowej a

ko ci grochowat , po stronie okciowej nadgarstka.

Wskazania: zawroty g owy, szum w uszach, os abienie s uchu, padaczka,

zapalenie jamy ustnej, bóle przedramienia.

IT.6. Yanglao (troska staro ci)
Po

enie: na grzbiecie nadgarstka po stronie promieniowej wyrostka

rylcowatego ko ci okciowej.

Wskazania: zaburzenia czynno ci czuciowej i ruchowej w okolicy ramienia i

opatki, przekrwienia spojówki, os abienie wzroku.

IT.7. Zhinheng (prosta ga

)

enie: 5 cunów powy ej bruzdy poprzecznej nadgarstka, na linii cz cej

IT.5. z IT.8.

Wskazania: choroby psychiczne, zespo y neurasteniczne, zawroty g owy, bóle

owy i r ki.

IT.8. Xiaohai (niewielkie morze)

enie: na tylnej powierzchni stawu okciowego, w rowku mi dzy

nadk ykciem okciowym ko ci ramieniowej a wyrostkiem okciowym ko ci

okciowej.

Wskazania: przykurcze mi ni ramienia i stawu okciowego, nerwoból stawu

okciowego, zapalenie dzi se , pl sawica, padaczka, bóle w dolnej cz ci jamy

brzusznej.

IT.9. Janzhen (czysto kamienia)
Po

enie: w ty i w dó od stawu ramiennego, mi dzy ko ci ramienn a

opatk , na tej samej linii pionowej co dó pachowy.

Wskazania: szum w uszach, bóle g owy, bóle w okolicy opatki, pleców i

stawów ko czyn górnych.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

IT.10. Naoshu (punkt ramienia)
Po

enie: na tylnej powierzchni stawu ramiennego, na tylnej linii pionowej

przechodz cej przez dó pachowy.

Wskazania: bóle ramienia i opatki, stawu ramieniowego, bóle w okolicy

szyjno-szcz kowej.

IT.ll. Tianzong (niebia scy przodkowie)
Po

enie: w centrum do u podgrzebieniowego, na wysoko ci Th.5. i Th.6.

Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe w okolicy ramienno- opatko-wej,

zapalenie splotu nerwowego.

IT.12. Bingfeng (twarz wiatru)
Po

enie: w centrum do u nadgrzbietowego opatki, we wg bieniu.

Wskazania: takie same.
IT.13. Quyuan (zgi ta ciana)
Po

enie: na górnym brzegu kolca opatki.

Wskazania: takie same.
IT.14. Jianwaishu (zewn trzna strona ramienia)
Po

enie: na przysrodkowym brzegu opatki, na wysoko ci I a II kr gu

piersiowego.

Wskazania: zaburzenia czuciowe i ruchowe r ki, zapalenie p uc, zespo y

neurasteniczne, zbyt niskie ci nienie t tnicze.

IT.15. Jianzhongshu

rodek ramienia)

enie: 2 cuny w bok od wyrostka kolczystego VII kr gu szyjnego.

Wskazania: choroby uk adu oddechowego, bóle w okolicy szyjnej i potyli-

cznej, os abienie wzroku.

IT.16. Tianchuang (niebia skie okno)
Po

enie: na tylnym brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na

wysoko ci górnego brzegu chrz stki tarczowej.

Wskazania: nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, zapalenie jamy ustnej, bóle

w okolicy szyi i opatki, szum w uszach, zapalenie dzi se .

IT.17. Tianrong (niebia ska posta )
Po

enie: w miejscu przyczepienia mi nia mostkowo-obojczykowo-sut-

kowego do wyrostka sutkowatego (nieco w gór i w ty od k ta uchwy).

Wskazania: nerwoból nerwów mi dzy ebrowych, bóle w okolicy szyjno-

potylicznej, szum w uszach, zapalenie dzi se , tiki i przykurcze mi ni pleców i
klatki piersiowej.

IT.18. Quanliao (zag bienie ko ci jarzmowej)
Po

enie: w zag bieniu poni ej ko ci jarzmowej.

Wskazania: zapalenie nerwu twarzowego, tiki i przykurcze mi ni mimicz-

nych, bóle szcz ki.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

IT.19. Tinggong (pa ac s uchu)
Po

enie: we wg bieniu przed skrawkiem ucha. Uciskaj c ten punkt,

zamykamy przewód s uchowy zewn trzny. Lokalizacj u atwia otwarcie ust
(ko cowy punkt).

Wskazania: os abienie s uchu, zapalenie zewn trznego przewodu s uchowego,

chrypka, afazja, j kanie.

MERIDIAN P CHERZA MOCZOWEGO

AC. VESICA URINARIA - VU)

Przebieg meridianu

Rozpoczyna si w punkcie VU.l., tj. 3 mm od wewn trznego k ta oka, st d

wznosi si na czo o i po szczycie g owy biegnie na potylic . Tu (VU.10.)
rozdziela si na 2 ga zie.

Pierwsza ga

biegnie dok adnie wzd

kr gos upa, w odleg

ci 1,5 cuna od

linii rodkowej cia a, do miejsca nieco powy ej fa du po ladkowego, sk d z
punktu VU.35. przechodzi przez po ladek na tyln ( rodkow ) powierzchni uda i
ko czy si w dole podkolanowym.

Druga ga

biegnie od ga zi pierwszej, wzd

wewn trznego brzegu opatki

do do u podkolanowego, gdzie czy si z ga zi pierwsz w punkcie VU.40.

Dalej wzd

tylnej powierzchni goleni, skr ca za kostk zewn trzn ,

przechodz c na zewn trzny brzeg stopy do V palca i w odleg

ci 3 mm od

zewn trznego k ta podstawy paznokcia ko czy swój przebieg (VU.67.).

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Woda, tworzy par z meridia-

nem nerki.

Wa niejsze punkty:
-

ród owy VU.64.

- przychylno ci Shu" VU.67 VU.66 VU.60 VU.40.
- tonizuj cy VU.67.
- sedatywny VU.65.
- przepustowe VU.58. (VU.64.)
- alarmowy przedni JM.3.
- alarmowy tylni VU.28.
- samodzielny VU.60.
Ogó em punktów: 67, czas najwy szej aktywno ci 15.00-17.00.

PRZEBIEG MERIDIANOW.

Ryc. 17. Meridian p cherza moczowego (cz

górna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

63 64 65 66

Ryc. 18. Mcndian p cherza moczowego (cz

dolna).

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

Wykaz punktów:
VU.l. Jingming (Jing - oko, ming - wiat

)

enie: 3 mm od wewn trznego k ta oka.

Wskazania: choroby oczu, nie yt nosa.
VU.2. Zanzhu (przewiercony bambus)
Po

enie: na wewn trznym brzegu (nad VU.l.).

Wskazania: choroby oczu, zawroty g owy, bóle przedniej cz ci g owy,

zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu trójdzielnego.

VU.3. Meichong (przej cie brwi)
Po

enie: 0,5 cuna w cz ci ow osionej czo a.

Wskazania: takie same.
VU.4. Quchai (skrzywiony s uga)
Po

enie: nad wewn trznym k tem oka, na linii w osów, nad czo em.

Wskazania: bóle g owy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból nerwu

trójdzielnego, os abienie wzroku, niedro no nosa, krwotoki z nosa, polipy nosa,
nie yt nosa.

VU.5. Wuchu (pi te miejsce)
Po

enie: 0,5 cuna nad wewn trznym k tem oka, na linii w osów, nad

czo em.

Wskazania: padaczka, ból g owy, zawroty g owy, os abienie wzroku, bóle w

okolicy ramion i pleców.

VU.6. Chengguang (zbiornik wiat a)
Po

enie: 2 cuny powy ej linii w osów, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, choroby nosa.
VU.7. Tongtian (przenikaj ce niebo)

enie: na wierzcho ku g owy, 4 cuny nad lini w osów, 1,5 cuna od linii

po rodkowej cia a.

Wskazania: choroby nosa, przykurcze i tiki mi nia okr

nego ust, nerwoból

nerwu trójdzielnego.

VU.8. Luo ue (niepe ne po czenie)
Po

enie: 5,5 cuna nad lini w osów, 1,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: toniczne napi cie mi ni okolicy szyjno-potylicznej, jaskra, szum

w uszach, psychozy.

VU.9. Yuzhen (nefrytowa poduszka)
Po

enie: na bocznej powierzchni górnego brzegu guzowato ci potylicznej, 1

1/3 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, zawroty g owy, bóle g owy,

krótkowzroczno , os abienie w chu, nadmierne wydzielanie potu.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

VU.10. Tianzhu (niebia ska kolumna)

enie: na bocznej powierzchni mi nia czworobocznego, na granicy

ow osionej cz ci karku, 1 1/3 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: bóle g owy, tiki i przykurcze mi ni karku oraz okolicy szyjno-

opatkowej, kr cz karku, zapalenie krtani, choroby nosa, zespo y neurasteniczne,

choroby oczu; dzia anie na autonomiczny uk ad nerowy.

VU.11. Dashu (wielki kr g)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego. Th.l.

Wskazania: zapalenie oskrzeli, bóle g owy, padaczka, zapalenie korzeni

nerwowych szyjno-piersiowych, choroby uk adu oporowo-ruchowego.

VU.12. Fengmen (wrota wiatru)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.2.

Wskazania: choroby uk adu oddechowego, zapalenie korzeni nerwowych

szyjno-piersiowych, senno , wymioty, zapobieganie grypie.

VU.13. Feishu (shu p uca)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.3.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych,

taczka, wi d skóry, bóle w

okolicy pleców oraz l

wi.

VU.14. Jueyinshu (shu osierdzia)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.4.

Wskazania: choroby serca, p uc, czkawka, wymioty.
VU.15. Xinshu (shu serca)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.5.

Wskazania: choroby serca,

dka, zw enie prze yku, zaburzenia emo-

cjonalno-wolicjonalne.

VU.16. Dushu (shu Du-Mai)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.6.

Wskazania: takie same.
VU.17. Geshu (shu przepony)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego Th.7.

Wskazania: choroby serca i p uc (ko atanie serca, zapalenie op ucnej,

dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli), nie yt

dka, niestrawno u dzieci,

dla zwi kszenia czynno ci krwiotwórczych.

VU.18. Ganshu (shu w troby)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.9.

Wskazania:

taczka, choroby

dka i jelit, zawroty g owy po chorobach z

gor czk , zawienie, psychozy, zapalenie oskrzeli, nerwoból mi dzy ebrowy,

goryjcowato dwunastnicy (choroba t goryjcowa, hakowica).

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

VU.19. Danshu (shu p cherzyka

ciowego)

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.

Wskazania: gor czka, dreszcze, bóle g owy, choroba p cherzyka

ciowego,

taczka, wymioty, zw enie prze yku, nie yt krtani, zapalenie op ucnej,

nadci nienie t tnicze.

VU.20. Pishu (shu ledziony)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.

Wskazania: choroby uk adu trawiennego, cukrzyca.
VU.21. Weishu (shu

dka)

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.12.

Wskazania: choroby

dka, w troby, os abienie wzroku.

VU.22. Sanjiaoshu (shu potrójnego ogrzewacza)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego L.l.

Wskazania: choroby

dka, zapalenie korzeni nerwowych l

wiowo-

krzy owych, zespo y neurasteniczne, nietrzymanie moczu.

VU.23. Shenshu (shu nerki)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.2.

Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego (zapalenie nerek, skurcz

zwieraczy p cherza moczowego, nietrzymanie moczu, brak nasienia (asper-mia),
zmazy nocne (polucje), zaburzenia cyklu miesi czkowego, bóle krzy a.

VU.24. Qihaishu (shu morza oddechu)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.3.

Wskazania: bóle krzy a - lumbagia, hemoroidy, nadci nienie t tnicze.
VU.25. Dachnugshu (shu jelita grubego)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.4.

Wskazania: bóle l

wiowo-krzy owe, choroby jelita grubego (wzd cie

brzucha, nie yt jelita grubego i okr

nicy, kruczenie w brzuchu, rozwolnienie lub

zaparcia), nietrzymanie moczu, choroba nadci nieniowa.

VU.26. Guanyuanshu (shu pocz tku granicy)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, L.5.

Wskazania: bóle l

wiowo-krzy owe, choroba nadci nieniowa, zatrzymanie

lub nietrzymanie moczu.

VU.27. Xiaochangshu (shu jelita cienkiego)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.l. (w

zag bieniu pomi dzy kolcem biodrowym tylnym a ko ci krzy ow ).

Wskazania: nie yt jelita cienkiego i okr nicy, hemoroidy, bóle l

wiowo-

krzy owe, zapalenie b ony luzowej macicy.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

VU.28. Pangguangshu (shu p cherza moczowego)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

wysoko ci drugiego tylnego otworu krzy owego.

Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego, bóle l

wiowo-krzy owe.

VU.29. Zhonglushu (shu rodka palców)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

poziomie trzeciego otworu ko ci krzy owej.

Wskazania: cukrzyca, nie yt jelita cienkiego i okr nicy, bóle krzy a.
VU.30. Baihuanshu (shu zwieracza)
Po

enie: 1,5 cuna w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, na

poziomie czwartego otworu ko ci krzy owej.

Wskazania: bóle l

wiowo-krzy owe, choroby odbytnicy, zatrzymanie

moczu, zapalenie b ony luzowej macicy.

VU.31. Shangliao (górna jamka)
Po

enie: odpowiada pierwszemu tylnemu otworowi krzy owemu.

Wskazania: choroby uk adu moczowo-p ciowego, bóle l

wiowo-krzy owe,

hemoroidy.

VU.32. Ciliao (nast pna jamka)
Po

enie: odpowiada drugiemu tylnemu otworowi krzy owemu.

Wskazania: takie same.
VU.33. Zhongliao

rodkowa jamka)

enie: odpowiada trzeciemu otworowi tylnemu ko ci krzy owej.

Wskazania: takie same.
VU.34. Xialiao (jamka dolna)
Po

enie: odpowiada czwartemu otworowi tylnemu ko ci krzy owej.

Wskazania: takie same.
VU.35. Huiyang (krocze)
Po

enie: na dolnym brzegu ko ci guzicznej, mi dzy mi niami po lad-

kowymi.

Wskazania: choroby odbytnicy i odbytu, wi d skóry i wierzbi czka w

okolicy krocza.

VU.36. Chengfu (podtrzymanie oparcia)
Po

enie: w rodku fa du po ladkowego, w miejscu spotkania trzech

mi ni: po ladkowego wielkiego, dwug owego uda i pó ci gnistego.

Wskazania: bóle l

wiowo-krzy owe, hemoroidy, zatrzymanie moczu.

VU.37. Yinmen (wrota rozkwitu)
Po

enie: w rodku tylnej powierzchni uda, mi dzy mi niem dwug o-

wym a mi niem pó ci gnistym, 6 cunów poni ej VU.36.

Wskazania: takie same.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

VU.38. Fuxi (p ytka dolina)

enie: na wewn trznym brzegu mi nia dwug owego uda, 1 cun nad

do em podkolanowym (lokalizowa przy zgi tym stawie kolanowym).

Wskazania: wymioty, rozwolnienie, zapalenie p cherza moczowego,

zatrzymanie moczu, zapalenie nerwu sutkowego, zapalenie korzeni rdzeniowych

wiowo-krzy owych.

VU.39. Weiyang (skupisko yang)
Po

enie: na zewn trznym brzegu do u podkolanowego, z zewn trznej strony

ci gna mi nia dwug owego uda.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l

wiowo-krzy owych, zespó

Guillaina-Barrego, padaczka, stany gor czkowe.

VU.40. Weizhong

rodek wydaj cy rozkazy)

enie: w rodku do u podkolanowego, w bok od t tnicy podkolanowej.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l

wiowo-krzy owych, grypa,

zapalenie stawu kolanowego, udar mózgu, brak wydzielania potu w chorobach z
gor czk , wypadanie w osów i brwi, krwawienie z ylaków odbytu, krwotoki z
nosa, choroby skóry (dermatozy), choroby

dkowo-jelitowe, choroba

nadci nieniowa.

VU.41. Fufen (cz

dope niaj ca)

Punkt rozpoczyna drugie odga zienie.

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.2.

Wskazania: choroba narz dów oddechowych, zapalenie korzeni rdzeniowych

szyj no-piersi owych.

VU.42. Pohu (siedziba duszy)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.3.

Wskazania: takie same.

VU.43. Gaohuang (centrum ycia)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.4.

Wskazania: choroby przewlek e (gru lica p uc, zapalenie oskrzeli, choroba

wrzodowa

dkowa), zespo y neurasteniczne, zmazy (polucje). W staro ytno ci

uwa ano, e dzia anie na ten punkt umo liwia leczenie stu chorób" i wp ywa na
organizm zapobiegawczo.

VU.44. Shentang (sala ducha)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.5.

Wskazania: choroby serca, narz dów oddechowych, bóle pleców w okolicy

ramienia.

VU.45. Yixi (krzyk bólu)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.6.

Wskazania: choroby serca, zapalenie korzeni rdzeniowych piersiowych.

PRZEBIEG

MER1DIANÓW...

VU.46. Geguan (granica przepony)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.7.

Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby prze yku, przepony, czkawki,

linotoki.

VU.47. Hunmen (wrota duszy)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.9.

Wskazania: choroby w troby,

dka, prze yku.

VU.48. Yanggang (po czenia yang)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 10.

Wskazania: takie same.
VU.49. Yishe (miejsce uczu )
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th.l 1.

Wskazania: takie same.
VU.50. Weicang (zbiornik

dka)

enie 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, Th. 12.

Wskazania: choroby

dka i jelit.

VU.51. Huangmen (wrota o rodków ycia)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, LA.

Wskazania: przewlek e choroby narz dów wewn trznych, zapalenie gruczo u

sutkowego.

VU.52. Zhishi (miejsce walki)
Po

enie: 3 cuny w bok od dolnego brzegu wyrostka kolczystego, S.2.

Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego i jelit.

VU.53. Baohuang

ysko yciowe centrum)

enie: 3 cuny bocznie w linii rodkowej tylnej, na wysoko ci drugiego

otworu krzy owego.

Wskazania: nie yt jelita cienkiego i okr

nicy, zaparcia, zatrzymanie moczu,

zapalenie naj drza, zapalenie korzeni rdzeniowych l dzwiowo-krzy owych.

VU.54. Zhibian (sk adany kraj)
Po

enie: na wysoko ci czwartego otworu krzy owego, 3 cuny bocznie od

linii rodkowej cia a.

Wskazania: zapalenie p cherza moczowego, hemoroidy, bóle krzy a, rwa

kulszowa, choroba ko czyn dolnych.

VU.55. Heyang (punkt spotkania yang).
Po

enie: 2 cuny poni ej poprzecznej linii do u podkolanowego.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l dzwiowo-krzy owych i zespó

Guillaina-Barrego, krwotok z macicy, zapalenie b ony luzowej macicy.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

VU.56. Chengjin (podtrzymywacz mi ni)
Po

enie: 5 cunów poni ej do u podkolanowego, mi dzy g ówkami

mi nia brzuchatego ydki.

Wskazania: takie same.
VU.57. Chengshan (podparcie góry)
Po

enie: na dolnym brzegu mi nia brzuchatego ydki, mi dzy jego

ow boczn a przy rodkow .

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych l

wiowo-krzy owych, kurcz

mi nia brzuchatego ydki, wymioty, rozwolnienia, drgawki u dzieci, hemoroidy.

VU.58. Feiyang (pobudka)
Po

enie: w miejscu przej cia zewn trznego brzu ca mi nia brzuchatego

ydki w ci gno pi towe, 7 cunów nad kostk boczn .

Wskazania: takie same.
VU.59. Fuyang (yang ko ci nogi)
Po

enie: 3 cuny powy ej kostki bocznej, na zewn trz brzegu ci gna

pi towego.

Wskazania: przykurcz miejscowy, zapalenie nerwu twarzowego, nerwoból

nerwu trójdzielnego, bóle w okolicy uda i bóle l

wiowo-krzy owe.

VU.60. Kunlun (nazwa góry w Tybecie)
Po

enie: w zag bieniu, w rodku linii cz cej ci gno Achillesa z tyl-

nym brzegiem kostki zewn trznej, na wysoko ci szczytu kostki.

Wskazania: bóle g owy i inne zespo y bólowe, choroba nadci nieniowa,

zawroty g owy, krwotoki z nosa, krwawienie z ylaków odbytu, rwa kulszowa,
zapalenie stawu skokowo-goleniowego, zapalenie sromu, zatrzymanie odej cia

yska.

VU.61. Pushen (pomoc robotnicom)

enie: w zag bieniu po bocznej stronie kostki pi towej, na pograniczu

skóry bia ej" i czerwonej".

Wskazania: zapalenie nerwu kolanowego, s abo mi nia brzuchatego

ydki i mi nia podeszwowego.

VU.62. Shenmai (wysuni ty pa ac)
Po

enie: 0,5 cuna poni ej dolnego brzegu zewn trznej kostki stopy.

Wskazania: bóle przedniej cz ci g owy, bóle dolnej cz ci brzucha,

przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.

VU.63. Jinmen (z ote wrota)

enie: ku przodowi i w dó od VU.62 w zag bieniu tylnym od

guzowato ci V ko ci ródstopia.

Wskazania: bóle przedniej cz ci g owy, bóle dolnej cz ci brzucha,

przeczulica w okolicy stawu kolanowego, wymioty, padaczka, drgawki u dzieci.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

VU.64. Jinggu (g ówna ko )
Po

enie: na zewn trznym brzegu stopy, poni ej i do przodu guzowato ci

pi towej V ko ci ródstopia, w miejscu po czenia czerwonej i bia ej" skóry
stopy.

Wskazania: bóle g owy, bóle l

wiowo-krzy owe, padaczka, drgawki u

dzieci, przykurcze mi ni, zawienie.

VU.65. Shugu (zbiór ko ci)
Po

enie: na zewn trznym brzegu stopy, z ty u i poni ej g ówki V ko ci

ródstopia, w miejscu po czenia czerwonej i bia ej" skóry stopy.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, os abienie s uchu, zapalenie

wewn trznego k ta oka, zawienie, bóle w okolicy ciemieniowej i szyjno-po-
tylicznej, bóle l

wi i pleców, przykurcze mi nia brzuchatego ydki, czyraki

mnogie (karbunku y) i czyraki (furunku y), w gry pospolite.

VU.66. Foot-Tonggu (przej cie dolin )
Po

enie: w zag bieniu przednim od g ówki V ko ci ródstopia.

Wskazania: bóle g owy, krwotok z nosa, bóle szyi i karku.
VU.67. Zhiyin (kra cowy yin)
Po

enie: na ko cu V palca stopy, 3 mm od zewn trznego k ta podstawy

paznokcia (ko cowy punkt).

Wskazania: bóle g owy, przekrwienie spojówki, zatrzymanie moczu, bóle w

stawach ko czyn dolnych.

MERIDIAN NEREK ( AC. REN - R)

Przebieg meridianu
Meridian rozpoczyna si na podeszwie stopy w punkcie R.I., tj. w zag bieniu

mi dzy II a III ko ci

ródstopia. St d wznosi si w kierunku pi ty i po zatoczeniu

ko a (p tli) w okolicy kostki przy rodkowej biegnie w gór po przy rodkowej
stronie goleni i uda. Mi dzy narz dami p ciowymi a odbytem wnika do miednicy,
aby wy oni si w punkcie na górnym brzegu spojenia onowego, w odleg

ci 0,5

cuna od linii rodkowej cia a (punkt R.ll.). Dalej wznosi si i na wysoko ci
mi dzy zag bieniem pierwszego ebra a obojczykiem, 2 cuny w bok od linii

rodkowej cia a, w punkcie R.27. ko czy swój przebieg.

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Woda, tworzy par z meridia-nem

cherza moczowego.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ryc. 19. Meridian nerek (cz

dolna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 20. Meridian nerek (cz
górna).

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

Wa niejsze punkty:
-

ród owy R.3.

- przychylno ci Shu" R.I., R.2., R.3., R.7., R.10.
- tonizuj cy R.7.
- sedatywny R.l. i R.12.
- przepustowe R.4. (R.3.)
- alarmowy przedni VF.25.
- alarmowy tylni VU.23.
- samodzielny R.L, R.3.
Ogó em punktów: 27, czas najwy szej aktywno ci 17.00-19.00.

Wykaz punktów:
R.l. Yongquan (wi ksze tryskaj ce ród o)
Po

enie: we wg bieniu, na podeszwie stopy, mi dzy II a III stawem

ródstopowo-paliczkowym, przy zgi tych palcach stopy.

Wskazania: afazja histeryczna, ochryp

g osu, afonia, kaszel, ostre

zapalenie migda ków podniebiennych, bezp odno , opadni cie macicy, nie-
trzymanie lub zatrzymanie moczu, kurcz mi ni ko czyn dolnych, drgawki u
dzieci, padaczka.

R.2. Rangu (dolina prób)

enie: na przy rodkowej powierzchni stopy, we wg bieniu z przodu i

poni ej guzowato ci ko ci ódkowej, w po owie d ugo ci cz cej koniec palucha
z tylnym brzegiem pi ty.

Wskazania: nie yt krtani, zapalenie migda ków podniebiennych, linotok,

wymioty, choroby uk adu moczowo-p ciowego (zapalenie p cherza moczowego,
zapalenie naj drza, nietrzymanie moczu, bezp odno , zaburzenia cyklu mie-
si czkowego, wi d sromu), drgawki u dzieci.

R.3. Taixi (wielki potok)

enie: w po owie odleg

ci mi dzy szczytem kostki przy rodkowej a

ci gnem Achillesa (bezpo rednio po przeciwnej stronie znajduje si punkt

VU.60.).

Wskazania: choroby narz du oddechowego, jamy brzusznej, kurcz trzewny,

bóle w okolicy serca.

R.4. Dazhong (wielki puchar)
Po

enie: 0,5 cuna w dó i nieco do ty u od zag bienia pomi dzy kostk

przy rodkow a ci gnem Achillesa.

Wskazania: cz stoskurcz napadowy, psychozy, zapalenie jamy ustnej,

wymioty, zaparcia, nadmierne krwawienie miesi czkowe, bóle l

wiowe.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

R.5. Shuiguan ( ród o wody)
Po

enie: 1 cun poni ej zag bienia pomi dzy kostk przy rodkow a

ci gnem Achillesa, w linii pionowej.

Wskazania: brak miesi czki, sk pe krwawienie miesi czkowe, nadmierne

wydalanie moczu.

R.6. Zhaohai ( wiec ce si morze)
Po

enie: w zag bieniu, 1 cun poni ej dolnego brzegu kostki przy rodkowej.

Wskazania: sucho b ony luzowej w jamie ustnej, ogólna s abo , zapalenie

migda ków podniebiennych, kolka jelitowa, zaburzenia cyklu miesi czkowego,
bezsenno , zwiotczenie

, oty

R.7. Fuliu (powracaj cy potok)

enie: 2 cuny powy ej zag bienia pomi dzy kostk przy rodkow a

ci gnem Achillesa, na jego przednim brzegu.

Wskazania: zapalenie rdzenia, choroba narz dów moczowo-p ciowych, mocne

pocenie si , bóle l

wiowe, bóle z bów, krwawienie z ylaków odbytu, zbyt

niskie ci nienie t tnicze.

R.8. Jaoxim (zmienne zaufanie)

enie: na tylnym brzegu ko ci piszczelowej, dwa cuny powy ej

wewn trznego brzegu kostki przy rodkowej.

Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych.
R.9. Zhubin (buduj ca si zapora)

enie: w miejscu przej cia mi nia brzuchatego ydki w ci gno

Achillesa.

Wskazania: padaczka, skurcz mi nia brzuchatego ydki, zapalenie j zyka,

impotecja.

R.10. Yingu (dolina yin)

enie: na przy rodkowej linii poprzecznej kolana, mi dzy ci gnem

mi ni pó ci gnistego i pó

oniastego.

Wskazania: bóle wewn trznej powierzchni uda, zapalenie stawu kolanowego,

choroby narz dów moczowo-p ciowych.

R.ll. Henggu (poprzeczna ko )

enie: na wysoko ci wzgórka onowego, 0,5 cuna w bok od linii

rodkowej cia a.

Wskazania: nietrzymanie moczu, cz stoskurcz, zmazy (polucje), przekrwienie

spojówki, zapalenie rogówki, zespo y bólowe miednicy mniejszej.

R.12. Dahe (wielki blask)
Po

enie: 1 cun nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

Wskazania: impotencja, ból w okolicy pr cia, aspermia (brak nasienia),

przewlek e zapalenie pochwy, przekrwienie spojówki, zapalenie rogówki.

R.13. Qixue (punkt energii)
Po

enie: 2 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.

Wskazania: takie same.

R.14. Siman (czterokrotna pe no )
Po

enie: 3 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.

Wskazania: choroby jelit i narz dów moczowo-p ciowych.
R.15. Abdomen-Zhongzhu

rodkowa rzeka)

enie: 4 cuny nad wzgórkiem onowym, 0,5 cuna od linii po rodkowej

cia a.

Wskazania: takie same.

R.16. Huangshu (punkt zgodno ci centrów yciowych)
Po

enie: na wysoko ci p pka, 0,5 cuna od linii rodkowej cia a.

Wskazania: choroby

dka i jelit.

R.17. Shangqu (melodia kupca)
Po

enie: 2 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.
R.18 Shinguan (kamienna granica)
Po

enie: 3 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.

R.19. Yindu (stolica yin)
Po

enie: 4 cuny nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych,

dka i jelit.

R.20. Abdomen-Tonggu (przenikaj ca dolina)
Po

enie: 5 cunów nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.
R.21. Youmen (wrota ciemno ci)
Po

enie: 6 cunów nad p pkiem, 0,5 cuna od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: odbijanie si z

dka, linotok, choroby w troby.

R.22. Bulang (spacerowy korytarz)
Po

enie: w pi tym mi dzy ebrzu, 2 cuny w bok od linii rodkowej cia a.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych, prze yku,

dka.

R.23. Shonfeng (piecz ducha)
Po

enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

R.24. Lingxu (pustka duchowa)

enie: w trzecim mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy, choroby narz dów oddechowych,

os abienie w chu, zapalenie gruczo u sutkowego, zaburzenia nerwicowe u kobiet.

R.25. Shencang (zbiornik ducha)

enie: w drugim mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: takie same.
R.26. Yuzhong (w zw tpieniu)
Po

enie: w pierwszym mi dzy ebrzu, 2 cuny od linii po rodkowej cia a.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych.
R.27. Shufu (warsztat zgodno ci)
Po

enie: w dole podobojczykowym, tu poni ej dolnego brzegu obojczyka,

2 cuny na zewn trz od linii rodkowej mostka (ko cowy punkt).

Wskazania: zapalenie oskrzeli, czkawka, wymioty, linotok.

MERIDIAN OSIERDZIA ( AC. PERICARDIUM - PC)

Przebieg meridianu
Meridian osierdzia nale y do meridianów r k. Rozpoczyna si w punkcie

PC.l., tj. w czwartej przestrzeni mi dzy ebrowej, 1 cun na zewn trz od
brodawki sutkowej (5 cunów od linii rodkowej cia a). St d wznosi si nieco

ukiem nad do em pachowym) i przechodzi na przedni powierzchni ramie-

nia. Biegn c rodkiem ramienia, mi dzy g owami mi nia dwug owego,
przecina staw okciowy do wewn trz od ci gna tego mi nia. Na przedramie-
niu meridianu biegnie dalej po rodku, przecina staw nadgarstkowy i kieruje si
do palca rodkowego III, gdzie w odleg

ci 3 mm po wewn trznej stronie

ta podstawy paznokcia ko czy swój bieg.

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-
nem potrójnego ogrzewacza. Wa niejsze punkty:

- ród owe PC.7.
- przychylno ci Shu" PC.9., PC.8., PC.7., PC.5., PC.3.
- toni uj cy PC.9.
- sedatywny PC.7.
- przepustowe PC.6. (PC.7.)
- alarmowy przedni JM. 17.
- alarmowy tylni VU.14.

Ryc. 21. Meridian osierdzia. PRZEBIEG

MERIDIANOW.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

- samodzielny PC.7.
Ogó em punktów: 9, czas najwy szej aktywno ci 19.00-21.00.

Wykaz punktów:
PCI. Tianchi (niebia ska sadzawka)
Po

enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 5 cunów w bok od linii rodkowej

cia a.

Wskazania: zapalenie osierdzia, nerwoból mi dzy ebrowy, hipolaktacja,

zapalenie gruczo u sutkowego.

PC.2. Tian uan (niebia skie ród o)
Po

enie: mi dzy g owami mi nia dwug owego ramienia, 2 cuny ni ej do u

pachowego.

Wskazania: choroby serca i

dka.

PC.3. Quze (kr ty staw)
Po

enie: w poprzecznym zgi ciu do u okciowego, po okciowej stronie

ci gna mi nia dwug owego ramienia. Po przeciwnej stronie tego ci gna

znajduje si punkt P.5. Dla atwiejszej lokalizacji punktu nale y zgi przedrami .

Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, zapalenie oskrzeli, ostry nie yt

dka, bóle ramienia, udar s oneczny, zwi kszona potliwo w okolicy g owy.

PC.4. Ximen (pograniczne wrota)
Po

enie: mi dzy ci gnami mi nia d ugiego d oni i mi nia promieniowego

zginacza nadgarstka, 5 cunów powy ej poprzecznego zgi cia nadgarstka.

Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, cz stoskurcz, wymioty krwawe,

krwotoki z nosa, czkawka, psychozy.

PC.5. Jianshi (po rednik)
Po

enie: na powierzchni d oniowej przedramienia, 3 cuny powy ej

poprzecznego zgi cia nadgarstka.

Wskazania: zapalenie mi nia sercowego, nie yt

dka, padaczka, zespo y

depresyjne, zaburzenia cyklu miesi czkowego, hydroadenit.

PC.6. Neiguan (wewn trzne wrota)

enie: 2 cuny nad zgi ciem poprzecznym nadgarstka, mi dzy ci gnami

mi nia d oniowego d ugiego i zginacza nadgarstka (1 cun poni ej PC.5.).

Wskazania: choroby serca,

dka, wylew krwawy do spojówki, bóle stawu

okciowego i ramienia, psychoza, choroba nadci nieniowa.

PC.7. Daling (wielkie wzgórze)
Po

enie: w rodku poprzecznego zgi cia nadgarstka, mi dzy ci gnami

mi ni zginacza nadgarstka promieniowego i d oniowego d ugiego.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Wskazania: choroby serca, nerwoból mi dzy ebrowy, hydroadenit, zapalenie

migda ków podniebiennych, bóle g owy, choroba nadci nieniowa, bezsenno ,
psychozy, kurcz pisarski, zapalenie splotu nerwowego.

PC.8. Laogong (pa ac pracy)
Po

enie: w rodku d oni, mi dzy III a IV ko ci

ródr cza.

Wskazania: choroba nadci nieniowa, zapalenie jamy ustnej,

taczka,

krwotoki z nosa, parastezje koniuszków palców, nadmierne wydzielanie potu,
psychozy reaktywne, histeria, punkt nag ej pomocy".

PC.9. Zhongchong

rodkowe urwisko)

enie: na koniuszku III palca r ki, 3 mm od wewn trznego k ta podstawy

paznokcia (ko cowy punkt).

Wskazania: choroby serca, bóle g owy, choroby gor czkowe z brakiem

wydzielania potu. Punkt nag ej pomocy".

MERIDIAN POTRÓJNEGO OGRZEWACZA ( AC.
CARDINALIS TRICALORI; Z CHIN. - SJ)

Przebieg meridianu
Meridian potrójnego ogrzewacza zaczyna si na palcu serdecznym (palec IV)

ki, przy macierzy paznokcia (SJ.l.). Dalej biegnie przez grzbietow cz

r ki,

przedrami , rami i dochodzi do tylnej doliny barku, sk d przechodzi na szyj ,
okr

a od góry ucho i ko czy swój bieg w punkcie SJ.23., tj. na zewn trznym

brzegu brwi.

Ogólna charakterystyka meridianu;

Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Ogie , tworzy par z meridia-

nem osierdzia. Wa niejsze punkty:

- ród owy SJ.4.

-przychylno ci Shu", SJ.l., SJ.2., SJ.3., SJ.6., SJ.l 1.

- tonizuj cy SJ.3. -
sedatywny SJ.10.
- przepustowe SJ.5. (SJ.4.)
- alarmowy przedni JM.5.
- alarmowy tylni VU.22.
- samodzielny SJ.5.

Ogó em punktów: 23, czas najwi kszej aktywno ci 21.00-23.00.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc.

22.

Meridian

potrójnego

ogrzewacza.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Wykaz punków

SJ.l. Guanchong (pograniczny punkt ataku)

enie: 3 mm w bok - po stronie okciowej, obok macierzy paznokcia IV

palca r ki.

Wskazania: stany gor czkowe, md

ci, bóle g owy, os abienie aknienia,

niestrawno ci u dzieci, punkt nag ej pomocy".

SJ.2. Yemen (wrota p ynów)

enie: na okciowym brzegu paliczka bli szego IV palca.

Wskazania: bóle i zawroty g owy, os abienie s uchu, szum w uszach,

zapalenie dzi se , choroby oczu, bóle w okolicy stawu okciowego i przedra-
mienia, psychozy reaktywne.

SJ.3. Hand-Zhongzhu (s'rodkowa wyspa)
Po

enie: na grzbietowej stronie r ki mi dzy IV a V ko ci

ródr cza, tu za

stawem ródr czno-paliczkowym.

Wskazania: stany gor czkowe, niskie ci nienie t tnicze.
SJ.4. Yangchi (zbiornik wody yang)
Po

enie: na grzbietowej powierzchni r ki, w zag bieniu grzbietowego

zgi cia nadgarstka, po okciowej stronie ci gna mi nia prostownika wspólnego
palców.

Wskazania: cukrzyca, zapalenie stawu promieniowo-nadgarstkowego, grypa,

go ciec, bóle przedramienia.

SJ.5. Waiguan (zewn trzne wrota)
Po

enie: 2 cuny powy ej stawu promieniowo-nadgarstkowego. Punkt ten

nale y do najcz ciej wykorzystywanych w akupunkturze.

Wskazania: os abienie s uchu, ból w stawach ko czyny górnej, bóle z bów,

choroby oczu, ogólna s abo , bezsenno , grypa.

SJ.6. Zhigou (rozwidlenie rowu)
Po

enie: 3 cuny nad stawem promieniowym nadgarstka, mi dzy ko ci

promieniow a okciow .

Wskazania: choroby p uc i serca, bóle r k, wymioty, zapa po porodzie.

SJ.7. Huizong (spotkane ród o)
Po

enie: w rodku linii poprzecznej nadgarstka pomi dzy ci gnem mi ni

zginacza promieniowego nadgarstka i mi nia d ugiego d oni.

Wskazania: pl sawica, bóle ramienia i przedramienia.

SJ.8. Sanyangluo (Luo 3 yang)

enie: 4 cuny nad stawem promieniowo-nadgarstkowym, mi dzy ko ci

okciow a ko ci promieniow .

Wskazania: g uchota, bóle z bów uchwy, choroby oczu, bóle ramienia i

przedramienia.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

SJ.9. Sidu (cztery zasuwy)
Po

enie: mi dzy ko ci

okciow a promieniow , 5 cunów poni ej zgi cia

okciowego.

Wskazania: takie same.
SJ.10. Tianjing (niebia skie ród o)
Po

enie: na tylnej powierzchni stawu okciowego, w odleg

ci 1 cuna

powy ej szczytu wyrostka okciowego. Przy zgi tym stawie okciowym w
miejscu tym powstaje wg bienie.

Wskazania: choroby narz du oddechowego, psychozy, g uchota, zapalenie

powiek, bóle w okolicy szyi i karku, kr cz szyi.

SJ.ll. Qinglengyuan (czysta ch odna otch

)

enie: na tylnej powierzchni ramienia, 2 cuny nad wyrostkiem

okciowym.

Wskazania: bóle ko czyn górnych.
SJ.12. \iaoluo (odprowadzenie zastoju wody)
Po

enie: na tylnej powierzchni ramienia, 5 cunów nad stawem okciowym.

Wskazania: bóle g owy, nerwoból nerwów potylicznych, padaczka, go cowe

zapalenie t tnic, bóle r k.

SJ.13. Naohui (spotkanie ramienia)
Po

enie: na dolnym brzegu mi nia naramienoego, na wysoko ci do u

pachowego.

Wskazania: bóle ko czyn górnych i w okolicy szyi oraz karku.
SJ.14. Jianliao (jamka ramienia)
Po

enie: w ty i w dó od wyrostka barkowego opatki. Podczas odwie-

dzenia ramienia w miejscu tego punktu tworzy si jamka.

Wskazania: zapalenie splotu nerwowego ramienia.
SJ.15. Tianliao (boski do ek)
Po

enie: w rodku odleg

ci mi dzy punktem VF.21. a górnym brzegiem

kolca opatki.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych szyjno-piersiowych, zapalenie

splotu nerwowego ramienia.

SJ.16. Tianyou (boskie okno)
Po

enie: w ty i w dó od wyrostka sutkowego, w miejscu przyczepienia

tylnego brzegu mi nia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (pod punktem
VF.12.).

Wskazania: bóle okolicy szyjno-potylicznej, nie yt krtani, szum w uszach,

uchota, przekrwienie oka, obrz ki twarzy, bezsenno .

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

SJ.17. Yifeng (ochrona przed wiatrem)

enie: w zag bieniu, w ty od podstawy p atka ucha, mi dzy k tem

uchwy a wyrostkiem sutkowym, nieco poni ej i do przodu od wyrostka

sutkowego. Lokalizacj punktu u atwia otwarcie ust.

Wskazania: szum w uszach, g uchota, zapalenie nerwu twarzowego, zapa-

lenie jamy ustnej.

SJ.18. Qimai (pulsuj ca

enie: na tylnym brzegu podstawy ma owiny usznej, na tej samej

wysoko ci co otwór przewodu s uchowego zewn trznego.

Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zapalenie t czówki, drgawki u

dzieci, wymioty, padaczka, biegunka.

SJ.19. Luxi (oparcie czaszki)
Po

enie: na tylnym brzegu podstawy ma owiny usznej, (w rodku

odleg

ci mi dzy punktem SJ.20. a punktem SJ.18.).

Wskazania: szum w uszach, bóle g owy, padaczka, l ki.

SJ.20. Jiaosun (k t ucha)

enie: przy podstawie górnego brzegu ma owiny usznej.

Wskazania: zaburzenia podwzgórza, tiki, przykurcze mi ni okolicy ust,

zapalenie jamy ustnej, s abo mi ni waczy, wymioty, choroby oczu,
powi kszenie gruczo u tarczowego.

SJ.21. Ermen (brama ucha)
Po

enie: w przód i w gór od skrawka ucha, na tylnym brzegu wyrostka

stawowego uchwy.

Wskazania: szum w uszach, g uchota, zapalenie ucha, bóle z bów szcz ki,

przykurcz mi nia okr nego ust.

SJ.22. Ear-Heliao (jamka skroniowa)
Po

enie: na przednio-górnym brzegu podstawy ma owiny usznej, nad

podstaw wyrostka jarzmowego ko ci skroniowej.

Wskazania: bóle g owy, nerwobóle nerwu trójdzielnego i jego powik ania,

nie yt nosa, zapalenie przewodu s uchowego.

SJ.23. Sizhukong (jedwabny bambus)
Po

enie: na zewn trznym brzegu brwi (ko cowy punkt).

Wskazania: choroby oczu, bóle g owy, zawroty g owy, pora enie nerwu

twarzowego, drgawki u dzieci.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

MERIDIAN P CHERZYKA

CIOWEGO

AC. VESICA FELLEA - VF)

Przebieg meridianu

Meridian ten swój kr ty przebieg rozpoczyna od zewn trznego k ta oka

(VF.l.); na samej g owie posiada a 20 punktów. W odcinkach do u nadoboj-
czykowego schodzi po przednio-bocznej stronie tu owia, uda, goleni i stopy do
IV palca stopy - 3 mm od zewn trznego k ta podstawy paznokcia (VF.44.).

Ogólna charakterystyka meridianu;

Typ meridianu: yang, zwi zany z elementem Drzewo, tworz par z meri-

dianem w troby. Wa niejsze punkty:

- ród owy VF.40.
-przychylno ci Shu" VF.44 VF.43 VF.41., VF.38., VF.34.
- tonizuj cy VF.43.
- sedatywny VF.38.
- przepustowe VF.37. (VF.40.)
- alarmowy przedni VF.24.
- alarmowy tylni VU.19.
- samodzielny - brak
Ogó em punktów: 44, czas najwi kszej aktywno ci 23.00-1.00.

Wykaz punktów:

VF.l.Tongziliao (ko zag bienia ocznego)

enie: ok. 6 mm w bok od zewn trznego k ta oka.

Wskazania: choroby narz du wzroku, nerwoból nerwu trójdzielnego, zapa-

lenie dzi se , pora enie nerwu twarzowego, przykurcz mi ni mimicznych,
migrena.

VF.2. Tinghui (zbieracz s uchu)
Po

enie: poni ej skrawka ucha (trages), z przodu, na wysoko ci wci cia

skrawka. Przy otwartych ustach powstaje w tym miejscu do ek.

Wskazania: zapalenie zewn trznego przewodu s uchowego, szum w uszach,

uchota, pora enie nerwu tarczowego, tiki, ból z bów.

VF.3. Shangguan (górne wrota)
Po

enie: na przeci ciu granicy ow osionej cz ci skroni i górnego brzegu

uku jarzmowego.

Wskazania: migrena, zawroty g owy, szum w uszach, g uchota, pora enie

nerwu tarczowego, tiki, bóle z bów, przykurcz mi nia okr

nego ust.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW.

Ryc. 23. Mcridian p cherzyka ciowego (cz

górna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 24. Meridian p cherzyka ciowego (cz

dolna).

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

VF.4. Hanyan (zamkni cie szcz ki)
Po

enie: na granicy górnej trzeciej cz ci odleg

ci mi dzy punktami G.8.

a VF.6.

Wskazania: takie same.
VF.5. Xuanlu (daszek czo a)
Po

enie: na 1/3 górnej linii cz cej VF.4. z VF.7.

Wskazania: takie same.
VF.6. Xuanli (zawieszony ci ar)
Po

enie: na linii cz cej VF.4. z VF.7. w 1/3 dolnej cz ci.

Wskazania: zespo y neurasteniczne, migrena, obrz ki twarzy, bóle z bów.
VF.7. Qubin (zgi ty k t skroni)
Po

enie: na skrzy owaniu linii poziomej i pionowej, przechodz cych przez

górny i przedni brzeg ucha.

Wskazania: bóle w okolicy ciemieniowej, skroniowej i szyjnej, migrena,

choroby oczu.

VF.8. Shuaigu (koniec doliny)
Po

enie: nad wierzcho kiem ma owiny usznej, 1,5 cuna w cz ci ow o-

sionej (w miejscu szwu kostnego ciemieniowego i skroniowego).

Wskazania: bóle w okolicy ciemieniowej i szyjno-potylicznej, migrena,

wymioty, nietrze wo , pragnienie.

VF.9. Tianchong (punkt niebia ski)
Po

enie: 0,5 cuna ku ty owi od VF.8., powy ej i do ty u od ucha, 2 cuny w

cz ci ow osionej.

Wskazania: padaczka, bóle g owy, bóle w okolicy szyjno-potylicznej.

VF.10. Fubai (nap ywaj ca wiat

)

enie: ok 1 cuna poni ej od VF.9.

Wskazania: szum w uszach, g uchota, bóle z bów, zapalenie migda ków

podniebiennych, niedow ad ko czyn, bóle w okolicy szyjno-potylicznej.

VF.11. Head-Qisoyin (pocz tek yin)

enie: miejsce po czenia wyrostka sutkowatego ko ci skroniowej i ko ci

potylicznej.

Wskazania: nerwoból nerwu trójdzielnego, przykurcz mi ni ko czyn,

czkawka, szum w uszach.

VF.12. Head-Wangu (ostatnia ko )
Po

enie: we wg bieniu z ty u i poni ej wyrostka sutkowego ko ci

skroniowej.

Wskazania: obrz ki twarzy, afazje, zapalenie dzi se , ucha, migda ków

podniebiennych, migrena, bezsenno .

PRZEBIEG MERIDIANOW...

VF.13. Benshen (korze ducha)
Po

enie: na linii zewn trznego brzegu oka, ok. 0,5 cuna w cz ci

ow osionej czo a.

Wskazania: padaczka, bóle g owy, zawroty g owy, tiki, przykurcz mi ni

szyjno-potylicznych.

VF.14. Yangbai (rozkwit wiat

ci)

enie: na czole, pionowo nad renic oka, w odleg

ci 1 cuna od brwi.

Wskazania: choroby oczu, nerwoból nerwu trójdzielnego, pora enie nerwu

twarzowego, przykurcz mi ni mimicznych.

VF.15. Head-Lingi (sp yw ez)
Po

enie: u pacjenta patrz cego na wprost, punkt ten le y w cz ci

ow osionej czo a, 0,5 cuna ku ty owi od czo a, na linii renicy oka.

Wskazania: choroby oczu, padaczka.
VF.16. Muchuang (okno oka)
Po

enie: le y w cz ci ow osionej czo a, 1,5 cuna ku ty owi od czo a, na

linii renicy oka.

Wskazania: zapalenie spojówki, os abienie wzroku, obrz ki twarzy, zawroty

owy, stany gor czkowe.

VF.17. Zhengying (pionowe yin)
Po

enie: le y w cz ci ow osionej czo a, 2,5 cuna ku ty owi od czo a, na

drugiej bocznej linii g owy.

Wskazania: zawroty g owy, bóle z bów, zanik nerwu wzrokowego.
VF.18. Chengling (spotkanie ducha)
Po

enie: w cz ci ow osionej czo a, 4 cuny ku ty owi od czo a, w linii

VF.17.

Wskazania: krwawienie z nosa, grypa.
VF.19. Naokong (obszar mózgu)
Po

enie: 1 cun nad zag bieniem pomi dzy mi niem mostkowo-sutko-wo-

obojczykowym i czworobocznym (nad VF.20.).

Wskazania: krwawienie z nosa, duszno , bóle g owy, przykurcz mi ni

okolicy ramiennej i szyjnej, cz stoskurcz.

VF.20. Fengchi (zbiornik wodny na wietrze)
Po

enie: na dolnym brzegu potylicy, we wg bieniu mi dzy przyczepami

mi nia czworobocznego i mostkowo-obojczykowo-sutkowego.

Wskazania: choroby mózgu, oczu, nosa, zaburzenia czuciowe nerwu

dnego i dodatkowego, pora enie po owiczne, zespo y neurasteniczne, choroba

nadci nieniowa.

PRZEBIEG

MERIDIANÓW...

VF.21. Jianjing (studnia ramienia)
Po

enie: W po owie odleg

ci pomi dzy wyrostkiem barkowym opatki a

C.7. lub w linii rodkowej obojczyka na kraw dzi mi nia czworobocznego.

Wskazania: bóle w obr czy ko czyny górnej i okolicy szyjno-potylicznej,

pora enie po owiczne, bóle g owy, krwawienie poporodowe, zawroty g owy.

VF.22. Yuanye (wzburzone ród o)

enie: w czwartym mi dzy ebrzu, w rodku linii pachowej.

Wskazania: nerwoból mi dzy ebrowy.

VF.23. Zhejin (mi sie boczny)
Po

enie: w czwartym mi dzy ebrzu, 6 cunów w bok od rodkowej linii

cia a.

Wskazania: choroby

dka, zespo y neurasteniczne.

VF.24. Riyue (s

ce i ksi yc)

enie: w siódmym mi dzy ebrzu, na linii rodkowoobojczykowej.

Wskazania: choroby

dka i w troby, skurcz przepony, kolka jelitowa,

wzd cie brzucha.

VF.25. Jingmen (wrota stolicy)
Po

enie: na dolnym brzegu ko ca XII ebra, na bocznej powierzchni

brzucha.

Wskazania: wymioty, kolka jelitowa, bóle l

wiowe, nadci nienie t tnicze,

nerwoból nerwów mi dzy ebrowych.

VF.26. Daimai (naczynie do pasa)

enie: na wysoko ci p pka, poni ej wolnego ko ca XI ebra.

Wskazania: choroby ginekologiczne, bóle l

wiowe.

VF.27. Wushu (pi centralnych kolumn)

enie: nad kolcem biodrowym górnym przednim, na wysoko ci 3 cuny

poni ej p pka.

Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego, choroby

dka i jelit,

bóle l

wiowe.

VF.28. Weidao

cz ca droga)

enie: na górnym brzegu kolca biodrowego przedniego górnego, na

wysoko ci 3,5 cuna poni ej p pka.

Wskazania: takie same.
VF.29. Femur-Juliao (jamka spokoju)
Po

enie: po rodku, mi dzy kolcem biodrowym przednim górnym a naj-

wy szym punktem kr tarza wielkiego (lokalizowa w pozycji siedz cej lub
le cej na boku).

Wskazania: bóle l

wiowe, choroby narz du moczowo-p ciowego.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

VF.30. Huantiao (skaka w ko o)

enie: na bocznym zag bieniu po ladka, powy ej najwy szego szczytu

kr tarza wielkiego, w 1/3 odleg

ci od ko ci krzy owej.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, choroba nadci nieniowa, choroby

skóry.

VF.31. Fengshi (rynek wiatru)
Po

enie: na bocznej powierzchni uda; gdy stoi si z r kami opuszczonymi

wzd

ud, koniuszek palca rodkowego dok adnie wskazuje ten punkt.

Wskazania: zapalenie stawów, choroba Rotha.
VF.32. Femur-Zhongdu

rodkowy rów)

enie: na bocznej powierzchni uda, 4 cuny nad rzepk .

Wskazania: takie same.
VF.33. Xiyangguan (granica yang)

enie: w zag bieniu górnym w stosunku do nadk ykcia bocznego ko ci

udowej, 1 cun ponad dolny brzeg rzepki.

Wskazania: takie same.
VF.34. Yangling uan (wolne ród o yang)
Po

enie: 2 cuny poni ej dolnego brzegu rzepki, w zag bieniu bezpo rednio

poni ej i z przodu g ówki ko ci strza kowej.

Wskazania: zapalenie stawów, nerwoból nerwu udowego, obrz ki twarzy,

zaparcia nawykowe, pora enie lub niedow ad nerwu strza kowego.

VF.35. Yangjiao (skrzy owanie yang)
Po

enie: na tylnym brzegu ko ci strza kowej, 7 cunów nad górnym

brzegiem kostki bocznej.

Wskazania: pora enie lub niedow ad nerwu strza kowego, rwa kulszowa,

obrz ki twarzy.

VF.36. Waiqiu (pozorny pagórek)
Po

enie: na przednim brzegu ko ci strza ki, 7 cunów nad górnym brzegiem

kostki bocznej.

Wskazania: takie same.
VF.37. Guangming (jaskrawe wiat o)
Po

enie: 5 cunów powy ej szczytu kostki bocznej, na bocznej powierzchni

podudzia, na przednim brzegu ko ci strza kowej.

Wskazania: choroby ko czyn dolnych, psychozy reaktywne, migrena.

VF.38. Yangfu (oparcie yang)
Po

enie: 4 cuny nad kostk boczn , na przednim brzegu ko ci strza kowej.

Wskazania: bóle l

wiowe, zapalenie stawu kolanowego, bóle w druj ce,

zapalenie migda ków podniebiennych, choroby

PRZEBIEG

MERID1ANÓW...

VF.39. Xuanzhong (zawieszony dzwon)
Po

enie: 3 cuny nad kostk boczn , na przednim brzegu ko ci strza kowej.

Wskazania: bóle ko czyn dolnych, pora enie po owiczne, zapalenie mig-

da ków podniebiennych, krwawienie z nosa, nie yt nosa, stwardnienie t tnic,
zespo y neurasteniczne.

VF.40. Qiuxu (wzgórze - rynek)
Po

enie: w przód i poni ej od kostki bocznej (w gór i w ty od ko ci

sze ciennej).

Wskazania: skurcz mi nia brzuchatego ydki, zapalenie op ucnej, duszno ,

kolka jelitowa, zapalenie p cherzyka

ciowego, obrz k i bóle w okolicy

pachowej, choroby oczu.

VF.41. Foot-Linqi (sp yw ez)
Po

enie: w najwy szym miejscu, mi dzy IV a V ko ci

ródstopia, w

którym wyczuwa si zag bienie.

Wskazania: bóle ko czyn, stawów, twarzy, bóle w druj ce, zawroty g owy,

zaburzenia cyklu miesi czkowego, zapalenie gruczo u sutkowego.

VF.42. Diwuhui (pi spotka ziemi)
Po

enie: mi dzy IV a V ko ci

ródstopia, 1 cun do przodu od VF.41.

Wskazania: bóle w okolicy pachowej, zapalenie gruczo u sutkowego, go ciec,

bóle stopy, gru lica p uc.

VF.43. Xiaxi

cie niona dolina)

enie: w szczelinie mi dzy g owami IV i V ko ci ródstopia.

Wskazania: os abienie s uchu, bóle g owy, s abo ko czyn dolnych,

duszno , krwioplucie, zapalenie gruczo u sutkowego, skurcz t tnicy siatkówki.

VF.44. Foot-Qiaoyin (ko cowe yin)
Po

enie: 3 mm od k ta podstawy paznokcia, po stronie zewn trznej

czwartego palca stopy (ko cowy punkt).

Wskazania: choroby serca i narz du oddechowego, czkawka, bóle g owy,

sucho w ustach, g uchota, ból w okolicy oczu, punkt nag ej pomocy".

MERIDIAN W TROBY ( AC. HEPAR - H)

Przebieg meridianu
Meridian w troby nale y do meridianów nóg. Rozpoczyna si punktem H.I.,

tj. 3 mm od k ta podstawy paznokcia - od strony zewn trznej I palca stopy.
Nast pnie przechodzi na grzbiet stopy i biegnie w gór po wewn trznej
powierzchni goleni i uda (mi dzy meridianem nerki i ledziony-trzustki). Na
wysoko ci grzebienia ko ci biodrowej meridian ten rozga zia si dochodz c do
zewn trznych narz dów moczowo-p ciowych i wchodzi w doln cz

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

jamy brzusznej, a nast pnie do w troby. Powierzchniowa cz

- ga

-biegnie

po przednio-zewn trznej stronie ciany brzucha i ko czy si w VI mi dzy ebrzu,
w linii sutkowej punktem Qimen (H.I4.).

Ogólna charakterystyka meridianu:

Typ meridianu: yin, zwi zany z elementem Drzewo, tworz par z meridia-nem

cherzyka

ciowego. Wa niejsze punkty:

ród owy H.3.

- przychylno ci Snu" H.I., H.2., H.3., H.4., H.8.
- tonizuj cy H.8.
- sedatywny H.2. -
przepustowe H.5., (H.3.)
- alarmowy przedni H.14.
- alarmowy tylni VU.18.
- samodzielny - brak
Ogó em punktów: 14, czas najwi kszej aktywno ci 1.00-3.00.

Wykaz punktów:
H.l. Dadun (wielka szczero )
Po

enie: 3 mm od macierzy paznokcia, na zewn trznej stronie palucha.

Wskazania: choroby przewodu pokarmowego, nietrzymanie moczu, ból

pr cia, cukrzyca, brak miesi czkowania.

H.2. Xingjian (rejon ruchu)
Po

enie: mi dzy I a II palcem stopy, z przodu stawu ródstopno-palicz-

kowego.

Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego, w troby, przewodu

pokarmowego, choroby serca, cukrzyca, ból z bów, bezsenno , pocenie si ,
nerwoból mi dzy ebrowy, bóle pi ty.

H.3. Taichong (wielki potok)
Po

enie: mi dzy I a II ko ci

ródstopia, u podstawy ko ci ródstopia.

Wskazania: ból mi ni, nerwoból mi dzy ebrowy, niedostateczne skurcze

macicy po porodzie, skurcz jelita cienkiego i narz dów miednicy mniejszej.

H.4. Zhongfeng

rodkowa piecz )

enie: 1 cun ku przodowi od szczytu kostki wewn trznej, w zag bieniu,

przy rodkowo od mi nia piszczelowego przedniego.

Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych i ko czyn dolnych.

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ryc. 25. Meridian w troby (cz

dolna).

PRZEBIEG MERIDIANOW...

Ryc. 26 Mendian w troby (i/.c c górna).

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

H.5. Ligou (ko cowa bruzda)
Po

enie: na tylnej kraw dzi ko ci piszczelowej, 5 cunów powy ej kostki

przy rodkowej.

Wskazania: kolka jelitowa, cz stoskurcz napadowy, choroby narz dów

moczowo-p ciowych, choroby mózgu i rdzenia, wi d.

H.6. Tibia rodkowa stolica)
Po

enie: na tylnej kraw dzi ko ci piszczelowej, 7 cunów powy ej kostki

przy rodkowej.

Wskazania: choroby stawów ko czyn dolnych i narz dów moczowo-

ciowych.

H.7. Xiguan (wrota kolana)
Po

enie: w ty i w dó od k ykcia ko ci piszczelowej, 2 cuny poni ej

dolnego brzegu rzepki.

Wskazania: zapalenie stawu kolanowego, bóle ko czyn dolnych.
H.8. Quguan (zgi te ród o)
Po

enie: za przy rodkowym nadk ykciem ko ci udowej, przed miejscem

przyczepu mi ni pó

oniastego i pó ci gnistego.

Wskazania: choroby narz du moczowo-p ciowego i ko czyn dolnych,

wi d, obrz k i ból narz dów p ciowych.

H.9. Yinbao (otoczka yin)

enie: 4 cuny nad górnym brzegiem rzepki, na przednim brzegu

mi nia pó

oniastego.

Wskazania: drgawki, zatrzymanie moczu, zaburzenia cyklu miesi czkowego.

H.10. Femur-Wuli (noga pi li)
Po

enie: 1 cun poni ej krocza, na zewn trznym brzegu mi nia przywo-

dziciela d ugiego.

Wskazania: ogólna potliwo , bezsenno , wyprysk na mosznie.

H.ll. Yinlian (k t yin)
Po

enie: na wysoko ci krocza, na przednim brzegu mi nia przywodziciela.

Wskazania: ból ci gaj cy w biodrze, up awy, wi d, zaburzenia cyklu

miesi czkowego, bezp odno .

H.12. Jimai (bystry puls)
Po

enie: w bok i w dó od guzka onowego.

Wskazania: takie same.
H.13. Zhangmen (wrota praw)

enie: na wolnym ko cu XI ebra, na bocznej powierzchni brzucha.

Wskazania: choroby narz du oddechowego, przewodu pokarmowego,

troby, p cherza

ciowego, zarobaczenie, bóle l

wiowe.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

H.14. Qimen (drzwi czasu)
Po

enie: na linii sutkowej, w VI przestrzeni mi dzy ebrowej (ko cowy

punkt).

Wskazania: takie same.

ÓWNY REGULATOR TYLNY

AC. SINARTERIA REGENS; Z CHIN. - TM)

Przebieg meridianu

Meridian rozpoczyna si w narz dach rodnych, w jamie miednicy, schodzi

w kierunku krocza do wierzcho ka ko ci onowej - do pkt. TM.l., tj. w
po owie odleg

ci mi dzy ko ci ogonow a odbytem. Dalej wznosi si

wzd

linii wyrostków kolczystych, przechodzi przez g ow , rodek czo a,

nosa i ko czy si na wewn trznej powierzchni wargi górnej, w rodku jej

dzide ka - w punkcie TM.28. Meridian G.R.T. jest kana em zbiorczym

wszystkich kana ów yang. Inna jego nazwa: guwerner".

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yang.
Wa niejsze punkty:
- samodzielny TM. 3., TM. 12., TM.26.
Ogó em punktów: 28.

Wykaz punktów:
TM.l. Changcjiang (zwi kszenie si y)
Po

enie: w rodku odleg

ci mi dzy odbytem a ko cem ko ci ogonowej.

W trakcie lokalizacji wskazana pozycja z kolanami przy klatce piersiowej.

Wskazania: choroba odbytnicy i tylnego kana u odbytowego.
TM.2. Yaoshu (shu l

wi)

enie: w rodku po czenia krzy owo-ogonowego.

Wskazania: zapalenie korzeni l

wiowo-krzy owych, choroby narz du

moczowo-p ciowego i odbytnicy.

TM.3. Yaoyangguan (yao - l

wie, wrota yang)

enie: mi dzy wyrostkami kolczystymi kr gów L4-L5.

Wskazania: zapalenie korzeni l

wiowo-krzy owych, choroby narz du

moczowo-p ciowego i jelita grubego.

TM.4. Mingmen (wrota ycia)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi L2-L3.

100

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ryc. 27. Meridian g ównego regulatora tylnego.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

101

Wskazania: bóle g owy, zapalenie opon mózgowych u dzieci, kolka jelitowa,

bóle w okolicy l

wiowej, hemoroidy, up awy, zmazy, impotencja, bezsenno ,

szum w uszach, zespo y asteniczne.

TM.5. Xuanshu (wisz ca kolumna)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi L1-L2.

Wskazania: bóle l

wiowe, choroby

dka i jelit.

TM.6. Jizhong

rodek kr gos upa)

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th 11-

Thl2.

Wskazania: padaczka, choroby jelit, wypadni cie odbytnicy u dzieci.
TM.7. Zhongshu

rodkowa o )

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th 10-

Thll.

Wskazania: bóle l

wiowe, os abienie wzroku.

TM.8. Jinsuo

ci gni ty mi sie )

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th9-

ThlO.

Wskazania: padaczka, bóle l

wiowe, choroba

dka, zespo y neuraste-

niczne.

TM.9. Zhiyang (kra cowe yang)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th7-Th8.

Wskazania: bóle l

wiowe, choroby w troby i

dka.

TM. 10. Lingtai (taras duchów)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th6-Th7.

Wskazania: choroby narz dów oddechowych, zapobieganie grypie.
TM.ll. Shendao (boska droga)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th5-Th6.

Wskazania: choroby serca, narz dów oddechowych, bóle g owy, zespo y

neurasteniczne, zapalenie jamy ustnej.

TM.12. Shenzhu (kr gos up)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Th3-Th4.

Wskazania: choroby mózgu i rdzenia, padaczka, l ki nocne, krwawienie z

nosa.

TM.13. Taodao (droga przemian)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi Thl-Th2.

Wskazania: zapalenie korzeni rdzeniowych, szyjno-piersiowych, migren,

psychozy reaktywne, choroby z gor czk .

TM.14. Dazhui (wielki kr g)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi C7-TH1.

102

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Wskazania: grypa, malaria, choroby p uc, krwotoki z nosa.
TM.15. Yamen (wrota milczenia)
Po

enie: w linii rodkowej cia a, mi dzy wyrostkami kolczystymi C1-C2,

3,5 cuna od Cl.

Wskazania: bóle g owy, szum w uszach, zaburzenia mowy, zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych, krwawienie z nosa.

TM.16. Fengfu (rejon wiatru)

enie: we wg bieniu, bezpo rednio poni ej wypuk

ci zewn trznej

potylicy.

Wskazania: bóle g owy, krwawienie z nosa, zapalenie krtani, psychozy,

nast pstwa wylewu krwi do mózgu,

taczka, zanik nerwu wzrokowego.

TM.17. Naohu (drzwi mózgu)
Po

enie: na górnym brzegu guzowato ci potylicznej, 5 cunów nad C7.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, zespo y neurasteniczne, choroby

oczu.

TM.18. Qiangjian (miejsce si y)
Po

enie: 3 cuny ponad TM.16.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, wymioty, drgawki u dzieci,

bezsenno , zespo y neurasteniczne.

TM.19. Houding (tylne wzgórze g owy)
Po

enie: 4,5 cuna ku przodowi od TM.16.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, migrena, tiki, przykurcze mi ni

okolicy szyjno-potylicznej.

TM.20. Baihui (sto spotka )

enie: w linii rodkowej g owy,na wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, zespo y neurasteniczne, niedo-

krwienie mózgu, wypadni cie odbytnicy, hemoroidy.

TM.21. Qianding (przednie wzgórze)

enie: 1,5 cuna ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych, w linii rodkowej g owy.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa, drgawki u dzieci,

padaczka.

TM.22. Xinhui (zespolenie czaszki)
Po

enie: 3 cuny ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych, w linii rodkowej g owy.

Wskazania: bóle g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa, senno ,

niestrawno .

PRZEBIEG MERIDIANOW...

103

TM.23. Shangxing (górna gwiazda)
Po

enie: 4 cuny ku przodowi od wysoko ci cz cej oba wierzcho ki

ma owin usznych lub 4 cuny nad g adzizn mi dzy brwiami, w linii rodkowej

owy.

Wskazania: bóle czo owej cz ci g owy, zawroty g owy, krwawienie z nosa,

choroby oczu.

TM.24. Shenting (boski dwór)
Po

enie: 0,5 cuna powy ej przedniej ow osionej granicy g owy.

Wskazania: bóle czo owej cz ci g owy, zawroty g owy, ostry nie yt nosa,

zapalenie gruczo u zowego, wymioty, ko atanie serca, chwiejno emocjonalna.

TM.25. Suliao (podstawowa ko )
Po

enie: na czubku nosa.

Wskazania: polipy nosa, nie yt nosa, zawienie, krwawienie z nosa, tr dzik w

okolicy nosa, zapa .

TM.26. Renzhong

rodek cz owieka)

enie: w rynience nosa, w odleg

ci 2/3 od dolnego brzegu wargi górnej.

Wskazania: nag a pomoc w przypadku utraty wiadomo ci, padaczka,

zaburzenia psychiczne, nadkrwisto mózgu, tiki, obrz k twarzy, cukrzyca.

TM.27. Duiduan (górna obwódka wargi)
Po

enie: bezpo rednio nad warg górn , w miejscu przej cia skóry w b on

luzow .

Wskazania: takie same, dodatkowo

taczka, krwawienie z dzi se .

TM.28. Yinjiao-Head (skrzy owanie dzi se )
Po

enie: w rodku w dzide ka wargi górnej (ko cowy punkt).

Wskazania: takie same.

ÓWNY REGULATOR PRZEDNI

AC. SINARTERIA RESPONDENS; Z CHIN. - JM)

Przebieg meridianu

Punkt JM.l., daj cy pocz tek zewn trznej ga zi kana u, znajduje si w

po owie odleg

ci mi dzy zewn trznymi narz dami p ciowymi a odbytem.

Biegnie rodkiem przedniej powierzchni cia a przez brzuch, klatk piersiow ,
gard o i uchw , ko cz c si w punkcie JM.24., w rodku bruzdy wargowo-
bródkowej. Jest odpowiedzialny za wszystkie kana y yin.

104

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

Ogólna charakterystyka meridianu:
Typ meridianu: yin.
Wa niejsze punkty:
- samodzielny JM.6., JM. 17.
Ogó em punktów: 24.

Wykaz punktów:
JM.l. Huiyin (punkt p ciowy)
Po

enie: w centrum krocza, mi dzy odbytem a moszn u m czyzn i

sromem u kobiet.

Wskazania: nadmierne wydzielanie potu i zapalenie skóry w okolicy krocza,

zatrzymywanie moczu, zaparcia, brak miesi czki, impotencja, choroby
odbytnicy.

JM.2. Qugu (zgi ta ko )
Po

enie: po rodku na górnym brzegu spojenia onowego.

Wskazania: choroby narz dów p ciowych.
JM.3. Zhongji

rodkowy punkt szczytu)

enie: 1 cun powy ej górnego spojenia onowego.

Wskazania: takie same.
JM.4. Guanyuan (wrota ród a)
Po

enie: 2 cuny nad wzgórkiem onowym (3 cuny poni ej p pka).

Wskazania: choroby jelita cienkiego i narz dów moczowo-p ciowych, stany

depresyjne.

JM.5. Shimen (kamienne wrota)
Po

enie: 2 cuny poni ej p pka.

Wskazania: takie same.
JM.6. Qihai (morze energii)
Po

enie: 1,5 cuna poni ej p pka.

Wskazania: takie same.
JM.7. Yinjiao-Abdomen (skrzy owanie yin)
Po

enie: 1 cun poni ej p pka.

Wskazania: choroby narz dów moczowo-p ciowych i jelit.
JM.8. Shenque (boska granica)
Po

enie: w centrum p pka.

Wskazania: biegunka, wodobrzusze, kruczenie w jelitach, wypadni cie

odbytu.

JM.9. Shuifen (rozdzielacz wody)
Po

enie: 1 cun nad p pkiem.

Wskazania: wodobrzusze, choroby jelit.

PRZEBIEG MERIDIANOW...

105

Ryc.

28.

Meridian

g ównego

regulatora

przedniego.

106

PRZEBIEG

MERIDIANOW...

JM.10. Xiawan (dolny kana )

enie: 2 cuny nad p pkiem.

Wskazania: choroby jelit.
JM.ll. Jianli (opuszczone miejsce li)
Po

enie: 3 cuny nad p pkiem.

Wskazania: choroby

dka, wodobrzusze, skurcz przepony.

JM.12. Zhongwan

rodkowy kana )

enie: w rodku linii cz cej p pek z wyrostkiem mieczykowatym.

Wskazania: takie same.
JM.13. Shangwan (górny kana )

enie: 5 cunów nad p pkiem.

Wskazania: takie same.

JM.14. Juque (granica si y)
Po

enie: 6 cunów nad p pkiem.

Wskazania: choroby

dka, serca i p uc, stan trwogi i l ku, stany mania-

kalne, padaczka.

JM.15. Jiuwei (ogon go bia)

enie: na ko cu wyrostka mieczykowatego.

Wskazania: psychozy reaktywne, choroby

dka, serca i p uc.

JM.16. Zhongting rodkowy dwór)
Po

enie: na granicy po czenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczy-

kowatym.

Wskazania: choroby p uc i prze yku.
JM.17. Shanzhong lub Tanzhong rodek piersi)
Po

enie: w linii rodkowej mostka, na wysoko ci IV przestrzeni mi dzy-

ebrowej.

Wskazania: takie same.
JM.18. Yutang (nefrytowy pokój)

enie: na wysoko ci wci cia stawowego IV ebra, na mostku.

Wskazania: takie same.
JM.19. Zigong (purpurowy pa ac)
Po

enie: na linii rodkowej, na wysoko ci II mi dzy ebrza.

Wskazania: takie same.
JM.20. Huagai (wspania a os ona)
Po

enie: w miejscu po czenia r koje ci i trzonu mostka.

Wskazania: choroby narz du oddechowego.
JM.21. Xuanji (per owy nefryt)
Po

enie: w centrum r koje ci mostka.

PRZEBIEG MERIDIANÓW...

107

Wskazania: dychawica oskrzelowa, zapalenie migda ków podniebiennych,

obrz ki krtani, choroby prze yku i

dka.

JM.22. Tiantu (niebia ska cie ka)
Po

enie: na wewn trznej kraw dzi wci cia szyjnego r koje ci mostka.

Wskazania: dychawica oskrzelowa, skurcz mi ni krtani, nie yt gard a,

zapalenie migda ków podniebiennych, zaburzenia mowy, skurcz prze yku.

JM.23. Lianquan (boczne ród o)

enie: w rodku szyi, mi dzy chrz stk tarczow i bródk .

Wskazania: zapalenie oskrzeli, dychawica, nie yt gard a, wymioty, zapalenie

zyka, linotok.

JM.24. Chengjiang (zbiornik p ynu)
Po

enie: w rodku bruzdy wargowo-bródkowej, we wg bieniu (ko cowy

punkt).

Wskazania: nast pstwa wylewu krwi do mózgu, zapalenie nerwu twarzo-

wego, opadanie powieki górnej, obrz ki twarzy, cukrzyca, bóle z bów, padaczka,
zapa .

PUNKTY POZAMERIDIANOWE
DODATKOWE I NOWE"

Oprócz opisanych powy ej punktów, które stanowi oko o 1 /3 wszystkich

punktów akupunklurowych, istniej jeszcze punkty le ce poza meridianami
(pó niej odkryte i st d nie uwzgl dnione w przebiegu meridianów). Punkty te
nazywamy te dodatkowymi, nowymi, punktami ekstra itp. W niniejszej pracy
ograniczono si tylko do liczbowego zestawienia tych punktów.

Je eli podana receptura punktowa" b dzie uwzgl dnia a który z tych

punktów, to w dolnej cz ci strony zostanie zamieszczony opis jego lokalizacji.

Liczbowe zestawienie punktów:

1. Meridian regulator energii yin (punktów - 7),
2. Meridian regulator energii yang (punktów - 5),
3. Meridian regulator ruchowy yin (punktów - 3),
4. Meridian regulator ruchowy yang (punktów -12),
5. Meridian kana strefowy - opasuj cy (punktów - 3),
6. Meridian kana

ycia (punktów -14),

7. Punkty dodatkowe - Extra (Ex):
- na g owie i szyi (punktów - 31),
- na przedniej powierzchni tu owia (punktów - 10),

108

PRZEBIEG

MER1DIANÓW...

- na tylnej powierzchni tu owia (punktów - 35),
- na ko czynie górnej (punktów - 44),
- na ko czynie dolnej (punktów - 42),

8. Punkty dodatkowe - Extra nowe (ExN):

- na g owie i szyi (punktów - 35),
- na przedniej powierzchni tu owia (punktów - 6),
- na tylnej powierzchni tu owia (punktów -18),
- na ko czynie górnej (punktów -15),
- na ko czynie dolnej (punktów - 36).

Rozdzia IV PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

W niniejszej ksi ce przyj to za

enie, e czytelnik b dzie si pos ugiwa

gotowymi receptami punktowymi, a wi c nie b dzie samodzielnie dokonywa
rozpoznania stanu organizmu. Dlatego problematyk t omawiamy w du ym
skrócie jedynie dla zrozumienia istoty problemu diagnostyki w ogóle.

Diagnostyk w medycynie chi skiej mo na podzieli na 4 grupy:

A. Diagnostyk kliniczn
B. Diagnostyk stanów chorobowych
C. Diagnostyk narz dow
D. Diagnostyk meridian

A. DIAGNOSTYKA KLINICZNA

Podstaw do dalszego ró nicowania zespo ów chorobowych stanowi wywiad

chorobowy, objawy kliniczne i fakty uzyskane czterema sposobami tj.
ogl daniem, os uchiwaniem, w chaniem i obmacywaniem. Ka dy z tych czterech
sposobów odgrywa specyficzn rol w diagnostyce chorób i jedynie czenie tych
sposobów razem pozwala szczegó owo i dok adnie zrozumie chorob i uzyska
poprawn diagnoz , a równocze nie sposób leczenia.

1. Ogl danie

Ogl danie jest sposobem, w którym ocen diagnostyczn dokonuje si

wzrokiem. Obserwuje si wymow , barw i wygl d j zyka. Wymowa jest
zewn trzn manifestacj

yciowej aktywno ci. W dobrym zdrowiu wymowa jest

normaln , z b yskiem w oczach, ci

odpowiedzi i dobrym kontaktem

110

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

z lekarzem. Je eli chory jest os abiony, jest oboj tny w rozmowie, ma mgliste,
bez po ysku oczy, utrudnion odpowied i nie wspó pracuje z lekarzem. Barw
koloru skóry zaleca si obserwowa przy wietle dziennym, poniewa prawdziwa
barwa jest trudna do ustalenia przy wietle lampy. Obserwuje si kolor skóry,
oczu, luzówek i wydzielin ( luz nosa, plwocina, stolec, mocz, up awy).
Obserwuje si wygl d pacjenta, budow organizmu, oraz sposób le enia,
siedzenia lub poruszania si . Ustalanie charakteru choroby powinno rozpoczyna
si od obserwacji j zyka, jego wielko ci, kszta tu, barwy, nawil ania, nalotu i
ruchomo ci.

2. Os uchiw anie

Os uchuje si mow , oddech i kaszel. Mowa s aba o niskim tonie wskazuje na

zespó niedoboru, a mowa mocna na zespó nadmiaru. Pl tanie si s owne lub
kra cowa gadatliwo wskazuj na zaburzenie umys owe. S aby oddech z
towarzysz cym krótkim wdechem i poceniem wysi kowym przemawiaj za
zespo em niedoboru. Ci ki oddech towarzyszy astmie oskrzelowej. Kaszel o
grubym g osie wskazuje na inwazj p uc przez zimny wiatr lub nagromadzenie
zimnej flegmy w p ucach, a kaszel o cienkim g osie przemawia za inwazj wiatru
gor cego. Kaszel suchy z niewielk ilo ci plwociny jest cz sto spowodowany
inwazj patologicznej sucho ci lub przez niedobór yin p uc.

chanie

Intensywny zapach wykrztusin lub wydalin wskazuje na zespó gor ca, a

md y odór na zespó zimna. Sk py, intensywnie

ty mocz z zapachem wskazuje

na wilgo z gor cem w p cherzu moczowym, a mocz jasny bez zapachu
wskazuje na zimno w p cherzu moczowym. Smrodliwy wydech wskazuje na
gor co w

dku.

4. Obmacywanie

Obmacywanie skóry, tkanki podskórnej, mi ni, ci gien, ko ci oraz zgrubie

lub wyro li mo e wskaza rodzaj czynnika chorobotwórczego. Nadzwyczaj
wa ne by o badanie t tna na obu przegubach r k, co informowa o o stanie
narz dów Zang-Fu.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

111

Wypytywanie chorego lub otoczenia o warunki choroby pozwala zrozumie

proces patologiczny. S ucha si g ównych skarg chorego, a nast pnie wypytuje o
pocz tek choroby, jej przebieg oraz histori poprzedzaj

. Systematyczne

pytania zadaje si zale nie od wiedzy, jaka jest konieczna do zró nicowania
zespo u chorobowego.

B. DIAGNOSTYKA STANÓW CHOROBOWYCH

Rozró nia si 8 stanów chorobowych, po czonych w przeciwstawne stany:
1. hamowanie - pobudzanie
2. zimno - gor co
3. wewn trzny - zewn trzny
4. yin - yang

1. Hamowanie - pobudzanie

chorob mo na zakwalifikowa do zespo u pobudzania lub hamo-

wania.

Objawy hamowania: choroby przewlek e, os abienie, agodny ból, zimne

poty, os abiony system nerwowy, stolce lu ne, brzuch mi kki, t tno s abe.

Zasada leczenia w hamowaniu - pobudzanie.

Objawy pobudzania: stan ogólny dobry, silne bóle (ból nasila si przy ucisku),
brak potu, zaparcie; wzd cia, t tno pobudzone. Zasada leczenia w pobudzaniu -
hamowanie.

2. Zimno - gor co

Objawy ustala si na podstawie reaktywno ci organizmu: zimno: twarz blada,

ko czyny zimne, sucho w ustach, mocz przezroczysty (obfity).

Zasada leczenia w objawach zimna - hamowanie.
Gor co: gor czka, twarz czerwona, sucho w jamie ustnej, mocz ciemny

(sk py), wydzielina luzowa

ta, t tno podwy szone.

Zasada leczenia w objawach gor ca - pobudzanie.

112

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

3. Wewn trzny - zewn trzny

Objawy wewn trzne i zewn trzne okre la si na podstawie umiejscowienia

choroby i czasu jej trwania. W objawach wewn trznych czas choroby jest krótki.

Objawy wewn trzne: gor czka, ucisk i ból w klatce piersiowej i brzuchu,

sucho w gardle, zaparcie, mocz obfity (

tociemny), t tno zapadaj ce si .

Objawy zewn trzne: ból g owy, dreszcze z podwy szon temperatur ,

amanie w ko ciach", j zyk blady.

4. Yin - yang

Jest to podstawowa zasada diagnostyki, której istota zosta a omówiona ju

wcze niej (Rozd. II).

C. DIAGNOSTYKA NARZ DOWA

Metoda wykorzystuje podzia narz dów na tzw. Zang i Fu .Do narz dów Zang

zalicza si : serce, w trob , ledzion , nerki, p uca i osierdzie. S to narz dy
mi szowe i nale do uk adu yin. Ich g ówn fizjologiczn funkcj jest
produkcja i magazynowanie substancji zawieraj cych energi

yciow Qi, krew i

yny ustrojowe,

Do narz dów Fu zalicza si : jelito grube, jelito cienkie, potrójny ogrzewacz,

dek, p cherzyk

ciowy i p cherz moczowy. S to tzw. narz dy puste i

nale do uk adu yang. Ich g ównym zadaniem jest przyjmowanie i trawienie
po ywienia, przyswajanie substancji yciowych oraz transport w przyswajaniu i
wydalaniu z organizmu. S jeszcze dwa dodatkowe narz dy Fu: mózg i macica.

Narz dy Zang (pe ne):

Serce kontroluje naczynia krwiono ne, a przez to zarz dza kr

eniem krwi

ca ego organizmu. Ka dy narz d Zang wi

e si z odpowiednim organem

zmys owym. Dlatego e narz d ten zaopatruje w krew mózg, jest narz dem
zarz dzaj cym umys em. Od pracy serca zale : intelekt, wiadomo , pami ,
my lenie, sen. Serce ma równie powi zanie z j zykiem. J zyk po rednio

* Zang-Fu ~ narz dy wewn trzne: Zang - pe ne, Fu - puste.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

113

okre la zespo y gor ca i zimna oraz nadmiaru i niedoboru serca. J zyk blady
wskazuje na niedobór, a intensywnie czerwony - na nadmiar serca".

troba. Funkcje w troby to: magazynowanie krwi, utrzymywanie prze-

ywu energii Qi, kontrola ci gien i wzmacnianie oczu. W troba, niezale nie od

serca, zaopatruje tkanki w krew i wp ywa na menstruacj u kobiet. W troba ma
wp yw na

, jej ilo w p cherzyku

ciowym i dozowanie do jelit. W troba

zaopatruje ci gna w krew i energi yin, a przez to s one mocne i elastyczne.
Meridian w troby w prostej linii dociera do oka i wp ywa na funkcj oczu, tj. na
zdolno widzenia i ruchu ga ek ocznych; st d powiedzenie e oczy to
zwierciad o w troby". W leczeniu chorób oczu wykorzystujemy cz sto punkty
meridianu w troby.

ledziona pe ni funkcj w trawieniu pokarmu i przyswajaniu podstawowych

substancji. Dostarcza cz ci p ynu energetycznego do serca i p uc, sk d jest on
rozprowadzany po ca ym ciele. ledziona czy si z trzustk , która odgrywa
znaczn rol w trawieniu. ledziona jest magazynem krwi, cmentarzyskiem"
starych krwinek. Bierze ona udzia w odm adzaniu" krwi.

Stan ledziony czy si z wygl dem ust. Wargi blade przemawiaj za chorob

ledziony, a ró owe i b yszcz ce - za jej normalnym stanem.

uca. Fizjologiczna funkcja p uc to zarz dzanie energi Qi i kontrola

oddechu, regulacja gospodarki wodnej oraz sprawowanie kontroli nad skór i

osami.

uca maj po czenie z nosem, który jest furtk " oddechu. Niezak ócony

oddech i wra liwe powonienie wiadcz o prawid owej pracy p uc.

Nerki pe ni nast puj ce funkcje: magazynowanie substancji yciowych i

odpowiedzialno za rozmna anie cz owieka, jego wzrost i rozwój. Ponadto
magazynuj energi niezb dn do produkcji szpiku kostnego, do funkcjonowania
rdzenia kr gowego i mózgu, a tak e nadzoruj przemian wodn i przyjmowanie
Qi z powietrza. Nerki posiadaj kontakt z uchem. G uchota w podesz ym wieku
jest g ównie spowodowana brakiem Qi nerek.

Osierdzie. Osierdzia nie uwa a si za osobny narz d, lecz za podorgan serca.

ówn funkcj osierdzia jest ochrona serca.

Narz dy Fu (puste):
Jelito cienkie.

ówn funkcj jelita cienkiego jest przyjmowanie i czasowe

przechowywanie cz ciowo nadtrawionego przez

dek pokarmu, dalsze

114

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

trawienie po ywienia i przyswajanie substancji yciowych oraz cz ci wody z
po ywienia. Pozosta y pokarm przekazywany jest do jelita grubego.

cherzyk

ciowy. Zadaniem p cherzyka

ciowego jest magazynowanie

ci i sta e wydzielanie jej do jelit w celu u atwienia trawienia. Funkcja

cherzyka

ciowego jest zwi zana z funkcj w troby w kierowaniu energi

yciow .

dek.

ównym zadaniem

dka jest rozk adanie po ywienia. Przyj-

muje i przechowuje mas pokarmow , trawi j i przesy a do jelita cienkiego.

dek i ledziona wspó pracuj ze sob i one ponosz g ówn odpowiedzial-

no za trawienie.

Jelito grube przejmuje od jelita cienkiego mas pokarmow cz ciowo

przetrawion , przyswaja zawarte w niej substancje pokarmowe, g ównie p yny, i
przesuwa ow mas do odbytnicy.

cherz moczowy odpowiada g ównie za magazynowanie i wydalanie

moczu. Czynno t p cherz moczowy wykonuje za pomoc energii Qi nerek.

Potrójny ogrzewacz nie jest jakim konkretnym narz dem organicznym. Pod

poj ciem tym kryje si czynno narz dów klatki piersiowej (serce i p uca), jamy
brzusznej ( ledziona,

dek, nerki, p cherz moczowy) i narz dów jamy czaszki.

Mózg. Organy postrzegania, a wi c oczy, uszy, usta, nos, umieszczone s na

owie w pobli u mózgu. Dzi ki temu korzystnemu po

eniu mog postrzega

obiekty, które znajduj odbicie w mózgu. Dawna medycyna chi ska g osi, e
dzia alno umys owa jest zdominowana prac ró nych narz dów, w ród których
serce jest najwa niejsze.

Macica. Funkcj macicy jest udzia w menstruacji i od ywianiu p odu. Z

macic wspó dzia aj nerki i w troba. Gdy energia nerek jest wystarczaj ca, to
cykl miesi czkowy jest regularny i mo liwe jest zap odnienie. W troba reguluje
ilo krwi kr

cej i w ten sposób wp ywa na miesi czk . Meridian

ówny

regulator przedni" i meridian ycia bior pocz tek w macicy. Qi i krew z tych
meridianów przechodz do macicy, wp ywaj c na przebieg miesi czki i jej cykl.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

115

D. DIAGNOSTYKA MERIDIAN

Diagnostyka meridian zostanie omówiona g ównie w kontek cie objawów

patologicznych towarzysz cych zaburzeniu w poszczególnych 12 meridianach

ównych i 2 cudownych".

I. (P) Meridian P uc
Objawy chorobowe:

- kaszel,
- astma,
- przekrwienie i ból gard a,
- ból w dole nadobojczykowym,
- uczucie rozpierania klatki piersiowej,
- ból przy rodkowej powierzchni ramienia.

II. (IC) Meridian Jelita Grubego
Objawy chorobowe:
- krwawienie z nosa,
- katar nosa,
- ból z bów,
- przekrwienie i ból gard a,
- ból karku,
- ból przedniej powierzchni barku i przedniego brzegu powierzchni

wyprostnej ko czyny górnej,

- kruczenie i ból brzucha,
- rozwolnienie, biegunka.

III. (G) Meridian

dka

Objawy chorobowe:

- kruczenie i wzd cie brzucha,
- obrz ki,
- ból nadbrzusza,
- wymioty,
- uczucie g odu,
- krwawienie z nosa,
- niedow ad oczu i ust,
- przekrwienie i ból gard a,
- ból w klatce piersiowej,
- ból brzucha,

116

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

- ból bocznej powierzchni ko czyny dolnej,
- gor czka,
- zaburzenie umys u.

IV. (LP) Meridian Sledziony-Trzustki
Objawy chorobowe:
- odbijanie si , bekanie,
- wymioty,
- ból nadbrzusza,
- wzd cie brzucha,
- lu ne stolce,
-

taczka,

- ospa

i ogólne z e samopoczucie,

- odr twienie i ból gard a oraz j zyka,
- obrz k i zimno w przy rodkowej powierzchni uda i kolana.

V. (C) Meridian Serca

Objawy chorobowe:

- ból i ko atanie serca,
- ból hypochondryczny,
- bezsenno ,
- poty nocne,
- sucho gard a,
- pragnienie,
- ból w rodkowej powierzchni ko czyny górnej,
- zaczerwienienie d oni.

VI. (IT) Meridian Jelita Cienkiego

Objawy chorobowe:

uchota,

- za

cenie twardówek,

- zapalenie gard a,
- obrz k policzka,
- rozpieranie i ból w dole brzucha,
- cz ste oddawanie moczu,
- ból wzd

tylnego brzegu bocznej powierzchni barku i ramienia.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

117

VII. (VU) Meridian P cherza Moczowego
Objawy chorobowe:

- zatrzymanie moczu,
- moczenie nocne,
- zaburzenie umys owe,
- zaburzenie wzroku,
-

zawienie na wietrze,

- zatkanie nosa.
- nie yt i krwawienie z nosa,
- ból g owy,
- ból karku, górnego i dolnego odcinka kr gos upa, po ladków i tylnej

powierzchni ko czyny dolnej.

VIII. (R) Meridian Nerek
Objawy chorobowe:

- bezwiedne moczenie,
- cz ste oddawanie moczu,
- moczenie nocne,
- impotencja,
- nieregularne miesi czki,
- astma,
- krwioplucie,
- sucho j zyka.
- przekrwienie i ból gard a.
- obrz k,
- lumbago,
- ból wzd

kr gos upa i rodkowej powierzchni uda,

- os abienie ko czyny dolnej,
- uczucie gor czki w mi niu p aszczkowatym.

IX. (PC) Meridia Osierdzia
Objawy chorobowe:

- pobolewanie serca,
- ko atanie serca,
- niepokój umys owy,
- uczucie napi cia w klatce piersiowej,
- zaczerwienienie twarzy,
- obrz k pod pach ,
- zaburzenie umys owe,

118

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

- kurcze w ko czynie górnej,
- uczucie gor czki w mi niu p aszczkowatym.

X. (SJ) Meridian Potrójnego Ogrzewacza
Objawy chorobowe:

- wzd cie brzucha,
- obrz ki,
- bezwiedne moczenie,
- zaburzenie oddawania moczu,
-

uchota,

- dzwonienie w uszach,
- ból zewn trznego k ta oka,
- obrz k policzka,
- przekrwienie i ból gard a,
- ból za uchem,
- ból karku i bocznej powierzchni ramienia i okcia.

XI. (VF) Meridian P cherzyka

ciowego

Objawy chorobowe:

- ból g owy,
- ból zewn trznego k ta oka,
- ból uchwy,
- mroczki przed oczami,
- gorzki smak w ustach,
- obrz k i ból w dole nadobojczykowym, ból pachy,
- ból wzd

bocznej powierzchni klatki piersiowej,

- ból w podbrzuszu, udzie i ko czynie dolnej.

XII. (H) Meridian W troby
Objawy chorobowe:

- ból l

wi i krzy a,

- uczucie pe no ci w klatce piersiowej,
- ból w dole brzucha,
- przepuklina,
- ból szczytu g owy,
- sucho gard a,
- czkawka,
- bezwiedne moczenie,

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

119

- zaburzenie oddawania moczu,
- zaburzenia umys owe.

PATOLOGIA 2 CUDOWNYCH" MERIDIANÓW (TM)
Meridian G ównego Regulatora Tylnego
Objawy chorobowe:

- sztywno i ból kr gos upa,
- kurcz t cowy z przegi ciem do ty u,
- ból g owy.

(JM) Meridian G ównego Regulatora Przedniego
Objawy chorobowe:
- up awy,
- nieregularne miesi czki,
- przepuklina,
- bezwiedne moczenie,
- zatrzymanie moczu,
- ból w dole brzucha.

Poj cie recepty punktowej",
Podzia punktów pod wzgl dem funkcji

Przez recept punktow " rozumiemy zestaw punktów aktywnych biologi-

cznie, które s wykorzystywane do oddzia ywania profilaktycznego lub
leczniczego w akupresurze.
W doborze punktów wchodz cych w sk ad recepty punktowej" kierujemy si z
jednej strony diagnoz , z drugiej za funkcjami, jakie pe ni okre lone punkty.

Punkty pod wzgl dem funkcji dzielimy na:
-

ród owe (korzeniowe),

- zgodno ci (przychylno ci),
- przepustowe,
- toni uj ce,
- sedatywne,
- zgodno ci przedniej (alarmowe),
- zgodno ci tylnej (alarmowe),
- Hua Tuo,
- pozosta e.

120

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

Punkty ród owe (korzeniowe)

Punkty te reprezentuj narz d danego meridianu, a wi c jest ich 12. Przez te

punkty przelewa si energia Qi.

Istnieje okre lona prawid owo w po

eniu tych punktów, a mianowicie: dla

meridianu typu yin, znajduj si one zawsze na 3 miejscu od obwodowego ko ca
meridianu, a dla meridianu typu yang - na 4 miejscu (z jednym wyj tkiem). Tylko
dla meridianu p cherzyka

ciowego (VF) punkt ród owy znajduje si na 5

miejscu od obwodu.

Zestawienie punktów ród owych

P.9.; IC.4.; G.42.; LP.3.; C.7.; J.T.4.; VU.64.; R.3.; PC.7.; SJ.4.; VF.40.; H.3.
Oddzia ywanie na punkt ród owy mo e mie charakter pobudzaj cy

(tonizuj cy) - przy niedoczynno ci narz du, lub uspokajaj cy (sedatywny) -przy
nadczynno ci.

W celu okre lenia stanu czynno ciowego narz du nale y zbada oporno

elektryczn na wszystkich symetrycznych punktach ród owych. Je eli oporno
elektryczna spada, wiadczy to o wzro cie pobudzenia i nale y stosowa ucisk o
charakterze uspokajaj cym.

Punkty zgodno ci (przychylno ci)

Na ka dym z dwunastu g ównych meridianów, id c od obwodu, znajduje si 5

specyficznych punktów (nie zawsze umiejscowionych po kolei). Specyfika ta
dotyczy wzrostu si y oddzia ywania ka dego punktu poprzedzaj cego w stosunku
do nast pnego.

Bardziej obrazowo mo na to wyrazi przez porównanie ich do przep ywu

wody w naturze, i tak: punkt pierwszy od obwodu przyrównuje si do róde ka, a
ostatni do morza. (tab. 3)

Z punktami tymi wi

e si jedno z prawide

recepty punktowej", tzw.

prawid o matka-syn" (najcz stsze prawid o). W wypadku niedoboru energii Qi
dzia amy na matk ", a w razie nadmiaru - na syna". Matka" znajduje si w

rodku mi dzy dwoma punktami (np. IC.4.). Ten powy ej - syn" (np. IC.5.) jest

pobudzaj cy, a le cy ni ej (IC.3.) jest uspokajaj cy.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

121

Tab. 3. Zestawienie punktów zgodno ci (Shu)

Meridian

III

róde ko

strumyczek

potok

rzeka

morze

I-P

P.l 1.

P.10.

P.9.

P.8.

P.5.

II-IC

IC.l.

IC.2.

IC.3.

IC.5.

IC.l 1.

III-G

G.45.

G.44.

G.42.

G.41.

G.36.

IV-LP

LP.l.

LP.2.

LP.3.

LP.5.

LP.9.

V-C

C.9.

C.8.

C.7.

C.4.

C.3.

VI-IT

IT 1.

IT.2.

IT.3.

IT.5.

IT.8.

VII-VU

VU.67.

VU.66.

VU.65.

VU.60.

VU.40.

VIII-R

R.l.

R.2.

R.3.

R.7.

R.10.

IX-PC

PC.9.

PC.8.

PC.7.

PC.5.

PC.3.

X-SJ

SJ.l.

SJ.2.

SJ.3.

SJ.6.

SJ.ll.

XI-VF

VF.44.

VF.43.

VF.4I.

VF.38.

VF.34.

XII-H

H.l.

H.2.

H. 3 .

H.4.

U.8.

Punkty przepustowe (Luo)

to punkty-po czenia mi dzy meridianami typu yang i yin, umo liwiaj ce

przep yw energii Qi. Tak e g ówny regulator tylny i przedni posiadaj punkty
przepustowe; jest ich 19. Dzia aj c na punkt przepustowy, wp ywa si
zarówno na meridian, na którym on le y, jak i na ten, z którym tworzy par .
(tab. 4)

Tab. 4. Zestawienie punktów przepustowych (Luo)

Para

Meridian

Punkty - kana y poprzeczne

uc -jelita grubego

P.7.

(IC.4.)

(P.9.)

IC.6.

dka - ledziony-trzustki

G.40.

(LP.3.)

(G.42.)

LP.4.

III

Serca -jelita cienkiego

C.5.

(IT.4.)

(C.7.)

IT.7.

cherza moczowego - nerek

VU.58.

(R.3.)

(VU.64.)

R.4.

Osierdzia - potrójnego ogrzewacza

PC.6.

(SJ.4.)

(PC.7.)

SJ.5.

cherzyka

ciowego - w troby

VF.37.

(H.3.)

(VF.40.)

H.5.

Obja nienie:

W nawiasach podano punkty ród owe, pozosta e to s punkty Luo.

Punkty Luo - grupowe: SJ.8.; VF.39.; PC.5.; LP.6.
Ponadto: LP.21. Luo Major i TM.L; JM. 15.

122

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

Punkty tonizuj ce (pobudzaj ce)

Ka dy meridian g ówny ma po jednym punkcie, którego ucisk wykorzystuje

si w celu pobudzenia narz du i meridianu. Wi kszo tych punktów le y na
stopie lub na r ce.

Zestawienie punktów tonizuj cych

P.9.; IC.11.; G.41.; LP.2.; C.9.; IT.3.; VU.67.; R.7.; PC.9.; SJ.3.; VF.43.;

H.8.

Punkty sedatywne (uspokajaj ce)

Podobnie jak w przypadku punktów tonizuj cych, ka dy meridian ma po

jednym punkcie sedatywnym, oprócz meridianu nerki, który posiada dwa takie
punkty. Punkty te s wykorzystywane w stanach nadmiaru energii.

Zestawienie punktów sedatywnych

P.5.; IC.2.; G.45.; LP.5.; C.7.; IT.8.; VTJ.65.; R.l. i 12.; PC.7.; SJ.10.;

VF.38.; H.2.

Punkty zgodno ci przedniej (Mu) (alarmowe)

Ka dy z dwunastu narz dów ma w asny punkt alarmowy, który sygnalizuje

o z ym stanie narz dów. Bolesno dotykowa takiego punktu jest bardzo
wyra na, st d te punkty te bywaj nazywane punktami trwogi" (chorego
narz du). Punkty te zlokalizowane s na przedniej powierzchni cia a - na
powierzchni yin - i dlatego s wykorzystywane w leczeniu chorób, którym
towarzyszy niedoczynno narz du (tab. 5, ryc. 29).

Wszystkie punkty zgodno ci s wykorzystywane w leczeniu wymienio-

nych narz dów.

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

123

Tab. 5. Punkty zgodno ci przedniej (alarmowe)

Narz d

Punkty alarmowe

uca

P.l.

Jelito grube

G.25.

dek

JM. 12.

Sledziona-tzrustka

H.13.

Serce

JM. 14.

Jelito cienkie

JM.4.

cherz moczowy

JM.3.

Nerki

VF.25.

Osierdzie

JM. 17.

10.

Potrójny ogrzewacz

JM.5.

11.

cherzyk

ciowy

VF.24.

12.

troba

H.14.

Punkty zgodno ci tylnej (Snu) (alarmowe)

Punkty te nazywane s te punktami tylnymi Shu. Jest ich równie 12.

Znajduj si one na tylnej powierzchni cia a (yang) - na pierwszej linii p cherza
moczowego (ga

przy rodkowa - patrz: meridian VII, VU). Pe ni one tak

sam rol jak punkty zgodno ci przedniej. Ka dy punkt jest zwi zany z jednym
narz dem i po

ony jest niemal nad tym narz dem. Punkty zgodno ci tylnej

stosowane s w leczeniu chorób, którym towarzyszy nadczynno narz du (tab.
6, ryc. 30).

Tab. 6. Zestawienie punktów zgodno ci tylnej (alarmowe)

Narz d

Punkty alarmowe

uca

VU.i3. (1)

Jelito grube

VU.25. (10)

dek

VU.21. (7)

Sledziona-tzrustka

VU.20. (6)

Serce

VU.15. (3)

Jelito cienkie

VU.27. (11)

cherz moczowy

VU.28. (12)

Nerki

VU.23. (9)

Osierdzie

VU.14. (2)

10.

Potrójny ogrzewacz

VU.22. (8)

11.

cherzyk

ciowy

VU.19. (5)

12.

troba

YU.18. (4)

Uwaga! w nawiasie podano kolejno po

enia punktów od góry.

124

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

JK.17

Ryc.

29.

Punkty

zgodno ci

przedniej

(alarmowe).

- H

-
YF.24

H .13

PODSTAWY DIAGNOSTYKI

125

VU.13
VU.14
VU.15

Ryc. 30. Punkty
zgodno ci

tylnej

(alarmowe).

YU.18
VU.19
VU.20
VU. 21
VU . 22 -
VU. 23

VU. 25

VU. 27

VU.28~

126

PODSTAWY

DIAGNOSTYKI

Punkty Hua Tuo

Punkty Hua Tuo (od nazwiska lekarza chi skiego z II w. n.e., który

pierwszy je opisa ) znajduj si w odleg

ci 0,5 cuna od linii wyrostków

kolczystych (czyli od linii meridianu GRT) na odcinku od kr gu Th.l do L.4
na wysoko ci odpowiadaj cych im punktów meridianu p cherza moczowego.
Punkty te wykorzystuje si w leczeniu schorze narz dów wewn trznych i
kr gos upa, najcz ciej z punktami meridianu p cherza moczowego.

Drobner (1994) masa tego pasma nazywa masa em 7 linii". Tworz je:

bli sza i dalsza p cherza moczowego ( 2 x 2 = 4), linia po rodkowa

(GRT) oraz 2 linie punktów Hua Tuo. Razem 7 linii.

By mo e doskona e rezultaty w leczeniu dolegliwo ci kr gos upa jakie

uzyskujemy przy pomocy masa u bankowego b

klasycznego zawdzi cza-

my tej szczególnej strefie akupresurowej ( cznie wyst puje tu ok. 100 pkt.).
W przypadku masa u 7 linii" a wi c i GRT Drobner (1994) radzi czy to ze
stymulacj tzw. punktu kardynalnego odgrywaj cego rol

cznika", za

który w tym przypadku uznajemy punkt P.7.

Punkty pozosta e

W wielu opracowaniach naukowych z zakresu tradycyjnej medycyny

chi skiej autorzy wyszczególniaj , oprócz wy ej omówionych punktów specy-
ficznych, jeszcze kilka innych, które tak e bywaj wykorzystywane zarówno
do diagnostyki, jak i terapii. S to: punkty kluczowe (Xi), punkty wp ywowe,
punkty dolnego morza" zarz dzaj ce narz dami pustymi (Fu), punkty kardy-
nalne, punkty spotkania i inne.

Punkty kardynalne cz meridiany cudowne" z meridianami narz dowymi. Jest ich cznie

osiem: P.7., JT.3., PC.6., SJ.5. (parzyste).

Rozdzia V AKUPRESURA I

INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Akupresura

Akupresura, czyli masa punktowy, polega na stosowaniu ró nych form

ucisku na punkty biologiczne aktywne w celu uzyskania efektu profilaktycznego
lub terapeutycznego. Bardzo cz sto masa punktowy jest uzupe niany masa-

em klasycznym - najcz ciej jako faza wst pna zabiegu i jako forma jego

zako czenia. W fazie wst pnej dominuj techniki masa u klasycznego w formie

askania i rozcierania, a w fazie ko cowej w formie oklepywania, wstrz sania

i wibracji.

Prawid owo wykonany ucisk na punkty aktywne, wchodz ce w sk ad

recepty punktowej, wyzwala u masowanego zjawisko okre lane terminem
de-Qi*.

De-Qi to reakcja sensoryczna ustroju na bodziec dzia aj cy na punkt

aktywny. De-Qi mo e przybiera ró ne postacie: od odczucia przyjemnego
ciep a i rozlu nienia, w pierwszej fazie ucisku na punkt, do mrowienia,
sw dzenia, dr twienia, przep ywu pr du elektrycznego w ko cowej fazie
ucisku. Odczucie to zale y mi dzy innymi od: lokalizacji punktu, sposobu
ucisku, rodzaju dysfunkcji, indywidualnej wra liwo ci na bodziec.

De-Qi mo e wyst powa w miejscu bezpo redniego oddzia ywania na

punkt, przenikaj c w g b cia a, ale tak e promieniowa na du ej powierzchni
cia a, a nawet do miejsc odleg ych od punktu.

Efekty masa u s

ci le zwi zane z objawami de-Qi i s tym lepsze, im

odczucia s silniejsze. Je eli nie wyst pi wy ej opisane objawy, to mo e to
oznacza , e niedok adnie zlokalizowano punkt, lub e nie dobrano w

ciwej

si y bod ca.

* Czytaj: de-czi".

I2S

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Technika uciskowa

Ucisk punktu mo e by wykonany dowolnym palcem r ki lub specjalnym

pr cikiem (ryc. 31). O wyborze decyduj przede wszystkim po

enie punktu i

wskazania dotycz ce si y ucisku.

Na przyk ad punkty po

one w okolicy macierzy

paznokcia lub punkty w okolicy oka, nosa itp. b dziemy
uciska za pomoc pr cika (lub ma ego palca), natomiast
punkty po

one na goleni czy plecach naj atwiej uciska

kciukiem. W trakcie praktyki masa ysta swobodnie

dzie wybiera optymalny dla niego sposób ucisku. Dla

celów szkoleniowych uwzgl dniono kilka rodzajów
ucisku.

Rodzaje ucisków - ruchów w masa u punktowym:

- ucisk punktowy; jest to

ucisk punktu bez odrywania
palca od miejsca ucisku i bez
wykonywania jakichkolwiek
ruchów; palec (pr cik) mo e
by ustawiony pod k tem 45°-
90°;

- ucisk po czony z

ruchem posuwisto-zwrotnym w
przód i w ty , na boki;

- ucisk punktowy (sta y

lub zmienny) po czony z

ruchem okr

nym w prawo (zgodnie z ruchem

wskazówek zegara);

- ucisk po czony z ruchem spiralnym - od zew-

trz w lewo (odwrotnie do ruchów wskazówek zegara)

do rodka (stosowa przy pobudzeniu);

- ucisk po czony z ruchem spiralnym - od rodka

w prawo na zewn trz (stosowa przy hamowaniu).

W praktyce masa u punktowego mo liwe s kombinacje powy szych

sposobów ucisku. W masa u w ogóle, a w akupresurze w szczególno ci istotn
spraw jest wielko si y ucisku. Trudno jednoznacznie okre li wielko si y, z
jak nale y wykona masa . W tym miejscu zostan przytoczone spotykane w
literaturze pogl dy na ten temat.

Wed ug W. S. Ibrahimowej - cytat.: si a ucisku ma by taka, by mo na by o j

zastosowa na ga ki oczne, nie wywo uj c nieprzyjemnych odczu .

W. S. Ibrahimowa, Masa punktowy. WP, Warszawa 1990.

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

129

Mo e by to dotyk, b

lekki lub g boki ucisk. W adnym wypadku nie wolno

narusza ci

ci skóry, wywo ywa ostrego bólu czy krwotoku.

M. i O. Doma scy* - cytat.: uciski przewa nie s mocne. Ju z tego

nieprecyzyjnego przecie opisu wynika, e sprawa jest bardzo trudna do
jednoznacznego okre lenia. G boka wiedza teoretyczna i do wiadczenie z
czasem pozwol na optymalne dobranie si y bod ca.

Ze wzgl du na sposób pobudzania punktów, tj. stopie intensywno ci bod ca

i czas jego trwania, wyodr bnia si dwie metody masa u punktowego:

- masa metod uspokajaj

- masa metod pobudzaj

Masa metod uspokajaj

(sedatywny) charakteryzuje si lekkim

uciskiem punktów ze stopniowym narastaniem si y, z kombinacj nieprzerwa-
nych ruchów horyzontalnych lub obrotowych w nakazanym kierunku (np. w gór ,
w bok na zewn trz, w kierunku stawu itp).

Czas trwania ucisku od 30 sekund do 1 minuty bez odrywania palca.

Czynno t powtarza si 3-4 razy, tak e opracowanie" jednego punktu wynosi
ok. 3-5 minut. Czas trwania zabiegu zale y od liczby punktów w recepcie.

Masa metod pobudzaj

(tonizuj cy). Cech charakterystyczn tej

odmiany masa u punktowego jest silny, szybki ucisk z oderwaniem palca od
punktu. Czas ucisku - do 10 sekund, przerwa ok. 10 sekund i tak powtarza 3-5
razy.

Ordynacja (zalecenie) masa u punktowego

Masa punktowy zaleca si 2-3 razy w tygodniu, w serii do 20 zabiegów. Czas

trwania zabiegu nie powinien przekroczy 30 minut. Przeci tnie czas zabiegu
wynosi 10-15 minut, w zale no ci od liczby masowanych punktów. Minimalna
liczba punktów, która tworzy recept punktow " (poza punktami

samodzielnymi" , wynosi 2-3. W zwi zku z tym, e cz sto zachodzi potrzeba

po czenia masa u punktowego z innymi formami masa u, postanowili my
pokrótce omówi podstawowe techniki masa u klasycznego oraz specyfik
masa u stawowego.

M. i O. Doma scy, Zdrowie w twoich r kach - leczenie akupresur . KAW, Kraków 1987.
Przyk adowe punkty samodzielne" wymieniono na stronie 192.

130

AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Techniki masa u klasycznego

askanie

Polega na wykonywaniu ruchów posuwistych z ró

si nacisku na cia o. W

zale no ci od tego wyodr bniamy g askanie lekkie (powierzchowne) lub silne
(g bokie). Mo na g aska wzd

, w poprzek lub okr nie.

Tempo ruchów: 25/min.
Reakcja ustroju: wyzwala agodne bod ce (dzia anie uspokajaj ce). Po

askaniu wykonujemy rozcieranie.

Rozcieranie

to ruchy pó koliste lub koliste po czone z uciskiem skóry (skóra powinna

by sfa dowana). Rozcieranie mo e by wykonywane tak e w odmianie lekkiej i
silnej.

Tempo ruchów: 60-100/min.
Reakcja ustroju: sprzyja miejscowemu ociepleniu tkanek. Po rozcieraniu

wykonujemy ugniatanie lub uciskanie punktowe.

Ugniatanie
Polega na uniesieniu mi nia i jego uci ni ciu (wygnieceniu lub wyci ni ciu)

ze znaczn si . Technika ta posiada kilkana cie odmian, mi dzy innymi
wa kowanie, zwijanie, pi owanie itp.

Tempo ruchów: nieco wolniejsze ni przy rozcieraniu, tj. ok. 40 ruchów/min.
Reakcja ustroju: wyzwala pubudzenie g ównie mi ni.
Po ugniataniu (lub uciskaniu punktowym) wykonujemy oklepywanie lub

wstrz sanie (t ostatni technik w sytuacji, gdy pomijamy oklepywanie).

Oklepywanie

to ruchy szybkie, krótkie (z bliskiej odleg

ci), polegaj ce na uderzaniu

cia a.

Tempo ruchów: oklepywanie wolne (ok. 200 uderze /min) i oklepywanie

szybkie (250-300 uderze /min).

Reakcja ustroju: pobudzenie mi ni i nerwów.
Technika niewskazana przy podniesionym napi ciu mi niowym. Po okle-

pywaniu wykonujemy wstrz sanie.

Wstrz sanie

Polega na wykonywaniu ruchów o charakterze drga o niedu ej cz stotli-

wo ci.

Tempo ruchów: umiarkowane.

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

131

Reakcja ustroju: uspokojenie, rozlu nienie. Po
wstrz saniu wykonujemy wibracje.

Wibracje

to ruchy drgaj ce o du ej cz stotliwo ci (st d cz ste zastosowanie

specjalnych aparatów).

Tempo ruchów: du e (trudne do oceny). Reakcja ustroju:
dzia anie uspokajaj ce. Technika wibracji ko czy zabiegi
masa u klasycznego.

Masa klasyczny stawów
Masa stawów inaczej okre lamy jako masa dostawowy lub centryfugalny

(od s ów w j z. niem., gdzie fuga" znaczy szpara, szczelina lub fiigen -do czy ,
spaja ). Oznacza to, e wszystkie ruchy wykonujemy z obwodu, szpary stawowej
(centrum stawu).

Pos ugujemy si g ównie technikami: g askania, rozcierania i ugniatania.

Masa wykonujemy na mokro", tj. z u yciem rodka po lizgowego typu oliwka,

el, krem, itp.

Je eli stosujemy skojarzone formy masa u - klasyczny i punktowy stawów -to

akupresura ma miejsce, podobnie jak w innych sytuacjach, po wst pnej cz ci
masa u klasycznego.

Czas trwania zabiegu: ok 10-15 min.
Masa centryfugalny ma zastosowanie w stanach pourazowych stawów, w

naci gni ciu mi ni, ci gien, wi zade , torebki stawowej, tak e w st uczeniach
oko ostawnych, skr ceniach, zwichni ciach itp.

Akupunktura

Jest to nak uwanie ig ami w celach leczniczych. Nazwa pochodzi od s ów

aci skich acus" - ig a i punktum" - punkt, puncture "- nak uwanie. Ig y s

wykonane ze z ota, srebra lub stali. Ig a sk ada si z trzonu i r koje ci, na ko cu

koje ci znajduje si oczko, które s

y do liczenia obrotów ig y podczas

stymulacji, a tak e do ewentualnego pod czenia pr du, a nade wszystko u atwia
prac ig w ogóle. D ugo igie - od 1,5 cm do 13 cm, grubo - od 0, 26 - 0, 45
mm.

132

AKUPRESURA 1 INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Przy eganie

Technika ta polega na dzia aniu na punkty chi skie ciep em. Oprócz

okre lenia przy eganie, stosuje si takie jak: fitotermopunktura, przypiekanie, a w
Europie cz sto - moksa. Dlatego moksa, e najcz ciej u ywanym materia em w
postaci cygara do przypiekania jest ro lina - moksa. Jest to chi ska odmiana
pio unu. Oprócz ciep a moksa wydziela tak e zwi zek chemiczny o nazwie
mokaina, który daje przyjemny zapach, i wnikaj c przez skór , dzia a
stymuluj co na punkty aktywne.

Przy eganie mo e by z blizn (bezpo rednio na skórze), lub bez blizny (jest

to sposób po redni - na przyk ad przez plasterek czosnku lub chrzanu). Mo e by
stosowana kombinacja akupunktury i przy egania (ogrzewanie przez ig ).

Elektroakupunktura

Jest to oddzia ywanie pr dem poprzez ig na punkty biologiczne aktywne.

Wykorzystuje si pr dy: sta y i impulsowy o ró nej warto ci nat

enia i cz -

stotliwo ci impulsów.

Problematyka leczenia pr dami nale y do dzia u rehabilitacji leczniczej, tj.

fizykoterapii.

Sonopunktura

Polega na oddzia ywaniu na punkty chi skie wi zk ultrad wi ków, któr

kieruje si na punkt za pomoc specjalnych urz dze .

Elektropunktura

Elektropunktur nazywamy sposób oddzia ywania na PA przy pomocy pr du

elektrycznego zarówno sta ego jak i zmiennego. W niniejszym rozdziale opisane
zostanie tylko wykorzystanie pr du sta ego (inaczej galwanicznego) czyli
takiego, który w czasie przep ywu nie zmienia kierunku ani warto ci nat

enia.

Nie wdaj c si w szczegó owe opisy mechanizmów obja niaj cych reakcje
ustroju na pr d elektryczny, podkre li nale y, e przep ywowi pr du sta ego
przez tkanki towarzysz z

one reakcje fizjologiczne, do

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

133

których zaliczy nale y: reakcje elektrochemiczne, elektrokinetyczne, elektro-
termiczne oraz reakcje nerwów i mi ni.

W celu praktycznego wykorzystania tych fizjologicznych zjawisk, gdy stoimy

na gruncie nauk medycznych, a regulacji przep ywu energii Qi, gdy pozostajemy
przy za

eniach medycyny chi skiej - produkuje si specjalne aparaty do

elektroakupunktury (w tej technice ig y s pod czone do pr du) i
elektropunktury (ryc. 32).

- elektroda czynna,

- elektroda bierna,

i 8 - potencjometr, i 6 -
sygnalizator funkcji,

- prze cznik

funkcji,

- optyczny sygnalizator

punktoskopu,

cznik - wy cznik,

10 - gniazdo elektrod

Ryc.

32. Aparal do elektropunktury

Zen"

/, punktoskopem.

Aparaty te cz sto

posiadaj dwojakie
funkcje. Oprócz tego, e
wytwarzaj pr d, to tak e
posiadaj czu e
omomierze (punktoskopy)

lokalizacji PA. Wykrycie

PA sygnalizowane jest wiat em lub sygna em d wi kowym. Aparaty do
indywidualnej elektropunktury posiadaj jedn elektrod czynn (jest to katoda
lub anoda) i jedn elektrod biern - celem zamkni cia obwodu przep ywu pr du.

Zak ada si , e katoda jako elektroda czynna ma dzia anie powoduj ce

podwy szenie pobudliwo ci tkanek, a anoda, zmniejsza pobudliwo i bywa

134

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

wykorzystywana do stymulacji w stanach patologicznych, którym towarzyszy
ból. Producent aparatu okre la elektrod czynn i jest ni najcz ciej anoda.
Parametry aparatów:

- napi cie od 5 do 12 V,
- nat enie od 10 do 500 A.

Ró nice pomi dzy technik tonizuj

, a sedatywn w elektropunkturze

wyra a si nat eniem pr du i czasem dzia ania. Krótki czas dzia ania i silne
bod ce cechuj technik tonizuj

(do jednej minuty na punkt).

Cz sto zabiegów i wskazania: jak w klasycznej akupunkturze i akupresurze.
Przeciwwskazania: nowotwory, ci a, rozrusznik serca lub inne inplanty

elektroniczne.

Magnetopunktura

Magnetopunktura to oddzia ywanie na energetyk organizmu sta ym polem

magnetycznym (SPM) poprzez PA. Jest to dzia magnetoterapii wykorzystuj cy
leczniczy wp yw magnesów. Czynnik jakim jest SPM zdobywa coraz wi ksze
uznanie wiata medycznego. Szczególnie ma e magnesy s wykorzystywane
w refleksoterapii. Sprawia to fakt, e pole magnetyczne przenika przez
wszystkie struktury ustroju, podczas gdy inne postacie energii ulegaj poch o-
ni ciu do okre lonej g boko ci tkanek. Zasadniczo tkanki ustroju ludzkiego
wykazuj w

ciwo ci diamagnetyczne. W wielu jednak ró norodnych stru-

kturach biologicznych wyst puj w

ciwo ci paramagnetyczne . Oddzia ywa-

nie zewn trznego pola magnetycznego zmienia ich stan energetyczny (SPIN),
co zapewne wp ywa na realizowane funkcje biologiczne.

W magnetopunkturze wykorzystuje si statyczne pole magnetyczne przez

ycie magnesów ferrytowych. Produkowane s tak e aparaty wytwarzaj ce

sta e pole magnetyczne. Magnesy ferrytowe przyklejane do skóry na PA maj
nat enie od 300 do 1000 Gs (ryc. 33).

Jednostk pomiarow nat enia PM jest ersted (Oe). Ale jest te stosowany

gaus (Gs) lub tesla (T). Gaus jest jednostk indukcji magnetycznej mniejsz od
tesli (T).

Paramagnetykiem nazywa si pierwiastek, który posiada ró ny od zera sumaryczny moment
magnetyczny, co powoduje, e pierwiastki takie s wci gane w zewn trzne pole
magnetyczne. Ukszta towanie atomów paramagnetyka w okre lone struktury krystaliczne
zwane domenami tworzy ferromagnetyk. Cia a o w

ciwo ciach ferromagnetycznych maj

zdolno ci silnego namagnesowania si w zewn trznym polu magnetycznym wg okre lonej
krzywej zwanej

tl histerezy magnetycznej".

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

135

Ryc. 33. Przyk ad wykorzystania magnesów ferrytowych.

1 Gs = 0, 001 T = 0, 1 mT

Magnesy nak adane na PA s zwrócone przewa nie biegunem po udniowym

(s) do skóry. Chocia mog by specjalne wskazania kiedy to stosuje si
odwrotn polaryzacj . Przypadki te wymagaj konsultacji z lekarzem.

Do biostymulacji magnetycznej zaliczy nale y tak e stosowanie opasek,

bransolet, klipsów, pasów, naszyjników magnetycznych, których coraz wi cej
znajduje si w sprzeda y. Zaleca sieje zarówno w celach profilaktycznych dla
regeneracji si i polepszenia samopoczucia, jak i w leczeniu. Szczególnie dobre
rezultaty odnotowano w nadci nieniu, astmie, nerwobólach, przy gojeniu si
ropni i zrostach kostnych, a tak e wszelkich bólach.

Magnesy zaleca si stosowa jako zabiegi krótkotrwa e (kilka, lub kilkana cie

godzin) w celach profilaktycznych i d ugotrwa e (do 10 dni) w stanach
chorobowych. Ich u ycie nie jest k opotliwe, gdy nie uwieraj cia a, nie s
widoczne i mog by u ywane wielokrotnie.

136

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

Stosowane te bywaj plastry magnetyczne (kilka lub kilkana cie magnesów

na jednym plastrze) w celu stymulacji wi kszych powierzchni cia a (stref).
Spotykamy tak e próby wykorzystania ró nych metali w postaci p ytek, kulek
wykonanych z miedzi, srebra, z ota i innych metali dla celów terapii
stymulacyjnej.

Przeciwwskazania do zastosowania magnesów: niskie ci nienie krwi, zawa

mi nia sercowego, choroby krwi, osteomyelitis, rozrusznik serca, lub inne
implanty elektroniczne.

Laseropunktura

Technika ta polega na dzia aniu wi zki wiat a laserowego na PA.
Laser jest skrótem angielskiego terminu light amplification by stimulated

emission of radiation" - co oznacza: wzmocnienie wiat a przez stymulowan
emisj promieniowania".

Laser to urz dzenie emituj ce promienie laserowe. Ze wzgl du na ograni-

czon obj to ksi ki nie sposób obja ni tu zjawisk fizycznych le cych u
podstaw wykorzystywania i budowy laserów.

Czytelnik zainteresowany t problematyk zmuszony b dzie si gn do

uzupe niaj cej literatury z tego zakresu (w tym miejscu podana zostanie tylko
charakterystyka promieniowania laserowego). Cechuje go:

1. spójno (zwana równie koherentno ci wi zki wiat a),
2. monochromatyczno ( wiat o jednobarwne),
3. równoleg

(k t rozbie no ci wi zki wiat a jest bardzo ma y),

4. intensywno (wypadkowa powy szych cech).

Lasery dzielimy* na lasery gazowe, pó przewodnikowe, cieczowe, oraz z

zastosowaniem cia sta ych.

W interesuj cej nas dziedzinie biostymulacji wykorzystuje si lasery ma ej

mocy. Energia laserów ma ej mocy wynosi kilka J/cm

, a moc do oko o 50 mW.

Promieniowanie laserowe o podanych parametrach nie wywo uje podwy-

szenia temperatury tkanek wi kszego ni 0,1-0,5°C. Z tego powodu lasery takie

okre la si jako zimne. Do laseropunktury wykorzystuje si najcz ciej lasery
He-Ne (helowo-neonowc), które emituj promieniowanie czerwone (k = 632,8
nm), lub lasery przewodnikowe z diod arsenowo-galow (GaAs) emituj
blisk podczerwie - IR (X = 904 nm).

Podzia ze wzgl du na rodzaj o rodka czynnego.

Ryc. 34. Przyk ad laseru.

Promienie tych laserów wnikaj w g b na g boko ok. 10 mm w przypadku

laserów HeNe i do 30 mm w przypadku laserów IR.

Nat enie uzyskiwane przy u yciu tych laserów waha si od 15--200 mW/cm

w czasie ekspozycji od 30 sekund do 10 minut.

Punkty aktywne na wietla si w odleg

ci 0-2 mm przez

czas nie krótszy jak 15 sekund do 2 minut na punkt.
Zabiegi zaleca si stosowa codziennie lub co drugi dzie , seriami do 10

zabiegów.

Wskazania: jak w akupresurze i elektropunkturze.
Przeciwwskazania: jedynie zaleca si ostro no przy chorobach nowotwo-

rowych.

UWAGA! Jakkolwiek lasery produkowane dla potrzeb biostymulacji nie

wymagaj specjalnych zabezpiecze , to zwraca si uwag na potrzeb
przestrzegania zalece producenta w tym zakresie. W Polsce produkuje si ca
seri laserów ma ej mocy.

Producent: Wytwórnia Aparatury Medycznej WAMED", Warszawa, ul. Odrow a 9.

AKUPRESURA I INNE METODY REFLEKSOTERAPII

137

Rozdzia VI RECEPTY

PUNKTOWE

Wykaz recept punktowych

1. Profilaktyczny masa zdrowotny
2. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie ko czyn dolnych)
3. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie tu owia)
4. Poprawienie ogólnej kondycji
5. Bóle g owy (spowodowane zmianami pogody)
6. Bóle g owy (spowodowane zmianami w kr gos upie szyjnym)
7. Bóle z bów (wersja I)
8. Bóle z bów (wersja II)
9. Migrena

10. Bóle z bów (przy bólach g owy)
11. Bóle z bów (przy bólach z bów)
12. Bóle g owy (wszelkie bóle g owy)
13. Bóle twarzy (ból nerwu trójdzielnego)
14. Bolesne menstruacje
15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)
16. Masa kosmetyczny twarzy
17. Zaburzenia snu
18. Wzmocnienie serca
19. Chrapanie
20. Nadci nienie t tnicze (wersja I)
21. Nadci nienie t tnicze (wersja II)
22. Krótkowzroczno u dzieci
23. Katar
24. Kaszel
25. Dolegliwo ci psychiczne, sercowe, lub bezsenno
26. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym (uszkodzenie ko czyn górnych)

RECEPTY PUNKTOWE

139

27 Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym (uszkodzenie ko czyn dolnych)

28. Bóle kolan (w nast pstwie przeci enia)
29. Reumatyczne bóle ramion
30. Dolegliwo ci na tle reumatycznym
31. Lumbago (postrza )
32. Rwa kulszowa
33. Bóle pleców i barków (tak e przy z ej postawie cia a)
34. Bóle stawowe ko czyn dolnych
35. Bóle kr gos upa szyjnego
36. Bóle kr gos upa piersiowego
37. Bóle stawu ramieniowego
38. Bóle stawu okciowego
39.

okie tenisisty

40. Bóle

dka (na tle wrzodowym)

41. Os abienie i md

42. Dolegliwo ci przewodu pokarmowego

Wskazania i przeciwskazania w stosowaniu akupresury

Wskazania

Ze wzgl du na obj to ksi ki nie sposób opisa wszystkich przypadków

klinicznych, w których zaleca si stosowanie w celach terapeutycznych, lub
profilaktycznych masa u punktowego (szerzej refleksoterapii). Nale y nadmieni ,

e je eli nie zabrania si stosowania akupresury, to jest ona dopuszczalna

(wskazana).

Przeciwskazania

Przeciwwskazania do masa u punktowego podzielono na bezwzgl dne i

wzgl dne.

Przeciwwskazania bezwzgl dne:
- nowotwory (wszystkie postacie),
- ostry stan chorobowy (z gor czk ).
- choroby zaka ne,
- gru lica (aktywna posta gru licy),
- niewydolno narz dów wewn trznych,

140

RECEPTY

PUNKTOWE

- choroby krwi,
- stany depresyjne, stany silnego zdenerwowania,
- choroba wrzodowa

dka i dwunastnicy,

- schizofrenia,
- przypadki chirurgiczne,
- zmiany skórne i ylaki.

Przeciwwskazania wzgl dne:
- ci a (nie pobudza punktów wp ywaj cych na czynno ci hormonów),
- w okresie menstruacji,
- w miejsca mocno bol ce,
- w stanach silnego zm czenia fizycznego.

Ponadto nie zaleca si stosowania akupresury:
- tu po obfitym posi ku, ale tak e na czczo,
- w stanach po spo yciu alkocholu,
- przy gwa townych zmianach ci nienia atmosferycznego,
- w okolicach szczególnie czu ych.

Uwagi dodatkowe

1. Niektóre zespo y chorobowe wymagaj stosowania zabiegów leczniczych

wieczorem (np. bezsenno , zapalenie korzeni nerwowych itp.), a inne w
godzinach rannych (np. astma oskrzelowa).

2. Przeprowadzenie zabiegów terapeutycznych powinno by uzale nione od

cykli fizjologicznych, np. niektóre postacie migreny u kobiet winno si leczy
stosuj c refleksoterapi na kilka dni przed okresem miesi czkowania.

3. W ostrych zespo ach chorobowych zabiegi nale y stosowa codziennie, a

w przewlek ych, co 2-3 dni.

4. Zabiegi powinno si wykonywa seriami po 10-20 serii, z przerw mi dzy

nimi, trwaj

oko o 2 tygodni. Je eli nie ma pozytywnych efektów po 3 seriach

masa u, to dalsze post powanie w tym zakresie powinno by zaniechane.

5. Przed rozpocz ciem masa u nale y rozetrze r ce, co pobudzi w nich

cyrkulacj krwi i rozgrzeje je.

Recepty punktowe

Ka da z zamieszczonych ni ej recept punktowych rozpoczyna si tytu em, po

którym podano w kolejno ci punkty chi skie, jakie nale y masowa .

RECEPTY PUNKTOWE

141

Przedstawiono równie niezb dne wskazówki metodyczne i propozycje autorów
co do techniki wykonywania zabiegu.

Ilustracje przedstawiaj ce w przybli eniu lokalizacj punktów na ciele

cz owieka, maj pomóc zainteresowanemu w atwiejszej i szybszej dentyfikacji
punktów podczas korzystania z recepty punktowej. Zwraca si uwag , i ze
wzgl dów technicznych nie wszystkie punkty symetryczne zosta y na rysunkach
pokazane w ca

ci, tj. pokazano tylko jeden z nich. Dok adny opis po

enia

punktów zamieszczono w rozdziale III.

Przypomina si o konieczno ci dok adnego lokalizowania punktów w oparciu

o zamieszczony opis po

enia i inne dost pne sposoby ich lokalizacji (np.

punktoskopu), a tak e o tym, e przed przyst pieniem do zabiegów masa u
punktowego pacjent musi mie

cis diagnoz lekarsk . Uwaga ta nie dotyczy

recept o charakterze profilaktycznym.

1. Profilaktyczny masa zdrowotny.

1. G.36. Zusanli, 2. VU.43. Gaohuang, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. VF.39.

Xuanzhong, 5. LP.2. Dadu.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u oko o 7 minut.

142

RECEPTY PUNKTOWE

2. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie ko czyn dolnych)

1. R.l. Yongauan, 2. LP.l. Yinbai, 3. LP.2. Dadu, 4. VU.60. Kunlun, 5.

G.41. Jiexi, 6. G.36.Zusanli.

Punkt 1 masowa technik sedatywn , natomiast punkty od 2 do 6 technik

tonizuj

; czas masa u oko o 8 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

143

144

RECEPTY PUNKTOWE

3. Przeciwdzia anie zm czeniu (g ównie tu owia)

1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.I5. Xinshu, 3. VF.21. Jianjing, 4. IT.15.

Jianzhongshu, 5. IT.12. Bingfeng.

Masowa technik sedytywn . Zaleca si rozpocz zabieg od masa u

klasycznego tu owia (pleców), po technice rozcierania zastosowa akupresur
wymienionych punktów i dalej kontynuowa masa wykonuj c: oklepywanie,
wstrz sanie i wibracj . Czas masa u - oko o 15 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

145

4. Poprawienie ogólnej kondycji

1. C.9. Shaochong, 2. IC.4. Hegu, 3. P.7. Liegue, 4. G.36. Zusanli.
Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 5 minut.

146

RECEPTY PUNKTOWE

5. Bóle g owy (spowodowane zmianami pogody)

1. SJ.3. Hand-Zhongzhu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. JM. 12. Zhongwan, 4.

JM.9. Shuifen, 5. JM.13. Shangwan.

Punkt 1 masowa technik tonizuj

, natomiast punkty od 2 do 5 technik

sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

147

6. Bóle g owy (spowodowane zmianami w kr gos upie szyjnym)

1. VU. 10. Tianzhu, 2. TM. 14. Dazhui, 3. VF. 20. Fengchi, 4. VF. 21.

Jianjing, 5. VU. 2. Zanzhu.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.

148

RECEPTY

PUNKTOWE

7. Bóle z bów (wersja I)

1. IC. 1. Shangyang, 2. G. 6. Jiache, 3. G. 4. Dicang, 4. IT. 18. Quanliao.
Masowa technik tonizuj

; czas - oko o 5 minut.

8. Bóle z bów (wersja II)

1. G.3. Face - Juliao, 2. G.7. Xiaguan, 3. G.6. Jiache, 4. IC.4. Hegu.
Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 6 minut. Zaleca si

czenie wersji I i II.

150

RECEPTY

PUNKTOWE

9. Migrena

1. P.7. Lie ue, 2. IC.4. Hegu, 3. VU.62. Shenmai, 4. P.2. Yunmen.
Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 7 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

151

10. Bóle z bów (przy bólach g owy)

1. SJ.22. Ear - Heliao, 2. IC.20. Yingxiang, 3. P.ll. Shaoshang. Masowa
technik tonizuj

. Punkt 3 masowa przy ostrym bólu z ba; czas masa u

- oko o 4 minut.

152

RECEPTY

PUNKTOWE

11. Bóle g owy (przy bólach z bów)

1. TM.24. Shenting, 2. TM.23. Shangxing, 3. TM.22. Xinhui, 4. TM.21.

Qianding, 5. VU.5. Wuchu, 6. VU.6. Chengguang, 7. VU.7. Tongtian.

Masowa technik tonizuj

na przemian z technik sedatywn ; czas

masa u - oko o 10 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

153

12. Bóle g owy (wszelkie bóle g owy)

1. VF.12. Head-Wangu, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. VF.21.

Jianjing.

Masowa technik tonizuj

na przemian z technik sedatywn ; czas

masa u - oko o 6 minut.

154

RECEPTY PUNKTOWE

13. Bóle twarzy (bó nerwu trójdzielnego)

1. VF.14. Yangbai, 2. SJ.23. Sizhukong, 3. IC.4. Hegu, 4. IT.18. Quanliao,
TM.26. Renzhong, 6. G.7. Xiaguan, 7. G.6. Jiache. 8. JM.24. Chengjiang.
Masowa technik sedatywn z zachowaniem nast puj cych zasad:

- przy pora eniu ga zki górnej nerwu trójdzielnego masowa kolejno punkty

1, 2 i 3,

- przy pora eniu ga zki rodkowej masowa punkty 4, 5 i 3,
- przy zapaleniu ga zki dolnej masowa punkty 6, 7, 8 i 3.
Czas masa u - oko o 15 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

155

156

RECEPTY PUNKTOWE

14. Bolesne menstruacje

1. VU.60. Kunlun, 2. VU.62. Shenmai, 3. VU.67. Zhiyin, 4. R.l. Yong-quan,

5. R.2. Rangu, 6. H.8. Qiquan.

Masowa technik tonizuj

z wyj tkiem punktu czwartego, który zaleca si

masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

157

15. Klimakterium (przekwitanie u kobiet)

1. G.9. Renying,-2. G.IO. Shuitu, 3. G . l l . Qishe, 4. G.12. Quepen, 5.

LR 10. Xuehai, 6. G.30. Qichong, 7. VF.20. Fengchi, 8. TM.14. Dazhui, 9.
G.36. Zusanli, 10. IC.4. Hegu, 11. VU.15 Xinshu.

Punkty od 1 do 6 masowa technik sedatywn , natomiast punkty od 7 do

11 technik tonizuj

; czas masa u - oko o 12 minut.

158

RECEPTY PUNKTOWE

159

160

RECEPTY PUNKTOWE

16. Masa kosmetyczny twarzy

1. SJ.23. Sizhukong, 2. VF.l. Tongziliao, 3. VU.3. Meichong, 4. VU.l.

Jingming, 5. G.2. Sibai, 6. VF.14. Yangbai, 7. G.4. Dicang, 8. JM.24.
Chengjiang, 9. SJ.22. Ear-Heliao.

Masowa technik tonizuj

. Zaleca si przyst pienie do masowania

punktów po uprzednim rozmasowaniu twarzy, wykorzystuj c w tym celu
techniki masa u klasycznego. Czas masa u - oko o 10 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

161

162

RECEPTY PUNKTOWE

17. Zaburzenia snu

1. Ex.l.Yintang*, 2. Ex.8. Anmian I**, 3. R.6. Zhaohai, 4. VU.62. Shenmai.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 8 minut.

Ex.l. Yintang, P.p. w centrum g adzizny, mi dzy brwiami. ** Ex.8. Anmian I. P.p. poza
ma owin uszn , 1 cun w ty od k ta uchwy, na wysoko ci dolnego brzegu wyrostka
sutkowatego.

RECEPTY PUNKTOWE

163

18. Wzmocnienie serca

1. C.9. Shaochong, 2. C.5. Tongli, 3. PC.6. Neiguan, 4. JM.15. Jiuwei,

5. JM.17. Shanzhong.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 5 minut.

164

RECEPTY PUNKTOWE

19. Chrapanie

1. R.6. Zhaohai, 2. P.7. Lie ue, 3. IT.4. Hand-Wangu, 4. G.IO. Shuitu, 5.

JM.21. Xuanji, 6. R.2. Rangu.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 7 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

165

166

RECEPTY PUNKTOWE

20. Nadci nienie t tnicze (wersja I)

1. TM.20. Baihui, 2. TM. 16. Fengu, 3. VF.21. Jianjing, 4. H.5. Ligou, 5.

IC.11. Quchi, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.17. Geshu, 8. VU.23. Shenshu, 9. LP.6.
Sanyinjiao, 10. R.9. Zhubin, 11. R.l. Yongquan.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 20 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

167

168

RECEPTY PUNKTOWE

169

21 Nadci nienie t tnicze (wersja II)

1. C.5. Tongli, 2. C.2. Qingling, 3. R.2. Rangu, 4. R.6. Zhaohai, 5. PC.6.

Neiguan, 6. PC.7. Daling, 7. LP.15. Daheng, 8. LP.12. Chongmen, 9. C.7.
Shenmen.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 20 minut.
Zaleca si stosowanie wersji I i II na przemian.

170

RECEPTY

PUNKTOWE

RECEPTY PUNKTOWE

171

22. Krótkowzroczno u dzieci

1. VU.2. Zanzhu, 2. VF.7. Qubin.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 2 minut.

Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.

172

RECEPTY

PUNKTOWE

23. Katar

1. Ex.l. Yintang*, 2 .IC.20. Yingxiang, 3. IC.4. Hegu, 4. SJ.20. Jiaosun.
Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 5 minut. Zaleca si

masowanie 2-3 razy dziennie.

Ex.l. Yintang, P.p. w centrum g adzizny, mi dzy brwiami.

RECEPTY PUNKTOWE

173

24. Kaszel

1. TM.12. Shenzhu, 3. VU.42. Pohu, 3. IC.11. Quchi, 4. IC.4. Hegu, 5. SJ.20.

Jiaosun.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 5 minut.

Zaleca si masowanie 2-3 razy dziennie.

174

RECEPTY PUNKTOWE

175

25. Dolegliwo ci psychiczne, sercowe lub bezsenno

1. C.7. Shenmen, 2. IC.4. Hegu.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 2 minut.

176

RECEPTY PUNKTOWE

26. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym

(uszkodzenie ko czyn górnych)

1. IC.4. Hegu, 2. SJ.5. Waiguan, 3. SJ.14. Jianliao, 4. P.5. Chize.
Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 5 minut. Zaleca

si masowanie 2-3 razy dziennie.

RECEPTY PUNKTOWE

177

27. Dolegliwo ci po pora eniu mózgowym

(uszkodzenie ko czyn dolnych)

1. VF.34. Yangling uan, 2. H.3. Taichong.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 2 minut.

Zaleca si masowa 2-3 razy dziennie.

178

RECEPTY PUNKTOWE

28. Bóle kolan (w nast pstwie przeci

enia)

1. G.36. Zusanli, 2. VF.34. Yangling uan, 3. VU.40. Weizhong, 4. G.34.

Liangqiu, 5. G.35. Dubi.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.
Zaleca si po czenie akupresury powy szych punktów z masa em centry-

fugalnym stawów kolanowych.

RECEPTY PUNKTOWE

179

29. Reumatyczne bóle ramion

1. VF.21. Jianjing, 2. IC.16. Jugu, 3. IC.15. Jianyu, 4. IC.14. Binao, 5.

IT.9. Janzhen.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.

180

RECEPTY PUNKTOWE

30. Dolegliwo ci na tle reumatycznym

1. LP.6. Sanyinjiao, 2. C.7. Shenmen, 3. P.9. Taiyuan, 4. P.ll. Shaos-

hang, 5. P.5. Chize, 6. C.3. Shaohai.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 6 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

181

182

RECEPTY PUNKTOWE

31. Lumbago (postrza )

1. VU.25. Dachangshu, 2. VU.24. Qihaishu, 3. VU.23. Shenshu, 4. VU.22.

Sanjiaoshu, 5. VU.52. Zhishi, 6. VU.4(). Weizhong.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 12 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

183

32. Rwa kulszowa (ischias)

1. VU.22. Sanjiaoshu, 2. VU.23. Shenshu, 3. VU.24. Qihaishu, 4. VU.25.

Dachangshu, 5. VF.30. Huantiao, 6. VU.36. Chengfu, 7. VU.37. Yinmen, 8.
VU.40. Weizhong, 9. VU.57. Chengshan, 10. VU.60. Kunlun, 11. SJ.3. Hand-
Zhongzhu.

Masowa technika sedatywn ; redni czas masa u - oko o 25 minut.

184

RECEPTY PUNKTOWE

185

33. Bóle pleców i barków (tak e

przy z ej postawie cia a)

1. IT.H). Naoshu, 2. P.2. Yunmen, 3. VU.41. Fufen, 4. VU.42. Pohu, 5.

VF.21. Jianjing, 6. VU.15. Xinshu, 7. VU.14. Jueyinshu, 8. VU.13. Feishu, 9.
VU.12. Fengmen, 10. VU.23. Shenshu.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 20 minut.

34. Bóle stawowe ko czyn dolnych

1. VF.39. Xuanzhong, 2. VU.62. Shenmai, 3. LP.6. Sanyinjiao, 4. R.5.

Shui uan, 5. G.35. Dubi, 6. LP.10. Xuehai.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 7 minut.

Zaleca si po czenie akupresury powy szych punktów z masa em centry-

fugalnym stawów ko czyn dolnych.

RECEPTY

PUNKTOWE

RECEPTY PUNKTOWE

187

188

RECEPTY PUNKTOWE

35. Bóle kr gos upa szyjnego

1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. IC.4. Hegu. Punkty 1 i 2
masowa technik sedatywn , natomiast punkt 3, technik tonizuj

; czas

masa u - oko o 5 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

189

36. Bóle kr gos upa piersiowego

1. TM.10. Lingtai, 2. TM.U. Shendao, 3. VU.15. Xinshu, 4. VU.43.

Gaohuang, 5. VU.45. Yixi, 6. IC.4. Hegu.

Punkty od 1 do 5 masowa technik sedatywn , natomiast punkt 6,

technik tonizuj

; czas masa u - oko o 12 minut.

Zaleca si wykorzystanie technik masa u segmentarnego w cz ci tu owia

gdzie wyst puj punkty od 1 do 5, ze wzgl du na uproszczenie zabiegu i
wspomagaj cy charakter masa u segmentarnego.

190

RECEPTY PUNKTOWE

37. Bóle stawu ramieniowego

1. TM.14. Dazhui, 2. IT.15. Jianzhongshu, 3. SJ.13. Naohui, 4. SJ.14.

Jianliao, 5. IC.4. Hegu.

Punkty od 1 do 4 masowa technik sedatywn , natomiast punkt 5 -

technik tonizuj

; czas masa u - oko o 10 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

191

38. Bóle stawu okciowego

1. IC.4. Hegu, 2. IC.ll. Quchi, 3. IC.13. Shouwuli. Masowa technik tonizuj

;

czas masa u - oko o 4 minut. Zaleca si po czenie akupresury powy szych
punktów z masa em centry-fugalnym stawów okciowych.

192

RECEPTY PUNKTOWE

39.

okie tenisisty"

1. IC.ll. Quchi, 2. IC.12. Zhouliao, 3. P.5. Chize, 4. IT.4. Hand-Wangu, 5.

SJ.5. Waiguan, 6. 1T.9. Janzhen.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 10 minut.

RECEPTY PUNKTOWE

193

194

RECEPTY PUNKTOWE

40. Bóle

dka (na tle wrzodowym)

1. VU.43. Gaohuang, 2. VU.42. Pohu, 3. yU.44. Shentang, 4. VU.45.

Yixi, 5. VU.46. Geguan, 6. JM. 12. Zhongwan.

Masowa technik sedatywn ; czas masa u - oko o 15 minut.
Zaleca si wykorzystanie technik masa u segmentamego w cz ci tu owia

gdzie wyst puj punkty od 1 do 5, co u atwi i skróci zabieg.

RECEPTY PUNKTOWE

195

41. Os abienie i md

1. TM.26. Renzhong, 2. PC.9. Zhongchong.

Masowa technik tonizuj

; czas masa u - oko o 3 minut.

196

RECEPTY PUNKTOWE

42. Dolegliwo ci przewodu pokarmowego

1. TM.6. Jizhong, 2. VU.50. Weicang, 3. G.36. Zusanli. Punkty 1 i 2 masowa
technik sedatywn , natomiast punkt 3 - technik tonizuj

; czas masa u - oko o 6

minut.

RECEPTY PUNKTOWE

197

Punkty samodzielne

Akupresur mo na wykorzysta tak e do udzielenia pierwszej pomocy

lekarskiej. Najcz ciej dotyczy to: zapobiegania omdleniu (tzw. punkty reani-
macyjne lub cuc ce), przeciwdzia ania atakom epilepsji, silnym bólom, np.: z ba,

owy, itp. Ponadto niektóre punkty wykazuj bardzo mocne dzia anie

ogólnoustrojowe i st d nazwano je umownie punktami samodzielnymi".

Niniejszy wykaz punktów zawiera równie punkty samodzielne stosowane w

praktyce sportowej. Dobrze wykonany ucisk, najcz ciej krótki i silny, powinien
przynie natychmiastowy skutek, ale nie nale y si zra

, je eli si go nie

uzyska. Niekiedy trzeba zastosowa ucisk na wi cej ni jeden punkt chi ski.

Najcz ciej wykorzystywane punkty samodzielne":

P.7. Lieque. Przy oparzeniach; stymulowane zaraz po oparzeniu sprzyjaj

lepszemu gojeniu si rany.

P.ll. Shaoghang. Punkt przeciw bólom gard a. Mo na go wykorzysta

równie w przypadku ostrego bólu z ba.

198

RECEPTY PUNKTOWE

IC.4. Hegu. Uniwersalny, tak e przeciwzm czeniowy.

IC.ll. Quchi. Punkt ten wykazuje dzia anie ogolnowzmacniaj ce i immu-

nologiczne.

RECEPTY PUNKTOWE

199

G.36. Zusanli. Punkt uniwersalny, tak e przeciwzm czeniowy.

G.44.

Neiting. Przeciwbólowy (g ównie bóle ko czyn, g owy i kr gos upa).

200

RECEPTY PUNKTOWE

LP.6. Sanyinjiao. Wp ywa na obszar narz dów p ciowych. Punkt bywa

nazwany punktem urody kobiecej". Nie stymulowa w czasie ci y.

C.7. Shenmen. Dzia anie silnie uspokajaj ce. C.9.
Shaochong. Punkt cuc cy, amnezja, omdlenie.

RECEPTY PUNKTOWE

201

IT.l. Shaoze. Punkt cuc cy.
IT.2. Qiangu. Stosowa przy gwa townych atakach epilepsji.

VU.60. Kunlun. Przeciwbólowy.

R.l. Jongquan. Epilepsja, wstrz s.
R.3. Taixi. Wp ywa na psychik (przewra liwienie, depresj , l k).

202

RECEPTY PUNKTOWE

PC.7. Daling. Zapobiega chorobie morskiej (lub komunikacyjnej), usuwa

zawroty g owy.

SJ.5. Tianliao. Jest to punkt hygrometryczny, który ma zabezpieczy przed

szkodliwymi czynnikami meteorologicznymi, a tak e ma dzia

hartuj co

i uodparniaj co.

RECEPTY PUNKTOWE

203

TM.3. Jaoyangguan. Wstrz s mózgu, wyrwanie z ba, st uczenia.

TM.12. Shenzhu. Przy gwa townym ataku epilepsji.

TM.26.

Renzhong. Cuc cy.

204

RECEPTY PUNKTOWE

JM.6. Qihai. Punkt ogólnie wzmacniaj cy (punkt morze energii").

JM.17. Shanzhong. Epilepsja, choroba morska (lub komunikacyjna).

Najcz ciej stosowane punkty w praktyce sportowej

SJ.15. Tianliao. Wzmacnia i usprawnia czynno mi ni barku i ramienia.

Punkt ten pobudza si u bokserów po obu stronach, zapa ników, miotaczy
kul , dyskiem, oszczepem i m otem.

RECEPTY PUNKTOWE

205

VU.17. Geshu. Wzmacnia mi nie grzbietu i wi zad a kr gos upa, a tak e

usprawnia czynno przepony. Punkt ten pobudza si u tenisistów i hokeistów.

VU.52. Zhisi. Wzmacnia mi nie okolicy l

wiowej. Punkt ten pobudza si

u ci arowców.

VF.30. Huantio. Wzmacnia i usprawnia mi nie po ladka i uda. Punkt ten

pobudza si u skoczków,

wiarzy, tancerzy i akrobatów.

206

RECEPTY

PUNKTOWE

VU.58. Feyang. Wzmacnia przede wszystkim mi nie nóg i chroni je przed

zm czeniem. Punkt ten pobudza si u biegaczy, skoczków, kolarzy, tancerek.

P.l. Zhongfu. Wzmacnia i usprawnia mi nie przedniej ciany klatki

piersiowej a ponadto poprawia wentylacj p uc i usprawnia rytm oddechowy.
Punkt ten pobudza si u wi kszo ci sportowców, zw aszcza u biegaczy d ugo-
dystansowych.

RECEPTY PUNKTOWE

207

JM.12. Zhongwan. Wzmacnia mi nie nadbrzusza. Punkt ten pobudza si

u wszystkich sportowców.

G.27. Daju. Wzmacnia i usprawnia mi nie brzucha. Punkt ten pobudza

si u wszystkich sportowców zw aszcza u zapa ników.

208

RECEPTY PUNKTOWE

TM.20. Daihui. Poprawia pami , koncentracj , czynno kojarzenia,

zapewnia precyzj ruchów i przywraca spokój. Punkt ten mo na pobudza
u wszystkich sportowców.

VU.2. Zenzhu. Poprawia ostro wzroku. Punkt ten pobudza si u kierow-

ców rajdowych, uczników, strzelców i my liwych.

RECEPTY PUNKTOWE

209

VF.l. Tongziliao. Dzia anie jak VU.2.

VU.15. Xinshu. Punkt ten znosi l k, objawy tremy oraz przywraca spokój.

Punkt ten pobudza si przed zawodami, bowiem przygotowuje psychicznie
sportowców do walki, roz adowuje napi cie i zdenerwowanie, zapewnia spo-
kojny sen w nocy poprzedzaj cej zawody i przywraca olimpijski spokój".

210

RECEPTY PUNKTOWE

C.5. Tongli. Dzia anie jak VU.15.

BIBLIOGRAFIA

Bahr F.R., Akupresura. PZWL, Warszawa 1990.

Bahr F.R., The acupressure health book. Unwin Paperbacks, London 1982.
Bernau L., Bez bólu, bez tabletek. Wielka ksi ga akupresury. Wyd. W.A.B.,

Warszawa 1993. Bohu L., Jarosi ski W., Diagnostyczno-terapeutyczna

metoda ryodoraku.

Akupunktura w Polsce, 1984, 2/3. Borsarello J., Acupuncture. Wyd. Masson,

Paris 1981. Bossy J., Maurek J.O., Acupuncture, Wyd. Masson, Paris 1976 Bronz
Z.,Qigong - uzdrawiaj ce wiczenia chi skie. Comes, Warszawa 1990. Chen R,
The History and Methods of Physical Diagnosis in Classical Chinese

Medicine. Vautage Press, New York 1969. Cheong W.C., Yang C.P.,

Synopsis of chinese acupuncture. The Light

Publishing Co., Hongkong 1976. Cybulska E., Tajemnice niekonwencjonalnej

medycyny. Wyd. DPJ, Gdynia

1991. Delmas A., Drogi i o rodki nerwowe. PZWL, Warszawa 1975.

Doma ski M., Doma ski D., Zdrowie w twoich r kach - leczenie akupresur .

KAW, Kraków 1987. Dom

T.M., Ból. Wiedza Powszechna. Warszawa

1983. Dowing G., The massage book. Random House-Bookworks, New York
1972. Drobner Z., Zdrowotny masa chi ski. Wyd. Comes", Warszawa 1994.
Duke M., Acupuncture. Redwood Press, London 1973. Durynjan R.A.,
Wspó czesne naukowo-metodologiczne podej cie do problemu

akupunktury. Akupunktura Polska, 1984, 1,1. Dzier anowski R., Podstawowe

zagadnienia medycyny chi ko-wietnamskiej.

Cz. I. Wiadomo ci Lekarskie, 1969, 13,1241. Dzier anowski R., Podstawowe

zagadnienia medycyny chi ko-wietnamskiej.

Cz. II. Wiadomo ci Lekarskie, 1969, 14,1355.

212

BIBLIOGRAFIA

Garnuszewski Z., Akupunktura, jej historia, renesans i zastosowanie. Problemy,
1980. Garnuszewski Z., Historia akupunktury. Arch. Hist. Med., 1980, 2,147.
Garnuszewski Z., Renesans akupunktury. Sport i Turystyka, Warszawa 1988.
Garnuszewski Z., Wyk ady na kursach akupunktury, organizowane przez

CMKP w Warszawie w latach: 1979, 1980, 1981, 1983, 1985, 1986, 1987.

Goux H., Acupuncture. Librairie Maloine, Paris 1955. Górniccy J. i J., Zdrowie
przez dotyk. Wyd. Cir", Warszawa 1992. Górnicki M., Maciejowski A.,
Pokrywka J., O zmianach w wywo anych

potencja ach mózgowych wyst puj cych podczas zabiegów akupunkturo-
wych. Akupunktura Polska, 1984 (2),3,84. Górnicka J., Skar

ski A. (red.),

Sekrety medycyny naturalnej. Comes,

Warszawa 1993. Hashimoto M., Japonese Acupuncture. Thorsons, London

1966. Hovorka J., Masa chi ski. Wyd. Kleks", Bielsko-Bia a 1991. Huard P.,
Ming Wong - Chinese Medicine. Mc Graw-Hill, New York 1968. Ibrahimowa
W.S., Masa punktowy. Wiedza Powszechna, Warszawa 1990. Javier J., Points of
Chinese Acupuncture. Healt Science Press Deninton Estate.
Well-ingborough Nortamptonshure, 1974. Jonecko A., Stasie ko J., Jonecko W.,
Historia akupunktury chi skiej w redniowieczu i w czasach nowo ytnych.
Wiadomo ci Lekarskie, 1982,

XXXV/23, 1953. Jonecko A., Stasie ko J., Jonecko W., Najdawniejsza

historia akupunktury

chi skiej. Wiadomo ci Lekarskie, 1981, XXXIV/8, 703. Kajda ski E.,

Pierwsze informacje o akupunkturze i przypiekaniu w Europie.

Wiadomo ci Lekarskie, 1987, XL/7,495. Kirsch R., Masa sportowy. PZWL,

Warszawa 1955. Królicki Z., Tradycyjna medycyna chi ska, T. I, Wyd. Poligraf,
Wroc aw

1993. Królicki Z., Tradycyjna medycyna chi ska - prawo pi ciu elementów,

T. II,

Wyd. Poligraf, Wroc aw 1994. Kuan H., Chi ski masa i akupresura. PZWL,

Warszawa 1992. Kunicew A., Leczebnyj masa . Medicina, Moskwa 1976.
Langwi ski R., Ból a neuroprzeka niki. Post. Hig. i Med. Do w., 1986,

40,401. Lavier J Historie, doctrine et practique de 1'acupuncture chinoise.

Editeur,

Paris 1966. Lewi ski A., Aktualne pogl dy dotycz ce akupunktury. Anest.

Reanim. Inf.

Terap., 1975, VII,3,467.

BIBLIOGRAFIA

213

Maczeret L.E., Samosiuk Z., Akupunktura i inne metody refleksoterapii.

PZWL, Warszawa 1990. Magiera L., Klasyczny masa leczniczy. Kraków

1994. Manaka Y., Chinese massage. Japan Publications Traching Co. USA, 1973.
Mann F., Acupuncture, the Ancicnt Chinese Art of Healing. William Heine-

man Medical Books, London 1962. Mann F., The Meridians of Acupuncture.

William Heineman Medical Books,

London 1964. Mika T., Fizykoterapii a. PZWL, Warszawa 1993. Moss L.,

Acupuncture and you. Eleh Books, London 1964. Nakatani J.E., Yamaschito K.,
Ryodoraku Acupuncture. Tokyo 1977. Niboyet J.E.M., Complement
d'acupuncture. Wapler, Paris 1955. Niboyet J.E.M., Le Traitment d'algies par
L'acupuncture. Jac ues Lafitte,

Paris 1959. Operacz K., Akupunktura - teoria i praktyka. Agencja Omnipress,

Warszawa

1991. Operacz H., Zasady akupunktury. Agencja Omnipress 1991. Pastinszky

J., Racz J., Zmiany skórne w chorobach wewn trznych. PZWL,

Warszawa 1964. Pincel J, Prawo pi ciu elementów w medycyniie naturalnej.

SPAR, Warszawa

1994. Pu Ch., Ogólny zarys masa u chi skiego. Wyk ady delegacji lekarzy

chi skich

szkol cych polskich lekarzy na kursie akupunktury CMKP w Warszawie
w 1987 roku. Sapi ski W., Sapi ska J., O leczeniu akupunktur . PZWL,

Warszawa 1990. Siero A., Cie lar G., Adamek M., Magnctoterapia i
laseroterapia niskoenerge-

tyczna. SAM, Katowice 1993. Skar

ski A., Bli ej natury. Agencja Wyd.

Comes", Warszawa 1992. Stojanowskij D., Sprawocznik po ig orefleksoterapii.

Kiszyniew 1977. Szcz nicwski M., Podstawy akupunktury. ZWMN, Koszalin
1991. Szczudlik A., Kwasucka J., Zachowanie si immunoreaktywno ci beta-
endor-

finopochodnej we krwi chorych z przewlek ym bólem leczonych punktowym
dra nieniem receptorowym (akupunktur ). Neurochirurgia Polska,

1984. Szopi ski J., Sierak T., Niecbecki A., Kaniewski M., Badania

ciwo ci

bioelektrycznych punktów akupunkturowych. Pami tnik I Krajowej Konferencji
Akupunktury. Warszawa 1983. Tabjejewa D.M., Metodyczne problemy
akupunktury. Akupunktura Polska,

1983,(1)3.

214

BIBLIOGRAFIA

Tan L.T., Tan M.Y., Veith J., Acupuncture therapy. USA, 1973.
Thie J.F., Dotyk. Sport i Turystyka, Warszawa 1989.
Usowa M.K., Morochow S.A., Kratkoje rukowodstwo po ig ouka ywaniu i

pri eganiu. Medicina, Moskwa 1974.

Wallnofer H., Rottauscher A., Chinese Folk Medicine. Bell Publishing Co.,

New York 1965.

Wasi ska K., Elektropunktura. Zielona Góra 1992.
Worgalik W.G., Wjazmia ski E.S., Zarys chi skiej medycyny. PZWL, War-

szawa 1964.

Wu Wei-ping, Formulaire d'acupuncture. Librairie Meloine, Paris 1959.
Zalewska B., Tolerancja bólu a efekt leczenia bólów g owy punktowym

dra nieniem receptorowym. Neurochirurgia Polska, 1980.

Ying K., Chinese Medical Sciense in Practice. Kowloon, Hongkong 1982.

CZNIK I

Nazwy meridianow (kana ów) w ró nych j zykach i ich symbole

Lp.

N. polska

N. aci ska

N. francuska

N. niemiecka

N. angielska

M. p uc (P)

Pulmones (P)

Poumons (P)

Lunge (Lu)

Lungs (L)

M. jelita
grubego (JG)

Intestinum
crassum (IC)

Gros intenstin
(GI)

Dickdarm
(Di, Dd)

Large intensine
(Li)

III

dka

)

Gaster (G)

Estomac (E)

Magen (M)

Stomach (S)

M. ledziony--
trzustki (ST)

Lien-Pan-
kreas (LP)

Ratc-Pancreas
(RP)

Milz-Pankreas
(MP)

Spleen (SP)

M. serca (S)

Cor (C)

Coeur (C)

Herz (H)

Hcart (H)

M. jelita
cienkiego (JC)

Intestinum
tenue (IT)

Intestin grele
(IG)

Dundarm (Dii)

Smali intestine
(Si)

VII

M. p cherza
mocz.
(PM)

Vesica urinaria
(VU)

Vcssic (V)

Blase (B)

Urinary blader
(UB)

VIII

M. nerki (N)

Ren (R)

Reins (R)

Nieren (N)

Kidney (K)

M. osierdzia
(O)

Pericardium
(Pc)

Maitre du
Coeur (MC)

Kreislaufsexu-
alitiit (KS)

Pericardium
(P)

M. potrójny
ogrzewacz
(PO)

Cardinalis
tricalori (SJ)*

Trois
Rcchauffeur
(TRI

Dreifachen
Erwarmers
(3E)

Triple warmer
(T)

M. p cherzyka

. (P )

Vesica fellea
(VF)

Vesicule
Biliaire (VP)

Gallenblase
(G)

Gall Blader
(GB)

XII

M. w troby
(W)

Hepar (H)

Foie (F)

Lcbcr (Le)

Liver(Liv)

XIII

M. rodkowy
tylny (ST) '

Sinarteria
regens (TM)*

Vaissear
Gonverbeur
(GV, VG)

Lenker efass
(LG)

Governing
Vessel (GV)

XIV

M. rodkowy
przedni (SP)

Sinarteria
respondens
(JM)*

Vaissear
Conception
(VC)

Conzeption-
sgefass (KG)

Conception
Vessei (CV)

Skrót literowy pochodzi od nazwy chi skiej.

CZNIK II

Charakterystyka meridianow (kana ów)

Lp.

Nazwa polska

Nazwa aci ska

Typ yang/yin

Liczba

punktów

M. p uc (P)

Shou Tai Yin Fei Jing*

yin

M. jelita
grubego (JG)

Shou Yang Ming Da Chang

Jing

yang

III

dka ( )

Zu Yang Ming Wei Jing

yang

M. ledziony--
trzustki (ST)

Zu Tou Yin Pi Jing

yin

M. serca (S)

Shou Shao Yin Xin Jing

yin

M. jelita
cienkiego (JC)

Shou Tai Yang Xiao Chang
Jing

yang

VII

M. p cherza
mocz. (PM)

Zu Tai Yang Pang Guang
Jing

yang

VIII

M. nerki (N)

Zhu Shao Yin Sheng Jing

yin

M. osierdzia (0)

Shou Juc Yin Xin Bao Jing

yin

M. potrójny
ogrzewacz (PO)

Shou Shao Yang San Jiao
Jing

yang

M. p cherzyka

. (P )

Zu Shao Yang Dan Jing

yang

XII

M. w troby (W)

Zu Jue Gan Jing

yin

XIII

M. rodkowy
tylny (ST) *

Tu Mai

yang

XIV

M. rodkowy
przedni (SP)

Jen Mai

yin

* Transkrypcj nazw chi skich podaje si

wg Kónig J. Wancura: Nowoczesna akupwiktura chi ska.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kasperczyk T Kmak S Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii
TECHNIKI SONDAŻU Z ZASTOSOWANIEM ANKIETY.(1), Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody, metody
NIEZBEDNE DO UV, Paznokcie, kosmetyka, masaż, zioła, Inne, ► Pazurki ♥ Moja Pasja ♥♥♥
Metody obserwacji, Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody, metody badań pedagogicznych
Akumpresura, AKUPRESURA, AKUPRESURA /masaż punktowy/ polega na udrażnianiu kanałów energetycznych po
INDEKS DO ANKIETY, Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody, metody badań pedagogicznych
MASAŻ PUNKTOWY
Baza danych upraszcza i przyspiesza analizę danych, Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody,
Inne metody konsolidacji
różowy, Paznokcie, kosmetyka, masaż, zioła, Inne, ► Pazurki ♥ Moja Pasja ♥♥♥
Pedagogika zabawy i inne metody aktywizujące
RYZYKO - UNITEST i INNE METODY OCENY RYZYKA, PORADY BHP
10 h.Temat 4. Techniki i narzedzia badan(1), Dokumenty do szkoły, przedszkola; inne, Metody, materia
Wtapianie kwiatków i hologramów(1), Paznokcie, kosmetyka, masaż, zioła, Inne, ► Pazurki ♥ Moja Pasja
Bioenergoterapia i inne metody zniewalania, MEDYCYNA ALTERNATYWNA, Medycyna ,no coments, naturalna
inne, METODY OBLICZENIOWE
4 7 Inne metody badań nieniszczących

więcej podobnych podstron