Ustalenie jednostki miary polega na zdefiniowaniu właściwości lub stanu materii i nadaniu w drodze umowy temu stanowi wartości

liczbowej – równej jedności.

Jednostki miar powinny być rozpowszechnione i

łatwo odtwarzalne. Jeżeli jednostka miary ma

spełniać zadanie stale, musi być utrwalona w

postaci wzorca – obiektu odtwarzającego wartość

jednostki miary.

Jednostka miary jest umownie przyjętą i wyznaczoną z

dostateczną dokładnością (w sposób powtarzalny) wartością danej

wielkości (jej wartość liczbową przyjęto umownie jako równą

jedności), która służy do porównania ze sobą innych wartości tej

samej wielkości.

Pomiar jest procesem empirycznym obiektywnego

przyporządkowania liczb właściwościom obiektów i zdarzeń świata realnego, w sposób umożliwiający jego opisanie.

Pomiar – proces oddziaływania przyrządu pomiarowego z

badanym obiektem, zachodzący w czasie i przestrzeni, którego wynikiem jest uzyskanie informacji o właściwościach obiektu.

Pomiar to zespół czynności wykonywanych w celu ustalenia miary (wartości wielkości, wyniku pomiaru) określonej wielkości fizycznej jako iloczynu jednostki miary oraz liczby określającej wartość

liczbową tej wielkości

A = { A } [ A ]

gdzie { A } jest wartością liczbową, natomiast [ A ] jest jednostką miary wielkości A.

np. l = 5 cm

W tym sensie pomiar (w skali ilorazowej i interwałowej) to

porównanie wartości danej wielkości z jednostką miary tej

wielkości.

Pomiar składa się z dość licznej sekwencji czynności, które można pogrupować w pewne operacje. W szczególności wyróżnić należy:

- określenie wielkości mierzonej (polega na utworzeniu bądź przyjęciu już istniejącego modelu matematycznego tej wielkości;

- zaprojektowanie pomiaru (dobór metody i narzędzi pomiarowych);

- przeprowadzenie pomiaru

- opracowanie uzyskanych informacji ( w szczególności ustalenie

wartości, którą można przypisać mierzonej wielkości i miary

charakteryzującej dokładność przeprowadzonego pomiaru);

Należy podkreślić fakt, że każdy pomiar ma charakter empiryczny, tzn. opiera się na przeprowadzeniu pewnego eksperymentu.

Warunkiem poprawnego przeprowadzenia tego eksperymentu jest

uprzednie utworzenie modelu obiektu mierzonego.

JÓZEF ZAWADA

WYBRANE ZAGADNIENIA Z PODSTAW METROLOGII

(wydanie drugie, zmienione i rozszerzone)

ŁÓDŹ 2002

Metrologia jest nauką o pomiarach. Nazwa metrologia pochodzi od greckich słów µε

µ τρο

ρ ν

ο – miara i λο

λ γο

γ ς – słowo, nauka.

Metrologia zajmuje się metodyką wykonywania obserwacji i eksperymentów, jak również ustaleniem stopnia zbliżenia uzyskanych

za

ich

pomocą

wyników,

względem

prawdopodobnego przebiegu zjawisk.

Używa się również pojęcia Teoria pomiaru – czasem jako

synonim metrologii naukowej.

Rodzaje metrologii

Metrologia dzieli się na trzy działy o różnym stopniu złożoności i dokładności: 1.Metrologia naukowa zajmuje się organizacją i rozwojem wzorców miar, oraz ich utrzymaniem (najwyższy poziom).

2. Metrologia stosowana musi zapewnić odpowiednie funkcjonowanie

przyrządów używanych w przemyśle, w procesach wytwarzania i testowania, dla zapewniania jakości życia obywateli i badań naukowych.

3. Metrologia prawna dotyczy pomiarów, które wpływają na przezroczystość transakcji ekonomicznych, w szczególności, gdy wymagana jest legalizacja przyrządu pomiarowego (rozliczenia).

Metrologia Podstawowa (Podstawy Metrologii) nie ma żadnej międzynarodowej definicji, ale ogólnie oznacza najwyższy poziom dokładności w danej dziedzinie.

Metrologia Podstawowa może dlatego zostać opisana jako ta część metrologii naukowej, która stanowi jej najwyższy poziom.

Metrologia naukowa obejmuje trzy główne obszary działalności: 1.

Definiowanie akceptowanych na arenie międzynarodowej jednostek miar, np.

metr.

2.

Realizowanie jednostek miar metodami naukowymi, np. realizacja metra przy użyciu laserów.

3.

Ustanowienie łańcuchów odniesień (traceability) przez określanie i dokumentowanie wartości i dokładności pomiaru i rozpowszechnianie tej wiedzy, np. udokumentowana relacja między śrubą mikrometryczną w

precyzyjnym warsztacie a pierwotnym laboratorium optycznej metrologii długości.

Metrologia

Skale pomiarowe.

Jednostki miar.

Układy jednostek.

Metody pomiarowe.

Obróbka wyników pomiarów.

Analiza niepewności

pomiarów.

Charakterystyka obiektów.

W węższym sensie – w przeciwieństwie do Metrologii – wprowadza się pojęcie Miernictwo. Jest ono zwykle ograniczone do jednej dziedziny techniki np. Miernictwo elektroniczne.

Miernictwo

Przyrządy pomiarowe

Ułady pomiarowe

Metody pomiarowe

Wielkości (fizyczne)

Obiekty

Miernictwo

Przyrządy pomiarowe

Ułady pomiarowe

Metody pomiarowe

Wielkości (fizyczne)

Obiekty

Metrologia

Skale pomiarowe.

Jednostki miar.

Układy jednostek.

Metody

pomiarowe.

Obróbka wyników

pomiarów.

Analiza

niepewności

pomiarów.

Charakterystyka

obiektów.